Επιστολαί προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα - Πρόλογος

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

Πρόλογος       

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος είναι γνωστό ότι ήταν πολυγραφότατος. Μέρος των πολλών συγγραφών του αποτελούν και οι περίπου 240 επιστολές του, τις οποίες απέστειλε προς 130 περίπου πρόσωπα διαφορετικού φύλου, ηλικίας και επαγγέλματος. Οι παραλήπτες αυτοί ήταν συνήθως πρόσωπα φιλικά ή ακόμη και συνεργάτες του Αγίου, οι οποίοι είχαν ανάγκη παραμυθίας, πνευματικής στήριξης και καθοδήγησης. Ένα τέτοιο πρόσωπο που βίωσε έντονη δοκιμασία και θλίψη ήταν και η περίφημη «Αρχόντισσα του Βυζαντίου» η Αγία Ολυμπιάς η Διακόνισσα. Μετά την άδικη εξορία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου του και πνευματικού της πατέρα βίωσε έντονη τη μοναξιά και τη μελαγχολία που φέρνει συχνά η πνευματική ορφάνια. Η πρόνοια όμως και η αγάπη του Θεού δεν την εγκατέλειψε στην ορφάνια της, μια και ο άγιος Ιωάννης από τα διάφορα μέρη της εξορίας του φρόντισε ως καλός ποιμένας και πνευματικός καθοδηγητής να δημιουργήσει δεσμούς επικοινωνίας μαζί της στέλνοντας 17 παραμυθητικές επιστολές.

Read More ->>

Ο 4ος μ. Χ. αιώνας στην Αντιόχεια και στην Κωνσταντινούπολη.

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Ο 4ος μ. Χ. αιώνας στην Αντιόχεια και στην Κωνσταντινούπολη.

Ο Δ΄ αιώνας αποτελεί το χρονικό πλαίσιο της πρώτης ακμής των χριστιανικών γραμμάτων με την εμφάνιση πλειάδας μεγάλων εκκλησιαστικών αγίων Πατέρων και τη συγκρότηση των δύο πρώτων Οικουμενικών Συνόδων στη Νίκαια το 325 και στην Κωνσταντινούπολη το 381. Στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία η κατάσταση ήταν ήδη κρίσιμη, διότι η παρακμή της εμφανιζόταν σε όλα τα επίπεδα. Ο πνευματικός μαρασμός της εθνικής κοινωνίας είχε γίνει αντιληπτός σε προσωπικότητες εκείνης   της   ρωμαϊκής   περιόδου,   ενώ   ταυτόχρονα εντοπίζονταν πλούσιες και ζωτικές δυνάμεις στο Χριστιανισμό. Η αναγνώριση της χριστιανικής πίστης ως επιτρεπόμενης θρησκείας λειτούργησε και ως ελπίδα ανόρθωσης της αυτοκρατορίας. Η οξυδέρκεια και οι κοσμοϊστορικές αποφάσεις του  Μεγάλου Κωνσταντίνου να ενστερνισθεί το  χριστιανό πιστεύω, να  μεταφέρει την πρωτεύουσα της αυτοκρατορίας από τη Ρώμη στη Νέα Ρώμη, την Κωνσταντινούπολη, και κυρίως να ενισχύσει παντοιοτρόπως την Εκκλησία του Χριστού αποτέλεσαν το θεμέλιο της υπερχιλιετούς Βυζαντινής αυτοκρατορίας1Η πολιτική και πνευματική μεταβολή ενός ολόκληρου κόσμου προκάλεσε πολλαπλές συνέπειες στον κοινωνικό ιστό της αυτοκρατορίας, αλλά και στο πλήρωμα της Εκκλησίας. Η κατακόρυφη ποσοτική αύξηση των πιστών με τη μαζική μεταστροφή ειδωλολατρών, είχε ως μία των συνεπειών, την ποιο- τική υποβάθμιση της πνευματικότητας των χριστιανικών κοι- νοτήτων. Κρούσματα ηθικής χαλαρότητας και  αρχομανίας εμφανίζονταν ακόμη και στις τάξεις του κλήρου με αποτέλεσμα οι άγιοι Πατέρες, ως ποιμένες της Εκκλησίας, να διεξάγουν τεράστιο αγώνα προκειμένου να αντιμετωπίσουν το   συγκεκριμένο  πρόβλημα,  γεγονός  πασιφανές  στο περιεχόμενο της πλειονότητας των ομιλιών τους και στο σύνολο πνευματικό τους έργο2 Κατά την κρίσιμη από κάθε πλευρά αυτή περίοδο κλήθηκε από την Αντιόχεια στον αρχιεπισκοπικό θρόνο της Κων- σταντινουπόλεως ο πρεσβύτερος Ιωάννης. Η εμπειρία της εκ- κλησιαστικής ζωής στην πατρίδα του την Αντιόχεια της Συρίας υπήρξε μεγάλη και πολύτιμη. Η μεγαλούπολη αυτή της Ανατολής αριθμούσε εκείνη την εποχή 200.000 ελεύθερους κατοίκους3  και περίπου 300.000 δούλους. Το εκτεταμένο φαινόμενο της δουλείας έφερε μακραίωνη προϊστορία από τους αρχαίους χρόνους και ήταν σύνηθες ακόμη πληθυσμιακό ποσοστό σε όλη την επικράτεια της αυτοκρατορίας. Το χριστιανικό μήνυμα της ισοτιμίας όλων των ανθρώπων, «οὐκ ἔνι … δοῦλος ἤ ἐλεύθερος, πάντες γάρ ὑμεῖς εἷς ἐστε ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ» (Γαλ. 3, 28 ) δημιουργούσε βεβαίως ένα νέο κλίμα, αλλά η δουλεία αποτελούσε ακόμη δεδομένο και κοινωνικό πρόβλημα ευρείας κλίμακας.

Read More ->>

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

Κεφάλαιο Α΄

Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.

1.Ο βίος του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.

Ο «Διάλογος ἱστορικὸς Παλλαδίου, ἐπισκόπου Ἑλενουπόλεως, γενόμενος πρὸς Θεόδωρον, διάκονον Ρώμης, επὶ βίου καὶ  πολιτείας τοῦ  μακαρίου Ἰωάννου τοῦ  Χρυσοστόμου, ἐπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως»7, αποτελεί την κυριότερη ιστορική πηγή της  βιογραφίας του  αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, διότι ο Παλλάδιος8 υπήρξε πιστός μαθητής του και άμεσος γνώστης πολλών γεγονότων της τελευταίας περιόδου της ζωής του. Στον «Διάλογο», αποτελούμενο από 20  κεφάλαια,  δεν  έχει  σκοπό  να  βιογραφήσει  τον Χρυσόστομο, αλλά επιδιώκει την υπεράσπισή του και την ανασκευή των κατηγοριών του σφοδρότερου εχθρού του, του Αλεξανδρείας Θεοφίλου. Πρόκειται δηλαδή για έργο απόλογητικό, το οποίο γράφτηκε το 407 στη Ρώμη ή το 408 στον τόπο της προσωπικής του εξορίας, στη Συήνη της Άνω Αιγύπτου. Βιογραφικές πληροφορίες9  περί του Ιωάννου βρίσκουμε στα ίδια τα συγγράμματα και στις επιστολές του10, καθώς και  σε  έργα  και  λόγους  συγχρόνων  ή  μεταγενεστέρων ιστορικών και εκκλησιαστικών συγγραφέων11, όπως και σε βιογραφίες και σε πανηγυρικούς λόγους12 Ο Ιωάννης γεννήθηκε κατά τις αρχές του 354-13  στην Αντιόχεια της Συρίας. Ο πατέρας του Σεκούνδος, ανώτερος αξιωματικός του στρατού, πέθανε λίγο μετά τη γέννηση του υιού του. Η εικοσαετής μητέρα του Ανθούσα, επέλεξε τη χηρεία και την αφοσίωση στην ανατροφή του Ιωάννου αντί ετέρου γάμου. Οι κλασικές του σπουδές στηρίχθηκαν στη μαθητεία   του    πλησίον   του    περίφημου   εθνικού ρητοροδιδασκάλου  Λιβανίου και       του φιλοσόφου Ανδραγαθίου14. Οι θεολογικές τυ γνώσις απόκτήθηκαν στο Ασκητήριο, Θεολογική σχολή που μοναστηριακών προδιαγραφών είχε ιδρυθεί στην Αντιόχεια από τον Διόδωρο, μετέπειτα επίσκοπο  Ταρσού,  και  τον  Καρτέριο.  Συμφοιτητές  του υπήρξαν μεταξύ των άλλων ο Θεόδωρος, μετέπειτα επίσκοπος Μοψουεστίας   (+428),   και   ο   Μάξιμος,   μετέπειτα Σελευκείας15. Κατά τη διάρκεια των θεολογικών του σπουδών συνδέθηκε με τον αρχιεπίσκοπο Αντιοχείας Μελέτιο, ο οποίος πιθανώς τον βάπτισε (372) και τον χειροθέτησε αναγνώστη (375). Μετά την κοίμηση της οσίας μητέρας του ασκήτεψε επί εξαετία σε σπήλαιο στο όρος Κάσιο συγγράφοντας μοναχικού περιεχομένου έργα16. Στα τέλη του 380 επέστρεψε στην Αντιόχεια έχοντας βαρύτατο νεφρικό νόσημα από τη σκληρή ασκητική του διαβίωση17.

Read More ->>

Η Αγία Διακόνισσα Ολυμπιάς

Κεφαλαιο Β΄

Η Αγία Διακόνισσα Ολυμπιάς

1. Ο βίος της Ολυμπιάδος46

Η Ολυμπιάς γεννήθηκε μεταξύ των ετών 365 και 368 στην Κωνσταντινούπολη ως γόνος ευγενούς οικογενείας. Ο παππούς της Αβλάβιος υπήρξε επί Μεγάλου Κωνσταντίνου praefector praetorii, ανώτατος διοικητής επί στρατιωτικών υποθέσεων της περιοχής Ασίας και Θράκης. Η θεία της, Ολυμπιάς επίσης, υπήρξε μνηστή του αυτοκράτορος Κώνσταντος και τελικώς συζεύχθηκε τον βασιλέα της Αρμενίας Αρσάκη. Ο πατέρας της ο κόμης Σέλευκος47  είχε διορισθεί από τον αυτόκράτορα Ιουλιανό τον Pαραβάτη διοικητής της Κιλικίας. Η μητέρα της Αλεξάνδρα ήταν φιλόσοφος. Οι γονείς της ήσαν ειδωλολάτρες και διατηρούσαν στενή σχέση με τον περιώνυμο εθνικό φιλόσοφο Λιβάνιο48, τον διδάσκαλο και του Ιωάννου του Χρυσοστόμου. Η Ολυμπιάς έμεινε ορφανή σε νεαρή ηλικία και την ανατροφή της ανέλαβε η ευσεβής Θεοδοσία, αδελφή του επισκόπου Ικονίου Αμφιλοχίου49. Διακρινόταν για την ευφυΐα, την παιδεία, την ωραιότητα και τη μεγάλη περιουσία, την οποία κληρονόμησε, τόσο στην Κωνσταντινούπολη, όσο και σε επαρχιακά εδάφη της Θράκης και της Μ. Ασίας.

Επίσημος κηδεμόνας της υπήρξε ο θείος της Προκόπιος, άνθρωπος έντιμος και ευσεβής, ο οποίος συνδεόταν με στενή φιλία με τον άγιο Γρηγόριο τον Ναζιανζηνό. Κατά τα έτη μάλιστα 379-381, της παραμονής του Γρηγορίου στη Βασιλεύουσα, η νεαρή Ολυμπιάς δέχθηκε την ευεργετική επίδραση των λόγων και της παρουσίας του πολλές φορές και ως φιλοξενουμένου στην οικία τους.

Read More ->>

1. Επιστολή Α΄ (ΙΑ΄) - 4. Επιστολή Δ΄ (ΙΒ΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

Κεφάλαιο Γ΄

Ιστορικός σχολιασμός και θεολογική ανάλυση των Επιστολών του αγίου Χρυσοστόμου προς την Ολυμπιάδα

1. Επιστολή Α΄ (ΙΑ΄)

α. Γραμματολογικά Σύμφωνα με την πρώτη αρίθμηση είναι η υπ’ αριθμ. ια΄ επιστολή.

Εκδεδομένη βρίσκεται PG 52, 549-623 ΕΠΕ 37, 384-351SC 13, 95, με την επιμέλεια της Anne-Marie Malingrey, στην οποία έκδοση παραπέμπουμε κατά το σχολιασμό όλων των επιστολών του Χρυσοστόμου προς την Ολυμπιάδα82.

Ως προμετωπίδα όλης της επιστολογραφίας τίθενται τα στοιχεία  του  αποστολέως  και  της  παραλήπτριας:  «Τῇ δεσποίνῃ μου τῇ αἰδεσιμωτάτῃ καί Θεοφιλεστάτῃ διακόνῳ Ὀλυμπιάδι Ἰωάννης ἐπίσκοπος ἐν Κυρίῳ χαίρειν».

Ως τόπος συγγραφής υποτίθεται ο πρώτος σταθμός της εξορίας  του  Χρυσοστόμου,  η  Νίκαια,  και  ως  χρόνος συγγραφής ο Ιούνιος του 404.

Η μεταφορική βεβαίως χρήση θαλάσσιας ορολογίας στην αρχή της επιστολής, «νῦν κατά ῥοῦν ἡμῖν ἅπαντα φέρεται καί ἐξ οὐρίας πλέομεν», «ὕφαλοι καί σπιλάδες, στρόβιλοι καί καταιγίδες … κρημνοί καί σκόπελοι˙ καί διά τοιούτου πλέοντες πελάγους τῶν ἐν λιμένι σαλευόντων οὐδέν χεῖρον, διακείμεθα»83, πιθανόν συνηγορεί στην διά θαλάσσης αρχική μετακίνηση του  Ιωάννου από  την  Κωνσταντινούπολη στη Νίκαια   και   ίσως   υποδηλώνει   ότι   η   συγγραφή πραγματοποιήθηκε ή έστω ξεκίνησε κατά τη διάρκεια του «εν λόγῳ πλοῦ».

Read More ->>

6. Επιστολή ΣΤ΄ (ΙΓ΄) - 7 Επιστολή Ε΄ (Η΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

5. Επιστολή Ε΄ (Η΄)

α. Γραμματολογικά

Σύμφωνα με την πρώτη αρίθμηση είναι η υπ’ αριθμ. η΄ επιστολή. Εκδεδομένη βρίσκεται εις PG 52, 596-598 EΠΕ 37, 356-359, SC 13, 100-101.

Στο δρόμο από την Καισάρεια προς την Κουκουσό γρά- φτηκε η επιστολή στα τέλη του Αυγούστου του 404. Η εσωτερική μαρτυρία της επιστολής βασίζεται στη μνεία των εκδηλώσεων συμπαθείας και των «ὀδυρμῶν» των απλών αν- θρώπων, οι  οποίοι βλέπουν τον  άγιο  αρχιεπίσκοπο να διέρχεται σε αυτήν την κατάσταση από τα χωριά τους.

β. Ιστορικές αναφορές σε πρόσωπα Ο Ιωάννης μνημονεύει τη λήψη επιστολής «τοῦ ποθει- νοτάτου Ἀραβίου»106, του οποίου μάλιστα η σύζυγος ήταν πολύ καλή φίλη της Ολυμπιάδας.

Ο Αράβιος υπήρξε στενός φίλος του Χρυσοστόμου, και μάλιστα είχε θέσει στη διάθεσή του την ιδιοκτησία που διατηρούσε στη Σεβάστεια, έχοντας την ελπίδα ότι εκεί θα επέτρεπαν οι διώκτες να παραμείνει εξόριστος ο αρχιεπίσκοπος. Σε επιστολή του ο Ιωάννης τον ευχαριστεί ιδιαιτέρως πληροφορηθείς αυτήν την πρόθεση του Αραβίου107.

Αξιομνημόνευτη είναι σέ ἄλλη επιστολή του Χρυσοστόμου η αποστροφή «οἶδά σου τήν ἀγάπην, οἶδά σου τό φίλτρον τό θερμόν, τό γνήσιο, τό εἰλικρινές, τό διαρκές»108.

Read More ->>

8. Επιστολή Η΄ (B΄) 9. Επιστολή Θ΄ (ΙΔ΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

8. Επιστολή Η΄ (B΄)  

α. Γραμματολογικά

Σύμφωνα με την πρώτη αρίθμηση είναι η υπ’ αριθμ. β΄ επιστολή. Εκδεδομένη βρίσκεται εις  PG 52, 607-608  EΠE 37, 384-429  SC 13, 116-141

Η επιστολή, κατά ρητή εσωτερική μαρτυρία του αποστο- λέως της, γράφτηκε αμέσως μετά την προηγούμενη (επιστολή Ζ΄). Επομένως ο τόπος και ο χρόνος συγγραφής της τοποθε- τούνται στην Κουκουσό στα τέλη του 404.

Σε τρία σημεία της επιστολής παρατίθενται αυτολεξεί φράσεις της Ολυμπιάδος˙ «βούλομαι μέν, ἴσως ἐρεῖς, οὐ δύναμαι δέ˙ οὐδέ γάρ ἀρκῶ διακρούσασθαι τό νέφος τό πυκνόν καί ζοφῶδες τῆς ἀθυμίας, καίτοι σφόδρα φιλονεικοῦσα»186˙ «βούλομαι μέν, οὐκ ἰσχύω δέ»187˙ «οὐκ ἀκούομεν  τῆς  γλώττης  ἐκείνης,  οὐδέ  ἀπολαύομεν  τῆς συνήθους διδασκαλίας, ἀλλά ἐν λιμῷ κατακεκλείσμεθα˙ καί ὅπερ ἠπείλησεν ὁ Θεός τοῖς Ἑβραίοις τότε, τοῦτο νῦν  ὑπομένομεν, οὐ λιμόν ἄρτου, οὐδέ δίψαν ὕδατος, ἀλλά λιμόν θείας διδασκαλίας»188. Αυτό  σημαίνει ότι  ήδη  είχε ο εξόριστος άγιος πατέρας στα χέρια του επιστολή της, η οποία του παρείχε το έναυσμα συγγραφής του παρόντος γράμματος.

Ο Χρυσόστομος σημειώνει ότι στην Κωνσταντινούπολη η Ολυμπιάς διέθετε «βιβλία» του και τις «επιστολές» του, καθώς και ότι με «γραμματηφόρους» ο ίδιος θα μεριμνούσε να της στέλνει «συχνάς καί μακράς ἐπιστολάς»189. Η συγκεκριμένη αναφορά ενισχύει την άποψη ότι ήδη στον κύκλο  των  πνευματικών  τέκνων  του  είχε  δημιουργηθεί συλλογή   συγγραφών   (ομιλιών   και   επιστολών)   του Χρυσοστόμου.  Επίσης  φαίνεται  ότι  είχε  πυκνωθεί  η ανταλλαγή επιστολών μεταξύ Χρυσοστόμου καί έμπιστων προσώπων κατά το διάστημα «τῆς ἐν Κουκουσῷ διαμονῆς του».

Read More ->>

10. Επιστολή Ι΄ (Γ΄) - 12. Επιστολή ΙΒ΄ (ΣΤ΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα Ιστορικά –Προσωπογραφικά - Ποιμαντικά

10. Επιστολή Ι΄ (Γ΄) - 12. Επιστολή ΙΒ΄ (ΣΤ΄)

α. Γραμματολογικά                             

Σύμφωνα με την πρώτη αρίθμηση είναι η υπ’ αριθμ. γ΄ επιστολή. Εκδεδομένη βρίσκεται εις PG 52, 608-609 EPE 37, 448-497SC 13, 153-180

Πρόκειται περί της μακροσκελέστερης των επιστολών του Ιωάννου Χρυσοστόμου προς την Ολυμπιάς. Η θεματολογία της, κατά της αθυμίας, και η έκτασή της συνηγορούν στην κατά- ταξή της ως τέταρτης στην ομάδα των επιστολών του αγίου που στάλθηκαν από την Κουκουσό, όπου διέθετε ο εξόριστος ιεράρχης σχετικά άνετη και ήσυχη διαμονή329. Χρονολογικώς η επιστολή τοποθετείται στα τέλη του 404, κατά την εποχή του χειμῶνα.

β. Ιστορικές αναφορές σε πρόσωπα

Ουδεμία αναφορά σε πρόσωπα υπάρχει στην επιστολή. Η απόλυτη κυριαρχία προσωπικής ποιμαντικής και ψυχοθερα- πείας στα γραφόμενα του Ιωάννου προς την Ολυμπιάς βοηθά να εντοπίσουμε σε μία παράγραφο αναφορές στην προηγούμενη βιωτή της αγίας διακόνισσας.

Η Ολυμπιάς «ἐκ πρώτης ἡλικίας» έζησε δύσκολες κατάστάσεις. Ο δρόμος της ζωής της «διά συνεχῶν καί πυκνῶν παθημάτων» απέφερε κέρδη πνευματικά και «μυρίους στε- φάνους».

Τρεῖς κατηγορίες δεινῶν κλήθηκε, κατά τόν Χρυσόστομο, να αντιμετωπίσει η πνευματική του κόρη. Πρώτη, η «ποικίλη καί παντοδαπή καί μυρίων θανάτων χαλεπωτέρα» ασθενικότητα του σώματός της, η οποία δεν έπαυσε συνεχώς να την ταλαιπωρεί.

Δεύτερη, η εκτόξευση εναντίον της «λοιδοριῶν καί ὕβρεων καί συκοφαντιῶν» κατά καιρούς από ανθρώπους, οι οποίοι την εχθρεύονταν Τρίτη, η απογοήτευσή της, την οποία τροφοδοτούσαν πάντοτε «ἀθυμίαι δέ σοι πυκναί καί συνεχεῖς» με κατάληξη τις πηγές των δακρύων της για τις επερχόμενες συμφορές.

Η περιγραφή αυτής της σύνθετης ψυχολογικής και σωματικής κατάστασης της Ολυμπιάδος αντιμετωπίσθηκε από την ίδια πάντοτε με  υπομονή. Για  το  λόγο αυτό απέφερε «ὠφέλειαν πολλήν»330.

Read More ->>

13. Επιστολή ΙΓ΄ (Ζ΄) - 16. Επιστολή ΙΣΤ΄ (ΙΖ΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

13. Επιστολή ΙΓ΄ (Ζ΄) - 16. Επιστολή ΙΣΤ΄ (ΙΖ΄)

α. Γραμματολογικά

Στην παλαιά αρίθμηση πρόκειται για την υπ’ αριθμ. ζ΄ επιστολή. Εκδεδομένη εις PG 52, 610-612EPE 37, 514-529 SC 13, 190-198

Την Κουκουσό θεωρούμε πιθανότατα τόπο συγγραφής και της παρούσας επιστολής, η οποία έπεται της ιβ΄ επιστολής, ενώ σαφέστατα έχει μεσολαβήσει απαντητικό γράμμα της Ολυμπιάδος σε αυτήν. Επομένως υπολογιζομένων των σχετικών χρονικών  διαστημάτων  μπορούμε  να  τοποθετήσουμε  τη συγγραφή περί τον Μάιο ή Ιούνιο του 405.

Ο Ιωάννης ως αφετηρία των γραφομένων του λαμβάνει φράσεις της Ολυμπιάδος, «Τί φῄς; Οὐκ ἔστησας τρόπαιον, οὐδέ ἤρω νίκην λαμπράν; οὐδέ ἀνεδήσω στέφανον ἀνθοῦντα διηνεκῶς;» - «… λέγουσα, τοσοῦτον ἀπέχειν τῶν τροπαίων τούτων ὅσον οἱ νεκροί τῶν ζώντων»452, γεγονός , το οποίο αποδεικνύει ότι έχει ανά χείρας την επιστολή της.

Read More ->>

17. Επιστολή ΙΖ΄ (Δ΄)

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

17. Επιστολή ΙΖ΄ (Δ΄)

α. Γραμματολογικά

Η  τελευταία  επιστολή  της  συλλογής  στην  παλαιά κατάταξη ήταν η υπ’ αριθμ δ΄.Εκδεδομένη εις: PG 52, 621-623EPE 37, 542-557SC 13, 206-215

Στην επιστολή πιστοποιείται τόσο ο τόπος, η Αραβισσός της Αρμενίας517, όσο και ο χρόνος, περίοδος του χειμώνα (του 406-407), συγγραφής της. Η έκτασή της αποκαλύπτει ότι, παρά τις δύσκολες καιρικές συνθήκες, ο εξόριστος Ιωάννης είχε τη σχετική ευχέρεια να την συντάξει ασφαλώς σε διάστημα αρκετών ημερών. Άλλωστε ο ίδιος σημειώνει ότι

«πολλῷ ῥᾷον καί ὑγιεινότερον νῦν ἤ πέρυσι διακείμεθα»518. Η επιστολή  αποτελεί  απάντηση  σε  ληφθέν  γράμμα  της Ολυμπιάδος, όπου η αγία διακόνισσα τον πληροφορεί για την ασθένεια του σώματός της «ἐξ ἀθυμίας» καί του ζητά την δι’ επιστολών βοήθεια˙ «ἐπιστολάς ζητεῖς παρ’ ἡμῶν»519.

Εκτός των επιστολών ο Ιωάννης είχε τη δυνατότητα να στέλνει χειρόγραφα με άλλους προγενέστερους λόγους του, κάποιους από τους οποίους είχε προφανώς μαζί του. Είναι πολύ χαρακτηριστική επί  αυτού του θέματος η αναφορά του ότι της έστειλε τον λόγο του με τίτλο «τόν ἑαυτόν οὐκ ἀδικοῦντα οὐδείς ἕτερος παραβλάψαι δυνήσεται»520.

Ιδιαιτέρως  μάλιστα  την  παραινεί  να  τον  μελετά «συνεχῶς» προκειμένου να ενισχύεται στον αγώνα της.

Read More ->>

Οι Επιστολές του Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

Οι επιστολές του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου προς την Διακόνισσα Ολυμπιάδα

Συμπεράσματα

Η συνολική ιστορική παρουσία της μορφής του αγίου Ιωάννου του  Χρυσοστόμου στην  υπερχιλιετή πορεία του Βυζαντίου αφ’ ενός και στην μακραίωνη παράδοση της Ορθό- δοξης Εκκλησίας αφ’ ετέρου, αποτελεί κεφάλαιο μέγιστης σημασίας με πολύτιμες προεκτάσεις στη σύγχρονη εποχή μας. Ιδιαιτέρως όμως η τελευταία περίοδος της ζωής του, η οποία ταυτίζεται με άδικες διώξεις, με μανιώδεις κατατρεγμούς, με αντικανονική εκθρόνιση, με εκκλησιαστικά γεγονότα απίστευτης αγριότητας, με συνθήκες απάνθρωπου εξορισμού και με μαρτυρική κατάληξη, σίγουρα χαρακτηρίζεται ως μελανή σελίδα της βυζαντινής ιστορίας. Διότι επικρατούντες τότε πολιτειακοί και εκκλησιαστικοί παράγοντες ήσαν οι άμεσοι δράστες μίας ατελείωτης σειράς αποφάσεων και πράξεων κατά του αγίου χρυσορρήμονος ιεράρχου και αρχιεπισκόπου της Κωνσταντινουπόλεως. Οι υπάρχουσες ιστορικές πηγές δεν αφήνουν καμία αμφιβολία για την τραγικότητα της περιόδου εκείνης.

Η παρούσα μελέτη εντρύφησε στην ομάδα των διασωθεισών 17 επιστολών του εξορίστου ιεράρχου από διάφορες περιοχές της Μικράς Ασίας προς την αγία διακόνισσα και πνευματική του θυγατέρα, την Ολυμπιάδα, στην Βασιλεύουσα. Η προσέγγιση των επιστολών έγινε κατά πρώτο λόγο σε επίπεδο γραμματολογικό, επεκτάθηκε στην ιστορική τους συμβολή ως προς την άντληση πληροφοριών για πρόσωπα, συνθήκες και γεγονότα  της  εποχής  και  επικεντρώθηκε  κυρίως  στη θεολογική και ποιμαντική ανάλυση του περιεχομένου τους.

Read More ->>