Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση

Ιερομόναχου Serapheim Rose
Η Ορθοδοξία και η θρησκεία τού μέλλοντος
Πρόλογος στην τέταρτη έκδοση

Στις 10 Μαΐου του 1976, ο π. Σεραφείµ Ρόουζ οδηγούσε προς τον τόπο διαµονής του, στο µοναστήρι του αγίου Γερµανού στα βουνά της Βόρειας Alaska. Ερχόταν από το Oregon, όπου είχε πάρει ένα φορτίο από το πρωτοεκδιδόµενο βιβλίου του «Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του µέλλοντος» - ένα βιβλίο που µια µέρα θα γινόταν πνευµατικός δυναµίτης, ιδιαίτερα στη Ρωσία. Το βιβλίο ήταν µια εξέταση των σύγχρονων θρησκευτικών φαινοµένων, συµπτωµάτων της «νέας θρησκευτικής συνείδησης» η οποία προετοίµαζε το δρόµο για µια παγκόσµια θρησκεία και σηµατοδοτούσε την αρχή µιας «δαιµονικής πεντηκοστής» στους εσχάτους καιρούς. Ποτέ πριν δεν είχε γραφτεί µια τόσο διεισδυτική ανάλυση των πνευµατικών ρευµάτων του 20ου αιώνα, επειδή µέχρι τώρα κανείς δεν τα είχε µελετήσει τόσο επισταµένα, µε βάση την άχρονη σοφία των Αγίων Πατέρων.Στην αρχή και στο µέσον της δεκαετίας του 1970, όταν ο π. Σεραφείµ έγραφε το βιβλίο του, πολλά από τα φαινόµενα που περιέγραφε θεωρούνταν µέρος ενός παρεκτρεπόµενου «περιθωρίου». Αλλά εκείνος είδε αυτό που ερχόταν: είδε ότι το «περιθώριο» θα γινόταν όλο και περισσότερο το κυρίαρχο ρεύµα, είδε την τροµακτική ενότητα σκοπού πίσω από ένα µεγάλο φάσµα εξωτερικά ξεχωριστών φαινοµένων, και είδε το αποτέλεσµα όπου αυτά στόχευαν να διαγράφεται απειλητικό στον ορίζοντα. Καθώς ταξίδευε νότια µε το βιβλίο, το οποίο επρόκειτο να ρίξει τη µάσκα των πιο απατηλών µορφών δαιµονικής πλάνης του καιρού µας, ταίριαζε να σταµατήσει σ’ ένα πυρήνα του νεοπαγανισµού στην Αµερική: Το όρος Shasta. Θεωρούµενο από κάποιους ως ιερό βουνό των αρχικών Ινδιάνων κατοίκων, το όρος Σάστα ήταν από καιρό κέντρο αποκρυφιστικών δραστηριοτήτων και εγκαταστάσεων, που τώρα αυξάνονταν εκεί. Ο π. Σεραφείµ οδήγησε µέρος του ανηφορικού δρόµου µε το φορτίο του από βιβλία. Στάθηκε στη σκιά του τεράστιου βουνού, σ’ ένα σηµείο όπου γίνονταν συχνά νεοπαγανιστικές γιορτές, και έψαλε πασχαλινούς ύµνους, έψαλε για την Ανάσταση του Χριστού και τη νίκη Του πάνω στο σατανά και το νόµο του θανάτου. Στο µυαλό του ήρθε µια σκέψη που του είχε ξανάρθει παλιότερα: «Θα ‘πρεπε να έρθει ένας Ορθόδοξος ιερέας και να ευλογήσει το βουνό µε αγιασµό»!

Αργότερα, µετά τη χειροτονία του σε ιερέα, θα επέστρεφε να ευλογήσει το βουνό. Αλλά το βιβλίο του θα έκανε περισσότερα: θα µετακινούσε βουνά. 1. Πως « γεννήθηκε» αυτό το βιβλίο Οι σπόροι του βιβλίου «Η Ορθοδοξία και η θρησκεία του µέλλοντος» υπήρχαν στον π. Σεραφείµ για αρκετό καιρό. Στις αρχές της δεκαετίας του 1960 είχε αρχίσει ένα µνηµειώδες έργο, «Το βασίλειο του ανθρώπου και η βασιλεία του Θεού, το οποίο θα ιχνηλατούσε τα φιλοσοφικά, πνευµατικά και κοινωνικά ρεύµατα των τελευταίων 900 ετών, και θα περιελάµβανε ένα µεγάλο κεφάλαιο µε τίτλο «Ορθόδοξη χριστιανική πνευµατικότητα και ‘’νέα πνευµατικότητα’’». Για χρόνια ο σύντροφός του στη µοναχική ζωή, π. Γερµανός, τον ωθούσε να ολοκληρώσει το µέγα έργο του, αλλά ο π. Σεραφείµ το µαταίωνε λέγοντας ότι ήταν πολύ µεγάλο για να το αναλάβει µαζί µε όλα τα άλλα καθήκοντα που είχε στην αδελφότητα, και ότι επιπλέον ήταν πολύ διανοουµενίστικο και αφηρηµένο. «Χρειαζόµαστε κάτι πιο πρακτικό», είπε. Εκείνον τον καιρό η κατανόηση της Ορθόδοξης παράδοσης από µέρους του είχε βαθύνει αξιοσηµείωτα, τόσο από τη µελέτη όσο και από το προσωπικό του αγώνα, και ήταν περισσότερο ικανός να αντιπαραβάλλει την ψευδοπνευµατικότητα µε µια επιβλητική όψη γνήσιας, σοβαρής και σωτηριώδους πνευµατικής ζωής. Ειρωνικά, καθώς είχε αυξηθεί τόσο σε εσωτερική όσο και σε εξωτερική γνώση από τα µέσα της δεκαετίας του 1960, τα γραπτά του δεν είχαν γίνει πιο πολύπλοκα και αφηρηµένα, αλλά πιο προσιτά, κατανοητά, ουσιώδη και εύστοχα. Το 1971, ο π. Σεραφείµ άρχισε να γράφει και να συνθέτει κεφάλαια για την «Ορθοδοξία και τη θρησκεία του µέλλοντος», δηµοσιεύοντάς τα σε συνέχειες στην εφηµερίδα της αδελφότητας «Ο Ορθόδοξος Λόγος». Τέσσερα χρόνια µετά, την Παρασκευή της ∆ιακαινησίµου, 9 Μαΐου 1975, οι πατέρες τελείωσαν την εκτύπωση της πρώτης έκδοσης του βιβλίου. Εξαντλήθηκε τόσο γρήγορα, που χρειάστηκε να γίνει δεύτερη εκτύπωση τον Αύγουστο. Το βιβλίο είχε αγγίξει µια ευαίσθητη χορδή, και η ζήτησή του αυξήθηκε. Το µοναστήρι έλαβε επιστολές κι επισκέψεις από πολλούς ανθρώπους που είχαν απαλλαγεί από πνευµατική πλάνη αφού το διάβασαν.

2. Η διαύγεια ενός πατερικού νου Τον τελευταίο αιώνα, ο Ρώσος Ορθόδοξος φιλόσοφος Ιβάν Κιρεγιέφσκυ διασαφήνισε πως η απόκτηση του πατερικού νου κάνει κάποιον ικανό να δει αυτό που οι άλλοι δεν µπορούν: «Ένας Ορθόδοξος νους στέκεται στο σηµείο όπου συναντιούνται όλοι οι δρόµοι. Κοιτά προσεκτικά κάθε δρόµο και, από τη µοναδική του πλεονεκτική θέση, παρατηρεί τις συνθήκες, τους κινδύνους, τις χρήσεις, και τον τελικό προορισµό κάθε δρόµου. Εξετάζει κάθε δρόµο από την πατερική σκοπιά, καθώς οι προσωπικές του πεποιθήσεις έρχονται σε πραγµατική, όχι υποθετική, επαφή µε την περιβάλλουσα κουλτούρα». Αυτά τα λόγια περιγράφουν ακριβώς τον π. Σεραφείµ και εξηγούν γιατί τα γραπτά του φαίνονται τώρα τόσο προφητικά. ∆εν είναι ότι ήταν ένας θεϊκά εµπνευσµένος προφήτης στον οποίο είχαν αποκαλυφθεί τα µυστήρια του µέλλοντος. Μάλλον είναι ότι είχε αποκτήσει τον ορθόδοξο πατερικό νου, το νου των αρχαίων Αγίων Πατέρων· και µε αυτόν διέκρινε που κατευθυνόταν ο κάθε δρόµος της περιρρέουσας κουλτούρας και η γενική πνευµατική της κατεύθυνση. Όταν ο π. Σεραφείµ έγραφε στα µέσα της δεκαετίας του 1970 για τους κινδύνους των νεοπαγανιστικών «λατρειών», υπήρχαν κι άλλοι παρατηρητές των «λατρειών» (παρ’ ότι δεν εισακούονταν τόσο πολύ, όσο το 1979, οπότε ο «τρόµος των λατρειών» χτύπησε την Αµερική, στο ξύπνηµα της σφαγής του Jonestown). Χωρίς τις πατερικές αρχές της πνευµατικής ζωής πάντως, οι παρατηρητές αυτοί δεν ήταν ικανοί να συλλάβουν την υποκείµενη ενότητα πίσω από τα φαινόµενα των UFO, των ανατολικών θρησκειών και της «χαρισµατικής αναζωπύρωσης» - φαινόµενα που χρησιµοποιούν µεντιουµιστικές τεχνικές για να έρθουν σε επαφή µε εκπεσόντα πνεύµατα κάτω από διαφορετικές µεταµφιέσεις.Τώρα που το κίνηµα της Νέας Εποχής έχει γίνει τόσο ορατό και ισχυρό, κυκλοφορεί ένας αριθµός «προειδοποιητικών» βιβλίων από Χριστιανούς συγγραφείς. Το 1983, ένα χρόνο µετά το θάνατο του π. Σεραφείµ, ένα από αυτά τα βιβλία έγινε µπεστ σέλλερ – πρώτο σε πωλήσεις ανάµεσα στους Προτεστάντες Χριστιανούς: «Οι κρυµµένοι κίνδυνοι του ουρανίου τόξου: Το κίνηµα της Νέας Εποχής και η επερχόµενη εποχή της βαρβαρότητας», της δικηγόρου Constance Cumbey. Παρ’ ότι το βιβλίο αυτό δεν είναι επίσης πληροφορηµένο για τις πατερικές αρχές και µπορεί να περιέχει κάποιες υπερβολές, ήρθε σαν ένας πολύ απαραίτητος οδηγός εξόδου του χριστιανικού κόσµου από την πλάνη, αποκαλύπτοντας γεγονότα ελάχιστα γνωστά σχετικά µε τις ρίζες του κινήµατος της Νέας Εποχής, και σχετικά µε τους συνεργαζόµενους θρησκευτικούς, πολιτικούς, οικονοµικούς, περιβαλλοντικούς οργανισµούς και οργανισµούς υγείας, που απεργάζονται τη «Νέα Τάξη Πραγµάτων». Αφ’ ότου κυκλοφόρησε το βιβλίο, η Constance Cumbey άρχισε µια περιοδεία µε οµιλίες, εµφανιζόµενη πολλές φορές στην τηλεόραση και στο ραδιόφωνο, δίνοντας συνεντεύξεις και συζητώντας µε εξέχοντες ηγέτες της Νέας Εποχής, όπως ο Benjamin Crème. Τότε, το 1989, έπεσε πάνω στην «Ορθοδοξία και τη θρησκεία του µέλλοντος».

Αυτό το βιβλίο, γραµµένο από κάποιον προηγούµενό της σ’ αυτό το πεδίο, ήταν γι’ αυτήν σαν αποκάλυψη. Έγραψε στην αδελφότητα του αγίου Γερµανού: «Κάποιος άγνωστος ευεργέτης µου έστειλε ένα αντίτυπο του βιβλίου του π. Σεραφείµ σχεδόν πριν από ένα χρόνο, και το θεωρώ το πιο σηµαντικό βιβλίο που έχω διαβάσει πάνω σ’ αυτό το θέµα µέχρι σήµερα. ∆ιαβάζοντας τον π. Ρόουζ είναι σαν να πίνεις καθαρό νερό µετά από τσαλαβούτηµα στο βόρβορο! Έχω συστήσει το βιβλίο σε πολλούς ανθρώπους στις δηµόσιες οµιλίες και τις ραδιοφωνικές µου συνεντεύξεις». 3. Η επίδραση του βιβλίου στη Ρωσία Από τα 40 βιβλία που εξέδωσε η αδελφότητα του αγίου Γερµενού κατά τη διάρκεια της ζωής του π. Σεραφείµ – 20 στα Αγγλικά και 20 στα Ρωσικά – η «Ορθοδοξία και η θρησκεία του µέλλοντος» ήταν το πιο δηµοφιλές. Τη στιγµή που γράφονται αυτές οι γραµµές (1996), βρίσκεται στην έβδοµη αγγλική του ανατύπωση.Στη Ρωσία ο αντίκτυπος του βιβλίου ήταν πολύ µεγαλύτερος απ’ ότι στην Αµερική – ακόµα και όταν το βιβλίο δεν είχε εκδοθεί στα Ρωσικά! Όσο ζούσε ο π. Σεραφείµ, µάθαινε ότι το βιβλίο είχε µεταφραστεί στα Ρωσικά πίσω από το Σιδηρούν Παραπέτασµα, αλλά δεν επρόκειτο να µάθει ποτέ τα καταπληκτικά αποτελέσµατα. Μετά το θάνατό του έγινε γνωστό ότι η ρωσική µετάφραση (ή ένας αριθµός µεταφράσεων) µοιραζόταν κρυφά ανάµεσα σε πιστούς σε όλη τη Ρωσία, µε τη µορφή αµέτρητων δακτυλογραφηµένων χειρογράφων. Οι ζωές ανυπολόγιστων χιλιάδων ανθρώπων άλλαξαν, καθώς αυτό το βιβλίο τους αφύπνισε σχετικά µε τους πνευµατικούς κινδύνους της εποχής. Το βιβλίο είναι πολύ σχετικό µε τη Ρωσία σήµερα, όπου µια κοινωνία στερηµένη εξαιτίας εβδοµήντα χρόνων επιβαλλόµενου υλισµού, πέφτει λεία στην αυξανόµενη επιρροή των απατηλών πνευµατικών ρευµάτων. Με το «άνοιγµα» των χωρών της ανατολικής Ευρώπης, αποσπάσµατα του ευρέως γνωστού «υπόγειου» χειρογράφου της «Ορθοδοξίας…» δηµοσιεύθηκαν σε εφηµερίδες µέσα στη Ρωσία. Τα κεφάλαια σχετικά µε «Το θαύµα του φακίρη και την προσευχή του Ιησού» και τα φαινόµενα UFO, παρουσιάστηκαν µε βιογραφικά στοιχεία του π. Σεραφείµ. Και στις δυο περιπτώσεις τα άρθρα δηµοσιεύθηκαν µε πρόθεση να καλύψουν µια ιδιαίτερη ανάγκη, καθώς οι ανατολικές θρησκείες και οι εµπειρίες µε UFO είχαν προσελκύσει τεράστιο ενδιαφέρον στη Ρωσία. Όπως δήλωσαν οι εκδότες των εφηµερίδων, η εξήγηση του π. Σεραφείµ γι’ αυτά τα φαινόµενα είχε αποδειχθεί πιο ευλογοφανής και πειστική από κάθε άλλη θεωρία. Ένας πιστός στη Ρωσία έχει πει: «Τα βιβλία του π. Σεραφείµ δείχνουν ότι αυτά τα φαινόµενα ‘’ανεξήγητα’’ φαινόµεναµπορούν να εξηγηθούν σύµφωνα µε τη σταθερή, σίγουρη, ακριβή θεωρία του Ορθόδοξου πατερικού δόγµατος». Τελικά το 1991 ολόκληρο το βιβλίο εκδόθηκε σε µεγάλες ποσότητες µέσα στη Ρωσία. Από τότε, έχουν τυπωθεί πολλές ρωσικές εκδόσεις κι έχουν κυκλοφορήσει εκατοµµύρια αντίτυπα. Μαζί µε την «Ψυχή µετά το θάνατο» του π. Σεραφείµ, το βιβλίο αυτό είναι από τα πιο πολυδιαβασµένα πνευµατικά βιβλία στη Ρωσία σήµερα. ∆εν πωλείται µόνο σε βιβλιοπωλεία και εκκλησίες σ’ όλη τη χώρα, αλλά ακόµα και στον υπόγειο (µετρό) και σε πάγκους βιβλίων στους δρόµους.

4. Ασυµβίβαστος µάρτυρας Παρ’ ότι ο π. Σεραφείµ ήταν γενικά σκόπιµα συγκρατηµένος στην αφήγηση, ώστε να αποφεύγεται η δηµιουργία εντυπωσιασµού, µερικοί αναγνώστες µπορεί να βρουν τα συµπεράσµατα που βγάζει σ’ αυτό το βιβλίο αυστηρά και σκληρά χωρίς λόγο. Σε αυτό, όπως και σε όλα τα συγγράµµατα του που έχουν εκδοθεί, δεν κάνει τη γροθιά του απαλή. Εφόσον προδοσίες της χριστιανικής αλήθειας – από τις πιο ωµές µέχρι τις πιο ύπουλες – συνέβαιναν παντού, ένιωθε ότι δεν µπορεί να γράφει µε το γάντι· έπρεπε να είναι ασυµβίβαστος.Παρά την αυστηρότητά του όταν έγραφε για δαιµονικές πλάνες, που µπορούσαν να οδηγήσουν τους καλοπροαίρετους σε αιώνια απώλεια, ο π. Σεραφείµ ήταν γεµάτος αγάπη και έλεος στην ποιµαντική του προσέγγιση σε πρόσωπα. Αυτή η προσωπική φροντίδα για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά φαίνεται στις επιστολές του, στις εφηµερίδες και στις συµβουλές του που βρίσκονται στη βιογραφία του, «Όχι από αυτόν τον κόσµο». Το παρόν βιβλίο, από την άλλη, είναι µια ξεκάθαρη ανάλυση, γραµµένη για τον κόσµο διεξοδικά, µε ένα συγκεκριµένο σκοπό στο µυαλό. Επειδή ο π. Σεραφείµ ήταν προσηλωµένος σ’ αυτόν το σκοπό να παρεκκλίνει στο ελάχιστο, το βιβλίο του έχει καταφέρει µέσα στα χρόνια να κλονίσει την αυταρέσκεια αµέτρητων ανθρώπων, κάνοντάς τους να πάρουν πιο σοβαρά την πνευµατική ζωή, και δίνοντάς τους µια σταθερή ώθηση στο σωστό δρόµο. Τους έχει προκαλέσει µε την πραγµατικότητα ότι υπάρχει όντως ένας πνευµατικός πόλεµος σε εξέλιξη, µια µάχη για ψυχές, κι ότι πρέπει να προχωρούν προσεκτικά (Εφεσ. 5:15), ώστε να µη χάσουν τη χάρη του Θεού που τους οδηγεί προς τον ουρανό. Είθε ο Θεός να συνεχίσει να χρησιµοποιεί αυτό το βιβλίο για να φωτίσει αυτούς που περιπλανιούνται στο σκοτάδι, και να θυµίζει σ’ αυτούς που περπατούν στο φως πόσο ευθεία και στενή είναι η οδός που πρέπει να διασχίσουν – η οδός προς την αιώνια ζωή. Π. ∆αµασκηνός Αδελφότητα του αγίου Γερµενού της Alaska Platina, California ∆εκέµβριος 1996 Πρόλογος του συγγραφέα Κάθε αίρεση έχει τη δική της «πνευµατικότητα», τη δική της χαρακτηριστική προσέγγιση στην πρακτική θρησκευτική ζωή. Έτσι, ο Ρωµαιοκαθολικισµός είχε µέχρι σήµερα µια καθαρά διακρινόµενη ευσέβεια από µόνος του, µια ευσέβεια περιορισµένη στην «ιερή καρδιά», την παπωσύνη, το καθαρτήριο και τα συγχωροχάρτια, τις αποκαλύψεις διάφορων «µυστικιστών», και τα παρόµοια· κι ένας προσεκτικός Ορθόδοξος παρατηρητής µπορεί να εντοπίσει σε τέτοιες πλευρές της µοντέρνας λατινικής πνευµατικότητας τα πρακτικά αποτελέσµατα των θεολογικών λαθών της Ρώµης.

 Ο φονταµενταλιστικός (θεµελιοκρατικός) Προτεσταντισµός, επίσης έχει τη δική του προσέγγιση στην προσευχή, τους τυπικούς του ύµνους, την προσέγγισή του στη θρησκευτική «αναζωπύρωση»: σε όλα αυτά µπορεί να εντοπιστεί η εφαρµογή, στη θρησκευτική ζωή, των φονταµενταλιστικών λαθών στο χριστιανικό δόγµα. Το παρόν βιβλίο αναφέρεται στην «πνευµατικότητα» του Οικουµενισµού, της βασικής αίρεσης του 20ου αιώνα. Μέχρι πρόσφατα φαινόταν ότι ο Οικουµενισµός ήταν κάτι τόσο τεχνητό, τόσο συγκρητιστικό, που δεν είχε πνευµατικότητα από µόνος του· η «λειτουργική» ατζέντα των οικουµενιστικών συναθροίσεων, τόσο των µεγάλων όσο και των µικρών, φαινόταν να µην είναι κάτι περισσότερο από µια εξεζητηµένη, περίπλοκη προτεσταντική κυριακάτικη λειτουργία. Αλλά η πραγµατική φύση της οικουµενιστικής αίρεσης – η πίστη ότι δεν υπάρχει καµµιά ορατή Εκκλησία του Χριστού, ότι µορφοποιείται µόλις τώρα – είναι τέτοια που εκθέτει την ψυχή που βρίσκεται κάτω από την επιρροή της, σε συγκεκριµένες πνευµατικές στάσεις οι οποίες µε τον καιρό θα παράγουν µια τυπική οικουµενιστική «ευσέβεια» και «πνευµατικότητα». Στις µέρες µας φαίνεται πως αυτό συµβαίνει τελικά, καθώς η οικουµενιστική συµπεριφορά της θρησκευτικής «προσδοκίας» και «έρευνας» αρχίζει να ανταµείβεται από τη δραστηριότητα ενός συγκεκριµένου «πνεύµατος», το οποίο δίνει θρησκευτική ικανοποίηση στις στείρες ψυχές του οικουµενιστικού ερηµότοπου, και έχει ως αποτέλεσµα µια χαρακτηριστική «ευσέβεια» που δεν είναι πια µόνο προτεσταντική σε τόνο.Αυτό το βιβλίο άρχισε το 1971 µε µια εξέταση της τελευταίας οικουµενιστικής µόδας – το ξεκίνηµα ενός «διαλόγου» µε µη χριστιανικές θρησκείες». Τέσσερα κεφάλαια σε αυτό το θέµα δηµοσιεύθηκαν στον «Ορθόδοξο λόγο» το 1971 και 1972, αναφερόµενα κυρίως στα γεγονότα του τέλους της δεκαετίας του 1960 µέχρι τις αρχές του 1972. Το τελευταίο από αυτά τα κεφάλαια ήταν µια λεπτοµερής συζήτηση πάνω στη «χαρισµατική αναζωπύρωση», που είχε τότε αρχίσει να υποστηρίζεται από διάφορους Ορθοδόξους ιερείς στην Αµερική, κι αυτό το κίνηµα είχε περιγραφεί ως µια µορφή οικουµενιστικής πνευµατικότητας, που περιείχε καθαρά µη χριστιανικές πνευµατικές εµπειρίες.Ιδιαίτερα το τελευταίο κεφάλαιο προκάλεσε µεγάλο ενδιαφέρον ανάµεσα στους Ορθοδόξους, και βοήθησε να πειστούν κάποιοι ώστε να µη συµµετέχουν στο «χαρισµατικό» κίνηµα. Άλλοι, που είχαν ήδη συµµετάσχει σε «χαρισµατικές» συναθροίσεις, άφησαν το κίνηµα και επιβεβαίωσαν πολλά από τα συµπεράσµατα αυτού του άρθρου.

Από τότε η «χαρισµατική αναζωπύρωση» σε «Ορθόδοξες ενορίες» στην Αµερική, κρίνοντας από το περιοδικό του π. Ευσεβίου Στεφάνου1 «Logos», έχει υιοθετήσει πλήρως τη γλώσσα και τις τεχνικές της προτεσταντικής κίνησης για θρησκευτική αφύπνιση, και ο ανορθόδοξος χαρακτήρας της έχει γίνει φανερός σε κάθε σοβαρό παρατηρητή. Πάντως, παρά την προτεσταντική νοοτροπία αυτών που την προωθούν, η «χαρισµατική αναζωπύρωση» ως «πνευµατικό» κίνηµα είναι σίγουρα κάτι περισσότερο από Προτεσταντισµός. Ο χαρακτηρισµός του σ’ αυτό το άρθρο ως ενός είδους «χριστιανικού» µεντιουµισµού, χαρακτηρισµός που έχει επιβεβαιωθεί από έναν αριθµό άλλων παρατηρητών, το συνδέει µε τη νέα «οικουµενιστική πνευµατικότητα», από την οποία γεννιέται µια νέα, µη χριστιανική θρησκεία. Το καλοκαίρι του 1974, ένας νέος επισκέφθηκε ένα από τα αµερικάνικα µοναστήρια της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, και το πνεύµα που συνεχώς τον συνόδευε τον κατεύθυνε προς έναν από τους µοναχούς. Κατά τη σύντοµη αυτή επίσκεψη, ξετυλίχθηκε η ιστορία αυτού του νεαρού. Προερχόταν από συντηρητικό προτεσταντικό περιβάλλον το οποίο έβρισκε πνευµατικά στείρο, και είχε ξανοιχτεί σε «πνευµατικές» εµπειρίες από την Πεντηκοστιανή γιαγιά του· τη στιγµή που άγγιξε µια Βίβλο, που εκείνη του πρόσφερε, έλαβε «πνευµατικά δώρα» - πιο αξιοσηµείωτο ήταν ότι συνοδευόταν από ένα αόρατο «πνεύµα» που του έδινε ακριβείς οδηγίες, όπως που να περπατά και που να οδηγεί· και µπορούσε κατά βούληση να υπνωτίζει άλλους και να τους κάνει να αιωρούνται (ένα χάρισµα το οποίο χρησιµοποιούσε µε παιχνιδιάρικη διάθεση, για να τροµοκρατεί γνωστούς του άθεους). Περιστασιακά αµφέβαλλε ότι τα «χαρίσµατά» του ήταν από το Θεό, αλλά ξεπερνούσε αυτές τις αµφιβολίες σκεπτόµενος ότι η πνευµατική του «στειρότητα» είχε εξαφανιστεί, ότι η «πνευµατική αναγέννησή» του είχε προέλθει από επαφή µε τη Βίβλο, και ότι έµοιαζε να οδηγεί σε µια πολύ πλούσια ζωή προσευχής και «πνευµατικότητας».

Όταν γνώρισε την Ορθοδοξία σ’ αυτό το µοναστήρι, και ιδίως αφού διάβασε το άρθρο για τη «χαρισµατική αναζωπύρωση», παραδέχτηκε ότι βρήκε την πρώτη λεπτοµερή και καθαρή εξήγηση των «πνευµατικών» εµπειριών του· οµολόγησε ότι το «πνεύµα» του ήταν πιθανότατα κακό. Αυτή η συνειδητοποίηση πάντως δεν φαινόταν να αγγίζει την καρδιά του, κι έφυγε χωρίς να µεταστραφεί στην Ορθοδοξία. Στην επόµενη επίσκεψή του δυο χρόνια αργότερα, αποκάλυψε ότι είχε παρατήσει τις «χαρισµατικές» δραστηριότητες ως πολύ τροµακτικές, και ήταν τώρα πνευµατικά ευχαριστηµένος εξασκώντας διαλογισµό Ζεν.Αυτή η στενή σχέση µεταξύ «χριστιανικών» και «ανατολικών» πνευµατικών εµπειριών είναι τυπική στην οικουµενιστική πνευµατικότητα των ηµερών µας. Σ’ αυτή τη δεύτερη έκδοση έχουν προστεθεί πολλά σχετικά µε τις ανατολικές θρησκευτικές λατρείες και την επιρροή τους σήµερα, όπως επίσης σχετικά µε ένα µεγάλο κοσµικό, µη θρησκευτικό φαινόµενο το οποίο συντελεί στη διαµόρφωση µιας «νέας θρησκευτικής συνειδητότητας» ακόµα και σε ανθρώπους µη θρησκευόµενους. Ενδεχοµένως κανένα από τα δύο να µην έχει από µόνο του αποφασιστική σπουδαιότητα στην πνευµατική στοιχειοθέτηση του σύγχρονου ανθρώπου· αλλά, το καθένα µε τον τρόπο του, αντιπροσωπεύει την πάλη των ανθρώπων σήµερα να βρουν ένα νέο πνευµατικό µονοπάτι, διαφορετικό από το Χριστιανισµό του χθες, και το άθροισµα και των δύο µαζί αποκαλύπτει µια τροµακτική ενότητα σκοπού, η τελική κατάληξη του οποίου φαίνεται µόλις τώρα να διαγράφεται απειλητικά στον ορίζοντα. Λίγο µετά την έκδοση του άρθρου µε τη «χαρισµατική αναζωπύρωση», ο «Ορθόδοξος Λόγος» έλαβε ένα γράµµα από έναν σεβάσµιο Ρώσο Ορθόδοξο εκκλησιαστικό συγγραφέα, ειδικευµένο στην Ορθόδοξη θεολογική και πνευµατική φιλολογία, που έλεγε: «Αυτό που έχετε περιγράψει εδώ είναι η θρησκεία του µέλλοντος, η θρησκεία του αντιχρίστου». Ακόµα περισσότερο, καθώς αυτή και άλλες µορφές κίβδηλης πνευµατικότητας καταλαµβάνουν ακόµα και κατ’ όνοµα Ορθοδόξους Χριστιανούς, ανατριχιάζει κανείς ακόµα και µε τη σκέψη της πλάνης, στην οποία µπορούν να πέσουν απροετοίµαστοι πνευµατικά Χριστιανοί. Αυτό το βιβλίο είναι µια προειδοποίηση σ’ αυτούς, και σε όλους όσοι προσπαθούν να ζήσουν µια συνειδητή Ορθόδοξη χριστιανική ζωή σε έναν κόσµο κατεχόµενο από ακάθαρτα πνεύµατα. ∆εν είναι τόσο µια διεξοδική εργασία πάνω σ’ αυτή τη θρησκεία, η οποία δεν έχει ακόµα αποκτήσει την τελική της µορφή, αλλά µάλλον µια προκαταρκτική εξερεύνηση αυτών των πνευµατικών ρευµάτων τα οποία, όπως πραγµατικά φαίνεται, προετοιµάζουν το δρόµο για µια αληθινή θρησκεία αντι-Χριστιανισµού, µια θρησκεία εξωτερικά «χριστιανική», αλλά επικεντρωµένη σε µια παγανιστική εµπειρία «µύησης».Μακάρι αυτή η περιγραφή της όλο και πιο φανερής και ασύστολης δράσης του σατανά, του πρίγκιπα του σκότους, ανάµεσα στους «Χριστιανούς», να εµπνεύσει πραγµατικούς Ορθοδόξους Χριστιανούς µε το φόβο µη χάσουν τη χάρη του Θεού, και να τους φέρει πίσω στις ανόθευτες πηγές της χριστιανικής ζωής: στις άγιες Γραφές και τα πνευµατικά δόγµατα των αγίων Πατέρων της Ορθοδοξίας!