Τα έτη της εξορίας.
Στο εχθρικό στρατόπεδο εναντίον του Χρυσοστόμου συγκατελέγετο εκτός απο την αυλή των ανακτόρων και μια ομάδα κληρικών, αποτελούμενη απο τον Ακάκιο Βέροιας, Αντίοχο Πτολεμαιδος, Ισαάκ μοναχό, δύο πρεσβυτέρους και πέντε διακόνους, που ζητούσαν στήριγμα για να κατηγορήσουν τον αρχιεπίσκοπο. Συνεργάτης τους ήταν ο Σεβηριανός Γαβάλων, στον οποίο είχε εμπιστευθεί ο Χρυσόστομος την διεύθηνση της αρχιεπισκοπής όσο έλειπε στην Μ.Ασία. Αυτός επεδίωκε την μείωση του κύρους του αρχιεπισκόπου και την προσέλκυση της συμπάθειας κλήρου, λαού και αρχόντων. Μετά την αποτυχημένη τους προσπάθεια να βρούν στοιχεία άξια κατηγορίας απο την νεανική ηλικία του Χρυσοστόμου στην Αντιόχεια", απέθεσαν τις ελπίδες τους στον Θεόφιλο Αλεξανδρείας, ο οποίος ήταν άνθρωπος ραδιούργος και «σοφιστής» συκοφαντιών. Αυτός διέκειτο αρνητικά απέναντι του Χρυσοστόμου ήδη απο την τοποθέτηση του στον αρχιεπισκοπικό του θρόνο, διότι εκείνη την περίοδο προσπαθούσε να επιβάλλει δικό του άνθρωπο στην κενωθείσα θέση, χωρίς όπως είδαμε να τα καταφέρει.
Η εχθρική του όμως στάση οφειλόταν εν πολλοίς στο γεγονός ότι με την ανύψωση, δια του Χρυσοστόμου, του θρόνου Κων/πόλεως, ο θρόνος Αλεξανδρείας άρχισε να χάνει τον έλεγχο των εκκλησιών της ανατολής. Έτσι έψαχνε αφορμή για να αρχίσει τις επιθέσεις του. Και αυτή δόθηκε, όταν φιλοξενήθηκαν στην αρχιεπισκοπή Κων/πόλεως 4 μοναχοί, οι λεγόμενοι Μακροί αδελφοί, τους οποίους κατεδίωκε ο Θεόφιλος με το πρόσχημα ότι ήταν ωριγενιστές. Θί μακροί αδελφοί κατά τον παρελθόντα καιρό συνεργάζονταν με τον Θεόφιλο και διακονούσαν την εκκλησία της Αλεξανδρείας άλλος με το επισκοπικό αξίωμα και άλλος με το της ιερωσύνης. Διέκοψαν όμως την συνεργασία τους με τον Θεόφιλο και επέστρεψαν στην προτέρα ασκητική τους ζωή, διότι «κλι'ναντα προς φιλαργυριαν ειδον (τον Θεόφιλο), και φιλοχρυσως μάλλον, ή' φιλοθδως έ'χοντα, θερμήν τε τιθεμε'νου περί τό χρηματι ζεσθαι την σπουδήν». Αυτό προκάλεσε την δυσαρέσκεια του Θεοφίλου σε συνδυασμό με το ότι μετέπειτα δέχθηκαν στις μονές τους τον καταδιωχθέντα απο αυτόν πρεσβύτερο Ισίδωρο. Θ τελευταίος χρησιμοποίησε την μεγάλη δωρεά μιας κυρίας για να αγοράσει ενδύματα στους φτωχούς της Αλεξάνδρειας, ενώ ο Θεόφιλος θα προτιμούσε την δια των χρημάτων αυτών ανέγερση μεγαλοπρεπών οικοδομήμάτων.
Στο σημείο αυτό αξίζει να παρατηρήσουμε, ότι όλοι ανεξαιρέτως οι εχθροί του Χρυσοστόμου ήταν άνθρωποι φιλάργυροι, φιλόδοξοι, αδίστακτοι, που δεν εφείδοντο κανενός μέσου προς επίτευξη των ανοσίων σκοπών τους. Δεν είναι τυχαίο, ότι αυτός ο ιεράρχης που στηλίτευε τόσο πολύ την φιλαργυρία και την αλλοτρίωση που αυτή επιφέρει, επρόκειτο εξ αιτίας της να μην μπορεί να ασκήσει για πολύ τα αρχιεπισκοπικά του καθήκοντα και η διδασκαλία του περί νοσηράς αγάπης του χρήματος και της δόξας να επιβεβαιωθεί στην ζωή του με τον πιό περίτρανο τρόπο.
Θ Χρυσόστομος λοιπόν με φιλάνθρωπη διάθεση φιλοξένησε τους 4 μακρούς αδελφούς, των οποίων τα κελλιά και τα υπάρχοντα ο Θεόφιλος κατέκαυσε και λεηλάτησε. Δεν τους δέχθηκε όμως σε εκκλησιαστική κοινωνία για να μην προκαλέσει τον Αλεξανδρείας. Ταυτόχρονα προσπάθησε να μεσολαβήσει για την συμφιλίωση τους. Στις καλοπροαίρετες επιστολές του ο Θεόφιλος απάντησε με επιθετικό τρόπο. Βλέποντας οι αδελφοί, ότι ο Θεόφιλος όχι μόνο δεν σωφρονιζόταν αλλά εξαγριωνόταν περισσότερο κατέφυγαν στην βασίλισσα και την παρακάλεσαν να δώσει διαταγή για δικαστική εξέταση της υποθέσεως τους. Έτσι, κλήθηκε ο Θεόφιλος να έρθει στην Κων/πολη ως κατηγορούμενος.
Η εξέλιξη των πραγμάτων ήταν παράδοξη, διότι ενώ διατάχθηκε να παρουσιασθεί μόνος του στην πρωτεύσσα για να απολογηθεί για τα ανόσια εγκλήματα του, ήρθε με συνοδεία επισκόπων «καθάπερ κάνθαρος πεφορτωμδνως τής κο'πρου των εξ αιγύπτου καλλιστων και αυτής τής ’Ινδίας ύπερ δυσω'δους φθο'νου ευωδίαν εκχε'ων»ξ Κατάφερε να μεταβάλλει την γνώμη των αρχόντων εξαγοράζοντας τους με άφθονα χρήματα και να κερδίσει με το μέρος του κάποιους κληρικούς «τούτο πολυτελει τραπε'ζηφφ... τούς γαστρίμαργους δουλου'μένος, τούτο δε και κολακεία και υποσχε'σει τής μειζονος αξίας των συμφενάκων των κληρικών επαγο'μενος». Συχνάζοντας στο σπίτι της Ευγραφίας μαζί με όλους τους εχθρούς του Ιωάννη προετοίμασε την παράνομη σύνοδο της Δρυός, στην οποία καταδίκασαν τον αρχιεπίσκοπο. Κατόπιν με διαταγή του βασιλιά εξορίσθηκε στην Πραίνετο της Βιθυνίας.
Κατά το μεσημέρι της πρώτης ημέρας της εξορίας του Χρυσοστόμου συνέβη στον κοιτώνα της βασίλισσας καταστροφή απο κάποιο σεισμό ή άλλο ατύχημα. Το γεγονός θεωρήθηκε απο την δεισιδαίμονα βασίλισσα σημαδιακό και ζήτησε την άμεση αποκατάσταση του αρχιεπισκόπουΟ Χρυσόστομος γνωρίζοντας τις δολοπλοκίες των εχθρών του προτιμούσε να γίνει η αποκατάσταση του δια μεγαλύτερης συνόδου. Ο κόσμος όμως ενθουσιωδώς και με ανυπομονησία απαιτούσε την άμεση επάνοδο του και έτσι αναγκάσθηκε να υποκύψει "βιασθείς" από τον βασιλιά και την βασίλισσα, που φοβόντουσαν να μην προκληθούν νέες ταραχές".
Μετά την επανεγκατάσταση του συγκλήθηκε σύνοδος από 60 επισκόπους, που ακύρωσαν τις αποφάσεις της εν Δρύ συνόδου. Οι ομαλές σχέσεις με τα ανάκτορα δεν άργησαν να διαταραχθούν. Στην μεγάλη πλατεία του καθεδρικού ναού υψώθηκε αργυρό άγαλμα της Ευδοξίας, του οποίου μάλιστα το βάθρο σώζεται ακόμη. Κατά τα εγκαίνια αυτού τελούνταν πανηγύρεις με χορό και μουσική που, και ειδωλολατρικό χαρακτήρα είχαν και διετάρασσαν τις ακολουθίες του ναού. Ο Ιωάννης μη δειλιάζοντας μπροστά στην δύναμη των κρατούντων έψεξε το γεγονός με την συνηθισμένη του αυστηρότητα. Έτσι η βασίλισσα ήρθε για μία ακόμη φορά αντιμέτωπή του. Ταυτόχρονα οι εχθροί του, δια της καθοδηγήσεως του Θεοφίλου, προετοίμαζαν σύνοδο που θα απομάκρυνε εκ νέου τον αρχιεπίσκοπο από τον θρόνο βασιζόμενη σε κανόνα της εν Αντιοχεία συνόδου των αρειανών (341 μ. X.). Ο κανόνας αυτός απαγόρευε σε επίσκοπο, που καθαιρέθηκε αδίκως ή δικαίως, να επανέλθει στην έδρα του χωρίς να αποκατασταθεί συνοδικά. Βέβαια οι αποφάσεις της συνόδου αυτής ακυρώθηκαν δια της εν Σαρδική συνόδου. Εντούτοις ο αυτοκράτορας υπέκυψε στις πιέσεις και ζήτησε από τον Χρυσόστομο να παραιτηθεί από την θέση του. Εκείνος αρνήθηκε να εγκαταλείψει την εκκλησία, στην οποία ο Θεός τον έθεσε, θεωρώντας το αυτό ως λιποταξία. Τότε ο αυτοκράτορας διέταξε τον περιορισμό του στο επισκοπείο πράγμα που ακριβώς έγινε. Την παραμονή του Πάσχα όμως, επειδή περίμεναν 3.000 κατηχούμενοι για να βαπτισθούν, αποφάσισε να εξέλθει προκειμένου να τελέσει το βάπτισμα. Θι εχθροί του θέλοντας να εμποδιστεί ο λαός από την συγκέντρωση γύρω από τον άγιο ζητούν από τον μάγιστρο του παλατιού να διαλύσει την συνάθροιση. Τότε στρατιώτες επιτέθηκαν σε κατηχούμενους και κληρικούς προκαλώντας αιματοχυσίες και ιεροσυλίες. Μετά από αυτά τα γεγονότα οι περί τον Ακάκιο, Σεβηριανό και Αντίοχο αιτήθηκαν στον βασιλιά την επίσπευση της εξορίας του Ιωάννη λέγοντας «επι την κεφαλήν ημών ή Ιωαννου καθαιρεσις»
Έτσι ο βασιλιάς εξέδωκε το 404 μετά την Πεντηκοστή διάταγμα περί εξορίας του αρχιεπισκόπου. Θ δε λαός ήταν συγκεντρωμένος νυχθημερόν στο επισκοπείο για να εμποδίσει την φυγή του διδασκάλου.
ο Χρυσόστομος αποχαιρέτησε τους επισκόπους και τις διακόνισσες και τους προέτρεψε να «κλίνουν την κεφαλήν» στον καινούριο επίσκοπο (εφόσον αυτός χειροτονούνταν χωρίς την συγκατάθεση του). Στην συνέχεια διέφυγε από την ανατολική πύλη κρυφά, προκειμένου να αποτρέψει τυχόν αιματηρή σύγκρουση του λαού με τους στρατιώτες"
Μέσα από μακρές πορείες και κακουχίες που επιδείνωσαν την στομαχική του ασθένεια, οδηγήθηκε προς την Νίκαια. Δύο επίσκοποι, ο Ευλύσιος και ο Κυριάκός, καθώς και αρκετοί κληρικοί συνόδευσαν εκουσίως τον αρχιεπίσκοπο. Όμως, πριν ακόμη φθάσουν στην Νίκαια, στερήθηκε την παρηγορητική τους συντροφιά, διότι συνελήφθηκαν με την κατηγορία της υπαιτιότητας για την πυρκαγιά που προκλήθηκε στον καθεδρικό ναό μετά την αναχώρηση του. Στην Νίκαια πληροφορήθηκε, ότι ως τόπος εξορίας ορίστηκε η Κουκουσός της Αρμενίας, χωριό άσημο και έρημο από συγκοινωνίες που αποτελούσε εύκολο στόχο των Ισαύρων επιδρομέων". Προσπάθησε να μεταβάλει τον τόπο της εξορίας στέλνοντας επιστολές στις διακόνισσες και σε φίλους του στην Κων/πολη προκειμένου να χρησιμοποιήσουν τις γνωριμίες τους γι'αυτόν τον σκοπό. Εντούτοις, όταν έμαθε ότι η βασίλισσα ήταν ανένδοτη στην απόφαση της", δεν παρασύρθηκε από την θλίψη, διασώζοντας πλήρως το ηθικό του σθένος . Σε επιστολή του προς την διακόνισσα Ολυμπιάδα έγραφε: « "Οσω τά των πειρασμών επιτείνεται, τοσούτω και τά τής παρακλη'σεως ήμιν αύξεται και χρηστοτε'ρας έ'χομεν περί των μελλόντων τάς ελπιδας»"". Και όχι μόνο αυτό, αλλά παρόλες τις περιπέτειες του, παρέμενε αμετάπτωτο το ενδιαφέρον του για την ιεραποστολή στην Φοινίκη φροντίζοντας δι’επιστολών για την καλύτερη διεξαγωγή της καθώς και για την αντιμετώπιση της αίρεσης των Μαρκιωνιτών που είχε εξαπλωθεί στην Σαλαμίνα της Κύπρου.
Ακόμη φρόντιζε και για τις ανάγκες των φίλων του, όπως του πρεσβυτέρου Θεοφίλου, ο οποίος στερούνταν τα προς συντήρηση και τον οποίο δια επιστολών του συνέστησε σε επιφανείς εν Κων/πόλει γνωστούς του. Πολλές επιστολές έστελνε και στους κληρικούς που εξ αιτίας της σχέσεως τους μαζί του είχαν συλληφθεί και φυλακισθεί".
Από την Νίκαια ξεκίνησε την επίπονη πορεία του προς την Κουκουσό . Καθ’οδόν υπέστη πολλές κακουχίες και καταλήφθηκε απο πυρετό. Περνώντας απο την επαρχία Αγκύρας κινδύνευσε ακόμη και η ζωή του από την λυσσώδη έχθρα του επισκόπου Αεοντίου". Φτάνοντας στην Καισάρεια ήταν σχεδόν νεκρός. « γάρ αυτή ή ακμή του τρίταιου, και προσήν και ή τής δδοΰ ταλαιπωρία, δ κάματος, ή συντριβή, ή των θεραπευσο'ντων ερημιά, ή των επιτήδειων απορία, τό μηδε'να παρειναι ήμιν ιατρόν, τό καμάτω και θάλπει και άγρυπνιαις καταταθήναι»". Μοναχοί, κληρικοί και λαός έσπευσαν να τον βοηθήσουν και να τον περιθάλψουν. Όταν μετά από πολλή δυσκολία ξεκίνησε να ανακάμπτει η υγεία του, ανακοινώθηκε ξαφνική επιδρομή των Ισαύρων στην πόλη. Αμέσως η φρουρά της Καισάρειας παρατάχθηκε στα τείχη. Μέσα στην αναστάτωση και τον φόβο που προκλήθηκε, ο Φαρέτριος επίσκοπος Καισαρείας έστειλε μια ομάδα οργισμένων μοναχών στο σπίτι, όπου διέμενε ο Χρυσόστομος. Με απειλές και επιθέσεις κατά των επαρχικών φρουρών που τον συνόδευαν, απαιτούσαν την φυγή του από την πόλη. Ούτε η ασθένεια του Ιωάννη, ούτε ο φόβος της επιδρομής των Ισαύρων έκαμπταν τον θυμό τους. Ακόμη και οι παρεμβάσεις του ηγεμόνα της πόλης στάθηκαν ανίσχυρες να ανατρέψουν την κατάσταση. Έτσι έχοντας πυρετό οδηγήθηκε δια της βίας με φορείο έξω από την πόλη ενώ ο λαός θρηνούσε και καταριόταν τον υπαίτιο γι'αυτά. Επειδή το φάσμα του θανάτου του φάνταζε πλέον αναπόδραστο, τον παρακάλεσε μια ευσεβής γυναίκα, η Σελευκεία, να καταφύγει στο αγρόκτημα της, που απείχε 5χλμ. από την πόλη. Ο Φαρέτριος της απήυθηνε πολλές απειλές, τις οποίες αυτή απέκρυπτε από τον Ιωάννη και φρόντιζε να έχει συγκεντρωμένους τους χωρικούς, ώστε να αντιπαραταχθούν σε ενδεχόμενη εισβολή των μοναχών. Έπειτα από πολλούς εκβιασμούς αναγκάστηκε να ειδοποιήσει τον Χρυσόστομο ότι έπρεπε να φύγει.διότι εμφανίστηκαν οι Ίσαυροι, ντρεπόμενη να φανερώσει την υποταγή της στην πίεση. Μέσα στα μεσάνυχτα εισήλθε ξαφνικά στο δωμάτιο του ο πρεσβύτερος Ευήθιος και ξυπνώντας τον, τον οδήγησε δια φορείου έξω της πόλεως. Σε παράκληση του Ιωάννη να ανάψουν λαμπάδες, για να βλέπουν τον δρόμο, ο Ευήθιος απάντησε, ότι αυτό είναι επικίνδυνο για να μην τους εντοπίσουν οι Ίσαυροι. Εξ αιτάς του δύσβατου δρόμου και του σκοταδιού το φορείο ανατράπηκε. Ο Ιωάννης συνέχισε τον δρόμο συρόμενος υπό του Ευηθίου μέσα από κακοτράχαλα βουνά έχοντας την ταλαιπωρία του πυρετού και τον φόβο της σύλληψης απο τους βαρβάρους. Όλα τα παραπάνω φρικτά γεγονότα εκμηστηρεύται ο ίδιος σε επιστολή του προς την διακόνισσα Ολυμπιάδα, παρακαλώντας την να μην τα γνωστοποιήσει σε κανέναν". Το θαυμαστό είναι πως συμπληρώνει την διήγηση λέγοντας, ότι χαίρεται για τα παθήματα του, διότι τα θεωρεί ως έναν μεγάλο θησαυρό: «Καθ ' έκάστην ήμδραν άναμιμνησκδμενος αυτός και kv διανοια περιφερών,πδτομαι υπό τής ήδονής,σκιρτώ ώς θησαυρόν με'γαν εχων άποκειμενον»". Εφαρμόζει έμπρακτα την διδασκαλία του περί ευεργεσίας των θλίψεων σχολιάζοντας: «Ου δοκει σοι μόνα ταΰτα τα παθη'ματα, ει και μηδέν μοι έτερον συμβεβήκοι, πολλά ημών δυ'νασθαι διαλυ'ειν τών αμαρτημάτων και πολλήν μοι παρε'ξειν ευδοκιμη'σεως αφορμή
Στον δρόμο του προς την εξορία συναντούσε συγκινητικές εκδηλώσεις από τους χριστιανούς , οι οποίοι θρηνούσαν για την άδικη εξορία του και συνέπασχαν μαζί του Έφθασε στην Κουκουσό τον Σεπτέμβριο του 404 μετά από 11 εβδομάδες από την εκ της Κων/πόλεως αναχώρηση του και έπειτα από πολλές ταλαιπωρίες. Ο εκεί επίσκοπος Αδέλφιος τον δέχθηκε πολύ φιλικά πρόθυμος να του προσφέρει και τον επισκοπικό του θρόνο ακόμη. Εγκαταστάθηκε στην οικία του Διοσκούρου, ο οποίος ήδη, όταν ο Ιωάννης βρισκόταν στην Καισάρεια, είχε στείλει σε αυτόν υπηρέτη παρακαλώντας τον να προτιμήσει την δική του οικία αντί άλλης. Ο Διόσκουρος μεταχειριζόταν τα πάντα προκειμένου να εξυπηρετήσει τις ανάγκες του Χρυσοστόμου. Κατασκεύασε γι'αυτόν ακόμη και σπίτι κατάλληλο για τον χειμώνα, για να προστατευθεί η εύθραστη υγεία του". Παρόλο, λοιπόν, που η Κουκουσός είχε νοσηρό κλίμα κυκλούμενη από δάση και σπήλαια, εντούτοις λόγω των περιποιήσεων και των περιθάλψεων και της αγάπης, που έτυχε από τους ανθρώπους, αναζωογονήθηκε η υγεία του πολύ σύντομα. Ταυτόχρονα με την άφιξη του στο χωριό, έφθασε εξ Αντιοχείας η περασμένης ηλικίας θεία του και διακόνισσα Σαβινιανή, η οποία τον είχε αναθρέψει μαζί με την μητέρα του. Είχε μάθει τον τόπο της εξορίας και θέλησε να έρθει κοντά του για συμπαράσταση, πράγμα που του έδωσε μεγάλη χαρά και παρηγοριά. Αλλά και πολλοί άλλοι από την Αντιόχεια τον επισκέπτονταν και του μετέφεραν γράμματα από τα αγαπημένα του πρόσωπα.
Ο βαρύς χειμώνας, που ακολούθησε, επιβάρυνε την ασθένεια του στομαχιού του. Από το πολύ ψύχος αναγκαζόταν να μένει στο κρεββάτι χωρίς να μπορεί να περάσει ούτε την πόρτα του δωματίου του. Επιπλέον είχε συνεχείς εμέτους, κεφαλόπονο, ανορεξία και αϋπνίες. Μπόρεσε να συνέλθει από την φρικτή αυτή κατάσταση, όταν μπήκε η άνοιξη. Τότε ένοιωσε μεγάλη ανακούφιση αφ’ενός, διότι έλαβε πολλές επιστολές από την Κων/πολη και αφ’ετέρου, επειδή τον επισκέφθηκαν πολλοί γνώριμοι κληρικοί από την Αντιόχεια. Από τότε επιδόθηκε στην επιστολογραφία. Διασώθηκαν 242 επιστολές του.
Κατ'αρχάς έστελνε επιστολές προς τους αρχηγούς των εκκλησιών ζητώντας την επέμβαση τους, διότι είχε πληροφορηθεί, ότι ο λαός και ο κλήρος της Κων/πόλεως δεν αναγνώριζε την κανονικότητα των διαδόχων του στον θρόνο, του Ακακίου πρώτα και έπειτα του Αττικού. Εια τον λόγο αυτό είχαν τεθεί σε διωγμό δια αυτοκρατορικού διατάγματος. Καλούσε λοιπόν τους επισκόπους ανατολής και δύσης
να υποστηρίξουν τις δίκαιες αξιώσεις του έναντι των διωκτών, ώστε να γίνει άρση του σχίσματος, που είχε προκληθεί. Για την ιστορία αναφέρουμε, ότι ο Ιννοκέντιος Ρώμης ήταν ο μόνος από τους επισκόπους σε όλη την δύση, που αγωνίστηκε υπέρ του εξορίστου διακόπτοντας την εκκλησιαστική κοινωνία με τους επισκόπους της ανατολής και προσπαθώντας να συγκαλέσει οικ. σύνοδο στην Θεσ/νίκη για να επιληφθεί του ζητήματος. Με παρέμβαση δική του ο αυτοκράτορας της Δύσεως Ονώριος έγραψε επιστολή προς τον αδερφό του αυτοκράτορα της Ανατολής Αρκάδιο προτρέποντας τον να προστάξει τους επισκόπους της Ανατολής να συμμετάσχουν στην σύνοδο Δυστυχώς η συγκρότηση της συνόδου παρακωλύθηκε δια πρωτάκουστης βίας. Οι επίσκοποι, που μετέφεραν την επιστολή προς τον Αρκάδιο, απήχθησαν, βασανίστηκαν και εξορίστηκαν σε διάφορα μέρη .
Ο δε Χρυσόστομος στην εξορία θεωρώντας τον εαυτό του νόμιμο επίσκοπο της Κων/πόλεως μεριμνούσε για το ποίμνιο του. Έτσι όταν έμαθε, ότι κατά την απουσία του παραμελήθηκε το κήρυγμα, έστειλε επιστολές στους πρεσβυτέρους της πόλης επιπλήττοντας τους και προτρέποντας τους στην τακτική διδασκαλία. Σε όλες γενικά τις επιστολές του διαφαίνεται το έκτακτο ψυχικό του σθένος καθώς και η αποφασιστικότητα του να συνεχίσει να εργάζεται για την εκκλησία.
Δια των επιστολών του παρηγορούσε επίσης τους κληρικούς, μοναχούς και τις διακόνισσες, που είχαν διωχθεί εξ αιτίας της μετ'αυτού σύνδεσης. Αξιοθαύμαστα είναι τα ενθαρρυντικά γράμματα προς την Ολυμπιάδα, η οποία είχε καταληφθεί απο αθυμία εξ αιτίας των θλιβερών γεγονότων.
Η μέριμνα του επεκτεινόταν και στα θέματα της ιεραποστολής. Ο οριστικός εκχριστιανισμός της Φοινίκης οφείλεται στις προσπάθειες του Χρυσοστόμου, που είχαν αρχίσει από τότε που ήταν εν ενεργεία αρχιεπίσκοπος και συνεχίστηκαν με αμετάπτωτο ενδιαφέρον στην εξορία. Δια συνεχόμενων επιστολών του προσπαθούσε να δυναμώσει την ιεραποστολή ενθαρρύνοντας και καθοδηγώντας τους ιεραποστόλους. Και παρόλα όσα έπασχε, έβρισκε τρόπο να ενισχύει και οικονομικά το έργο τους γενόμενος πρότυπο αυτάρκειας και σωστής διαχείρισης των χρημάτων. Συνέβη κάποιος πλούσιος Αντιοχέας, που ονομαζόταν Διογένης, να του στείλει χρήματα δια του πρεσβυτέρου Αφραάτη. Επειδή ο πρεσβύτερος δεν δεχόταν να επιστρέψει στην Αντιόχεια, εάν ο Ιωάννης δεν δεχόταν τα χρήματα,αποφάσισε αυτός να στείλει και τα χρήματα και τον πρεσβύτερο ως ιεραπόστολο στην ΦοινίκηΚαι αυτή δεν ήταν μεμονωμένη περίπτωση αλλά με όσα δώρα και χρήματα του έστελναν η Ολυμπιάδα και οι υπόλοιποι από την Κων/πολη καθώς και οι φίλοι του από την Αντιόχεια μ’ αυτά συντηρούσε τους ιεραποστόλους στην Φοινίκη και πολλούς φτωχούς, που είχαν συσσωρευθεί στην Κουκουσό και εξαγόραζε επίσης πολλούς αιχμαλώτους των Ισαύρων. Όταν δε συνέβη ο διωγμός των ιεραποστόλων απο τους εθνικούς στη Φοινίκη, πάλι φρόντισε ο Ιωάννης να στείλει τον κατάλληλο άνθρωπο για να αποκαταστήσει την διασαλευθείσα τάξη και ενίσχυσε οικονομικά την ανοικοδόμηση των καταστραφέντων ναών στέλνοντας και λείψανα για τον εγκαινιασμό τους Μ’ αυτό τον τρόπο έτρεφε τους άνθρώπους και πνευματικά και με λόγο και με έργα.
Ο δεύτερος χειμώνας της εξορίας υπήρξε ακόμη δυσκολότερος από τον προηγούμενο καθώς οι επιδρομές των Ισαύρων πύκνωναν και κατευθύνονταν προς την Κουκουσό. Οι κάτοικοι, για να προστατευθούν, αναγκάστηκαν μέσα στον βαρύ χειμώνα να κρυφθούν στα δάση και στις σπηλιές. Το ίδιο έκανε και ο Χρυσόστομος. Έπειτα βρήκαν καταφύγιο στο φρούριο της Αραβισσού, που απείχε 80 χλμ. από την Κουκουσό. Εκεί επιδεινώθηκε σοβαρά η υγεία του εξ αιτίας του σφοδρού ψύχους και του συνωστισμού του πλήθους . Αυτό όμως που τον έθλιβε πιο πολύ, ήταν ότι δεν είχε την παρηγοριά της επικοινωνίας δια των γραμμάτων με αγαπητά πρόσωπα. Έγραφε αργότερα προς τον πρεσβύτερο Πολύβιο: «ί>’Άλλος μέν ά'ν τις τον άφο'ρητον κρυμόν τον ενταύθα, την πολλήν ερημιάν, τού χωρίου την χαλεπωτάτην αρρώστιαν (και γάρ και αρρώστια εντεύθεν περιπεπτω'καμεν) άπωδυ'ρετο άν και εθρη'νησεν εγώ δε ταύτα άφεις τον χωρισμόν άποδυ'ρομαι τον ύμε'τερον, ό' και ερημιάς και νο'σου και χειμώνος εμοι βαρυ'τερον.Και νύν αυτό χαλεπω'τερον ή' προ'τερον εποιησεν ό χειμών. Και γάρ ή'ν μο'νην ειχον παραμυθίαν τού πικρότατου χωρισμού του'του, τό διά γραμμάτων ύμιν όμιλειν και ταυ'την επελθών ημάς άφει'λετο»
Κατά την άνοιξη, υποχώρησαν οι Ίσαυροι, μπόρεσε να επιστρέψει στην Κουκουσό προς μεγάλη του ανακούφιση. Εκεί συνέχισε το έξοχο διδακτικό του έργο γράφοντας την υπέροχη πραγματεία του «Λο'γος είς τό ό'τι τόν εαυτόν μή άδικούντα ούδεις παραβλάψαι δυ'ναται» και άλλες παρόμοιες. Αφορμή για την συγγραφή τους στάθηκε ο σκανδαλισμός και η αμφιβολία πολλών χριστιανών για την θ. πρόνοια εξ αιτίας των άδικων διωγμών που υφίστατο ο Χρυσόστομος και οι ίδιοι. Στις πραγματείες αυτές φαίνεται το μεγαλείο της ψυχής και της διανοίας του και η ιδεώδης αντίληψη του περί ζωής Τονίζει ότι αδικία είναι η βλάβη της αρετής της ψυχής . Όταν κάποιος υποφέροντας βλασφημήσει, τότε αδικεί τον εαυτό του και γίνεται αίτιος της αληθινής αδικίας λόγω της μικροψυχίας του.
Το γεγονός, ότι η φήμη της διδασκαλίας του Ιωάννη εξαπλωνόταν σε όλη την Αρμενία και την Αντιόχεια και ότι στην Κουκουσό ο Ιωάννης δεχόταν επισκέψεις και λάβαινε επιστολές από φίλους, κίνησε εκ νέου τον φθόνο των εχθρών. Μεσολάβησαν λοιπόν στην πρωτεύουσα να αλλάξει ο τόπος της εξορίας του και να μεταφερθεί ακόμη μακρύτερα, στην Πιτυούντα του Πόντου, που ήταν ένας τόπος εντελώς έρημος. Στον δρόμο προς την Πιτυούντα αναγκαζόταν να υπομένει την σκληρότητα των στρατιωτών που τον συνόδευαν, οι οποίοι τον υποχρέωναν να βαδίζει γρήγορα καθώς τους είχαν υποσχεθεί ότι θα κέρδιζαν μεγαλύτερους βαθμούς αν ο Ιωάννης πέθαινε στον δρόμο. Ο βιογράφος του Παλλάδιος μας περιγράφει τους τελευταίους του οδυνηρούς μήνες: «Και δ μέν εις εξ αυτών (των στρατιωτών) έ'λλατον φροντισας τής παρου'σης στρατέ ι ας, φιλανθρωπίαν τινά ποσώς διακλεπτων ενεδεικνυτο, δ δε ετερος επί τοσοΰτον ήν απηνής καί δυ'σκολος, ως τάς εις αυτδν γίνομε'ν ας κολακείας παρά τών προστυγχανδντων επί φειδοι τού άγιου ύβρεις νομιζειν, του'του μδνον φροντι'ζων τδν Ίωάννην δυσθανατήσαι. 'Υετοΰ μεν γάρ λάβρου ό'ντος, άφροντι'στως εξη'ει, ως διά νω'του καί στε'ρνων φε'ρεσθαι τάς τών ύδάτων λιβάδας. Σφοδρόν δε πάλιν καύμα ήλιου άντί τρυφής ήγεΐτο, ειδώς εν του'τω δυσφορειν τό ελλισαί'κόν κρανι'ον τού μακαρίου. Εις πο'λιν δε ή κω'μην, ένθα λουτρού παραμυθία ήν ουδέ στιγμήν δ δύστηνος συνέχω'ρει ποιειν. Καί εν του'τοις πάσιν επί τρίμηνον τήν άργαλεωτάτην εκείνην βαδι'ζων δδδν έ'μενεν δ ά'γιος ως άστήρ διαστι'λβων»'.
Καθώς ο Ιωάννης δεν είχε άλλες δυνάμεις για να συνεχίσει, αναγκάστηκαν να σταματήσουν 6 μίλια έξω από τα Κόμανα στον ναό του μάρτυρα Βασιλίσκου. Εκεί ο Χρυσόστομος ζήτησε από τον ιερέα καινούρια ενδύματα και υποδήματα και μοίρασε τα δικά του στους παρόντες. Έπειτα κοινώνησε, πρόφερε τα συνηθισμένα του λόγια: «Δόξα τώ Θεώ πάντων έ'νεκεν» και «έξήρεν τούς πο'δας... προστεθείς προς τους πατέρας αυτου
Το όνομα του Ιωάννου Χρυσοστόμου επανεγγράφηκε στα δίπτυχα της εκκλησίας Αντιοχείας το 413 και στα δίπτυχα της Κων/πόλεως και Αλεξανδρείας το 417. Η μνήμη του αποκαταστάθηκε πλήρως το 438 επι Κων/πόλεως Πρόκλου, ο οποίος πραγματοποίησε την ανακομιδή των λειψάνων του από τα Κόμανα στην Κων/πολη. Η ορθόδοξη εκκλησία τον τιμά στις 13 Ιανουαρίου.
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ
ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΑΟΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΚΗ ΣΧΟΑΗ
ΤΜΗΜΑ ΠΟΙΜΑΝΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΘΕΟΛΟΓΙΑΣ Της φοιτήτριας Αργυρής Μπούκα
ΠΟΛΥΤΕΛΕΙΑ ΚΑΙ ΟΛΙΓΑΡΚΕΙΑ ΚΑΤΑ ΤΟΝ ΙΩΑΝΝΗ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟ
ΔΙΠΛΩΜΑΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
Σύμβουλος καθηγητής: πρωτ. Θεόδωρος Ζήσης Θεσσαλονίκη 2010
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου