Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Πρόλογος

Ο λόγος, προφορικός ή γραπτός, αποτελεί κατά την Αγίαν Γραφήν και την πατερικήν παράδοσιν το κυριώτερο μέσο μεταδόσεως της «καινής εν Χριστώ ζωή». Η οντολογική μεταμόρφωσις ή θέωσις είναι μία πνευματική γέννησις του ανθρώπου. Τα τέκνα ονομάζονται μαθηταί, ο δε πατήρ αποκαλείται διδάσκαλος. Ο απ. Παύλος συνδέει την γέννησιν των πνευματικών του τέκνων, Κορινθίων, με τον ευαγγελικόν λόγον. «Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ ου πολλούς πατέρας. Εν γαρ Χριστώ Ιησού δια του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα». (Α Κορ. δ΄, 15). Εν τη Καινή Διαθήκη τονίζεται η κατ εξοχήν αναγεννητική δύναμις του λόγου του Θεού.Και εις τους ασκητικούς Πατέρας ο λόγος έχει βασικήν σημασίαν. Ο πνευματικός υιός ή υποτακτικός δέχεται τον λόγον του πνευματικού πατρός ή Γέροντος, ως εκ Θεού προερχόμενον και ως μέσον δια του οποίου μεταγγίζεται εις την ψυχήν του η αναγεννητική δύναμις της Θείας Χαριτος.Δια τούτο βλέπομεν να επαναλαμβάνεται συνεχώς η παράκλησις: «Αββά ειπέ μοι λόγον ίνα σωθώ».

Κατά τον άγιον Μακάριον ο «κακός λόγος» μεταβάλει τους καλούς εις κακούς. Αντιθέτως δε ο «καλός λόγος» και τους κακούς ποιεί καλούς.

«Συνελάβομεν δε δια της διδασκαλίας», αναφέρει ο άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος. Κάθε χριστιανός συλλαμβάνει «ως έμβρυον τον Χριστόν» με την ακρόασιν και προ πάντων με την τήρησιν των λόγων του και γίνεται ο ίδιος «μήτηρ Χριστού» κυοφορών και μορφώνων εις τον εαυτόν του τον Χριστόν. Εις την καρδίαν του ανθρώπου συντελείται μυστηριωδώς μία πνευματική κυοφορία.

Η πνευματική γέννησις, δηλαδή η τελείωσις των εν Χριστώ μορφουμένων τέκνων, δεν είναι ανώδυνος. Συνεπάγεται ωδίνας τας οποίας και ησθάνετο ο απ. Παύλος, όταν έγραφε προς τους Γαλάτας «τεκνία μου ους πάλιν ωδίνω άχρις ου μορφωθή Χριστός εν υμίν». (Γαλ. δ΄, 19). Οι πόνοι του πνευματικού πατρός προέρχονται από τας αδυναμίας, τας ατελείας, ή και τας πτώσεις των πνευματικών του τέκνων.

Την αναγκαιότητα της διδασκαλίας τονίζει εις την Κλίμακα και ο άγιος Ιωάννης ο Σιναΐτης λέγων : «Νεμομένων των προβάτων, ο ποιμήν μη παυσάσθω κεχρημένος τη σύριγγι του λόγου, και μάλιστα μελλόντων εις ύπνον έρχεσθαι, ουδέν γαρ έτερον ούτω δέδοικε λύκος, ως σύριγγος πνευματικής απήχημα».

Η διδασκαλία δια τον πνευματικόν Πατέρα δεν είναι απλώς καθήκον, αλλά πράξις βαθείας αγάπης, ανάγκη εσωτερική ως ήτο το ευαγγελίζεσθαι» (Α΄Κορ. θ΄, 16)δια τον απ. Παύλον. Πρόκειται περί της διακαούς επιθυμίας να οικοδομηθούν πνευματικώς οι αδελφοί, δια της ανακοινώσεως των πνευματικών εμπειριών του πνευματικού πατρός. Όπως ο άγιος Συμεών τονίζει: «Ούτω με η αγάπη του Θεού κινεί προς υμάς τους εμούς πατέρας και αδελφούς αποκαλύψαι την άφατον προς ημάς του Θεού αγαθότητα και αγάπην».

Σκοπός του πνευματικού πατρός είναι η υποβοήθησις των πνευματικών του τέκνων δια να κατακτήσουν βαθμιαίως την πνευματικήν ελευθερίαν. Ο γνήσιος πνευματικός πατήρ δεν καταδικάζει τα τέκνα του εις ισόβιον πνευματικήν νηπιότητα, αλλά φροντίζει διαρκώς να τα βοηθήση, ώστε να ανδρωθούν το ταχύτερον, να ωριμάσουν πνευματικώς και να φθάσουν «εις μέτρον ηλικίας του πληρώματος του Χριστού». (Εφ. δ΄,13). Αι Βατοπαιδιναί Κατηχήσεις είναι ο καρπός των παρακλήσεων των αδελφών της μονής μας προς τον πνευματικόν μας πατέρα, Γέροντα Ιωσήφ. Εκτός των νουθεσιών ας εις ένα έκαστον δίδει, ο σεβαστός Γέρων ημών, «εξ απαλών ονύχων τη διδασκαλία του λόγου εξέθρεψε» και εκτρέφει ακόμη όλους ημάς. Ακολουθών την παράδοσιν του αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου, δις της εβδομάδος, ομιλεί καθ εσπέραν εν τη συνάξει των αδελφών και αναλύει θέματα τα οποία απασχολούν τους κοινοβιάτας μοναχούς. Αι τεσσαράκοντα Κατηχήσεις είναι κείμενα εις απλήν γλώσσαν και με λιτότητα ύφους, η οποία υπενθυμίζει την πτωχείαν της ερήμου.

Κέντρον των Κατηχήσεων είναι ο Χριστός. Αυτός είναι η πηγή του αγιασμού και συνεπώς όλοι οι ζηλούντες τον αγιασμόν πρέπει να οδηγηθούν δια του λόγου των Γερόντων εις αυτήν την αιώνιον και ακένωτον πηγήν. Ο Χριστός είναι κατά τον άγιο Συμεών, «και αρχομένοις θεμέλιος αρραγέστατος και μεσάζουσιν ελπίς ακαταίσχυντος και τελειούσιν αγάπη ακόρεστος και ζωή ατελεύτητος».

Ταπεινώς ευχόμεθα όπως αι Βατοπαιδιναί Κατηχήσεις συμβάλουν, κατά το δυνατόν, ώστε οι μοναχοί μας, αλλά και όλα τα αγωνιζόμενα τέκνα της Εκκλησίας μας, να βιώσουν την πατερικήν ζωήν.

Έγραφον τη 11η Νοεμβρίου, 1998, μνήμη του οσίου πατρός ημών Θεοδώρου του Στουδίτου.

Ο Καθηγούμενος της Ιεράς και Σεβασμίας Μεγίστης Μονής του Βατοπαιδίου

+Αρχιμανδρίτης Εφραίμ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: