ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ: 30 ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ

Εισαγωγή

Ο τίτλος του βιβλίου "Σοφία Σειράχ" είναι αύντμηοη του πλήρους τίτλου του έργου "Σοφία Ιησού υιού Σειράχ". Πρόκειται, δηλαδή, για ένα σοφιολογικό έργο γραμμένο από κάποιον Ιουδαίο Ιησού (50,27). Ο μεταγενέστερος λατινικός τίτλος "(Liber) Ecclesiasticus" δηλώνει την επίσημη χρήση του βιβλίου από την Εκκλησία. Το βιβλίο μεταφράστηκε το 132 π.Χ. στα ελληνικά από τον εγγονό τού συγγραφέα (πρόλογος στ. 27εξ) και παρατίθεται από τη μετάφραση των Εβδομήκοντα (Ο') στο τέλος της ομάδας "Ποιητικά-Διδακτικά Βιβλία" της Παλαιός Διαθήκης. Από την ιουδαϊκή Συναγωγή δεν έγινε δεκτό στον κανόνα της, το εβραϊκό πρωτότυπο χάθηκε, αλλά η αρχαιολογική έρευνα έφερε στο φως μεγάλα αποσπάσματά του. Στην παρούσα μετάφραση, τα τμήματα του βιβλίου για τα οποία δεν βρέθηκε εβραϊκό πρωτότυπο τίθενται σε αγκύλες.

Ως προς τη μορφή και το περιεχόμενο το βιβλίο δεν διαφοροποιείται ουσιαστικά από τα υπόλοιπα έργα της ομάδας. Μετά τον πρόλογο του μεταφραστή παρατίθεται μια μεγάλη συλλογή γνωμικών, συμβουλών και παραινέσεων χωρίς συστηματική τάξη, που αναφέρονται στην αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων της ζωής και προτρέπουν τον αναγνώστη στην αναζήτηση της σοφίας. Ακολουθούν δύο τμήματα στα οποία υμνείται η δόξα και το μεγαλείο του Θεού, όπως αυτή παρουσιάζεται στη φύση μέσα από τα δημιουργήματά του και αποκαλύπτεται στην ιστορία μέσα από τις προσωπικότητες της Βίβλου. Το έργο κατακλείεται με έναν ευχαριστήριο ύμνο στο Θεό για τις ευεργεσίες του και ένα ποίημα που αναφέρεται στην αναζήτηση της σοφίας.

Η διδασκαλία του βιβλίου είναι επίσης παραδοσιακή και εμφανίζει πολλές ομοιότητες με εκείνη των άλλων βιβλίων της ομάδας. Γράφοντας κατά τις παραμονές της μακκαβαϊκής εξέγερσης, ο συγγραφέας επιχειρεί να αντιπαραθέσει στην άκριτη υιοθέτηση των ελληνικών εθίμων και ιδεών την παράδοση του λαού του. Σ’ αυτήν την προσπάθεια οφείλεται και η έμφαση που δίνει σε θέματα που συνήθως είναι ξένα προς τον προβληματισμό των σοφών. Έτσι, ένα νέο στοιχείο που προστίθεται είναι η θεώρηση της σοφίας στο πλαίσιο της νομικής σκέψης της εποχής. Η σοφία ταυτίζεται με το νόμο (24,23-24) και πιστή τήρηση του νόμου σημαίνει, εκτός των άλλων, ακριβή τέλεση της λατρείας (35,1-10). Μια άλλη διαφορά σε σχέση με τα υπόλοιπα σοφιολο-γικά έργα είναι η ιδιαίτερη σημασία που δίνει ο Σειραχίδης στην ιερή ιστορία και στη διαθήκη (βλ. λήμμα "Σοφία" του Γλωσσάριου).

Διάγραμμα του περιεχομένου

1. Πρόλογος:

2. Συλλογή παροιμιών:

3. Το μεγαλείο του θεού:

42,15-43,33: Το μεγαλείο του θεού στη φύση

44.1- 50,29: Το μεγαλείο του θεού στην ιστορία

(Ύμνος των πατέρων)

4. Ποιητικές προσθήκες:

51.1- 12: Ευχαριστήριος ύμνος

51,13-30: Η αναζήτηση της σοφίας 51,1-30

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 1

Πρόλογος

Πολλές και σπουδαίες διδαχές μάς δόθηκαν με το νόμο, με τους προφήτες και με τους άλλους συγγραφείς, που ήρθαν αργότερα. Χάρη σ’ αυτές τις διδαχές ο λαός του Ισραήλ απέκτησε γνώση και σοφία και είναι αξιέπαινος γι’ αυτές. Χρέος μας είναι βέβαια να διαβάζουμε και ν’ αποκτούμε γνώσεις. Αλλά θα πρέπει όσοι αγαπούν τη μάθηση να μπορούν να είναι χρήσιμοι και στους αμύητους, τόσο με την προφορική διδασκαλία όσο και με τη συγγραφή.

Γι’ αυτό και ο παππούς μου, ο Ιησούς, ασχολήθηκε πάνω απ’ όλα με τη μελέτη του νόμου, των προφητών και των άλλων προγονικών βιβλίων, κι εξοικειώθηκε μ’ αυτά. Έτσι έφτασε στο σημείο να γράψει κι ο ίδιος κάτι πάνω στα θέματα της γνώσης και της σοφίας, ώστε εκείνοι που αγαπούν τη μάθηση, μελετώντας τα με πολλή επιμέλεια, να προκόβουν ακόμα περισσότερο στην προσπάθειά τους να ζουν σύμφωνα με το νόμο.

Ελάτε, λοιπόν, καλοπροαίρετα και προσεκτικά να τα διαβάσετε. Επίσης, να είστε επιεικείς, αν σας φανεί ότι μεταφράζοντας ορισμένες λέξεις, παρά τις προσπάθειές μου, δεν κατόρθωσα να τις αποδώσω με ακρίβεια. Γιατί δεν υπάρχει τέλεια αντιστοιχία ανάμεσα σ’ εκείνα που διατυπώθηκαν αρχικά στα εβραϊκά και στην απόδοσή τους σε άλλη γλώσσα. Κι όχι μόνον αυτά εδώ αλλά ακόμα κι ο νόμος και οι προφήτες και τα υπόλοιπα βιβλία, μεταφρασμένα, διαφέρουν αρκετά από την αρχική τους διατύπωση.

Ήρθα, λοιπόν, στην Αίγυπτο το τριακοστό όγδοο έτος της βασιλείας του Ευεργέτη,α έμεινα αρκετά και βρήκα την ευκαιρία να διδάξω πολλά. Θεώρησα τότε ως επιτακτική την ανάγκη να φροντίσω εγώ ο ίδιος και να κοπιάσω για να μεταφράσω αυτό εδώ το βιβλίο. Εργάστηκα πολύ εντατικά και χρησιμοποίησα πολλές γνώσεις όλο αυτό το διάστημα για να τελειώσω το βιβλίο και να το δημοσιεύσω. Έτσι αυτοί που μένουν έξω από την Παλαιστίνη και θέλουν να διδαχτούν, θα μπορούν να ρυθμίζουν τη διαγωγή τους και να ζουν σύμφωνα με το νόμο.

Το μυστήριο της Σοφίας

1Όλη η σοφία από τον Κύριο προέρχεται

και κατοικεί μαζί του παντοτινά.

2Των θαλασσών την άμμο και τις σταγόνες της βροχής,

και της αιωνιότητας τις μέρες

να τα μετρήσει ποιος μπορεί;

3Το ύψος τ’ ουρανού, της γης το πλάτος και την άβυσσοβ

να τα εξερευνήσει ποιος μπορεί;

4Απ’ όλα πριν η Σοφία δημιουργήθηκε,

κι η σκέψη η συνετή από την πιο παλιά εποχή.

5[Της σοφίας πηγή ο λόγος είναι του Θεού

που κατοικεί στα ουράνια,

κι είναι οι δρόμοι της αιώνιες εντολές].γ

6Σε ποιον η ρίζα της σοφίας φανερώθηκε;

και ποιος τα έξυπνα γνώρισε τεχνάσματά της;

7[Σε ποιον η βαθιά γνώση της σοφίας φανερώθηκε;

και ποιος κατάλαβε την εμπειρία της την πολύπλευρη;]

8Ένας μονάχα είναι σοφός, αξιοσέβαστος

και πολύ φοβερός:

αυτός που κάθεται στο θρόνο του.

9Ο Κύριος, αυτός τη σοφία δημιούργησε,

την είδε και τη μέτρησε·

τη σκόρπισε πάνω στα έργα του όλα.

10Μέσα σε κάθε άνθρωπο με απλοχεριά την έβαλε

και προπάντων την έδωσε σ’ εκείνους

που τον αγαπούν.

Σεβασμός προς το Θεό

11Να σέβεσαι τον Κύριο είναι δόξα και καύχημα,

χαρά και υπέρτατη ευφροσύνη.

12Όποιος τον Κύριο σέβεται θα χαίρεται η καρδιά του,

και θα του δώσει ο Κύριος αγαλλίαση, χαρά και πολλά χρόνια.

13Όποιος τον Κύριο σέβεται θα ’χει καλά υστερνά·

χάρη θα βρει τη μέρα της θανής του.

14Η βάση της σοφίας είναι ο σεβασμός στον Κύριο·

με τους πιστούς μαζί κι εκείνη πλάστηκε,

μέσα στης μάνας τους τη μήτρα.

15Φώλιασε στους ανθρώπους ανάμεσα κι αιώνια θεμελιώθηκε,

και στις γενιές τους θα δοθεί

να την κρατούν πιστά.

16Να σέβεσαι τον Κύριο, έτσι η σοφία πληθαίνει,

κι όσους την αποκτούν,

με τους καρπούς της τους μεθάει.

17Το σπίτι τους θα το γεμίσει με ζηλευτά αγαθά

και τα κελάρια τους με τα γεννήματά της.

18Ο σεβασμός στον Κύριο, στεφάνι της Σοφίας,

που έχει βλαστάρια την ειρήνη

και την υγεία την καλή.

19Ο Κύριος την είδε και τη μέτρησε

κι έδωσε σαν βροχή τη γνώση και τη νόηση,

κι εξύψωσε τη δόξα αυτών που την κατέχουν.

20Ο σεβασμός στον Κύριο, η ρίζα είναι της Σοφίας

και τα κλαδιά της είναι χρόνια ζωής πολλά.

21[Ο σεβασμός στον Κύριο διώχνει τις αμαρτίες,

κι όταν αυτός υπάρχει,

γυρίζει πίσω την οργή].

Υπομονή και αυτοσυγκράτηση

22Η αναίτια οργή δεν θα μπορέσει δικαίωση να βρει, γιατί η συνήθεια του ανθρώπου να οργίζεται, είν’ η καταστροφή του. 23Ο άνθρωπος της υπομονής θ’ αντέξει ως την κατάλληλη στιγμή, κι ύστερα η χαρά γι’ αυτόν θα ξεπροβάλει. 24Ως την κατάλληλη στιγμή θα συγκρατεί τα λόγια του και των πιστών τα χείλη για τη δική του σωφροσύνη θα μιλούν.

Σοφία και ευθύτητα

25Μες στης Σοφίας τους θησαυρούς τα λόγια είναι της γνώσης, ενώ ο αμαρτωλός μισεί τη θεοσέβεια. 26Αν τη σοφία πόθησες, φρόντισε να τηρείς τις εντολές, κι ο Κύριος θα σου τη χαρίσει. 27Ο σεβασμός στον Κύριο είναι σοφία και διδαχή· κι αυτά που τον ευχαριστούν είναι η πίστη κι η πραότητα. 28Με σταθερότητα να σέβεσαι τον Κύριο, και μην τον πλησιάζεις με δίψυχη καρδιά. 29Μη γίνεσαι υποκριτής μπρος στους ανθρώπους, και πρόσεχε τα λόγια σου. 30Τον εαυτό σου μην τον ανεβάζεις για να μην πέσεις χαμηλά και καταντροπιαστείς· τότε τα μυστικά σου θα τα φανερώσει ο Κύριος και θα σε ταπεινώσει έτσι μέσα σ’ όλη τη σύναξη, γιατί δεν τον πλησίασες με σεβασμό κι είν’ η καρδιά σου πονηριά γεμάτη.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 2

Ο σεβασμός στον Κύριο μέσα στις δοκιμασίες

1Παιδί μου, αν στη δούλεψη θες να μπεις του Κυρίου, για δοκιμασίες φρόντισε να ετοιμαστείς. 2Όπλισε την καρδιά σου με κουράγιο και μην πορεύεσαι με βία στους δύσκολους καιρούς. 3Σ’ εκείνον προσκολλήσου και μην τον αφήνεις, για να ’χεις τιμημένα υστερνά. 4Ό,τι κι αν σ’ εύρει δέξου το· κι όταν θα ’ρθούν αναποδιές και χαμηλά σε ρίξουν, δείξε υπομονή. 5Γιατί το μάλαμα μες στη φωτιά ξελαγαρίζεται, κι οι εκλεκτοί μες στης ταπείνωσής τους το καμίνι. 6Στον Κύριο εμπιστέψου και θα σου γίνει βοηθός· ίσια πορεύου και σ’ εκείνον έλπιζε.

7Όσοι τον Κύριο σέβεστε, προσμένετε το έλεός του και μην παραστρατείτε, να μη σας βρει ο όλεθρος. 8Όσοι τον Κύριο σέβεστε, δώστε την πίστη σας σ’ αυτόν και δε θα χάστε την ανταμοιβή σας. 9Όσοι τον Κύριο σέβεστε, ελπίστε στ’ αγαθά που σας προσμένουν και στην αιώνια τη χαρά και στο έλεος. 10Κοιτάξτε τις γενιές που πέρασαν και στοχαστείτε: Ποιος εμπιστεύτηκε τον Κύριο και ντροπιάστηκε; Ή ποιος επέμεινε σταθερά να τον σέβεται κι εγκαταλείφθηκε; Ή ποιος τον αναζήτησε κι εκείνος τον αγνόησε; 11Πράγματι, συμπάθεια γεμάτος είν’ ο Κύριος κι ευσπλαχνία· αμαρτίες συγχωρεί και στης δοκιμασίας την ώρα σώζει.

12Αλίμονο στις άτολμες καρδιές και στα παραλυμένα χέρια και στον αμαρτωλό που δυο βαδίζει δρόμους. 13Αλίμονο σ’ εκείνον που παρέλυσε επειδή δεν πιστεύει· γι’ αυτό και καταφύγιο δεν θα ’βρεί. 14Αλίμονο σ’ εσάς που την υπομονή τη χάσατε· και τι θα κάνετε όταν ο Κύριος έρθει; 15Όσοι τον Κύριο σέβονται, τα λόγια του δε θα τα παραβούν· κι εκείνοι που τον αγαπούν, τις εντολές του θα τηρήσουν. 16Όσοι τον Κύριο σέβονται θα επιδιώξουν να του αρέσουν· και θα χορτάσουν απ’ το νόμο του εκείνοι που τον αγαπούν. 17Όσοι τον Κύριο σέβονται, θα ετοιμάσουν τις καρδιές τους και μπρος του θα ταπεινωθούν. 18Στα χέρια του Κυρίου θα πέσουμε κι όχι σε χέρια ανθρώπων· γιατί είναι και το έλεός του σαν τη μεγαλοσύνη του.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 3

Καθήκοντα προς τους γονείς

1Παιδιά μου ακούστε εμένα, τον πατέρα σας· κάντε όπως σας λέω, ώστε να μη σας βρει κακό. 2Γιατί ο Κύριος τον πατέρα τίμησε με εξουσία πάνω στα παιδιά του, και στη μάνα δικαιώματα έδωσε για τα παιδιά της. 3Αυτός που τον πατέρα του τιμάει, για κάμποσες από τις αμαρτίες του εξιλεώνεται. 4Κι όποιος για της μητέρας του φροντίζει την υπόληψη, είναι σαν να συνάζει θησαυρούς. 5Όποιος τιμάει τον πατέρα του, χαρά θα λάβει απ’ τα παιδιά του· τη μέρα που θα δεηθεί, θα εισακουστεί. 6Όποιος φροντίζει για τη φήμη του πατέρα του, χρόνια πολλά θα ζει· όποιος στον Κύριο υπακούει, θα ευχαριστήσει τη μητέρα του, 7και τους γονείς του θα υπηρετεί σαν αφεντάδες του. 8Με έργα και με λόγια τον πατέρα σου να τιμάς, για να ’ρθει πάνω σου η ευχή του. 9Των γονιών η ευχή στηρίζει των παιδιών τα σπίτια, ενώ η κατάρα τους τα ξεθεμελιώνει.

10Μη νιώθεις καύχηση όταν ντροπιάζεται ο πατέρας σου· η καταισχύνη του πατέρα σου δεν μπορεί να ’ναι τιμή για σένα. 11Του ανθρώπου η υπόληψη απ’ του πατέρα του κρέμεται την τιμή, κι είναι ντροπή για τα παιδιά της μια μάνα καταφρονεμένη. 12Παιδί μου, φρόντισε για τον πατέρα σου στα γηρατειά του και λύπες μην του δώσεις όσο ζει. 13Ακόμα κι αν αδυνατίσει το μυαλό του, να ’σαι ανεκτικός και μην τον ταπεινώσεις, εσύ που στην ακμή σου βρίσκεσαι. 14Γιατί προς τον πατέρα η καλοσύνη δε θα λησμονηθεί, μα θα λογαριαστεί ως εξιλέωση πολλών αμαρτιών σου. 15Στη μέρα της δοκιμασίας σου ο Κύριος θα σε θυμηθεί· κι οι αμαρτίες σου θα σβήσουν, όπως ο πάγος λιώνει στην καλοκαιριά. 16Βλάσφημος λογαριάζεται όποιος εγκαταλείπει τον πατέρα του· κι είναι καταραμένος απ’ τον Κύριο αυτός που τη μητέρα του εξοργίζει.

Η ταπεινοφροσύνη

17Παιδί μου, με πραότητα να κάνεις τις δουλειές σου, κι απ’ τον καλοπροαίρετο τον άνθρωπο θ’ αγαπηθείς. 18Όσο είσαι μεγαλύτερος τόσο να ταπεινώνεσαι και μπρος στον Κύριο θα ’βρεις χάρη. 19[Πολλοί είν’ οι υπερόπτες, μα ο Κύριος στους ταπεινούς τα μυστικά του αποκαλύπτει]. 20Πράγματι, μεγάλη είναι του Κυρίου η δύναμη αλλά αυτός δοξάζεται απ’ τους ταπεινούς. 21Μη ζητάς πράγματα που είναι για σένα πολύ δύσκολα· κι όσα τη δύναμή σου ξεπερνούν μην τα εξετάζεις. 22Όσα σου δόθηκαν ως εντολή αυτά να σκέφτεσαι· δεν έχεις χρεία με τ’ απόκρυφα να ασχολείσαι. 23Μ’ εκείνα που σε ξεπερνούν μη βασανίζεσαι· όσα σου φανερώθηκαν είναι ήδη περισσότερα απ’ όσα το ανθρώπινο μυαλό μπορεί να καταλάβει. 24Πολλούς τους εξαπάτησε ο μάταιος στοχασμός τους, κι η σκέψη η πονηρή το νου τους έκανε να πλανηθεί. 25[Αν δεν έχεις τις κόρες των ματιών σου, στερείσαι το φως· κι όταν σου λείπει η γνώση για κάτι, μην κάνεις πως το ξέρεις].

Η υπερηφάνεια

26Ο σκληρόκαρδος κακοπαθαίνει στα στερνά· κι όποιος τον κίνδυνο αγαπά μέσα σ’ αυτόν θα πέσει. 27Ο σκληροτράχηλος με λύπες θα φορτώνεται, και θα σωρεύει ο αμαρτωλός κρίμα πάνω στο κρίμα. 28Για του περήφανου τα βάσανα δεν βρίσκεται γιατρειά, γιατί το δέντρο της κακίας έχει ριζώσει μέσα του. 29Του συνετού ανθρώπου η καρδιά την παροιμία θα στοχαστεί, και του σοφού η επιθυμία είν’ ένα αυτί που ξέρει να προσέχει.

Ευσπλαχνία προς τον φτωχό

30Έτσι όπως σβήνει το νερό φωτιά που λαμπαδιάζει, το ίδιο κι η ελεημοσύνη πλήθος αμαρτιών τις συγχωρεί. 31Όποιος ανταποδίδει το καλό που του ’γινε, σκέφτεται ότι δε θα πάει χαμένο αυτό που κάνει· όταν κάποτε κλονιστεί θα βρει ένα στήριγμα.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 4

1Παιδί μου, μη στερήσεις από τον φτωχό τα μέσα της συντήρησής του κι αδιάφορος μην προσπεράσεις τον ενδεή που σε κοιτάζει ικετευτικά. 2Άνθρωπο πεινασμένο μη λυπήσεις και μη θελήσεις να εξοργίσεις αυτόν που δύσκολους καιρούς περνά. 3Μη δώσεις κι άλλη ταραχή σε έναν ήδη οργισμένο και μην αδιαφορήσεις να δώσεις στον φτωχό ελεημοσύνη. 4Τον στερημένο μην τον παραβλέψεις, που σου ζητάει βοήθεια, και μη στρέψεις αλλού το πρόσωπό σου μπρος στον φτωχό. 5Τα μάτια σου μην πάρεις απ’ τον άνθρωπο που βρίσκεται σε ανάγκη, και σε κανέναν αφορμή μη δώσεις να σε καταραστεί. 6Γιατί αν σε καταραστεί μέσα στην πίκρα της καρδιάς του, ο Πλάστης του θ’ ακούσει τη δέησή του. 7Αγαπητός να γίνεσαι στη σύναξη και μπρος στον άρχοντα κλίνε την κεφαλή σου. 8Άκουγε τον φτωχό ακόμα πιο προσεκτικά, και ήρεμα κι ευγενικά να του αποκρίνεσαι. 9Γλίτωνε τον αδικημένο από τα χέρια του άδικου, κι όταν είναι να κρίνεις μη δειλιάσεις.

10Γίνε πατέρας στα ορφανά, και στη μητέρα τους στάσου στου ανδρός τη θέση. Και γιος του Ύψιστου θα γίνεις· και πιότερο θα σ’ αγαπήσει αυτός παρ’ ό,τι η μάνα σου.

Σοφία διδακτική

11Η Σοφία τα παιδιά της τα εξυψώνει και νοιάζεται γι’ αυτούς που την αποζητούν. 12Όποιος την αγαπάει, τη ζωή αγαπάει· κι όσοι χαράματα ξυπνούν και τη ζητούν θα ’ναι χαρά γεμάτοι. 13Αυτός που την κατέχει θα ’χει στη δόξα κληρονομιά· κι ο τόπος όπου αυτή μπαίνει θα ευλογηθεί από τον Κύριο. 14Αυτοί που την υπηρετούν προσφέρουν λατρεία στον Άγιο· και αγαπάει ο Κύριος όσους την αγαπούν. 15Όποιος της είναι υπάκουος θα ’ναι κριτής στα έθνη· κι αυτός που της αφοσιώνεται θα κατοικήσει ασφαλής. 16Αν την εμπιστευτεί, κληρονομιά του θα την πάρει κι οι απόγονοί του θα την έχουν κτήμα τους.

17Στην αρχή η Σοφία θα πορευτεί μαζί του μέσ’ από δρόμους δύσκολους, φόβο και τρόμο θα του προκαλέσει· θα τον γυμνάσει με την παιδαγωγία της, ώσπου πια να μπορεί να τον εμπιστευτεί και με τις απαιτήσεις της θα τον δοκιμάσει. 18Έπειτα θα ξανάρθει ίσια σ’ αυτόν, θα τον γεμίσει με χαρά, και τα κρυφά της θα του φανερώσει. 19Αλλ’ αν εκείνος παραπλανηθεί, θα τον εγκαταλείψει και θα τον αφήσει να καταστραφεί.

Ντροπή και αξιοπρέπεια

20Τις περιστάσεις πρόσεχε κι από το πονηρό φυλάξου· και ποτέ να μην έχεις για κάτι να ντραπείς. 21Γιατί υπάρχει μια ντροπή που οδηγεί στην αμαρτία, κι άλλη ντροπή, που δόξα είναι και χάρη. 22Μην προσωποληπτείς, για να μη βλάψεις τον εαυτό σου. Μην ντρέπεσαι τόσο ώστε να φτάσεις στο σημείο να πέσεις. 23Μην τα κρατάς τα λόγια σου όταν μπορούν να σώσουν και μην την κρύβεις τη σοφία σου, 24γιατί μέσ’ απ’ την ομιλία θα φανερωθεί η σοφία, κι η γνώση μέσα από τα λόγια που θα πεις. 25Αντίλογο μη φέρνεις στην αλήθεια, μα για την άγνοιά σου να ντραπείς. 26Μην ντρέπεσαι να ομολογείς τις αμαρτίες σου· μην πας αντίθετα στου ποταμού το ρεύμα. 27Σε άνθρωπο ανόητο μην υποταχτείς και το δυνάστη μην τον λογαριάσεις. 28Για την αλήθεια ν’ αγωνίζεσαι ως το θάνατο κι ο Κύριος ο Θεός θα πολεμάει για σένα.

29Στα λόγια σου μην είσαι βιαστικός ούτε να ’σαι στα έργα σου νωθρός και ράθυμος. 30Μέσα στο σπίτι σου μην είσαι σαν λιοντάρι ούτε και με τους υπηρέτες σου καχύποπτος. 31Ας μην είναι το χέρι σου απλωμένο για να πάρει· ούτε όταν πρόκειται να δώσει, σφιγμένο να ’ναι και κλειστό.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 5

Πλούτη και υπεροψία

1Στα πλούτη σου απάνω μη στηρίζεσαι κι ούτε να λες: «Μ’ ετούτα είμ’ αυτάρκης». 2Μην παρασέρνεσαι απ’ τους πόθους σου ή απ’ τη δύναμή σου· και πίσω από τα πάθη της καρδιάς σου μην πηγαίνεις. 3Μη λες, «κανείς δε θα μ’ εξουσιάσει εμένα!» γιατί είναι βέβαιο πως θα σε τιμωρήσει ο Κύριος. 4Μην πεις, «αμάρτησα, ε, και λοιπόν τι έπαθα;» Μπορεί ο Κύριος να είν’ αλήθεια μεγαλόψυχος, 5αλλά αν προσθέτεις τη μια αμαρτία πάνω στην άλλη, μην είσαι τόσο βέβαιος για την άφεση. 6Και μην πεις «μα εκείνος είναι πολυεύσπλαχνος και τις πολλές μου αμαρτίες θα συγχωρήσει»· γιατί αυτός έχει και έλεος, έχει κι οργή· και πάνω στους αμαρτωλούς ξεσπάει ο θυμός του. 7Στον Κύριο να γυρίσεις μην αργείς, κι άφησε τις αναβολές από μέρα σε μέρα, γιατί αναπάντεχα η οργή θε να ’ρθει του Κυρίου, και στον καιρό της τιμωρίας θ’ αφανιστείς. 8Σε πράγματα αδικομαζωμένα μη στηρίζεσαι, γιατί θα σου είναι ανώφελα στης τιμωρίας τη μέρα.

Σταθερότητα και αυτοκυριαρχία

9Να μη λιχνίζεις σ’ όποιον λάχει άνεμο, μην παίρνεις όποιο να ’ναι μονοπάτι· έτσι κάνει ο αμαρτωλός που είναι διπρόσωπος. 10Να μένεις σταθερός στην κρίση σου κι ο λόγος σου ας είναι πάντα ένας. 11Πρόθυμος να ’σαι όταν πρόκειται ν’ ακούσεις και πάρε χρόνο για να δώσεις την απόκριση. 12Αν κάτι το ξέρεις καλά, απάντησε στον άλλο· αλλιώτικα, κράτα το στόμα σου κλειστό. 13Η τιμή κι ο διασυρμός βρίσκονται μες στα λόγια· κι η γλώσσα του ανθρώπου γίνεται η δυστυχία του. 14Ας μη σε πουν ψιθυριστή και με τη γλώσσα σου μην παγιδεύεις· γιατί αν του κλέφτη τού πρέπει η ντροπή, στον διπρόσωπο σκληρή αρμόζει καταδίκη. 15Μη γίνεις φταίχτης από άγνοια στα μεγάλα ούτε και στα μικρά.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 6

1Από φίλος μη γίνεσαι εχθρός· γιατί τ’ όνομα το κακό φέρνει ντροπή κι ατίμωση· αυτό παθαίνει κι ο αμαρτωλός που είναι διπρόσωπος. 2Μην αφήνεσαι στις επιθυμίες σου, για να μην κατασπαραχτεί η ζωή σου!δ 3Για να μην απογυμνωθείς από τα φύλλα σου και χάσεις τους καρπούς σου· και μείνεις σαν το δέντρο το ξερό. 4Η κακιά ψυχή καταστρέφει εκείνον που την έχει, και τον κάνει στους εχθρούς του καταγέλαστο.

Η φιλία

5Τα λόγια τα γλυκά τους φίλους τούς πληθαίνουν κι η γλώσσα η καλοσυνάτη πληθαίνει τις φιλοφρονήσεις. 6Πολλοί ας είναι εκείνοι που σε χαιρετούν αλλά οι σύμβουλοί σου ένας να ’ναι μες στους χίλιους. 7Πριν αποχτήσεις φίλο, να τον δοκιμάσεις και μη βιαστείς να τον εμπιστευτείς. 8Συμβαίνει, αλήθεια, κάποιος να είναι φίλος όταν τον συμφέρει, μα που δεν μένει φίλος όταν σε εύρουν συμφορές. 9Υπάρχει φίλος που μετατρέπεται σε εχθρό όταν μια διαμάχη σας τη φανερώνει για να σε ντροπιάσει. 10Και υπάρχει φίλος που κάθεται στο τραπέζι σου, μα δε θα μείνει όταν σε βρούνε συμφορές. 11Στην ευτυχία σου θα είναι ένα μ’ εσένα και σαν αφέντης θα μιλάει στους υπηρέτες σου. 12Αν όμως δυστυχήσεις θα στραφεί εναντίον σου, και θ’ αποφεύγει να τον συναντήσεις.

13Απομακρύνσου απ’ τους εχθρούς σου, φυλάξου από τους φίλους σου. 14Ο πιστός φίλος είναι καταφύγιο γερό, κι όποιος τον βρήκε, βρήκε θησαυρό. 15Αντάλλαγμα για τον πιστό το φίλο δεν υπάρχει και η αξία του είν’ ανεκτίμητη. 16Ο πιστός φίλος είναι ελιξίριο ζωής και θα τον βρουν αυτοί που σέβονται τον Κύριο. 17Όποιος τον Κύριο σέβεται, κατευθύνει σωστά και τη φιλία του· γιατί όπως είν’ αυτός, έτσι θα ’ναι κι ο φίλος του.

Η μάθηση της σοφίας

18Τη μόρφωση, παιδί μου, να εκλέξεις απ’ τα νιάτα σου, κι ως τα βαθιά σου γηρατειά θα βρίσκεις τη Σοφία. 19Σαν το ζευγά και το σποριά μαζί της ν’ ασχολείσαι και τους καλούς της πρόσμενε καρπούς· μπορεί δουλεύοντας γι’ αυτήν λίγο να κουραστείς, μα θα γευτείς σύντομα τους καρπούς της. 20Μοιάζει στους άξεστους τραχιά πολύ, κι ο άμυαλος σ’ αυτήν δε θα επιμείνει. 21Θα του φανεί ωσάν ογκόλιθος που τον σηκώνει κανείς για να δοκιμάσει τη δύναμή του· γι’ αυτό και δε θ’ αργήσει να την ξεφορτωθεί. 22Πράγματι, η Σοφία είναι, όπως λέει και τ’ όνομά της, μόνο για τους σοφούς, και στους πολλούς δε φανερώνεται.

23Παιδί μου, άκουσε τη γνώμη μου και δέξου την και μην παραπετάς τη συμβουλή μου. 24Βάλε στα πόδια σου τους κρίκους των δεσμών της και το λαιμό σου στον κλοιό της αλυσίδας της. 25Χαμήλωσε τον ώμο σου και βάσταξέ την, με τα δεσμά της μην αγανακτείς. 26Μ’ όλη σου την ψυχή πλησίασέ την και βάδισε στο δρόμο της με όλη σου τη δύναμη. 27Ψάξε και ζήτησέ την και θα σου φανερωθεί· κι αφού πια την απόκτησες μην την αφήνεις. 28Γιατί σ’ αυτήν στο τέλος την ξεκούραση θα βρεις κι αυτή για σένα χαρά θα γίνει. 29Θα γίνουν τότε τα δεσμά της για σένα προστασία κραταιή, και δοξασμένη φορεσιά ο κλοιός της. 30Πραγματικά, χρυσό θα γίνει κόσμημαε ο κλοιός της, κορδόνι τα δεσμά της στο χρώμα του υάκινθου. 31Θα τη φορέσεις σαν της δόξας φορεσιά, και στο κεφάλι σου θα τη ζωστείς χαράς διάδημα.

32Παιδί μου, αν το θελήσεις θα διδαχτείς κι αν όλη δώσεις την ψυχή σου, ικανός θα γίνεις. 33Αν αγαπάς ν’ ακούς, θα μάθεις· κι αν δίνεις όλη σου την προσοχή, θα ’σαι σοφός. 34Πήγαινε εκεί που οι πρεσβύτεροι συνάζονται· κι αν κάποιον βρεις που είναι σοφός, μ’ αυτόν συνδέσου. 35Ν’ ακούς μετά χαράς κάθε ιστορία που στο Θεό αναφέρεται και μην αφήνεις οι σοφές οι παροιμίες να σου ξεφεύγουν. 36Αν βρεις άνθρωπο συνετό, πήγαινε απ’ τα χαράματα κοντά του· από τα βήματά σου ας φαγωθούνε τα σκαλιά στην είσοδό του. 37Να ’χεις στο νου σου του Κυρίου τις προσταγές και συνεχώς να μελετάς τις εντολές του. Εκείνος θα στηρίξει την καρδιά σου και η σοφία που ποθείς θα σου δοθεί.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 7

Συμβουλές

1Κακό μην κάνεις και κακό δε θα σε βρει. 2Φύγε μακριά απ’ το άδικο κι αυτό θα φύγει από κοντά σου. 3Γιε μου, μη σπέρνεις μες στ’ αυλάκια αδικίες, για να μην τις θερίσεις εφτά φορές περισσότερες.

4Μη ζητάς απ’ τον Κύριο αξιώματα υψηλά ούτε κι από το βασιλιά τιμητική μια θέση. 5Τον δίκαιο μην παρασταίνεις μπρος στον Κύριο ούτε και τον σοφό στο βασιλιά μπροστά. 6Μην επιδιώκεις να γίνεις δικαστής, μήπως και δεν μπορέσεις την αδικία να ξεριζώσεις· μήπως από έναν ισχυρό επηρεαστείς και κινδυνέψει να χαθεί η ακεραιότητά σου. 7Μη γίνεσαι άδικος απέναντι στης πόλης τους κατοίκους και μην ξεπέφτεις στο λαό μπροστά.

8Μην πέσεις δεύτερη φορά σε αμαρτία, γιατί ακόμα και για μια φορά είσαι ένοχος.

9Μην πεις: «Ο ύψιστος Θεός θα εκτιμήσει την αφθονία των δώρων μου και θα δεχτεί την προσφορά μου».

10Μην αποκάμεις να προσεύχεσαι και μην παραμελείς την ελεημοσύνη.

11Μην περιγελάς τον πικραμένο άνθρωπο, γιατί υπάρχει εκείνος που ταπεινώνει και ανυψώνει.

12Μην εφευρίσκεις ψέματα ενάντια στον αδερφό σου ούτε σε φίλο σου να κάνεις το ίδιο. 13Απόφευγε να λες οποιοδήποτε ψέμα, γιατί αυτή η συνήθεια δε βγάζει σε καλό.

14Μη φλυαρείς στων πρεσβυτέρων τη συγκέντρωση ούτε να δευτερολογείς στην προσευχή σου.

15Μην αποστρέφεσαι την κοπιαστική εργασία ή την αγροτική δουλειά, που ο Ύψιστος τη θέσπισε.

16Τον εαυτό σου μην τον λογαριάζεις με τους αμαρτωλούς μαζί· θυμήσου ότι δεν αργεί να ’ρθεί η οργή του Κυρίου.

17Ταπείνωσε βαθιά τον εαυτό σου, γιατί η αμαρτία του ασεβή φωτιά είναι και σαπίλα.

Η σωστή συμπεριφορά στο σπίτι

18Μην ανταλλάξεις φίλο σου με χρήματα ούτε πραγματικό αδερφό με το πιο αγνό χρυσάφι.

19Την καλή και σοφή γυναίκα σου μην την περιφρονείς, γιατί αξίζει η χάρη της πιότερο από χρυσάφι.

20Μην κακομεταχειριστείς δούλο που τίμια εργάζεται ούτε και μισθωτό αφοσιωμένο. 21Το συνετό σου δούλο αγάπα τον από καρδιάς και την ελευθερία μην του τη στερήσεις.

22Έχεις κοπάδια; Πρόσεχέ τα· και διατήρησέ τα αν σου είναι χρήσιμα.

23Έχεις γιους; Εκπαίδευσέ τους, κι απ’ τα μικρά τους χρόνια μάθε τους να υπακούν. 24Έχεις κορίτσια; Πρόσεχε το σώμα τους αλλά μην είσαι επιεικής μπροστά τους. 25Πάντρεψε το κορίτσι σου κι έργο μεγάλο θα ’χεις κάνει· αλλά δώσε την σ’ άντρα συνετό.

26Έχεις γυναίκα όπως τη θέλεις; Μην τη χωρίσεις· και μην εμπιστευτείς τον εαυτό σου σε μια γυναίκα που δεν αγαπάς.

27Μ’ όλη σου την καρδιά να τιμάς τον πατέρα σου· και της μητέρας σου το κοιλοπόνεμα μην το ξεχνάς. 28Θυμήσου πως απ’ τους γονείς αυτούς γεννήθηκες· και τι θα τους ανταποδώσεις για ό,τι έκαναν για σένα;

Οι ιερείς

29Μ’ όλη σου την ψυχή να σέβεσαι τον Κύριο και να τιμάς τους ιερείς του. 30Μ’ όλη τη δύναμή σου ν’ αγαπάς τον Πλάστη σου και μην παραμελείς τους λειτουργούς του. 31Να σέβεσαι τον Κύριο και να τιμάς τους ιερείς· και να τους δίνεις το μερίδιό τους σύμφωνα με την εντολή που έχεις πάρει: απ’ τα πρωτογεννήματα, απ’ τη θυσία επανόρθωσης, τις ωμοπλάτες απ’ τις θυσίες, τη θυσία της καθιέρωσης, καθώς και τα καλύτερα μέρη απ’ όλες τις ιερές προσφορές.

Οι φτωχοί και οι θλιμμένοι

32Στον φτωχό επίσης να ’σαι γενναιόδωρος, για να λάβεις απ’ το Θεό άφθονη ευλογία. 33Πλούσια να χαρίζεσαι σ’ όλους τους ζωντανούς· και τους νεκρούς μην τους στερήσεις την οφειλόμενη αγάπη σου. 34Αυτούς που κλαίνε μην τους αποφεύγεις, και να πενθείς μ’ εκείνους που πενθούν. 35Μην έχεις δισταγμούς να επισκεφθείς τον άρρωστο, γιατί απ’ τις πράξεις σου αυτές θ’ αγαπηθείς. 36Σε ό,τι κάνεις, τα στερνά σου να θυμάσαι και δε θα πέσεις σ’ αμαρτία ποτέ.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 8

Φρόνηση και σκέψη

1Με άνθρωπο ισχυρό μη διαπληκτίζεσαι, μήπως στα χέρια του πέσεις καμιά φορά. 2Με άνθρωπο πλούσιο μην αντιδικείς, μήπως και σε νικήσει με τα μέσα που διαθέτει· γιατί πολλούς το χρυσάφι τούς κατέστρεψε κι έκανε να διαστραφούν καρδιές και βασιλιάδων. 3Με άνθρωπο φλύαρο μη λογομαχείς, γιατί έτσι πιότερο ανάβεις την οργή του. 4Με άξεστο άνθρωπο μην αστειεύεσαι, για να μην ντροπιαστούν οι πρόγονοί σου. 5Μην αποπαίρνεις άνθρωπο που για τις αμαρτίες του μετανιώνει· θυμήσου ότι όλοι είμαστε ένοχοι. 6Μη δείξεις σε ηλικιωμένον περιφρόνηση, γιατί και από μας πολλοί σε γηρατειά θα φτάσουν. 7Για το θάνατο ανθρώπου να μη χαίρεσαι· θυμήσου ότι όλοι θα πεθάνουμε.

Η γνώση των μεγαλυτέρων

8Τα λόγια των σοφών ανθρώπων μην περιφρονείς, και τις παροιμίες τους μελέτα· πράγματι, απ’ αυτούς τη διδαχή θα μάθεις, πώς τους άρχοντες να υπηρετείς. 9Μην είσαι αδιάφορος στα λόγια των γερόντων, γιατί κι αυτοί μαθήτεψαν στους πατεράδες τους· κοντά σ’ αυτούς τη φρόνηση θα μάθεις, και πώς να αποκρίνεσαι σαν είν’ ανάγκη.

Προνοητικότητα

10Να μην ανάβεις στον αμαρτωλό φωτιά, μήπως στη φλόγα της καείς. 11Μην ξεσηκώνεσαι ενάντια σ’ έναν υβριστή, γιατί παγίδα θα ’ναι αυτό, να πεις άπρεπα λόγια. 12Σε άνθρωπο ισχυρότερό σου μη δανείζεις· κι αν κάτι του δανείσεις, πίστευε ότι το ’χασες. 13Μην μπαίνεις εγγυητής για πιο πολλά απ’ όσα μπορείς· αν όμως εγγυήθηκες, φρόντισε να πληρώσεις. 14Μην ξεσηκώνεις δίκη σε δικαστή ενάντια, γιατί η κρίση θα ’ναι ευνοϊκή γι’ αυτόν χάρη στο αξίωμά του. 15Μην πας στο δρόμο σου με άνθρωπο ριψοκίνδυνο, για να μη σου φερθεί πιεστικά· γιατί αυτός θα κάνει όπως του αρέσει κι επειδή νου δεν έχει, μαζί του θα χαθείς. 16Με άνθρωπο που θυμώνει μη φιλονικείς και μην περνάς από τις ερημιές μαζί του· γιατί στα μάτια του το αίμα δε μετρά· κι εκεί που δε θα είσαι αβοήθητος, θα σε σκοτώσει.

17Μην εμπιστεύεσαι κι ανοίγεσαι σ’ ανόητο άνθρωπο, γιατί δε θα μπορέσει το μυστικό σου να κρατήσει. 18Μπροστά σε ξένον τίποτε κρυφό μην κάνεις, γιατί δεν ξέρεις τι μπορεί να βγάλει απ’ αυτό. 19Μη φανερώνεις σ’ όποιον να ’ναι την καρδιά σου και κάποια χάρη να σου κάνει μην του ζητάς.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 9

Οι γυναίκες

1Τη γυναίκα σου, που την αγαπάς, μην τη ζηλεύεις κι έτσι την εξωθείς να σου κάνει κακό.ς 2Μην παραδίνεσαι σε μια γυναίκα ολόψυχα, έτσι που να σε εξουσιάσει. 3Μη ζητάς να συναπαντήσεις πόρνη, μήπως κάποτε πέσεις στις παγίδες της. 4Μην κάνεις συντροφιά με τραγουδίστρια, μήπως πιαστείς απ’ τα τεχνάσματά της. 5Μη σταματάς το βλέμμα σου σε νεαρό κορίτσι, μήπως μπλεχτείς μαζί μ’ αυτήν στην τιμωρία της. 6Μην παραδίνεσαι στις πόρνες, για να μη χάσεις την περιουσία σου. 7Στης πολιτείας τους δρόμους μη χαζεύεις και μην περιπλανιέσαι στα μέρη της τα ερημικά. 8Πάρε τα μάτια σου απ’ την όμορφη γυναίκα και σε ομορφιά που δε σου ανήκει, το βλέμμα σου μη σταματάς. Πολλοί πλανήθηκαν από το κάλλος μιας γυναίκας· το πάθος εξαιτίας της φουντώνει σαν φωτιά. 9Μην κάθεσαι να φας με μια γυναίκα παντρεμένη και μη γλεντάς μαζί της πίνοντας κρασί, μην τύχει κι η καρδιά σου υποκύψει μπρος της, και μες στο πάθος σου γλιστρήσεις στην καταστροφή.

Σχέσεις με τους ανθρώπους

10Το φίλο τον παλιό μην τον αφήνεις, γιατί ο καινούριος δεν του είναι ισάξιος. Κρασί καινούριο είναι ο καινούριος φίλος· όταν παλιώσει μ’ ευφροσύνη θα το πιεις. 11Την προκοπή του αμαρτωλού μην τη ζηλεύεις, γιατί δεν ξέρεις ποιο τον περιμένει τέλος θλιβερό. 12Τους ασεβείς μην τους καλοτυχίζεις όταν θριαμβεύουν. Θυμήσου ότι δε θα μείνουν ως να πεθάνουν ατιμώρητοι. 13Μείνε μακριά απ’ τον άνθρωπο που έχει την εξουσία να σκοτώνει και δε θα ’χεις να φοβηθείς το θάνατο· αλλά αν τον πλησιάσεις, να ’σαι πολύ προσεκτικός, μην τύχει και σου πάρει τη ζωή. Να ξέρεις ότι περπατάς σε παγίδες ανάμεσα, κι ότι βαδίζεις πάνω στης πόλης τις επάλξεις.

14Προσπάθησε όσο μπορείς να γνωριστείς με τους γειτόνους σου, κι απ’ τους σοφούς τη συμβουλή τους ζήτα. 15Να συζητάς μ’ ανθρώπους που έχουν φρόνηση, και κάθε σου κουβέντα να ’χει θέμα της το νόμο του Υψίστου. 16Οι δίκαιοι να σου είναι ομοτράπεζοι, κι ο σεβασμός στον Κύριο να ’ναι το καύχημά σου.

Ο κυβερνήτης

17Ένα τεχνούργημα θα παινευτεί κατά πώς το ’φτιαξαν τα χέρια του τεχνίτη· μα ο αρχηγός του λαού θα ’ναι σοφός κατά πώς θα φανεί από τα ίδια του τα λόγια. 18Ο φλύαρος είναι το φόβητρο στην πόλη του, κι από τα ίδια του τα λόγια θα μισηθεί ο αυθάδης.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 10

1Ο κυβερνήτης ο σοφός μορφώνει το λαό του· και τη διοίκηση του ανθρώπου που έχει φρόνηση, η τάξη τη διακρίνει. 2Όπως ο κυβερνήτης του λαού, έτσι κι οι υπουργοί του· κι όπως της πόλης ο διοικητής, έτσι κι οι κάτοικοί της. 3Ένας άξεστος βασιλιάς θα καταστρέψει το λαό του, αλλά πάνω στη φρόνηση των ηγετών της η πόλη θα θεμελιωθεί. 4Η εξουσία της γης είναι στα χέρια του Κυρίου, κι αυτός τον άνθρωπο που πρέπει θ’ αναδείξει πάνω της, όταν θα ’ρθεί η στιγμή. 5Η επιτυχία αυτού του ανθρώπου βρίσκεται στα χέρια του Κυρίου· πάνω του θ’ αποθέσει αυτός το κύρος του.

Κατά του εγωισμού

6Όσο κι αν έχει ο γείτονάς σου άδικο μην του κρατάς κακία και τίποτα μην κάνεις σπρωγμένος από εμπάθεια. 7Η αλαζονεία είναι μισητή και στον Κύριο και στους ανθρώπους· και οι δυο την αδικία την απεχθάνονται. 8Η κυριαρχία μεταβιβάζεται από το ένα στο άλλο έθνος με αδικίες, αυθαιρεσίες, χρηματισμό. 9Γιατί τόση αλαζονεία στον άνθρωπο, που είναι χώμα και στάχτη, αφού κι ενόσω ακόμα ζει, αρχίζει η φθορά του; 10Μια αρρώστια μακροχρόνια εμπαίζει το γιατρό· κι ο σημερνός ο βασιλιάς αύριο θα πεθάνει. 11Όταν πεθαίνει ο άνθρωπος, έντομα τον κληρονομούν, σκουλήκια και προνύμφες.

12Η έπαρση του ανθρώπου αρχίζει όταν αυτός απομακρύνεται απ’ τον Κύριο, όταν κρατάει την καρδιά του από τον Πλάστη του μακριά. 13Πράγματι, η έπαρση αρχίζει από την ανταρσία στο Θεό· κι όποιος μ’ αυτήν εξοικειώνεται θα κάνει απαίσιες πράξεις ένα σωρό. Για τούτο ο Κύριος ρίχνει πάνω του απρόσμενους ολέθρους και τον εξαφανίζει ολότελα. 14Ο Κύριος ανατρέπει των ισχυρών τους θρόνους και βάζει πράους να καθίσουνε στη θέση τους. 15Ο Κύριος ξεριζώνει τους περήφανους λαούς και φυτεύει τους ταπεινούς λαούς στη θέση τους. 16Ο Κύριος καταστρέφει των λαών τις χώρες και τις εξαφανίζει συθέμελα. 17Μερικούς λαούς τούς σαρώνει και τους εξαφανίζει και την ανάμνησή τους τη σβήνει από τη γη. 18Η αλαζονεία δεν έγινε για τους ανθρώπους, ούτε αυτοί γεννήθηκαν για να παραδίδονται στη βίαιη οργή.

Οι άξιοι τιμής

19Ποιο γένος είναι άξιο τιμής; Το γένος των ανθρώπων. Ποιοι άνθρωποι είναι άξιοι τιμής; Αυτοί που σέβονται τον Κύριο. Ποιο γένος είναι ανάξιο τιμής; Το γένος των ανθρώπων. Ποιοι άνθρωποι είναι ανάξιοι τιμής; Εκείνοι που τις εντολές τις παραβαίνουν. 20Οι αδερφοί τιμούν τον αρχηγό τους, κι ο Κύριος τιμά εκείνους που τον σέβονται. 21Για να σ’ αποδεχτεί ο Κύριος πρέπει και να τον σέβεσαι· ενώ αν έχεις έπαρση και σκληρή καρδιά θα σ’ απορρίψει. 22Είτε κάποιος είναι πλούσιος είτε διάσημος είτε φτωχός, μονάχα για το σεβασμό του προς τον Κύριο αξίζει να καυχιέται. 23Σωστό δεν είναι να περιφρονείς τον φτωχό που έχει φρόνηση ούτε ταιριάζει να τιμάς έναν αμαρτωλό. 24Ο άρχοντας, ο κυβερνήτης κι ο ισχυρός κάθε τιμή αξίζουν· κανείς τους όμως πιο σπουδαίος δεν είναι από κείνον που σέβεται τον Κύριο. 25Άνθρωποι ελεύθεροι θα γίνουν υπηρέτες στον υπηρέτη το σοφό, κι ο άνθρωπος ο γνωστικός για κάτι τέτοιο δε θ’ αγανακτήσει.

Η μετριοφροσύνη

26Μην παρασταίνεις το σοφό, όταν είναι να κάνεις τη δουλειά σου, ούτε τον εαυτό σου να εκθειάζεις όταν περνάς καιρούς στενόχωρους. 27Καλύτερα να εργάζεσαι κι όλα να τα ’χεις άφθονα, παρά να τριγυρνάς και να καυχιέσαι, μα να στερείσαι το ψωμί. 28Παιδί μου, να καυχιέσαι με σεμνότητα και τον εαυτό σου να τιμάς στο μέτρο που το αξίζει. 29Ποιος θα βρεθεί να δικαιώσει εκείνον που τον εαυτό του αδικεί; Και ποιος τιμή θα δώσει σ’ εκείνον που καταφρονιέται μόνος του; 30Τον φτωχό τον τιμάνε για τη γνώση του, τον πλούσιο για τα πλούτη του. 31Αυτόν που τον τιμούν μέσα στη φτώχεια του, πόσο περισσότερο θα τον τιμούν όταν πλουτίσει! Κι αυτόν που τον καταφρονούν μέσα στα πλούτη του, πόσο περισσότερο η φτώχεια όταν τον βρει!

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 11

1Τον ταπεινό η σοφία του θα τον υψώσει και θα τον βάλει να καθίσει στους άρχοντες ανάμεσα.

Η ματαιότητα της εξωτερικής εμφάνισης

2Μην επαινέσεις άνθρωπο για την ομορφιά του, κι άνθρωπο μην αποστραφείς για την κακή του εμφάνιση. 3Ανάμεσα στα φτερωτά, μικρή είν’ η μέλισσα, μα απ’ τα γλυκά γλυκύτερο είν’ αυτό που φτιάχνει. 4Για κείνα που φοράς μην καυχηθείς, κι όταν τιμές σου κάνουν μην περηφανεύεσαι, γιατί είναι τα έργα του Κυρίου θαυμαστά κι ωστόσο ανεξιχνίαστα για τους ανθρώπους. 5Πολλοί ηγεμόνες ως το χώμα ταπεινώθηκαν, κι εκείνος που κανείς δεν το περίμενε φόρεσε στέμμα. 6Πολλοί κυρίαρχοι εξευτελίστηκαν, κι άνθρωποι επιφανείς παραδοθήκανε σ’ άλλων την εξουσία.

Σκέψη κι όχι βιασύνη

7Πριν εξετάσεις μην κατηγορήσεις· πληροφορήσου πρώτα κι ύστερα κάνε επίπληξη. 8Πριν πρώτα ακούσεις, μη δίνεις απάντηση, κι ενώ κάποιος μιλάει μην παρεμβαίνεις. 9Για πράγμα που δε σε αφορά μη διαπληκτίζεσαι, και μην ανακατεύεσαι σε αμαρτωλών αντιδικίες.

Εργασία και απολαβές

10Παιδί μου, με πολλά μην ασχολείσαι πράγματα· αν τις ασχολίες σου αυξήσεις, δε θα μείνεις άβλαβος· ακόμα και αν τρέχεις δε θα προλαβαίνεις, δε θα μπορέσεις να γλιτώσεις δραπετεύοντας. 11Συμβαίνει κάποιος να δουλεύει όσο γίνεται πιο σκληρά και με ταχύ ρυθμό, κι ωστόσο να στερείται όλο και περισσότερο. 12Υπάρχει κι άλλος που κάθεται χωρίς δουλειά, με λίγη δύναμη και με περίσσια φτώχεια, και πάντα έχει ανάγκη από βοήθεια. Κι όμως ο Κύριος τον βλέπει με συμπάθεια, τον ανορθώνει απ’ την αθλιότητά του, 13τον ανυψώνει κι όλοι μένουν έκθαμβοι γι’ αυτόν. 14Και τα καλά και τα κακά, ζωή και θάνατος, φτώχεια κι άφθονος πλούτος, όλα προέρχονται απ’ τον Κύριο. 15[Η φρόνηση, η σοφία και του νόμου η γνώση προέρχονται απ’ τον Κύριο· η ευσπλαχνία κι η αγαθοεργία προέρχονται απ’ αυτόν. 16Η πλάνη και ο σκοτισμός του νου, μαζί με τους αμαρτωλούς γεννήθηκαν· κι όσοι ευχαριστιούνται στο κακό, μέσα σ’ αυτό γερνάνε]. 17Τα δώρα του Κυρίου πάντοτε παραμένουν στους ευσεβείς, κι η εύνοιά του θα τους συνοδεύει αιώνια. 18Συμβαίνει κάποιος να πλουτίζει από οικονομία και τσιγκουνιά, αλλά να ποια θα είν’ η ανταμοιβή του: 19Όταν θα πει, «σταματώ να εργάζομαι, τώρα πια θα τρώω από τ’ αγαθά μου», δε θα ξέρει πόσο θα διαρκέσει αυτό, κι ύστερα σ’ άλλους θα τ’ αφήσει όλα και θα πεθάνει.

20Μένε πιστός στο έργο σου, σ’ αυτό αφοσιώσου· πάνω στο έργο σου να γερνάς. 21Του αμαρτωλού τα κατορθώματα να μη σ’ εκπλήττουν· στον Κύριο να εμπιστεύεσαι και να επιμένεις στο έργο σου το κοπιαστικό, γιατί του είναι εύκολο να κάνει ξαφνικά πλούσιο τον φτωχό σε μια στιγμή. 22Η ευλογία του Κυρίου είναι του ευσεβή ο μισθός, και δε θ’ αργήσει να φανεί αυτή η ευλογία. 23Μην πεις, «τι ανάγκη έχω; Και τι τα θέλω από ’δω κι εμπρός τα άλλα αγαθά;» 24Μην πεις, «από τι έχω ανάγκη; Υπάρχει τάχα κάποιο πράγμα όμορφο, που θα μπορούσα ακόμα να γευτώ;» 25Στης ευτυχίας τον καιρό ξεχνιέται η δυστυχία, κι η ευτυχία λησμονιέται στης δυστυχίας τον καιρό. 26Ο Κύριος μπορεί να περιμένει ως την ημέρα του θανάτου, για να ανταποδώσει στον καθένα ανάλογα με τα έργα του. 27Η δυστυχία μιας στιγμής φέρνει τη λησμονιά της καλοπέρασης και στα στερνά του ανθρώπου, τα έργα του όλα έρχονται στο φως. 28Πριν απ’ το θάνατο κανέναν μην καλοτυχίζεις, γιατί απ’ το θάνατό τουζ ο άνθρωπος γνωρίζεται.

Αποφυγή των κακών ανθρώπων

29Στο σπίτι σου μη βάζεις όποιον να ’ναι, γιατί ο άνθρωπος ο δολερός στήνει πολλές παγίδες. 30Σαν πέρδικα που σε κλουβί τη βάζουνε για κράχτη, έτσι είναι ο άνθρωπος ο υπεροπτικός· και σαν κατάσκοπος παραφυλάει ποιος θα πέσει. 31Τα καλά σαν κακά παρουσιάζοντας, στήνει παγίδες· και για τα πράγματα τα πιο εκλεκτά κάτι θα βρει να πει. 32Από μια σπίθα της φωτιάς μεγάλη ανάβει ανθρακιά, κι ο αμαρτωλός για ένα πράγμα ενδιαφέρεται: Αίμα να χύσει. 33Φυλάξου από τον άνθρωπο το μοχθηρό, γιατί κακά πράγματα μηχανεύεται· μην τύχει και για πάντα σε στιγματίσει. 34Βάλε έναν ξένο σπίτι σου και θα σε αναστατώσει, κι απ’ τους δικούς σου τους ανθρώπους θα σε κάνει ν’ αποξενωθείς.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 12

Οι ευεργεσίες

1Όταν ευεργετείς, γνώριζε ποιον συντρέχεις, και τότε θα σ’ ευγνωμονούν για τις ευεργεσίες σου. 2Κάνε καλό στον ευσεβή και θα ’βρεις ανταπόδοση· αν όχι από τον ίδιο, το δίχως άλλο από τον Ύψιστο. 3Δεν έχει αγαθά όποιος να πράττει το κακό επιμένει κι όποιος ελεημοσύνη δε δίνει απλόχερα. 4Δώσε στον ευσεβή, μα τον αμαρτωλό μην τον βοηθήσεις. 5Τον ταπεινό ευεργέτησε, στον ασεβή μη δώσεις. Αρνήσου του και το ψωμί· μην του το δώσεις, για να μη γίνει έτσι από σένα δυνατότερος. Θα σε πληρώσει με διπλάσιο κακό για όλα τα καλά που εσύ θα του ’χεις κάνει. 6Ακόμη και ο Ύψιστος δε θέλει τους αμαρτωλούς, και τιμωρία στους ασεβείς θ’ ανταποδώσει. 7Δώσε στον καλό άνθρωπο, μα τον αμαρτωλό μην τον βοηθήσεις.

Αληθινοί και ψεύτικοι φίλοι

8Δε φαίνεται στην ευτυχία ο φίλος, μα ο εχθρός στη δυστυχία φαίνεται. 9Όταν είν’ ευτυχής ο άνθρωπος, λυπούνται οι εχθροί του· στη δυστυχία τον εγκαταλείπει ως και ο φίλος του. 10Ποτέ μην εμπιστεύεσαι τον εχθρό σου. Γιατί, όπως οξειδώνεται ο χαλκός, έτσι αλλάζει όψη κι η κακία του. 11Αν παρασταίνει τον ταπεινό και περπατάει με σκυμμένο το κεφάλι, πρόσεξε και φυλάξου απ’ αυτόν. Να ’σαι απέναντί του σαν να γυαλίζεις χάλκινο κάτοπτρο. Να ξέρεις πως η οξείδωση θα επανέλθει στην επιφάνειά του. 12Μην τον βάλεις τον εχθρό σου κοντά σου να σταθεί, μήπως και σ’ εκτοπίσει, για να σταθεί στη θέση σου. Μην τον βάλεις να κάτσει στα δεξιά σου, μήπως θελήσει να σου πάρει το δικό σου κάθισμα. Τελικά τα λόγια μου θα καταλάβεις και θα συλλογιστείς με λύπη αυτά που σου έχω πει.

13Ποιος θα λυπόταν ένα γητευτή φιδιών αν τονε δάγκωνε το φίδι, ή όλους εκείνους τους θηριοδαμαστές; 14Το ίδιο δεν θα λυπηθούν εκείνον που συναναστρέφεται άνθρωπο αμαρτωλό κι ανακατεύεται στις αμαρτίες του. 15Μαζί σου θα σταθεί προσωρινά, αλλά αν σκοντάψεις θα σ’ εγκαταλείψει. 16Στα χείλη του ο εχθρός θα ’χει γλυκόλογα, και μέσα του θα σκέφτεται στο λάκκο να σε ρίξει· θα ’χει ο εχθρός στα μάτια δάκρυα, αν όμως βρει την ευκαιρία, θα ’ναι για αίμα αχόρταγος. 17Αν ατυχήσεις, θα τον βρεις εκεί πριν από σένα· και τάχα βοηθώντας σε, τρικλοποδιά σού βάζει. 18Με ειρωνεία θα κουνήσει το κεφάλι του και θα χειροκροτήσει· πολλά θα ψιθυρίσει σε βάρος σου και το πραγματικό του πρόσωπο θα δείξει.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 13

Ο καθένας να συναναστρέφεται τους ομοίους του

1Αυτός που πιάνει πίσσα θα λερωθεί· κι όποιος συναναστρέφεται άνθρωπο εγωιστή, σ’ αυτόν θα μοιάσει. 2Βάρος πιότερο απ’ τη δύναμή σου μη σηκώνεις, και μη συνδέεσαι με άνθρωπο πιο δυνατό από σένα και πιο πλούσιο. Πώς μπορούν να ’ναι συντροφιά τσουκάλι και καζάνι; Το ένα πάνω στ’ άλλο θα χτυπήσει και θα θρυμματιστεί. 3Ο πλούσιος αδικεί και το καυχιέται· ο φτωχός αδικείται και πέφτει και παρακαλεί. 4Ο πλούσιος, αν του είσαι χρήσιμος, θα σ’ εκμεταλλευθεί· αν βρίσκεσαι σε ανάγκη θα σ’ εγκαταλείψει. 5Αν έχεις κάτι, θα προσκολληθεί σ’ εσένα και θα σου το πάρει, χωρίς καθόλου να νοιαστεί. 6Αν σ’ έχει ανάγκη θα σ’ εξαπατήσει, θα σου χαμογελάσει και θα σου δώσει ελπίδες· φιλοφρονήσεις θα σου κάνει και θα σε ρωτήσει: «Τι έχεις ανάγκη;» 7Με τα συμπόσιά του θα σε κάνει να ντραπείς, ώσπου να σου τα πάρει διπλά και τρίδιπλα, και τελικά θα σε περιγελάσει· έπειτα θα σε δει και δε θα σε πλησιάσει, και θα κουνήσει ειρωνικά για σένα το κεφάλι. 8Πρόσεξε μην ξεγελαστείς και χαμηλά μην πέσεις απ’ την ανοησία σου.

9Όταν ο ισχυρός κάπου σε προσκαλεί, στάσου επιφυλακτικός, και τόσο πιο επίμονη θα είν’ η πρόσκλησή του. 10Μην προχωρείς πολύ μπροστά, να μη σε σπρώξουν πίσω· μακριά πολύ μη στέκεσαι να μη σε λησμονήσουν. 11Πρόσεχε μη μιλάς στον ισχυρό σαν να είστε ίσα κι όμοια· μην παίρνεις ό,τι λέει τοις μετρητοίς· με τη φλυαρία του εσένα δοκιμάζει, λόγια σού παίρνει εκεί που εσύ αστειεύεσαι. 12Είναι ανελέητος όποιος τα μυστικά δεν τα κρατάει, κι ούτε θα λογαριάσει αν κάποιος εξαιτίας του δαρθεί ή φυλακιστεί. 13Τα μυστικά σου φύλαγε και πρόσεχε πολύ, γιατί σε κάθε βήμα σου σε συνοδεύει η πτώση. 14[Όταν στον ύπνο σου ακούς αυτά τα λόγια, να ξυπνάς· σ’ όλη σου τη ζωή τον Κύριο ν’ αγαπάς κι εκείνου τη βοήθεια να ζητάς για να σε σώζει].

Το ασυμβίβαστο μεταξύ πλουσίου και φτωχού

15Κάθε ύπαρξη ζωντανή το όμοιό της αγαπάει· έτσι και κάθε άνθρωπος τον άλλο που είναι πλάι του. 16Κάθε ζώο συναγελάζεται με ζώο του ίδιου είδους, κι ο άνθρωπος τον άνθρωπο συναναστρέφεται. 17Ποια σχέση μπορεί να έχουν ο λύκος με το πρόβατο; Το ίδιο κι ο αμαρτωλός με άνθρωπο ευσεβή. 18Σαν τι λογής η ειρήνη της ύαινας με το σκύλο; Και τι λογής η ειρήνη του πλούσιου με τον φτωχό; 19Οι όναγροι στην έρημο, είναι το θήραμα των λιονταριών· το ίδιο κι οι φτωχοί, είναι η λεία των πλουσίων. 20Είναι αποκρουστικό για τον περήφανο καθετί παρακατιανό· το ίδιο αποκρουστικός κι ο φτωχός είναι για τον πλούσιο. 21Ο πλούσιος όταν κλονίζεται, βρίσκει υποστήριξη απ’ τους φίλους του· μα όταν πέσει ο ταπεινός, οι φίλοι του τον κάνουν πέρα. 22Όταν γλιστρήσει ο πλούσιος, πολλοί είναι αυτοί που τον βοηθούν· ανοησίες λέει και τον συγχαίρουν. Όταν γλιστρήσει ο φτωχός, τον βρίζουν κι από πάνω· μιλάει με φρόνηση κι ούτε του δίνουν σημασία καμιά. 23Μιλάει ο πλούσιος κι όλοι σιωπούν, και εκθειάζουν ως τον ουρανό τα λόγια του. Μιλάει ο φτωχός και λένε, «ποιος είν’ αυτός;» κι αν τύχει και σκοντάψει, τον σπρώχνουν για να πέσει κάτω. 24Τα πλούτη είναι καλά, όταν δεν είν’ αμαρτωλά· κι η φτώχεια κρίνεται ως κακή στων ασεβών τα λόγια.

Απληστία και δυστυχία

25Του ανθρώπου τα αισθήματα το πρόσωπό του αλλάζουν, είτε προς το καλό είτε προς το κακό. 26Σημάδι μιας καρδιάς ευτυχισμένης είν’ ένα πρόσωπο χαρούμενο· μα για να εφεύρει κάποιος παροιμίες πρέπει πολύ, με κόπο, να στοχαστεί.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 14

1Ευτυχισμένος ο άνθρωπος που με τα λόγια του δε σφάλλει, και δεν τον βασανίζουν τύψεις για τις αμαρτίες του. 2Ευτυχισμένος είν’ αυτός, που δεν τον μέμφεται η συνείδησή του και την ελπίδα του δεν έχασε.

3Για τον φιλάργυρο καλό δεν είν’ ο πλούτος· και τ’ αγαθά τι χρειάζονται σ’ άνθρωπο φθονερό; 4Εκείνος που μαζεύει στερώντας τον εαυτό του, γι’ άλλους μαζεύει· με τα δικά του αγαθά άλλοι θα ζήσουν μέσα σε χλιδή. 5Εκείνος που είναι σκληρός για τον εαυτό του, για ποιον θα ’ναι καλός; Δε θ’ απολαύσει ούτε τ’ αγαθά του. 6Άνθρωπος δεν υπάρχει πιο κακός από κείνον που βασανίζει τον εαυτό του· κι ετούτο είναι της κακίας του το τίμημα. 7Ακόμα κι όταν κάνει το καλό, το κάνει κατά λάθος· στο τέλος φανερώνει την κακία του. 8Είναι κακός εκείνος που έχει μάτι φθονερό, που στρέφει απ’ αλλού το πρόσωπό του και τους ανθρώπους τους περιφρονεί. 9Το μάτι του πλεονέκτη μ’ όσα έχει δε χορταίνει, κι η απληστία τού στεγνώνει την ψυχή. 10Τσιγκουνεύεται κάποιος το ψωμί του, κι αυτό του λείπει απ’ το τραπέζι του.

Η καλή διαχείριση του πλούτου

11Παιδί μου, σύμφωνα με τις δυνάμεις σου να ζεις καλά και δώρα άξια στον Κύριο να προσφέρεις. 12Να σκέφτεσαι πως δεν αργεί ο θάνατος να ’ρθεί, και την απόφαση του άδη δεν την ξέρεις. 13Όσο ζεις να ευεργετείς το φίλο σου κι όσο μπορείς το χέρι σου ν’ απλώνεις, να του δίνεις. 14Στον εαυτό σου μη στερείς την ευτυχία μιας μέρας και μη χάνεις την ευκαιρία ν’ απολαύσεις μια νόμιμη επιθυμία. 15Όσα με μόχθο απόχτησες, σε άλλον θα τ’ αφήσεις· και τ’ αγαθά του κόπου σου θα μοιραστούν με κλήρο. 16Δώσε και πάρε, γέμισε την ψυχή σου από χαρά, γιατί δε θα ’ναι δυνατό απόλαυση στον άδη να ζητήσεις. 17Κάθε άνθρωπος γερνάει, παλιώνει σαν το ρούχο· ο αιώνιος νόμος είναι να πεθάνεις. 18Σ’ ένα δέντρο πυκνόφυλλο βλασταίνουν φύλλα, άλλα πέφτουν κι άλλα ξαναφυτρώνουν· έτσι συμβαίνει και με των ανθρώπων τις γενιές· η μια πεθαίνει, γεννιέται η άλλη. 19Κάθε έργο αφού σαπίσει χάνεται· κι εκείνος που το εργάζεται, μαζί μ’ αυτό θα φύγει.

Η ευτυχία του σοφού

20Ευτυχισμένος ο άνθρωπος που τη σοφία μελετάει και σκέφτεται με σύνεση, 21που μέσα του στοχάζεται τους δρόμους της και συλλογίζεται τα μυστικά της. 22Πίσω της τρέχει σαν ανιχνευτής, και στήνει για το διάβα της καρτέρι. 23Κοιτάζει μέσ’ απ’ τα παραθυρά της και βάζει αυτί στις πόρτες της. 24Πάει και κατοικεί κοντά στο σπίτι της, πάνω στους τοίχους της στηρίζει τη σκηνή του, 25κοντά της στήνει τη σκηνή του και μένει μόνιμα σ’ ένα κατάλυμα ευτυχίας· 26κάτω απ’ την προστασία της βάζει τα παιδιά του και κάτω απ’ τα κλαδιά της καταφεύγει. 27Τον προστατεύει η σοφία απ’ το λιοπύρι και στη δική της δόξα μέσα κατοικεί.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 15

1Έτσι ενεργεί όποιος τον Κύριο σέβεται. Όποιος το νόμο τον κατέχει, σοφία θα λάβει. 2Αυτή σαν μάνα θα βγει να τον προϋπαντήσει και σαν παρθένα νύφη θα τον καλοδεχτεί. 3Της φρονιμάδας το ψωμί θα τον ταΐσει και της σοφίας θα τον ποτίσει το νερό. 4Ο ευσεβής απάνω της θα στηριχτεί και δε θα λυγίσει, θα συνδεθεί μαζί της και δε θα ντροπιαστεί. 5Η σοφία θα τον υψώσει πάνω από τους συντρόφους του και μες στη σύναξη θα τον βοηθήσει να μιλήσει. 6Χαρά θα λάβει κι αγαλλίασης διάδημα και φήμη αιώνια θ’ αποχτήσει.

7Οι ανόητοι δεν θα την αποχτήσουν τη σοφία κι οι αμαρτωλοί δεν θα τη δουν. 8Στέκεται αυτή μακριά απ’ την υπερηφάνεια κι οι ψεύτες ούτε που θα τη σκεφτούν. 9Στου αμαρτωλού το στόμα ωραίος ύμνος δεν ταιριάζει, αφού απ’ τον Κύριο δεν του δόθηκε. 10Γιατί κι ο ύμνος με σοφία θα λεχθεί, ο Κύριος θα τον κατευθύνει.

Ανθρώπινη ελευθερία

11Μην πεις ότι ο Κύριος σ’ έκανε να αμαρτήσεις, γιατί αυτός δεν πράττει εκείνα που απεχθάνεται. 12Μην πεις ότι αυτός σε παραπλάνησε, γιατί ο Κύριος δεν έχει καμιά ανάγκη τον αμαρτωλό. 13Ο Κύριος μισεί όλες τις αισχρές πράξεις και δεν είναι καμιά απ’ αυτές αγαπητή σ’ εκείνους που τον σέβονται. 14Αυτός απ’ την αρχή δημιούργησε τον άνθρωπο και στην εξουσία τον άφησε της βούλησής του. 15Από τη θέλησή σου εξαρτάται να φυλάξεις τις εντολές· κι εκείνο που πιστεύεις για σωστό, αυτό να κάνεις. 16Αυτός έβαλε μπρος σου τη φωτιά και το νερό· όπου θελήσεις θ’ απλώσεις το χέρι σου. 17Μπροστά στον άνθρωπο είναι η ζωή κι ο θάνατος, κι όποιο απ’ αυτά θελήσει, θα του δοθεί. 18Πράγματι, η σοφία του Κυρίου είναι απέραντη· όλα εκείνος τα μπορεί κι όλα τα βλέπει. 19Στρέφει το βλέμμα του σ’ εκείνους που τον σέβονται, και ξέρει αυτός όλες τις πράξεις των ανθρώπων. 20Σε κανέναν ο Κύριος δεν έδωσε εντολή να ’ναι ασεβής και κανενός δεν έδωσε την άδεια ν’ αμαρτάνει.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 16

Το κακό τέλος των ανόμων

1Μη λαχταράς παιδιά πολλά και να ’ναι άχρηστα ούτε να χαίρεσαι για γιους που ’ναι ασεβείς. 2Μη χαίρεσαι για τα παιδιά σου όταν πληθαίνουν, εάν τον Κύριο δεν σέβονται. 3Σ’ αυτά τη διαιώνισή σου μη στηρίξεις και μη βασίζεσαι στο πλήθος τους. Γιατί καλύτερα ένα παρά χίλια· καλύτερα άτεκνος να πεθάνεις, παρά να ’χεις παιδιά ασεβή.

4Ένας μονάχα άνθρωπος με φρόνηση αρκεί, παρά μια στρατιά ασεβών· γιατί μ’ έναν σοφό ο πληθυσμός της πολιτείας αυξαίνει, ενώ ερημώνεται με τη στρατιά των ασεβών.η 5Τέτοια πολλά έχουν δει τα μάτια μου, κι άλλα πιο καταπληκτικά έχουν τ’ αυτιά μου ακούσει. 6Μες στων αμαρτωλών τη σύναξη η φωτιά φουντώνει και μέσα σ’ έθνος ανυπάκουο ξεσπάει η οργή. 7Ο Κύριος δεν συγχώρησε τους γίγαντες τους παλαιούς, που στηριγμένοι στη δική τους δύναμη αποστάτησαν. 8Δε γλίτωσε του Λωτ τους συμπολίτες, που τους σιχάθηκε για την υπερηφάνεια τους. 9Τα έθνη δεν σπλαχνίστηκε τα ξεγραμμένα της Χαναάν, που για τις αμαρτίες τους καταστραφήκαν. 10Το ίδιο δεν σπλαχνίστηκε τους πεζοπόρους που ήτανε χιλιάδες εξακόσιες, και τους συνένωνε η σκληροκαρδία τους.

11Ακόμα κι ένας μόνο αν ήταν πεισματάρης, θα ’ταν απίθανο να είχε αθωωθεί. Πράγματι, η ευσπλαχνία κι η οργή στον Κύριο ανήκουν· αυτός είν’ ικανός να συγχωρεί και να σκορπάει οργή. 12Καθώς είναι μεγάλη η ευσπλαχνία του, έτσι κι η αυστηρότητά του είναι μεγάλη· κρίνει τον άνθρωπο σύμφωνα με τις πράξεις του. 13Δε θα ξεφύγει ο αμαρτωλός μ’ εκείνα που άρπαξε, και δε θ’ αργήσει του ασεβή η καρτερία ν’ αμειφθεί. 14Ο Κύριος είναι πάντα έτοιμος την ευσπλαχνία του να δείξει, αλλά καθένας σύμφωνα με τα έργα του θ’ ανταμειφθεί. 15[Ο Κύριος ενίσχυσε την άκαμπτη διάθεση του Φαραώ για να μην τον γνωρίσει, κι έτσι τα έργα του Κυρίου να μαθευτούν στη γη. 16Σ’ όλη την πλάση είναι γνωστή η ευσπλαχνία του Θεού· μοίρασε στους ανθρώπους και το φως του και το σκοτάδι του].

Η βεβαιότητα της ανταπόδοσης

17Μην πεις: «Θα κρυφτώ από τον Κύριο· ποιος τάχα θα με θυμηθεί από ’κει ψηλά; Μέσ’ στο μεγάλο πλήθος δε θα μ’ αναγνωρίσει· τι είμ’ εγώ μες στη δημιουργία την απέραντη;» 18Κοίτα! Ο ουρανός, ακόμη κι ο υπέρτατος ο ουρανός, η άβυσσος και η γη θα σαλευτούν με την επίσκεψή του. 19Ακόμη και τα όρη και τ’ ακροθέμελα της γης τραντάζονται κάτω απ’ το βλέμμα του. 20Όλα αυτά ο νους να τα συλλάβει δεν μπορεί· και ποιος τον τρόπο που ενεργεί ο Κύριος θα νιώσει; 21Τα περισσότερα έργα του είναι μες στο μυστήριο κρυμμένα, σαν καταιγίδα ξαφνική, που δεν τη βλέπει ο άνθρωπος. 22«Ποιος τα έργα της δικαιοκρισίας του θα τ’ αναγγείλει; ή ποιος θα περιμένει να τα δει; Η εκπλήρωση της υπόσχεσής του αργεί πολύ να ’ρθεί». 23Έτσι σκέφτεται ο άνθρωπος ο μικρόμυαλος· κι ο ασύνετος και παραπλανημένος σκέφτεται μόνο ανόητα.

Ο άνθρωπος μέσα στη δημιουργία

24Παιδί μου, άκουσέ με κι απόκτησε τη γνώση και πρόσεχε στα λόγια μου με την καρδιά σου. 25Με μέτρο τη διδασκαλία θα φανερώσω και θα διακηρύξω τη γνώση με ακρίβεια.

26Ο Κύριος δημιούργησε απ’ την αρχή τα έργα του,

κι απ’ τον καιρό που τα ’φτιαξε,

του καθενός ξεχώρισε τη θέση.

27Έβαλε τάξη στα έργα του ως την αιωνιότητα

και όρισε τους νόμους τους

για όλες τις γενιές τους·

ούτε πεινάσαν’ ούτε κουραστήκανε

ούτε ποτέ εγκατέλειψαν το έργο τους.

28Ποτέ κανένα με το άλλο δεν συγκρούστηκε,

ποτέ το λόγο του δεν θα τον παρακούσουν.

29Κατόπι ο Κύριος έριξε πάνω στη γη το βλέμμα του

και την εγέμισε με τ’ αγαθά του.

30Της σκέπασε την επιφάνεια μ’ όλα τα είδη των ζωντανών,

κι αυτά στη γη και πάλι θα επιστρέψουν.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 17

1Ο Κύριος έπλασε τον άνθρωπο από χώμα

και τον έκανε να ξαναγυρνά σ’ αυτό.

2Έδωσε στους ανθρώπους μέρες μετρημένες

και ορισμένον χρόνο,

μα κι εξουσία τούς χάρισε

πάνω σε καθετί που βρίσκεται στη γη.

3Τους έντυσε με δύναμη, όπως κι ο ίδιος έχει,

και σύμφωνα με την εικόνα του τους έπλασε.

4Μέσα σε κάθε ζωντανό οργανισμό

το φόβο έβαλε του ανθρώπου,

ώστε να εξουσιάζει

πάνω στα άγρια θηρία και στα πουλιά.

5[Τους δόθηκε η γνώση να χρησιμοποιούν

τις πέντε του Κυρίου ενέργειες·

ως έκτη ενέργεια τους μοίρασε το νου

κι ως έβδομη το λογικό,

για να ερμηνεύουν τις ενέργειές του].

6Κρίση τους έδωσε, γλώσσα, μάτια κι αυτιά,

νου για να σκέφτονται.

7Τους γέμισε με γνώση και με φρόνηση,

και το καλό τούς έδειξε και το κακό.

8Το σεβασμό του έβαλε μες στις καρδιές τους,

για να τους δείξει το μεγαλείο των έργων του,

9[και αφορμή τους έδωσε αιώνια να περηφανεύονται

για τα εκπληκτικά του έργα],

10για να διηγούνται τη λαμπρότητα των έργων του

και να υμνούν το άγιο όνομά του.

11Έδωσε ο Κύριος στους ανθρώπους κοντά σ’ αυτά τη γνώση

και το νόμο τούς δώρισε, που τη ζωή τούς δίνει,

έτσι που να στοχάζονται πως τώρα είναι θνητοί.

12Μαζί τους έκανε αιώνια διαθήκη

και τους φανέρωσε τις εντολές του,

τις δίκαιες αποφάσεις του.

13Τα μάτια τους ατένισαν το μεγαλείο της δόξας του

και το αφτί τους άκουσε την ένδοξη φωνή του.

14Τους είπε: «Φυλαχτείτε από την κάθε αδικία»·

και τους παρέδωσε εντολές

σε σχέση του καθένα με τον διπλανό του.

Ο θείος κριτής

15Τα έργα των ανθρώπων είναι γνωστά στον Κύριο για πάντα· δε γίνεται απ’ τα μάτια του να κρυφτούν. 16[Από παιδιά ο δρόμος τους τους φέρνει στο κακό και δεν μπορούν ν’ αλλάξουν την πέτρινή τους την καρδιά με σάρκινη, γιατί δεν μπορεί ο άνθρωπος να πράξει το καλό]. 17Σε κάθε έθνος όρισε έναν αρχηγό, μα ο Ισραήλ είναι του Κυρίου το μερίδιο. 18[Είναι ο πρωτότοκός του· τον τρέφει με τη διδαχή και της αγάπης του το φως αδιάκοπα του δίνει]. 19Όλα τα έργα των ανθρώπων είν’ φανερά στον Κύριο λες και ο ήλιος τα φωτίζει· τα βλέμματά του τη ζωή τους συνέχεια την παρακολουθούν. 20Κανενός οι αδικίες δεν έμειναν κρυφές από τον Κύριο· όλων τις αμαρτίες τις γνωρίζει. 21[Μα είναι καλός ο Κύριος και γνωρίζει το πλάσμα του· δεν το αφανίζει, δεν το εγκαταλείπει, μα το σπλαχνίζεται]. 22Η ελεημοσύνη ενός ανθρώπου είναι μπρος στο Θεό πολύτιμη σαν σφραγιδόλιθος· θα διαφυλάξει μιαν ευεργεσία ως κόρην οφθαλμού. 23Στο τέλος ο Κύριος θα σηκωθεί να ξεπληρώσει στους ανθρώπους τα έργα τους, θα φέρει πάνω στο κεφάλι τους την ανταπόδοσή τους. 24Όμως σ’ αυτούς που μετανοούν δίνει την ευκαιρία να επιστρέψουν και ενθαρρύνει εκείνους που δεν έχουν άλλη αντοχή.

Πρόσκληση σε μετάνοια

25Γύρνα ξανά στον Κύριο και τις αμαρτίες παράτησέ τις· μπροστά του προσευχήσου κι ελάττωσε τις παραβάσεις σου. 26Έλα πάλι στον Ύψιστο κι άσε τις αδικίες, και μίσησε μ’ όλη τη δύναμή σου κάθε πράξη αισχρή. 27Στον άδη ποιος τον Κύριο θα υμνήσει, τη θέση παίρνοντας των ζωντανών, αυτών που ζουν και τον ευχαριστούνε; 28Απ’ τον νεκρό, απ’ αυτόν που δεν είναι πια στην ύπαρξη, κάθε δοξολογία χάνεται· μόνον αυτός που ζει κι είναι γερός, μπορεί να υμνεί τον Κύριο. 29Πόσο το έλεος του Κυρίου είναι μεγάλο και η συγγνώμη του για κείνους που σ’ αυτόν ξαναγυρνούν! 30Ο άνθρωπος δεν είναι δυνατόν όλα να τα πετύχει, γιατί κανείς δεν είναι αθάνατος. 31Υπάρχει τίποτε απ’ τον ήλιο φωτεινότερο; Κι όμως το φως του χάνεται· έτσι και του ανθρώπου του θνητού ο νους μπορεί απ’ το πονηρό να σκοτεινιάσει. 32Ο Κύριος επιβλέπει τις δυνάμεις τις ουράνιες, αλλά οι άνθρωποι όλοι χώμα είναι και στάχτη.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 18

Το μεγαλείο του Θεού

1Εκείνος που αιώνια ζει, όλα ανεξαίρετα τα έχει δημιουργήσει. 2Μονάχα ο Κύριος δίκαιος θ’ αποδειχθεί [κι εκτός από εκείνον άλλος δεν υπάρχει. 3Τον κόσμο κυβερνάει αυτός με την παλάμη του κι όλα υπακούν στο θέλημά του· γιατί αυτός, χάρη στη δύναμή του είναι των πάντων βασιλιάς και διαχωρίζει ανάμεσά τους τα ιερά από τα βέβηλα]. 4Σε κανέναν την εξουσία δεν έδωσε ο Κύριος τα έργα του να εξαγγέλλει· ποιος, λοιπόν, τα μεγαλεία του θα εξιχνιάσει; 5Ποιος θα μετρήσει της μεγαλοσύνης του τη δύναμη; Και ποιος ακόμα θα μπορέσει να εξιστορήσει της αγάπης του τα έργα; 6Κανένας να τα λιγοστέψει ή να τ’ αυξήσει δεν μπορεί, ούτε μπορεί τα θαυμαστά τα έργα του Κυρίου να ερευνήσει. 7Όταν ο άνθρωπος τελειώσει, τότε μόλις αρχίζει· και όταν σταματάει, σε αμηχανία βρίσκεται.

Η μηδαμινότητα του ανθρώπου

8Τι είναι ο άνθρωπος και σε τι χρειάζεται; Τι είν’ καλό γι’ αυτόν και τι κακό; 9Οι μέρες του ανθρώπου θεωρούνται πολυάριθμες αν ζήσει εκατό χρόνια. 10Μα σαν σταγόνα απ’ το νερό της θάλασσας και σαν σπυρί απ’ την άμμο, τόσο είναι λίγα αυτά τα χρόνια μπροστά στην αιωνιότητα. 11Γι’ αυτό ο Κύριος είναι μακρόθυμος με τους ανθρώπους και πάνω τους σκορπίζει την ευσπλαχνία του. 12Αυτός βλέπει και ξέρει πόσο είναι άθλιο το τέλος τους· γι’ αυτό και τη συγγνώμη του την πληθαίνει. 13Η ευσπλαχνία του ανθρώπου φτάνει ως το γείτονά του, μα του Κυρίου η ευσπλαχνία φτάνει σ’ όλα τα πλάσματα· αυτός τους επιπλήττει και τους παιδαγωγεί, τους διδάσκει και τους επαναφέρει καθώς ποιμένας το κοπάδι του. 14Έχει έλεος γι’ αυτούς που την παιδαγωγία δέχονται και για κείνους που σπεύδουν τις εντολές του να δεχτούν.

Πώς να δίνει κανείς

15Παιδί μου, τις καλές σου πράξεις με κατηγόριες μην τις συνοδεύεις, ούτε το δώρο σου με λόγια που φέρνουν λύπη. 16Το αγιάζι δεν ανακουφίζει από τον καύσωνα; Το ίδιο κι ένας λόγος μπορεί να ’ναι από δώρο πιο ευεργετικός. 17Αλήθεια, ο λόγος ο καλός δεν είναι προτιμότερος από ένα πλούσιο δώρο; Μα και τα δυο αυτά βρίσκονται στον άνθρωπο που ’ναι γεμάτος χάρη. 18Ο ανόητος κάνει επιπλήξεις δίχως διάκριση· και το δώρο του μίζερου σε κανέναν χαρά δε δίνει.

Σκέψη και προνοητικότητα

19Προτού μιλήσεις, μάθαινε· και φρόντιζε την υγεία σου πριν αρρωστήσεις. 20Εξέταζε τον εαυτό σου, προτού κριθείς από τον Κύριο· κι όταν θα έρθει εκείνη η ώρα θα συγχωρηθείς. 21Μην περιμένεις ν’ αρρωστήσεις για να ταπεινωθείς μπρος στο Θεό· κι όταν σου τύχει ν’ αμαρτήσεις, δείξε μετάνοια. 22Μη σ’ εμποδίσει τίποτα να εκπληρώσεις στον καιρό του ό,τι έταξες, μην περιμένεις να ’ρθει η ώρα του θανάτου για να τακτοποιηθείς. 23Προτού κάνεις στον Κύριο ένα τάμα, φρόντισε να ’σαι έτοιμος· μη φέρεσαι σαν να τον προκαλείς. 24Να συλλογιέσαι την οργή του που θα ’ρθεί τις τελευταίες μέρες σου, της τιμωρίας τον καιρό, όταν θα σε αποστραφεί. 25Της πείνας να θυμάσαι τον καιρό, όταν όλα τα έχεις άφθονα, τη φτώχεια και τη στέρηση την εποχή που ’χεις τον πλούτο. 26Όπως πολλά αλλάζουνε απ’ το πρωί ως το βράδυ, έτσι κι ο Κύριος πολύ γρήγορα ενεργεί. 27Ο σοφός άνθρωπος είναι σ’ όλα προσεκτικός· και σε στιγμές που τον τραβά η αμαρτία, προσέχει να μην πέσει σε παράπτωμα. 28Καθένας που ’χει φρόνηση αναγνωρίζει τη σοφία, και θα παινέψει εκείνον που την απόκτησε. 29Όσοι μιλούν με φρόνηση δείχνουν σοφοί κι αυτοί πως είναι, και λένε σαν βροχή σωστά αποφθέγματα.

Αυτοπειθαρχία - αυτοκυριαρχία

30Απ’ τις επιθυμίες σου μην παρασύρεσαι, στις ορέξεις σου αντιστάσου. 31Αν δώσεις στον εαυτό σου την απόλαυση κάθε σου επιθυμίας, θα γίνεις των εχθρών σου ο περίγελως. 32Μη χαίρεσαι για την πολλή σου καλοπέραση ούτε εξαιτίας της να φτωχύνεις. 33Μην καταντάς φτωχός με δανεικά, διασκεδάζοντας χωρίς να ’χεις στην τσέπη σου δεκάρα.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 19

1Ένας εργάτης μέθυσος ποτέ δε θα πλουτίσει· κι όποιος περιφρονεί τα μικροέξοδα σιγά σιγά θα χρεοκοπήσει. 2Το κρασί και οι γυναίκες διαφθείρουν τους συνετούς· κι όποιος με πόρνες κάνει συντροφιά, όλο θα γίνεται και πιο ξεδιάντροπος. 3Σαπίλα και σκουλήκια τον περιμένουν, κι ο αδιάντροπος άνθρωπος θα χαθεί.

Εχεμύθεια

4Εκείνος που εμπιστεύεται εύκολα, δείχνει ελαφρότητα· κι εκείνος που αμαρτάνει, τον εαυτό του ζημιώνει. 5Όποιος στο κακό χαίρεται, θα καταδικαστεί. 6Κι αυτός που τη συκοφαντία μισεί, τη θέση του αλαφραίνει. 7Ποτέ μη μεταφέρεις λόγια άλλου και δε θα χάσεις τίποτα. 8Μην αναφέρεις και μη φανερώνεις τίποτα, είτε για φίλο πρόκειται είτε για εχθρό, εκτός αν με τη σιωπή σου αμαρτάνεις. 9Γιατί μπορεί ο άλλος να σε ακούσει και να γίνει επιφυλακτικός απέναντί σου, και κάποια στιγμή να σε μισήσει. 10Έχεις ακούσει κάτι; Πάρ’ το στον τάφο σου μαζί σου· και μη φοβάσαι, δεν πρόκειται να σκάσεις απ’ αυτό. 11Ο ανόητος αν κάτι ακούσει, τον πιάνουν πόνοι να το βγάλει, καθώς κοιλοπονάει η ετοιμόγεννη, το βρέφος για να βγει. 12Η κάθε λέξη που κρατάει μέσα του ο ανόητος, τον κάνει να πονάει, σαν το βέλος που έχει μέσα στου μηρού τη σάρκα σφηνωθεί.

Εξακρίβωση των διαδόσεων

13Για ρώτησε το φίλο σου, μήπως δεν έκανε ποτέ ό,τι λένε γι’ αυτόν· κι αν το ’κανε, ας μην το ξανακάνει. 14Το διπλανό σου ρώτησε μήπως ποτέ κάτι μετέδωσε· κι αν το ’κανε, ας μην το ξανακάνει. 15Τον ίδιο σου το φίλο ρώτησε γι’ αυτό που τον κατηγορούνε και μην πιστεύεις όλα όσα λέγονται, γιατί πολλές φορές είναι συκοφαντίες. 16Συμβαίνει να πει κάποιος κάτι λάθος, χωρίς να έχει πρόθεση κακή –και ποιος δεν έχει σφάλει με τη γλώσσα του; 17Ρώτησε τον πλησίον σου, προτού τον απειλήσεις, και ακολούθησε το νόμο του Υψίστου· [και μη θυμώνεις. 18Πρέπει να σέβεσαι τον Κύριο αν θες καλόδεχτος να είσαι από εκείνον, αλλά η σοφία σε κάνει αξιαγάπητο στα μάτια του. 19Όσοι τις εντολές γνωρίζουν του Κυρίου, έχουν τη μόρφωση που δίνει τη ζωή· κι αυτοί που κάνουν ό,τι είναι αρεστό σ’ εκείνον, τους καρπούς της αθανασίας γεύονται].

Αληθινή και ψεύτικη σοφία

20Η ουσία της σοφίας είναι να σέβεται κανείς τον Κύριο· και η σοφία αυτή προϋποθέτει την εφαρμογή του νόμου [και τη γνώση της παντοδυναμίας του. 21Αν πει στον κύριό του ο δούλος «δε θα κάνω ό,τι σ’ αρέσει εσένα», έστω κι αν έπειτα το κάνει, θα ’χει εξοργίσει εκείνον που του δίνει ένα ψωμί]. 22Αλλά σοφία δεν είναι η γνώση της κακίας, και στων αμαρτωλών τα διαβούλια φρόνηση δεν επικρατεί. 23Υπάρχει επιδεξιότητα που είναι μισητή, κι εκείνος που η σοφία τού λείπει είναι ανόητος. 24Καλύτερος αυτός που έχει λιγότερο μυαλό μα σέβεται τον Κύριο, παρά ο περίσσεια έξυπνος, που δεν τηρεί το νόμο. 25Υπάρχει επιδεξιότητα μελετημένη, αλλά που είναι άδικη· και υπάρχουν άνθρωποι που διαστρεβλώνουνε τα πράγματα για να βγουν κερδισμένοι.

26Υπάρχουν άνθρωποι κακόβουλοι, που σκύβουν το κεφάλι από τη θλίψη, αλλά μέσα στα σπλάχνα τους είναι γεμάτοι δόλο. 27Σκύβουν το πρόσωπό τους και κάνουν τον κουφό· κι εκεί που δεν τους υποψιάζεται κανείς, σε υποσκελίζουν. 28Κι όταν τους λείπει η δύναμη την αμαρτία να κάνουν, μόλις βρουν ευκαιρία θα κάνουν το κακό. 29Ο άνθρωπος γνωρίζεται απ’ την όψη του, κι απ’ του προσώπου του την έκφραση αναγνωρίζεται ο συνετός. 30Το ντύσιμο του ανθρώπου, το πλατύ γέλιο του κι ο τρόπος που βαδίζει δείχνουν ποιος είναι.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 20

Σιωπή και ομιλία

1Υπάρχει παρατήρηση που καταντάει κακή· κάποτε είν’ σοφότερο κανείς να μη μιλάει. 2Καλύτερα είναι να μαλώσεις κάποιον, παρά να βράζει μέσα σου ο θυμός· 3κι όποιον τα σφάλματά του ομολογεί, δε θα μπορέσουν να τον ταπεινώσουν. 4Αυτός που να επιβάλει προσπαθεί τη δικαιοσύνη με τη βία, μοιάζει μ’ ευνούχο που ποθεί μια κόρη να ξεπαρθενέψει. 5Ένας σωπαίνει κι αποδείχνεται σοφός· κι άλλος γίνεται μισητός απ’ τα πολλά που λέει. 6Ένας σωπαίνει γιατί δεν ξέρει τι ν’ αποκριθεί· κι άλλος σωπαίνει γιατί ξέρει πότε πρέπει να μιλήσει. 7Ο σοφός ξέρει να σωπαίνει ως την κατάλληλη στιγμή, ενώ ο φλύαρος κι ανόητος μιλάει κι όταν έχει περάσει η ώρα η κατάλληλη. 8Αυτός που λόγια λέει πολλά γίνεται βαρετός· και μισητός γίνεται αυτός, που τη δική του γνώμη θέλει να επιβάλει.

Αντιθέσεις

9Συμβαίνει να ’ναι κάποιος ευτυχής μες στις κακοτυχίες, κι άλλοτε μια ανέλπιστη ευκαιρία φέρνει καταστροφή.

10Υπάρχουν δώρα που προσφέρεις και τίποτα δε σε ωφελούν, και υπάρχουν δώρα το διπλό που σου αποδίδουν.

11Πολλοί εξαιτίας της δόξας ταπεινώθηκαν, κι άλλοι μέσα από την αφάνεια αναδειχτήκαν.

12Συμβαίνει κάποιος ν’ αγοράζει πράγματα πολλά με λίγα χρήματα, μα του στοιχίζουν περισσότερο εφτά φορές.

13Ο σοφός με τα λόγια του γίνεται αξιαγάπητος, ενώ οι φιλοφρονήσεις των ανόητων πάνε χαμένες.

14Το δώρο του ανόητου σε τίποτα δε σ’ ωφελεί, γιατί τα μάτια του είναι άπληστα, πολλαπλάσια να λάβει· 15λίγα σου δίνει και πολύ σε κατακρίνει, το στόμα του σαν διαλαλητής θα το ανοίξει· σήμερα σου δανείζει κι αύριο πίσω σ’ τα γυρεύει· ένας άνθρωπος τέτοιος είναι απεχθής. 16Λέει ο ανόητος: «Δεν έχω ούτ’ ένα φίλο και κανείς δε με ευγνωμονεί για τα καλά που κάνω· 17αυτοί που τρώνε το ψωμί μου με κακολογούν». Πόσες φορές και πόσοι τον περιγελούν!

Λόγοι άστοχοι

18Καλύτερο το παραπάτημα στο δρόμο σου, παρά στα λόγια· μ’ αυτόν τον τρόπο άξαφνα ξεπέφτουν οι κακοί.

19Ο άξεστος άνθρωπος είναι σαν ιστορία που λέγεται παράκαιρα, που έρχεται και ξανάρχεται στο στόμα των αγροίκων.

20Μια παροιμία από το στόμα του ανόητου θ’ αποδοκιμαστεί, γιατί δε θα την πει την ώρα που ταιριάζει.

21Κάποιος μπορεί, εξαιτίας της φτώχειας του, να ’χει εμπόδια ν’ αμαρτήσει, κι έτσι να μην τον βασανίζουν τύψεις την ώρα που θα πάει ν’ αναπαυτεί.

22Κάποιος μπορεί να χάσει τη ζωή του από ντροπή, και να τη χάσει γιατί δίνει σημασία σ’ έναν ανόητο.

23Κάποιος μπορεί από ντροπή κάτι στο φίλο του να υποσχεθεί, και να τον κάνει δίχως λόγο εχθρό του.

Το ψέμα

24Στον άνθρωπο το ψέμα είν’ ένα στίγμα ατιμωτικό, στων αμαθών το στόμα έρχεται και ξανάρχεται. 25Ο κλέφτης είναι προτιμότερος από τον επαγγελματία ψεύτη, αλλά κι οι δυο βαδίζουν στην καταστροφή. 26Άνθρωπος που το ψέμα συνηθίζει, θ’ ατιμαστεί· τον συνοδεύει αδιάκοπα η ντροπή του.

ΛΟΓΟΙ ΠΑΡΑΒΟΛΩΝ

Προνόμια και υποχρεώσεις του σοφού

27Αυτός που με σοφία μιλάει θα πάει μπροστά, κι ο άνθρωπος που ’χει φρόνηση, στους άρχοντες είν’ αρεστός.

28Αυτός που καλλιεργεί τη γη θ’ αυξήσει τη σοδειά του, κι ο αρεστός στους άρχοντες, για τις αδικίες του κατανόηση θα βρει.

29Οι φιλοξενίες και τα δώρα κλείνουν τα μάτια των σοφών, και σαν το φίμωτρο στο στόμα αποτρέπουν τους ελέγχους.

30Σοφία κρυμμένη και καταχωνιασμένος θησαυρός σε τι ωφελούν; 31Καλύτερος ο άνθρωπος που την ανοησία του κρύβει, παρά αυτός που κρύβει τη σοφία του.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 21

Αμαρτίες

1Παιδί μου, αμάρτησες; Μην αμαρτήσεις πάλι, και για τις περασμένες σου αμαρτίες προσευχήσου. 2Απόφευγε την αμαρτία όπως φεύγεις μπροστά από το φίδι, γιατί θα σε δαγκώσει άμα την πλησιάσεις· τα δόντια της είναι σαν δόντια λιονταριού, που τη ζωή αφαιρούνε των ανθρώπων. 3Κάθε ανομία είναι σαν σπάθα δίκοπη· μένει αθεράπευτη η πληγή που ανοίγει.

4Ο τρόμος κι η βία τα πλούτη τα ρημάζουνε· έτσι θ’ αφανιστεί το σπίτι του υπερόπτη.

5Η δέηση του φτωχού πάει απ’ το στόμα του ως του Θεού τ’ αυτί, κι εκείνου η απόκριση αμέσως φτάνει.

6Όποιος τον έλεγχο μισεί, ακολουθεί του αμαρτωλού τ’ αχνάρια· μα όποιος τον Κύριο σέβεται, θα νιώθει τη μετάνοια στην καρδιά.

7Αυτός που ξέρει ωραία να μιλάει, είναι γνωστός παντού· μα ο μυαλωμένος άνθρωπος βρίσκει τα λάθη του.

8Εκείνος που χτίζει το σπίτι του με ξένα χρήματα, είναι σαν να μαζεύει πέτρες για τον τάφο του.θ

9Η σύναξη των παρανόμων είν’ ένα μάτσο από στουπιά, που μες στη φλόγα της φωτιάς θα καταλήξει. 10Ο δρόμος των αμαρτωλών είναι ομαλός και λιθαροστρωμένος, αλλά του άδη ο λάκκος βρίσκεται στο τέρμα του.

Ο γνωστικός και ο ανόητος

11Όποιος τηρεί το νόμο, κυριαρχεί στη σκέψη του, κι ο σεβασμός στον Κύριο έχει τελείωσή του τη σοφία. 12Δε θα μπορέσει τίποτα να μάθει αυτός που δεν είν’ έξυπνος· υπάρχει όμως κι εξυπνάδα που πίκρα περισσή γεννάει. 13Η γνώση του σοφού καθώς νερά κατακλυσμού θ’ αυξαίνει κι η συμβουλή του σαν πηγή που δίνει τη ζωή.

14Ο νους του ανόητου ανθρώπου είναι λαγήνι ραγισμένο· δεν μπορεί να συγκρατήσει γνώση καμιά.

15Αν ένας άνθρωπος με μάθηση ακούσει μια σοφή κουβέντα, θα την παινέψει και θα προσθέσει πάνω σ’ αυτήν· την ακούει κι ο άσωτος μα δεν του αρέσει και την πετάει πίσω του. 16Του ανόητου τα λόγια είναι βαριά καθώς φορτίο σε οδοιπορία, ενώ τα λόγια ενός ανθρώπου συνετού είναι γεμάτα χάρη. 17Σε μια συνάθροιση όλοι ζητούν ν’ ακούσουν εκείνον που έχει φρόνηση, κι αυτά που λέει θα τα σκέφτεται καθένας μέσα στην καρδιά του.

18Σαν γκρεμισμένο σπίτι η σοφία του ανόητου και λόγια ασυνάρτητα του άφρονα η γνώση. 19Δεσμά στα πόδια του είναι η παιδαγωγία για τον ανόητο και χειροπέδες στο δεξί του χέρι. 20Ο ανόητος στο γέλιο του υψώνει τη φωνή του, μα ο γνωστικός μόλις που σκάει ένα χαμόγελο, κι εκείνο διακριτικό. 21Για κείνον που έχει φρόνηση, η παιδαγωγία είναι ένα κόσμημα χρυσό και σαν βραχιόλι στο δεξί του χέρι. 22Ο ανόητος μπαίνει βιαστικά μέσα στο ξένο σπίτι, μα ο έμπειρος ο άνθρωπος παρουσιάζεται σεμνά. 23Ο ανάγωγος σκύβει απ’ την πόρτα και βλέπει μες στο σπίτι εξεταστικά· ο άνθρωπος που ’χει αγωγή, απ’ έξω περιμένει. 24Δείχνει έλλειψη ανατροφής να κρυφακούει κανείς στην πόρτα, κι εκείνος που ’χει φρόνηση θα το θεωρούσε για ντροπή.

25Των φλύαρων τα χείλη λένε και ξαναλέν’ των άλλων τις κουβέντες, μα καλοζυγισμένα είναι τα λόγια των σοφών. 26Οι ανόητοι μιλάνε πριν σκεφτούν, ενώ οι σοφοί σκέφτονται πρώτα κι ύστερα μιλάνε.

27Σαν καταριέται ο ασεβής το σατανά, τον εαυτό του καταριέται. 28Όποιος κακολογεί, σπιλώνει την υπόληψή του· όλοι στο περιβάλλον του τον μισούν.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 22

Ο τεμπέλης

1Μοιάζει ο τεμπέλης με πέτρα πασαλειμμένη με ακαθαρσίες· που όλοι τον πετούν μακριά με αηδία. 2Μοιάζει ο τεμπέλης μ’ ένα σβόλο κοπριάς· όποιος τον πιάνει, το χέρι του τινάζει.

Τα διεφθαρμένα παιδιά

3Είναι ντροπή για έναν πατέρα να ’χει γεννήσει γιο ανάγωγο, μα η ντροπή είναι ακόμα μεγαλύτερη αν πρόκειται για θυγατέρα. 4Μια κόρη μυαλωμένη θα ’χει παντοτινά τον άντρα της· ενώ μια κόρη επαίσχυντη είναι για τον πατέρα της καημός. 5Η κόρη η αδιάντροπη ατιμάζει και τον πατέρα και τον άντρα της· κι από τον ένα κι απ’ τον άλλο θα καταφρονηθεί.

6Άκαιρα λόγια είναι σαν τη μουσική που παίζεται σε ώρα πένθους, ενώ είναι σοφία η μαστίγωση κι η τιμωρία κάθε στιγμή. 7[Όσα παιδιά κερδίζουν τη ζωή τους ζώντας τίμια, καλύπτουνε την ταπεινή καταγωγή, που είχαν οι γονείς τους. 8Ενώ αυτά που αδιάντροπα και διεφθαρμένα ζουν, την οικογένεια την πιο αξιόπρεπη ντροπιάζουν].

Φρόνηση κι ανοησία

9Όποιος κάθεται και διδάσκει τον ανόητο, είναι σαν να κολλάει συντρίμμια, σαν να ξυπνάει κάποιον που κοιμάται ύπνο βαθύ. 10Όποιος μιλάει σε ανόητο, είναι σαν να μιλάει σε κάποιον που νυστάζει, και που στο τέλος της κουβέντας λέει, «τι λέγαμε;»

11Κλάψε τον πεθαμένο, γιατί εστερήθη της ζωής το φως· και κλάψε τον ανόητο, γιατί το νου στερήθηκε. Κλάψε λιγότερο πικρά τον πεθαμένο, γιατί αναπαύθηκε· ενώ του ανόητου η ζωή είναι κι από το θάνατο χειρότερη. 12Το πένθος για τον πεθαμένο κρατά μέρες εφτά, ενώ για τον ανόητο και για τον ασεβή, όλες τις μέρες της ζωής τους.

13Μην πολυκουβεντιάζεις με ανόητο άνθρωπο και μην πηγαίνεις να συναναστραφείς έναν που φέρεται σαν χοίρος·ι φυλάξου απ’ αυτόν για να μην έχεις φασαρίες και να μη λερωθείς, όταν θα τον τινάξουν μακριά. Απομακρύνσου και θα βρεις την ησυχία σου· οι παραλογισμοί του δεν θα σε κουράσουν. 14Υπάρχει τίποτα βαρύτερο από ένα πράγμα μολυβένιο; Και ποιο είναι τ’ όνομά του, αν όχι «ανόητος»; 15Πιο ευκολοβάσταχτα είναι η άμμος, το αλάτι ή ένας όγκος σίδερο, παρά ο άνθρωπος που φρόνηση δεν έχει.

16Γεροδεμένη ξυλωσιά σε οικοδομή, από σεισμό δεν πέφτει· έτσι κι όταν στηρίζεται η καρδιά πάνω σε απόφαση ύστερ’ από σκέψη: στη δύσκολη ώρα δεν θα κλονιστεί. 17Η καρδιά που βασίζεται σε σκέψη συνετή, μοιάζει στολίδι γύψινο πάνω σε λείο τοίχο. 18Χαλίκια πάνω σ’ έναν τοίχοια δεν θ’ αντέξουν στον άνεμο· έτσι και μια δειλή καρδιά, σε λογισμούς ανόητους που στηρίζεται, στον όποιο φόβο δεν θ’ αντέξει.

Η φιλία

19Όποιος χτυπά ένα μάτι, κάνει να χυθούν δάκρυα· κι όποιος χτυπάει μια καρδιά, κάνει ν’ αναφανούν τα αισθήματά της. 20Όποιος πετροβολάει τα πουλιά τα φευγατίζει κι όποιος το φίλο του επικρίνει, θα καταστρέψει τη φιλία του. 21-22Αν λογομάχησες με κάποιον φίλο σου, ακόμη κι αν μαχαίρι τράβηξες να τον χτυπήσεις, μην απελπίζεσαι, υπάρχει επανόρθωση· η συμφιλίωση είναι δυνατή. Αν όμως πρόκειται για εμπαιγμό και έπαρση, για προδοσία μυστικών ή πλήγμα ύπουλο, σ’ αυτές τις περιπτώσεις όποιος φίλος και να ’ναι θα φύγει μακριά.

23Κέρδιζε την εμπιστοσύνη του πλησίον σου όταν είναι σε φτώχεια, ώστε μαζί του ν’ απολαύσεις τ’ αγαθά του όταν ευημερεί. Τον καιρό της δοκιμασίας μείνε του πιστός, ώστε την ευτυχία του να μοιραστείς μαζί του.

24Όπως οι ατμοί απ’ το καμίνι κι ο καπνός έρχονται πριν απ’ τη φωτιά, έτσι κι οι προσβολές πριν απ’ το αιματοκύλισμα.

25Δε θα ντραπώ να προστατέψω έναν φίλο μου και δε θα τρέξω να κρυφτώ από μπροστά του· 26κι αν μου συμβεί κάποιο κακό εξαιτίας του, όποιος τ’ ακούσει θα φυλάγεται απ’ αυτόν.

Επαγρύπνηση

27Ποιος θα μου βάλει ένα φρουρό στο στόμα μου και τη σφραγίδα της διάκρισης στα χείλη μου, ώστε να μην πέσω στην αμαρτία εξαιτίας τους κι από τη γλώσσα μου καταστραφώ;

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 23

1Κύριε, εσύ που είσαι ο Πατέρας μου κι εξουσιάζεις τη ζωή μου, στη διάθεσή τους μη μ’ εγκαταλείψεις και μην αφήσεις θύμα τους να γίνω. 2Ποιος θα δαμάσει τους συλλογισμούς μου και θα επιβάλει στην καρδιά μου της σοφίας την άσκηση, ώστε να μη βρίσκω επιείκεια για της αγνοίας μου τα σφάλματα κι οι αμαρτίες μου να μην ξεφεύγουν; 3Μήπως και της αγνοίας μου τα σφάλματα πληθύνουν και σωρευτούν οι αμαρτίες μου κι έτσι ξεπέσω μπρος στους αντιπάλους μου κι ο εχθρός μου εξαιτίας μου χαρεί.

4Κύριε, εσύ που είσαι Πατέρας και της ζωής μου ο Θεός, στα μάτια αναισχυντία μη μου δώσεις, 5και την κακή επιθυμία μακριά από μένα διώξε την. 6Η λαιμαργία κι η λαγνεία ας μη με κυριέψουνε, και μη με παραδώσεις σ’ επιθυμία αδιάντροπη.

ΠΑΙΔΕΙΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

Οι όρκοι

7Παιδιά μου, ακούστε πώς το στόμα σας να πειθαρχείτε: Αυτός που το προσέχει δε θα παγιδευτεί. 8Ο αμαρτωλός στα ίδια του τα λόγια θα παγιδευτεί και θα σκοντάψουνε σ’ αυτά ο υβριστής κι ο υπερόπτης. 9Το στόμα σου στον όρκο μην το μάθεις, και μην προφέρεις του Θεού συχνά τ’ όνομα το άγιο. 10Γιατί καθώς ο υπηρέτης που συνεχώς επιτηρείται, δε θ’ αποφύγει τα σημάδια απ’ τα χτυπήματα, έτσι κι όποιος ορκίζεται και συνεχώς το άγιο όνομα προφέρει, από την αμαρτία δεν θ’ απαλλαγεί. 11Ο άνθρωπος που ορκίζεται πολύ, είναι γεμάτος ανομία, κι η τιμωρία δε θα φύγει μακριά απ’ το σπίτι του· αν κατά λάθος ορκιστεί, η αμαρτία θα ’ναι πάνω του. Αν μ’ ελαφρότητα ορκιστεί, τότε διπλά αμαρτάνει· κι αν έχει ψέματα ορκιστεί, δε θα συγχωρηθεί και θα γεμίσει συμφορές το σπίτι του.

Λόγια άτοπα

12Υπάρχει ένας τρόπος ομιλίας, που είναι τόσο φοβερός όσο ο θάνατος· ας μην εφαρμοστεί ποτέ στη γενιά του Ιακώβ, γιατί οι ευσεβείς μένουν μακριά απ’ όλα αυτά· και δε θα κυλιστούν μέσα στις αμαρτίες. 13Μη δώσεις τη συνήθεια στο στόμα σου να λέει ανάγωγες κουβέντες, γιατί σ’ αυτές υπάρχουν λόγια αμαρτωλά. 14Τον πατέρα σου και τη μάνα σου να τους θυμάσαι, όταν θα κάθεσαι ανάμεσα σε άρχοντες, μήπως και ξεχαστείς μπροστά τους κι από συνήθεια σαν ανόητος φερθείς· κι έτσι φτάσεις να επιθυμήσεις να μην είχες γεννηθεί ή να καταραστείς τη μέρα που γεννήθηκες. 15Ο άνθρωπος που συνήθισε να λέει άπρεπα λόγια, ποτέ όσο ζει δε θα διορθωθεί.

Σεξουαλικές αμαρτίες

16Δυο είδη ανθρώπων τις αμαρτίες πληθαίνουν, κι ένα τρίτο είδος τραβάει πάνω του την οργή του Θεού. Το πάθος που φουντώνει σαν τη φωτιά την αναμμένη δεν πρόκειται να σβήσει ωσότου καταναλωθεί:

Ο άνθρωπος που πορνεύει με το ίδιο του το σώμα και που δεν πρόκειται να πάψει ωσότου στη φωτιά καεί. 17Ο ασελγής, που την κάθε γυναίκα τη βρίσκει επιθυμητή, και που δεν πρόκειται να κορεστεί ωσότου να πεθάνει. 18Ο άνθρωπος που παραβαίνει την πίστη τη συζυγική. Ο άνθρωπος αυτός λέει στον εαυτό του: «Ποιος με βλέπει; Σκοτάδι είναι γύρω μου, με κρύβουνε κι οι τοίχοι· δεν μπορεί να με δει κανείς, γιατί να φοβηθώ; Ο Ύψιστος δεν πρόκειται να λάβει υπόψη του τις αμαρτίες μου». 19Εκείνο που φοβάται είναι τα μάτια των ανθρώπων, και δεν ξέρει ότι τα μάτια του Κυρίου είναι μύριες φορές πιο λαμπερά από τον ήλιο και βλέπουνε όλες τις πράξεις των ανθρώπων μπαίνουν ακόμη και στα μέρη τα πιο απόκρυφα. 20Καθώς προτού να δημιουργηθούν, τα πάντα τού ήτανε γνωστά, έτσι κι αφού συντελεστήκαν, ο Κύριος τα γνωρίζει. 21Αυτός ο άνθρωπος θα τιμωρηθεί στης πόλης τις πλατείες, εκεί που δεν το φανταζόταν θα πιαστεί.

22Το ίδιο κι η γυναίκα που αφήνει τον άντρα της και κληρονόμο τού γεννάει από έναν ξένον άντρα. 23Αυτή, πρώτο: παρέβηκε το νόμο του Υψίστου, δεύτερο: πρόσβαλε τον άντρα της, και τρίτο: διέπραξε μοιχεία και γέννησε παιδιά με ξένον άντρα. 24Αυτή θα οδηγηθεί να δικαστεί μπροστά στη σύναξη και οι συνέπειες θα πέσουνε και στα παιδιά της. 25Δε θα ριζοβολήσουν τα παιδιά της, τα βλαστάρια της δεν θα δώσουν καρπό. 26Θ’ αφήσει ανάμνηση καταραμένη και η ντροπή της δε θα εξαλειφθεί ποτέ. 27Έτσι οι μεταγενέστεροι θα μάθουν πως τίποτα καλύτερο δεν είναι από το σεβασμό στον Κύριο και τίποτα γλυκύτερο δεν είναι από την τήρηση των εντολών του.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 24

ΕΠΑΙΝΟΣ ΣΟΦΙΑΣ

Λόγοι σοφίας

1Η Σοφία θα πλέξει η ίδια το εγκώμιό της και μες στη μέση του λαού της θα καυχηθεί. 2Στη σύναξη του Υψίστου θα μιλήσει και μπροστά στη στρατιά του θα παινευτεί:

3Εγώ βγήκα απ’ το στόμα του Υψίστου

και σαν ομίχλη σκέπασα τη γη.

4Εγώ κατοίκησα ψηλά στον ουρανό

κι ο θρόνος μου ήταν μες στη στήλη της νεφέλης.

5Μόνη μου έτρεξα το γύρο του ουρανού,

περπάτησα στα βάθη της αβύσσου.

6Τα κύματα της θάλασσας κι ολάκερη η γη

κι όλοι οι λαοί και τα έθνη ήταν στην εξουσία μου.

7Σ’ ετούτα όλα ανάμεσα ζήτησα τόπο ν’ αναπαυτώ·

και γύρεψα σε τίνος γη να κατοικήσω.

8Τότε ο δημιουργός του σύμπαντος με πρόσταξε

κι αυτός που μ’ έπλασε μ’ έβαλε να κατασκηνώσω

ανάμεσα στους απογόνους του Ιακώβ,

στου Ισραήλ τη χώρα.

9Πριν απ’ το χρόνο, απ’ την αρχή, με δημιούργησε,

κι αιώνια θα υπάρχω.

10Μες στην αγία σκηνή λειτούργησα μπροστά του,

κι έτσι εγκαταστάθηκα στη Σιών,

11κι ασκώ την εξουσία μου στην Ιερουσαλήμ·

στην πόλη την αγαπημένη

βρήκε για μένα κατοικία μόνιμη.

12Και ρίζωσα σε τιμημένο ένα λαό,

που ήταν μερίδιο και κληρονομία του Κυρίου.

13Σαν κέδρος ψήλωσα στο Λίβανο,

σαν κυπαρίσσι στα βουνά του Αερμών.

14Σαν φοίνικας στο Αιγγαδί μεγάλωσα,

και σαν τις τριανταφυλλιές στην Ιεριχώ·

σαν όμορφη ελιά στην πεδιάδα

και σαν πλατάνι ψήλωσα.

15Σαν την κανέλα και σαν τον ασπάλαθρο

σκόρπισα οσμή ευωδιαστή,

και καθώς σμύρνα διαλεχτή έχυσα το άρωμά μου,

καθώς ο γάλβανος, ο όνυχας κι ο στύρακας

κι όπως η μυρουδιά του λιβανιού

μες στη σκηνή του Μαρτυρίου.ιβ

16Εγώ σαν σχίνος τα κλαδιά μου τ’ άπλωσα,

κλαδιά όλο δόξα και κλαδιά χαριτωμένα.

17Καθώς κλήμα που βλάστησε τη χάρη είμ’ εγώ,

και τ’ άνθη μου έδωσαν λαμπρούς

και πλούσιους καρπούς.

18[Είμαι μητέρα εγώ της όμορφης αγάπης,

του σεβασμού, της γνώσης

και της ελπίδας της αγνής.

Αφού λοιπόν αιώνια υπάρχω,

σ’ όλα μου τα παιδιά προσφέρομαι,

σ’ αυτά που είναι ορισμένα από το Θεό].

19Σ’ εμένα ελάτε εσείς που με ποθείτε,

χορτάστε απ’ τους καρπούς μου.

20Πράγματι, η ανάμνησή μου κι απ’ το μέλι είναι γλυκύτερη·

κι η απόκτησή μου πιο γλυκιά

κι απ’ την κερήθρα.

21Όσοι με τρών’ θα συνεχίσουν να πεινούν,

κι όσοι με πίνουν δε θα πάψουν να διψάνε.

22Όποιος σ’ εμένα υπακούει δεν θα ντροπιαστεί,

κι αυτοί που εργάζονται όπως λέω εγώ,

δε θ’ αμαρτήσουν.

Σοφία και νόμος

23Όλ’ αυτά περιέχονται στο βιβλίο της διαθήκης του Θεού, του Υψίστου· είναι ο νόμος που όρισε για μας ο Μωυσής, να τον έχουν κληρονομιά οι συναθροίσεις του Ιακώβ. 24[Μην πάψετε να είστε ισχυροί όπως το θέλει ο Κύριος και συνδεθείτε πιο πολύ μ’ αυτόν, για να σας κάνει δυνατούς. Ο Κύριος ο παντοδύναμος είν’ ο μοναδικός Θεός· έξω απ’ αυτόν, άλλος να σώζει δεν υπάρχει]. 25Αυτός ο νόμος κάνει τη σοφία να ξεχειλίζει σαν τον Φισών και σαν τον Τίγρι την εποχή των νέων καρπών· 26αυτός τη νοημοσύνη κάνει να πλημμυρίζει σαν τον Ευφράτη και σαν τον Ιορδάνη, τον καιρό του θερισμού. 27Αυτός τη διδαχή σκορπάει σε κύματα καθώς ο Νείλος,ιγ ως ο Γηών στου τρύγου τον καιρό.

28Ούτε ο πρώτος είναι ούτε ο τελευταίος εκείνος που να γνωρίσει τη σοφία σε βάθος δεν κατάφερε, ούτε να την εξιχνιάσει. 29Πράγματι, κι απ’ τη θάλασσα πιο απέραντη είν’ η σκέψη της, τα σχέδιά της πιο βαθιά κι απ’ τον απύθμενο ωκεανό.

30Κι εγώ που τη σοφία δέχτηκα, μοιάζω κανάλι κάποιου ποταμού και μοιάζω αυλάκι που μπαίνει σε δεντρόκηπο. 31Είπα: «Το περιβόλι μου θα το ποτίσω και τις πρασιές μου θα τις πλημμυρίσω με νερό». Και να, που το κανάλι μου έγινε ποτάμι και το ποτάμι μου έγινε θάλασσα! 32Θα συνεχίσω να κάνω τη διδαχή να λάμπει σαν αυγή και να σκορπίζει ως μακριά το φως της. 33Θα συνεχίσω να σκορπώ τη διδαχή σαν προφητεία, στις μέλλουσες γενιές θα την εμπιστευτώ. 34Βλέπετε, δεν κουράστηκα μόνο για τον εαυτό μου, αλλά για όλους εκείνους, που τη σοφία αναζητούν.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 25

Παροιμίες

1Υπάρχουν τρία πράγματα που η ψυχή μου επιθυμεί και που ωραία φαίνονται και στο Θεό και στους ανθρώπους:ιδ ανάμεσα στ’ αδέρφια η ομόνοια, ανάμεσα στους συνανθρώπους η φιλία, και της γυναίκας και του άντρα η αρμονική συμβίωση.

2Επίσης τρία είδη ανθρώπων απεχθάνεται η ψυχή μου, κι η ύπαρξή τους μου είναι ανυπόφορη: Τον φτωχό που ξιπάστηκε, τον πλούσιο που είναι ψεύτης και το γέροντα το μοιχό που χάνει το μυαλό του.

Οι γέροντες

3Αν τίποτα δε μάζεψες στα νιάτα σου, πώς θα ’ταν δυνατό κάτι να βρεις στα γηρατειά σου; 4Πόσο ωραίο οι λευκασμένοι να ’χουν κρίση, οι γέροι να κατέχουν την καλή τη συμβουλή! 5Πόσο ωραία η σοφία στους γέροντες, και στους τρανούς του κόσμου η σκέψη η ώριμη κι η συμβουλή! 6Η πλούσια πείρα είναι στεφάνι για τους γέροντες κι ο σεβασμός στον Κύριο, το καύχημά τους.

Παροιμίες αριθμημένες

7Σκέφτομαι εννέα πράγματα, που μέσα μου τα θεωρώ καλότυχα και ένα δέκατο, που με τα λόγια θα το πω: Είναι ο άνθρωπος που βρίσκει τη χαρά του στα παιδιά του κι αυτός που προλαβαίνει να ζήσει και να δει την πτώση των εχθρών του. 8Ευτυχισμένος είν’ αυτός που ζει με μια γυναίκα μυαλωμένη, [εκείνος που με τη γυναίκα του αποτελεί ζευγάρι πιο αρμονικό απ’ ό,τι το γαϊδούρι με το βόδι].ιε Αυτός που με τη γλώσσα του δεν έσφαλε, κι εκείνος που δε δούλεψε για κάποιον απ’ τον εαυτόν του πιο ανάξιο. 9Ευτυχισμένος είν’ αυτός που απέκτησε φίλον πραγματικό,ις κι εκείνος που σε ακροατές μιλάει που τον προσέχουν. 10Πόσο σπουδαίος είν’ αυτός που απέκτησε σοφία! Αλλά κανείς δεν ξεπερνά εκείνον που τον Κύριο σέβεται. 11Ο σεβασμός στον Κύριο είναι πάνω απ’ όλα· κι αυτός που τον κατέχει με ποιον μπορεί να συγκριθεί; 12[Πρώτα κανείς πρέπει να σέβεται τον Κύριο, για να τον αγαπήσει, και πρώτα πρέπει να τον εμπιστεύεται για ν’ αφοσιωθεί σ’ αυτόν].

Οι γυναίκες

13Ας είναι όποια πληγή, όχι όμως της καρδιάς το πλήγωμα· ας είναι όποια κακία, όχι όμως η κακία της γυναίκας. 14Ας είναι όποια επίθεση, όχι όμως η επίθεση αυτών που με μισούν· κι ας είναι όποια εκδίκηση, όχι όμως η εκδίκηση που προκαλούν οι εχθροί μου. 15Κεφάλι δεν υπάρχει πιο φαρμακερό απ’ το κεφάλι του φιδιού· κι απ’ της γυναίκαςιζ το θυμό, θυμός χειρότερος δεν είναι.

16Θα προτιμούσα να πάω να μείνω μαζί μ’ ένα λιοντάρι ή μ’ ένα δράκοντα, παρά να συγκατοικήσω με κακιά γυναίκα. 17Η κακία της γυναίκας την όψη της αλλοιώνει, το πρόσωπό της σκοτεινιάζει και μοιάζει αρκούδας πρόσωπο. 18Ο άντρας της στους γείτονες πηγαίνει για να φάει και άθελά του με πίκρα αναστενάζει. 19Κάθε κακία είναι μικρή μπρος στην κακία της γυναίκας· μακάρι να της λάχει κλήρος αμαρτωλού.

20Ό,τι είναι για του γέροντα τα πόδια ανήφορος αμμουδερός, το ίδιο κι η γυναίκα η φλύαρη για έναν φιλήσυχο άντρα.

21Μη στέργεις να σε παρασύρει κάποιας γυναίκας η ομορφιά ούτε να επιθυμείς γυναίκα για τα πλούτη της.ιη 22Οργή κι επίπληξη και φοβερή ντροπή στον άντρα που τον συντηρεί η γυναίκα του. 23Καρδιά θλιμμένη, πρόσωπο μελαγχολικό, κρυφή πληγή –να ποιο το έργο της κακιάς γυναίκας· χέρια αδρανή και γόνατα παραλυμένα, αυτός είναι ο άντρας, που η γυναίκα του δεν τον κάνει ευτυχισμένο. 24Απ’ τη γυναίκα η αμαρτία ξεκίνησε και εξ αιτίας της πεθαίνουμε όλοι. 25Μη δίνεις στο νερό της στέρνας σου διέξοδο ούτε και στην κακιά γυναίκα εξουσία να μιλάει. 26Αν δεν σε υπακούει σ’ ένα νεύμα σου, χώρισέ την και διώξε την μακριά σου.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 26

1Ο άντρας της καλής γυναίκας είναι ευτυχισμένος· τα χρόνια της ζωής του θα ’ναι πολλαπλάσια. 2Η σθεναρή γυναίκα είν’ η χαρά του άντρα της, που θα περάσει ειρηνικά μ’ αυτήν όλα τα χρόνια της ζωής του. 3Η καλή γυναίκα είν’ ένας κλήρος εκλεκτός και θα δοθεί σ’ εκείνους που σέβονται τον Κύριο. 4Είτε πλούσιος είν’ ο άντρας της είτε φτωχός, είν’ η καρδιά του ευχαριστημένη κι είναι το πρόσωπό του πάντα χαρωπό.

5Τρία πράγματα με τρόμαξαν κι ένα τέταρτο το φοβήθηκα: Τις κακές φήμες που κυκλοφορούν στην πόλη, του όχλου την κατακραυγή και την κατηγορία την άδικη· όλα αυτά είναι πιο φοβερά κι από το θάνατο. 6Αλλά είναι σπαραγμός καρδιάς και θλίψη μία γυναίκα που ζηλεύει άλλη γυναίκα, κι η συμφορά της γλώσσας που παίρνει μέρος σ’ όλα αυτά.

7Είν’ η κακιά γυναίκα σαν ζυγός βοδιών κακοβαλμένος απάνω στον αυχένα τους και που σαλεύει· αυτός που θέλει να την κατευθύνει, μοιάζει ν’ αδράχνει με το χέρι του σκορπιό. 8Γυναίκα που μεθάει φέρνει μεγάλη οργή και δεν μπορεί να κρύψει την αδιαντροπιά της. 9Γυναίκα που είναι πόρνη, φαίνεται απ’ την αλαζονεία των ματιών της, κι από τα βλέφαρά της διακρίνεται.

10Πρόσεχε με αυστηρότητα μια κόρη αναιδή, μήπως και βρει την ευκαιρία κι επωφεληθεί. 11Φυλάξου από τ’ αδιάντροπά της βλέμματα, και να μην ξαφνιαστείς αν σε προδώσει. 12Σαν διψασμένος πεζοπόρος το στόμα της ανοίγει και πίνει απ’ όλα τα νερά που συναντά· κάθεται πάνω σε κάθε πάσσαλο και μπρος σε κάθε βέλος τη φαρέτρα της ανοίγει.

Εγκώμιο για την καλή σύζυγο

13Η χάρη της γυναίκας είν’ η απόλαυση του άντρα της κι οι γνωστικοί της τρόποι του δίνουνε ζωή. 14Η σιωπηλή γυναίκα είναι δώρο Κυρίου, είναι ανεκτίμητη η ευγενική ψυχή. 15Χάρη πάνω στη χάρη είν’ η γυναίκα η ντροπαλή, κι όλα μαζί τα ζύγια δεν είν’ άξια να ισοβαρίσουν μία αγνή ψυχή. 16Καθώς ο ήλιος που ανατέλλει στου Κυρίου τα όρη, έτσι είν’ η ομορφιά καλής γυναίκας μες στο καλοβαλμένο της το σπιτικό. 17Σαν το λυχνάρι που αστράφτει πάνω στο λυχνοστάτη τον ιερό, έτσι της όψης η ομορφάδα πάνω σε ανάστημα στητό. 18Στύλοι μαλαματένιοι σε βάση ασημιά, έτσι οι ωραίες κνήμες σε πέλματα γερά. 19[Παιδί μου, φύλαξε τα νιάτα σου γερά, σ’ ανθρώπους ξένους μη σκορπάς τη δύναμή σου. 20Γύρεψε πρώτα στην πεδιάδα ολόκληρη ένα εύφορο χωράφι, σπείρε το σπόρο το δικό σου και έχε εμπιστοσύνη στην άξια σου γενιά. 21Έτσι οι απόγονοί σου θα υπερέχουν και θα παινεύονται, μιλώντας ανοιχτά για την ευγενική καταγωγή τους.

Οι πονηρές γυναίκες

22Γυναίκα που πληρώνεται αξίζει όσο ένα φτύμα, ενώ η παντρεμένη είναι σαν πύργος που σκορπά το θάνατο σ’ αυτούς που διανοούνται να την προσβάλουν. 23Η ασεβής γυναίκα θα δοθεί μερίδιο στον αμαρτωλό, ενώ η ευσεβής σε όποιον σέβεται τον Κύριο θα δοθεί. 24Η αδιάντροπη γυναίκα σ’ όλη της τη ζωή φέρνεται ατιμωτικά, ενώ η σεμνή έχει τρόπους λεπτούς ακόμα και στον άντρα της. 25Η αναιδής γυναίκα σαν σκύλος λογαριάζεται, ενώ η σεμνή γυναίκα σέβεται τον Κύριο. 26Γυναίκα που τιμά τον άντρα της, στα μάτια όλων είναι σοφή· ενώ εκείνη που τον ατιμάζει με την υπεροψία της, αποδεικνύεται ασεβής σ’ όλων τα μάτια. Ο άντρας της καλής γυναίκας είναι ευτυχισμένος, γιατί τα χρόνια που θα ζήσει θα είναι πολλαπλάσια. 27Η γυναίκα που φλυαρεί και δυνατά φωνάζει, είναι καθώς η σάλπιγγα που αναγγέλλει μάχη, και σε φυγή τον τρέπει τον εχθρό· έτσι κι ο άντρας της θα πρέπει να περνά μαζί της μιαν ακατάστατη ζωή, όπως στον πόλεμο].

Πράγματα λυπηρά

28Για δύο πράγματα λυπήθηκα κατάκαρδα και για ένα τρίτο θύμωσα: Όταν γερνάει ο πολεμιστής μέσα στη φτώχεια, όταν άνθρωποι γνωστικοί περιφρονούνται κι απορρίπτονται, και όταν ένας δίκαιος άνθρωπος ξαναγυρνάει στην αμαρτία· ο Κύριος τον προορίζει από το ξίφος να σκοτωθεί.

29Ο έμπορος δύσκολα μπορεί την αδικία ν’ αποφύγει, κι ο κερδοσκόπος δε θα βρει δικαίωση για την αμαρτία του.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 27

1Για μικρό κέρδος πολλοί άνθρωποι αμάρτησαν κι εκείνος που γυρεύει να πλουτίσει, πρέπει να ’χει συνείδηση ελαφριά. 2Καθώς ο πάσσαλος σφηνώνεται μες στους αρμούς δυο λιθαριών, έτσι κι η αμαρτία εισχωρεί μες στην αγοραπωλησία. 3Αν κάποιος δεν προσκολληθεί γερά με σεβασμό στον Κύριο, γοργά θα δει το σπίτι του να καταστρέφεται.

Η γλώσσα που προδίδει

4Όταν κουνάει κανείς το κόσκινο, μένουνε μέσα τα σκουπίδια· το ίδιο κι ό,τι άχρηστο έχει ο άνθρωπος βγαίνει στις συζητήσεις του. 5Τα σκεύη του αγγειοπλάστη τα δοκιμάζει το καμίνι· και του ανθρώπου η δοκιμασία γίνεται με τα λόγια του. 6Το πώς καλλιεργήθηκε ένα δέντρο, απ’ τον καρπό του φαίνεται· έτσι κι ο λόγος του ανθρώπου δείχνει τα πιο βαθιά του αισθήματα. 7Κανέναν μην παινέψεις πριν τον ακούσεις να μιλά, γιατί μ’ αυτόν τον τρόπο δοκιμάζονται οι άνθρωποι.

8Αν τη δικαιοσύνη επιδιώκεις, θα την αποκτήσεις και σαν μακρύ θα τη φορέσεις δόξας ένδυμα. 9Τα πουλιά μόνο με τα όμοια τους μαζί φωλιάζουν· το ίδιο κι η τιμιότητα επιστρέφει μόνο σ’ εκείνους που μ’ αυτήν θέλουν να ζουν. 10Στήνει καρτέρι το λιοντάρι στο θήραμά του· έτσι παραφυλάν’ κι οι αμαρτίες αυτούς που πράττουν το άδικο.

11Τα λόγια του ευσεβή ανθρώπου πάντοτε είν’ σοφά, ενώ ο άφρονας συνέχεια αλλάζει γνώμη, σαν το φεγγάρι. 12Ανάμεσα σε ανόητους ανθρώπους όταν βρίσκεσαι, μέτρα το χρόνο σου· ανάμεσα όμως στους σκεπτόμενους μένε διαρκώς. 13Τα λόγια των ανόητων είν’ αποκρουστικά, το γέλιο τους ξεσπάει μες στην απόλαυση της αμαρτίας. 14Τα λόγια εκείνου που ορκίζεται συχνά, κάνουν να σηκώνονται της κεφαλής οι τρίχες· κι όταν τσακώνεται κλείνει κανείς τ’ αυτιά του. 15Των ξιπασμένων οι καυγάδες σ’ αιματοκύλισμα καταλήγουν· και τις βρισιές που ανταλλάσσουν, με φρίκη τις ακούει κανείς.

Τα μυστικά

16Όποιος αποκαλύπτει μυστικά, χάνει των άλλων την εμπιστοσύνη και φίλο πια δε θ’ αποκτήσει όπως τον ήθελε. 17Αγάπαγε το φίλο σου και μένε του πιστός· αλλά αν τα μυστικά του φανερώσεις, μην τρέξεις να τον ξαναβρείς. 18Γιατί καθώς σκοτώνει κάποιος τον εχθρό του, έτσι κι εσύ του διπλανού σου τη φιλία σκότωσες. 19Σαν το πουλί που τ’ άφησες να φύγει από το χέρι σου, έτσι έχασες το φίλο σου και πια δε θα τον βρεις. 20Μην τρέξεις να τον φτάσεις· έφυγε μακριά και ξέφυγε σαν το ζαρκάδι απ’ την παγίδα. 21Μπορεί κανείς να δέσει μια πληγή, κι ύστερα από βρισιές μπορεί να ’ρθεί σε συμφιλίωση· αλλά γι’ αυτόν που πρόδωσε ένα μυστικό, ελπίδα δεν υπάρχει.

Η υποκρισία

22Αυτός που κάνει με τα μάτια νοήματα, σχεδιάζει πράγματα κακά· κανένας δεν μπορεί να τον αναχαιτίσει. 23Μπροστά σου θα ’ναι γλυκομίλητος και θα παινεύει όσα λες, πίσω σου όμως τον τρόπο της ομιλίας του θ’ αλλάζει, κι από τα λόγια σου θα δημιουργήσει σκάνδαλα. 24Πολλά πράγματα μίσησα, τίποτα όμως όσο αυτόν τον άνθρωπο· ακόμα και ο Κύριος τον μισεί.

25Όποιος πετάει μια πέτρα στα ψηλά, τη ρίχνει στο κεφάλι του· κι όποιος χτυπάει ύπουλα, πληγώνει τον εαυτό του. 26Όποιος ανοίγει λάκκο, θα πέσει ο ίδιος μέσα· κι όποιος στήνει παγίδα, σ’ αυτήν και θα πιαστεί. 27Όποιος πράττει κακά, αυτά θα πέσουν πάνω του· και από πού του έρχονται δε θα μπορεί να ξέρει.

28Η κοροϊδία κι η βρισιά είναι δουλειές των ξιπασμένων, αλλά σαν το λιοντάρι τούς παραμονεύει η εκδίκηση. 29Αυτοί που χαίρονται όταν πέφτουν οι ευσεβείς, θα πιαστούν στην παγίδα· και πριν πεθάνουν, οι πόνοι θα τους καταφάγουν.

Η μνησικακία

30Μνησικακία και θυμός είναι κι αυτά πράγματα μισητά, που ο αμαρτωλός τέλεια τα κατέχει.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 28

1Αυτός που εκδικιέται θα δοκιμάσει του Κυρίου την εκδίκηση, που με ακρίβεια καταγράφει τις αμαρτίες του. 2Συχώρα τον πλησίον σου για ό,τι κακό σου έκανε· και τότε, όταν προσευχηθείς, οι αμαρτίες σου θα συγχωρηθούν. 3Άνθρωπος σ’ άνθρωπο ενάντια κρατάει οργή, κι από τον Κύριο ζητάει συχώρεση; 4Για έναν όμοιο του άνθρωπο δεν έχει έλεος· πώς το ζητάει για τις δικές του αμαρτίες; 5Αυτός, αν κι είναι άνθρωπος, μνησικακεί· ποιος θα του συγχωρήσει τις δικές του αμαρτίες; 6Σκέψου τα τελευταία σου και πάψε να μισείς· τη φθορά και το θάνατο στοχάσου και τήρησε τις εντολές. 7Να θυμάσαι τις εντολές και μην κρατάς κακία στο διπλανό σου ενάντια· τη διαθήκη να θυμάσαι του Υψίστου, κι αν κάποιος αμαρτήσει από άγνοια, παράβλεψέ το.

Οι φιλονικίες

8Μένε μακριά από φιλονικίες κι έτσι τις αμαρτίες θ’ αποφύγεις· ο άνθρωπος που αρπάζεται θα ξεσηκώσει τσακωμούς. 9Ο αμαρτωλός φέρνει αναστάτωση ανάμεσα σε φίλους· κι ανάμεσα σε ανθρώπους που ζουν ειρηνικά, σπέρνει ζιζάνια. 10Ανάλογα με των καυσίμων την ποσότητα θα διαρκεί η φωτιά, κι ανάλογος με του ανθρώπου την ισχύ θα είναι ο θυμός του· σύμφωνα με τα πλούτη του η οργή του θα φουντώνει, κι όσο η φιλονικία θα δυναμώνει, τόσο και πιο πολύ η φωτιά θ’ απλώνεται. 11Μια φιλονικία απρόσμενη ανάβει τη φωτιά, και μια διαμάχη αλόγιστη φτάνει ως και την αιματοχυσία. 12Τη σπίθα αν φυσάς θ’ ανάψει κι αν φτύσεις πάνω της θα σβήσει· και τα δυο βγαίνουν απ’ το στόμα σου.

Προφύλαξη από την κακιά γλώσσα

13Μακριά από τον φιλοκατήγορο και τον διπρόσωπο, γιατί αυτοί κατέστρεψαν πολλούς που ζούσαν με ειρήνη μεταξύ τους. 14Των τρίτων οι κουβέντες πολλούς ανθρώπους τούς συγκλόνισαν, τους σκόρπισαν απ’ το ’να στο άλλο έθνος, κατέστρεψαν οχυρωμένες πόλεις κι ανέτρεψαν τα σπίτια ανθρώπων ισχυρών. 15Των τρίτων οι κουβέντες έκαναν να διωχτούν από τα σπίτια τους ενάρετες γυναίκες, κι απ’ τους καρπούς των κόπων τους τις στέρησαν. 16Όποιος σε τέτοια δίνει σημασία, δε θα ’βρει ανάπαυση ούτε ήσυχα θα ζήσει. 17Το χτύπημα με το μαστίγιο προκαλεί πληγές, το χτύπημα όμως με τη γλώσσα τσακίζει κόκαλα. 18Πολλοί σκοτώθηκαν από σπαθί κι ωστόσο είναι λιγότεροι από κείνους, που εξαιτίας της γλώσσας πέθαναν. 19Είν’ ευτυχής εκείνος που απ’ αυτήν φυλάχτηκε, που δεν έμεινε εκτεθειμένος στο θυμό της, που δε σήκωσε το ζυγό της, και τα δεσμά της δεν τον έδεσαν. 20Γιατί ο ζυγός της είναι σιδερένιος και τα δεσμά της από ορείχαλκο. 21Ο θάνατος που η γλώσσα προκαλεί, είναι θάνατος φοβερός· προτιμότερος είναι απ’ αυτήν ο άδης.

22Η γλώσσα δεν πρόκειται να εξουσιάσει τους ευσεβείς· κι εκείνοι πάλι δε θα καούν στη φλόγα της. 23Όσοι εγκαταλείπουνε τον Κύριο, θα γίνουν θύματά της γλώσσας τους· αυτή θα καίει ανάμεσά τους και δε θα σβήνει· πάνω τους θα ριχτεί σαν το λιοντάρι, και σαν τη λεοπάρδαλη θα τους κατασπαράξει. 24-25Όπως φράζεις το κτήμα σου με αγκάθια, έτσι φτιάξε και για το στόμα σου πόρτα κι αμπάρα. Κι όπως δένεις σφιχτά, προσεχτικά, το ασήμι σου και το χρυσάφι, το ίδιο πρόσεχε και ζύγιζε και μέτρα το καθετί που λες. 26Πρόσεχε να μη σφάλεις με τη γλώσσα σου, μήπως τύχει και πέσεις πάνω σ’ αυτόν που την παγίδα σού έστησε.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 29

Ο δανεισμός

1Όποιος δανείζει το διπλανό του, κάνει έργο ελεημοσύνης· κι όποιος τον βγάζει απ’ τη μιζέρια του, τηρεί τις εντολές. 2Τον διπλανό σου δάνειζε την ώρα που έχει ανάγκη, κι εσύ ό,τι δανείστηκες να το εξοφλείς στην ώρα του. 3Κράτα το λόγο σου, κι απέναντι στους άλλους να ’σαι εντάξει, και τότε σε κάθε περίσταση ό,τι έχεις ανάγκη θα το βρεις.

4Πολλοί τα δανεικά λεφτά νόμισαν πως τα βρήκανε στο δρόμο, και φέρνουν σε δύσκολη θέση αυτούς που τους βοήθησαν. 5Ώσπου να πάρει κάποιος το δάνειο που θέλει, φιλάει το χέρι του δανειστή και ταπεινώνεται μιλώντας κολακευτικά για τα χρήματά του· μα όταν έρθει ο καιρός να του το επιστρέψει, όλο και αναβάλλει, βρίσκει δικαιολογίες κι επικαλείται τις περιστάσεις που τάχα είναι δύσκολες. 6Αν καταφέρει να πληρώσει, ο δανειστής θα λάβει μόλις τα μισά· κι αυτό θα πρέπει να το θεωρεί σπουδαίο, όπως όταν βρίσκει κανείς στο δρόμο χρήματα. Αλλιώς, θα του ’χει φάει τα λεφτά του, και θα τον κάνει δίχως λόγο εχθρό· κατάρες και βρισιές θα τον πληρώνει, κι αντί να τον ευγνωμονεί θα τον ξοφλάει με προσβολές. 7Έτσι εξαιτίας της κακότητας αυτής πολλοί αρνούνται να δανείσουν, από το φόβο μήπως δίχως λόγο τα χρήματά τους χάσουνε.

Η ελεημοσύνη

8Ωστόσο κάνε υπομονή με τον φτωχό, μην τον αφήνεις για πολύ την ελεημοσύνη σου να περιμένει. 9Για να υπακούς στην εντολή, βόηθησε τον φτωχό που βρίσκεται σε ανάγκη, μην τον εξαποστείλεις με τα χέρια του αδειανά. 10Χάσε τα χρήματά σου για έναν αδερφό και φίλο· ας μη σκουριάσουν κάτω από μια πέτρα και χαμένα πάνε. 11Διάθεσε τα πλούτη σου σύμφωνα με τις εντολές του Υψίστου· αυτό θα ’ναι για σένα πιο πολύ κι απ’ το χρυσάφι χρήσιμο. 12Αποταμίευε χρήματα να τα ’χεις για ελεημοσύνες και θα σε σώσουν από κάθε συμφορά. 13Τα χρήματα αυτά θ’ αγωνιστούν για σένα στους εχθρούς σου ενάντια, πιότερο κι από ισχυρή ασπίδα κι από δόρυ βαρύ.

Η εγγύηση

14Ο καλός άνθρωπος μπαίνει εγγυητής για τον πλαϊνό του· θα πρέπει να ’χει χάσει κάθε ντροπή αυτός που τον εγκαταλείπει. 15Μην ξεχνάς όμως να ευγνωμονείς τον εγγυητή σου, γιατί αυτός έβαλε το κεφάλι του για χάρη σου. 16Ο κακοήθης σπαταλά τα χρήματα του εγγυητή του κι όποιος δεν ξέρει τι θα πει ευγνωμοσύνη, λησμονάει εκείνον που τον έσωσε. 17Πολλούς ανθρώπους εύπορους κατέστρεψε η εγγύηση· τους έκανε να σαλευτούν σαν το κύμα της θάλασσας. 18Στην εξορία οδήγησε ανθρώπους ισχυρούς κι αυτοί περιπλανήθηκαν μέσα σε ξένα έθνη. 19Ο κακός άνθρωπος που τρέχει να εγγυηθεί επιζητώντας κέρδη, θα καταλήξει στα δικαστήρια. 20Να βοηθάς το διπλανό σου όσο μπορείς, μα να φυλάγεσαι μην τύχει και ο ίδιος μπλέξεις.

Η δύσκολη ζωή στην ξένη χώρα

21Η πρώτη ανάγκη στη ζωή είναι το νερό και το ψωμί, τα ρούχα και το σπίτι, για να σκεπάζουν τη γυμνότητα. 22Καλύτερα μια φτωχική ζωή κάτω απ’ τη στέγη σου, ας είν’ και με δοκάρια, παρά συμπόσια πλούσια σε σπίτια αλλονών. 23Να ’σαι ευχαριστημένος και με τα λίγα και με τα πολλά, και δε θ’ ακούσεις να σε κατηγορούν ότι ζητάς φιλοξενία. 24Είναι άθλια η ζωή να περιφέρεσαι από σπίτι σε σπίτι, το στόμα σου να μην τολμάς ν’ ανοίξεις εκεί που ως ξένος κατοικείς. 25Θα τους δίνεις εσύ να τρώνε και να πίνουν, χωρίς καμιά αναγνώριση, κι από πάνω θ’ ακούς λόγια πικρά: 26«Έλα εδώ ξένε, το τραπέζι ετοίμασε, κι αν έχεις τίποτα στο χέρι σου, δώσ’ μου να φάω». 27«Φύγε τώρα, ξένε, γιατί θα ’ρθεί ένα σπουδαίο πρόσωπο· ο αδερφός μου έρχεται να μείνει εδώ, χρειάζομαι το σπίτι».

28Αυτά τα λόγια είναι σκληρά για έναν άνθρωπο ευαίσθητο, ν’ ακούει να τον κατηγορεί ο οικοδεσπότης και να τον διασύρει ο δανειστής.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 30

ΓΙΑ ΤΑ ΤΕΚΝΑ

Η παιδαγωγία

1Όποιος το γιο του αγαπάει, τον τιμωρεί συχνά, για να μπορεί στα τελευταία του να χαίρεται για κείνον. 2Αυτός που δίνει αγωγή καλή στο γιο του, θα πάρει απ’ αυτόν χαρά και θα περηφανεύεται γι’ αυτόν ανάμεσα στις γνωριμίες του. 3Αυτός που νουθετεί το γιο του, θα κάνει τον εχθρό του να ζηλέψει, και θα καμαρώνει γι’ αυτόν μπροστά στους φίλους του. 4Αν πέθανε ο πατέρας του, είναι σαν να μην πέθανε· γιατί άφησε πίσω του ένα γιο που του μοιάζει. 5Όσο ζούσε τον έβλεπε και χαιρότανε, μπροστά στο θάνατο δεν είχε λύπη. 6Αφήνει πίσω κάποιον που θα πάρει απ’ τους εχθρούς του εκδίκηση, και στους φίλους του την καλοσύνη τους θ’ ανταποδώσει.

7Το γιο του όποιος τον κακομαθαίνει, θα φτάσει να του δένει τις πληγές· στην κάθε του κραυγή θα τρέμουνε τα φυλλοκάρδια του. 8Το άλογο που δε δαμάστηκε, γίνεται δύστροπο· κι ο γιος που στον εαυτό του αφέθηκε, θα γίνει αυθάδης. 9Παραχάιδεψε το παιδί σου και θα σε τρομάξει· παίξε μαζί του και θα σε κάνει να λυπηθείς. 10Μαζί του μη γελάσεις, για να μην υποφέρεις μαζί μ’ αυτό και τέλος φτάσεις τα δόντια σου να τρίζεις. 11Ελευθερίες μην του αφήνεις όσο είναι μικρό [και μην κλείνεις τα μάτια μπρος στα λάθη του. 12Λύγισέ του τον τράχηλο στα νιάτα του] και μαύρισέ του τα πλευρά όσο είναι μικρό, μήπως και τύχει δύστροπο και δε σ’ ακούει. 13Το γιο σου παιδαγώγησε και κόπιασε γι’ αυτόν, για να μην έχεις να υποφέρεις απ’ την αδιαντροπιά του.

Για την υγεία

14Καλύτερα ένας φτωχός, γερός και δυνατός, παρά ένας πλούσιος μ’ αρρωστημένο σώμα. 15Υγεία κι ευρωστία αξίζουν πιο πολύ απ’ όλο το χρυσάφι, και το ρωμαλέο σώμα αξίζει πιο πολύ από αγαθά αμύθητα. 16Πλούτος καλύτερος απ’ την υγεία δεν υπάρχει· ούτε ευτυχία πιο μεγάλη απ’ τη χαρούμενη καρδιά. 17Καλύτερος ο θάνατος από ζωή δυστυχισμένη, ο ύπνος ο αιώνιος από μια χρόνια αρρώστια. 18Τ’ άφθονα φαγητά μπροστά σε κάποιον άρρωστο που δεν μπορεί να φάει, μοιάζουν με προσφορές τροφής πάνω σε τάφο.ιθ 19Τι ωφελεί η προσφορά τροφής μπρος σ’ ένα είδωλο; Ούτε να φάει μπορεί ούτε να οσφρανθεί· το ίδιο είναι κι αυτός, που ο Κύριος τον τιμωρεί με αρρώστια. 20Βλέπουν τα μάτια του κι αναστενάζει, σαν τον ευνούχο που εναγκαλίζεται παρθένα και βογγά.

21Στη λύπη μην αφήνεσαι και μην εγκαταλείπεσαι σε σκέψεις μελαγχολικές. 22Η χαρά της καρδιάς κι η ευχαρίστηση μακραίνουν τη ζωή, κι άξια την κάνουν να τη ζει ο άνθρωπος. 23Αγάπα τη ζωή σου, δίνε στην καρδιά σου παρηγοριά και διώχνε μακριά τη λύπη από πάνω σου· γιατί πολλούς αφάνισε η λύπη κι είναι εντελώς ανώφελη. 24Η ζήλεια κι ο θυμός μικραίνουν τη ζωή, κι οι έγνοιες πρόωρα τον άνθρωπο γερνάνε. 25Ένας χαρούμενος άνθρωπος διαλέγει με φροντίδα την τροφή του και την απολαμβάνει.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 31

Τα πλούτη

1Η μέριμνα του πλούτου λιώνει το σώμα, κι η έγνοια που τα πλούτη προκαλούν διώχνει τον ύπνο μακριά. 2Οι έγνοιες της αγρύπνιας ως και τη νύστα διώχνουν, και σαν βαριά αρρώστια τον ύπνο αφαιρούν.

3Ο πλούσιος κουράζεται για να μαζεύει πλούτη· κι όταν για λίγο σταματά, είναι για ν’ απολαύσει τ’ αγαθά του. 4Κουράζεται ο φτωχός για μια ζωή στη στέρηση· κι όταν για λίγο σταματά, μέσα στην ένδεια πέφτει.

5Αυτός που το χρυσάφι αγαπά, την αμαρτία δε θα την αποφύγει· κι αυτός που κυνηγάει το κέρδος, θα διαφθαρεί μ’ αυτό. 6Πολλοί για το χρυσάφι καταστράφηκαν, ήρθε ο χαμός τους αναπόφευκτος. 7Παγίδα είναι για κείνους που του παραδίνονται, κι όλοι οι ανόητοι πέφτουν μέσα.

8Είν’ ευτυχής ο πλούσιος που βρέθηκε άμεμπτος και δεν τρέχει ξοπίσω απ’ το χρυσάφι. 9Ποιος είν’ αυτός; Να τον καλοτυχίσουμε, γιατί κατόρθωσε ένα πράγμα θαυμαστό, που ως τώρα δεν το πέτυχε κανένας. 10Ποιος έτσι δοκιμάστηκε και τέλειος βρέθηκε; Μπορεί να ’ναι περήφανος γι’ αυτό. Ποιος που μπορούσε ν’ αμαρτήσει δεν αμάρτησε; ή ν’ απατήσει και δεν το ’κανε; 11Θα μένουν στεριωμένα τ’ αγαθά του κι όλος ο κόσμος θ’ ανιστορεί τις καλοσύνες του.

Τα γεύματα

12Σε πλούσιο τραπέζι κάθισες; Μη μείνεις μ’ ανοιχτό το στόμα και μην πεις: «Τι κρίμα που δεν μπορώ όλα αυτά να τα φάω!» 13Μην ξεχνάς πως είν’ κακό το αχόρταγο το μάτι. Χειρότερο απ’ το μάτι είναι στον κόσμο τίποτα; Γι’ αυτό και πρέπει δάκρυα να χύνει τόσο συχνά. 14Το χέρι μην απλώνεις σε κάτι που ένας άλλος το κοιτά και μη στριμώχνεσαι μ’ αυτόν στο ίδιο πιάτο. 15Νιώθε το διπλανό σου κρίνοντας από εσέ τον ίδιο, και για το καθετί να σκέφτεσαι. 16Να τρως σαν άνθρωπος ευγενικός ό,τι βάζουν μπροστά σου και λαίμαργα να μη μασάς, να μη σε σιχαθούν. 17Από καλή ανατροφή πρώτος να σταματάς και να μην είσαι αχόρταγος, μήπως και σε προσβάλουν. 18Αν σε πολλούς ανάμεσα κάθισες στο τραπέζι, πριν απ’ τους άλλους μην απλώσεις το χέρι σου. 19Πόσο το λίγο είν’ αρκετό για κείνον που έχει αγωγή! Όταν θα πέσει στο κρεβάτι δεν θα βαριανασαίνει! 20Ο υγιεινός ο ύπνος θέλει στομάχι ελαφρό. Σηκώνεται κανείς πρωί κι αισθάνεται ευδιάθετος· ενώ τον λαίμαργο τον βασανίζει αγρύπνια, ναυτία και πόνοι κολικοί. 21Αν πιέστηκες να φας παραπολύ, σήκω και πήγαινε μακριά εμετό να κάνεις, και θ’ ανακουφιστείς. 22Παιδί μου, άκουσέ με, μη με περιφρονήσεις· αργότερα τα λόγια μου θα καταλάβεις· να είσαι μετρημένος σε ό,τι κάνεις κι αρρώστια καμιά δε θα σε βρει.

23Το γενναιόδωρο οικοδεσπότη τον παινεύουν όλοι οι άνθρωποι και για το λόγο αυτό γίνεται ξακουστός. 24Το σφιχτοχέρη οικοδεσπότη, αντίθετα, τον κατακρίνουν όλοι στην πόλη, και έχουν δίκιο.

Το κρασί

25Μην κάνεις το παλικάρι στο κρασί, γιατί πολλά έχει το κρασί ρημάξει παλικάρια. 26Μες στο καμίνι δοκιμάζεται το ατσάλι, που έχει ριχτεί πυρακτωμένο στο νερό· το ίδιο και με το κρασί: οι χαρακτήρες δοκιμάζονται όταν φιλονικούν οι εγωιστές. 27Όταν με μέτρο πίνουν οι άνθρωποι κρασί, ζωή τούς δίνει· τι είναι η ζωή για κείνον που κρασί δε γεύεται; Το κρασί φτιάχτηκε για των ανθρώπων τη χαρά. 28Αναγαλλιάζει η καρδιά κι ευφραίνεται η ψυχή απ’ το κρασί, όταν πίνεται στην ώρα του και με μέτρο. 29Αλλά πικραίνεται η ψυχή όταν το κρασί πίνεται υπέρμετρα· φέρνει ερεθισμό και κλονισμό στο βήμα. 30Αυξάνει το μεθύσι του ανόητου το θυμό, ως το σημείο να τον καταστρέψει· τη δύναμή του λιγοστεύει, του φέρνει συμφορές. 31Σ’ ένα συμπόσιο με κρασί μην αποπάρεις το συνδαιτυμόνα σου, μην τον περιγελάσεις στο κέφι όταν θα ’ρθεί· μην του πεις λόγια που μπορεί να τον προσβάλουν, μην τον στενοχωρείς πιέζοντάς τον να σου ξοφλήσει ό,τι σου χρωστά.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 32

Καλή συμπεριφορά στα συμπόσια

1Συμποσιάρχη σ’ έκαναν; Μην υπερηφανεύεσαι· να ’σαι ανάμεσα στους άλλους σαν ένας απ’ αυτούς, για κείνους πρώτα φρόντιζε κι έπειτα εσύ να κάθεσαι. 2Αφού εκτελέσεις όλα τα καθήκοντά σου, κάτσε στη θέση σου για να χαρείς μαζί τους και να δεχτείς τον έπαινο που τόσο επάξια όλα τα κανόνισες. 3Μίλησε, προεστέ, γιατί αυτό είναι χρέος σου, αλλά με πολλή φρόνηση και μην πάρεις από την ώρα της μουσικής. 4Στη διάρκεια μιας ακρόασης μη μιλάς ακατάσχετα και μην επιδεικνύεις άκαιρα τη σοφία σου. 5Ρουμπινιά σφραγιδόπετρα σε χρυσό δαχτυλίδι, έτσι είναι σ’ ένα συμπόσιο η μουσική. 6Η μελωδία των μουσικών που συνοδεύει ένα κρασί εκλεκτό, είναι σαν σμαραγδένια σφραγιδόπετρα ένθετη σε μαλαματένιο δαχτυλίδι.

7Νέε μου, να μιλάς όταν υπάρχει ανάγκη, και μόνο αν σε ρωτήσουν δυο φορές. 8Μίλα συνοπτικά· λέγε πολλά με λίγα λόγια, δείχνε πως ξέρεις κι όμως σιωπάς. 9Ανάμεσα σε άντρες σπουδαίους μη φέρεσαι σαν ίσος τους, κι όταν μιλάει άλλος εσύ μη φλυαρείς. 10Η αστραπή τρέχει πιο πριν απ’ τη βροντή, κι η καλή φήμη προηγείται απ’ το σεμνό τον άνθρωπο.

11Όταν η ώρα έρθει για να φύγεις, πήγαινε και μη μένεις τελευταίος· τρέχα στο σπίτι σου και μη χασομεράς. 12Εκεί διασκέδαζε και κάνε ό,τι σ’ αρέσει, αλλά μην αμαρτάνεις με λόγια υπεροπτικά. 13Και για όλα τούτα δόξαζε αυτόν που σ’ έπλασε και που με τ’ αγαθά του σε γεμίζει.

Ο σεβασμός στον Κύριο

14Όποιος τον Κύριο σέβεται, τη διδαχή του θα δεχτεί, κι όσοι απ’ τα χαράματα ζητούν το θέλημά του να γνωρίσουν, θα βρουν την εύνοιά του. 15Όποιος το νόμο ερευνά, απ’ αυτόν θα χορτάσει· μα όποιος είναι υποκριτής θα σκοντάψει σ’ αυτόν. 16Όποιοι τον Κύριο σέβονται θα βρούνε ποιο είναι το σωστό, κι οι δίκαιες οι πράξεις τους καθώς το φως θα λάμψουν. 17Ο αμαρτωλός δεν δέχεται τον έλεγχο, και δικαιολογία θα βρει να κάνει αυτό που θέλει.

18Ο άνθρωπος που σκέφτεται, τις ξένες γνώμες δεν τις παραβλέπει· ενώ ο υπερόπτηςκ τους άλλους δεν τους εκτιμά, έστω και αν ο ίδιος πράττει ασυλλόγιστα. 19Μην κάνεις τίποτε άσκεφτα, και για ό,τι πράττεις δε θα μετανιώσεις. 20Μην περπατάς σε δρόμο με κακοτοπιές, μην τύχει και στις πέτρες του σκοντάψεις. 21Μην εμπιστεύεσαι ένα δρόμο που μοιάζει ομαλός· 22κι απ’ τα παιδιά σου ακόμα να φυλάγεσαι. 23Σε κάθε σου έργο πίστευε στον εαυτό σου· τήρηση των εντολών είναι κι αυτό. 24Όποιος το νόμο εμπιστεύεται, τις εντολές φυλάει, κι όποιος τον Κύριο εμπιστεύεται δε θα ζημιωθεί.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 33

1Κακό δεν πρόκειται να βρει αυτόν που σέβεται τον Κύριο. Και στη δοκιμασία ακόμα, πάλι θα τον σώσει αυτός. 2Ο άνθρωπος ο σοφός το νόμο του Θεού δε θα μισήσει, ενώ αυτός που υποκρίνεται πως τον τηρεί, είναι καθώς το πλοίο στην τρικυμία. 3Ο άνθρωπος ο γνωστικός θα ’χει στο νόμο εμπιστοσύνη, ο νόμος θα του είναι αξιόπιστος σαν θεϊκός χρησμός.

4Να προετοιμάζεις ό,τι πρόκειται να πεις, κι έτσι με προσοχή θα σε ακούνε· να συναρμολογείς τις γνώσεις σου κι έπειτα ν’ απαντάς. 5Τα αισθήματα κι η σκέψη του ανόητου, σαν έμμονες ιδέες γυρίζουν πάντα γύρω απ’ τα ίδια πράγματα, όπως η ρόδα του αμαξιού γύρω απ’ τον άξονά της. 6Ο φίλος ο σαρκαστικός μοιάζει βαρβάτο άλογο, που χλιμιντρίζει όποιος και να καθίσει πάνω του.

Ανισότητες

7Γιατί ορισμένες μέρες είναι απ’ τις άλλες σπουδαιότερες, αφού απ’ τον ήλιο έρχεται το φως όλες τις μέρες μες στο χρόνο; 8Ο Κύριος μες στη σοφία του τις διαχώρισε κι αυτός καθόρισε τις εποχές και τις γιορτές. 9Απ’ αυτές άλλες τις ξεχώρισε και τις αγίασε, κι άλλες τις άφησε μέσα στις μέρες της σειράς.

10Όλοι οι άνθρωποι είν’ από χώμα, και ο Αδάμ πλάστηκε απ’ τη γη. 11Ωστόσο ο Κύριος μες την παντογνωσία του τους διαχώρισε κι έκανε διαφορετική του καθενός τους την πορεία. 12Απ’ αυτούς, άλλους τους ευλόγησε και τους ανέδειξε, άλλους τους εξαγίασε, τους έφερε κοντά του κι άλλους πάλι τους καταράστηκε και τους ταπείνωσε και τους ανέτρεψε απ’ τη θέση που είχαν. 13Σαν τον πηλό του αγγειοπλάστη μες στο χέρι του, που τον διαμορφώνει όπως θέλει, έτσι είν’ οι άνθρωποι μέσα στου πλάστη τους τα χέρια. Αποφασίζει αυτός τι θα τους κάνει.

14Αντίκρυ στο κακό βρίσκεται το καλό· στο θάνατο αντίκρυ είν’ η ζωή. Έτσι είναι κι ο αμαρτωλός στον ευσεβή απέναντι. 15Κοίτα, λοιπόν, τα έργα του Υψίστου, πως όλα πάν’ ζευγαρωτά, αντίκρυ το ένα στ’ άλλο.

16Κι εγώ, που τελευταίος ήμουν, έτρεξα καθώς εκείνος που μαζεύει ρώγες πίσω απ’ τους τρυγητές. 17Και με την ευλογία του Κυρίου πρόφτασα και γέμισα σαν τρυγητής το πατητήρι με σταφύλια. 18Βλέπετε, δεν κουράστηκα για μένα μοναχά, μα και για χάρη όλων αυτών που μόρφωση γυρεύουν. 19Ακούστε με, του λαού εσείς οι άρχοντες, κι οι αρχηγοί της σύναξης δώστε την προσοχή σας.

Ανεξαρτησία

20Στο γιο σου ή στη γυναίκα σου, στον αδερφό σου ή στο φίλο σου μη δώσεις εξουσία πάνω σου όσο θα ζεις· και μη χαρίσεις σ’ άλλον τ’ αγαθά σου, μήπως κι αλλάξεις γνώμη και πρέπει να παρακαλείς για να τα πάρεις πίσω. 21Όσο ζεις κι ανασαίνεις, κανέναν μην αφήσεις ν’ αποφασίζει αυτός για σένα. 22Γιατί είναι προτιμότερο να σε παρακαλούνε τα παιδιά σου, παρά να τα κοιτάς εσύ στα χέρια. 23Σ’ όλα τα έργα σου εσύ να υπερτερείς και μην αφήνεις να αμφισβητούν την αυθεντία σου. 24Τη μέρα που η ζωή σου θα τελειώνει και της θανής σου θα ’ρθει ο καιρός, τότε μοίρασε την περιουσία σου.

Για τους δούλους

25Το σανό, το ραβδί και τα φορτία είναι για το γαϊδούρι· μα για τον υπηρέτη είν’ το ψωμί, η πειθαρχία κι η δουλειά. 26Βάλε το δούλο σου να δουλέψει και θα ’χεις την ησυχία σου· άφησέ τον χωρίς δουλειά και θα ζητήσει ελευθερία. 27Ο ζυγός και το χαλινάρι λυγίζουν τον τράχηλο, μα για τον κακοήθη υπηρέτη χρειάζονται ραβδιές και μαστιγώματα. 28Βάλ’ τον να εργάζεται για να μην τεμπελιάζει, γιατί πολλά κακά διδάσκει η αργία. 29Βάλ’ τον στα έργα αυτά που του ταιριάζουν κι αν δε συμμορφωθεί βάλ’ του δεσμά. 30Μα από κανέναν να μην έχεις απαιτήσεις υπερβολικές ούτε να κάνεις κάτι που δε θα ’ναι δίκαιο.

31Αν έχεις ένα μόνο δούλο, σαν τον εαυτό σου πρόσεχέ τον, γιατί με αίμα τον απέκτησες. 32Αν έχεις ένα μόνο δούλο, σαν σε αδερφό σου να του φέρεσαι, γιατί θα τον χρειαστείς σαν τη ζωή σου. 33Αν βάναυσα τον μεταχειριστείς και σηκωθεί και φύγει, από ποιον δρόμο θα γυρεύεις να τον βρεις;

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 34

Η ματαιότητα των ονείρων

1Οι μάταιες και πλανερές ελπίδες είναι για κείνον που δεν έχει φρόνηση· και στους ανόητους τα όνειρα δίνουν φτερά. 2Όποιος προσέχει τα όνειρα, είναι σαν κάποιον που μοχθεί να πιάσει μια σκιά και κυνηγάει τον άνεμο. 3Αυτά που βλέπουμε στα όνειρα είναι τα είδωλα των πραγμάτων, όπως το ομοίωμα ενός προσώπου απέναντι σ’ έναν καθρέφτη. 4Απ’ το ακάθαρτο τι μπορεί να καθαριστεί; και τι από το ψέμα ν’ αληθέψει; 5Μαντείες, προμηνύματα και όνειρα είν’ όλα χίμαιρες, καθώς της ετοιμόγεννης οι φαντασίες. 6Καμία σημασία μην τους δίνεις, εκτός αν στάλθηκαν από τον Ύψιστο, σημάδια της επίσκεψής του. 7Πολλούς τα όνειρα τους παραπλάνησαν κι όσοι ελπίσανε σ’ αυτά διαψευστήκαν. 8Ο νόμος του Θεού θα εκπληρωθεί αδιάψευστα και η σοφία στην εντέλεια αποκαλύπτεται, όταν άνθρωποι αξιόπιστοι μιλούν.

Η χρησιμότητα των ταξιδιών

9Άνθρωπος που ταξίδεψε πολύ, πολλά έχει μάθει· είναι πολύπειρος, κι όταν μιλά λέει για πράγματα που τα ξέρει καλά. 10Όποιος δεν έχει πείρα, γνωρίζει λίγα μόνο πράγματα· ενώ ο πολυταξιδεμένος είναι όλο εμπειρίες. 11Πολλά έχω δει στα ταξίδια που έκανα και πιο πολλά κατάλαβα απ’ όσα γίνεται να πω. 12Πολλές φορές κινδύνεψα ως το θάνατο, μα σώθηκα χάρη σ’ αυτήν την πείρα.

Ο σεβασμός στον Κύριο

13Όσοι τον Κύριο σέβονται θα ζήσουν, γιατί σ’ εκείνον που τους σώζει στηρίζεται η ελπίδα τους. 14Όποιος τον Κύριο σέβεται, τίποτα δε θα φοβηθεί ούτε και θα δειλιάσει, γιατί εκείνος είν’ η ελπίδα του. 15Ευτυχισμένος είν’ εκείνος που σέβεται τον Κύριο· σε ποιον ελπίζει, άλλωστε, και ποιος είναι το στήριγμά του; 16Τα μάτια του Κυρίου είναι στραμμένα σ’ εκείνους που τον αγαπούν· αυτός είναι ισχυρή προστασία, στήριγμα δυνατό, στο λίβα ενάντια καταφύγιο, σκέπη για το μεσημεριάτικο ήλιο, προφύλαξη από παραπάτημα, στην πτώση γλιτωμός. 17Ο Κύριος δίνει στην ψυχή φτερά, στα μάτια δίνει λάμψη, χαρίζοντας γιατρειά και ζωή κι ευλογία.

Οι θυσίες

18Όταν προσφέρει κάποιος για θυσία ένα αγαθό που με αδικία απέκτησε, η προσφορά του είναι κοροϊδία και των παράνομων οι προσφορές δε γίνονται δεκτές. 19Δεν είναι ευπρόσδεκτες στον Ύψιστο οι προσφορές των ασεβών, ούτε για τις θυσίες τις πολλές συγχωρεί αμαρτίες. 20Όποιος προσφέρει μια θυσία με των φτωχών τα χρήματα, είναι σαν να θυσιάζει ένα παιδί μπροστά στα μάτια του πατέρα του. 21Το παιδί των φτωχών είν’ η ζωή τους· κι εκείνος που τους το στερεί είναι φονιάς. 22Όποιος από το διπλανό του τη διατροφή του αφαιρεί, είναι το ίδιο σαν να τον σκοτώνει· κι όποιος δε δίνει στον εργάτη το μισθό του, είναι φονιάς.

23Όταν ο ένας χτίζει κι ο άλλος γκρεμίζει, εκτός από τους κόπους ποια είν’ η ωφέλεια; 24Όταν ο ένας λέει ευχές κι ο άλλος λέει κατάρες, ποιανού φωνή θ’ ακούσει ο Κύριος; 25Αυτός που καθαρίστηκε από άγγιγμα νεκρού, και τον αγγίζει πάλι, απ’ τον καθαρισμό του ποιο είναι τ’ όφελος; 26Το ίδιο είναι κι ο άνθρωπος που για τις αμαρτίες του νηστεύει, και πάλι πάει και ξανακάνει τα ίδια· την προσευχή του ποιος θα την ακούσει; σε τι ωφελήθηκε που ταπεινώθηκε;

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 35

Νόμος και θυσίες

1Όποιος το νόμο εφαρμόζει, είναι σαν να προσφέρει θυσίες πολλαπλές· κι αυτός που υπακούει στις εντολές είναι σαν να προσφέρει θυσία κοινωνίας. 2Αυτός που ανταποδίδει την ευεργεσία, είναι σαν να προσφέρει θυσία από σιμιγδάλι· κι αυτός που κάνει ελεημοσύνη, σαν να προσφέρει θυσία ευχαριστίας. 3Όποιος κρατιέται μακριά από την κακία, είναι αρεστός στον Κύριο· κι όποιος την αδικία αποφεύγει, μ’ αυτόν τον τρόπο του προσφέρει θυσία εξιλέωσης. 4Ωστόσο, μην παρουσιαστείς μπροστά στον Κύριο με αδειανά τα χέρια, γιατί αυτός έχει εντολή δοσμένη για όλες αυτές τις προσφορές. 5Όταν προσφέρει ο δίκαιος θυσία, το λίπος καίγεται στο θυσιαστήριο κι η ευωδιά της ανεβαίνει μπροστά στον Ύψιστο. 6Του δίκαιου ανθρώπου η θυσία είν’ ευπρόσδεκτη, κι ο Κύριος δε θα παραβλέψει το μέρος της θυσίας που καίγεται γι’ αυτόν. 7Με γενναιοδωρία να τιμάς τον Κύριο και μη φειδωλευτείς όταν τα πρωτογεννήματα προσφέρεις της συγκομιδής σου. 8Σε κάθε προσφορά σου να έχεις πρόσωπο χαρούμενο και με χαρά στον Κύριο ν’ αφιερώνεις το δέκατο απ’ τα εισοδήματά σου. 9Δώσε στον Ύψιστο, καθώς εκείνος σου έχει δώσει: πλουσιοπάροχα, όσο περνά απ’ το χέρι σου. 10Γιατί ο Κύριος τα ξαναδίνει πίσω και θα σ’ τα ανταποδώσει στο επταπλάσιο.

Θεία δικαιοσύνη

11Μην προσπαθείς με δώρα τον Κύριο να εξαγοράσεις· δεν πρόκειται να τα δεχτεί. 12Και μην έχεις πεποίθηση στην άδικη θυσία, γιατί ο Κύριος είναι δικαστής που δε χαρίζεται σε πρόσωπα. 13Δε θα μεροληπτήσει ενάντια στον φτωχό, την προσευχή του αδικημένου θα εισακούσει. 14Δε θ’ αδιαφορήσει για του ορφανού τη δέηση ούτε και για τη χήρα που σε παράπονα ξεσπά. 15Όταν τα δάκρυα της χήρας κυλούν στα μάγουλά της, πέφτει η κατακραυγή της πάνω σ’ αυτόν που τα προκάλεσε.

16Αυτός που υπηρετεί τον Κύριο θα γίνει αποδεκτός μετά χαράς κι η δέησή του ως στα σύννεφα θα φτάσει. 17Η προσευχή του ταπεινού τα σύννεφα διασχίζει κι ωσότου το σκοπό του να πετύχει, δεν πρόκειται να παρηγορηθεί. 18Και δε θα σταματήσει, ώσπου να επέμβει ο Ύψιστος και ν’ απονείμει δικαιοσύνη στο λαό του.

19Ο Κύριος δε θ’ αργήσει· ούτε για πολύ τους εγκληματίες θ’ ανεχθεί. 20Θα σπάσει τα πλευρά των άσπλαχνων και τιμωρία στα έθνη ν’ ανταποδώσει. 21Το πλήθος θα εξαφανίσει των υπερηφάνων και θα συντρίψει των αδίκων την ισχύ· 22θ’ ανταποδώσει στον καθένα ανάλογα με τις πράξεις του και θα κρίνει τα έργα των ανθρώπων ανάλογα με τις προθέσεις τους. 23Ο Κύριος δικαιοσύνη θ’ αποδώσει στο λαό του και με χαρά θα τον γεμίσει, γιατ’ είναι σπλαχνικός. 24Η ευσπλαχνία είναι καλή στον καιρό της στενοχώριας· σαν της βροχής τα σύννεφα σε καιρό αναβροχιάς.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 36

Προσευχή για απελευθέρωση και αποκατάσταση των Ισραηλιτών

1Κύριε, σπλαχνίσου μας. Θεέ όλου του κόσμου ρίξε το βλέμμα σου και κάνε όλα τα έθνη να σε σέβονται. 2Ενάντια στα ξένα έθνη σήκω το χέρι σου, να δουν τη δύναμή σου. 3Καθώς μπροστά τους φάνηκε η αγιότητά σου με ό,τι έκανες σ’ εμάς, έτσι κάνε μπροστά μας το μεγαλείο σου να φανεί μ’ ό,τι σ’ αυτούς θα κάνεις. 4Κι ας μάθουν όλοι, όπως κι εμείς το μάθαμε, πως δεν υπάρχει Θεός έξω από σένα, Κύριε. 5Δείξε νέα σημεία και κάνε πράξεις θαυμαστές, ώστε σαν παντοδύναμος να δοξαστείς. 6Ας ανάψει ο θυμός σου κι ας ξεσπάσει η οργή σου· τον αντίπαλο εξάλειψε, σύντριψε τον εχθρό. 7Συντόμεψε τον ερχομό της κρίσης σου, τον όρκο σου θυμήσου και κάνε όλοι να διηγούνται τα μεγάλα σου κατορθώματα. 8Κύριε, μες στην πυρακτωμένη σου οργή ας κατακαεί όποιος θα ’χει επιζήσει· κι όσοι καταπιέζουν το λαό σου ας καταστραφούν. 9Σύντριψε τα κεφάλια των εχθρικών αρχόντων, που λένε: «Δεν υπάρχει άλλος έξω από μας».

10Μάζεψε, Κύριε, όλες τις φυλές του Ιακώβ και δώσ’ τους πάλι την κληρονομία, όπως το είχες κάνει αρχικά. 11Κύριε, λυπήσου το λαό που φέρνει τ’ όνομά σου, τον Ισραήλ, που τον ονόμασες πρωτότοκό σου γιο. 12Δείξε συμπόνια για την πόλη όπου βρίσκεται ο ναός σου, την Ιερουσαλήμ, την πόλη όπου αναπαύεσαι. 13Γέμισε τη Σιών μ’ εγκώμια σ’ εσένα, και το ναόκα σου με τη δόξα σου. 14Δείξε σ’ όλους πως ο Ισραήλ είναι λαός σου, που τον δημιούργησες απ’ την αρχή και κάνε να εκπληρωθούν οι προφητείες που στ’ όνομά σου ειπώθηκαν. 15Αντάμειψε αυτούς που σε προσμένουν κι αλήθεψε όσα είπαν οι προφήτες σου. 16Άκουσε, Κύριε, την προσευχή των δούλων σου, σύμφωνα με την ευλογία του Ααρών πάνω στο λαό σου 17κι ας μάθουν όλοι οι κάτοικοι της γης ότι εσύ είσαι ο Κύριος, ο αιώνιος Θεός.

Εκλογή της συζύγου

18Δέχεται το στομάχι κάθε λογής τροφή, υπάρχουν όμως και τροφές καλύτερες από άλλες. 19Καθώς διακρίνει το λαρύγγι τα διάφορα είδη του κυνηγιού, έτσι κι ένα έξυπνο μυαλό τις ψεύτικες κουβέντες. 20Ένας με διεστραμμένο μυαλό προκαλεί λύπη· αλλά ο έμπειρος άνθρωπος μπορεί και την ανταποδίδει.

21Είναι η γυναίκα αναγκασμένη να δεχτεί για σύζυγο τον οποιονδήποτε άντρα. Ο άντρας όμως μπορεί να διαλέγει στις κοπέλες ανάμεσα. 22Της γυναίκας η ομορφιά λάμψη σκορπά στο πρόσωπο του άντρα· στα μάτια του τίποτα δεν υπάρχει πιο επιθυμητό. 23Αν είν’ η ομιλία της καλοσυνάτη και γλυκιά, τότε είν’ ο άντρας της ο πιο ευτυχής απ’ τους ανθρώπους. 24Αυτός που αποκτάει καλή γυναίκα, το πιο καλό αγαθό αποκτάει· βρίσκει βοηθό που του ταιριάζει και στύλο να στηρίζεται. 25Εκεί που δεν υπάρχει φράχτης, το χτήμα θα λεηλατηθεί· κι όπου γυναίκα δεν υπάρχει, ο άντρας θα στενάζει γυρίζοντας εδώ κι εκεί. 26Γιατί ποιος θα εμπιστευτεί κάποιον που αλητεύει κι από τη μια στην άλλη πόλη τριγυρνά; 27Έτσι και με τον άνθρωπο που μόνιμη δεν έχει κατοικία κι όπου τον βρει η νύχτα σταματά.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 37

Ψεύτικοι φίλοι

1Μπορεί ο καθένας να σου λέει: «Κι εγώ είμαι φίλος σου»· μα μερικοί είναι φίλοι μόνο με τα λόγια. 2Δεν είναι για τον άνθρωπο λύπη μέχρι θανάτου, όταν ο σύντροφος κι ο φίλος γίνονται εχθροί; 3Αχ, κακή προδιάθεση, από πού ήρθες; Πώς μπόρεσες να πλημμυρίσεις τη γη με απάτη; 4Ο σύντροφος ευχαριστιέται όταν χαίρεται ο φίλος του· μα τον καιρό της στενοχώριας θα στραφεί εναντίον του. 5Όσο του δίνει ο φίλος του κάτι για να γεμίσει το στομάχι του, στη θλίψη του συμπαραστέκει. Αν γίνει όμως πόλεμος χάνεται πίσω απ’ την ασπίδα του. 6Το φίλο σου μην τον ξεχνάς μες στη ζωή σου, προπάντων μην τον λησμονάς μέσα στα πλούτη σου.

Καλοί και κακοί σύμβουλοι

7Ο κάθε συμβουλάτορας τη γνώμη του την εκθειάζει, αλλά υπάρχουν μερικοί που συμβουλεύουνε για το συμφέρον τους. 8Φυλάξου από συμβουλάτορα και μάθε πρώτα τι τον ενδιαφέρει –γιατί αυτός για το συμφέρον του θα δώσει συμβουλή– μήπως και ρίξει πάνω σου τις βλέψεις του, 9και σου πει: «Σε δρόμο είσαι καλό». Κι έπειτα θα σταθεί από μακριά, να δει το τι θα πάθεις. 10Μη συμβουλεύεσαι αυτόν που σε υποβλέπει και κρύβε τους σκοπούς σου απ’ αυτούς που σε φθονούν. 11Μη συμβουλεύεσαι γυναίκα σχετικά με την αντίζηλό της,κβ άνθρωπο φοβιτσιάρη για τον πόλεμο, έμπορο για εμπορικές συναλλαγές, αγοραστή για πούλημα, τσιγκούνη άνθρωπο για ευγνωμοσύνης ανταπόδοση· μη συμβουλεύεσαι για καλοσύνη έναν άσπλαχνο, για οποιαδήποτε δουλειά έναν τεμπέλη ή κάποιον που είναι με το χρόνο μισθωτός για μιας δουλειάς το τέλειωμα ούτε οκνό υπηρέτη για μπόλικη δουλειά. Πάνω σ’ ετούτους μη στηρίζεσαι για όποια και να ’ναι συμβουλή.

12Αντίθετα, να συναναστρέφεσαι αδιάκοπα με άνθρωπο ευσεβή, που καλά ξέρεις πως τηρεί τις εντολές κι είναι μ’ εσένα ομόψυχος, και που μαζί σου θα πονέσει αν πέσεις σε κάποιο παράπτωμα. 13Και μάθε να βασίζεσαι στης καρδιάς σου τη συμβουλή, γιατί κανείς δε σου είναι απ’ αυτήν πιο έμπιστος. 14Το ένστικτο του ανθρώπου τον πληροφορεί συχνά καλύτερα, παρά εφτά φύλακες που κάθονται στη σκοπιά ψηλά. 15Μα πάνω απ’ όλα αυτά τον Ύψιστο ικέτευε, να οδηγεί τα βήματά σου στην αλήθεια.

Γνήσια και ψεύτικη σοφία

16Πριν από κάθε δουλειά προηγείται συζήτηση, και στοχασμός χρειάζεται πριν απ’ την κάθε πράξη. 17Της καρδιάς η απόφαση σε τέσσερις κατευθύνσεις μπορεί να οδηγήσει: 18Προς το καλό ή προς το κακό, προς τη ζωή ή προς το θάνατο· και η γλώσσα μπορεί να οδηγήσει τους άλλους προς καθεμιά απ’ αυτές τις κατευθύνσεις.

19Μπορεί κάποιος να ’ναι πανέξυπνος και να διδάσκει κι άλλους πολλούς· μα για τον εαυτό του να είναι άχρηστος. 20Μπορεί κάποιος να ’ναι καλός ομιλητής μα να είναι μισητός και να του αρνούνται τελικά και το ψωμί. 21Αφού στερήθηκε κάθε αληθινή σοφία, δεν αξιώθηκε απ’ τον Κύριο να είναι αξιαγάπητος. 22Κάποιος μπορεί να ’ναι σοφός για τον εαυτό του, και μόνο αυτός να ωφελείται από τη γνώση του. 23Ο αληθινά σοφός διδάσκει το λαό του και οι καρποί της φρόνησής του πείθουν και διαρκούν πολύ. 24Ένας τέτοιος άνθρωπος θα ’ναι γεμάτος ευλογίες και όλοι όσοι τον βλέπουν θα τον καλοτυχίζουν. 25Του ανθρώπου η ζωή είναι μετρημένη, οι μέρες όμως του Ισραήλ είναι αναρίθμητες. 26Ο σοφός την εμπιστοσύνη έχει του λαού του κι αθάνατο θα μείνει τ’ όνομά του.

Εγκράτεια

27Παιδί μου, όσο ζεις τον εαυτό σου να εξετάζεις· δες τι είναι κακό για σένα και μην το αποκτάς. 28Γιατί όλα τα πράγματα καλά δεν είναι για όλους ούτε όλοι οι άνθρωποι ευχαριστούνται με το καθετί. 29Μην είσαι αχόρταγος για κάθε απόλαυση και μην τρως με απληστία. 30Γιατί θα φέρει αρρώστια το πολύ φαΐ κι η λαιμαργία στην αηδία θα οδηγήσει. 31Πολλοί από λαιμαργία πέθαναν, ενώ χρόνια πολλά θα ζει εκείνος που προσέχει.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 38

Αρρώστια και ιατρική

1Να αποδίδεις στο γιατρό τις τιμές που του ανήκουν, γιατί κι αυτόν ο Κύριος τον έχει ορίσει στο λειτούργημά του. 2Ο Ύψιστος δίνει στο γιατρό τη γνώση να γιατρεύει· και με δώρα τον ανταμείβει ο βασιλιάς. 3Το γιατρό η ικανότητά του τον αναδεικνύει, και προκαλεί το θαυμασμό σπουδαίων αντρών. 4Ο Κύριος δημιούργησε τα φάρμακα από τη γη κι ο άνθρωπος που έχει φρόνηση δε θα διστάσει να τα χρησιμοποιήσει. 5Μήπως από ένα κομμάτι ξύλο δε γλύκανε κάποτε το νερό, ώστε να μάθουν όλοι του Κυρίου τη δύναμη; 6Αυτός έδωσε στους ανθρώπους την ικανότητα να γνωρίζουν αυτά τα φάρμακα, ώστε να τον δοξάζουν με τα έργα του τα θαυμαστά. 7Μ’ αυτά γιατρεύει ο γιατρός κι απαλύνει τον πόνο. 8Μ’ αυτά κι ο φαρμακοποιός κάνει τα μίγματα. Μ’ αυτόν τον τρόπο συνεχίζει ο Κύριος το δημιουργικό του έργο και στους ανθρώπους την υγεία δίνει πάνω στη γη.

9Παιδί μου, τις αρρώστιες σου μην τις παραμελείς αλλά στον Κύριο να προσεύχεσαι κι αυτός θα σε γιατρέψει. 10Παράτησε την αδικία, κάνε το σωστό, κι από την αμαρτία την καρδιά σου καθάριζε. 11Θυσία πρόσφερε ευάρεστη στον Κύριο και σιμιγδάλι σαν τροφή που για τον Κύριο καίγεται, και άλειψε την προσφορά σου με λάδι πιότερο μάλιστα κι απ’ το συνηθισμένο. 12Έπειτα κάλεσε και το γιατρό, γιατί ο Κύριος τον έχει ορίσει στο λειτούργημά του· και να μη φύγει από κοντά σου, γιατί σου είναι χρήσιμος. 13Εξάλλου υπάρχουν περιπτώσεις που η θεραπεία σου βρίσκεται στα χέρια των γιατρών· 14αλλά κι αυτοί στον Κύριο θα προσευχηθούν για να μπορέσουν να ανακουφίσουν και να θεραπεύσουν τον πόνο ή και να σώσουν μια ζωή.

15Εκείνος που αμαρτάνει ενάντια στον Πλάστη του, του αξίζει ν’ αρρωστήσει και να ’χει ανάγκη το γιατρό.

Το πένθος

16Παιδί μου, άσε να χυθούν τα δάκρυά σου γι’ αυτόν που πέθανε, κι άρχισε θρήνο δείχνοντας πόσο φρικτά υποφέρεις. Θάψε το σώμα του όπως του αξίζει και μην παραμελήσεις τον τάφο του. 17Κλάψε πικρά και θρήνησε θερμά και πένθησέ τον κατά πώς του πρέπει, μια μέρα ή και δύο, για ν’ αποφύγεις την κακογλωσσιά. Ύστερα για τη λύπη σου παρηγορήσου. 18Η στενοχώρια της καρδιάς τρώει τη δύναμη του ανθρώπου κι η λύπη καταλήγει στο θάνατο. 19Στη δυστυχία η λύπη είναι μεγάλη και η στενάχωρη ζωή καταπιέζει την καρδιά. 20Στη λύπη μην εγκαταλείπεσαι· διώξ’ την και σκέψου και το δικό σου τέλος. 21Μην το ξεχνάς πως ο νεκρός πίσω πια δε γυρίζει· ούτε κι εκείνον ωφελείς, και τον εαυτό σου βλάπτεις. 22Να θυμάσαι τη μοίρα του, που θα ’ναι και δική σου· σήμερα ο ένας, αύριο ο άλλος. 23Όταν αναπαυτεί ο νεκρός πάψε να τον θυμάσαι· παρηγορήσου για το θάνατό του από την ώρα που θα βγει η ψυχή του.

Χειρωνακτικά επαγγέλματα

24Για ν’ αποκτήσει ο δάσκαλος του νόμου τη σοφία του, χρειάζεται χρόνο για μελέτη· και για να βρει αυτόν το χρόνο πρέπει να λιγοστέψει τις άλλες ασχολίες του. 25Πώς να γίνει σοφός εκείνος που κρατάει το αλέτρι, και μοναχό του καύχημα είναι ότι βαστάει τη βουκέντρα; Αυτός τα βόδια οδηγεί και τον απασχολεί η δουλειά τους, και μοναχά με τα μοσχάρια του μιλάει! 26Η σκέψη του θα ’ναι στο άνοιγμα των αυλακιών· στις ώρες της αγρύπνιας του θα σκέφτεται πώς να ταΐσει τα δαμάλια του.

27Το ίδιο και κάθε τεχνίτης ή αρχιμάστορας που μέρα νύχτα του δουλεύει ή εκείνος που σκαλίζει σφραγιδόλιθους και προσπαθεί με υπομονή τα σχέδια να ποικίλει. Θα βάλει όλη του την καρδιά, πιστά το σχέδιο ν’ αποδώσει, θα ξαγρυπνήσει για να τελειώσει το έργο του.

28Το ίδιο κι ο σιδηρουργός, που καθισμένος πλάι στο αμόνι αφοσιώνεται στην επεξεργασία του σίδερου· η λαύρα της φωτιάς θα ζαρώσει τις σάρκες του και θ’ αγωνίζεται μέσα στου καμινιού την πύρα· ο ήχος του σφυριού θα ηχεί στο αυτί του αδιάκοπα, ενώ θα ’χει τα μάτια του στραμμένα στο σχέδιο του έργου του. Θα βάλει όλη την καρδιά του τα έργα του να ολοκληρώσει, θα ξαγρυπνήσει για να τα διακοσμήσει στην εντέλεια.

29Το ίδιο κι ο αγγειοπλάστης που καθισμένος στη δουλειά του κίνηση δίνει με τα πόδια στον τροχό. Αδιάκοπα φροντίζει για το έργο του κι είναι η κάθε κίνησή του μετρημένη. 30Με το χέρι του καλουπιάζει τον πηλό, αφού τον έχει με τα πέλματα δουλέψει. Θα βάλει όλη την καρδιά του στην άψογη επάλειψη, θα ξαγρυπνήσει για να καθαρίσει το καμίνι.

31Όλοι αυτοί στηρίζονται στα χέρια τους, και ο καθένας είναι επιδέξιος μάστορας στη δουλειά του. 32Χωρίς αυτούς καμιά δε θα μπορούσε πόλη να οικοδομηθεί, ούτε κανείς εκεί να κατοικήσει ούτε να τη διαβεί. 33Αυτούς όμως στις συζητήσεις τις δημόσιες δεν τους καλούν, ούτε κι εξέχουσα τους δίνουν θέση στου λαού τη συνέλευση. Αυτοί δεν κάθονται στου δικαστή την έδρα, ούτε καταλαβαίνουν της δικαιοσύνης την απονομή· δεν είν’ αυτοί που θα προάγουν την επιστήμη ή τη νομοθεσία, δεν περιμένει κανείς απ’ αυτούς τα σοφά αποφθέγματα. 34Ωστόσο αυτοί διατηρούν τον κόσμο στην πορεία του, κι η άσκηση της τέχνης τους είναι η προσευχή τους.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 39

Ο σοφός

1Το ίδιο δεν συμβαίνει όμως μ’ εκείνον που ασχολείται με την καλλιέργεια του πνεύματος κι είν’ αφιερωμένος στο νόμο του Υψίστου. Αυτός θ’ αναζητήσει τη σοφία όλων των αρχαίων και με τις προφητείες θ’ ασχοληθεί. 2Τα λόγια θα φυλάξει ονομαστών ανδρών και στα λεπτά σημεία των παραβολών θα εμβαθύνει. 3Θ’ αναζητήσει τις μυστικές έννοιες των παροιμιών και με τα αινιγματικά θ’ ασχοληθεί αποφθέγματα. 4Θα υπηρετήσει άντρες μεγάλους και μπροστά σε ηγεμόνες θα σταθεί· σε ξένες χώρες θα ταξιδέψει, γιατί από πείρα ξέρει των ανθρώπων τις καλές και τις κακές πλευρές.

5Ο μελετητής της σοφίας θα δώσει όλη του την προσοχή απ’ το πρωί στον Κύριο που τον έπλασε· στον Ύψιστο θα πλησιάσει και θα τον ικετέψει να του συγχωρηθούν οι αμαρτίες του. 6Αν ο μεγάλος Κύριος το θελήσει, θα τον γεμίσει με πνεύμα φρόνησης. Έτσι τα λόγια τα σοφά σαν τη βροχή θα χύνονται απ’ το στόμα του· κι όταν προσεύχεται, τον Κύριο θα ευχαριστεί. 7Τη σκέψη και τη γνώση του θα βάλει σε ίσιο δρόμο και του Κυρίου θα συλλογάται τα μυστήρια. 8Μέσα στη διδαχή του θα φανερώνεται η παιδεία που έλαβε και καύχημά του θα ’χει το νόμο της διαθήκης που έδωσε ο Κύριος στο λαό του. 9Πολλοί τη φρόνησή του θα την παινέψουν και ποτέ δε θα σβήσει από τη μνήμη τους· δε θα πάψουν ποτέ να τον θυμούνται και τ’ όνομά του αθάνατο από γενιά σ’ άλλη γενιά θα μένει. 10Τα έθνη θα μιλούν για τη σοφία του κι η σύναξη θα τον εγκωμιάζει. 11Πολύ αν ζήσει, τ’ όνομά του θα ’ναι πιο ένδοξο από χιλιάδες άλλα· κι απ’ τη ζωή όταν φύγει αυτό θα του αρκεί.

Κλήση για δοξολογία στον Κύριο

12Έτσι πολύ στοχάστηκα, που οι σκέψεις μου με γέμισαν, όπως γεμίζει το φεγγάρι ως την πανσέληνο, και τώρα πρέπει να τις πω. 13Ακούστε με, εσείς παιδιά μου ευσεβή και σαν το τριαντάφυλλο θ’ ανθίσετε, που πλάι στο ρέμα του νερού φυτρώνει. 14Σαν το λιβάνι δώστε ωραία ευωδιά και σαν τον κρίνο ανθίστε· σκορπίστε τ’ άρωμά σας και ψάλτε ύμνο δοξαστικό. Για όλα τα έργα του τον Κύριο ευλογήστε. 15Δώστε μεγαλοσύνη στ’ όνομά του, δοξάστε τον με ύμνους, με λύρες και με ψαλμωδίες, κι ετούτα να του λέτε ευχαριστώντας τον:

16Πόσο είναι υπέροχα όλα τα έργα του Κυρίου!

Και κάθε προσταγή του στην ώρα της

θα πραγματοποιηθεί.

Είναι άτοπο να πει κανείς: «Τι είν’ αυτό;

για ποιο λόγο εκείνο;»

17Όλα θα εξηγηθούν στην ώρα τους·

με του Θεού ένα λόγο τα νερά σταθήκαν’

σαν να ’τανε σωρός,

και με μια λέξη από το στόμα του έγιναν

των νερών οι στέρνες.

18Στην προσταγή του ό,τι επιθυμήσει γίνεται,

και δεν είναι κανείς που να περιορίσει

τη δύναμή του τη σωστική.

19Τα έργα καθενός ανθρώπου βρίσκονται μπρος του,

και να κρυφτούν δε γίνεται

από τα μάτια του.

20Απ’ την αρχή ως το τέλος των καιρών

αυτός τα βλέπει όλα,

και τίποτα δεν είν’ για κείνον αναπάντεχο.

21Είν’ άτοπο να πει κανείς: «Τι είν’ αυτό;

για ποιο λόγο εκείνο;»

Επειδή όλα για κάποιο σκοπό πλάστηκαν.

22Η ευλογία του Κυρίου σαν ποταμού ξεχείλισμα

τη σκέπασε τη γη,

και σαν κατακλυσμός την πότισε.

23Το ίδιο και τα έθνη θα λάβουν για κληρονομιά τους την οργή του,

καθώς όταν τη γη με τα πολλά νερά την άλλαξε

σ’ έρημο αλμυρή.

24Οι δρόμοι του είναι για τους ευσεβείς στρωτοί,

μα για τους ασεβείς είναι γεμάτοι εμπόδια.

25Τα καλά πράγματα γίναν απ’ την αρχή

για τους καλούς ανθρώπους,

καθώς και τα κακά για τους αμαρτωλούς.

26Για τις ανάγκες όλες της ζωής του ανθρώπου

είναι στοιχειώδη το νερό, η φωτιά, το σίδερο,

το αλάτι, το σιμιγδάλι, το μέλι, ή το γάλα,

ο χυμός των σταφυλιών, το λάδι και τα ρούχα.

27Όλα αυτά είναι για των δικαίων το καλό,

μα για τους ασεβείς γίνονται βλαβερά.

28Υπάρχουν άνεμοι που γίνανε για τιμωρία,

και μέσα στην οργή του Θεού

καταντούν μόνιμες πληγές.

Στον καιρό της καταστροφής ξεχύνουν τη σφοδρότητά τους,

κι έτσι του Πλάστη τους κατασιγάζουν το θυμό.

29Η φωτιά, το χαλάζι, η πείνα κι ο θάνατος,

όλα αυτά για τιμωρία γίνανε.

30Τα δόντια των άγριων θηρίων, οι σκορπιοί, οι οχιές

και το ξίφος που τους ασεβείς τους αφανίζει,

31όλα αυτά θα χαρούν του Κυρίου την προσταγή να εκτελέσουν·

πάνω στη γη θα ’ναι έτοιμα για ώρα ανάγκης

και στον καιρό τους δε θα παραβούν το λόγο του.

32Γι’ αυτό απ’ την αρχή ήμουν βέβαιος,

καλά το σκέφτηκα και το άφησα γραμμένο:

33Τα έργα του Κυρίου όλα είναι καλά,

κι αυτός για κάθε ανάγκη θα φροντίσει

όταν θα έρθει η ώρα της.

34Και δεν πρέπει να λέει κανείς:

«αυτό είναι πιο κακό από κείνο»,

γιατί όλα στον καιρό τους θ’ αποδειχτούν πως είν’ καλά.

35Και τώρα, μ’ όλη την καρδιά και με τα χείλη

υμνήστε κι ευλογήστε του Κυρίου τ’ όνομα.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 40

Ανθρώπινη αθλιότητα

1Μεγάλος μόχθος δόθηκε σε κάθε άνθρωπο, ζυγός βαρύς έχει τεθεί πάνω στου Αδάμ τους απογόνους, από τη μέρα που θα βγουν απ’ την κοιλιά της μάνας τους, ως την ημέρα που θα γυρίσουν στην κοιλιά της γης, της μάνας όλων. 2Οι στενοχώριες τους κι ο φόβος της καρδιάς τους είναι η αγωνιώδης σκέψη τους γι’ αυτό που προσδοκούν: Τη μέρα του θανάτου. 3Από κείνον που κάθεται στο λαμπρό θρόνο, ίσαμε κείνον που εξαθλιωμένος κάθεται πάνω στο χώμα και στη στάχτη· 4από κείνον που φοράει πορφύρα και στεφάνι, ίσαμε το ρακένδυτο, τσουβάλι που φορεί, 5όλα είν’ οργή και φθόνος, ταραχές κι αναστάτωση, φόβος θανάτου, μνησικακία κι αλληλοφάγωμα· ακόμα και την ώρα που στο κρεβάτι του πέφτει κανείς για να ξεκουραστεί, τα όνειρα τις σκέψεις του ταράζουν. 6Μόλις που πάει ν’ αναπαυτεί, κι αμέσως μες στον ύπνο του σαν σε ώρα συναγερμού, οράματα εφιαλτικά ταράζουν την καρδιά του κι είν’ έτοιμος να πάρει δρόμο για να σωθεί. 7Όμως, την κρίσιμη στιγμή ξυπνάει κι απορεί πως ήταν μάταιος ο φόβος του.

8Σε κάθε πλάσμα ζωντανό, από τον άνθρωπο ως τα κτήνη, μα στους αμαρτωλούς εφτά φορές περισσότερο, τέτοια συμβαίνουν: 9Θάνατοι, αιματοχυσίες, διαμάχες, πόλεμοι, δυστυχία, πείνα, επιδημίες και καταστροφές. 10Για τους παράνομους έγιναν όλ’ αυτά και γι’ αυτούς έγινε ο κατακλυσμός. 11Όλα όσα προέρχονται απ’ τη γη, πάλι στη γη επιστρέφουν, όπως και όλα τα νερά ξαναγυρνούν στη θάλασσα.

Γνωμικά

12Κάθε δωροδοκία κι αδικία θα χαθεί, αλλά η πιστότητα παντοτινά θα μένει. 13Τ’ αγαθά των αδίκων θα στερέψουν καθώς ο χείμαρρος· όπως του κεραυνού η βροντή στην καταιγίδα, έτσι θα χαθούν. 14Τα χέρια του ανοίγει ο άδικος για ν’ αποκτήσει· μα επειδή το νόμο παραβαίνει, όλα μέσ’ απ’ τα δάχτυλά του ξεγλιστρούν. 15Οι απόγονοι των ασεβών μοιάζουν με τα φυτά που θέλουν ρίζες ν’ απλώσουνε σε βράχο αιχμηρό, αλλά κλαδιά πολλά δεν έχουν. 16Είναι σαν το καλάμι που φυτρώνει πλάι στα νερά και στις όχθες των ποταμών, μα πριν απ’ όλα τ’ άλλα εκείνο ξεριζώνεται. 17Η καλοσύνη είναι σαν ένας κήπος μ’ ευλογίες, κι η ελεημοσύνη μένει παντοτινά.

Τα καλύτερα αγαθά

18Είναι γλυκιά η ζωή, όταν κανείς μπορεί να ζει με άνεση απ’ τα υπάρχοντά του ή απ’ την εργασία του· μα κι απ’ τα δυο καλύτερο είναι όταν κάποιος βρίσκει ένα θησαυρό.

19Τα παιδιά και το χτίσιμο μιας πόλης διαιωνίζουν τ’ όνομα του ανθρώπου· μα πιο πολύ κι από τα δυο υπολογίζεται μια αγνή γυναίκα.

20Το κρασί ευφραίνει την καρδιά, όπως κι η μουσική· μα πιο πολύ κι από τα δυο η αγάπη της σοφίας.

21Η φλογέρα και το ψαλτήρικγ τη μελωδία γλυκαίνουν· μα πιο πολύ κι από τα δυο η χαριτωμένη γλώσσα.

22Την ομορφιά ποθεί το μάτι και τη χάρη· μα πιο πολύ κι από τα δυο του κάμπου το χλωρό χορτάρι.

23Ο σύντροφος κι ο φίλος να συναντιούνται χαίρονται· μα πιο πολύ κι από τους δυο η γυναίκα με τον άντρα.

24Τ’ αδέρφια κι οι υποστηριχτές σε δύσκολους χρειάζονται καιρούς· μα πιο πολύ κι από τους δυο λυτρώνει η ελεημοσύνη.

25Το ασήμι κι ο χρυσός στεριώνουνε τα βήματα· μα πιο πολύ κι από τα δυο η συμβουλή η καλή.

26Τα πλούτη και η δύναμη αναπτερώνουν την καρδιά· μα πιο πολύ κι από τα δυο ο σεβασμός στον Κύριο. Όποιος τον Κύριο σέβεται τίποτα δεν του λείπει και δε χρειάζεται να ψάξει για υποστήριξη. 27Ο σεβασμός στον Κύριο είναι σαν κήπος μ’ ευλογίες και πιο καλή από κάθε δόξα η προστασία του.

Επαιτεία

28Παιδί μου, ποτέ μη ζήσεις του ζητιάνου τη ζωή, γιατί είναι προτιμότερη από τη ζητιανιά η θανή. 29Ο άνθρωπος που περιμένει από τραπέζι ξένο, ζει μια ζωή που δεν είναι ζωή, γιατί βεβηλώνεται με ξένα φαγητά· αλλά ένας άνθρωπος με γνώση και με μόρφωση θα φυλαχτεί απ’ αυτά. 30Της επαιτείας το ψωμί είναι γλυκό στου αδιάντροπου το στόμα· μες στην κοιλιά του όμως θα καίει σαν τη φωτιά.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 41

Ο θάνατος

1Αχ, θάνατε, πόσο είν’ η σκέψη σου πικρή για έναν άνθρωπο, που ειρηνικά μες στ’ αγαθά του ζει, που ’ναι απερίσπαστος κι όλα του πετυχαίνουν και που μπορεί ακόμα τις απολαύσεις να τις γεύεται!

2Αχ, θάνατε, καλόδεχτος ο ερχομός σου για τον άνθρωπο που ζει στην ένδεια και χάνει τις δυνάμεις του, που είναι στην ηλικία πολύ μεγάλος κι όλα τον ενοχλούν, που είναι κακότροπος κι έχει χαμένη την υπομονή του.

3Μη σε τρομάζει, γιε μου, που ’ναι αποφασισμένο να ’ρθει ο θάνατος· θυμήσου αυτούς που ζήσανε πριν από σένα κι αυτούς που πρόκειται ν’ ακολουθήσουν. 4Αυτή είναι του Κυρίου η απόφαση για κάθε άνθρωπο· γιατί να πας ενάντια στου Κυρίου τη βουλή; Είτε δέκα είτε εκατό είτε χίλια χρόνια ζήσεις, κανείς δεν πρόκειται στον άδη να σου ζητήσει λογαριασμό γι’ αυτό.

Το μέλλον των ασεβών

5Τα παιδιά των αμαρτωλών γίνονται μισητά, εκείνα που συχνάζουν στων ασεβών τα καταγώγια. 6Τα παιδιά των αμαρτωλών θα χάσουν την κληρονομιά τους κι η ατιμία θα συνοδεύει αδιάκοπα τους απογόνους τους. 7Τα παιδιά θα κατηγορήσουν τον ασεβή πατέρα τους, γιατί εξαιτίας του θα περιφρονούνται.

8Αλίμονό σας, ασεβείς, που εγκαταλείψατε το νόμο του Θεού του ύψιστου. 9Όταν γεννιέστε, γεννιέστε για την κατάρα κι όταν πεθαίνετε, η κατάρα σάς συνοδεύει. 10Όλα όσα έρχονται απ’ το χώμα, ξαναγυρνούν στο χώμα· έτσι πάνε κι οι ασεβείς απ’ την κατάρα στην καταστροφή.

11Οι άνθρωποι για το θάνατο πενθούν του σώματός τους· μα των αμαρτωλών και τ’ όνομα θα σβήσει, γιατί δεν έχουν όνομα καλό. 12Φρόντισε το καλό σου όνομα, γιατί αυτό είναι που θα σου μείνει πιο πολύ κι από χίλιους μεγάλους θησαυρούς χρυσού. 13Οι ευτυχισμένες μέρες μιας ζωής μπορούν να μετρηθούνε· τ’ όνομα όμως το καλό μένει παντοτινά.

Πράγματα για ντροπή

14Παιδιά μου, ακολουθήστε αυτά που σας διδάσκουν και ειρηνικά θα ζήσετε. Ποιο τ’ όφελος απ’ τη σοφία την κρυμμένη κι απ’ τον κρυμμένο θησαυρό; 15Καλύτερος ο άνθρωπος που κρύβει την ανοησία του, από τον άνθρωπο που τη σοφία του κρύβει.

16Λοιπόν, θα σας πω σε ποιες περιπτώσεις να νιώθετε ντροπή· γιατί δεν είν’ καλή κάθε λογής ντροπή, κι όλοι δεν έχουνε την ίδια κρίση για κάθε ζήτημα.

17Να ντρέπεστε:

για την ανήθικη ζωή μπρος στον πατέρα και τη μάνα σας,

και για το ψέμα μπρος στον αρχηγό ή μπρος στον κυβερνήτη·

18για το παράπτωμα μπροστά στο δικαστή,

και μπρος στον άρχοντα και μπρος στη σύναξη και στο λαό

για την παρανομία.

19Να ντρέπεσαι για τη δολιότητα

μπροστά στο σύντροφό σου ή στο φίλο σου,

για την κλεψιά στους συμπολίτες σου μπροστά.

20Να ντρέπεσαι όταν παραβαίνεις έναν όρκο

ή μια συμφωνία,

κι όταν στα δείπνα δε φέρεσαι σωστά.

21Να ντρέπεσαι όταν σε καταφρονούν οι άλλοι στις δοσοληψίες σου,

όπως κι όταν δεν απαντάς σ’ εκείνους που σε χαιρετούν.

22Να ντρέπεσαι όταν κοιτάς γυναίκα πόρνη,

κι όταν αρνιέσαι αυτό που σου ζητάει ο συγγενής σου.

23Να ντρέπεσαι όταν αρπάζεις κάποιου το μερίδιο

ή το δώρο που του ανήκει,

καθώς κι όταν κοιτάζεις τη γυναίκα του αλλουνού.

24Να ντρέπεσαι όταν έχεις πολλή οικειότητα με τη δούλη σου,

κι ακόμα περισσότερο όταν πλησιάσεις στο κρεβάτι της.

25Να ντρέπεσαι όταν λες λόγια υβριστικά μπροστά στους φίλους σου·

κι όταν χαρίζεις κάτι, και το συνοδεύεις με λόγια πικρά.

26Να ντρέπεσαι όταν μεταφέρεις λόγια, όταν λες όσα ακούς,

κι όταν τα μυστικά τα φανερώνεις.

27Ντροπή να δείχνεις εκεί που χρειάζεται

και θα ’χεις την εκτίμηση του κάθε ανθρώπου.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 42

1Μα για τα παρακάτω να μην ντρέπεσαι, κι ούτε κανέναν να λογαριάζεις, μήπως και αμαρτήσεις:

2Μην ντρέπεσαι για του Υψίστου το νόμο

και για τη διαθήκη του·

μην ντρέπεσαι όταν πρόκειται να πεις μια κρίση·

γιατί αν ντραπείς, μπορεί τον ένοχο να δικαιώσεις.

3Μην ντρέπεσαι όταν κρατάς σωστούς λογαριασμούς

μ’ ένα σου σύντροφο και με συνταξιδιώτες

ή όταν μοιράζεις την κληρονομιά

μαζί με κληρονόμους άλλους.

4Μην ντρέπεσαι όταν διατηρείς της ζυγαριάς και των σταθμών σου την ακρίβεια

κι όταν πολλά αποκτάς ή λίγα·

5όταν κερδίζεις στη συναλλαγή με τους εμπόρους,

και τα παιδιά σου αυστηρά όταν παιδαγωγείς

ή όταν ματώσεις τα πλευρά κάποιου δύστροπου δούλου.

6Με μια γυναίκα που ’χει περιέργεια, καλό είναι να σφραγίζεις τα πράγματά σου· κι όπου υπάρχουν πολλά χέρια, να κλειδώνεις. 7Να μετράς και να ζυγίζεις ό,τι παραδίνεις και να καταγράφεις το καθετί που δίνεις και που παίρνεις. 8Να μην ντρέπεσαι να διορθώνεις τον ανόητο και άφρονα ή τον άμυαλο γέροντα, που τον κατηγορούν για ακολασία· τότε θα δείξεις ότι έχεις πραγματική παιδεία και όλοι θα σε παραδέχονται.

Μέριμνα του πατέρα για τις κόρες του

9Μια κόρη αποτελεί για τον πατέρα της κρυφή αγρύπνια και η φροντίδα του γι’ αυτήν τον ύπνο τού αφαιρεί: Νέα όταν είναι, μην τύχει και δεν παντρευτεί στην ώρα της· και παντρεμένη αν είναι, μην τύχει κι ο άντρας της την εγκαταλείψει. 10Όταν είναι παρθένα, μήπως διαφθαρεί και μείνει έγκυος στο σπίτι του πατέρα της· όταν είναι με τον άντρα της, μήπως και παραβεί τον όρκο του γάμου· κι όταν αποκατασταθεί, μήπως και μείνει άτεκνη.

11Να φυλάς με αυστηρότητα την πεισματάρα κόρη σου, μήπως και μπροστά σ’ όλους σε ντροπιάσει· μήπως περίγελο σε κάνει των εχθρών σου και μες στην πολιτεία σε συζητούν και σε διασύρουν στο λαό.

Οι γυναίκες

12Το βλέμμα σου μην προσηλώνεις σε κανενός την ομορφιά και με γυναίκες μη συναναστρέφεσαι· 13γιατί καθώς από τα ρούχα βγαίνει ο σκόρος, έτσι κι απ’ τη γυναίκα η γυναικεία πονηριά. 14Καλύτερη η κακία του άντρα απ’ της γυναίκας την αγαθότητα, γιατί η γυναίκα προκαλεί ντροπή και καταφρόνια.

Η δόξα του Θεού στη φύση

15Τώρα λοιπόν, τα έργα του Κυρίου θα θυμίσω

και τα όσα έχω δει θα διακηρύξω.

Τα έργα του Κυρίου έγιναν με το λόγο του.

16Όπως ο ήλιος λάμποντας τα σύμπαντα φωτίζει,

έτσι και του Κυρίου το έργο

είναι γεμάτο με τη δόξα του.

17Ο Κύριος δεν έκανε ούτε τους άγιους του αγγέλους

ικανούς όλα τα θαυμαστά του έργα να διηγούνται,

εκείνα που ο ίδιος τα στερέωσε, ο παντοδύναμος,

ώστε όλα να στηρίζονται στη δύναμή του.

18Την άβυσσο και την καρδιά του ανθρώπου βυθομέτρησε

και τα τεχνάσματά τους συλλογίστηκε·

γιατί ο Ύψιστος κατέχει κάθε γνώση,

και βλέπει τα σημεία των καιρών.

19Κάνει γνωστά όσα περάσαν κι όσα μέλλονται,

και φανερώνει τα ίχνη αυτών που μείνανε κρυμμένα.

20Σκέψη καμιά δεν του ξεφεύγει,

κι ούτ’ ένας λόγος δεν κρύβεται απ’ αυτόν.

21Τα μεγαλειώδη έργα της σοφίας του με τάξη τοποθέτησε,

και πριν απ’ τους αιώνες κι ως την αιωνιότητα

είναι ο ίδιος.

Τίποτα δεν προστέθηκε σ’ αυτόν

και τίποτα δεν του αφαιρέθηκε,

και κανενός δε χρειάστηκε τη συμβουλή.

22Πόσο αξιοζήλευτα είναι τα έργα του όλα,

ως και η σπίθα η πιο μικρή

που γίνεται να δεις!

23Αυτά όλα ζουν κι αιώνια παραμένουν

και για την κάθε ανάγκη όλα φυλάγονται.

24Όλα είναι ζευγαρωτά, το ένα αντίκρυ στο άλλο,

και τίποτα δεν έφτιαξε λειψό ο Κύριος.

25Το ένα τονίζει του άλλου τα καλά,

και ποιος χορταίνει να θωρεί τη δόξα του;

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 43

1Πόσο λαμπρός είναι ο ουρανός σαν τον κοιτάζεις!

Πόση μεγαλοπρέπεια στα ύψη τα διαυγή του στερεώματος!

Τι θέαμα μέσα στη δόξα του ο ουρανός!

2Ο ήλιος το διακηρύττει καθώς ανατέλλει:

Τι πράγμα θαυμαστό έφτιαξε ο Ύψιστος!

3Όταν μεσουρανεί, ξηραίνει την επιφάνεια της γης·

και ποιος μπορεί ν’ αντισταθεί

στη λάβρα της φωτιάς του;

4Για κείνα τα έργα που χρειάζονται φωτιά

θα πρέπει να πυρώσει το καμίνι·

ο ήλιος όμως καίει τα βουνά

τρεις φορές περισσότερο·

ατμούς εκπνέει πύρινους,

οι φλογερές ακτίνες του τυφλώνουνε τα μάτια.

5Μεγάλος είναι ο Κύριος που τον έφτιασε,

και με την προσταγή του

τη γοργή κατευθύνει πορεία του.

6Και το φεγγάρι πάντα στον καιρό του,

σημάδι αιώνιο των εποχών.

7Απ’ το φεγγάρι ορίζεται των εορτών ο χρόνος·

ουράνιο σώμα είναι, που αφού γίνει πανσέληνος,

έπειτα αρχίζει πάλι και μικραίνει.

8Ο μήνας παίρνει τ’ όνομά του απ’ αυτό·κδ

πόσο είναι ωραίο όταν αλλάζει

κι όταν ξανά γεμίζει απ’ την αρχή!

Στιλπνή σημαία των ουράνιων στρατευμάτων,

που λάμπει στο στερέωμα.

9Είν’ η ομορφάδα του ουρανού των αστεριών η λάμψη,

στολίδι, που στα ύψη του Κυρίου σκορπίζει φως.

10Με του Κυρίου την προσταγή στέκουν στις ορισμένες θέσεις τους

και δεν εγκαταλείπουν τις σκοπιές τους.

11Κοίτα το ουράνιο τόξο και ύμνησε αυτόν που το ’φτιαξε,

θαυμαστά ωραίο μες στο απαύγασμά του.

12Τον ουρανό κυκλώνει με τη λαμπρή αψίδα του·

τα χέρια του Υψίστου το τεντώσαν.

13Μ’ ένα του πρόσταγμα, ορμητικά πέφτει το χιόνι,

και ξαμολιούνται οι κεραυνοί

στην κρίση του υπακούοντας.

14Έτσι ανοίγονται τ’ αμπάρια τ’ ουρανού

και φεύγουν και πετούν σαν τα πουλιά τα σύννεφα.

15Με τη μεγαλοσύνη του ο Ύψιστος

τα σύννεφα πετρώνει

κι ύστερα τρίβονται σε χαλαζόλιθους.

16-17Του κεραυνού του η βροντή κάνει τη γη να κοιλοπονάει.

Στην όψη του ταρακουνιούνται τα βουνά.

Με τη δική του θέληση φυσάει ο νότιος άνεμος,

όπως κι η καταιγίδα απ’ το βορρά κι ο ανεμοστρόβιλος.

18Σαν τα πουλιά που χαμηλοπετούν, το χιόνι πασπαλίζει,

και πέφτουν οι νυφάδες σαν τις ακρίδες

που ορμούν και κάθονται·

το μάτι στέκει και θαυμάζει την ομορφιά που ’χει η ασπράδα του,

και με το αργό του πέσιμο έκπληκτο μένει το μυαλό.

19Ρίχνει ο Θεός την πάχνη καθώς το αλάτι πάνω στη γη·

κι όταν παγώσει γίνεται σαν άκριες απ’ αγκάθια.

20Φυσάει άνεμος ψυχρός απ’ το βορρά

και πάνω στο νερό ο πάγος κρουσταλλιάζει·

πάνω σε κάθε ακίνητο νερό απλώνεται,

και τον φοράει σαν θώρακά του το νερό.

21Θα διαβρώσει τα βουνά, την έρημο θα κάψει,

και θα ξεράνει το χορτάρι σαν φωτιά.

22Γρήγορα όλα τα γιατρεύει η ομίχλη,

κι ύστερα από τον καύσωνα φέρνει ανακούφιση η δροσιά.

23Σύμφωνα με το σχέδιό του ο Θεός

υπέταξε την άβυσσο της θάλασσας,

και φύτεψε σ’ αυτήν νησιά.

24Όσοι διασχίζουνε τη θάλασσα,

για τους κινδύνους της μιλούν,

κι εμείς θαυμάζουμε όταν τους ακούμε.

25Βρίσκονται εκεί παράξενα πλάσματα, θαυμαστά,

τα ζωντανά κάθε λογής και τα μεγάλα κήτη.

26Χάρη στον Κύριο ο αγγελιοφόρος του

φέρνει σε πέρας το έργο του·

σύμφωνα με το λόγο του όλα διευθετούνται.

27Κι άλλα πολλά μπορούσαμε να πούμε δίχως τελειωμό·

και η κατάληξη των όσων είπαμε:

Αυτός είναι το παν.

28Πού θα βρούμε τη δύναμη να τον δοξολογήσουμε;

Πραγματικά, αυτός είν’ ο Μεγάλος

κι όλα τα έργα του τα ξεπερνά.

29Ο Κύριος είναι φοβερός, ασύγκριτα μεγάλος,

κι είναι η δύναμή του θαυμαστή.

30Δοξολογήστε τον Κύριο,

όσο μπορείτε υμνήστε τον!

Αυτός και πάλι θα υπερέχει.

Και για να τον υμνήσετε βάλτε όλη σας τη δύναμη·

αλλά και μην κουράζεστε,

γιατί δεν είναι δυνατό να τον δοξολογήσετε

όσο του πρέπει.

31Ποιος τον είδε ποτέ για να μπορέσει να τον περιγράψει;

Και ποιος μπορεί επάξια να ψάλει τη μεγαλοσύνη του;

32Πολλά είν’ ακόμη τ’ άγνωστα, και μεγαλύτερα από τούτα·

γιατί απ’ τα έργα του λίγα έχουμε δει.

33Πραγματικά, ο Κύριος τα πάντα δημιούργησε,

και σ’ αυτούς που τον σέβονται χάρισε τη σοφία.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 44

Ύμνος για τους προπάτορες του Ισραήλ

1Ας εγκωμιάσουμε τους δοξασμένους άντρες, τους προγόνους μας,

με τη σειρά τους.

2Ο Κύριος δόξα τούς έδωσε πολλή,

και ξακουστούς τούς έκανε απ’ τα παλιά τα χρόνια.

3Υπήρχαν άνθρωποι που τα βασίλειά τους εξουσίαζαν

και για τα κατορθώματά τους ήταν ξακουστοί·

σύμβουλοι ήταν συνετοί κι ανάγγελναν τις προφητείες.

4Υπήρχαν καθοδηγητές σώφρονες του λαού,

γιατί γνωρίζαν τα γραπτά μνημεία του λαού τους,

και με κουβέντες δίδασκαν σοφές.

5Υπήρχανε συνθέτες τραγουδιών μελωδικών,

κι άλλοι που γράφαν’ επικά ποιήματα.

6Υπήρχαν πλούσιοι, προικισμένοι με δύναμη,

που ζούσανε στα σπίτια τους με ειρήνη.

7Όλοι αυτοί απ’ τους συγχρόνους τους τιμήθηκαν

κι ήταν το καύχημα της εποχής τους.

8Μερικοί απ’ αυτούς άφησαν όνομα,

που ακόμα μνημονεύεται με επαίνους.

9Άλλοι όμως όνομα δεν άφησαν·

χάθηκαν σαν ποτέ να μην υπήρχαν

κι έγιναν σαν να μην ήταν ποτέ·

το ίδιο ύστερα απ’ αυτούς και τα παιδιά τους.

10Τώρα ας εγκωμιάσουμε ανθρώπους ευσεβείς,

που οι καλές τους πράξεις δεν ξεχάστηκαν.

11Μένει η καλή τους φήμη στα παιδιά τους κληρονομιά,

και στων παιδιών τους τα παιδιά πηγαίνει.

12Χάρη σ’ εκείνους τα παιδιά τους έμειναν πιστά στις θείες εντολές,

καθώς κι οι άλλοι τους απόγονοι.

13Χωρίς τέλος θα είναι οι απόγονοί τους,

και το καλό τους όνομα δε θα εξαλειφθεί.

14Τα σώματά τους θάφτηκαν ειρηνικά,

και είν’ αθάνατο για τις επόμενες γενιές το όνομά τους.

15Θα διηγούνται τη σοφία τους οι λαοί

κι η σύναξη τον έπαινό τους θα εξαγγέλλει.

Ο Ενώχ

16Ο Ενώχ έκανε ό,τι ήταν αρεστό στον Κύριο κι αναλήφθηκε· έγινε υπόδειγμα προσήλωσης στο Θεό για τις ερχόμενες γενιές.

Ο Νώε

17Ο Νώε αποδείχτηκε τέλεια στο Θεό πιστός. Γι’ αυτό στα χρόνια της οργής ο Κύριος τον αντάλλαξε με όλη την ανθρωπότητα: τον άφησε να ζήσει αυτός στη θέση όλων των ανθρώπων, σαν έγινε ο κατακλυσμός. 18Αιώνια συνθήκη έγινε μ’ αυτόν ότι δεν πρόκειται πια να χαθεί από κατακλυσμό κανένα πλάσμα σάρκινο.

Ο Αβραάμ

19Ο Αβραάμ, είν’ ο μεγάλος γενάρχης μιας πληθώρας εθνών κι ούτε που βρέθηκε κανείς όμοιος μ’ αυτόν στη δόξα. 20Αυτός του Υψίστου φύλαξε το νόμο, και μ’ αυτόν έκανε συνθήκη ο Θεός· στο σώμα του έβαλε της διαθήκης το σημάδι· και στης δοκιμασίας τη μέρα αποδείχτηκε πιστός. 21Γι’ αυτό ο Θεός με όρκο τον βεβαίωσε ότι θα γίνουν οι απόγονοί του ευλογία για όλα τα έθνη, ότι θα τους πληθύνει σαν το χώμα της γης, ότι τους απογόνους του θα τους υψώσει καθώς τα άστρα,κε και θα τους δώσει ιδιοκτησία τους από τη μια ως την άλλη θάλασσα κι από τον ποταμό Ευφράτη ως την άκρη της γης.

Ισαάκ και Ιακώβ

22Στον Ισαάκ την ίδια έδωσε υπόσχεση, για χάρη του πατέρα του, του Αβραάμ, την ευλογία για όλους τους ανθρώπους και τη διαθήκη, 23και τη μετέδωσε στον Ιακώβ. Επιβεβαίωσε τις ευλογίες του σ’ αυτόν και του έδωσε ιδιοκτησία τη χώρα, τη διαίρεσε σε κλήρους και τη μοίρασε σε δώδεκα φυλές.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 45

Ο Μωυσής

1Από τους απογόνους του Ιακώβ, ο Κύριος ανέδειξε έναν άντρα, που τον αγάπησε και που έγινε αποδεκτός απ’ όλους· αγαπήθηκε απ’ το Θεό κι απ’ τους ανθρώπους. Ήταν ο Μωυσής αυτός, που η μνήμη του είναι ευλογημένη. 2Τον τίμησε όμοια με τους αγίους αγγέλους και τον ανέδειξε μεγάλον, ώστε να εμπνέει φόβο στους εχθρούς. 3Με τα λόγια του Μωυσή έκανε ο Θεός να σταματήσουνε τα μαγικά σημεία, και μπροστά σε βασιλιάδες τον δόξασε· του έδωσε εντολές για το λαό του και του φανέρωσε ένα μέρος απ’ τη δόξα του. 4Τον καθιέρωσε χάρη στην πίστη του και στην πραότητά του και τον ξεχώρισε απ’ όλο το γένος το ανθρώπινο. 5Τον έκανε ν’ ακούσει τη φωνή του και τον έμπασε μέσα στη νεφέλη· του έδωσε απ’ ευθείας τις εντολές, το νόμο της ζωής και της γνώσης, για να διδάξει τη διαθήκη του στους απογόνους του Ιακώβ, και στο λαό τού Ισραήλ τις αποφάσεις του.

Ο Ααρών

6Ακόμα ο Κύριος ανέδειξε τον Ααρών, απ’ τη φυλή Λευί, και τον ξεχώρισε για ένα άγιο αξίωμα, όπως το Μωυσή, τον αδερφό του. 7Μαζί του έκανε αιώνια διαθήκη και του ανέθεσε το λειτούργημα να ’ναι ιερέας του λαού. Τον τίμησε με λαμπρές ενδυμασίες και τον περίζωσε με ένδοξη στολή. 8Τον έντυσε με θαυμαστή μεγαλοπρέπεια και τον στερέωσε με τα διακριτικά του αξιώματός του, περισκελίδα και ποδήρη χιτώνα και με το σάκο του εφώδ. 9Γύρω στο χιτώνα τού έβαλε χρυσά ρόδια, πολλά χρυσά κουδούνια ολόγυρα, για να χτυπούν σε κάθε βήμα του, ώστε ν’ ακούγεται ο ήχος στο ναό και να θυμίζει στο Θεό τα παιδιά του. 10Τον έντυσε με το εφώδ, ένδυμα ιερό από χρυσάφι, γαλάζιο μετάξι και πορφύρα, έργο κεντητό, με το επιστήθιο της κρίσης, που περιείχε τα Ουρίμ και τα Θουμμίμ,κς για να εξακριβώνεται η αλήθεια. Το περιστήθιο ήταν έργο καλλιτεχνικό, καμωμένο από κόκκινη κλωστή. 11Είχε πολύτιμα πετράδια που ήταν χαραγμένα σαν σφραγίδες, με χρυσό δέσιμο, έργο χρυσοχόου, για να υπενθυμίζουν με σκαλισμένα γράμματα μία προς μία τις φυλές του Ισραήλ. 12Του φόρεσε διάδημα χρυσό πάνω από το τουρμπάνι, με χαραγμένη επιγραφή τη λέξη “άγιος”, διάκριση τιμητική, έργο πολυτελές, που ήταν χάρμα των ματιών πλούσια στολισμένο. 13Πριν απ’ αυτόν ποτέ δεν είχαν γίνει τόσο ωραία πράγματα ούτε ποτέ κανείς αλλοεθνής τα φόρεσε, παρά μονάχα τα παιδιά του κι οι δικοί του απόγονοι τα φόρεσαν για πάντα. 14Οι θυσίες που πρόσφερε ο Ααρών ήταν ολοκαυτώματα που καίγονταν δυο φορές κάθε μέρα συνέχεια.

15Ο Μωυσής τον εγκατέστησε στο ιερατικό αξίωμα και τον άλειψε με το αγιασμένο λάδι. Αυτό ήταν αιώνια συμφωνία μ’ αυτόν και τους απογόνους του, όσο υπάρχει ο ουρανός: να υπηρετεί τον Κύριο ως ιερέας, και το λαό να ευλογεί στ’ όνομα του Κυρίου. 16Απ’ όλους τους ανθρώπους τον ξεχώρισε για να προσφέρει τους καρπούς θυσία στον Κύριο, λιβάνι και μυρωδιά ευχάριστη, για να του θυμίζει ότι ζητάει συγχώρηση για το λαό του. 17Του έδωσε εξουσία με τις εντολές του να κρίνει σύμφωνα με το νόμο, να διδάσκει στους απογόνους του Ιακώβ τις ιερές εντολές και με το νόμο του να φωτίζει τους Ισραηλίτες.

18Ξένοι συνωμοτήσαν εναντίον του, τον φθόνησαν στην έρημο οι άντρες του Δαθάν και του Αβειρών και η ομάδα του Κορέ, οργισμένη και βίαιη. 19Ο Κύριος τα είδε αυτά και δεν του άρεσαν, και τους εξόντωσε μες στο μεγάλο του θυμό· έκανε πράξεις θαυμαστές ενάντια σ’ αυτούς, καίγοντάς τους στις φλόγες της φωτιάς του. 20Τίμησε όμως ακόμη περισσότερο τον Ααρών και του έδωσε προνόμια· παραχώρησε στους ιερείς τους πρώτους απ’ τους καρπούς της γης, ώστε να έχουν κατ’ αρχήν άφθονο το ψωμί. 21Βέβαια έχουν για τροφή και τα σφάγια που προσφέρονται θυσία στον Κύριο, που αυτός τα παραχώρησε στον Ααρών και στους απόγονούς του. 22Αλλά στη γη του λαού αυτός δε θα ’χει κληρονομιά, ούτε μερίδιο στο λαό ανάμεσα, γιατί ο Κύριος ο ίδιος είναι το μερίδιό του και η ιδιοκτησία του.

Ο Φινεές

23Ο Φινεές, γιος του Ελεάζαρ, είναι τρίτος κατά σειρά σε δόξα· αυτός που ενδιαφέρθηκε με πάθος για του Κυρίου το σεβασμό, όταν ο λαός στασίασε. Με τη γενναία του απόφαση και θάρρος σταθερό πέτυχε για τον Ισραήλ τη συγχώρηση των αμαρτιών τους. 24Γι’ αυτό ο Θεός σύναψε για χάρη του μια ειδική διαθήκη να είναι προϊστάμενος του ιερού και του λαού του· σ’ εκείνον και στους απογόνους του ν’ ανήκει της αρχιεροσύνης το αξίωμα για πάντα. 25Συνθήκη έγινε και με το Δαβίδ, γιο του Ιεσσαί, απ’ τη φυλή Ιούδα, ότι το κληρονομικό μερίδιο του βασιλιά θα περνάει από τον ένα γιο μονάχα σ’ ένα γιο· ενώ το μερίδιο του Ααρών περνάει σ’ όλους τους απογόνους του.

26Ας δίνει ο Κύριος σ’ εσάς τους ιερείς σοφή κρίση να κρίνετε το λαό του με δικαιοσύνη, ώστε να μη χαθεί η ευημερία τους ούτε κι η δόξα τους στις επερχόμενες γενιές.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 46

Ο Ιησούς του Ναυή και ο Χάλεβ

1Ισχυρός ήταν στους πολέμους ο Ιησούς, γιος του Ναυή, που διαδέχτηκε το Μωυσή στο προφητικό του έργο· αυτός, όπως το λέει και τ’ όνομά τουκζ αναδείχτηκε σε μεγάλο σωτήρα του λαού, που ο Κύριος είχε διαλέξει για δικόν του· νίκησε τους εχθρούς που είχαν ξεσηκωθεί εναντίον τους, ώστε ο Ισραήλ να καταλάβει τη γη του. 2Πόσο δοξάστηκε όταν με υψωμένο χέρι το ξίφος κράδαινε στις πολιτείες ενάντια! 3Πρωτύτερα απ’ αυτόν, ποιος στάθηκε έτσι; Αυτός είχε το πρόσταγμα στις μάχες του Κυρίου. 4Με τη δική του διαταγή στάθηκε ο ήλιος, κι η μία μέρα έγινε σαν να ’ταν δυο; 5Επικαλέστηκε τον Ύψιστο, τον Κραταιό, όταν οι εχθροί τον πίεζαν απ’ όλες τις μεριές τριγύρω· ο μέγας Κύριος τον εισάκουσε κι έστειλε χαλαζόλιθους με ορμή τρομαχτική. 6Εξαπέλυσε πόλεμο ενάντια σ’ έθνος εχθρικό και στον κατήφορο εξόντωσε τους αντιπάλους, ώστε τα έθνη να γνωρίσουν τη δύναμη των όπλων του και ότι πολεμούσε με του Κυρίου την έγκριση· και πραγματικά, αυτός τον Παντοδύναμο ακολουθούσε.

7Την εποχή του Μωυσή έδειξε ο Ιησούς την ευσέβειά του, όταν αυτός κι ο Χάλεβ, γιος του Ιεφοννή, αντισταθήκανε σ’ όλη στη σύναξη και σταμάτησαν τον αμαρτωλό γογγυσμό τους. Έτσι εμπόδισαν το λαό απ’ το να αμαρτήσει. 8Κι αυτοί μόνον οι δύο σώθηκαν από τις εξακόσιες χιλιάδες τους πεζούς, ώστε να μπούνε στην κληρονομιά τους, στη γη που ρέει γάλα και μέλι. 9Ο Κύριος έδωσε στο Χάλεβ δύναμη, που τον συνόδευε ως τα γηρατειά του κι έτσι ανέβηκε στα υψώματα της γης, που οι πρόγονοί του τα πήραν ιδιοκτησία τους. 10Μ’ αυτό είδαν όλοι οι Ισραηλίτες ότι είναι καλό ν’ ακολουθεί κανείς τον Κύριο.

Οι Κριτές

11Επίσης και οι Κριτές, καθένας τους με τ’ όνομά του, αυτοί που η καρδιά τους δε λάτρεψε τα είδωλα και που από τον Κύριο δεν απομακρύνθηκαν, ας είν’ ευλογημένη η μνήμη τους. 12Ας αναδώσουν τα κόκαλά τους νέα ζωή από ’κει που βρίσκονται και τ’ όνομά τους το τιμημένο ας αναβιώσει στα παιδιά τους.

Ο Σαμουήλ

13Ο Σαμουήλ, ο αγαπημένος προφήτης του Κυρίου του, θεμέλιωσε τη βασιλεία κι έχρισε άρχοντες για το λαό του. 14Σύμφωνα με το νόμο του Κυρίου έκρινε το λαό κι ο Κύριος σπλαχνίστηκε τους απογόνους του Ιακώβ. 15Με την πίστη του αποδείχτηκε προφήτης γνήσιος και με τα λόγια του αναγνωρίστηκε των οραμάτων του η αξιοπιστία. 16Ζήτησε τη βοήθεια του παντοδύναμου Κυρίου προσφέροντας αρνί του γάλακτος, όταν τον πίεζαν οι εχθροί του ολόγυρα· 17και με βροντή απάντησε ο Κύριος απ’ τον ουρανό, με μεγάλο θόρυβο έκανε ν’ ακουστεί η φωνή του. 18Σάρωσε των εχθρώνκη τους αρχηγούς κι όλους τους άρχοντες των Φιλισταίων. 19Και πριν τον αιώνιο ύπνο κοιμηθεί, κάλεσε ο Σαμουήλ το λαό σαν μάρτυρα μπροστά στον Κύριο και στο βασιλιά, και είπε: «Από κανέναν χρήματα δεν πήρα ούτε σανδάλια ένα ζευγάρι»· και κανείς δεν βρέθηκε να τον διαψεύσει. 20Ακόμη και μετά την κοίμησή του προφήτεψε και προείπε στο βασιλιά το τέλος του· από μέσα απ’ τη γη προφήτεψε με δυνατή φωνή, για να σβήσει την ανομία του λαού.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 47

Ο Νάθαν

1Μετά απ’ αυτόν, την εποχή του Δαβίδ, εμφανίστηκε ο προφήτης Νάθαν.

Ο Δαβίδ

2Όπως το λίπος του ζώου που ξεχωρίζεται για τη θυσία κοινωνίας, έτσι διαλέχτηκε ο Δαβίδ ανάμεσα στους Ισραηλίτες. 3Με τα λιοντάρια έπαιζε σαν να ’ταν κατσικάκια, με τις αρκούδες σαν να ’ταν πρόβατα μικρά. 4Στα νιάτα του σκότωσε το γίγαντα κι έπλυνε την ντροπή του λαού, όταν το χέρι σήκωσε με το λιθάρι της σφεντόνας και γκρέμισε την αλαζονεία του Γολιάθ. 5Ζήτησε τη βοήθεια του Κυρίου, του Υψίστου, κι αυτός του έδωσε δύναμη στο χέρι του για να σκοτώσει έναν δυνατό πολεμιστή και ν’ ανυψώσει του λαού του το φρόνημα. 6Έτσι τον τίμησαν σαν να ’χε κατατροπώσει μυριάδες, και τον ύμνησαν για τις ευλογίες που του έδωσε ο Κύριος, προσφέροντάς του το διάδημα της δόξας. 7Σάρωσε τους γύρω εχθρούς, τούς αντιπάλους του τους Φιλισταίους εκμηδένισε, και σύντριψε τη δύναμή τους ως τα σήμερα.

8Σε όλα τα έργα του έδινε ευχαριστία στον Άγιο, τον Ύψιστο, με δοξολογίες· μ’ όλη του την καρδιά έψελνε ύμνους κι αγάπησε τον Πλάστη του. 9Έβαλε μουσικούς μπροστά στο θυσιαστήριο, για να γλυκαίνουν τους ύμνους με της μουσικής τούς ήχους. 10Έδωσε στις γιορτές μεγαλοπρέπεια και όρισε τις καθιερωμένες εορτάσιμες με κάθε λεπτομέρεια, ώστε να υμνείται τ’ άγιο όνομα του Κυρίου, και στο αγιαστήριό του ν’ αντηχούν απ’ το πρωί οι μουσικές. 11Ο Κύριος έσβησε τις αμαρτίες του και τον κραταίωσε για πάντα κι έκανε μαζί του συμφωνία, ότι για πάντα ένας απ’ τους απογόνους του θα είναι βασιλιάς στο δοξασμένο θρόνο του Ισραήλ.

Ο Σολομών

12Το Δαβίδ τον διαδέχτηκε ένας γιος του σοφός, που χάρη στον πατέρα του έζησε ευτυχισμένος. 13Ο Σολομών βασίλεψε σε ειρηνική περίοδο και ο Θεός τού εξασφάλισε ειρήνη στα σύνορά του ολόγυρα· έτσι μπόρεσε κι έχτισε ένα ναό, όπου τ’ όνομα του Κυρίου να λατρεύεται κι εκεί του ετοίμασε ένα θυσιαστήριο αιώνιο.

14Πόσο σοφός ήσουν στα νιάτα σου, Σολομώντα, και σαν ποτάμι από σύνεση ξεχείλιζες! 15Το πνεύμα σου πλημμύρισε τη γη, τη γέμισες με παραβολές κι αινίγματα. 16Ως τα νησιά τα μακρινά έφτασε η φήμη σου και χάρη στην ειρήνη σου ήσουν αγαπητός. 17Σε θαύμασαν οι χώρες για τους ύμνους σου, τις παροιμίες, τις παραβολές και τις αποκρίσεις σου. 18Στ’ όνομα του Κυρίου του Θεού, που είναι γνωστός ως Θεός του Ισραήλ, χρυσάφι μάζεψες σαν να ’τανε κασσίτερος και το ασήμι το αύξησες σαν να ’τανε μολύβι.

19Δόθηκες όμως στις γυναίκες κι εξουσιάσανε αυτές το σώμα σου. 20Κηλίδωσες τη δόξα σου, βεβήλωσες τους απογόνους σου κι έτσι προκάλεσες την οργή του Θεού ενάντια στα παιδιά σου και λύπη για την αφροσύνη σου. 21Έτσι κι η δυναστεία στα δυο χωρίστηκε, και πρόβαλε απ’ τον Εφραΐμκθ μια βασιλεία ανυπότακτη. 22Ο Κύριος όμως δεν απέσυρε την ευσπλαχνία του. Δεν άφησε να καταστραφεί κανένα από τα έργα του ούτε τους απογόνους του εκλεκτού του εξαφάνισε ούτε εκεινού που τον αγάπησε εξόντωσε τη γενιά. Αλλά άφησε ένα υπόλοιπο στον Ιακώβ, μια ρίζα απ’ τον εαυτό του στο Δαβίδ.

Ο Ροβοάμ

23Ο Σολομώντας αναπαύτηκε μαζί με τους προγόνους του και διάδοχό του άφησε ένα από τα παιδιά του, τον πιο άμυαλο μέσα στο λαό και δίχως διόλου φρόνηση, το Ροβοάμ, που με τις αποφάσεις του έκανε το λαό ν’ αποστατήσει.

Ο Ιεροβοάμ

Αλλά κι ο Ιεροβοάμ, γιος του Ναβάτ, παρέσυρε τους Ισραηλίτες και αμάρτησαν, οδήγησε τις βόρειες φυλές στης αμαρτίας το δρόμο. 24Πάρα πολλές πράξανε αμαρτίες, ώσπου διωχτήκαν’ απ’ τη χώρα τους. 25Κάθε είδους κακία επιδίωξαν, ώσπου έπεσε πάνω τους η τιμωρία.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 48

Ο Ηλίας

1Μετά εμφανίστηκε ο Ηλίας ο προφήτης· ήταν σαν τη φωτιά κι ο λόγος του έκαιγε σαν τη λαμπάδα. 2Αυτός έφερε πάνω στους Ισραηλίτες πείνα και με το ζήλο του τους αποδεκάτισε. 3Με του Κυρίου την προσταγή τον ουρανό τον έκλεισε και τρεις φορές έκανε να κατεβεί φωτιά στη γη.

4Πόσο δοξάστηκες Ηλία με τα έργα σου τα θαυμαστά! Και ποιος μπορεί να καυχηθεί πως είναι όμοιος μ’ εσένα; 5Ανέστησες νεκρό από το θάνατο κι από τον άδη με την προσταγή του Υψίστου. 6Έριξες βασιλιάδες στην καταστροφή και φημισμένους έστειλες ανθρώπους απ’ το κλινάρι της αρρώστιας τους στο θάνατο. 7Τον έλεγχο του Κυρίου άκουγες στο Σινά, τις καταδικαστικές του αποφάσεις στο Χωρήβ. 8Έχρισες βασιλιάδες για να εφαρμόσουν την τιμωρία σου και προφήτες για να σε διαδεχτούν. 9Αναλήφθηκες μέσα σε ανεμοστρόβιλο φωτιάς, πάνω σε άρμα που το σέρναν πύρινα άλογα. 10Εσύ, όπως έχει γραφτεί, πρόκειται να έρθεις να μας ελέγξεις σε καθορισμένο χρόνο, για να καταπραΰνεις την οργή του Θεού προτού ξεσπάσει, να συμφιλιώσεις τον πατέρα με το παιδί, και να εγκαταστήσεις στο χώρο τους τις φυλές του Ιακώβ. 11Ευτυχισμένοι είναι εκείνοι που σε είδαν κι αυτοί που πέθαναν με την ελπίδα να σε δουν· γιατί κι εμείς βέβαιο είναι πως θα ζήσουμε.

Ο Ελισαιέ

12Αυτός ήταν ο Ηλίας, που τον τύλιξε ο ανεμοστρόβιλος. Τότε ο Ελισαιέ γέμισε με το πνεύμα του. Στη διάρκεια της ζωής του κανένας ηγεμόνας δεν μπόρεσε να τον γκρεμίσει και κανένας δεν τον υποδούλωσε. 13Τίποτα δύσκολο δεν ήτανε γι’ αυτόν· ακόμα κι όταν πέθανε, το σώμα του είχε δύναμη προφητική. 14Στη διάρκεια της ζωής του έκανε θαύματα κι ύστερα από το θάνατό του τα έργα του ήταν θαυμαστά.

Απιστία και τιμωρία

15Παρ’ όλα αυτά όμως ο λαός δε μετανόησε και δεν απαρνηθήκανε τις αμαρτίες τους, ώσπου εκτοπίστηκαν μακριά από τη χώρα τους και διασκορπίστηκαν σ’ όλη τη γη· κι έμεινε λίγος αριθμητικά λαός με αρχηγό απ’ του Δαβίδ τον οίκο. 16Μερικοί απ’ αυτούς έπραξαν ό,τι ήταν στο Θεό αρεστό, ενώ άλλοι αμάρτησαν και με το παραπάνω.

Ο Εζεκίας και ο Ησαΐας

17Ο Εζεκίας οχύρωσε την πόλη του κι έφερε το νερό μέσα σ’ αυτήν· έσκαψε μ’ εργαλείο σιδερένιο το βράχο τον απόκρημνο κι έφτιασε υπόγειο υδραγωγείο για τα νερά. 18Στις μέρες του όμως βγήκε σε εκστρατεία ο Σενναχηρίμ κι έστειλε το Ραψάκη, που κινήθηκε ενάντια στη Σιών με υπεροψία αλόγιστη. 19Τότε οι καρδιές σαλεύτηκαν και τρέμανε τα χέρια του λαού· πόνεσαν σαν τις γυναίκες την ώρα που γεννούν. 20Επικαλέστηκαν με υψωμένα χέρια τον Κύριο που ’ναι σπλαχνικός· κι ο Άγιος τους άκουσε αμέσως απ’ τον ουρανό και με το χέρι του Ησαΐα τους έσωσε. 21Χτύπησε ο Κύριος το στρατόπεδο των Ασσυρίων, το σύντριψε ο άγγελός του. 22Κι αυτό, γιατί ο Εζεκίας έκανε ό,τι ήταν αρεστό στον Κύριο, σύμφωνα με τις υποδείξεις του προφήτη Ησαΐα, που ήταν μεγάλος κι αληθινός στις προφητείες του και σταθερά ακολούθησε το δρόμο που είχε χαράξει ο πρόγονός του ο Δαβίδ. 23Στις μέρες του ο ήλιος πίσω γύρισε, ώστε να παρατείνει τη ζωή του βασιλιά. 24Με τη δύναμη της θεοπνευστίας προείδε όσα έμελλε να συμβούν και παρηγόρησε αυτούς που στη Σιών πενθούσαν. 25Εκείνος τους φανέρωσε το καθετί που θα συνέβαινε ως και στα μακρινά τα χρόνια και τους φανέρωσε πράγματα άγνωστα προτού συμβούν.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 49

Ο Ιωσίας

1Η ανάμνηση του Ιωσία είναι σαν μείγμα λιβανιού, φτιαγμένο με του αρωματοποιού την τέχνη· είναι γλυκιά στο κάθε στόμα σαν το μέλι, και σαν τη μουσική μες στο συμπόσιο. 2Αυτός πήρε δρόμο σωστό, το λαό μεταστρέφοντας, και τις σιχαμερές κατάργησε και άνομες λατρείες. 3Έστρεψε την καρδιά του προς τον Κύριο, και σε καιρούς που κυριαρχούσαν οι άνομοι, την ευσέβεια ενίσχυσε.

Ο Ιερεμίας

4Εκτός απ’ το Δαβίδ, τον Εζεκία και τον Ιωσία, όλοι οι άλλοι υπερβολικά αμάρτησαν· κι επειδή λησμονήσανε το νόμο του Υψίστου, οι βασιλιάδες του Ιούδα εξαφανίστηκαν. 5Σ’ άλλους τη δύναμή τους δώσανε, σε ξένο έθνος τη δόξα τους. 6Έβαλαν οι εχθροί φωτιά στην εκλεκτή πόλη μαζί με το θυσιαστήριο κι ερήμωσαν τους δρόμους της, όπως είχε ο Ιερεμίας προφητέψει· 7γιατί κι αυτόν τον είχανε κακοποιήσει, που ήταν προφήτης από την κοιλιά της μάνας του, προορισμένος να ξεριζώνει, να χαλάει, να καταστρέφει, μα και να χτίζει και να φυτεύει.

Ο Ιεζεκιήλ

8Ο Ιεζεκιήλ είναι αυτός που είδε όραμα ένδοξο, που ο Θεός τού το φανέρωσε πάνω στο άρμα των χερουβίμ· 9γιατί ο Θεός δεν ξέχασε τους εχθρούς κι έστειλε πάνω τους καταιγίδα· μα ευεργέτησε εκείνους που βάδιζαν στο δρόμο το σωστό.

Οι Δώδεκα Προφήτες

10Επίσης των δώδεκα προφητών τα κόκαλα ας ξανανθίσουν εκεί που βρίσκονται· γιατί αυτοί το λαό του Ιακώβ τον παρηγόρησαν και τον έσωσαν με την πιστή τους την ελπίδα.

Ζοροβάβελ και Ιησούς

11Με τι λόγια να εγκωμιάσουμε το Ζοροβάβελ; Αυτός ήταν σαν σφραγιδόπετρα στο δεξί χέρι του Κυρίου. 12Το ίδιο ήτανε κι ο Ιησούς, γιος του Ιωσεδέκ. Αυτοί που στις μέρες τους ανοικοδόμησαν το ναό υψώνοντας ενώπιον του Κυρίου ένα κτίριο ξεχωριστό, προορισμένο για τη δόξα την αιώνια.

Ο Νεεμίας

13Του Νεεμία επίσης η μνήμη είναι αιώνια, γιατί αυτός ανοικοδόμησε για την πόλη μας τα τείχη που είχαν πέσει κι έστησε πύλες και μοχλούς κι ανοικοδόμησε τα σπίτια μας.

Αναδρομή στους αρχέγονους μεγάλους άνδρες

14Κανείς όμως δεν πλάστηκε πάνω στη γη όμοιος με τον Ενώχ, γιατί αυτός αναλήφθηκε στον ουρανό. 15Ούτε γεννήθηκε άλλος κανείς σαν τον Ιωσήφ, που ήταν αρχηγός στ’ αδέρφια του, στήριγμα του λαού του· τα οστά του διαφυλάχθηκαν. 16Ο Σημ κι ο Σηθ τιμήθηκαν κι αυτοί από τους άλλους ανθρώπους· μα περισσότερο από κάθε ζωντανό δημιούργημα τιμήθηκε ο Αδάμ.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 50

Ο αρχιερέας Σίμων

1Ο αρχιερέας Σίμων, γιος του Ονία,λ 2Αυτός έβαλε τα θεμέλια για τους ψηλούς διπλούς τοίχους, το ψηλό περιτείχισμα της αυλής του ναού. 3Στις μέρες του σκάφτηκε μια δεξαμενή για τα νερά, μια στέρνα που είχε την περίμετρο της χάλκινης λεκάνης του ναού, η οποία ονομαζόταν «θάλασσα». 4Αυτός φρόντιζε να προστατεύει το λαό του από τις ξένες κατακτήσεις και οχύρωσε την πόλη για ενδεχόμενη πολιορκία της.

5Πόσο ήταν υπέροχος ο Σίμων, τριγυρισμένος από το λαό του, την ώρα που έβγαινε από το καταπέτασμα του ναού! 6Ήτανε σαν το πρωινό αστέρι ανάμεσα στα σύννεφα, σαν το ολόγιομο φεγγάρι, 7σαν τον ήλιο που λάμπει πάνω στου Υψίστου το ναό και σαν το ουράνιο τόξο, που σελαγίζει μέσα στα φλογισμένα σύννεφα. 8Σαν το τριαντάφυλλο την άνοιξη, σαν κρίνο πλάι στις νεροπηγές, σαν κλώνος δέντρου του Λιβάνου σε μέρες καλοκαιρινές· 9σαν ανθρακιά και μοσχολίβανο πάνω στο θυμιατήρι, σαν το σφυρήλατο, μαλαματένιο τάσι, κάθε λογής ατίμητα πετράδια στολισμένο· 10σαν την ελιά τη φορτωμένη με καρπούς και σαν το κυπαρίσσι, που υψώνεται ως τα σύννεφα.

11Όταν φορούσε την επίσημη στολή του ντυμένος με υπέροχη λαμπρότητα, όταν ανέβαινε στο άγιο θυσιαστήριο, γέμιζε με λαμπρότητα την αυλή του ναού. 12Όταν δεχόταν τα κομμάτια της θυσίας από των ιερέων τα χέρια, ορθός ο ίδιος κοντά στη σχάρα του βωμού κι ήταν τριγύρω του σαν το στεφάνι οι αδερφοί του οι ιερείς, σαν νιόβλαστος φαινόταν κέδρος του Λιβάνου, τριγυρισμένος από φοινικιές. 13Και οι απόγονοι του Ααρών σ’ όλη τους τη λαμπρότητα, στα χέρια τους κρατώντας τις προσφορές για τον Κύριο, στέκονταν μπρος στη συνάθροιση των Ισραηλιτών, 14ενόσω εκείνος τη λατρεία συμπλήρωνε πάνω στους βωμούς, τακτοποιώντας την προσφορά για τον Ύψιστο, τον Παντοδύναμο. 15Άπλωνε αυτός το χέρι του στο τάσι της σπονδής κι έσταζε σαν το κρασί του σταφυλιού το αίμα και το έχυνε στη βάση του θυσιαστηρίου, σαν μυρουδιά ευωδιαστή στον Ύψιστο, το βασιλιά των όλων. 16Τότε φωνάζαν οι απόγονοι του Ααρών, σαλπίζαν με τις σφυρηλατημένες σάλπιγγες και κάνανε ν’ ακούγεται ένας ήχος δυνατός, για να τους θυμηθεί ο Ύψιστος. 17Αμέσως τότε όλος ο λαός μαζί έπεφτε με το πρόσωπο στη γη, να προσκυνήσουν τον Κύριό τους τον παντοδύναμο, το Θεό τον ύψιστο. 18Κι οι ψάλτες ύμνους ψέλναν δυνατά, και σ’ όλο το ναό ακουγόταν η γλυκιά μελωδία. 19Ο λαός ικέτευε τον Κύριο τον ύψιστο, υψώνοντας προσευχές σ’ εκείνον που είναι σπλαχνικός, ωσότου ολοκληρωνόταν η ακολουθία της λατρείας του και τέλειωνε η τελετουργία. 20Τότε ο Σίμων κατέβαινε και σήκωνε τα χέρια του προς όλη τη συνάθροιση των Ισραηλιτών, για να δώσει με τα χείλη του την ευλογία του Κυρίου και να ’χει την τιμή το όνομά του να προφέρει. 21Και ο λαός ήταν για δεύτερη φορά γονατισμένος, για να δεχτεί την ευλογία από τον Ύψιστο.

Παραίνεση

22Και τώρα πείτε: Ευλογημένος ο Θεός των όλων,

που έργα μεγαλειώδη κάνει παντού!

Τη ζωή μας την εξυψώνει απ’ την κοιλιά της μάνας μας

και ενεργεί πάνω μας κατά την ευσπλαχνία του.

23Χαρά ας μας δώσει στην καρδιά,

και στον Ισραήλ ειρήνη ας χαρίσει στις μέρες μας,

καθώς το ’κανε και στο παρελθόν.

24Μαζί μας μόνιμα ας μένει το έλεός του

κι όσο ακόμα ζούμε ας μας λυτρώσει.

Τα μισητά γειτονικά έθνη

25Δύο είναι τα έθνη που απεχθάνεται η ψυχή μου και το τρίτο δεν είναι καν έθνος: 26Αυτοί που κατοικούν στ’ όρος Σηείρ,λα οι Φιλισταίοι και οι ανόητοι οι Σαμαρείτες.

Επίλογος

27Διδασκαλία σύνεσης και γνώσης έγραψα σ’ αυτό το βιβλίο εγώ ο Ιησούς, γιος του Σειράχ, ο Ιεροσολυμίτης. Σαν βροχή ξεχύθηκε η σοφία απ’ την καρδιά μου. 28Ευτυχισμένος είναι εκείνος που θ’ ασχοληθεί μ’ αυτά τα πράγματα, και βάζοντάς τα στην καρδιά του, σοφός θα γίνει. 29Αν τα εφαρμόσει θα ’ναι ικανός για καθετί, γιατί του Κυρίου το φως θα οδηγεί τα βήματά του.

ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ 51

Προσευχή του Ιησού, γιου του Σειράχ

1Θα σε δοξολογήσω Κύριε, βασιλιά,

κι εσένα το Θεό θα υμνήσω, το σωτήρα μου·

ας είναι δοξασμένο τ’ όνομά σου!

2Εσύ προστάτης και βοηθός μου έγινες

και λύτρωσες το σώμα μου απ’ την καταστροφή,

απ’ την παγίδα της κακογλωσσιάς

κι από τα ψευδολόγα χείλη·

κι ενάντια στους αντίπαλους

μού στάθηκες βοηθός.

3Με έσωσες, με την πολλή σου ευσπλαχνία και χάρη στ’ όνομά σου,

από τα δόντια που έτριζαν έτοιμα να με κατασπαράξουν,

από εκείνους που ζητούσαν να μου πάρουν τη ζωή·

απ’ τις πολλές θλίψεις που υπέφερα,

4απ’ την πυρά με γλίτωσες που μ’ έπνιγε καθώς με περικύκλωνε,

από το κέντρο μιας φωτιάς που εγώ δεν την είχα ανάψει·

5να δραπετεύσω μ’ έκανες από του άδη τα έγκατα,

από τη μολυσμένη γλώσσα και τις ψευτιές,

6από τις σαϊτιές της άδικης γλώσσας.

Η ύπαρξή μου έφτασε κοντά στο θάνατο

και η ζωή μου κόντεψε να κατεβεί στον άδη.

7Από παντού με κύκλωναν

και δε βρισκότανε κανείς να με βοηθήσει·

κοιτούσα για να με συνδράμουν οι άνθρωποι,

μα τίποτα.

8Τότε, Κύριε, θυμήθηκα την ευσπλαχνία σου

και τα έργα σου από παλιά·

πράγματι, εσύ λυτρώνεις όσους σ’ εσένα ελπίζουνε,

κι από την εξουσία των εχθρών τούς σώζεις.

9Ύψωσα τότε από τη γη την ικεσία μου

και παρακάλεσα απ’ το θάνατο να με σώσεις.

10Εσένα επικαλέστηκα, τον Κύριο,

τον Πατέρα μου,λβ

σε μέρες δύσκολες να μη μ’ εγκαταλείψεις,

στην εποχή των αλαζόνων, που βρίσκομαι αβοήθητος.

Αδιάκοπα θα εγκωμιάζω τ’ όνομά σου

και θα σου ψάλλω ύμνους ευχαριστήριους.

11Και η παράκλησή μου εισακούστηκε·

πράγματι, με γλίτωσες απ’ την καταστροφή

και μ’ έσωσες απ’ την κακιά την ώρα.

12Γι’ αυτό ευχαριστίες θα σου πω κι εγκώμια,

θα ευλογήσω Κύριε τ’ όνομά σου.

Για την αναζήτηση της σοφίας

13Όταν ήμουν ακόμα νέος και πριν αρχίσω τις περιπλανήσεις μου, αναζητούσα απροκάλυπτα τη σοφία όταν προσευχόμουν. 14Μπρος στο ναό γι’ αυτήν παρακαλούσα κι ως της ζωής μου τα στερνά θα την αναζητώ. 15Απ’ τον καιρό της άνθησης, ως τότε που ωριμάζει το σταφύλι, αυτή ήταν της καρδιάς μου η ευχαρίστηση. Τα πόδια μου βαδίσανε στον ίσιο δρόμο, από τα νιάτα μου ακολούθησα τα ίχνη της. 16Όσο κι αν ήταν λίγο που την άκουσα, τη δέχτηκα κι ήταν πολλή για μένα η διδαχή που βρήκα. 17Σ’ αυτήν χρωστώ που πρόκοψα· σ’ αυτόν που μου ’δωσε σοφία, θα αποδώσω δόξα. 18Γιατί αποφάσισα σε πράξη να τη βάλω και πόθησα με ζήλο το καλό και δε θα ντροπιαστώ. 19Πάλεψε η ψυχή μου να την αποχτήσω κι ήμουν στην τήρηση του νόμου ακριβής· στον ουρανό τα χέρια ύψωσα και πένθησα την άγνοια που της είχα. 20Σ’ εκείνην την ψυχή μου έστρεψα και μες στην καθαρότητα τη βρήκα απ’ την αρχή· χάρη σ’ αυτήν φρόνηση απόκτησα· για τούτο και δε θα μ’ εγκαταλείψει. 21Τα σπλάχνα μου ταράχτηκαν στην αναζήτησή της· γι’ αυτό κι απόκτησα πολύτιμο αγαθό. 22Ο Κύριος μου ’δωσε σαν αμοιβή τη γλώσσα κι εγώ μ’ αυτήν θα τον δοξολογώ.

23Πλησιάστε με, απαίδευτοι, και μείνετε μαζί μου να διδαχτείτε στο δικό μου το σχολειό. 24Γιατί παραπονιέστε πάντα για έλλειψη παιδείας; και πώς η δίψα τις ψυχές σας τυραννά; 25Το μόνο πράγμα που εγώ μπορώ να πω είναι πως η σοφία δίχως χρήματα αποκτιέται. 26Βάλτε τον τράχηλό σας κάτω απ’ το ζυγό και ας δεχτεί τη διδαχή η ψυχή σας· η σοφία είναι πολύ κοντά κι είναι στο χέρι σας να τη βρείτε. 27Δέστε και με τα μάτια σας πόσο λίγο κουράστηκα, μα τι πολλή ανάπαυση βρήκα για τον εαυτό μου. 28Ακόμη κι αν θα πρέπει χρήματα πολλά να δώσετε, όμοια κι αυτή πολύ χρυσάφι θα σας φέρει. 29Ας βρει η ψυχή σας τη χαρά στην ευσπλαχνία του Κυρίου, και να μην ντρέπεστε να τον εγκωμιάζετε. 30Το έργο σας τελειώστε το πριν είν’ πολύ αργά. Και τότε στον καιρό του θα σας ανταμείψει ο Κύριος.

Η ΑΓΙΑ ΓΡΑΦΗ ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΑΠΟ ΤΑ ΠΡΩΤΟΤΥΠΑ ΚΕΙΜΕΝΑ

Η ηλεκτρονική επεξεργασία αναρτήσων κειμένων, τίτλων και εικόνων έγινε από τον N.B.B

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια, αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα ,χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,

με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

http://www.alavastron.net

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service:

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Δευτέρα 6 Ιουνίου 2016

30 ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ

0 σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ортодоксальность

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ

ΠΑΤΕΡΙΚΟ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΚΙΕΒΟ-ΠΕΤΣΕΡΣΚΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑΣ

ΜΟΝΑΧΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΑ

PG MIGNE ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΕΣ ΣΟΦΙΑΣ

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

ΕΤΙΚΕΤΕΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ

ΡΟΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΦΙΛΙΚΑ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ

About Me

Flag counter

Extreme Statics

Συνολικές Επισκέψεις

Συνολικές Προβολές Σελίδων

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Παρουσίαση στο My Blogs

Στατιστικά Ιστολογίου

Επισκέψεις απο Χώρες

COMMENTS

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

Δευτέρα 6 Ιουνίου 2016

30 ΣΟΦΙΑ ΣΕΙΡΑΧ

0 σχόλια :

Δημοσίευση σχολίου

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ортодоксальность

ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ

ΑΡΧΕΙΟΘΗΚΗ

ΠΑΤΕΡΙΚΟ ΤΩΝ ΣΠΗΛΑΙΩΝ ΤΗΣ ΚΙΕΒΟ-ΠΕΤΣΕΡΣΚΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑΣ

ΜΟΝΑΧΟΣ ΜΩΥΣΗΣ ΑΓΙΟΡΕΙΤΗΣ

ΒΑΡΣΑΝΟΥΦΙΟΥ ΚΑΙ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΕΙΜΕΝΑ

PG MIGNE ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ

ΣΤΑΛΑΓΜΑΤΙΕΣ ΣΟΦΙΑΣ

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ

ΕΤΙΚΕΤΕΣ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΑΝΑΡΤΗΣΕΙΣ

ΔΗΜΟΦΙΛΕΙΣ

ΕΟΡΤΟΛΟΓΙΟΝ

ΡΟΗ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ

ΦΙΛΙΚΑ ΟΡΘΟΔΟΞΑ ΙΣΤΟΛΟΓΙΑ ΠΟΥ ΑΚΟΛΟΥΘΟΥΜΕ

About Me

Flag counter

Extreme Statics

Συνολικές Επισκέψεις

Συνολικές Προβολές Σελίδων

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου

Παρουσίαση στο My Blogs

Στατιστικά Ιστολογίου

Επισκέψεις απο Χώρες

Εγγραφή στο

COMMENTS