Η πνευματική πατρότητα στο μυστήριο τής εξομολογήσεως

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ
Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑ ΣΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΗΣ ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΣΕΩΣ. 
ΕΠΙΚΟΥΡΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Ἄνθρωπος διακονεῖ τό ἱερό λειτούργημα τῆς πνευματικῆς πατρότητας, ὅπως γνωρίζουμε. Εἶναι ὁ πνευματικός πατέρας τόν ὁποῖον διορίζει ἡ Ἐκκλησία διά τοῦ ἐπισκόπου. Καί εἶναι ἀλήθεια ὅτι «ἡ ἐξομολόγησις τῶν ἁμαρτιῶν μας σέ ἄνθρωπο ἱερωμένο καί ἡ διαχείρισις τῆς ἀφέσεως ἀπό αὐτόν, καθωρίσθη ἀπό τόν Ἰησοῦ Χριστό, ἐπειδή ἀκριβῶς ὁ ἱερωμένος εἶναι ἄνθρωπος ὁμοιοπαθής μέ μᾶς καί κατά συνέπειαν εἶναι συγκαταβατικός στίς ἁμαρτίες μας».55

Ἄνθρωπος ἀκούει τήν ἐξομολόγηση τοῦ ἁμαρτωλοῦ, γράφει ὁ ἅγιος Ἀναστάσιος ὁ Σιναΐτης, ἀλλά ὁ Θεός διά μέσου αὐτοῦ τοῦ ἀνθρώπου ἐπιστρέφει και συγχωρεῖ τόν παραπαίοντα! «Οὐκοῦν, εἰ καί ἄνθρωπος ἐστιν ὁ τήν ἐξομολόγησιν ἀκούων, ἀλλ᾿ ὁ Θεός δι᾿ αὐτοῦ ἐπιστρέφει, καί ἐκπαιδεύει, καί συγχωρεῖ, καθάπερ καί τόν Δυΐδ διά τοῦ Νάθαν».56

Ὁ πνευματικός πατέρας, σέ σχέση μέ τό ἱερό ἔργο τῆς ἱερᾶς ἐξομολογήσεως πού ἀποτελεῖ ἕνα ἀναπόσπαστο τμῆμα τοῦ ὅλου μυστηρίου τῆς Μετανοίας, θά πρέπει κατά πρῶτο λόγο νά ἔχει τή συναίσθηση ὅτι ὁ προσερχόμενος σ᾿ αὐτόν πιστός, εἶναι ἤδη πνευματοκίνητος, ἔχει δεχθεῖ ἐντός του τή Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἔχει μιλήσει μυστικά στήν καρδιά του ὁ Παράκλητος καί στή συνέχεια σπεύδει στό ὁρατό ὄργανο τῆς Χάριτος πού εἶναι ὁ πνευματικός πατήρ, ὥστε νά διευθετήσει τά τῆς ψυχῆς του καί νά θεραπευτεῖ. Ἄρα λοιπόν, «Ἀρχιτέκτων» αὐτοῦ τοῦ ἔργου εἶναι ὁ Παράκλητος, ὁ Ἴδιος ὁ Θεός, καί συνεχιστής τοῦ ἔργου γίνεται ὁ πνευματικός. Αὐτό θα πρέπει νά τό τονίσει ὁ πνευματικός στόν ἐξομολογούμενο, ὥστε νά ἐξαρθεῖ ἡ συναίσθησή του ὅτι ἤδη τόν ἔχει ὁ Θεός «στά χέρια Του» καί στήν Πατρική ἀγκάλη Του, ὅτι «ἤδη εἶναι προσειλημένος στή Θεανδρική Προσωπικότητα τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ».57

Τό ὁρατό ὄργανο τῆς Χάριτος, ὁ πνευματικός πατέρας, ἐργάζεται στή συνέχεια πάνω στήν ἐξιχνίαση τῆς βουλητικῆς καταστάσεως τοῦ ἐξομολογουμένου, στήν ἐντόπιση τῆς ὑπαρκτῆς ἤ ἀνύπαρκτης θελήσεώς του νά σωθεῖ. Ὁ πνευματικός πατέρας, πρέπει, ὅπως εὔστοχα ἔχει ἐπισημανθεῖ, «νά ἀναμορφώσει ἤ νά ἐνδυναμώσει ἤ νά ἐπαναπροσανατολίσει τή βούληση μέσα σέ μιά γνήσια χριστοκεντρική βιωματική λειτουργικότητα».58

Ὅλα ξεκινοῦν ἀπό τή λειτουργία τῆς βουλήσεως. Ὁ Κύριος ρώτησε τόν παραλυτικό τῆς Βηθεσδᾶ:«Θέλεις ὑγιῆς γεννέσθαι»; Ἀπαιτεῖται πρίν ἀπ᾿ ὅλα ἡ θέληση! Μή λησμονοῦμε τό χρυσοστομικό πού ἐκφράζει ὅλη ἐν προκειμένῳ τήν Πατερική Παράδοση περί τῆς σωτηρίας, ὅτι αὐτούς πού δέν θέλουν νά σωθοῦν δέν τούς ἀναγκάζει ὁ Θεός: «μή βουλομένους οὐ βιάζεται ὁ Θεός, ἀλλά βουλομένους ἕλκει». 59 Στή συνέχεια, ὡς ἰατρός ὁ πνευματικός πατήρ, προχωρεῖ στή διάγνωση τῆς νόσου καί εἶναι ἀλήθεια ὅτι ἡ ὀρθή διάγνωση εἶναι τό ἥμισυ τῆς θεραπείας, ὅπως ἐπισημαίνουν οἱ γιατροί. Αὐτό βεβαίως - πέραν τῆς συνεργούσης Χάριτος -, ἀπαιτεῖ ἱκανότητα, διάκριση, δεξιότητα καί ἐπιστημοσύνη ἀπό πλευρᾶς τοῦ πνευματικοῦ πατρός. Ἄν γιά κάθε ἐπιστήμονα ἀλλά ἀκόμη καί γιά κάθε τεχνίτη ἰσχύει το ἀξίωμα ὅτι πρέπει νά γνωρίζει εἰς βάθος τό ἀντικείμενο τῆς ἐργασίας ἤ τῆς τέχνης του καί νά κατέχει τά «μυστικά» της προκειμένου νά ἀνταποκριθεῖ ἐπάξια σ᾿ αὐτήν, πόση γνώση χρειάζεται γιά τήν πνευματική ἐπιστήμη τοῦ «δεσμεῖν τε καί λύειν τάς τῶν ἀνθρώπων ἁμαρτίας»60;… Αὐτό τό «δεσμεῖν τε καί λύειν», τό δέσιμο καί λύσιμο τῶν ἁμαρτιῶν, στηρίζεται στήν ὀρθή διάγνωση τοῦ βαθμοῦ ποιότητος61, ὅπως ἀναφέρεται στά Πατερικά κείμενα. Πρόκειται γιά τήν ψυχολόγηση και ἀνάλυση δεδομένων καί φαινομένων καί ἀποτίμηση παραγόντων καί συντελεστῶν ἁμαρτίας καί μετανοίας, ὅπως ἀναφέρεται στό «Ἐξομολογητάριον»τοῦ Ἁγίου Νικοδήμου τοῦ Ἁγιορείτου62, τό ὁποῖο πρέπει νά γνωρίζουν καλά οἱ πνευματικοί πατέρες καί νά τό μελετοῦν συχνά!

Ἐπισημαίνεται ἐπίσης ἀπό εἰδικούς καθηγητές, ὅτι εἶναι σημαντικό νά γνωρίζει ὁ πνευματικός πατήρ, καί τίς λανθάνουσες ψυχολογικές διαδικασίες στόν ἄνθρωπο καί αὐτό τό ἀποκτᾶ, πέραν τῶν πνευματικῶν καί τοῦ ἄνωθεν φωτισμοῦ, καί μέ κάποιες γνώσεις ψυχολογίας πού θα πρέπει νά διαθέτει.63 Πρέπει ἐν προκειμένῳ νά προσέχουν τοῦτο τό σημεῖο οἱ πνευματικοί πατέρες καί ἐξομολόγοι. Ὁ καθηγητής τῆς Θεολογίας, Ἰω. Κορναράκης, γράφει σχετικά: «Δέν πρέπει νά λησμονηθεῖ ὅτι ἡ σύγχρονη ψυχολογία καί ψυχοθεραπευτική καί κατανοεῖ καί ἑρμηνεύει καί προσπαθεῖ νά θεραπεύση τόν ψυχικό προβληματισμό τοῦ ἀνθρώπου μέ βάσι τίς ψυχοτραυματικές ἐμπειρίες τοῦ ἀτόμου, κατά τή διάρκεια τῆς κυήσεώς του, κατά τόν τοκετό καί κατά τά πρῶτα ἔτη τῆς ζωῆς του, τόσο στό οἰκογενειακό ὅσο καί στό εὑρύτερο κοινωνικό περιβάλλον. Ἡ παροχή ὑπηρεσιῶν ἀπό ψυχιάτρους ὑπόπτου ἤ ἀμφιβόλου προσανατολισμοῦ, ὄχι μόνο φορτώνει τόν σύγχρονο ἄνθρωπο μέ δυσβάστακτα οἰκονομικά βάρη, ἀλλά τόν ἀναγκάζει νά ζητῆ «τά χαρίσματα τῶν ἰαμάτων» τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ στό πρόσωπο τοῦ πνευματικοῦ - ἐξομολόγου. Καί μόνο ἡ συνειδητοποίησις τῆς πραγματικότητος αὐτῆς δικαιώνει τήν ἀναντίρρητη σχέση τῆς ψυχολογίας μέ τήν πνευματική ζωή». 64

Δέν εἶναι περιττό, ἑπομένως, νά γνωρίζει καί λίγη Ψυχολογία ὁ πνευματικός πατέρας. Δέν θά τόν βλάψει, ἀντίθετα θά τόν ὁφελήσει στό ἔργο τῆς πνευματικῆς ἰατρείας65, τήν ὁποία θά ἐπιμεληθεῖκαί μέ τή βοήθεια τῆς θύραθεν γνώσεως, ἄν εἶναι μάλιστα καλός καί ἱκανός δύτης τῆς ἀνθρωπίνης ψυχῆς. Νά ὑπογραμμιστεῖ ἐδῶ ὅτι μόνον ἐπικουρικά χρησιμοποιεῖται ἡ ψυχολογία στήν ἄσκηση τῆς ποιμαντικῆς (ἐκτός ἄν συνυπάρχουν καί οἱ δύο ἰδιότητες, τ.ἔ. τοῦ ποιμένος καί τοῦ ψυχολόγου ἤ ψυχιάτρου σέ ἕνα πρόσωπο, ὅπως ἐνίοτε συμβαίνει καί αὐτό καί ἔτσι ἡ βοήθεια παρέχεται συνδιαστικά), ὡς ἐργαλεῖο καί μόνο! Καί τοῦτο διότι ἡ Ψυχολογία, ναί μέν βοηθεῖ καί ἀνακουφίζει, ἀλλά δέν παρέχει τήν διά Χριστοῦ ψυχική θεραπεία στόν ἄνθρωπο ἀπό μόνη της! Διαφορετικά ὁμιλεῖ ἡ Ἐκκλησία γιά τήν ὑγεία τῆς ψυχῆς, γιά τήν ἀσθένεια καί τή θεραπεία καί διαφορετικά τοποθετεῖται σ᾿ αὐτά ἡ Ψυχολογία. Ἑπομένως, ἀφοῦ διαφέρει ὁ στόχος καί τό ἀντικείμενο, διαφέρει καί ἡ πρόταση ἀπό πλευρᾶς τῶν δύο παραγόντων! Ἡ Ἐκκλησία, ὡς γνωστόν, ὁμιλεῖ περί πνευματικῆς ἀσθενείας λόγῳ τῆς ἁμαρτίας (πτωτικότητα τοῦ ἀνθρώπου) καί προτείνει ὡς θεραπεία τόν συγκεκριμένο τρόπο ζωῆς, τήν προσευχή, τήν ἄσκηση τῶν θείων ἐντολῶν, τήν ἀπόκτηση τῶν ἀρετῶν καί τή μετοχή στά θεῖα Μυστήρια, δηλ. συνδιασμός ἀσκήσεως καί Μυστηρίων. Καί μέ αὐτά, ἡ ὀρθόδοξη Ποιμαντική, ἡ ὁποῖα ὁμιλεῖ μέ αὐθεντία ἐξ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ καί Αὐτοῦ τήν βοήθεια καί ἀρωγή ἐπικαλεῖται πάντοτε, θεωρώντας την θεραπεία ὡς ἔργο Θεανθρωπίνης συνεργασίας, «στοχεύει στή θέωση τοῦ ἀνθώπου καί ὄχι ἁπλά στήν πιστότητα μεταξύ ἐξωτερικοῦ καί ἐσωτερικοῦ ἑαυτοῦ, ἤ τήν ὁμοιόσταση, εὐτυχία ἤ ψυχοσωματική ἰσορροπία του».66

Ἡ Ψυχολογία, ὅμως καί ἡ Ψυχιατρική, ἐνδιαφέρονται γιά τήν ἀσθένεια ἐκείνη ἡ ὁποία ὑπάρχει στίς ψυχικές δομές καί λειτουργίες τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδή μέ ὅτι ἔχει νά κάνει μέ τή σκέψη του, τά συναισθήματά του, τίς ἐπιθυμίες, τό ἀσυνείδητο, τή συμπεριφορά γενικῶς. Ἡ ἀσθένεια αὐτή, ὅπως τή θεωρεῖ ἡ Ψυχολογία, δέν συνδέεται ἄμεσα μέ τά πάθη, ἀλλά ἔμεσα, καί ὡς τούτου, προτείνεται ἀνάλογη θεραπεία. Ἡ κατάθλιψη λ.χ. μπορεῖ μέν νά ἀντιμετωπιστεῖ ἀπό τήν Ψυχολογία ἤ τήν Ψυχιατρική, μέ μία συζήτηση, ἤ μέ κάποιο φάρμακο (τά λεγόμενα ἀντικαταθλιπτικά), ὅμως μπορεῖ να ἀντιμετωπιστεῖ και πνευματικά, ὅταν ἡ κατάθλιψη δέν ὀφείλεται σέ ὀργανικές ἤ συναισθηματικές καταστάσεις ἀλλά συνδέεται μέ πάθη συγκεκριμένα τοῦ πεπτωκότος ἀνθρώπου, ὅπως ὁ ἐγωισμός, ἡ ἄρνηση τῆς συγχωρητικότητας κ.ἄ.

Πέραν αὐτῶν, ἐννοεῖται πώς δέν ἀγνοοῦμε ὅτι ἡ Ψυχολογία, στίς περί ἀνθρώπου ἀντιλήψεις της κατά πολύ διαφέρει ἀπό τή Θεολογία καί τήν Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία. Ἡ Ψυχολογία ἀγνοεῖ τήν ψυχή! Δέν τήν ὁρίζει ὡς οὐσία συγκεκριμένη μέσα στόν ἄνθρωπο, ὡς τό ἕνα ἐκ τῶν δύο συστατικῶν πού τόν ἀπαρτίζουν. Ἡ Ψυχολογία, ἁπλῶς προσπαθεῖ νά θεραπεύσει τίς νοσηρές συμπεριφορικές ἐκδηλώσεις τοῦ ἀνθρώπινου ψυχισμοῦ. Ἀγνοεῖ ὅμως τήν Ὀρθόδοξη ἀνθρωπολογία, ὅπως ἐκφράζεται στήν Πατερική μας Παράδοση.

Εἶναι ἀλήθεια ὅτι οἱ ἐπιστῆμες πού ἀσχολοῦνται μέ τόν ἄνθρωπο, «στηρίζονται κατά βάση στή μελέτη τοῦ «πεπτωκότος» ἀνθρώπου καί ἀγνοοῦν τίς ἀνθρωπολογικές καί ψυχολογικές πού στηρίζονται στήν ἁγιοπνευματική ἐμπειρία τοῦ «ἀνισταμένου» ἀνθρώπου, ὅπως διασώζονται στήν πατερική καί ἀσκητική Γραμματεία τῆς Ὀρθόδοξης Ἀνατολικῆς Παράδοσης».67 Γιά τό λόγο αὐτό, ἡ Ψυχολογία χρησιμοποιεῖται ὡς ἐργαλεῖο, ὅπως εἴπαμε, ὡς μέσον κατά τήν ἐνάσκηση τῆς Ποιμαντικῆς. Καί τοῦτο διότι ἡ Ψυχολογία λειτουργεῖ ἀνθρωποκεντρικά, ἐνῶ ἡ Ποιμανική Θεολογία, ὅπως γνωρίζουμε, λειτουργεῖ Θεοκεντρικά. Ὡς ἐκ τούτου, ἡ Ψυχολογία μέ τίς μεθόδους της, βοηθάει μέν τόν πεπτωκότα, διχασμένο ἄνθρωπο, ἀλλά παρέχει μιά ἐπιφανειακή ἀνακούφιση καί ὄχι ὑπαρξιακή λύτρωση! Διαφορετικές, βεβαίως, εἶναι οἱ περιοχές, ὅπως φαίνεται καί ἀπό τίς μεθόδους τῆς θεραπείας, ἀλλά κάποιες φορές, Ἐκκλησία καί ἐπιστήμη συναντῶνται καί συνεργάζονται γιά τό καλό τοῦ ποικιλοτρόπως πάσχοντος ἀνθρώπου. Οὐσιαστικά, δέν ὑπάρχει σύγκρουση μεταξύ πίστεως καί ἐπιστήμης (ἐν προκειμένῳ Θεολογίας καί Ψυχολογίας), ἀλλά ὅπως εἶναι γνωστό, οἱ σχέσεις τους διέπονται ἀπό τή λεγομένηἀλληλοσυμπληρωματικότητα..

Αὐτά πρέπει νά ἐπίστανται καλῶς οἱ σημερινοί πνευματικοί πατέρες, ὥστε νά διακονοῦν ὅσο γίνεται καλύτερα τόν ἄνθρωπο στά ὅρια τῆς ὀρθοδόξου ποιμαντικῆς68. Ὅταν αὐτά τά κατέχει σέ βάθος ἕνας ἱερεύς – ποιμήν, πνευματικός, θά σπεύσει στόν πάσχοντα ἐκ τῆς νόσου τῆς ἁμαρτίας ἄνθρωπο, θά τόν συναντήσει στή δική του συνθήκη, στό ἐπίπεδο τῆς ἀνάγκης του, θά τοῦ μιλήσει στή γλώσσα του καί θά τοῦ δείξει μέ πολλούς τρόπους τήν κρυμμένη πίσω ἀπό αὐτόν Ἀγάπη τοῦ Μεγάλου Ἰατροῦ, τοῦ Θεανθρώπου Ἰησοῦ Χριστοῦ…

Ὁ σημερινός ἄνθρωπος βάλλεται πανταχόθεν. Εἶναι τόσες οἱ προκλήσεις τῆς σύγχρονης κοινωνίας, τόσες οἱ παγίδες καί οἱ δαιμονικές ἐπιρροές, τόση ἡ παγίωση τοῦ κακοῦ στον κόσμο, τόση ἡ προβολή του διά τῆς ἀπροκαλύπτου σήμερα ἐμφανιζομένης πολύμορφης ἁμαρτίας, τόση ἡ ζόφωση καί ὁ σκοτασμός, ἡ ἀλλοτρίωση καί ἡ ἀποστασία, ἡ ἀπόγνωση καί ἡ ὑπαρξιακή ἐρημία τῶν καιρῶν, ὥστε νά μήν γνωρίζουν οἱ ἄνθρωποι ποῦ νά πορευθοῦν, ποῦ νά ἀκουμπήσουν, πῶς νά λυτρωθοῦν, μέ ποιό τρόπο νά ἀπαλλαγοῦν ἀπο τά ποικίλα δεινά. Πολλοί θέλουν νά κάνουν τό καλό, νά ἐφαρμόσουν τις ἐντολές τοῦ Θεοῦ, νά θεραπεύσουν τήν ψυχή τους, νά δοῦν φῶς καί ἐλπίδα, ἀλλά εἶναι τόσο ἰσχυρό σήμερα τό κακό (ὄχι ὀντολογικῶς βεβαίως, ἀλλ᾿ ὡς ἀπουσία τοῦ καλοῦ), τόσον ἰταμή ἡ ἁμαρτία καί προκλητική ἡ δαιμονική αἰχμαλωσία, πού δέν ἀφήνει πολλά περιθώρια ἀντιστάσεως.

Γενικά ὁ ἄνθρωπος, ἀποτελεῖ θά λέγαμε ἐπαγωγικῶς, μιά δραματική διελκυστίνδα μεταξύ τοῦ Θεοῦ καί τοῦ διαβόλου, εἴτε τό γνωρίζει αὐτό, εἴτε τό ἀγνοεῖ. Τί εἶναι ἡ διελκυστίνδα; Πρόκειται γιά ἕνα ἀρχαῖο παιχνίδι, ἕνα ἄθλημα στό ὁποῖο χρησιμοποιεῖται ἕνα σχοινί. Τό παλαιό αὐτό ἄθλημα, παίζεται μεταξύ δύο ὁμάδων, οἱ ὁποίες τραβοῦν ἕνα μεγάλου μῆκους σχοινί καί ἡ κάθε ὁμάδα προσπαθεῖ νά τό ἐλκύσει στό μέρος της. Ἡ «διελκυστίνδα», ὅπως μᾶς πληροφοροῦν οἱ ἐγκυκλοπαίδειες (βλ. Βικιπαίδεια), διεξαγόταν στούς Ὀλυμπιακούς ἀγῶνες ἀπό τό 1900 -1920 ἐνῶ συμπεριελήφθη και στούς Β΄ Διεθνεῖς Ὀλυμπικούς ἀγῶνες στήν Ἀθήνα τό ἔτος 1906, στή λεγομένη μεσοολυμπιάδα. Ἔτσι καί ὁ ἄνθρωπος, ἀπό τή μία πλευρά ἕλκεται ἀπό τήν ἄκτιστη Χάρη καί ἐνέργεια τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ πρός τήν ἀρετή, τή μέθεξη τοῦ ἀκτίστου, τήν πραγμάτωση τοῦ «καθ᾿ ὁμοίωσιν», τήν ὑπαρξιακή μετοχή στό «ὄν», στό «Εἶναι», στήν ἁγιοτριαδική ζωή, καί ἀπό τήν ἄλλη, τόν ἔλκει τό ἀκάθαρτο πνεῦμα τῆς πονηρίας, ὁ «πεσών Ἐωσφόρος» πρός τή δική του κατάσταση, πρός τό μή ὄν, τήν ἀμεθεξία τοῦ Θεοῦ. Ἑπομένως, ὁ ρόλος τῆς πνευματικῆς πατρότητας, ἰδιαίτερα σήμερα καθίσταται πολύ σημαντικός, ἀφοῦ δι᾿ αὐτῆς, κατευθύνεται ὁ ἄνθρωπος ἐν Χάριτι στήν ἀνηφορική ἀλλά ἁγία ὁδό τῆς ἀρετῆς, τῆς Μετανοίας, τοῦ μονίμου προσανατολισμοῦ τῆς βουλήσεώς του στόν Θεό, μέ σκοπό τήν ἀπόκτηση τῆς πνευματικῆς του τελειώσεως. Ἡ Μετάνοια, ὡς ἀρχή καί μέσον καί τέλος τῆς τῶν Χριστιανῶν πολιτείας κατά τόν ἅγιο Γρηγόριο τον Παλαμᾶ, θά πρέπει νά συνιστᾶται μονίμως! Ἡ ἐξομολόγηση ἀποτελεῖ ἕνα μόνο τμῆμα τοῦ μυστηρίου τῆς Μετανοίας καί εἶχε μία ἐξέλιξη μέσα στήν Ἐκκλησία, ὅπως μᾶς πληροφοροῦν οἱ ἱστορικοί69. Ὅμως ἡ Μετάνοια εἶναι τό ὅλον! Μετά τό βάπτισμα, κατά τό μυστήριο τῆς Μετανοίας, ὁ ἄνθρωπος ὁ ὁποῖος δέν ἐτήρησε ἄφθαρτο τόν χιτώνα τοῦ βαπτισματος, καλεῖται νά ἀναγεννηθεῖ μέ τή Μετάνοια καί νά ἀπαλλαγεῖ ἀπό τίς συνέπειες πού τοῦ προκάλεσε ἡ ἁμαρτία. Ἡ Μετάνοια ὅμως, εἶναι καί ἡ θεραπεία καί ἀποκατάσταση τῆς ψυχῆς· εἶναι ἡ ἕνωση τοῦ ἀνθρώπου κατά πρῶτο λόγο μέ τόν ἐαυτό του ἐσωτερικά, ἡ ἐπαναπόκτηση τῆς «ἑνοείδειας», τήν ὁποία διέθετε προπτωτικά. Καί αὐτό πραγματώνεται στά πλαίσια μιᾶς συνεχοῦς πορείας τῆς ἀγωνιζομένης ψυχῆς, ἐν μέσῳ ὠδίνων καί ὀδυνῶν, μέσα στήν περιρρέουσα πνευματική ἀτμόσφαιρα τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ. Ἡ Μετάνοια δέν εἶναι πύλη, ἀλλά εἶναι ὁδός.

Ὡστόσο, σ᾿ αὐτήν τήν πορεία προς τήν κάθαρση, τόν φωτισμό καί τή θέωση, τήν κεντρική θέση της ἔχει καί ἡ ἀρετη τῆς ὑπακοῆς, ὅπως γνωρίζουμε. Ἡ ὑπακοή στόν πνευματικό πατέρα, ἐλευθερώνει ἀπό τήν τυραννία τῶν παθῶν καί μαθαίνει τόν ἄνθρωπο νά προσαρμόζει καί νά ὑποτάσσει τό θέλημά του στό θεῖον θέλημα, πού ἐκφράζεται διά τοῦ πνευματικοῦ πατρός. Ἠ μακαρία ὑπακοή, κάνει θαύματα, ὅπως ἔχουμε διαβάσει σέ βίους Ἀγίων τῆς Ἐκκλησίας μας καί ὅπως ἔχουμε δεῖ σέ διάφορα γεγονότα τῆς πνευματικῆς ζωῆς ἀρκετῶν Χριστιανῶν! Καί αὐτό γίνεται, διότι ἡ κατά Θεόν ὑπακοή, ἀποβλέπει στήν ἐν ἐπιγνώσει καί ἐλευθερίᾳ ὑπέρβαση τοῦ ἐγωϊστικοῦ μας θελήματος, τοῦ πτωτικοῦ. Καί ὅταν ὁ ἐγωϊσμός ἀπομακρυνθεῖ καί δώσει τήν θέση του στήν ὑψοποιό ταπείνωση, τότε εἶναι πλησίον ἡ προσποριζομένη Χάρις καί ἡ πραγματική ἐλευθερία στόν πιστό! Ἀντίθετα, ἡ παρακοή, προξενεῖ πολλά δεινά, ἀφοῦ δεσμεύει τόν ἄνθρωπο στά πάθη τυραννικά. Γνώριζαν καλά οἱ Πατέρες μας τί σημαίνει αὐτό τό ὁποῖο ἐγράφη ἀπό αὐτούς, ὅτι «ὑπακοή ἴσον ζωή, παρακοή ἴσον θάνατος» καί γνωρίζουν ἐπίσης ἐκ πεῖρας τήν ἐφαρμογή του ὅσοι τό ἐφήρμοσαν, εἴτε θετικῶς εἴτε ἀρνητικῶς70. Εἶναι ἀλήθεια ὅτι μέ τήν ὑπακοή, ὁ ἄνθρωπος «ἀντιπροσφέρει αὐτεξούσια τό αὐτεξούσιό του στόν Θεό. Ὁ Θεός δέχεται τό δῶρο καί χαρίζει στόν πιστό ὄχι μόνο τήν ἀρχική ἐλευθερία (δυνατότητα ἐκλογῆς μεταξύ καλοῦ καί κακοῦ), ἀλλά καί τήν τελική ἐλευθερία πού εἶναι συμμετοχή στόν αἰώνιο θεῖο σαββατισμό, στήν δόξα τοῦ Θεοῦ καί στό ἄκτιστο φῶς τῆς Ἁγίας Τριάδος». 71

«ΠΟΙΜΑΙΝΕ ΤΑ ΠΡΟΒΑΤΑ ΜΟΥ» (Ἰω. 21, 16).

Η ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΗ ΠΑΤΡΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΕΚΚΛΗΣΙΑ.

π. Νικηφόρου Νάσσου Ἱερομονάχου

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: