Επίλογος

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Ή 'Ιστορία έδωσε έπάξια στόν Κωνσταντίνο τόν τίτλο τοϋ" Μεγάλου γιά τίς τεράστιες καί έπιτυχεϊς μεταρρυθμίσεις του, διοικητικές καί θρησκευτικές πού άνώδυνα καί έποικοδομητικά έπέβαλε στην Αυτοκρατορία καί πού όντως διόρθωσαν τήν πορεία τού κόσμου μέ βάση τίς άρχές τοϋ Εύαγγελίου, τη χρηστή διοίκησή του, τόν ήθικό χαρακτήρα ταυ καί τίς πολλές άρετές του, τή στρατιωτική καί διοικητική μεγαλοσύνη του, τήν ίδρυση μιάς νέας καί χριστιανικής αυτοκρατορίας, τής Βυζαντινής Αύτοκρατορίας, άλλά καί γιά τή λήψη πολλών σημαντικών μέτρων, κάποια άπό τά όποια έξακολουθοΰν νά Ισχύουν μέχρι σήμερα!

Άλλά καί ή ένωμένη κατά τόν 6° αιώνα ’Εκκλησία δικαιολογημένα τόν άνακήρυξε Άγιο καί’Ισαπόστολο γιά όσα θεάρεστα υπέρ αυτής καί υπέρ τής άνθρωπότητας έπραξε, πολλά άπό τά όποια γνωρίζουμε καί έμεϊς σήμερα, άλλά καί γιά δσα έκείνη τότε γνώριζε, πού έμεϊς σήμερα άγνοοϋμε. Καί άναγνωρίζει στό πρόσωπό του, μετά τούς Αποστόλους, τό κύριο όργανο τοϋ Θεού γιά τήν έπικράτηση καί γιγάντωση τής ’Εκκλησίας στήν άπέραντη αυτοκρατορία. Καί τόν πρώτο χριστιανό αύτοκράτορα, πού προστάτεψε τήν ’Εκκλησία μέ θεσμούς (όπως ή ενότητα Πολιτείας καί’Εκκλησίας) καί μέ πολλές άποφάσεις του, πού ισχύουν μέχρι σήμερα. Καί ότι χάρη σ’ έκεΐνον θεμελιώθηκε ή ’Ορθοδοξία, έκφράστηκε γιά πρώτη φορά καί μέσψ τής Α' Οικουμενικής Συνόδου ή ένότητα καί ή οίκουμενικότητα τής Εκκλησίας, συντάχτηκαν τά έπτά πρώτα άρθρα τοϋ Συμβόλου τής πίστεως καί οί πρώτοι είκοσι κανόνες τής Εκκλησίας, πού ισχύουν μέχρι σήμερα, θεσπίστηκε ή άργία τής Κυριακής καί άλλων μεγάλων θρησκευτικών έορτών, καθώς καί ό τρόπος καθορισμού τής ήμερομηνίας τού Πάσχα κατά τό’Ιουλιανό ήμερολόγιο.

 Καί κατανοεί τό γεγονός ότι, παρότι συνειδητός καί θερμός χριστιανός ό Μέγας Κωνσταντίνος, γιά διπλωματικούς λόγους, κυρίως χάρη τής ειρήνης καί τής ήρεμίας στην Αύτοκρατορία, δέ βιάστηκε νά καταδικάσει τόν παγανισμό, άλλά γιά μερικά χρόνια παρέμεινε άνεκτικός σ’ αυτόν, καί δεν άποποιήθηκε τόν τίτλο τού pontifex maximus (ύπατου λειτουργού) ώς τό τέλος τής ζωής του, διότι έτσι είχε έξασφαλισμένο τόν έλεγχο τών είδωλολατρικών δημόσιων λατρειών.Παράλληλα πρός αυτά τά κοσμοϊστορικά μέτρα τού Μεγάλου Κωνσταντίνου, ύφίστανται, βέβαια, καί οί εναντίον του κατηγορίες άπότούςπαγανιστέςτώνέπόμενωνπρόςαύτόνγενεών. Άλλ’ οί κατηγορίες αύτές, ύστερα άπ’ δσα εκθέσαμε παραπάνω, παραμένουν έωλες. Ή θανατική καταδίκη.τής Φαύστας είναι άμφισβητούμενη καί άπό αυτούς άκόμα τούς έχθρούς τοϋ Κωνσταντίνου. Καί μόνο γιά τό θάνατο τοϋ Κρίσπσυ αίωρεΐται πάνω άπό τούς αιώνες τό μέγα ιστορικό αίνιγμα. Φυσικά, την ηθική αύτουργία έκείνουτοΰ θανάτου έπιρρύπουν οί πάντες στη Φούστα. Καί ό έλληνοαμερικανός ιστορικός άπό τήν Αμερική έκφράζει υπόνοιες ότι καί γιά τή φυσική αύτουργία τού θανάτου τού Κρίσπου εύθύνεται ή ίδια. Άν, βέβαια, δέ συμβαίνει τό τελευταίο ενδεχόμενο, τότε θά μπορούσαμε νά υποθέσουμε ότι γιά τήν έκτέλεση τού Κρίσπου ευθύνη έχει ό Κωνσταντίνος.

Αλλά καί στην περίπτωση αύτή, ή άπόφαση τοΰ αΰτοκράτορα δέ θά είναι εύκολο νά χαρακτηριστεί ώς έγκλημα. Ώς άπόλυτος αρχών ό Μέγας Κωνσταντίνος συγκέντρωνε στό πρόσωπό του δλες τίς έξουσίες: έκτελεστική, νομοθετική καί δικαστική. Καί ώς ύπατος δικαστής κλήθηκε νά λάβει άποφάσεις έπί σοβαροτάτων ύποθέσεων, όπως έπανειλημμένα συνέβη γιάτίς είς βάρος του συνωμοσίες καί δολοφονικές άπόπειρες ακόμα καί άπό συγγενικά του πρόσωπα. Καί οί άποφάσεις του αυτές, νόμιμες καθ’ δλα, μέ κανένα τρόπο δέν μπορούν νά λογισθοϋν ώς έγκληματικές. Δεν ήταν έκτόνωση καμιάς άγριότητάς του, διότι ό ήπιος χαρακτήρας του καί ή χριστιανική πνευματικότητά του δέν άφηναν χώρους στήν ψυχή του γιά σκληρότητες.Ήταν άπστέλεσμα μιας αυστηρής καί άπαρέγκλιτης προσήλωσής του στήν τήρηση των νόμων τής πολιτείας.

Αλλά καί ώς άνθρωπος καί ύπατος δικαστής θά μπορούσε ένδεχομένως νά πλανηθεί στήν κρίση του, ύστερα άπό παραπλανητικές μαρτυρίες, καί μέ πόνο ψυχής καί τή βίωση δλης τήςτραγικότητάς του νά λάβει καταδικαστική άπόφαση είς βάρος καί αύτοΰ άκόμα τού παιδιού του, προκειμένου νά διδάξει στό λαό του τό σεβασμό στό Νόμο.

Αλλά ποια είναι ή θέση τών χριστιανών ιστορικών συγγραφέων τών 4ου, 5συ καί 6συ αιώνων μ.Χ. έναντι αυτών τών κατηγοριών; Άλλοι τίς άρνούνται κατηγορηματικά, άλλοι τίς άντιπαρέρχονται περιφρονητικά καί όλοι τους τρέφουν βαθύτατο σεβασμό καί έκτίμηση στό πρόσωπο τού Μεγάλου Κωνσταντίνου καί μιλούν γιά τήν ακέραιη προσωπικότητα καί τόν ηθικό χαρακτήρα του. Άκόμα καί ένας παγανιστής άρχαϊος Ιστορικός, ό Αθηναίος Πραξαγόρας, σύγχρονος τού Κωνσταντίνου, ένώ έγκωμιάζει έκείνον καί τό έργο του, κανένα δέν τού καταλογίζει άνόμημα!

Μέσα άπό τίς άπειρες χριστιανικές πράξεις καί τους λόγους τοϋ Κωνσταντίνου άναγνωρίζουμε έναν ήρεμο καί μειλίχιο άνθρωπο, πού δέν είχε σχέση μέ την άγριάτητα των καιρών του, έναν έξάιρετικά εύαίσθητο καί συμπονετικό ήγέτη πρός δλους τους υπηκόους του καί Ιδιαίτερα πρός τους βασανισμένους τών διωγμών.Έναν βαθύτατα θρησκευόμενο άνθρωπο, πού βίωνε τη χριστιανική πίστη του σέ κάθε βήμα τής ζωής του καί έκανε πράξη τό λόγο τοϋ Εύαγγελίόυ.Έναν άνθρωπο πού ό κοινός νους, ύστερα άπό τά δσα έκτέθηκαν γιά τό χαρακτήρα καί τά έργα του, δέ δέχεται τήν έκδοχή γιά φόνους του.

Ή καλώς νοούμενη κριτική ένός σημαντικού Ιστορικού προσώπου δέ γίνεται μονάχα μέ τά Ισχυοντα σήμερα κριτήρια, άλλά καί μ’ έκεΐνα τής έποχής, στήν οποία έζησε, μέ τά περί δικαίου καί ήθικής τότε κρατούντα, καί τήν κοινωνική άτμόσφαιρα καί τά έμπόδια που όρθώνονταν στήν πορεία του. Σύμφωνα λοιπόν μέ δλ’ αύτά ό Κωνσταντίνος προβάλλει σάν ό μεγαλύτερος έπαναστάτης όλων τών έποχών καί ό μεγαλύτερος άναμορφωτής τής άνθρωπότητας.

Είναι άπαράδεκτο σήμερα νά υιοθετούνται άδαπάνως οί άβάσιμες καί άστήρικτες κατηγορίες κάθε Εύνάπιου καί κάθε Ζώσιμου έναντίσν τοϋ Μεγάλου Κωνσταντίνου. Αυτές οί κατηγορίες, πού σέ κάθε περίπτωση έκπορεύονται άπό άδέσπστες φημολογίες, δέν είναι παρά ή συνισταμένη πικριών, μίσους, μνησικακίας, άγανάκτησης καί όργής τών φανατικών παγανιστών έναντίσν τού μεγάλου μεταρρυθμιστή αύτοκράτορα, επειδή είδαν ξαφνικά τά ξόανα τών θεών τους νά περιπίπτουν σ’ έσχατη άνυποληψία καί καταφρόνια...

Είναι άπαράδεκτο όρισμένοι νά δίνουν Από τά Μ.Μ.Ε. στρεβλή εικόνα γιά τό χαρακτήρα καί τό έργο τοϋ Μεγάλου Κωνσταντίνου καί νά τοϋ άποδίδουν άδυναμίες καί έλαττώματα, που δέν είχε, καί έγκλήματα που δέ διέπραξε, ή που ποτέ δέν άποδείχτηκε ότι διέπραξε. Καί ν’ Ανακαλύπτουν στίς ή μέρες μας καί νά τοϋ προσάπτουν καινούργιες κατηγορίες, δπως έκείνη τής damnatio memoriae, μέ σκοπό νά έδραιώσουν καί νά ένισχύσουν τίς παλιές, πού κάνουν λόγο γιά τή δήθεν Αγριότητά του καί νά υποσκάψουν έτσι περαιτέρω τό κύρος του στη συνείδηση των πιστών.

Τό «πετροβόλημα» έναντίον τοϋ Μεγάλου Κωνσταντίνου, τό μόνιμο, τό διαχρονικό, τό έπίμονο, τό παθιασμένο, Αποδεικνύει καί αύτό Από μόνο του ότι τό έργο του είναι μέγιστο καί αΙώνιο.

Τό ’ίδιο καί τό έργο τής μητέρας του, τής Αγίας Έλένης.Ένα έργο γεμάτο φιλανθρωπία καί Αποστολική δράση.'Ένα έργο θαυμαστό, πού έπιστεγάζεται Από τη θαυματουργική Ανεύρεση τοϋ Σταυροϋ τοϋ Κυρίου, την Ανέγερση πολλών ιερών ναών καί τήν ίδρυση ιερών μονών.

Ή Αγία Ελένη υπήρξε μιά Από τίς σημαντικότερες γυναίκες τής Ιστορίας. Είναι ή κοσμαγάπητη Αγία σέ όλη τή Χριστιανοσύνη καί έχει περάσει στην έλληνική λαϊκή παράδοση σέ πολλούς χώρους τού κόσμου.

ΕΠΙΜΕΤΡΟ

1. Αποσπάσματα ’Επιστολών Μεγάλου Κωνσταντίνον:

α. Άπό όμολογητική έπιστολή τοϋ Κωνσταντίνου πρός τό βασιλιά τών Περσών Σαπώρην, στην όποια κάνει λόγο περί τών διωκτών των χριστιανών καί τής αίχμαλωοίας τοϋ Βαλεριανοϋ:

«Δέ νομίζω άτι βρίσκομαι σέπλάνη, άδελφέμον, όμολογώντας τούτον τον ένα Θεό, άρχηγό τών πάντων καί πατέρα, τον όποιον πολλοί τών έδώ βασιλευσάντων, άφού ύπηχθησαν σέ μανιώδεις πλάνες, έπεχείρησαν ν’ άρνηθοΰν. Αλλά όλους έκείνονς άφάνισε ένας τόσο τιμωρός θάνατος, ώστε έπειτα άπό αύτσύς δλο τό άνθρώπινο γένος, άντί άλλου παραδείγματος, νά χρησιμοποιεί τίς δικές τον συμφορές γιά έκείνονς, που ζηλεύουν παρόμοια μέ αυτούς διαγωγή. Έναν δέ άπό αυτούς θεωρώ έκεϊνον τόν όποιο ή θεία μήνις, άφού άπέλασε σάν κεραυνός άπό έδώ, παρέδωσε στά δικά σας μέρη καί τού όποιου ή ταπείνωση κατέστησε ενδοξότερο τό θρίαμβό σας».

(«Ού μοι δοκώ πλανάσθαι, άδελφέμου, τούτον ένα Θεόν όμολογών πάντων άρχηγόν καί πατέρα, όν πολλοί τών τήδε βασιλευσάντων μανιώδεσι πλάναις ύπαχθέντες έπεχείρησαν άρνήσασθαι, άλλ’ έκείνονς μεν άπαντας τοιούτον τιμωρόν τέ

λος κατηνάλοχτεν, ώςπάντόμετ’ έκείνους άνθρώπων γένος τάς έκείνων συμφοράς άντ’ άλλον παραδείγματος τοϊς παρά τσύτοις τά όμοια ζηλοΰσι τίθεσθαι. Τούτων έκείνων ένα ήγοϋμαι γεγο νέναι, όν ώσπερ τις σκηπτός ή θεία μήνις τών τήδε άπελάσασα τοϊς ύμετέροις μέρεσι παραδέδωκεν, τής έπ’ αύτψ αίσχύνης πο λυθρύλητον τά παρ’ ύμϊν τρόπαιον άποφήναντα».

(Εύσ. Β. Κ. βιβλ. 4, κεφ. 11).

δ. Επιστολή Κωνσταντίνου στον επίσκοπο 'Ιερουσαλήμ Μακάριο σχετικά μέ τήν Ανοικοδόμηση Ιερού ναού στον τόπο τής Σταύρωσε ως.

«Ή έπιείκεια τοΰ Λυτρωτοϋ μας είναι τόσο θαυμάσια, ώστε νομίζω καμία λέξη δέν είναι έπαρκής νά έκφράσει τά παρόν θαύμα. Τό γεγονός ότι τό μνημείο τώνπιό Ιερών Παθών έπρεπε νά έχει παραμείνει κρυμμένο κάτω άπό τη γή, κατά τη διάρκεια μιάς τόσο μακρόχρονης πορείας, μέχρι τό χρόνο πού διά τού θανάτου τού κοινού έχθροϋ όλων, έμελλε ν’ άναλάμπει γιά τούς άπελευθερωμένονς δούλους του, ξεπερνά άληθινά κάθε άλλο άντικείμενο θαυμασμού. Εάν όλα τά σοφά άτομα σέ όλον τόν κόσμο συγκεντρώνονταν σέ μιά θέση, καί έπρόκειτο νά προσπαθήσουν νά έκφραστοϋν έπάξια γι’ αυτό, δέ θά μπορούσαν νά τό πλησιάσουν ούτε κατ’ έλάχιστον, έπειδή τόσο περισσότερο ή πίστη τού θαύματος υπερβαίνει τη φύση τοΰ άνθρώπινου λογισμού, όσο τά ούράνια δημιουργηθηκαν δυνατότερα τών άνθρωπίνων. Αιά τούτο λοιπόν αυτός είναι πάντοτε καί πρώτος καί μόνος γιά μένα σκοπός, όπως ή πίστη τής άλήθειας νά επιδεικνύει μέρα τη μέρα στά νεότερα θαύματα μέ όλη τή σωφροσύνη καί την μονόγνωμη προθυμία, έτσι καί οί ψυχές όλων σ’ όλους μας γύρω άπό τόν άγιο νόμο νά γίνονται

σπουδαιότερες. Οποιο λοιπόν είναι φανερό σ’ δλονς, έκεΐνο θέλω νά πιστέψεις, καθώς παρουσιάζει ένδιαφέρον γιά δλονς, έκείνου τού ιερού τόπον μέ πρόσταγμα τού Θεού άφαίρεσα την αϊσχιστη προσθήκη ειδώλου, ώσάν τό άπάλλαξα άπό ένα πρόσθετο βάροςλ*297.

(Εύσ. Β. Κ. Βιβλ. 3, κεφ. 33, θεοδώρητου, βιβλ.1 κεφ. 16 καί Εύσ. 3 βιβλ., κεφ. 30).

ε. Άπό έπιστολή τοϋ Κωνσταντίνου στη Σύνοδο τής Τύρου

«Σάς Ικετεύω, έπομένως, νά συγκεντρωθείτε μαζί, χωρίς όποιαδήποτε καθυστέρηση, στήν έπίσημη Σύνοδο, έτσι ώστε νά μπορείτε νά ύποοτηρίξετε έκείνους πού γυρεύουν τη βοή θειά σας. Θεραπεύστε τούς άδελφσύς πού είναι σέ κίνδυνο, άποκαταστήσατε την όμοφκονία στά διαιρεμένα μέλη, καί άποκαταστήσατε τίς άναταραχές τής ’Εκκλησίας, δσο έπιτρέπει ό χρόνος καί άποκαταστήστε έτσι σ’ έκεϊνες τίς μεγάλες έπαρ χίες την άρμονία πού, άλίμονο! ή ύπεροψία μερικών άτόμων έχει καταστρέφει. Πιστεύω ότι καθένας θά άναγνώριζε ότι δέ θά μπορούσατε νά έκτελέσετε τίποτα τόσο ευχάριστο στό Θεό, όσο ή υπέρβαση όλων των προσευχών μου καθώς έπίσης καί τών δικών σας, ή τόσο νά συμβάλετε στη φήμη σας, ώστε ν’ άποκατασταθεΐ ή ειρήνη».

(Εύσ. Β. Κ. βιβλ. 4, κεφ. 42)

στ. Άπό έπιστολή τοϋ Κωνσταντίνου πρός τόν Ευσέβιο σχετικά μέ την προετοιμασία τών αντιγράφων τής Άγιας Γραφής

«Στήν πόλη πού φέρει τήν έπωνυμία μας, τήν άνυψοϋμενη μέ τήν Πρόνοια τοϋ Σοπήρος Θεού, μέγιστο πλήθος άνθρώπων έχει άναθέσει τόν έαυτό του στήν άγιότατη ’Εκκλησία. Καθώς

όλα έκεϊ λαμβάνουν μεγάλη αύξηση, πολύ άξιο καταφαίνεται νά κατασκενασθοϋν σ’ αυτή περισσότερες έκκλησίες. Ώστε δέξον προθυμότατα δόξα στήν προαίρεσή σου.. Διότι άποδείχτηκε πρέπον τούτο νά δηλώσω οτή σύνεσή σου, νά κατασκευάσεις πενήντα τόμους σέ περγαμηνές ευανάγνωστους καί πρακτικούς στή χρήση, νά δώσεις όδηγίες ν’ άντιγραφοϋν άπό τεχνίτες καλλιγράφους, πού γνωρίζουν πολύ καλά τήν τέχνη, τής άντιγραφής δηλαδή των Αγίων Γραφών, τών όποιων μάλιστα καί ή Επισκευή καί ή χρήση στον έκκλησιαστικό λόγο γνωρίζεις ότι είναι άναγκαία. Άπεστάλησαν δέ γράμματα άπό τή δική μας ήμερότητα πρός τον ύπεύθυνο τής διοικήσε ως, γιά νά μεριμνήσει γιά τήν παροχή όλων τών άναγκαίων υλικών γιά τήν έπισκευή τους. Ή δέ τάχιστη κατασκευή τών τόμων, πού άντιγράφηκαν, θά άποτελέσει έργο τής δικής σου έπιμέλειας...»

(Εύσέβ. Β. Κ βιβλ. 4, κεφ. 36, Θεοδώρητου, Ίστ. Εκκλ. βιβλ.1 κεφ. 15).

στ. Άπό επιστολή τοΰ Κωνσταντίνου πρός τους αιρετικούς:

«Νικητής Κωνσταντίνος Μέγιστος Σεβαστός πρός τούς αίρετικούς.

Νά γνωρίζετε τώρα μ’ αυτή τή νομοθεσία, ώ Νοουατιανοί, Ούαλεντίνοι, Μαρκιωνιστές, Παυλιανοί, καί όσοι ονομάζεστε κάτοικοι τής Φρυγίας, καί όλοι, γιά νά τά πούμε άπλά, όσοι άκολουθοϋν μέ τόν τρόπο τους τίς αιρέσεις, σ’ όσα ψεύδη έχει έμπλακεϊ ή ματαιότητά σας, καί συνδέεται ή διδασκαλία σας όπως πρός κάποια φαρμακερά φάρμακα, ώστε διά μέσου υμών ν’ άπάγουν έκείνους μέν, πού υγιαίνουν, στήν άσθένεια, τούς δέ ζωντανούς σέ ένα άτέλειωτο θάνατο. Ώ έσεϊς πού είσθε τής μέν άλήθειας εχθροί, τής δε ζωής πολέμιοι καί τής άπωλείας σύμβουλοι, δλα όσα λέτε είναι έχθρικά πρός τήν άλήθεια, συ νάδοντα πρός αίσχρά πονηρεύματα, χρήσιμα στίς παραδο ξότητες καί τά δράματα, μέ τά όποια έσεΐς κατασκευάζετε τά μέν ψευδή, τούς δέ άναμαρτήτους θλίβετε, τό φώς σ’ όσους πιστεύουνε άρνεΐσθε. Μέτό πρόσχημα λοιπόν τής θειότητος πάντοτε σφάλλοντας, μιαίνετε τά πάντα, τίς άθώες καί καθαρές συνειδήσεις τραυματίζετε μέ θανατηφόρες πληγές, τήν ίδια τήν ήμέρα σχεδόν άρπάζετε  θά λέγαμε  διά τής βίας άπό τ’ άθρώπινα μάτια. (...) "Ετσι τά άτοπήματά σας είναι μακρά καί άμετρα, έτσι ειδεχθή καί πλήρη σκληρότητας, ώστε νάμή άρκεΐ ούτε όλόκληρη μέρα νά μιλήσουμε γι’ αύτά...»

(Εύα, Β. Κ. βιβλ. 3, κεφ. 64)

2. Στοχασμοί Μεγάλου Κωνσταντίνου

1.         Τήν θείαν πίστιν φυλάσσων τον τής άληθείας φωτός με ταλαγχάνω. Τώ τής άληθείας φωτί όδηγσύμενος, τήν θείαν πί στιν έπιγινώσκω. (Τηρώντας τή θεία πίστη, κερδίζω τό φώς τής άλήθειας. Οδηγούμενος άπό τό φώς τής άλήθειας, τής θείας πίστεως άποκτώ συνείδηση).

(Εύσ. Β. Κ βιβλ. 4, κεφ. 9. Θεοδώρητου, βιβλ.1 κεφ. 24)

2.         Τίς γάρ αν άγαθοϋ τύχοι τινός, τόν τών άγαθών αίτιον Θεόν ούτε γνωρίζων, ούτε τά προσήκοντα σέβειν έθέλων; Πί στιν τώ ρηθέντι καί τά έργα διδαχήν. (Ποιος άν κέρδιζε κάποιο άγαθό, τόν αίτιο τών άγαθών Θεό δέ θά ήθελε ούτε νά γνωρίζει

ούτε νά θέλει ν’ άποδώσει τόν προσήκοντα σεβασμό; Στόν έν λόγφ πίστη δίνουν καί τά έργα).

(Εύσ. Β. Κ. βιβλ. 2, κεφ. 24)

3.         Πάντως δέ ού κόμπος τό τήνπαρά τοΰ κρείττονος εύποιίαν όμολογοϋντα σεμνολογεΐσθαι.

(Πάντως δέν άποτελεΐ κομπασμό τό νά παραδέχομαι καί νά διακηρύττω την άπό τό θειον εύεργεσία).

(Εύσ. Β. Κ. βιβλ. 2, κεφ. 28)

4.         Πάς συνετός άνήρ ούκ αν πάτε ταραχθείη τους πολλούς όρων έναντίαις προαιρέσεσι φερομένους. Άνόνητος γάρ άν ή τής άρετής έλάνθανε χάρις, είμή καταντικρύ τόν τής διεστραμμένης άπονοίας βίον ή κακία προνβέβλητο.

(Κάθε συνετός άνθρωπος δέ θά μπορούσε ποτέ νά ταραχθεί, βλέποντας τούς πολλούς νά σνμπαρασνρονται σε άντίθετες θελήσεις. Διότι άχρηστη θά παράμενε άθέατη ή χάρη τής άρετής, άν άπό τήν άντίθετη πλευρά δέν πρόβαλλε ή κακία τό δρόμο τής διεστραμμένης παραφροσύνης.)

(Εύσ. Β. Κ. βιβλ 2, κεφ. 48)

5.         "Ηδε έστίν ώς άληθώς ή ούράνιος σοφία, αίρεϊσθαι τό άδικεΐσθαι πρό τον άδικείν, καί γενομένης άνάγκης έτοίμως έχειν κακώς πάσχειν μάλλον ή ποιεϊν

(Αυτή πράγματι είναι ή ούράνιος σοφία, τό νά προτιμά κανείς ν’ άδικεΐται άπό τό ν’ άδικεϊ καί σέ περίπτωση άνάγκης νά είναι έτοιμος νά κακοποιηθεί, παρά νά κακοποιήσει.)

(Λόγος τώ τών Αγίων Συλλόγω, κεφ. 15)

6.         Άνίκητον γάρ χρήμα ή δίκαια προσευχή, καί ούδείς όσίως λιτανεύων άποτνγχάνει τοΰ σκοπού.(Διότι ή δίκαιη προσευχή είναι άκατανίκητο πράγμα καί κανείς εύλαβώς προσευχόμενος δέν άποτνγχάνει τού σκοπού του.)

(Λόγος τω των Άγιων Συλλόγω, κεφ.26)

7.         Είναι βεβαίως πράγματι έσχάτη μανία νά συγκρίνουμε τά κτιστά μέ τά άΐδια. Διότι έκεϊνα μέν δέν έχουν ούτε άρχή ούτε τέλος, τ’ άλλα δέ, ώς γεννηθέντα καί γενόμενα καίλαβόν τα τήν άρχήν τής ύπάρξεως καί τής ζωής ένχρόνφ, έχουν κατ’ άκολουθίαν άναγκαίως καί τέλος. Τά γενόμενα πώς είναι δυνατόν νά έξισωθοϋν μέ τόν διατάξαντα νά γίνουν;

(Λόγος τω των Αγίων Συλλόγω, κεφ. 14)

8.         ’Αφού καταδικάστηκε έτσι ό Δανιήλ φυλακίστηκε όχι πρός καταστροφήν, άλλά πρός αιώνια δόξα, ριγμένος άνάμεσα στά θηρία, βρήκε τά θηρία ήπιότερα καί ήμερότερα άπό έκείνους πού τά ένέκλεισαν. Διότι ή προσευχή, βοηθούμενη άπό τήν άρετή τής κοσμιότητας καί σωφροσύνης κατέστησε ήμερους όλους αύτούς τούς κατά φύση λυσσώδεις.

(Λόγος τφ τών Άγιων Συλλόγφ, κεφ. 17) 

SUMMARY

Saint Constantine the Great is one of the most eminent figures in world history. His contribution to the world is great, unique and unprecedented. His religious reforms and administrative measures changed the course of the world in a most positive way, but also caused dissatisfaction to big parts of ethnic populations that did not want to see their old religion die. Thus, the ancient Pagan historians, who felt hatred against Constantine, sought every weakness in his life and in his work, emphasised it, exaggerated and sometimes even falsified it, and they fought against him with rage. In the context of these tactics, certain death condemnations pronounced either by himself or by the Senate against rebels, conspirators and adversaries of Constantine, who were also his relatives, were characterized by those historians as his murders and crimes. These accusations against Constantine the Great, including some other, totally unfounded, ones, have unfortunately been adopted by some contemporary Western historians, Christians or not, who give a distorted picture of Constantine the Great.

 ΑΝΑΦΕΡΟΜΕΝΟΙ ΣΤΟ ΕΡΓΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟΙ ΤΗΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑΣ

Αμβρόσιος, έπίσκοπος των Μεδιολάνων (340-397).

Αμμιανός Μαρκελλίνος (330395), σημαντικός Έλληνας άπό τήν Αντιόχεια ιστορικός. Παγανιστής.’Έγραψε τήν Ιστορία του ατά λατινικό, πού είχαν γίνει μιό δεύτερη μητρική ταυ γλωσσά. Στήν'Ιστορία του συμπεριλαμβάνει καί τόν Κωνσταντίνο.

Ανώνυμος Βαλεσιάνος (Πέμπτος αΙώνας). Τό κομμάτι τού κειμένου του, πού δημοσιεύεται πρώτα άπό τό Βαλέσιο έχει μέγιστη σημασία γιά τή ζωή τού Κωνσταντίνου. Προφανώς προέρχεται άπό πηγές, πού τώρα έχουν χαθεί.

Βίκτωρ Αύρήλιος Σέξτος (350 400). Μέ τό όνομα αύτό άναφέρονται δύο χρονικογράφοι.Έζησαν καί έδρασαν μετά τό θάνατο του Κωνσταντίνου. Καί οΐ δυό σημαντικοί. Χρησιμοποιούν τίς Ιδιες πηγές μέ Ζήσι μο, τόν όποιο καί συμπληρώνουν. Τά έργα τους είναι «Καίσαρες» καί «’Επιτομή».

Γελάσιος (β' μισό τοϋ 5ου αΙώνα) έκκλησιαστικός συγγραφέας, πού άσχολήθηκε κυρίως μέ τήν Α' Οικουμενική Σύνοδο τής Νίκαιας καί τή θρησκευτική πολιτική τοϋ Μ. Κωνσταντίνου.

Γρηγάριος Turon (573594). Λατίνος χριστιανός ιστορικός συγγρα φέας.Έγραψε τήν Ιστορία τών Φράγκων

Εύάγριος (535594+). Έγραψε Εκκλησιαστική Ιστορία. Σφοδρός άντίθετος τοΰ παγανιστή Ζώσιμσυ. Ό Φώτιος τόν χαρακτηρίζει ώς καλύτερο άπό τό Σωκράτη τό Σχολαστικό.

Εύνάπιος (347414), Έλληνας σοφιστής καί Ιστορικός. Φανατικός παγανιστής. Γεννήθηκε στίς Σάρδεις. ΤήνΙστορία του, πού άναφέρεται στους χρόνους 270404 μ.Χ., έχει ένσωματώσει ό Ζώσιμος στη δική ταυ Ιστορία (στά βιβλία του 25). Έγραψε καί βίους φιλοσόφων καί σοφιστών. Τό ΰφος τής έργασίας ταυ χαρακτηρίζεται άπό ένα πνεύμα πικρής έχθρότητο^ πρός τό χριστιανισμό. «Δυσφημεί γράφει ό Φώτιος καί έξυβρίζει μέ κάθε τρόπο καί χωρίς ένδοιασμό όλους, όσους έχουν κοσμήσει τήν αυτοκρατορία μέ τήν εύσέβειή τους, καί προπαντός τόν Μέγα Κωνσταντίνο. Ήταν πικρός έχθρός τοΰ χριστιανισμού, καί άφιερωμένος ύποστηρικτής τοΰ Νέοπλατωνισμοϋ».

Ευσέβιος Παμφίλου (260340), έπίσκοπος Καισαρείας, σύγχρονος τοϋ Μ. Κωνσταντίνου. Ό σημαντικότερος έκκλησιασηκός ιστορικός συγγραφέας τής έποχής του, ό «Πατέρας τής Έκκλησιστικής Ιστορίας» άποκληθείς.Έγραψε τά βιβλία «Εκκλησιαστική Ιστορία» καί «Εις βίον Κωνσταντίνου», τά σημαντικότερα έργα τής έποχής, χωρίς τά όποια έλάχιστα πράγματα θά ήταν σήμερα γνωστά γιά τόν Κωνσταντίνο. ΟΙ δυτικοί συγγραφείς όμως, που δέ διάκεινται εύμενώς πρός τόν Κωνσταντίνο, έπιχειροϋν ν’ άπαξιώσσυντό Ιστορικό έργο τοϋ Εύσέβισυ, θεωρώντας το ώς μεροληπτικό καί κολακευτικό γιά τόν Κωνσταντίνο.

Ό Εύσέβιος στήν Α' Οικουμενική Σύνοδο τής Νίκαιας, αρχικά δέν είχε ξεκαθαρισμένη θέση έπί τών διδασκαλιών τοΰ Άρειου, άλλα τελικά στράφηκε έναντίον αύτών. Τό 330, λόγψ καθαιρέσεως τοϋ Εύστάθιου, τοϋ προσφέρθηκε ό θρόνος τής Αντιόχειας, άλλ’ έκεΐνος, «τον θεσμόν τής ’Εκκλησίας φυλάττοντα, τήν έναντίαν είσηγεϊτο γνώμην, μηδαμώς αυτόν τήν ύπό τοΰ Θεού έμπιστευθεΐσαν έκκλησίαν άπολειπεΐν», καθώς γράφει ό ίδιος ό αύτοκράτορας298 σ’ επιστολή του πρός τούς Άντιοχεΐς, πού ζητούσαν ώς έπίσκοπό τους τόν Ευσέβιο στό σημαντικό, βεβαίως, θρόνο τής πόλης του τής Αντιόχειας.

Εύτράπιος (347414). Παγανιστής. Ήταν γραμματέας τού Άρκάδιου, κατ’ άλλους καί τού Ίου λιανού τού Παραβάτη. Άναφέρεται καί ώς έπιστολογράφος τού Μεγάλου Κωνσταντίνου, άλλα ή χρονολογία συγγραφής τής Ιστορίας του (407), δηλαδή έβδομήντα χρόνια μετά τό θάνατο τού Κωνσταντίνου, καθιστούν άμφίβολη τήν πληροφορία. Έγραψε τήν’Επιτομή τής Ρωμαϊκής'Ιστορίας άπό την έποχή τού Ρωμύλου μέχρι τό θάνατο τού'Ιοβιανοΰ (364). Τό βιβλίο του Breviarium ab urbe condita (Σύνοψις άπό κτίσεως Ρώμης) άποτελεΐται άπό δέκα βιβλία.

Ζωναράς Ιωάννης (10421130). Βυζαντινός ιστορικός, έγραψε Ιστορία, που έκτείνεται άπό την άρχή τού κόσμου μέχρι τό 1118. Αντλεί άπό Ευσέβιο καί Φιλοστόργιο, άλλά μέ κάποια διάκριση, πού τού προσδίδει μιά σεβαστή θέση μεταξύ τών ιστορικών τής έποχής του.

Ζώσιμος (450510).Έγραψε τη «Νέα'Ιστορία».'Έλληνας Ιστορικός, φανατικός ειδωλολάτρης, πού όνειρεύτηκε τήν έπαναφορά τής είδωλολατρικής θρησκείας. ’Εχθρικότατος πρός τό Μ. Κωνσταντίνο έγραψε μέ πολύ μένος έναντίον του. Πηγές του oi έθνικοί Εύνάπιος Δέξιππος καίΌλυμπιόδωρος. Γράφει μέ πολλή προκατάληψη καί μέγα πάθος έναντίον τού χριστιανισμού καί τού Κωνσταντίνου. Ό Εύάγριος τόν όνομάζει «φίλο τής Κόλασης». Ή άπήχηση τού έργου του ήταν μεγάλη.

Θεοδώρητος (393;457;). ’Εκκλησιαστική Ιστορία γιά τήν περίοδο 324429, πού θεωρείται άμερόληπτος.

Θεοφάνης (758818).Έγραψε χρονογραφία

Ιερώνυμος (331420). Λατίνος έπίσκοπος καί έκκλησιαστικός συγγραφέας, πού μετέφρασε τά Χρονικά τού Εύσέβιου καί έγραψε μιά συ νέχειά τους, πού τελειώνει μέ τό θάνατο τού Λικίνισυ. Μετέφρασε τό Ευαγγέλιο στά λατινικά.

Ίουλιανός ό Παραβάτης, (331363). Στά κείμενά του (Caesares, Orationes) μιλάει έχθρικάτατα γιά τό χριστιανισμό.

Κεδρηνάς Γέώργιος (έτος θανάτου του 1057). Έγραψε την «Επιτομή τής Ιστορίας», στήν όποια άναφέρεται καί στόν Μ. Κωνσταντίνο, κυρίως στήν έποχή των μεγάλων έντάσεων.

Κύριλλος (315386). Γεννήθηκε καί έζησε στήν Παλαιστίνη, στήν όποια Αξιώθηκε νά γίνει καί έπίσκοπός της. Στοάς κατηχητικούς λόγους του βρίσκουμε πολλά πληροφοριακά στοιχεία γιά τήν έποχή του. Ή παρουσία του άναφέφται στίς Ανασκαψές γιά τήν εύρεση τοΰ Σταυρού τού Κυρίου καί στήν Ανοικοδόμηση έκκλησιών άπό τήν Αγία 'Ελένη ατούς Αγίους Τόπους. Σέ έπιστολή του (τό 351) πρός τόν Κωνστάντιο Β' κάνει λόγο γιά τήν εύρεση τού Τιμίου Σταυρού.

Κωδινός Γεώργιος (15ος αΙώνας), Στήν Ιστορία, πού έγραψε περιλαμβάνει πληροφορίες καί γιά τόν Μ. Κωνσταντίνο, άναφερόμενος κυρίως στό κτίσιμο τής Κωνσταντινουπόλεως.

Λακτάντιος (4ος αιώνας). Σύγχρονος τού Μ. Κωνσταντίνου ρήτορας καί δάσκαλος τού Κρίσπου.Έγραψε μετά άπό τό διάταγμα τού Με διολάνου τό έργο «De mortibus Persecutorum», (Περί των θανάτων των διωκτών). Κάνει λόγο γιά τούς Ασυνήθιστους θανάτους τών διωκτών τών χριστιανών, πού έρχονται ώς θεϊκή τιμωρία.

Ναζάριος (321). Έγραψε καί Απάγγειλε πανηγυρικό πρός τιμήν τού Αύγουστου Κωνσταντίνου, πού όμως δέν ήταν παρών. Περιέχει Ιστορικά γεγονότα μεγάλης σημασίας. Ό Ναζάριος Αναφέρεται Από τόν Ιερώνυμο ώς διακεκριμένος ρήτορας.

Νικηφόρος Κάλλιστος (15ος αΙώνας). Έγραψε Εκκλησιαστική Ιστορία.

Όπτατιανός Πορφύριος, (σύγχρονος Κωνσταντίνου) Λατίνος ρήτορας καί ποιητής. Σύνθεσε 447 ποιήματα καί άπάγγειλε κάποια άπό αύτά κατά τάν έορτασμό τής δεύτερης δεκαετίας τοϋ Κωνσταντίνου στό θρόνο (Vikennalia).

Πραξαγόρας. Ιστορικός συγγραφέας (β' μισό τοϋ 4ου αΙώνα). Έγραψε περί τά είκοσι πέντε βιβλία γιά τους βασιλιάδες τής Αθήνας, γιά τ<5 Μέγα Αλέξανδρο καί γιά τά Μέγα Κωνσταντίνο.

Ρουφίνος, (345410), πρσβύτερος, Ιστορικός.ΈγραψεΈκκλησιαστική Ιστορία.

Σιδόνιος Απολλινάριος (430479), Λατίνος έκκλησιαστικός ποιητής, έργα του Ποιήματα (24) καί’Επιστολές (147).

Σωζόμενος, (πέθανε τά424), συγγραφέας ΈκκλησιαστικήςΊστορίας που καλΰπτειτήνπερίοδο 323424. Αντλεί μεγάλο μέρος άπότάν Ευσέβιο καί άπό άλλες άκριβεΐς πηγές. Γεννήθηκε οπτή Γάζα τής Παλαιστίνης καί μετοίκησε στήν Κωνσταντινούπολη.

Σωκράτης ό Σχολαστικός, (380439). Έγραψε ’Εκκλησιαστική Ιστορία

Φιλοστοργίας, (368433), Αρειανός, έκκλησιαστικός συγγραφέας. Ή Ιστορία του καλύπτει τό χρονικό διάστημα 300425. «Ό Φώτιος καί όλος ό όρθόδοξος κόσμος δέν τοϋ έχουν έμπιστοσύνη. Καί ένας πολύ άνορθόδοξος κριτικός, ό Gibbon, τάν βρίσκει έμπαθή, προκατειλημμένο καί άνίδεο» (Ε. C. Richardson). 

Λίγα λόγια για τον Συγγραφέα του  Βιβλίου

Ό Κ.Β. Καραστάθης με την παρούσα ιστορική έρευνά του στις πρωτογενείς ιστορικές πηγές των 4ου, 5 ου καί 6ου αιώνων μ.Χ. καί σέ μεταγενέστερες, φέρνει ατό φώς τήν ιστορική αλήθεια γιά δλα δσα οί φανατικοί παγανιστές συγγραφείς τής 'Έν λόγω χρονικής περιόδου κατηγορούν τό μεγάλο μεταρρυθμιστή αύτοκράτορα καί θεμελκοτή τής Ορθοδοξίας. Επίσης, καταγίνεται καί μέ δσα οί σύγχρονοι πολέμιοί του διαχέουν έναντίον του άπά τά Μ.Μ.Ε. καί τό Διαδίκτυο μέ προφανή σκοπό τήν Αμφισβήτηση τής άγιότητάς του καί τής άξίας του... Παράλληλα, γιά τήν πληρέστερη ένημέρωση τού Αναγνώστη, παραθέτει ό συγγραφέας τή συναρπαστική ιστορία τής ζωής τοΰ μεγάλου αύτοκράτορα καί με βάση τίς ίδιες πάντα Αρχαίες πηγές σκιαγραφεί τήν προσωπικότητα καί τό χαρακτήρα του. Τέλος, υπογραμμίζει τήν πελώρια προσφορά του στήν Ανθρωπότητα καί στό χριστιανισμό, πράγματα που δικαιώνουν Απόλυτα τόσο τήν Ιστορία, γιά τήν Απονομή σ’ αυτόν τού τίτλου τοΰ Μεγάλου, δσο καί τήν Εκκλησία γιά τήν άγιοποίησή του.

Πρώτη Εισαγωγή  και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΜΕΓΑΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ  ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΑΛΗΘΕΙΑ
ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ
Κ.Β.ΚΑΡΑΣΤΑΘΗΣ 
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ