Σύντομη βιογραφία και εισαγωγικά σχόλια

Όσιος Θεόληπτος Φιλαδελφείας:

 Σύντομη βιογραφία και εισαγωγικά σχόλια

(Φιλοκαλία των Ιερών νηπτικών)

Σύντομη βιογραφία: Ο Θεόληπτος, ο πραγματικά μεγάλος φωστήρας της Φιλαδέλφειας, ήκμασε στα χρόνια τον Ανδρονίκου Β' του Παλαιολόγου, γύρω στο 1325. Έζησε πρώτα στο Άγιον Όρος τον αναχωρητικό βίο, και από εκεί ανέλαβε ως προκαθήμενος τη Μητρόπολη Φιλαδέλφειας. Έγινε καθοδηγητής του αγίου Γρηγορίου αρχιεπισκόπου Θεσσαλονίκης (τον Παλαμά) και μυσταγωγός του στα άριστα μαθήματα. Τον μυσταγώγησε στην ιερή νήψη και τη νοερά προσευχή, ενώ ακόμη ήταν κοσμικός, όπως αναφέρεται στο βίο αυτού τον Γρηγορίου που έγραψε ο πατριάρχης Φιλόθεος.

Ο παρών λόγος που φιλοπονήθηκε από αυτόν, αποτελεί άριστη παρουσίαση και ακριβή κανόνα της μελέτης που ενεργείται εσωτερικά στο όνομα του Χριστού. Τα ακόλουθα κεφάλαιά του έχουν συντεθεί άριστα με θεία νοήματα και καθαρότητα διατυπώσεως. Όλα αυτά έχουν ενταχθεί εδώ με τα λοιπά, γιατί είναι χρήσιμα όσο τίποτε άλλο και αξιόλογα για όσους επιζητούν με ζήλο ν' αποκτήσουν σε σύντομη επιτομή το θεόσοφο μάθημα της πνευματικής φιλοσοφίας.

Εισαγωγικά σχόλια: Ο διάσημος διδάσκαλος της νοεράς προσευχής Θεόληπτος και εξακριβωμένα διδάσκαλος του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, φέρεται ότι γεννήθηκε το 1250 και εκοιμήθη εν Κυρίω το 1324-26. Διετέλεσε έγγαμος ιεροδιάκονος, αλλά από συμφώνου διεζεύχθη για να επιδοθεί στους ανθενωτικούς αγώνες κατά την ενωτική σύνοδο της Λυών. Μετέβη στον Άθω και εμόνασε στους κύκλους των ησυχαστών, από τους οποίους διδάχθηκε την νοερά προσευχή και νήψη.

Αργότερα ανεχώρησε για την Κωνσταντινούπολη για να πολεμήσει την ενωτική πολιτική του Μιχαήλ Παλαιολόγου και για τη δράση του θεωρήθηκε ως ομολογητής, αφού υπέστη βασανισμούς και ειρκτή από τον αυτοκράτορα. Μετά το θάνατο του Μιχαήλ Η' ελευθερώθηκε και ετιμάτο από τον λαό για τον ασκητικό βίο και την ορθοδοξία του.

Κατά το 1284 η πατριαρχική σύνοδος τον εξέλεξε μητροπολίτη Φιλαδέλφειας, όπου ανέπτυξε σημαντική δράση, αλλ' αργότερα, για λόγους εκκλησιαστικούς, περιορίστηκε στην επαρχία του. Έγραψε διάφορες πραγματείες, που μένουν ανέκδοτες και θεωρείται ότι άσκησε αποφασιστικήν επίδραση στην πνευματικήν αναγέννηση της εποχής, που επισφραγίστηκε με τον άγιο Γρηγόριο τον Παλαμά στη μυστική θεολογία και με το όνομα του Νικολάου Καβάσιλα στη λειτουργική ζωή.

Οι άγιοι ανθολόγοι της Φιλοκαλίας, φαίνεται ότι δεν βρήκαν άλλα έργα του οσίου Θεολήπτου, πλην ενός «Λόγου περί μοναδικού επαγγέλματος» και εννέα Κεφάλαια με τον ίδιο τίτλο, τα οποία και παρέθεσαν. Από την ανάκριση των χρονολογιών, προκύπτει ότι υπήρξεν όντως διδάσκαλος της νηπτικής και ασκητικής αγωγής του αγίου Γρηγορίου, προ της μονάσεώς του, δηλαδή προ της ηλικίας των είκοσι ετών, που ανεχώρησε για το άγιον Όρος. Γιατί ο μεν θείος Γρηγόριος από το 1321 μέχρι το 1340 παρέμενε συνεχώς στον Άθω, πλην δυο βραχυτάτων ταξειδίων που έκανε στην Κωνσταντινούπολη, χάρη των μοναζουσών κατά σάρκα αδελφών του, ο δε όσιος Θεόληπτος δεν επανήλθε ποτέ στο άγιον Όρος.

Τα μικρά αυτά έργα απηχούν την παράδοση των ησυχαστών, στις κοινότητες των οποίων εθήτευσεν ο Θεόληπτος περίπου μιά δεκαετία. Και στις γενικές γραμμές, αλλά και στις λεπτομέρειες, θυμίζουν δέκατο τέταρτον ησυχαστικόν αιώνα, όπου εξαίρεται η εργασία της νοεράς προσευχής, της νήψεως, της ασκητικής παραδοσιακής αγωγής και των καρπών της ιεράς ησυχίας.

Σοβαρός ερευνητής του βίου και του έργου του οσίου Νικηφόρου μονάζοντος, θέλει τον Θεόληπτον μαθητήν του. Οι δύο άνδρες ήσαν βεβαίως σύγχρονοι και κοινωνοί των δεσμών και της φυλακής, για την αντίθεσή τους στην ψευδένωση των Εκκλησιών, αλλά στα γραπτά του Θεολήπτου ούτε καν μνεία απλή γίνεται της ψυχοσωματικής μεθόδου, της οποίας επινοητής και διδάσκαλος είναι ο Μονάζων Νικηφόρος.

Η διδαχή του Θεολήπτου, καθαρώς εμπειρική, δεν παρουσιάζει καμμία πρωτοτυπία πλην της ιδιοτυπίας της, ενώ αποτελεί απλανή κανόνα ορθοδόξου πνευματικής πορείας, τη βάση της οποίας κατέχει η νοερά προσευχή, η νήψη και γενικά η επίπονη ασκητική αγωγή. Και είναι περίεργο —ας γραφεί αυτό ακαδημαϊκώς— πώς η επί εικοσαετίαν μαθήτρια του Θεολήπτου, «βασίλισσα» Ειρήνη Ευλογία Χούμναινα Παλαιολογίνα, κατά ένα τρόπον αντινομικόν, έγινε η πιο εμπαθής αντίπαλος του αγίου Γρηγορίου του Παλαμά, κατά τις γνωστές έριδες του 14ου αιώνος! Εκτός αν, μη διαφωνούσα για όσα αναφέρονται στην νοερά προσευχή, αντετίθετο, όπως ο προστατευόμενός της Ακίνδυνος, στο δογματικό ζήτημα της διακρίσεως Ουσίας και Ενεργείας του Θεού.

Εισαγωγή στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο απο το Βιβλίο :

Πηγή: Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών, μεταφρ. Αντώνιος Γαλίτης, εκδ. Το περιβόλι της Παναγίας, 1986, δ΄τόμος, σελ. 142-144.

Η ηλεκτρονική επεξεργασία  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

 http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: