Αντί Επιλόγου - Βιβλιοκρισίαι

Η ταπείνωσις κατα την Αγίαν Γραφήν 

Αντί  Επιλόγου

«Έταπείνωσεν εαυτόν γενόμενος υπήκοος μέχρι θανάτου, θανάτου δε σταυρού, διό και ό Θεός αυτόν υπερύψωσε και έχαρίσατο αύτω όνομα τό υπέρ παν όνομα, ϊνα έν τω όνόματι Ιησού παν γόνυ κάμψη έπουρανίων και έπιγείων καί καταχθονίων, καί πάσα γλώσσα έξομολογήσηται ότι ΚΥΡΙΟΣ Ιησούς Χριστός εις δόξαν Θεού Πατρός» (Φιλιπ. 6' 8-11).

Βιβλιοκρισίαι

Σε μια έποχή πνευματικής συγχύσεως και αύτοπροβολής, μάς προκαλεΐ έντύπωσι τό γεγονός ότι ύπάρχουν άνθρωποι πού άσχολοΰνται με καθαρώς πνευματικά θέματα. Κι άκόμη ότι, παρουσιάζοντας μια άξιολογώτατη εργασία, κρύβουν τό όνομά τους μόνο και μόνο για να φανούν οί μεγάλες άλήθειες τής 'Αγίας Γραφής καί των θεοφόρων Πατέρων τής Εκκλησίας μας.

Θέμα τής ώραίας αύτής μελέτης είναι ή πάντα επίκαιρη καί μεγάλη άρετή τής ταπεινώσεως. Οί κοπιάσαντες για τη συλλογική αυτή έργασία, χωρίς να περιπλανώνται σε ίστορικοφιλολογικές άναδρομές σχετικές με τό θέμα τους, εκθέτουν γνήσια τη φωνή τής Άγ. Γραφής καί των μεγάλων Πατέρων τής ’Εκκλησίας σχετικά με την όχι καί τόσο γνωστή άρετή τής ταπεινοφροσύνης. Κύρια χαρακτηριστικά τής οίκοδομητικής καί πνευματικής αύτής προσφοράς είναι ή ορθόδοξη θεολογική θεώρησι τού ζωτικού τούτου για τήν όλη συγκρότησι τού άνθρώπου θέματος.

Β. Σκ.

«ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΑΛΗΘΕΙΑ» 108/1.4.81

Στην έποχή μας, έποχή έγωϊσμού καί έπάρσεως, καυχήσεως καί ύπερηφανείας για τήν «έπάρκεια» καί «παντοδυναμία» τού άνθρώπου, έρχεται τό παραπάνω έκλεκτό βιβλίο να μάς ύπενθυμίση τήν «ταπείνωση», τή λημοσνημένη στις μέρες μας άρετή, να μάς έπαναφέρη στο σωστό δρόμο καί να μάς ύποδείξη τήν όδό τής πραγματικής «άνυψώσεως».

Από τήν πρώτη στιγμή, τρία στοιχεία πέφτουν στο βλέμμα τού άναγνώστου. Τεκμηρίωση άγιογραφική, πατερική καί ύμνολογική. Ή σύνταξη τού βιβλίου, είμαστε βέβαιοι, άπαίτησε κόπο πολύ. Νά βρεθούν καί νά ταξινομηθούν τά έκλεκτά άγιογραφικά, πατερικά καί ύμνολογικά κείμενα. Έν τούτοις δεν είναι μιά μηχανική έργασία παραθέσεως χωρίων. Έπενέβη δημιουργικά ή πνευματικότητα των συγγραφέων, ή οποία έδωσε «πνεύμα καί ζωή» στα κείμενα. Κείμενα καί προσωπικές σκέψεις των συγγραφέων έγιναν ένα «σώμα» καί δίδονται στον αναγνώστη ώς τροφή γλυκεία καί εύπεπτη. Καθώς διαβάζεις το βιβλίο εύφραίνεσαι, καί άναγκάζεσαι να προχωρής σιγά, γιατί πρέπει να σταματάς κάθε τόσο στο βαθύ νόημα κάποιου χωρίου καί νά σκεφθής... Καί άποζημιώνεσαι πλουσιοπάροχα. Τό βιβλίο το συμπαθείς άμέσως. Δεν κουράζει, γιατί δεν έχει «διδακτικό» χαρακτήρα. Οί συγγραφείς διοχετεύουν σ’ αύτό τό περίσσευμα τής καρδιάς τους, τη βιωματική τους εμπειρία άπ’ τη θεμελιώδη αυτή χριστιανική άρετή. Είναι φανερό ότι  θέλουν νά σού μεταδώσουν εκείνο πού έχουν ζήσει οί ίδιοι βαθειά.

Τό βιβλίο έχει γραφή μέ... ταπείνωση. Δεν άναφέρονται οί συγγραφείς. 'Ο πρόλογος καί ό έπίλογος δεν είναι λόγια τών συγγραφέων άλλα τών Πατέρων (’Ισαάκ ό Σύρος, Λόγος Κ') καί τής 'Αγίας Γραφής (Φιλιπ. Β' 811). Τα κείμενα, ώς επί τό πλεΐστον, παρατίθενται σε δόκιμη μετάφραση. "Οπου όμως οί συγγραφείς κρίνουν ότι πρέπει νά διατηρήσουν τό κάλλος τού πρωτοτύπου, κάνουν πλούσιες επεξηγήσεις, κι’ έτσι τό κείμενο ρέει άνεμπόδιστα καί δεν κουράζει. Τά πατερικά κείμενα είναι παρμένα άπό τούς μεγάλους Πατέρας (Μ. Βασίλειο, I. Χρυσόστομο κ.λπ.), άλλα καί άπό τούς λεγομένους Νηπτικούς καί τούς ’Ασκητικούς συγγραφείς. Χαιρόμαστε χωρία, όπως αύτό τού άγ. Έφραίμ τού Σύρου: «’Αρχή τής καρποφορίας είναι τό άνθος, καί άρχή τής ταπεινοφροσύνης ή ύποταγή έν Κυρίω» (σ. 38), ή έκεΐνο τού άγ. ’Ισαάκ τού Σύρου: «Ή τελειότης τής ταπεινώσεως έστι τό φέρειν έξουδένωσιν (=προσβολήν) μετά χαράς, καί πάσαν ψευδή κατηγορίαν καί γάρ ό ταπεινόφρων έν άληθεία, αδικούμενος ού ταράττεται...» (σ. 61).

Τό βιβλίο χωρίζεται σε οκτώ (8) κεφάλαια: «Σύντομον ιστορικόν, τό δικαστήριον, συνεργασία Θεού καί άνθρώπου, ορισμός καί έλεγχος τής γνησιότητος, ή δύναμις τής ταπεινώσεως, σχέσχς τής ταπεινώσεως προς τάς άλλας άρετάς, πτώσις και άνάστασις πολλών, ό θρίαμβος τοΰ Χριστού.

Τό βιβλίον είναι εξαιρετικά χρήσιμο. ’Αποτελεί μια πολύτιμη προσφορά στην ’Ορθόδοξη πνευματικότητα. Είναι μιά σπουδαία προσφορά στον ορθόδοξο λαό, τον όποιο, είναι καιρός, νά συνηθίσουμε νά τρέφεται με στερεά πνευματική τροφή άπ’ τήν Αγία Γραφή, τούς Πατέρες καί τον άτίμητο λατρευτικό θησαυρό τής ’Ορθοδόξου ’Εκκλησίας μας.

ΣΟΛΩΝ Γ. ΝΙΝΙΚΑΣ Έπ. Γεν. ’Επιθεωρητής Μ.Ε.

Τό θαυμάσιον βιβλίον «Ή ταπείνωσις κατά τήν Αγίαν Γραφήν καί τούς Πατέρας τής ’Εκκλησίας» προλογίζει... ό όσιος ’Ισαάκ ό Σύρος, ό όποίος  μεταξύ καί άλλων συμβουλεύει «Ή ταπείνωσις είναι δύναμις, τήν όποιαν δέχονται οί τέλειοι καί οί άγιοι»· «τον ταπεινόφρονα άνθρωπον ούδείς ποτέ μισεί, ούτε καταφρονεί. Αύτός άγαπά όλους καί όλοι άγαπούν αυτόν». Τό ψυχωφελέστατον αύτό βιβλίον περιλαμβάνει οκτώ (8) κεφάλαια, μέσα εις τά όποια έξετάζεται ή ταπείνωσις καί καθ’ έαυτήν, άλλά καί κατά τάς σχέσεις της προς τήν εν Χριστώ ζωήν. Λίαν δε έπιτυχώς παρουσιάζει τάς αιρέσεις ως συνέπειαν τής απουσίας τής ταπεινώσεως.

Τό βιβλίον έχει όλας τάς άρετάς μιάς άρίστης έκδόσεως· προ παντός όμως άναδίδεται άπό τάς σελίδας του ένα μεθυστικόν άρωμα, μία άρρητος εύωδία· είναι τό άρωμα καί ή εύωδία τής ταπεινώσεως.

’Έτσι, άθελα, ώς έργον, τό τοποθετείς πλησίον τών άγνώστου πατρότητος άριστουργημάτων τού χριστιανικού λόγου καί τής τέχνης, όπου οί δημιουργοί τών άθανάτων έργων ("Υμνων εκκλησιαστικών, Εικονογραφιών κ.τ.τ.) ομοιάζουν προς τό λάλον άηδονάκι, ή' τό ζωηρόχρωμον άνθάκι τού αγρού, πού με τήν άσημαντότητά των εξαγγέλλουν τήν Μεγαλειότητα τού Θεού.

To έξώφυλλον, ώς θάλαμος πνευματικής ύποδοχής, κοσμείται άπό θαυμάσιον ψηφιδωτόν τής Ίεράς Μονής οσίου Λουκά Λεβαδείας (11ου αΐώνος), άναφερόμενον εις τον Θειον Νιπτήρα.

’Αξίζει τον κόπον να άναζητηθή άπό τούς εύσεβεΐς χριστιανούς ό θησαυρός αύτός. Πολλοί θά ώφεληθοΰν.

Δ.Μ.Μ.

Τό μετά χεΐρας πόνημα άποτελεΐ έξαίρετον οδηγόν τελειότητος τού πιστού, διότι πρώτον στοιχεΐον τελειότητος είναι ή ταπείνωσις, δεύτερον στοιχεΐον πάλιν ή ταπείνωσις, τρίτον πάλιν ή ταπείνωσις καί οϋτω καθεξής, άφοΰ ή ελλειψις ταύτης ύπήρξεν ή αιτία τής παρακοής καί τής άπωλείας τού Παραδείσου. Αύτό τό συνέλαβεν ορθότατα ό συγγραφεύς τής παρούσης μελέτης καί τό πραγματεύεται με συστηματικότητα καί κατορθώνει τό επιθυμητόν. Κατορθώνει δηλ. να πείση τον άναγνώστην (τον μελετητήν) να άποβάλη ουτος, ώς ρυπαρόν ένδυμα, τήν ύπερηφάνειαν καί να ένδυθή τήν ταπεινοφροσύνη, βέβαιος ών, ότι θά έπανεύρη τον άπωλεσθέντα Παράδεισον, δπερ άποτελεΐ καί τό αίτημα τής ζωής. Εις τά οκτώ κεφάλαια τού βιβλίου πλέκεται τό έγκώμιον τής ταπεινώσεως καί άποδεικνύεται τό Γραφικόν: «Τήν ταπεινοφροσύνην έγκομβώσασθε' ότι ό Θεός ύπερηφάνοις άντιτάσσεται, ταπεινοΐς δε δίδωσι χάριν» (Α' Πετρ. ε' δ'). Τό βιβλίον στηρίζεται εις γεγονότα τής Αγίας Γραφής καί κατά τούτο ό συγγραφεύς είναι κράτιστος περί τήν γνώσιν τής Αγίας Γραφής.

ΙΩ. Γ. ΤΙΜΑΓΕΝΗΣ Έπ. Γεν. Έπιθ/τής Μ.Ε.

Περιοδικόν «ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΑΙ» ’Έτος 1982 όριθ. φύλ. 1407 σελ. 31

Μιά πολύ σπουδαία προσφορά, γιά κάθε Χριστιανό, άλλά καί, γενικά, γιά κάθε άνθρωπο, είναι ένα βιβλίο, πού κυκλοφόρησε τώρα τελευταία. Τίτλος του: «Πνευματικά θέματα. Ή Ταπείνωσις, κατά την 'Αγίαν Γραφήν καί τούς Πατέρας τής Εκκλησίας. Έπιμελεία ’Επιτροπής».

Τά πρώταπρώτα λόγια τοΰ βιβλίου, «’Αντί Προλόγου», φέρνουν στην ψυχή τοΰ αναγνώστη ένα ιερό δέος. Είναι λόγια τοΰ ’Ισαάκ τοΰ Σύρου  πιο έπιτυχημένη έκλογή δεν μποροΰσε νά γίνη:

«’Επιθυμώ ν’ άνοίξω τό στόμα μου, άδελφοί, καί νά ομιλήσω περί τής ύψηλής ύποθέσεως τής Ταπεινώσεως· άλλά φοβάμαι, δπως φοβείται εκείνος ό όποίος  πρόκειται νά όμιλήση περί Θεοΰ με άνθρωπίνους συλλογισμούς. Διότι ή Ταπείνωσις είναι στολή τής Θεότητος· επειδή ό Υιός καί Λόγος τοΰ Θεοΰ, όταν έγινεν άνθρωπος, αύτήν ένεδύθη, καί συνανεστράφη μαζί μας».

Καί, πραγματικά, διαβάζοντας κανείς τό βιβλίο, βλέπει ότι μ’ αύτόν τον φόβο, τό ιερό δέος, ξεκίνησε καί προχώρησε ή συγγραφή του. Ή έκλογή των περικοπών πού θά έπρεπε νά περιληφθοΰν (έκλογή άνάμεσα σ’ έναν ολόκληρο ώκεανό άπό κείμενα τέτοιας άξίας, κΓ όταν μάλιστα τό βιβλίο έχει μόνο 158 σελίδες όλες κι όλες) ή ταξινόμησί τους, τό γράψιμο τοΰ βιβλίου, ιδίως αύτό, όλα μαρτυροΰν τήν έπιμέλεια, κάτι πολύ παραπάνω: τήν οϊκείωσι προς τό θέμα, αύτόν τον φόβο ότι πάει ν’ άγγίξει κανείς καί νά έξετάση τή στολή πού φόρεσε ό ίδιος ό Θεός όταν κατέβηκε στή γή

Νά, λοιπόν, γιατί δεν άποτελεΐ συνηθισμένη φιλοφρόνησι αύτό πού είπαμε στήν αρχή, ότι πρόκειται γιά μιά πολύ σπουδαία προσφορά σε κάθε άνθρωπο, καί ιδιαίτερα σε κάθε Χριστιανό: Μιά δουλειά άπαραίτητη γιά τον καθένα μας, άλλά πού έχει τόση έκτασι, τόσο πλάτος, ώστε μόνο αποσπασματικά καί κομματιαστά θά μπορούσαμε νά τήν έπιχειρήσουμε, μάς τήν δίνει έτοιμη, καί δουλεμένη με πολλήν έπιτυχία, τό βιβλιαράκι αύτό. Γιά... νά άρχίσουμε τό δικό μας έργο, τής εφαρμογής, ό καθένας στον εαυτό του...

Π. ΚΛΩΝΑΡΗΣ Νομικός Λογοτέχνης Περιοδικό «ΑΚΤΙΝΕΣ» Νοέμβριος τοΰ 1981 ’Έτος 44 όριθ. 425 σελ. 282

Αίτημα τής εποχής μας είναι ή στροφή πρός τίς πηγές. "Ολοι οί πνευματικοί άνθρωποι έκει καταφεύγουν, γιατί έκεΐ ύπάρχει ή αυθεντία. Οί συγγραφείς τοΰ άνωτέρω βιβλίου ανέπτυξαν τό θεμελιώδες αύτό θέμα τής ταπεινώσεως μέ βάση την 'Αγία Γραφή, δηλαδή τό λόγο τοΰ Θεοΰ καί τούς Πατέρες τής έκκλησίας, τούς οποίους καλώς γνωρίζουν καί χρησιμοποιούν. 'Ομιλούν άπό τίς σελίδες τοΰ καλοτυπωμένου αυτού βιβλίου ό Μέγας Βασίλειος, ό ιερός Χρυσόστομος, ό Έφραίμ καί ό ’Ισαάκ ό Σύρος, ό Ιωάννης τής Κλίμακος, ό Νικόδημος ό 'Αγιορείτης καί πολλοί άλλοι Πατέρες.

Στή σύγχρονη βιβλιογραφία δέν γνωρίζω νά υπάρχει άλλη μελέτη γιά τήν ταπείνωση, καλύτερη καί μεγαλύτερη απ' αύτή. Διαβάζοντας κανείς άλλα βιβλία ταράσσεται μερικές φορές ή στενοχωρεΐται. «Ή ταπείνωσις» όμως μεταγγίζει πνευματική ξεκούραση, ψυχική γαλήνη καί ήρεμία. Είναι έργο μέ πολύ βάθος καί μπορεί κανείς νά τό διαβάσει άνετα πολλές φορές καί κάθε φορά νά βρίσκει καινούργια πράγματα, Τελειώνοντας ό άναγνώστης τή μελέτη γίνεται πιό ταπεινός δηλ. πλησιάζει περισσότερο τόν Κύριο, πού είναι «πράος καί ταπεινός τή καρδία».

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΑΝΑΣΤΟΠΟΥΛΟΣ Διευθυντής Γυμνασίου Περιοδικόν «ΑΝΑΠΛΑΣΙΣ» Περίοδος Γ' Άρ. φύλλου 278 Ίουν.Ίουλ.Αύγ. 1981 σελ. 32

Στό σημερινό καταιγισμό νεοεκδιδομένων βιβλίων, πολλά άπό τά όποια άποβλέπουν μόνο στήν προβολή τού συγγραφέα ή περιέχουν άμφίβολης προέλευσης καί άξίας διδαχές, ένα βιβλίο σάν την «ΤΑΠΕΙΝΩΣΗ», γραμμένο μέ πολλή άγάπη καί ταπείνωση, από άνθρωπο πού τη βιώνει πραγματικά, αποτελεί άληθινή εύλογία. Είναι ένα βιβλίο πού δε γράφτηκε γιά νά κοσμήσει τό ράφι κάποιας βιβλιοθήκης ή άκόμη καί νά διαβαστεί απλά, άλλά νά μελετηθεί, νά γίνει βίωμα, γιατί τό περιεχόμενό του δεν είναι μόνο γνωσιολογικό άλλά σωτηριολογικό. Δέ μάς γνωρίζει μόνο τήν άξια καί τό βάθος τής μεγάλης καί ύψοποιοΰ αύτής άρετής, άλλά ύπεισέρχεται βαθύτερα, στήν άμεση καί άναπόφευκτη σχέση της μέ τή σωτηρία μας. Άποδεικνύει ότι  χωρίς αύτήν δέν υπάρχει μετάνοια, χωρίς μετάνοια δέν υπάρχει αγιασμός  σωτηρία.

Ή «ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ» δέν είναι προϊόν σκέψεων ή στοχασμών γύρω άπό τή μεγάλη καί θεμελιώδη αύτή άρετή. ’Εντάσσεται στά πλαίσια περισπούδαστης καί εμβριθούς μελέτης πού καλύπτει τό θέμα άπ’ όλες τίς πλευρές καί εξαντλεί εξονυχιστικά κάθε πτυχή καί σχέση της μέ τήν πορεία τού άνθρώπου, μέχρι τήν τελική δικαίωση καί σωτηρία του.

’Αρχίζοντας άπό τόν Εωσφόρο, ό όποίος  «έξέπεσε» επειδή έπεδίωξε ϊσοθεΐ'αν, καί άπό τήν πτώση τού Άδάμ, πού «προσδοκήσας έσεσθαι Θεός καί όπερ ειχεν άπώλεσεν» (σελ. 6) μάς περιγράφει τίς συνέπειες τής παράβασης καί άποστασίας, τήν έπιθυμία τού Θεού καί τή συνεργασία του μέ τόν άνθρωπο γιά τή σωτηρία του, πού έπιτυγχάνεται μέ τήν ταπείνωση. Μάς γνωρίζει τούς τρόπους γιά νά άποκτήσουμε τή θεοειδή αύτή άρετή πού είναι «ό θρόνος τής άγάπης καί τών άλλων άρετών» (σ. 5).

Μάς προειδοποιεί ότι «άπούσης ταπεινώσεως πάν άγαθόν εις μάτην» (σ. 43) καί ότι άπαιτεΐται προσοχή γιατί άλλο είναι ταπείνωση καί άλλο ταπεινολογία, ή οποία προκαλεΐ κενοδοξίαν (σ. 45). Ή ταπείνωση είναι ή ρίζα τών άρετών. «’Ενώ έξ άγγέλων έδημιούργησε δαίμονας ή ύπερηφάνεια, ή ταπείνωσις τούς δαίμονας ήμπορεΐ νά κάμη άγγέλους» (σ. 72). Ό άνθρωπος δέν έχει φόβο νά πέσει έφ’ όσον έχει συνοδίτη του τήν αγία ταπείνωση.

 «'Όπου πτώσις κατέλαβε, έκεΐ ύπερηφάνεια προεσκήνωσεν» (σ. 73). Ή ταπείνωση καταπολεμεί τά πάθη, αναπληρώνει τά έργα των άδυνάτων, ένώνει, ύψώνει σώζει, εφελκύει τη Θεία Χάρη σ. 71  102).

Ή ταπείνωση είναι δύναμη άκατανίκητη. «Ητο προωρισμένον ϊνα ό Κύριος διά τής ταπεινώσεως νικήση τόν διάβολον καί ούχί διά τής δυνάμεως» (σ. 89). Περιγράφεται ή θαυμαστή αρμονία τής ταπείνωσης με την πίστη, την έλπίδα, τη μετάνοια, την εξομολόγηση, τή διάκριση. Καταδεικνύεται ότι  ή ταπείνωση εισάγει στην άλήθεια, γιατί ό Θεός άποκαλύπτει τά μυστήριό Του μόνο στούς ταπεινούς. Τέλος άποδεικνύεται μέ Γραφικά καί ιστορικά στοιχεία ότι ή πτώση τού ’Ισραήλ, άλλά καί τών έθνών, είναι συνέπεια τής έλλειψης τής άρετής αύτής. Χωρίς αύτήν είναι άδύνατον νά μετανοήσει ό άνθρωπος ένώ καί μόνο αυτή «άρκεΐ πλέον ποιήσαι τόν Θεόν» (σ. 91). Τόσο μεγάλη είναι ή δύναμη καί ή άξια τής ύψοποιοΰ αύτής άρετής ώστε, κατά τούς Πατέρες, όποίος  τήν άπόκτησε μέ πληρότητα, έφτασε στην τελειότητα («τί έστιν τελειότης; Βάθος ταπεινώσεως» σ. 126).

Ή γνώση λοιπόν τής μεγάλης καί σωτηριώδους αύτής άρετής καί στη συνέχεια ή βίωσή της είναι άπαραίτητη σέ κάθε συνειδητό χριστιανό πού επιδιώκει τήν εσωτερική κάθαρση καί τελείωση. Καί γιά τό σκοπό αύτό ή παρούσα εργασία είναι ένας ολοκληρωμένος καί άλάθευτος οδηγός. Τό πλήθος τών Γραφικών καί Πατερικών χωρίων, πού μέ τόσο σαφή άρχιτεκτονική έχουν παρατεθεί στό βιβλίο, μαρτυρούν τό σεβασμό τού συγγραφέα στήν ζώσα παράδοση καί δέν άφήνουν περιθώρια γιά ταλαντεύσεις ώς πρός τήν ορθότητα τών άπόψεων πού ύποστηρίζει.

”Ας εύχηθοΰμε στόν ταπεινό συγγραφέα νά συνεχίσει τό δημιουργικό καί ψυχωφελέστατο έργο του καί, στή σειρά τών «πνευματικών θεμάτων», νά μάς προσφέρει σύντομα καί άλλες σχετικού περιεχομένου εργασίες.

ΠΕΤΡΟΣ ΜΠΟΤΣΗΣ Καθηγητής Συγγραφεύς Περιοδικόν «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ» Ίουλ.Αύγ.Σεπτεμ. Άριθ. 7, 8 καί 9 1981 σελ. 233

 

Εισαγωγή κειμένων  και αναρτήσεων σε πρώτη αποκλειστική δημοσίευση  στό Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
Η ΤΑΠΕΙΝΩΣΙΣ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΓΙΑΝ ΓΡΑΦΗΝ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΠΑΤΕΡΑΣ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ

Η ηλεκτρονική επεξεργασία αναρτήσων κειμένων, τίτλων  και εικόνων έγινε από τον N.B.B

Επιτρέπεται η χρήση, διάθεση και αναπαραγωγή κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια, αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα ,χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: