Οἱ λογισμοὶ καὶ ἡ προέλευσή τους

Ἱερομόναχος Βενέδικτος Ἁγιορείτης
Λογισμοί καὶ ἡ ἀντιμετώπισή τους

2. Οἱ λογισμοὶ καὶ ἡ προέλευσή τους

Τί εἶναι οἱ λογισμοὶ καὶ ἀπὸ ποῦ προέρχονται; Ὅταν λέμε λογισμούς, δὲν ἐννοοῦμε ἁπλῶς τὶς σκέψεις, ἀλλὰ τὶς εἰκόνες καὶ τὶς παραστάσεις κάτω ἀπὸ τὶς ὅποιες ὑπάρχουν κάθε φορὰ καὶ οἱ κατάλληλες σκέψεις. Οἱ εἰκόνες, λοιπόν, μαζὶ μὲ τὶς σκέψεις λέγονται λογισμοί.Πρώτη καὶ κύρια αἰτία τῶν λογισμῶν στὸν ἄνθρωπο εἶναι τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα. Μέχρι τότε ὁ νοῦς τοῦ ἀνθρώπου ἦταν «ἐνοειδῆς», δηλαδή, δὲν διεσπάτο σὲ ἄλλα πράγματα ἐκτὸς ἀπὸ τὸν Θεό. Ἀπὸ τὴ στιγμὴ τοῦ προπατορικοῦ ἁμαρτήματος ἄρχισε νὰ δουλεύῃ ὁ λογισμὸς τῆς ἀμφισβητήσεως καὶ στὴ συνέχεια ὅλοι οἱ ἄλλοι λογισμοί.Δεύτερη αἰτία ποὺ ποὺ προκαλεῖ τοὺς λογισμοὺς στὸν ἄνθρωπο εἶναι τὰ αἰσθητήρια ὄργανα, ὅταν αὐτὰ δὲν κυβερνοῦνται ἀπὸ τὸν ἡγεμόνα νοῦ. Ἰδιαίτερα ἡ ἀκοὴ καὶ ἡ ὅραση. Σήμερα, μάλιστα, λόγω τῆς τεχνολογίας οἱ αἰσθήσεις δέχονται πολὺ περισσότερα ἐρεθίσματα ἀπὸ ὅ,τι παλαιότερα. Γι᾿ αὐτὸ καὶ ὁ ἀγώνας μὲ τοὺς λογισμοὺς εἶναι πιὸ ἔντονος.

Τρίτη αἰτία εἶναι τὰ πάθη τὰ ὁποῖα ὑπάρχουν στὸν ἄνθρωπο. Ἀπὸ αὐτὰ οἱ δαίμονες «λαμβάνουσι τὰς ἀφορμὰς τοῦ κινεῖν ἐν ἡμῖν τοὺς ἐμπαθεῖς λογισμούς». Δηλαδή, ἀπὸ αὐτὰ παίρνουν ἀφορμὴ οἱ δαίμονες, γιὰ νὰ κινήσουν ἐναντίον μας τοὺς κακοὺς λογισμούς.Τέταρτη καὶ βασικώτερη αἰτία εἶναι οἱ δαίμονες. Τονίζει χαρακτηριστικὰ ὁ ἅγ. Γρηγόριος ὁ Σιναΐτης: «Οἱ λογισμοὶ λόγοι τῶν δαιμόνων εἰσὶ καὶ τῶν παθῶν πρόδρομοι»· δηλαδή, οἱ λογισμοὶ εἶναι λόγια τῶν δαιμόνων καὶ πρόδρομοι τῶν παθῶν.Ἀκόμη, τονίζει ὁ ἅγ. Ἰσαὰκ ὁ Σύρος, λογισμοὺς δημιουργεῖ καὶ «τὸ φυσικὸν θέλημα» ποὺ ὑπάρχει μέσα μας, ἀλλὰ καὶ οἱ κλίσεις, οἱ ροπὲς ποὺ ἔχει ἡ ψυχή μας.Ἰδιαίτερα ὁ πόλεμος αὐτὸς εἶναι ἔντονος στοὺς μοναχούς, οἱ ὅποιοι πολλὲς φορές, ἔρχονται μὲ τὸν δαίμονα σὲ πάλη σῶμα πρὸς σῶμα κατὰ τὴν ἕφοδο τῶν πονηρῶν λογισμῶν. Γι᾿ αὐτὸ καὶ τονίζει ὁ ἅγ. Μάξιμος ὁ Ὁμολογητής, ὅτι ὁ πόλεμος αὐτὸς εἶναι πολὺ πιὸ δύσκολος ἀπὸ τὸν αἰσθητὸ πόλεμο «τοῦ διὰ τῶν πραγμάτων πολέμου ἐστὶ χαλεπώτερος».

Ἀκόμη πονηροὶ λογισμοὶ μπορεῖ νὰ παρουσιασθοὺν καὶ ἀπὸ τὴν κρασὶ τοῦ σώματος, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ τὴν καθημερινὴ δίαιτα, καθὼς καὶ ἀπὸ τὶς κινήσεις τῆς ἴδιας της σάρκας.

Ἀπὸ τὶς παραπάνω αἰτίες προέρχονται οἱ αἰσχροὶ λογισμοί.

3. Πορεία πρὸς τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας

Ἡ ἁμαρτία ἐξωτερικὰ μπορεῖ νὰ φαίνεται ἕνα ἁπλὸ γεγονός, ὅπως καὶ ἕνα τροχαῖο ἀτύχημα ἢ κάποιο ἄλλο γεγονός. Γιὰ τὴν διάπραξι, ὅμως, τοῦ γεγονότος αὐτοῦ ἔχουν προηγηθεῖ ἀλλεπάλληλες διεργασίας. Γιὰ νὰ γίνη ἕνας φόνος π.χ. ἔχουν προηγηθεῖ στὸν ἀνθρώπινο νοῦ χιλιάδες σκέψεις καὶ σχέδια. Ὁ ἀνθρώπινος νοῦς μέχρι νὰ φθάσῃ στὴν διάπραξι τοῦ φόνου εἶχε γίνει ὁλόκληρο στρατηγεῖο.

Ἔτσι συμβαίνει καὶ μὲ τὴν διάπραξι τῆς ὁποιασδήποτε ἁμαρτίας. Στὸ ἐργαστήρι ποὺ λέγεται ἀνθρώπινος νοῦς, ἔχει προηγηθεῖ ὁλόκληρη μελέτη καὶ ἐπιχείρησα, χωρίς, μάλιστα νὰ τὸ ἀντιληφθῇ κανένας!

Καὶ ἡ ἀρχὴ ξεκίνησε μὲ ἕναν ἁπλὸ λογισμό...Ἂς προχωρήσουμε, ὅμως, στὸν δρόμο γιὰ τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας μετὰ τὴν προσβολὴ ἑνὸς ἁπλοῦ λογισμοῦ.

Τὸ νὰ περάσῃ ἁπλῶς ἀπὸ τὸ νοῦ μας μία ἁπλὴ σκέψις ἢ μία εἰκόνα δὲν εὐθυνόμαστε γι᾿ αὐτό, οὔτε καὶ εἶναι δύσκολο νὰ τὴν ἀντιμετωπίσουμε. Ἀπὸ τὴ στιγμή, ὅμως, ποὺ θὰ ἀνοίξουμε τὴν πόρτα στὴ σκέψι αὐτὴ καὶ ἀρχίσουμε νὰ συζητοῦμε, νὰ σκεπτόμαστε τὸ λογισμὸ αὐτό, τότε ὁ λογισμὸς παίρνει μέρος μέσα μας καὶ γίνεται ἕνας κυρίαρχος λογισμός.

Ὁ λογισμὸς εἶναι κυρίως ἡ πορεία πρὸς τὴν ἁμαρτία.Ἂς παρακολουθήσουμε γιὰ λίγο αὐτὴν τὴν πορεία, ποὺ εἶναι γιὰ μᾶς ὅ,τι ἡ πορεία καὶ ἡ ἐξέλιξις τῆς νόσου στὸ ἀνθρώπινο σῶμα. Καὶ ὅπως, γιὰ νὰ φθάση κάποιος στὸ νοσοκομεῖο, ὅπως ἀναφέραμε παραπάνω, ἔχουν προηγηθῆ διάφορες ἄλλες μεταβολὲς στὸν ἀνθρώπινο ὀργανισμό, ἔτσι καὶ γιὰ νὰ φθάση κάποιος στὴν διάπραξι τῆς ἁμαρτίας, προηγήθηκε ἕνας μεγάλος πόλεμος, ἕνα πλῆθος ἀπὸ μεταβολὲς στὸ ἐργαστήρι αὐτό, ποὺ λέγεται ἀνθρώπινος νοῦς. Καὶ ὅπως γιὰ τὸν τοκετὸ ἑνὸς παιδιοῦ ἔχει

προηγηθῆ ὁλόκληρη διεργασία, ἀπὸ τὴν σύλληψι μέχρι τὴν πολύμηνη κυοφορία, ἔτσι καὶ γιὰ τὴν ἁμαρτία προηγεῖται ἕνας πολύπλοκος μηχανισμός: ἡ σύλληψις τῶν λογισμῶν, ἡ κυοφορία τῆς ἁμαρτίας καὶ ὁ τοκετός της.Ὁ ἅγ. Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης θεωρεῖ ὅτι ὁ λογισμὸς εἶναι ἡ ἀρχή, τὸ κέντρο, ἡ ρίζα ἀπὸ ὅπου ἀναφύονται ὁ κορμός, τὰ κλαδιὰ καὶ ὁλόκληρο τὸ δένδρο τῆς ἁμαρτίας.

Τὸ κακὸ ἀρχίζει ἀπὸ τὸν πρῶτο λογισμὸ καὶ στὴ συνέχεια ἐπιτείνεται. Ὅταν κάποιος ρίξῃ μία πέτρα μέσα στὸ πηγάδι, ὁ κυματισμὸς ἀπὸ τὴν πτώσι της δημιουργεῖ στὴν ἀρχὴ ἕνα μικρὸ κύκλο, ὁ μικρὸς κύκλος στὴ συνέχεια δημιουργεῖ ἄλλον μεγαλύτερο, ἐκεῖνος μεγαλύτερο, μέχρι ποὺ τὸ κύμα φθάση στὰ τοιχώματα.

Ἔτσι γίνεται καὶ μὲ τὴν ἁμαρτία. Πρὶν ἀπὸ τὴν ἐκτέλεσί της προηγοῦνται ἀλλεπάλληλοι μηχανισμοὶ καὶ διεργασίες, ποὺ ὁ ἕνας ἀκολουθεῖ τὸν ἄλλον.

4. Τὰ στάδια τῆς ἁμαρτίας

Ἔτσι μποροῦμε νὰ διακρίνουμε τρία στάδια γιὰ τὴν πορεία πρὸς τὴ χώρα τῆς ἁμαρτίας:

α) τὴν προσβολή, β) τὴ συγκατάθεσι καὶ γ) τὴν αἰχμαλωσία.

Πῶς λειτουργεῖ ὁ μηχανισμὸς αὐτός; Λειτουργεῖ ὡς ἑξῆς: Κάποιος πονηρὸς λογισμὸς (κενοδοξίας, φιλαργυρίας, κατακρίσεως, κ.λ.π.) εἰσέρχεται στὸ νοῦ τοῦ ἀνθρώπου. Ὁ πειρασμὸς ἐργάζεται μὲ τὴν φαντασία. Παρουσιάζει τὴν ὑπόθεση ὅσο πιὸ ἑλκυστικὴ μπορεῖ. Ἔτσι ἡ προσβολὴ γίνεται πιὸ ἑλκυστικὴ καὶ δυνατή.Μέχρι τὸ σημεῖο αὐτὸ ὁ ἄνθρωπος εἶναι ἀνεύθυνος. Εἶναι τὸ πρῶτο στάδιο, μία προσβολή, μία ἐπίθεσις τοῦ ἐχθροῦ ἢ πιὸ ἁπλὰ τὸ κτύπημα τῆς πόρτας. Ἡ κατάστασις εἶναι φυσιολογική. Εἶναι ἀδύνατον νὰ ὑπάρξῃ ἄνθρωπος, ποὺ νὰ μὴν δεχθῆ τὴν προσβολή. Ὁ ὅσιος Ἐφραὶμ ὁ Σύρος ἔλεγε ὅτι ὅπως μέσα στὸν κῆπο κατὰ φυσιολογικὸ τρόπο φυτρώνει μαζὶ μὲ τὰ φυτὰ καὶ ἡ ἀγριάδα ἢ ὅπως τὰ νησιὰ κτυπιοῦνται γύρω - γύρω ἀπὸ τὰ κύματα, ἔτσι καὶ ὁ ἄνθρωπος ὁπωσδήποτε θὰ ἔλθη σὲ ἐπαφὴ μὲ τὶς προσβολὲς τῶν λογισμῶν.Τὸ ἐφάμαρτο στάδιο ἀρχίζει ἀπὸ ἐδῶ καὶ πέρα. Ἀρχὴ τοῦ ἀγῶνος εἶναι ἡ προσβολή. Ἂν ὁ ἄνθρωπος τὴν ἀπομακρύνῃ ἀπὸ τὸ νοῦ του, χωρὶς καθόλου νὰ τὴν περιεργασθῇ, τότε σώζεται καὶ ἀπαλλάσσεται ἀπὸ τὶς ἄθλιες συνέπειες ποὺ ἀκολουθοῦν. Ἄν, ὅμως, δεχθῇ τὴ συζήτησι μὲ τὸν πονηρὸ λογισμό, ἀνοίγει τὴν πόρτα στὸν πονηρὸ λογισμὸ ποὺ προηγουμένως ἁπλῶς τοῦ χτύπησε τὴν πόρτα, δημιουργεῖ τὴ φιλία καὶ τότε πιὰ φθάνει στὴ συγκατάθεσι γιὰ τὴν ἁμαρτία, ποὺ εἶναι τὸ δεύτερο στάδιο γιὰ τὴν ἐκτέλεσι τῆς ἁμαρτίας.Ὁ ἄνθρωπος τώρα μὲ πρωταγωνιστὴ τὸν ἑαυτό του, στὰ ἄδυτα τῆς ψυχῆς του ἐπιτελεῖ τὴν ἁμαρτία: κατακρίνει, βλασφημεῖ, πορνεύει, μοιχεύει, διαπράττει φόνους καὶ ἀμέτρητα ἐγκλήματα καὶ κάνει ὁτιδήποτε μπορεῖ νὰ φαντασθῇ o ἀνθρώπινος νοῦς.Δὲν μένει τίποτε ἄλλο κατόπιν, παρὰ τὸ τρίτο στάδιο τῆς ἁμαρτίας, ποὺ εἶναι ἡ ἐνεργὸς διάπραξί της ἀπὸ τὸν ἄνθρωπο, ποὺ προηγουμένως ὁ νοῦς του ἔγινε αἰχμάλωτος τοῦ λογισμοῦ καὶ δὲν τὸν ὁρίζει πλέον, ἀλλὰ ὁρίζεται.Ἔτσι ὁ λογισμός, ποὺ ξεκίνησε μὲ ἕνα ἁπλὸ κτύπημα τῆς πόρτας, τὴν προσβολή, προχώρησε στὸ ἄνοιγμα τῆς πόρτας, τὴ συγκατάθεσι, τελικὰ δὲν μπόρεσε νὰ νικήση καὶ κατέληξε στὴν διάπραξι τῆς ἁμαρτίας.

Αὐτὴ εἶναι ἡ πορεία πρὸς τὴν ἁμαρτία, ποὺ ἀρχίζει μὲ ἕναν ἁπλὸ λογισμό.

Ἱερομόναχος Βενέδικτος Ἁγιορείτης

Λογισμοί καὶ ἡ ἀντιμετώπισή τους

Ἔκδοση Συνοδίας Σπυρίδωνος Ἱερομονάχου

Νέα Σκήτη - Ἅγιον Ὄρος (1997)

Η  επεξεργασία, επιμέλεια  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο, για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο:

©  ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: