Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
Ή ζωή του, Ή δράση του, Οι συγγραφές του
+ Στυλ.Παπαδόπουλου
Τόμος Α΄
Νέος τόπος έξορίας ή Πιτυούντα στον Καύκασο
Ένώ αύτά ύπέφερε κι έτσι ένεργούσε στήν άρμενική χώρα ό Χρυσόστομος, παντού oi έχθροί του καί ιδιαίτερα στήν Κωνσταντινούπολη άνησυχοΰσαν. Ή τιμή καί ό σεβασμός, πού μέ κάθε ευκαιρία τοΰ έδειχναν κληρικοί καί λαίκοί σέ Ανατολή καί Δύση, ιδιαίτερα από την γειτονική Αντιόχεια, ηΰξανε τήν φήμη του καί κρατούσε άνοιχτό τό θέμα άναθεωρήσεως των άποφάσεων της συνόδου στήν Δρύ. Πολλοί φίλοι τού Χρυσοστόμου άρνούνταν νά κοινωνήσουν μέ τούς διαδόχους του Άρσάκιο καί Αττικό, παρά τήν παλαιά έντολή πού τούς είχε άφήσει, άναχωρώντας γιά τήν έξορία, καί παρά τούς άπηνεΐς διωγμούς πού ύφίσταντο γιά τήν στάση τους αύτή. Γιά τό θέμα τούτο έκδόθηκε, ήδη στις 18 Νοεμβρίου τού 404, διάταγμα τού Άρκαδίου, πού έπέβαλε τήν κοινωνία όλων μέ τόν διάδοχο τοΰ Χρυσοστόμου στήν Κωνσταντινούπολη, τόν Θεόφιλο καί τόν Πορφύριο (Αντιόχειας).
Στήν Δύση, έπίσης, ό Ίννοκέντιος έπέμενε γιά οικουμενική σύνοδο, ή όποία θά έπανεξέταζε τό θέμα, άλλά τήν οποία φοβόνταν οί άντιχρυσοστομικοί καί ό Άρκάδιος. Έτσι, μολονότι τώρα δέν υπήρχε ή Εύδοξία νά πιέζει τόν Άρκάδιο αύτή πέθανε στίς 6 ’Οκτωβρίου τού 404 έκείνος δέχθηκε εισηγήσεις έχθρών τοΰ Χρυσοστόμου καί υπέγραψε διάταγμα γιά μεταφορά του σέ περισσότερο άπρόσιτη καί άγρια περιοχή. Πρόκειται γιά τήν Πιτυούντα, χώρα των βαρβάρων Τζάνων, στούς πρόπο- δες τού Καύκασου, στ’ άνατολικά παράλια τού Εύξεινου Πόντου (Σωζομενού, Έκκλησ. ιστορία, Η' 28,6). Έκεΐ δέν θά τόν εΰρισκαν οί φίλοι καί oi θαυμαστές του. Προπαντός ή έλπίδα των έχθρών ήτανε μεγάλη νά πεθάνει ό καχεκτικός Χρυσόστομος ή άπό τίς κακουχίες τού νέου ταξιδιού χιλίων πεντακοσίων χιλιομέτρων περίπου, ή άπό τίς πρωτόγονες συνθήκες τής διαμονής.Ή διαταγή έφθασε στήν Κουκουσό τό καλοκαίρι τοΰ 407 καί ή θλιβερή συνοδεία ξεκίνησε στίς 25 Αύγούστου. Ό άγιος καί δύο φρουροί στρατιώτες. Ό ένας φρουρός μάλιστα φερόταν μέ περισσή σκληρότητα, άφοΰ, άν ό κρατούμενος πέθαινε στόν δρόμο, θά είχε μεγαλύτερη άμοιβή (Παλλαδίου, Διάλογος, ΙΑ': PG47,38).
Από τό σημείο τούτο δεν έχουμε πληροφορίες γιά την ζωή τού Χρυσοστόμου άπό τόν ίδιο, διότι, πορευόμενος τήν όδό τού μαρτυρίου του, δεν έγραψε επιστολή καί άν έγραψε δεν σώθηκε. ’Έτσι, γιά τό τελευταίο είκοσαήμερο της ζωής του γνωρίζουμε δσα λίγα διέσωσαν oi Ιστορικοί καί μάλιστα ό Παλλάδιος (μνημ. εργ.: PG 47,38-39).
Τό άγιο τέλος τού πανίερου άνδρα
Τώρα, έπρεπε ν’ άκολουθήσει τόν ήδη γνωστό του καί μαρτυρικό ελληνορωμαίκό δρόμο, άπό τόν όποιο τόσο είχε υποφέρει. Φαίνεται όμως ότι δέν κατευθύνθηκε πρός τήν Καισάρεια. Προτιμήθηκε, γιά συντομία, ή Σεβάστεια (Sivas) καί άπό κεΐ, μέσω Κομάνων καί Αμάθειας (Amasya) θά φθάνανε στήν Άμισό (Samsun - Σαμψούντα), στήν Μαύρη θάλασσα. Έκέί μέ καράβι θά συνέχιζαν γιά τήν Πιτυούντα.
ΟΙ κακουχίες τού νέου ταξιδιού σχετίζονταν όχι μόνο μέ τόν άνώμαλο δρόμο καί τήν πολύ κλονισμένη υγεία τού Χρυσοστόμου, άλλά καί μέ τίς άπότομες κλιματολογικές έναλλαγές. Μολονότι τόσο έξαντλη μένος, οφείλε νά βαδίζει περίπου 20 -ή λίγο λιγότερα- χιλιόμετρα τήν ημέρα, πότε μέ άφόρητη ζέστη καί πότε μέ πολλή βροχή. Όντας άκάλυπτος, τό νερό τής βροχής κυλούσε παντού σέ όλο τό άρρωστο σώμα του καί άρχιζαν ρίγη, πυρετοί καί πονοκέφαλοι. ’Εντολή έκτελώντας οι δύο συνοδοί στρατιώτες, δέν άφηναν δυνατότητα διανυκτερεύσεως όπου υπήρχε υποφερτό κατάλυμα γιά στοιχειώδη άνάπαυση καί ιατροφαρμακευτική περίθαλψη.
Βαδίζοντας μέ όσες άσθενικές δυνάμεις είχε ό Χρυσόστομος, φθάσανε, στις 12 Σεπτεμβρίου, στην Δαζιμώνα (σήμερα Kaz Ova), κοντά στην σημερινή μεγάλη πόλη Tokat. Τήν έπομένη ξεκίνησαν γιά τά πολυάνθρωπα τότε Κόμανα (σήμερα τό χωριό Gomenek), άλλά τά παρέκαμψαν, γιά νά κερδίσουν χρόνο καί νά μήν άνακουφιστεί ό Χρυσόστομος. Από Κόμανα πορεύτηκαν δυτικά καί πολύ πρίν φθάσουνε στήν σημερινή πόλη Turhal, διανυκτέρευ- σαν στόν προσκυνηματικό ναό τού μάρτυρα Βασιλίσκου (τοποθεσία πού σήμερα ονομάζεται Bizeri), οκτώ περίπου χιλιόμετρα μετά τά Κόμανα. Ό άγιος Βασιλίσκος, έπίσκοπος τής πολίχνης αυτής, μαρτύρησε (311) στά χρόνια τοΰ Μαξιμιανού καί τόν τιμούσαν εξαιρετικά στήν περιοχή, όπου έκτισαν πρός τιμήν του ναό. Έδώ εύδόκησαν ο'ι συνοδοί νά διανυκτερεύσει ό άγιος. Ή κατάσταση πλέον τοΰ ιερού άνδρα ήταν άπελπιστική. Προσπάθησε νά κοιμηθεί. Τότε τοΰ έμφανίστηκε ό μάρτυρας Βασιλίσκος νά τόν ένθαρρύνει, τοΰ είπε ότι αύριο θά είναι μαζί, ότι άρα τελειώνει καί τό μαρτύριό του:
«Θάρσει, άδελφέ Ιωάννη· αύριον γάρ άμα έσόμεθα» (Παλλαδίου, Διάλογος, ΙΑ': PG47,38).
Τό πρωί ό άγιος, γνωρίζοντας ότι πλέον δέν είχε δυνάμεις γιά περαιτέρω πορεία κι έχοντας εμπιστοσύνη στήν υπόσχεση τοΰ μάρτυρα Βασιλίσκου, παρακάλεσε τούς φρουρούς του νά μήν ξεκινήσουν. Ζήτησε τουλάχιστον νά μείνουν εκεί μέχρι τήν «πέμπτην» ώρα, δηλαδή μέχρι τίς 11 ή 12 τό μεσημέρι. Μάταια. Τόν έσυραν έξω άπό τόν ναό καί τόν υποχρέωσαν νά βαδίσει. Στόν δρόμο πρός τήν Νεοκαισάρεια, όπου ή σημερινή πόλη Niksar. Βάδιζε τώρα ό άγιος στήν γή τοΰ Πόντου, υφιστάμενος φοβερότατο μαρτύριο. Άλλά μόνο γιά λίγο. Είχανε βαδίσει πεντέμισι περίπου χιλιόμετρα («ώς τριάκοντα σταδίους»), όταν πλέον καί οί συνοδοί στρατιώτες πείστηκαν ότι ό άγιος βρισκότανε στό τέλος του. Αναγκαστήκανε νά επιστρέφουν, βαστάζοντάς τον, καί νά έπανέλθουν στόν ναό τοΰ μάρτυρα Βασιλίσκου.
Έδώ, ζήτησε άπό τόν πρεσβύτερο τού ναοΰ νά τοΰ φορέσει καινούργια ένδΰματα καί μοίρασε στούς παρόντες τά λίγα του υπάρχοντα. ’Έπειτα, κοινώνησε των άχρά- ντων Μυστηρίων, προσευχήθηκε γιά τελευταία φορά ένώπιον όλων καί είπε τήν συνήθη του δοξολογική προσευχή «δόξα τφ Θεω πάντων ένεκεν». Πρόσθεσε τό «αμήν», άπλωσε τούς ιερούς πόδας του καί παρέδωσε τό πνεύμα (Παλλαδίου, Διάλογος, ΙΑ ': PG 47,38-39). Ήταν ή 14η Σεπτεμβρίου τού 407. Ή είδηση της κοιμήσεως τοΰ Ιερού άνδρα συγκλόνισε τήν οικουμένη, έκτος άπό τούς άμετανόητους έχθρούς του. Συνάχθηκαν πολλοί πιστοί καί ιδιαίτερα μοναχοί καί τόν ένταφίασαν στόν ναό τοΰ μάρτυρα Βασιλίσκου.
Ή σταδιακή αποκατάσταση τοΰ Ιεροΰ Χρυσοστόμου
’Ήδη άπό τό 403 κι ένωρίτερα oi έχθροί τοΰ Χρυσοστόμου είχανε έλκύσει πρός τίς άπόψεις τους μεγάλο μέρος επισκόπων. Αποφασιστικό ήταν ότι έμφανίζονταν ένωμένοι στήν άντιχρυσοστομική τοποθέτηση oi πατριαρχικοί θρόνοι Κωνσταντινουπόλεως, Αλεξάνδρειάς καί Αντιόχειας. Ακόμα καί oi άφρικανοί έπίσκοποι συμφωνοΰσαν μέ τούς τελευταίους. Είχε μάλιστα παρασυρθέί καί ό έπιφανής γιά τήν Δύση θεολόγος Αύγουστίνος Ίππώνας, πού, μολονότι ομολογούσε τήν έκτίμηση πού είχε γιά τόν ιερόν άνδρα, δέν τόν μνημόνευε στά Δίπτυχα
Άπό τήν πλευρά του ό Ίννοκέντιος δέν κοινωνοΰσε μέ όσους, όπως oi παραπάνω, δέν ένέγραφαν στά Λίπτνχα των ’Εκκλησιών τους τό όνομα τοΰ Χρυσοστόμου. Τό γεγονός είχε δημιουργήσει πραγματικό σχίσμα καί μάλιστα λαίκές άντιδράσεις. Ιδιαίτερα στήν Κωνσταντινούπολη πίεζαν έντονα, λαίκοί καί κληρικοί, τόν άρχιεπίσκοπο νά έγγράψει τόν Χρυσόστομο στά Δίπτυχα
Μία ’Επιστολή τοΰ Κωνσταντινουπόλεως Αττικού, πολεμίου τού Χρυσοστόμου, γραμμένη τό 418 πρός τόν Κύριλλο Αλεξάνδρειάς, είναι κυριολεκτικά άποκαλυπτική τής καταστάσεως πού επικρατούσε στην Κωνσταντινούπολη καί των διαθέσεων τού ίδιου (PG 77,348-352. Grumel No 40). Στήν Επιστολή ζητάει άπό τόν Κύριλλο νά έγγράψει τό όνομα τού Χρυσοστόμου στά Δίπτυχα, έφαρμόζοντας όχι άκρίβεια Κανόνων, άλλά οικονομία χάριν της ειρήνης των Εκκλησιών. 'Ομολογεί ότι ό ίδιος ένέγραψε τό όνομα τοΰ Χρυσοστόμου εις «τάς μυστικός δέλτους» άπό άνάγκη. Πληροφορεί ότι ό λαός της πρωτεύουσας είχε διαιρεθεί καί οί θαυμαστές τοΰ Χρυσοστόμου, oi Ίωαννί- τες, τελούσαν ’Ακολουθίες καί τήν Λειτουργία έξω άπό τά τείχη, στήν ύπαιθρο.
«Περιπεπτώκαμεν οίς μή προηρήμεθα καί στέργειν άναγκαζόμεθα τά μή κατά γνώμην ήμίν άπηντηκότα, τοΰ δικαίου τό λυσιτελές προτιμήσαντες...»: (PG 77,348-349).
Κατά τήν έποχή πού γράφει τήν παραπάνω Επιστολή ό Αττικός, τό 418 δηλαδή, είχε ήδη έγγράψει τό όνομα τού Χρυσοστόμου, ένεκα της κατακραυγής καί των πιέσεων των πιστών («ήμών βιασαμένων τήν έκ τής δημοκρατίας άνάγκην καί κατά μηδέν έπιοτρεφομένων πρός τό τού σχίσματος λείψανον»· (PG 77,349). Ή κατακραυγή τοΰ λαού όξύνθηκε όταν, λίγο πρίν άπό τό 418, ό Αντιόχειας Αλέξανδρος (408-418) έπισκέφθηκε τήν Κωνσταντινούπολη καί άπό άμβωνα πληροφόρησε τούς πιστούς ότι έκείνος ένέγραψε (τό 413) τό όνομα τού Ιωάννη στά Δίπτυχα. Τό γεγονός σήμαινε σχεδόν λαίκή έξέγερση, πού υποχρέωσε τόν Αττικό, την άνάγκην φιλοτιμίαν ποιούμενον, νά πράξει καί αυτός τό ίδιο.Τό ίδιο έτος, τό 418, έπίσκοπος Άναοχείας έγινε ό Θε- όδοτος, που έπίσης με πίεση των πιστών διατήρησε στά Δίπτυχα τό όνομα τοΰ Ιωάννη. Καί ό Κύριλλος Αλεξανδρείας, άνεψιός καί διάδοχος τοΰ Θεοφίλου καί συνοδός του στην Κωνσταντινούπολη τό 403, άντιδροΰσε άρχικά στην έγγραφή τοΰ Ιωάννη, άλλά υποχώρησε περί τό 419.
’Έτσι, παρατηροΰμε ότι, μόνο ό Αλέξανδρος Αντιόχειας, τό 413, προχώρησε στήν άναγνώριση τοΰ Χρυσοστόμου άπό ειλικρινή διάθεση καί θαυμασμό πρός τό πρόσωπο καί τό έργο τοΰ ίεροΰ άνδρα. Οί άλλοι άναγκάστηκαν ή χρειάστηκε κόπος γιά νά πεισθοΰν.Ή ένέργεια τοΰ Άττικοΰ, έστω καί άπό άνάγκη, υπήρξε συνετή κι έπέφερε ειρήνη στήν Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως. Δέν άποτέλεσε όμως καί τό οριστικό τέλος τοΰ ζητήματος, διότι τά λείψανα τοΰ Χρυσοστόμου βρίσκονταν άκόμα στόν ναό τοΰ μάρτυρα Βασιλίσκου, μερικά χιλιόμετρα άπό τά Κόμανα τοΰ Πόντου, στό σημερινό Bizeri. Βέβαια, ό Νεστόριος καθιέρωσε, τό 428, νά τιμάται ή μνήμη τοΰ Χρυσοστόμου στίς 27 Σεπτεμβρίου, άλλά ό Πρόκλος Κωνσταντινουπόλεως ήταν αυτός πού άποκατέστησε οριστικά, πλήρως καί θριαμβικά, τόν Χρυσόστομο. Είσηγήθηκε, τό 437, στόν αύτοκράτορα Θεοδόσιο Β' τήν άνακομιδή των λειψάνων τοΰ άγιου, πού τά έφεραν, στίς 27 Ιανουάριου τοΰ 438, στήν Κωνσταντινούπολη καί τά τοποθέτησαν στόν ναό των Άγιων Αποστόλων μέ τιμές έξαιρετικές, πάνδημη συμμετοχή τοΰ λαοΰ κι έκδηλώσεις πού άρμόζουν μόνο σέ μεγάλους μάρτυρες της πίστεως (Σωκράτους, Έκκλησ. ιστορία, Ζ' 25).
Ή Εκκλησία έκτοτε τιμά τήν μνήμη του στίς 13 Νοεμβρίου καί στίς 27 Ίανουαρίου.
Σελίδες 98-10
Πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο
Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος
Ή ζωή του, Ή δράση του, Οι συγγραφές του
+ Στυλ.Παπαδόπουλου
Τόμος Α΄
Η επεξεργασία, επιμέλεια και μορφοποίηση κειμένου και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου