Καπετάνιος Αγιογράφος

Καπετάνιος Αγιογράφος

Φώτης Κόντογλου



ΣΑΝ ΣΗΜΕΡΑ Χριστούγεννα, στὰ 1864, ἔκανε μεγάλη φουρτούνα μὲ χιονιά. Στ’ἀγριεμένο πέλαγο δὲν φαινότανε πουθενὰ πανί. Μοναχὰ ἕνα μικρὸ καΐκι πάλευε μὲ τὸ χάρο ἀνοιχτὰ ἀπὸ τὴν Τῆνο. Ἤτανε ἑνὸς καπετὰν Γιώργη ἀπὸ τὴ Νάξο, φορτωμένο κρασιὰ ἀπὸ τὴ Σαντορίνη. Ὅλη τὴ μέρα ἀγαντάριζε στὸν ἀγέρα, μὰ σὰν σκοτείνιασε, ὁ βοριὰς σκύλιαξε κ' ἔσπασε τ’ ἄρμπουρο, ἔβγαλε καὶ τὸ τιμόνι ἀπὸ τὰ βελόνια. Οἱ ἄνθρωποι προφτάξανε καὶ ρίξανε τὴ βάρκα στὴ θάλασσα καὶ μπήκανε μέσα. Δὲν εἴχανε ἀλαργάρει ὥς μιὰ τουφεκιὰ τόπο, καὶ βούλιαξε τὸ καΐκι. Τὴ βάρκα τὴν ἅρπαξε τὸ μπουρίνι καὶ τὴν πήγαινε ὅπου ἤθελε μέσα στὴν πίσσα τῆς νύχτας. Οἱ τρεῖς νοματέοι ποὺ βρισκόντανε μέσα, ἤτανε ὁ καπετὰν Γιώργης κι' ἄλλοι δυὸ γεμιτζῆδες, σὲ ἐλεεινὴ κατάσταση, βρεμένοι μέχρι κόκκαλο μὲ κεῖνον τὸν χιονιά, πουντιασμένοι ἀπὸ τὸ τάντανο, δίχως καμμιὰν ἐλπίδα πὼς θὰ γλυτώνανε. Πιάσανε καὶ κλαίγανε σὰν τὰ μωρά, καὶ τάξανε κ' οἱ τρεῖς νὰ πᾶνε νὰ καλογερέψουνε, ἂν λάχαινε νὰ γλυτώσουνε. Κι’ ὁ Θεὸς ἄκουσε τὶς φωνὲς ποὺ τὸν παρακαλούσανε γιατί βγαίνανε σὰν τοῦ Ἰωνᾶ μέσα ἀπὸ καρδιὲς ἀπελπισμένες, καὶ κεῖ ποὺ δὲν ξέρανε ποῦ βρισκόντανε, σὰν ξημέρωσε, εἴδανε πὼς ὁ καιρὸς καλωσύνεψε ἀνέλπιστα, καὶ πὼς βρισκόντανε κοντὰ στὴ Σύρα. Ἤβγανε γεροὶ ὄξω καὶ τοὺς μαζέψανε κάτι ψαράδες, δὲν ἀρρώστησε κανένας. Καθίσανὲ δυὸ τρεῖς μέρες στὴ Σῦρα, κ' εἴπανε πὼς ἒχουνε χρέος νὰ κάνουνε τὸ τάξιμό τους. Πουλήσανε τὴ βάρκα, καὶ μὲ κεῖνα τὰ λεφτὰ μπαρκάρανε, καὶ πήγανε ἴσια στ' Ἅγιον Ὄρος καὶ γινήκανε κ' οἱ τρεῖς καλογέροι, δίχως νὰ εἰδοποιήσουνε τὰ σπίτια τους πὼς γλυτώσανε, ἀφοῦ εἴπανε πὼς εἶναι πιὰ πεθαμένοι γιὰ τὸν κόσμο.

Read More ->>

Αμάρτησε;

Αμάρτησε;


Του Κων/νου Θεοτόκη

Ήτανε μια δροσερή Απριλιάτικη αυγή: η αυγή της Λαμπρής. Ο ήλιος δεν είχε βγεί ακόμα, και οι καμπάνες της Εκκλησίας του χωριού εσημαίναν καλώντας τους πιστούς στη λειτουργία. Και έμπαιναν απ’ όλες τις πόρτες, οι άνθρωποι πολλοί τη φορά, καθαροί, χαρούμενοι , ντυμένοι με ρούχα καινούργια, και κατόπιν ο ένας στον άλλο, με τάξη και ευλάβεια προσκυνούσαν τες εικόνες και σταμάταιναν απεκεί στη μέση της εκκλησιάς και έπαιρναν θέση στα στασίδια. Και οι γυναίκες ερχόταν μπουλούκια, μπουλούκια με τες άσπρες μπόλιες τους στο κεφάλι με χρυσάφια στα στήθια, σεμνές , ευλαβικές , στολισμένες και έμεναν όλες μαζί ξεχωριστά στο βάθος της εκκλησιάς, που δεν είχε γυναιτίκι.

Όλοι πρόσμεναν τώρα να αρχίσει η ακολουθία.

Η θύρα του ιερού άνοιξε , ακούστηκε ένας μικρός σάλαγος ανθρώπων που κινιώνται, ο παπάς αποτέλειωσε τα μυστικά του, εθυμιάτησε, εκοντόβηξε, έμεινε μια στιγμή σιωπηλός κάνοντας και το σταυρό του αρχίνησε με ψιλή φωνή την ιεροπραξία. Όλα τα χέρια έκαμαν του σταυρού το σημάδι.
Ήταν γέροντας ο χρυσοφορεμένος λειτουργός, μικρός, με μεγάλα λευκά γένια, με μακριά μαλλιά ασημένια κι εκείνα, λιγνός με ζάρες στο γερασμένο μετωπό του, με γαλανά μάτια, που τα γέρα και οι νηστείες τάχαν ξεθωριάσει. Όλο το χωριό τον σεβότανΜε την ψιλή του φωνή που ολοένα εγενόταν σταθερότερη, ο γέροντας διάβαζε ψαλτά τες ευκές του, που τες ήξερε όλες απ’ όξω, και η ακολουθία προχωρούσε καθώς πάντα, επίσημη, κατανυχτική, μεγαλόπρεπη, και ο κόσμος, που κρατούσε αναμμένες λαμπάδες στα σταυρωμένα χέρια, αφουκραζόταν με πίστη και από καρδίας εδεότουν, σα νάδινε μεγαλύτερη αξία στην προσευκή και η μεγάλη γιορτή εκείνης της ημέρας.

Read More ->>

Μοιρολόγι

Μοιρολόγι
Τό Αιβαλί η Πατρίδα μου

Μοιρολογώ την κουρσεμένη πατρίδα μου, τ’ Άϊβαλί της Μικράς Ασίας, καί μαζί τή ζεστή φωλιά μου, τό υποστατικό πού ζοΰσα άποτραβηγμένος. “Ήτανε ένα βραχόβουνο, μιά χερσόνησο, πού μ’ άφήσανε κληρονομιά οί μπαρμπάδες μου· είχανε ζήσει καί πεθάνει άπάνου κεΐ πάππου-προσπάππου, καλόγεροι οί πιό πολλοί. Ζήσανε ήσυχα καί φυσικά, έχοντας τά πρόβατά τους, τά χωράφια τους, τ’ αμπέλια τους καί τό ’να καί τ’ άλλο τους. Δέν είναι τώρα καλή στιγμή κ’ εύκαιρη θέση γιά νά πώ τό τί ήτανε αυτό τό νησί, τί λογής ζωή περνούσανε οί άνθρωποι του, τί ομορφιές πέρα άπό κάθε φαντασία τό στολίζανε, τί άνθρωποι τής στεριάς καί τής θάλασσας τό κατοικούσανε, τις παράξενες ιστορίες τους, τίς φουρτούνες, τις άνεμοζάλες πού τό δέρνανε — καί τήν άθόλωτη ευτυχία πόβγανε άπ’ όλα του.Τώρα, στό μοιρολόγι πού γράφω, κλαίγω γιά τό χαμό του, μά τό πόσο πονώ, καταλαβαίνω πώς δέ θά μπορέσω νά τό πώ μέ λόγια ποτές μου.

ΝΑ ΣΗΜΕΙΩΣΩ ΣΤΟ ΧΑΡΤΙ χωρίς νά κατρακυλήσει κ ένα ζεματιστό δάκρυ, νά λιώσει τά ψηφιά; Τ’ όνομά σου; Ή κατά ποϋ έπεφτε ή άγιασμένη μεριά, πού βρισκόσουν μιά φορά, άπάνου στήν άπέραντη έπιφάνεια τής γης; Σά βάζω μέ τό νοΰ τίς χρυσές μέρες σου πού χαθήκανε, πιάνεται ή καρδιά μου. Ήτανε όνειρο μαθές; Ήτανε πλάνεμα μαγικό; Τί είναι λοιπόν αυτός ό κόσμος; Ρωτώ ΰστερ’ άπό τόσους καί τόσους πού τό ρωτήξανε. Αγαπημένη γωνιά! Αγιασμένο βουνό! Δέν ήσουνα έσύ πατέρας μου καί μητέρα μου καί κάθε άγάπη μου;

Read More ->>

Πατρολογία Α΄ - Πίνακας Περιεχομένων

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ Α'
ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΠΑΠΑΔΟΠΟΥΛΟΣ
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

Ή έξοδος τής Εκκλησίας άπό τίς κατακόμβες καί ή άνεσή της νά κινείται άνενόχλητη σέ όποιονδήποτε κοινωνικό χώρο, συνδυάστηκε μ’ έναν προστατευτισμό τού αύτοκράτορα πολύ επικίνδυνο. Έπρόκειτο γιά έναγκαλισμό, πού οφειλόταν στούς εξής παράγοντες: α) Ό αύτοκράτορας Κωνσταντίνος ένιωθε καί δροΰσε ως χριστιανός. β) Ώς ρωμαίος αύτοκράτορας ήταν καί μέγιστος Ιερέας. Τώρα, ώς χριστιανός βασιλέας, δέν μπορούσε νά τελεΐ καθήκοντα ιερατικά, π.χ. νά θυσιάζει, αλλά αισθανόταν ότι έχει τήν κορυφαία ευθύνη γιά τήν προκοπή καί τήν πορεία τής Εκκλησίας, γ) 'Ως αύτοκράτορας φρόντιζε πάση θυσία νά έξασφαλΐζει τήν συνοχή καί πειθαρχία τών πολλών λαών καί φυλών, πού συναποτελοΰσαν τήν ρωμαϊκή αύτοκρατορία. Ή συνοχή μέχρι λίγο πρίν έξασφαλιζόταν μέ τήν επιβολή σέ όλη τήν επικράτεια τής λατρείας τού αύτοκράτορα. Τώρα, χωρίς πολλή σκέψη καί μέ τήν επίδραση τής ρωμαϊκής παραδόσεως, έκρινε ότι τόν συνδετικό παράγοντα τής απέραντης αύτοκρατορίας μπορεί νά τόν Αποτελεί ό χριστιανισμός, δ) 'Η Εκκλησία δέν είχε ούτε πλούσια έμπειρία κοινωνικής έλευθερΐας ούτε άκόμη αρκετή θεσμική όργάνωση, ώστε ν’ άποποιηθεΐ Αποφασιστικά τήν έλκυστική προστασία τού αύτοκράτορα. Οί ριζικές διαφοροποιήσεις γιά τήν Εκκλησία καί τό κράτος είχαν πολλαπλές καί βαθιές συνέπειες, θετικές καί Αρνητικές. Τό κράτος βρήκε στόν ραγδαία Αναπτυσσόμενο χριστιανισμό τήν Αλκή καί τό σθένος, πού έλειπαν Από τήν ρωμαϊκή κοινωνία. Ή Εκκλησία πάλι άπέβη ισχυρός κοινωνικός παράγοντας στό νέο ρωμαϊκό κράτος. 'Ικανοί έπΐσκο ποι, μεγάλων κυρίως πόλεων, άρχισαν νά διαδραματίζουν αποφασιστικό ρόλο στην όλη κοινωνική ζωή.

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Α' ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 

Read More ->>

ΠΑΤΡΟΛΟΓΙΑ ΤΟΜΟΣ Α΄ ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ Δ' ΑΙΩΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ  ΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ ΤΟΥ Δ' ΑΙΩΝΑ

α. Εξοδος από τις κατακόμβες

Τό πρόσωπο τοΰ Δ' αιώνα στόν ελληνορωμαϊκό χώρο εμφανίζεται ταραγμένο καί διαρκώς γινόμενο. Συγκλονιστικές ανακατατάξεις καί συγκρούσεις διαδέχονται ή μία τήν άλλη. Ό έθνικός έλληνορωμαϊκός κόσμος, ώς πνεύμα καί έξουσία, νιώθει έκπληκτος ένώπιον τοΰ τεράστιου ρεύματος, πού συνιστά ή Εκκλησία. Ό κόσμος αύτός ζού.σε περίοδο πτώσεως καί δχι άνόδου. Δέν είχε τό πνευματικό σθένος ν’ άντιδράσει στήν Εκκλησία. Αύταπατώμενος είχε πιστέψει, κατά τόν Β' καί Γ' αιώνα, ότι άλλοτε μέ τήν αίγλη του, άλλοτε μέ σκληρούς διωγμούς καί άλλοτε μέ τήν άνοχή του, θά συγκροτούσε τήν Εκκλησία σέ μικρές διαστάσεις. "Οταν τελικά συνειδητοποίησε τήν δική του άδυναμία καί τήν όρμή τής Εκκλησίας, άντέδρασε σπασμωδικά. Ό ρωμαίος αύτοκράτορας Διοκλητιανός κήρυξε φοβερό διωγμό (303/4) κατά τών χριστιανών καί οί «πεπτω κότες» δέν ήταν λίγοι. "Ετσι άρχισε ό Δ' αιώνας.Oi Ρωμαίοι, μολονότι είχαν τήν χαρά νά βλέπουν «πεπτωκότες», δηλωσίες χριστιανούς, διαπίστωναν ότι όπου κτυπούσαν έναν γεννιούνταν έκατό κι όπου έκατό χίλιοι. Καί τό πιό δυσάρεστο γι’ αυτούς ήταν ότι πλι,ύαιναν οί χριστιανοί άκόμη καί μέσα στίς κυρίαρχες τάξεις τους. "Επρεπε, λοιπόν, εάν συνέχιζαν τούς διωγμούς, νά αύ τοδιωχτοΰν, νά αύτοκαταστραφοΰν! Επειδή αύτό ήταν άδύνατο, ά ναγκάστηκε ό ρωμαϊκός κόσμος νά δείξει σαφή άνοχή πρός τήν Εκκλησία, τήν όποια όμως ό Μέγας Κωνσταντίνος, άπό τό 324 κυρίως, πού έγινε μονοκράτορας, άντιμετώπιζε σάν νά ήταν μέλος της, ένώ άκόμη δέν ήταν. Ή έξοδος άπό τίς κατακόμβες είχε πραγματοποιηθεί.

Read More ->>

Οί Σύνοδοι

Οί Σύνοδοι

Οί Σύνοδοι τοΰ Δ' αί., τών όποιων σώθηκαν κείμενα, Σύμβολα, Κανόνες ή Επιστολές, είναι οί έξής:
’Ανατολή: Άγκύρας (314), Καισαρείας (314), Νεοκαισαρείας (314/319), ’Αντιόχειας (324/5), Νίκαιας (325), ’Αντιόχειας (326/30), Τύρου (335), 'Ιεροσολύμων (335), Άλεξανδρείας (338), Γάγγρας (340/2), ’Αντιόχειας (341), Φιλιππουπόλεως (343), ’Αντιόχειας (344), Ιεροσολύμων (346), Σιρμίου (351), Σιρμίου (357), Άγκύρας (358), Σιρμίου (359), Σελεύκειας (359), Κωνσταντινουπόλεως (360), Άλεξαντ δρείας (362 καί 363), Αντιόχειας (363), Ίκονίου (376), Κωνσταντινουπόλεως (381 καί 382), Καισαρείας Παλαιστίνης (393), Κωνσταντινουπόλεως (394) καί ΛαοδικείαςΣυλλογή (τέλος Δ' αί.).
Δύση: ΈλβίραςΣυλλογή (300/3), Άρελάτης (314), Ρώμης (341), Σαρδικής (343), Καρθαγένης (348), Rimini (359), Παρισίων (360), Ρώμης (371), Valence (374), Ρώμης (378), Άκυληίας (381), Ρώμης (382), Saragossa (380), Καρθαγένης (390), Ίππώνος (393), Καρθαγένης (397 καί 397 καί 399), Nimes (396) καί Τουρίνου (398).ζ. Πέρα τής άλληγορικής καί τής ίστορικογραμματικης μεθόδου: έρμηνευτική θεολογίαΣτην διάρκεια του Γ' αί. ή άλληγορική μέθοδος όχι μόνο χρησιμοποιήθηκε εύρύτατα, άλλά καί κορυφώθηκε μέ τούς άλεξανδρινούς Κλήμη καί ’Ωριγένη, πού γιά τήν έρμηνεία τής77 πηγή έμπνεύσεως είχαν κυρίως τόν Φίλωνα (+ 40 μ.Χ.). Μέλημα των έρμηνευτών τούτων ήταν ή νοηματοδότηση βιβλικών λέξεων καί ρήσεων μέ έννοια διαφορετική από έκείνη πού τυπικά έχουν, μέ νόημα άξιο του Θεού. Αύτό χαρακτήριζε τούς άκραιφνεΐς άλληγοριστές, πού όμως δέν πε ριφρονούσαν (ή δέν περιφρονοΰσαν τελείως) τήν ίστορικογραμματι κή έρμηνεία, όπως ό ίδιος ό Ωριγένης. Παράλληλα υπήρχαν στον Γ' αί. καί άλεξανδρινοί πού τήρησαν πολύ νηφάλια στάση καί τήν άναγκαία άπόσταση έναντι τής άλληγορικής μεθόδου, όπως ό Διονύσιος ’Αλεξάνδρειάς καί ό Θεόγνωστος, πού άναδείχτηκαν σπουδαίοι θεολόγοι.

Read More ->>

ΗΣΥΧΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ (περί τό 300)

ΤΕΤΑΡΤΟΣ ΑΙΩΝΑΣ

ΗΣΥΧΙΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΑΣ (περί τό 300)

Κριτικός  έκδότης roύ βιβλικού κειμένου

Σπουδαίος κριτικός τοϋ κειμένου τής Γραφής περί τό 300. Δυστυ χώς ούτε γιά την ζωή ούτε γιά τό έργο του έχουμε αξιόλογες ειδήσεις. Ό Ιερώνυμος πληροφορεί (στήν Praefatio in Paralipomena, στήν Apologia adv. Rufinum II 27 καί στήν Praefatio in Evangelia) ότι ο Ησύχιος άναθεώρησε (= νόθευσε) στήν Αλεξάνδρεια τό κείμενο των Ο' καί τής ΚΔ.Στήν πραγματικότητα ό 'Ησύχιος επιχείρησε κριτική έκδοση των Ο' καί τής ΚΑ, αλλά τό εύρος καί τό βάθος των έπεμβάσεών του είναι άκρως δυσκαθόριστα. Τό κείμενό του, μάλιστα τής ΚΔ, επικράτησε περί τό 400 στήν ’Αλεξάνδρεια καί οί ειδικοί ερευνητές αναζητούν τήν προσφορά του στους κώδικες Βατικανό, Σιναϊτικό, ’Αλεξανδρινό καί Εύφραιμικό. Τό Decretum Gelasianum, επηρεασμένο Ισως άπό τόν Ιερώνυμο, χαρακτηρίζει τό ήσυχιανό κείμενο άπόκρυφο.Ό αίγύπτιος επίσκοπος Ησύχιος, πού μαρτύρησε μέ τόν Φιλέα ( + 307) κ.ά. (Εύσεβίου, Έκκλησ. ιστ. Η' 13,7) επί Διοκλητιανού, είναι μάλλον άλλο πρόσωπο.

Read More ->>

ΠΑΜΦΙΛΟΣ ( + 309)

ΠΑΜΦΙΛΟΣ ( + 309)

Αναθεωρητής roυ κειμένου τής Βίβλου
ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Ό μάρτυρας Πάμφιλρς έδρασε στό τέλος του Γ' καί τις αρχές του Δ' αί. στην Καισαρεία τής Παλαιστίνης. Επηρέασε την ζωή τής Εκκλησίας μέ τό διδακτικό, τό κριτικό καί τό όργανωτικό έργο του. 'Υπήρξε θερμός θιασώτης καί ένσυνεΐδητος συνεχιστής τής παρα δόσεως του ’Ωριγένη, γιά τόν όποιο έγραψε πεντάτομη Απολογία μέ τήν βοήθεια του Εύσεβίου Καισαρείας, χωρίς καθώς φαίνεται νά συμμερίζεται άπόλυτα τίς άκρότητες του μεγάλου αλεξανδρινού, του όποιου πάντως έγινε ό πρώτος μεγάλος απολογητής. "Ιδρυσε σχολή στήν Καισάρεια τής Παλαιστίνης, όπως παλαιότερα (234) ό ’Ωριγένης. Έκεΐ δέν περιορίστηκε μόνο στήν γενική διδασκαλία. Εργάστηκε μεθοδικά γιά τήν κριτική άποκατάσταση του κειμένου των θ' καί τής ΚΔ άπό αντίδραση έν μέρει πρός τό ανάλογο έργο πού γινόταν στήν ’Αντιόχεια (Λουκιανός). Τό κείμενο μάλιστα των Ο' πού έξέδωσε άνέσυρε κυρίως άπό τά «Τετραπλά» καί «Έξαπλά» τοΰ ’Ωριγένη, τού όποιου ή έργασία έτσι άξιοποιήθηκε, με τήν βοήθεια έπειτα καί τοΰ Εύσεβίου Καισαρείας. Τό διορθωμένο τούτο βιβλικό κείμενο διαδόθηκε μεταξύ ’Αλεξάνδρειάς καί ’Αντιόχειας, ένώ ό Μ. Κωνσταντίνος ζήτησε νά τοΰ σταλούν αντίγραφά του στήν Κωνσταντινούπολη. Ενδεικτικό τής σπουδαιότητας τής κριτικής εργασίας τού Παμφίλου είναι ότι τό κείμενό του, πού σωζόταν στήν βιβλιοθήκη τής Καισάρειας μέχρι τό 640, όταν οί "Αραβες κατέλαβαν τήν περιοχή, χρησιμοποίησε καί ό Ιερώνυμος γιά τήν λατινική μετάφραση τής Γραφής.

Read More ->>

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ (233-301)

ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ (233-301)

Νεοπλατωνικός φιλόσοφος

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Ό Πορφύριος υπήρξε σπουδαίος νεοπλατωνικός φιλόσοφος καί διακρίθηκε γιά τό κριτικό του πνεύμα καί τήν εύρυμάθειά του. Διαδραμάτισε άποφασιστικό ρόλο στήν έκδοση, τήν διάδοση καί τήν έρμηνεία των έργων του Πλωτΐνου (+ 270), του όποιου έγινε μαθητής καί συνεργάτης στήν Ρώμη, άνήγαγε τήν κάθαρση καί τήν σωτηρία τής ψυχής σέ κεντρικό θέμα τής φιλοσοφίας καί αναθεώρησε μερικώς τό τριαδικό σύστημα (των ύποστάσεων) του δασκάλου του. Εκδήλωσε κριτική διάθεση έναντι των λαϊκοθρησκευτικών άντιλή ψεων τής έποχής του, των μυστηριακών «θεουργιών» καί των δεισιδαιμονιών, άλλά καί δέν τίς άπέρριψε τελείως. Νόμισε ότι αύτές χρησιμεύουν ως ένδιάμεσα στάδια πρός άνοδο τής ψυχής καί προπαντός πίστευε ότι μπορεί νά τις άποκαθάρει μέ άλληγορική έρμη νεΐα. Τά θρησκευτικοθεολογικά του ενδιαφέροντα είναι εμφανή, κατανοοϋνται άριστα στό γενικό θρησκευτικό φιλοσοφικό κλίμα τής έποχής καί συγγενεύουν μέ άντιλήψεις τοΰ χριστιανισμού, τόν όποιο γνώρισε στό πρόσωπο καί μάλιστα στό έργο τού Ωριγένη (+ 253/4). "Αγνωστο πότε άκριβώς πολέμησε τήν Εκκλησία μέ 15 «λόγους» «Κατά χριστιανών», οι όποιοι, έκτός άσήμαντων άποσπασμάτων, χάθηκαν. Φαίνεται όμως ότι άσκησε ρηχή κριτική καί άντίπαρέτα ξε τά λαϊκά άντιχριστιανικά έπιχειρήματα, πού τότε, άλλά καί πα λαιότερα, κυκλοφορούσαν. Τήν κριτική του έπικεντρώνει στήν έκ τού μηδενός δημιουργία τοΰ κόσμου καί τήν συντέλεια, στό μυστήριο τής ένανθρωπήσεως τού Υιού τού Θεού καί στήν άνάσταση τών νεκρών. Παρά ταΰτα ό κόσμος γιά τόν Πορφύριο έχει κάποια άρχή, πού όφείλεται στήν μορφή, τήν όποια λαμβάνει ή αιώνια προϋπάρ χουσα ύλη. Ή μορφοποίηση άποτελεΐ σημείο χρονικής ένάρξεως.

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΣ ARLES (ΑΡΕΛΑΤΗΣ) (314)

ΣΥΝΟΔΟΣ ARLES (ΑΡΕΛΑΤΗΣ) (314)


Σώζεται σπουδαίο γιά την Δύση κανονιστικό κείμενο τοΰ έτους 314, πού περιλαμβάνει 22 κανόνες έκκλησιαστικής εύταξίας. Αύτοί άποστέλλονται στόν Σΐλβεστρο Ρώμης μ’ Επιστολή, τής όποίας ή γνησιότητα συζητεΐται, άλλα δεν είναι εύκολο ν’ άπορριφθεΐ (πολύ βραδύτερα προστέθηκαν στούς 22 καί άλλοι 6 κανόνες άπό Επιστολή τοϋ Ρώμης Σιρικίου, τού έτους 418). Καί τά δύο κείμενα όφείλονται σέ σύνοδο τοΰ 314, πού συνήλθε στήν Arles τής Γαλλίας μέ πρόσκληση τοϋ αύτοκράτορα τής Δύσεώς Κωνσταντίνου, γιά νά έπανεξετάσει τό θέμα των δονατιστών τής Β. ’Αφρικής (βλ. κεφάλ. Δονάτος). Τό γεγονός τής αύτοκρατορικής προσκλήσεως γιά σύνοδο έκ κλησιαστική συμβαίνει γιά πρώτη φορά στήν ζωή τής ’Εκκλησίας. Ό αύ τοκράτορας διευκολύνει τό ταξίδι των συνοδικών καί άναλαμβάνει τά έξοδα τής συνόδου. Τό θέμα τοΰ δονατισμοΰ είχε κριθεΐ τό 313 άπό σύνοδο στήν Ρώμη, άλλά ή άπόφαση δέν έγινε δεκτή άπό τούς δονατιστές, οί όποιοι έ πειδή δέν δικαιώθηκαν ζήτησαν καί την κρίση των έπισκόπων τής Γαλατίας. Οί τελευταίοι, πού άντιπροσώπευαν περί τίς 44 έπισκοπές, άνταποκρίθηκαν καί χωρίς προγενέστερη συνεννόηση μέ τόν Ρώμης, πού όμως έστειλε άντιπροσώπους, άποφάσισαν, μέ πρόεδρο μάλλον τόν Μαρίνο τής Arles δ,τι καί ή σύνοδος τής Ρώμης μέ μικρή άπόκλιση. Ό Καικι λιανός, τόν όποιο κατηγορούσαν οί δονατιστές, έμενε δ κανονικός έπίσκοπος Καρθαγένης καί οί κατήγοροι καταδικάζονταν.

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΣ ΝΙΚΑΙΑΣ (325)

ΣΥΝΟΔΟΣ ΝΙΚΑΙΑΣ (325)

Η A' Οικουμενική

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Τό 325, ένα έτος μετά την έγκαθίδρυση τής μονοκρατορίας του Μ. Κωνσταντίνου, ή Εκκλησία έζησε τό πολυσήμαντο γεγονός τής A' Οικουμενικής της Συνόδου. Οί διωγμοί ήταν άκόμα νωποί, οί έ σωεκκλησιαστικές διενέξεις πολλές καί οί έπίσκοποι, μάλιστα τής ’Ανατολής, διηρημένοι σέ οπαδούς καί άντιπάλους τοϋ Άρείου. Τό τελευταίο, έφόσον άπέβη ό ισχυρότερος διαιρετικός παράγοντας καί αυτό πού άπειλοΰσε την άλήθεια καί άρα την σωτηρία, έγινε ή κύρια αιτία συγκλήσεως των έπισκόπων όλης τής Εκκλησίας σέ σύνοδο. Αύτή σχεδιάστηκε γιά τήν "Αγκυρα (τής μικρασιατικής Γαλατίας), αλλά πραγματοποιήθηκε τελικά στήν προσιτή καί άπό τήν θάλασσα μικρασιατική πόλη Νίκαια, όταν άποφασίστηκε (στήν άντιοχειανή σύνοδο τοΰ 324/5) νά κληθούν καί οί δυτικοί έπίσκοποι. Είναι αλήθεια ότι ό "Αρειος καί οί οπαδοί του είχαν ήδη τό 320 καί τό 324 καταδικαστεί άπό άλεξανδρινές συνόδους, καί στό τέλος τού 324 ή άρχές τοΰ 325 άπό τήν άντιοχειανή σύνοδο. ’Αλλά πλέον ό αρειανισμός έπεκτεινόταν γρήγορα καί στίς λοιπές έπαρχίες, γινόταν λοιπόν θέμα όλης τής Εκκλησίας. Γι΄ αυτό καί όταν ό Κορδούης (Ισπανίας) "Οσιος, έμπιστος άποσταλμένος τοΰ Μ. Κωνσταντίνου, έπισκέφτηκε γιά τήν όλη κατάσταση τόν ’Αλεξάνδρειάς ’Αλέξανδρο, ό τελευταίος τού συνέστησε νά προτείνει γενική σύνοδο στόν αύτοκράτορα, πού ένδιαφερόταν γιά τήν είρήνη τής Εκκλησίας, χάριν καί τής ένότητας τού κράτους.

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (326)

ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (326)


Ή σύνοδος ’Αντιόχειας, πού συνήλθε μεταξύ 326 καί 330 ήταν μία των πολλών συνόδων, πού άρχισαν οί άρειανόφρονες νά συγκροτούν μέ τήν βοήθεια τοΰ Μ. Κωνσταντίνου, τόν όποιο κατόρθωσαν νά επηρεάσουν υπέρ των άπόψεών τους καί κατά τοΰ ’Αλεξάνδρου ’Αλεξάνδρειάς, τοΰ ’Αθανασίου καί τοΰ Ευσταθίου ’Αντιόχειας, τόν όποιο πέτυχαν νά εκθρονίσουν (μάλλον τό 326). Στην σύνοδο έλαβαν μέρος επίσκοποι τής Συρίας, τής Φοινίκης, τής Παλαιστίνης, τής ’Αραβίας, τής Μεσοποταμίας, τής Κιλικίας καί τής Ίσαυρίας καί συνέταξαν κανόνες ευταξίας, πού άργότερα προσγρά φηκαν στην σύνοδο τού 341 (των Εγκαινίων) τής ίδιας πόλεως καί ώς δικοί της έκδίδονται.
Κανόνες 25 καί ’Επιστολή. Ή σύνοδος πληροφορεί γενικά τά τής συνε λεύσεώς της μέ Επιστολή της πρός τούς «συλλειτουργούς» επισκόπους, έπαναεπικυρώνει τήν απόφαση τής Νίκαιας γιά κοινό εορτασμό τοΰ Πάσχα, πρός ικανοποίηση τοΰ Μ. Κωνσταντίνου, καί άσχολεΐται μέ θέματα εκκλησιαστικής ευταξίας, κυρίως των κληρικών καί δή των επισκόπων. Μεταφράστηκαν στήν λατινική καί στίς ανατολικές γλώσσες

Read More ->>

ΑΡΕΙΟΣ ( + 335) Αθανάσιος ΆναζαρβούΠαυλίνος Τύρος

ΑΡΕΙΟΣ ( + 335) Αθανάσιος Άναζαρβού Παυλίνος Τύρος

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Ό Άρειος έγινε θεμελιωτής τής ριζοσπαστικότερης αίρέσεως τοΰ χριστιανισμού. Δεν ήταν σπουδαίος θεολόγος, αλλά εύστροφος κι έντυπωσιακός, λαϊκοδιαλεκτικός καί πειστικός, μορφωμένος καί ασκητικός, δραστήριος καί οργανωτικός. Ή λιβυκή του καταγωγή, ή σπουδή του στήν ’Αλεξάνδρεια καί ή μαθητεία του στόν Λουκιανό (’Αντιόχεια) τόν έφεραν σ’ έπαφή μέ ποικίλες ισχυρές παραδόσεις, έκκλησιαστικές καί μή, τίς όποιες άντιμετώπισε έκλεκτικά. ’Έτσι έπηρεάστηκε σταθερά άπό τόν ιουδαϊκό μονοθεϊσμό καί τήν φιλοσοφική άντίληψη περί άπόλυτης ύπερβατικότητας καί περί άκινή του του Θεοΰ, άπό τίς κοσμολογικές δυαλιστικές άντιλήψεις καί προπαντός άπό τήν διδασκαλία τοΰ Φίλωνα περί τοΰ κτιστοΰ Λόγου, διά τοΰ όποιου ό Θεός δημιούργησε τόν κόσμο (Περί των θυσιών Αβελ καί Κάιν 18, 66).Στόν άλεξανδρινό χώρο βρήκε τήν βασική του ιδέα ότι ό μόνος αιώνιος Θεός δέν είναι δυνατό νά έχει άίδιοναίώνιον Υίό. Τήν ιδέα του αυτή προσπάθησε μετά νά στηρίξει μέ τήν βοήθεια τής ίστορικογραμματικής ερμηνευτικής μεθόδου τής ’Αντιόχειας καί μάλιστα μέ τόν ισχυρισμό ότι ή διδασκαλία του προέρχεται άπό «εκλεκτούς» «θεοδιδάκτους», ότι ό ίδιος έχει τήν «γνώσιν» καί τήν «σοφίαν» «ύπό Θεοΰ μαθών».

Read More ->>

ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ( + 339 περίπου) Xρονικογράφος Aπολογητής

ΕΥΣΕΒΙΟΣ ΚΑΙΣΑΡΕΙΑΣ ( + 339 περίπου) χρονικογράφος άπολογητής

ΓΕΝΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ

Ό Εύσέβιος Καισαρείας τής Παλαιστίνης υπήρξε μετά τόν Ωριγένη ό πολυγραφότερος χριστιανός μέχρι τό τέλος του Δ' αί. Δια κρίθηκε γιά τήν πολυμέρεια τών γνώσεων του καί την ρηχότητα τής σκέψεώς του. Μέ τό τεράστιο χρονογραφικοσυλλεκτικό του έργο προσέφερε 6σο κανείς γιά τήν γνώση τής άρχαίας Έκκλησίας, ένώ μέ τίς θεολογικές καί πολιτειακές του άντιλήψεις ένίσχυσε τόν αρειανισμό καί θεμελίωσε τόν καισαροπαπισμό.Ώς συγγραφέας είχε τό άτύχημα νά ζήσει τήν πρώτη καί μέγιστη καμπή τής ιστορίας τής Έκκλησίας: τό πέρασμα άπό τήν εποχή τών διωγμών στήν έποχή τής προστασίας τής Εκκλησίας* τό πέρασμα άπό τήν άπολογία τών χριστιανών συγγραφέων στήν θεολογία, πού άπαιτοϋσαν οί τριαδολογικές συζητήσεις. Ή κυριαρχία καί στις δύο αύτές πραγματικότητες, τήν παλαιά καί τήν νέα, ήταν έξαιρετικά δύσκολη. Πολύ περισσότερο διότι ό Εύσέβιος διαμορφώθηκε πνευματικά πρίν άπό τό 313 (πριν τήν πρώτη έπίσημη διακήρυξη τής άνεξι θρησκεΐας) καί διότι του έλειπε ή μεγάλη πνευματική δύναμη πρός κατανόηση τής δλως νέας καταστάσεως πραγμάτων καί πνευμάτων, πού συνοδέυσε τήν μονοκρατορία τοΰ Μ. Κωνσταντίνου.

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΙ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (341) ΚΑΙ ΡΩΜΗΣ (341)

ΣΥΝΟΔΟΙ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (341) ΚΑΙ ΡΩΜΗΣ (341)


Α. 'Η συνοδική δραστηριότητα τών άρειανοφρόνων είχε πάντα διπλό σκοπό: τήν καταδίκη τού ’Αθανασίου καί τών πιστών στό Σύμβολο της Νίκαιας πρώτον καί τήν αποκατάσταση τοϋ ’Αρείου καί των οπαδών του δεύτερον. Άπέφευγαν όμως μέχρι τό 337, φοβούμενοι τόν Μ. Κωνσταντίνο, νά εργαστούν ευθέως γιά τήν ανατροπή τής Νίκαιας. Ή άνατροπή αύτή γινόταν ακόμη δυσκολότερη γιά τούς έξης λόγους: Οί ορθόδοξοι θεολόγοι καί δή ό ’Αθανάσιος είχαν εξαρθρώσει τήν απλοϊκή, άλλωστε, άρειανική θεολογία, ή οποία μέχρι τήν δεκαετία τοϋ 360 δέν βρήκε ικανούς θεολόγους νά τήν ανανεώσουν δύο από τούς τρεις γιούς καί διαδόχους τού Μ. Κωνσταντίνου, ό Κωνσταντίνος Β' ( + 340) καί ό Κώνστας Α' ( + 350) στήν Δύση, έδειχναν σεβασμό στήν Νίκαια κι εκτίμηση στόν Αθανάσιο, όπως άκρι βώς συνέβαινε καί μέ τήν ’Εκκλησία τής Ρώμης ειδικά καί τής Δύσεως γενικά. ’Εάν κανείς προσθέσει σ’ αυτά τήν έσωτερική άνάγκη καί τών ίδιων τών άρειανοφρόνων νά αύτοπροσδιοριστοϋν θεολογικά, μετά από τόσες έμ φανεΐς καί αφανείς μετανικαϊκές διεργασίες, κατανοεί πώς καί γιατί τό 341 αρχίζει νέα συνοδική έποχή, κύριο χαρακτηριστικό τής οποίας είναι ή σύνταξη συμβόλων πίστεως. "Ολα όμως τά σύμβολα αύτά θά βρίσκονται σέ άναφορά πρός τό Σύμβολο τής Νίκαιας, άποφεύγοντας τελείως ή έρμηνεύ οντας κατά βούληση τόν Αποφασιστικό του όρο «όμοούσιον».

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (344)

ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΝΤΙΟΧΕΙΑΣ (344)


Οί αύτοκράτορες Κώνστας τής Δύσεως καί Κωνστάντιος τής ’Ανατολής διαπίστωναν συνεχώς τίς αρνητικές συνέπειες τού όριστικού ρήγματος, τό όποιο δημιουργήθηκε μεταξύ των δυτικών καί τών ανατολικών έπισκόπων μετά την σύνοδο τής Σαρδικής (343 ή 342). Φαίνεται μάλιστα πώς οί Αρεια νόφρονες ανατολικοί, άφοϋ είχε πεθάνει ό Ευσέβιος Νικομήδειας (341/2), αυτός δηλ. πού όργάνωνε τήν παράταξη τών άρειανοφρόνων, ήταν περισσότερο διατεθειμένοι νά κάνουν παραχωρήσεις πρός τούς όρθόδοξους δυτικούς, κάτι πού ένθάρρυνε καί ό Κωνστάντιος. Σέ τέτοιο κλίμα συνήλθε άγνωστος Αριθμός Ανατολικών έπισκόπων στήν ’Αντιόχεια καί συνέταξαν θεολογικό κείμενο, τήν λεγάμενη «Μακρόστιχον έκθεσιν», ή όποια περιλαμβάνει: α) τό κάπως ούδέτερο τέταρτο σύμβολο τής ’Αντιόχειας (341), β) τούς αναθεματισμούς τής Νίκαιας (325), τούς όποιους αναλύει καί αντι κρούει, γ) απόρριψη καί Αντίκρουση τών αντιλήψεων τών Μαρκέλλου Άγκύρας καί Φωτεινού Σιρμίου καί δ) αντίκρουση πατροπασχιτικών καί σαβελλιανικών Αντιλήψεων.

Read More ->>

ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΙΡΜΙΟΥ (351)

ΣΥΝΟΔΟΣ ΣΙΡΜΙΟΥ (351)

Τό 350 ό Κώνστας, αύτοκράτορας τής Δύσεως, δολοφονήθηκε Από τόν σφετεριστή τού θρόνου Μαγνέντιο, τόν όποιο έπειτα νίκησε κοντά στά Μοΰρσα ό Κωνστάντιος, πού έτσι έμεινε μόνος αύτοκράτορας, Ανατολικού καί δυτικού κράτους. Τότε ό Κωνστάντιος νόμισε ότι, χωρίς τόν φι λορθόδοξο Κώνστα, θά μπορούσε νά συνενώσει καί τίς διιστάμενες Εκκλησίες. Επηρεαζόμενος έντονα Από τόν Μουρσών Ούάλη, πού έπα νήλθε στόν φιλοαρειανισμό του, κάλεσε τό 351 σύνοδο στό Σίρμιο (πόλη δυτικά τού Βελιγραδιού, ή Τριαδίτσα) μέ σκοπό νά παρακαμφθεΐ τό σύμβολο τής Νίκαιας, νά καταδικαστεί ό Ακραίος Αρειανισμός καί νά έπιβλη θοϋν οι Ανατολικοί ήμιαρειανοί, πού ζήτησαν καί πέτυχαν τήν καταδίκη τού Φωτεινού Σιρμίου, μαθητή καί όπαδοΰ τού Μαρκέλλου Άγκύρας.Τό σύμβολο, πού οί συνοδικοί μέ πρωτεργάτες τόν Ούάλη Μουρσών καί τόν Ούρσάκιο Singidunum (Βελιγράδι) συνέταξαν, ταυτίζεται μέ τό τέταρτο σύμβολο ’Αντιόχειας (341), στό όποιο πρόσθεσαν 26 άκόμη άναθεματι σμούς, γιά ν’ άποκλείσουν από τήν Εκκλησία τόν Μάρκελλο Άγκυρας καί παρακλάδια του αρειανισμού. Δήλωναν όμως ότι «ού συντάσσομεν Υιόν τω Πατρί, άλλ’ ύποτεταγμένον τω Πατρί», ιδέα γνωστή άπό τό σύμβολο ’Αντιόχειας τού 344.

Read More ->>