12. Οι περιπέτειες ενός Προσκυνητή

14. Οι περιπέτειες ενός Προσκυνητή

Προσκυνητής: Ο αγαπητός μου φίλος, ο καθηγητής και εγώ, δεν μπορέσαμε να αντισταθούμε στην επιθυμία να ξεκινήσουμε σήμερα για το ταξίδι μας. Πριν, λοιπόν, αναχωρήσουμε, θέλουμε να σας χαιρετήσουμε και να σας παρακαλέσουμε για τις προσευχές σας να μη μας ξεχνάτε σ' αυτές.

Καθηγητής: Βεβαίως, η φιλία μας μαζί σας σήμανε πολλά για μας και αποτέλεσμα αυτής ήταν η αποχαιρετιστήριος συνομιλία για τα πνευματικά ζητήματα, τα οποία τόσο μας χαροποίησαν εδώ στο σπίτι σας, μαζί με την συντροφιά των φίλων σας.

»Θα τα θυμόμαστε όλα αυτά πάντοτε και θα τα έχουμε στην καρδιά μας, σαν υποθήκη χριστιανικής αγάπης, στην μακρινή χώρα προς την οποία κατευθυνόμαστε.

Πνευματικός: Ευχαριστώ γιατί με θυμηθήκατε. Είναι δε μαζί με τα άλλα, επιπλέον και μια ιδιαίτερη ευκαιρία η άφιξή σας εδώ, γιατί υπάρχουν δυο ταξιδιώτες κοντά μου, ένας Μολδαβός μοναχός και ένας ερημίτης, ο οποίος έχει ζήσει σε σιωπή είκοσι πέντε ολόκληρα χρόνια σε ένα δάσος. Θέλουν να σας δουν, τους έχω δε καλέσει ήδη να έλθουν στην παρέα μας. Νάτοι, ήλθαν κιόλας.

Προσκυνητής: Ω! Πόσον ευλογημένη είναι η ζωή της μοναξιάς και πόσο κατάλληλη για να φέρνει την ψυχή σε αδιάσπαστη επαφή με τον Θεό! Το δάσος της σιωπής είναι σαν ένας Κήπος της Εδέμ στον οποίον το γλυκύτατο δένδρο της ζωής θάλλει, ριζωμένο στην γεμάτη προσευχή καρδιά του ερημίτη. Εάν μπορούσα να εξασφαλίσω την στοιχειώδη τροφή μου, τίποτε δεν θα ήτο δυνατόν να με κρατήσει από την ζωή της οσιότητας στην ερημιά.

Καθηγητής: Το κάθε τι από μακριά μας φαίνεται καλό και το επιθυμούμε, αλλ' η πείρα μάς διδάσκει ότι από κοντά τα πάντα, όσα πλεονεκτήματα κι αν έχουν, έχουν επίσης και τα μειονεκτήματά τους. Φυσικά εάν κάποιος είναι μελαγχολικός τύπος και προσκλίνει προς τη ζωή της σιωπής, τότε αυτού η μονήρης ζωή θα του φαίνεται ιδεώδης. Αλλά μια τέτοια ζωή, είναι, πάλι, γεμάτη από κινδύνους. Η ιστορία της ασκητικής ζωής έχει όχι ολίγα περιστατικά κατά τα οποία πολλοί ασκητές και ερημίτες έχοντας εντελώς αποξενωθεί από την επικοινωνία με τους ανθρώπους, έπεσαν σε πλάνες μεγάλες και σε διάφορες πνευματικές διαστροφές.

Ερημίτης: Πολύ εκπλήττομαι που ακούω αυτό το πράγμα να λέγεται συχνά και από μοναχούς και από θεοφοβούμενους ανθρώπους, ότι δηλαδή πολλοί οι οποίοι αγαπούν την ζωή της μονώσεως και εφαρμόζουν την εσωτερική προσευχή, δήθεν κινδυνεύουν να φθάσουν σε επιζήμιες υπερβολές ή πνευματικές διαστροφές και να καταστραφούν. Αυτός ο φόβος και αυτή η νοοτροπία κάνουν πολλούς να φοβούνται να «αποταχθούν» και να ακολουθήσουν την κλήση του Θεού προς την ψυχή των.

»Επικαλούνται ορισμένα περιστατικά μόνο και μόνο για να ανακόψουν, και στον εαυτόν τους και στους άλλους, το ζήλο για την μακαρία ζωή της ασκήσεως και της εσωτερικής προσευχής.

»Κατά  την  γνώμη  μου,  αυτό  είναι  αποτέλεσμα  δύο  αιτίων,  τα  οποία  είναι,  είτε  αδυναμία κατανοήσεως του έργου αυτού, καθώς και έλλειψη πνευματικού φωτισμού, είτε αδιαφορία προς τις αληθινές πνευματικές επιτεύξεις, η οποία αδιαφορία γεννά την ζήλεια, μήπως άλλοι φθάσουν σε πνευματικά ύψη, οπότε θα είναι δυνατή η σύγκριση του ύψους στο οποίον έφθασαν μερικοί, με τα χαμηλώματα των τόπων στα οποία εκείνοι που κατηγορούν, περιορίζοντα·..

»Είναι αλήθεια ότι όλοι αυτοί οι οποίοι φέρονται κατ' αυτόν τον τρόπον δεν ερεύνησαν ποτέ την διδασκαλία των αγίων Πατέρων εις αυτό το ζήτημα, επειδή είναι γεγονός, ότι κατηγορηματικά διδάσκουν πως αυτός που επικαλείται τον Θεό δεν είναι ούτε να φοβάται ούτε να αμφιβάλλει. Εάν μερικοί ερημίτες έτυχε να πέσουν σε ακατανόητες υπερβολές και σε φανατισμό, τούτο έγινε εξ αιτίας ή υπερηφάνειας ή στερήσεως οδηγού ή τέλος δια τον λόγο ότι εξέλαβαν ως πραγματικές, διάφορες ψευτοοράσεις που ήσαν αποτέλεσμα ή της φαντασίας των ή απάτης του σατανά.

»Εάν ήλεγχαν τον εαυτόν τους με πραγματική διάθεση και ταπείνωση θα αντιλαμβάνονταν εξ ιδίας πείρας τον πραγματικό στέφανο της δόξης, συνεχίζουν οι Πατέρες, επειδή η βοήθεια εκ μέρους του Θεού έρχεται απαλή και προστατευτική όταν ένα τέτοιο πράγμα παρέχεται από τον Θεό στον άνθρωπο. Έχε θάρρος. Εγώ είμαι μαζί σου. Μη φοβείσαι, λέγει προτρέποντας ο Ιησούς Χριστός. Ως εκ τούτου,  το  να  μη  ησυχάζει  κανείς  και  να  αισθάνεται  φόβο  δια  την  εσωτερική  ζωή,  με  την προφασιστική ιδέα του κινδύνου της δήθεν πτώσεως εις πλάνας, τούτο είναι, μάταιο, αστήρικτο και άτοπο.

»Η ταπείνωση, αποτέλεσμα της συναισθήσεως των αμαρτιών μας, το άνοιγμα της ψυχής μας εις ένα πνευματικόν οδηγό και η "αμορφία" στην προσευχή, είναι η τριπλή και ισχυρή άμυνα εναντίον των ενδεχομένων παραπλανήσεων, διά τας οποίας μερικοί αισθάνονται τόσον φόβο ώστε δεν καταπιάνονται με την ενεργητικότητα του νου.

»Συνήθως αυτοί οι άνθρωποι θεωρούν τους εαυτούς των εκτεθειμένους σε πειρασμούς, όπως τα κατωτέρω σοφά λόγια του Φιλοθέου του Σιναΐτου μάς λέγουν: "Υπάρχουν μερικοί μοναχοί οι οποίοι δεν εννοούν την απάτη του ιδικού των νου, η οποία απάτη είναι έργον του διαβόλου και προσκολλώνται με επιμέλεια σε ένα είδος ενεργητικότητας, όπως π.χ. στις εξωτερικές καλές πράξεις, σχετικά δε με τον νου, δηλαδή όσον αφορά στην εσωτερική πνευματικό εμβάθυνση, λίγη δίνουν φροντίδα, τούτο δε διότι δεν έχουν ούτε φωτισμό ούτε γνώσιν, σχετικά με αυτό το μεγάλο ζήτημα". "Κι όταν ακόμη οι, σαν τους παραπάνω, άνθρωποι, ακούν για άλλους ότι η χάρις ενεργεί και εργάζεται εσωτερικά μέσα εις αυτούς που φροντίζουν, εξ αιτίας της ζήλειας των, θεωρούν την ενέργεια αυτή της χάριτος ότι είναι αυταπάτη", διακηρύσσει ο άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης».

Καθηγητής: Επιτρέψτε μου να σάς υποβάλλω μίαν ερώτηση. Φυσικά η επίγνωση των διαφόρων αμαρτημάτων ενός εκάστου καθίσταται προσιτή όταν ο καθένας ερευνά τον εαυτόν του. Αλλά πώς είναι δυνατόν να έχει επιτυχία κανείς όταν δεν διαθέτει ένα πνευματικόν οδηγό, ο οποίος θα τον καθοδηγήσει ως προς την εσωτερική ζωή, από την ιδικήν του πείρα, ανοίγοντας την καρδιά του στον μαθητευόμενο και κερδίζοντας εκείνου την ψυχή, με αποτέλεσμα να εμφυτεύσει στον ακόμη ατελή, η ορθή και αξιόπιστη γνώσις περί της πνευματικής ζωής;

»Σε παρόμοια περίπτωση δεν υπάρχει αμφιβολία ότι θα ήτο καλύτερο να μη επιχειρήσει κανείς την πνευματική εμβάθυνση καθόλου, παρά να την αρχίσει χωρίς την καθοδήγηση κάποιου ο οποίος να είναι έμπειρος; Επί πλέον, για μένα, δεν είναι καταληπτό, πώς ένας ο οποίος θέτει τον εαυτόν του στην παρουσία του Θεού, είναι δυνατόν να τηρήσει τέλειαν "αμορφίαν". Αυτό δεν είναι φυσικό επειδή ως προς την ψυχή, ή το μυαλό μας δεν ημπορούν να φέρουν και να παρουσιάσουν στην φαντασία τίποτε χωρίς αυτό να έχει κάποια μορφή. Η τελεία "αμορφία", λοιπόν, φαίνεται, κατά την γνώμη μου, μάλλον αδύνατη.

»Αλλά γιατί τάχα; Όταν ο νους μας προσκολλάται στον Θεό δεν θα μπορούσαμε να δέσουμε στην φαντασία μας, τον Ιησού Χριστό ή την Αγία Τριάδα, κ.ο.κ.»;

Ερημίτης: Η καθοδήγηση ενός πνευματικού οδηγού, ο οποίος θα είναι γνώστης εκ πείρας των πνευματικών αυτών ζητημάτων και προς τον οποίον ο μαθητευόμενος θα δύναται να ανοίγει, χωρίς κανένα εμπόδιο, την καρδιά του με εμπιστοσύνη, δε θα λέει και τους λογισμούς οι οποίοι τον συναντούν κατά το διάστημα της διαβάσεώς του επάνω στο μονοπάτι της εσωτερικής ζωής, είναι από τα πιο απαραίτητα για όποιον εφαρμόζει την προσευχή της καρδιάς κι έχει περάσει μέσα στα όρια της ζωής της σιωπής. Ακόμη, εις περιπτώσεις κατά τις οποίες είναι αδύνατο να εύρη κανείς ένα τέτοιον άνθρωπο, οι ίδιοι οι άγιοι Πατέρες κάνουν εξαίρεση σχετικά με αυτό. Ο Νικηφόρος ο Έγκλειστος μάς ομιλεί καθαρά ως προς αυτό, με τα εξής λόγια: «Κατά το διάστημα της εφαρμογής της εσωτερικής ενεργείας της καρδιάς ένας γνήσιος και κατηρτισμένος Πνευματικός Οδηγός είναι απαραίτητος. Εάν δεν ευρίσκεται εύκολα, θα επιμείνει κανείς και θα ψάξει για να εύρη τον καλύτερο. Εάν και τότε καταστεί αδύνατο να ευρεθεί, πρέπει με άκρα ταπείνωση ο ενδιαφερόμενος να ζητήσει του Θεού την βοήθεια και να καταφύγει για καθοδήγηση στα συγγράμματα που περιέχουν την διδασκαλία των αγίων Πάτερων, αφού συγχρόνως συμβουλεύεται σχετικά και τον Λόγο του Θεού, όπως είναι διατυπωμένος εις τας Αγίας Γραφάς.

»Πρέπει, κανείς, επίσης, να λάβει υπ' όψιν του το γεγονός ότι αυτός ο οποίος θέλει να αποκτήσει καλοσύνη  και  ενδιαφέρεται  για  τον  ζήλο,  μπορεί  να  πάρει  κάτι  τι  ωφέλιμο  από  κατάλληλες συμβουλές απλοϊκών ανθρώπων επειδή οι άγιοι Πατέρες μάς βεβαιώνουν ότι εάν με πίστη και με καλή προαίρεση υποβάλλουμε μίαν ερώτηση, ακόμη και προς ένα Σαρακηνό, μπορεί αυτός να μάς δώσει αξιόλογες συμβουλές. Εάν πάλι, αντίθετα, ζητήσει κανείς συμβουλές έστω κι από ένα προφήτη, χωρίς, όμως, πεποίθηση και καλοπιστία, ασφαλώς δεν θα μείνει ικανοποιημένος. Υπάρχει σχετικά με την πάρα πάνω υπόθεση ένα περιστατικό με τον άγιο Μακάριο τον Μέγα, τον Αιγύπτιο, προς τον οποίον  ένας  απλός  και  αγράμματος  χωρικός,  έδωσε  κάποτε  μιαν  εξαίρετη  εξήγηση  που  έβγαλε εντελώς τον άγιο, από την κατάσταση μιας θλίψεως η οποία τον κατείχε.

»Σχετικά  με  την  "αμορφία",  που  είναι  η  αποφυγή  χρησιμοποιήσεως  της  φαντασίας  και  η  μη παραδοχή οιασδήποτε μορφής κατά το διάστημα της πνευματικής απορροφήσεως, έστω και αν η μορφή αυτή είναι είτε φως, είτε άγγελος, είτε ο Χριστός, είτε οποιοσδήποτε άγιος, δηλαδή σχετικά με την εξοστράκιση κάθε είδους ονειροπολήσεως, είναι σύμφωνοι οι πεπειραμένοι Πατέρες δια τον εξής λόγο, ο οποίος δεν είναι άλλος, ειμή το γεγονός ότι η φαντασία πολύ εύκολα μπορεί να ενσαρκώσει, ή με άλλα λόγια, να δώσει ζωή εις ό,τι ο νους μας παρουσιάζει, εις τρόπον ώστε αυτός που δεν διαθέτει πολλή πείρα, να κιντυνεύσει να εκλάβει τις φαντασιώσεις αυτές, ως σημεία και οράματα τα οποία είναι  δήθεν  γεννήματα  της  θείας  Χάριτος  και  να  πέσει  έτσι  σε  αυταπάτη,  συγχρόνως  δε  να λησμονήσει την Αγία Γραφή η οποία μας προειδοποιεί ότι είναι δυνατόν, προκείμενου να πλανήσει τους ανθρώπους ο Σατανάς να μετασχηματισθεί ακόμη και σε άγγελο φωτός. Το ότι ο νους μας κατά τρόπον φυσικό και εύκολο μπορεί να βρεθεί εις μία κατάσταση "αμορφίας" και να διατηρηθεί έτσι, ακόμη και όταν συλλογίζεται την παρουσία του Θεού, φαίνεται από το γεγονός ότι η δύναμις της φαντασίας δύναται με τρόπον εμφανή να παρουσιάσει ένα πράγμα κατά τον τρόπον της "αμορφίας" και να διατηρήσει την παρουσία του για ένα διάστημα. Παράδειγμα σχετικό είναι η παρουσία στις ψυχές μας, του αέρος ή της θερμότητα ή του ψύχους. Όταν π.χ. αισθάνεσαι κρύο μπορείς να έχεις μια ζωντανή  ιδέα  της  θερμότητα  στο  μυαλό  σου,  αν  και  η  θερμότητα  δεν  έχει  σχήμα  ούτε  είναι αντικείμενο της οράσεως κι ούτε ημπορεί να μετρηθεί από το φυσικό αίσθημα ενός ανθρώπου ο οποίος κρυώνει.

»Κατά τον ίδιον τρόπον η πνευματική και ακατάληπτος ύπαρξη του Θεού, ημπορεί να παρουσιαστή στον νουν και να αναγνωριστεί από την καρδιά, σε απόλυτη "αμορφία"».

Προσκυνητής: Κατά το διάστημα των ταξιδιών μου συναντήθηκα με ανθρώπους, αφοσιωμένους στον Θεό, ανθρώπους οι οποίοι ζητούσαν την σωτηρία και οι οποίοι μου είπαν ότι φοβούνταν πολύ να ασχοληθούν με την εσωτερική ζωή, που την απέκρουαν ως απλή φαντασίωση.

»Σε  μερικούς  απ'  αυτούς διάβασα  από  την Φιλοκαλία την  διδασκαλία του αγίου  Γρηγορίου του Σιναΐτου, με κάμποση ωφέλεια κι η οποία έχει ως εξής: "Η ενέργεια της καρδιάς δεν είναι δυνατόν να είναι φαντασίωση, όπως μπορεί να συμβεί με το μυαλό. Επειδή, όταν ο εχθρός θέλει να μετατρέψει την θερμότητα της καρδιάς στο δικόν του αδέσποτο πυρ, ή να μεταλλάξει τη χαρά της καρδιάς σε παχυλές απολαύσεις των αισθήσεων, η ησυχία, η πείρα και το συναίσθημα το ίδιο, θα αποκαλύψουν την  τεχνική  και  το  βάθος  ακόμη  και  προς  αυτούς  οι  οποίοι  δεν  είναι  πολύ  διαβασμένοι.  Έχω συναντήσει επίσης μερικούς ανθρώπους οι οποίοι, δυστυχώς, παρ' ότι γνώρισαν την οδό της σιωπής και της προσευχής της καρδιάς, επειδή συνάντησαν ένα εμπόδιο ή την θλίψι μιας εφάμαρτης αδυναμίας, σταμάτησαν την εσωτερική ενεργητικότητα της καρδιάς, την οποίαν είχαν γνωρίσει».

Καθηγητής: Μάλιστα. Αυτό είναι πολύ φυσικό. Έχω κι εγώ πείρα του ιδίου πράγματος, όταν πολλές φορές, κατά διάφορα διαστήματα, ξέφυγα από το εσωτερικό αυτό σχήμα του νου ή όταν έκανα κάποια αμαρτία κάνω δε την εξής σκέψη. Εφ' όσον η εσωτερική προσευχή της καρδιάς, είναι κάτι τι το άγιο, είναι ένωση με τον Θεό, δεν πρέπει να είναι απαράδεκτο και δεν πρέπει να αποφύγει κανείς να τολμήσει, να φέρει τα άγια, μέσα σε μια αμαρτωλή καρδιά, εκτός εάν την αγνίσει πρώτα με σιωπηρή συντριβή και μετάνοια και γενικά την προπαρασκευάσει κατάλληλα για την επικοινωνία με τον Θεό; Δεν είναι καλύτερα να είναι κανείς βουβός ενώπιον του Θεού παρά να του προσφέρει άσκοπες λέξεις και μάλιστα μέσα από μια καρδιά η οποία είναι το σκοτάδι και η ακαταστασία;

Μοναχός: Είναι μεγάλο κρίμα ότι σκέπτεσαι κατ' αυτόν τον τρόπο. Αυτό είναι απελπισία η οποία είναι η χειρότερη από τις αμαρτίες και αποτελεί το ισχυρότερο όπλο του άρχοντος του σκότους, εναντίον μας. Η διδασκαλία των πεπειραμένων αγίων Πατέρων μας, σχετικώς με αυτό, είναι εντελώς διαφορετική. Ο Νικήτας Στηθάτος λέει ότι εάν έχει κανείς πέσει και έχει βυθισθεί μέσα και στα βάθη ακόμη του κακού της Κολάσεως, πάλι δεν πρέπει να απελπίζεται, αλλά γρήγορα να στρέψη το βλέμμα του  προς  τον  Θεό  κι  Εκείνος  γοργά  θ'  αναστήσει  την  πεσμένη  του  καρδιά  και  θα  της  δώσει περισσότερη δύναμη απ' όση πρώτα είχε. Έτσι μετά από κάθε πτώση και κάθε τραύμα της καρδιάς από αμαρτία, αυτό που έχει να κάνει κανείς είναι να θέση αμέσως την καρδιά του στην παρουσία του Θεού για θεραπεία και καθαρμό, ακριβώς όπως όταν ορισμένα αντικείμενα έχουν μολυνθεί ή μουχλιάσει, τα εκθέτουμε στην δύναμη των ηλιακών αχτίνων, οι οποίες με την ισχύ τους τα ξεμουχλιάζουν, τα καθαρίζουν, τα ξεβρωμίζουν. Πολλοί πνευματικοί συγγραφείς μιλούν θετικά γι' αυτόν τον εσωτερικό αγώνα εναντίον των εχθρών της σωτηρίας, που είναι τα πάθη μας. Εάν τραυματίζεται κανείς έστω και χίλιες φορές και πάλι δεν πρέπει με κανένα τρόπο να σταματήσει την ζωοποιό ενέργεια, δηλαδή την επίκληση του Ιησού Χριστού, ο οποίος είναι παρών στην καρδιά του καθενός μας. Οι πράξεις μας, όχι μόνον δεν πρέπει να μας απομακρύνουν από την όδευσή μας μέσα στην παρουσία του Θεού, ή να  μας απωθούν από την εσωτερική προσευχή με αποτέλεσμα την ανησυχία, την θλίψι, την απογοήτευση, αλλά πρέπει όσο το δυνατόν περισσότερο να μας πλησιάζουν προς τον Θεό. Το παιδάκι, που η μητέρα του το διδάσκει τα πρώτα βήματα, περπατάει ένα γύρω κοντά της, μόλις δε αισθανθεί να κλονίζονται τα βήματά του τρέχει και στηρίζεται πιάνοντας τα φορέματά της, χωρίς χρονοτριβή.

Ερημίτης: Νομίζω, σχετικά με το πνεύμα της απελπισίας και τις σκέψεις της αγωνίας και της αμφιβολίας, ότι εύκολα όλα αυτά προκαλούνται από την ακαταστασία του νου και την αποτυχία του, να καθοδηγήσει την σιωπηλή εσωτερική ζωή. Οι παλαιοί Πατέρες με την θεία σοφία τους νικούσαν την απελπισία και λάμβαναν εσωτερικό φωτισμό και δύναμη από την ελπίδα προς τον Θεό, δια της ειρηνικής σιωπής και της μονώσεως, μας έδωσαν δε σοφή διδασκαλία την εξής ωφέλιμη συμβουλή:

«Μείνε σιωπηλός στο κελί σου κι αυτό θα σε διδάξει τα πάντα».

Καθηγητής: Έχω τέτοια εκτίμηση σ' εσάς, ώστε άκουσα με μεγάλη χαρά την από μέρους σας κριτική ανάλυση των ιδικών μου σκέψεων περί της σιωπής, την οποίαν τόσο πολύ εκθειάζετε και περί της ωφελείας της ζωής της μονώσεως, την οποίαν οι ερημίτες με τόση πολλή αγάπη ζουν. Καλά, αλλά σκέπτομαι και το εξής:

»Εφ όσον όλοι οι άνθρωποι, σύμφωνα με φυσικό νόμο τον οποίον όρισε ο Θεός, εξαρτώνται ο ένας από τον άλλο και ως εκ τούτου είναι υποχρεωμένοι στην ζωή τους να βοηθά ο ένας τον άλλον, να εργάζεται ο ένας για τον άλλον, να υπηρετεί ο ένας τον άλλον, αυτή η αλληλοβοήθεια δεν είναι σημαντικός παράγων της ευτυχίας των ανθρώπων και δεν δείχνει του καθενός την αγάπη προς τον πλησίον; Ο ερημίτης όμως και οπαδός της σιωπής, που έχει εγκαταλείψει την ανθρώπινη κοινωνία με ποιον τρόπο με την απραξία την οποία έχει καθιερώσει, μπορεί να υπηρετήσει τον συνάνθρωπό του και να συμβάλει στην ευτυχία του συνόλου; Νομίζω ότι καταστρέφει εντελώς στον εαυτόν του τον νόμο του δημιουργού, ο οποίος αφορά στην δι' αγάπης ένωση, κατά τον τρόπον του καθενός, καθώς και στην ευεργετική επίδραση στην αδελφότητα, την κοινότητα των ανθρώπων.

Ερημίτης: Εφ' όσον η άποψή σας αφορά στην σιωπή είναι λανθασμένη και το συμπέρασμα στο οποίον καταλήξατε δεν είναι δυνατόν να είναι ορθόν. Ας το δούμε, όμως, εις τας λεπτομέρειάς του, το ζήτημα αυτό: 1) Ο άνθρωπος ο οποίος έχει εκλέξει να ζει σε σιωπηρή μόνωση, δεν ζει καθόλου σε κατάσταση απραξίας και οκνηρίας, απεναντίας δε ευρίσκεται σε ύψιστο σημείο ενεργητικότητας, πολύ μεγαλύτερης μάλιστα αυτής, την οποίαν αναπτύσσει ένας ο οποίος ζει μέσα στην ανθρώπινη κοινωνία.  Χωρίς κατάπαυση,  ενεργεί  σύμφωνα προς την  λογική του φύση, αγρυπνεί  διανοητικά, διανοείται συνεχώς και με άγρυπνο μάτι παρακολουθεί την πνευματική πρόοδό του και την ηθική του ύπαρξη. Αυτός είναι ο πραγματικός και ορθός σκοπός της σιωπής. Με αυτόν, όμως, τον τρόπον, ο αναχωρητής υπηρετώντας την τελειοποίησή του, εξυπηρετεί και άλλους διά τους οποίους η αδιάσπαστη βύθιση στον εαυτόν του για την ηθική τους εξέλιξη, είναι αδύνατος. Αυτός, λοιπόν, που φρουρεί τον εαυτόν του στην σιωπή και επικοινωνεί κατ' αυτήν με την εσωτερική του πείρα, είτε με λόγους σε εξαιρετικές περιστάσεις, είτε με συγγραφές, προάγει τα πνευματικά πλεονεκτήματα και αυτά που αφορούν στην σωτηρία των αδελφών του. Προσφέρει δε περισσότερες και μάλιστα υψηλοτέρας μορφής υπηρεσίες, απ' ό,τι θα πρόσφερε ένας άλλος σε ευεργεσίες και αγαθοεργίες, επειδή όσα βοηθήματα κι αν μοιράσει κανείς στους διαφόρους πάσχοντας ουδέποτε θα επαρκέσουν, ενώ εκείνος ο οποίος μπορεί να προσφέρει ηθικές ευεργεσίες και υπηρεσίες, βοηθώντας στην τελειοποίηση την πνευματική των ανθρώπων, καθίσταται ευεργέτης του συνόλου. Η πείρα του και η διδασκαλία του μεταδίδεται από γενεάς εις γενεάν και έτσι εμείς σήμερα μπορούμε και ωφελούμεθα από πείρα, διδασκαλία και αρετή, που ακμάσανε και σε παλαιές εποχές ακόμη. Αυτή η ευεργεσία δεν διαφέρει, νομίζω, καθόλου από τη χριστιανική αγάπη, μάλιστα δε, θα έλεγα, ότι μάλλον την ξεπερνά.

2) Η ευεργετική και χρησιμωτάτη επίδραση του ανθρώπου, ο οποίον τηρεί την σιωπή με τους πλησίον αυτού, δεν φαίνεται μόνον από την τρανή απόδειξη περί του πόση δύναμιν ημπορεί να αποκτήσει ο άνθρωπος επάνω στον εαυτόν του, καθώς και πόση κυριαρχία στα πάθη του, αλλ' επί πλέον, με το ζωντανό παράδειγμα της αυταπαρνήσεως ωφελεί τον προσεκτικό και καλόπιστο χριστιανό, διδάσκοντάς τον την ανάγκη, της περισσοτέρας κυριαρχίας στις αδυναμίες του, και το απαραίτητο, της πυκνοτέρας εντρυφήσεώς του στην μελέτη του νόμου του Θεού. Ο χριστιανός που ζει στον κόσμο, ακούγοντας για τον αφοσιωμένο ερημίτη και την αγία ζωή του, αισθάνεται κι αυτός την ανάγκη να ζήσει μια ενάρετη ζωή, συλλογίζεται ότι ο άνθρωπος είναι ένα φύσημα ανέμου, ένα πέταγμα πουλιού επάνω στην γη, τέλος δε διδάσκει ότι είναι δυνατόν ο άνθρωπος με την προσπάθεια, με την νοερά προσευχή και την χάρη του Θεού να φτάσει σε τέτοιο ύψος πνευματικότητος, ώστε να μπορεί από μακριά να ατενίζει κάπως την πλήρη πνευματικότητα, την οποίαν είχαν οι πρωτόπλαστοι στον Παράδεισο, μόλις βγήκαν από τα χέρια του Δημιουργού. Ο σιωπηρός ασκητής διδάσκει με την σιωπή του και οικοδομεί περισσότερο ίσως απ' ό,τι θα δίδασκε με τα λόγια του. 3) Όλες οι πάρα πάνω ωφέλειες εκπηγάζουν από την γνήσια σιωπή η οποία φωτίζεται και αγιάζεται από το φως της Χάριτος. Αλλ' εάν ο τηρητής της σιωπής δεν έχει αποκτήσει αυτές τις δωρεές της Χάριτος, οι οποίες τον αναδεικνύουν φως δια τον κόσμο, κι επίσης όταν ακόμη μπήκε στην οδό της σιωπής με τον σκοπό να κρύψει τον εαυτόν του, τούτο δε εξ αιτίας κλίσεώς του προς την αφροντισιά, και τότε ακόμη, προξενεί μεγάλο καλό στους συνανθρώπους του, ακριβώς όπως ο κηπουρός που με το κλάδεμα των διαφόρων ξερών και παρασιτικών κλαδιών, καθαρίζει τα δένδρα, ώστε οι υπόλοιποι κλάδοι δυναμώνοντας, να μπορέσουν ασφαλέστερα να καρποφορήσουν. Αυτό ασφαλώς δεν είναι λίγη ωφέλεια.

»Γενικά,  τέλος,  είναι  σπουδαίο  το όφελος  από  το γεγονός ότι ο  αφιερωμένος  στην  μονήρη ζωή εκλεκτός,  προξενεί  την  εξασθένηση  της  δυνάμεως  των  διαφόρων  πειρασμών  οι  οποίοι  θα  ήτο δυνατόν   να   έχουν   καταστρεπτικό   πνευματικό   και   ηθικόν   αποτέλεσμα   στην   κοινωνία   των συνανθρώπων του, με την οποίαν έρχεται εις επαφή. Για το θέμα της αξίας της σιωπής ο άγιος Ισαάκ ο Σύρος εκφράζεται ως εξής: "Εάν από την μια μεριά βάλουμε όλες τις πράξεις της ζωής αυτής και από την άλλη πλευρά θέσουμε την σιωπή θα δούμε ότι η ζυγαριά θα γείρει προς το μέρος της δευτέρας.

Μη θέτεις αυτούς οι οποίοι επιτελούν σημεία και κάνουν αξιοθαύμαστα πράγματα στον κόσμο, με εκείνους  οι  οποίοι  τηρούν  την  σιωπή  και  κατέχουν  γνώση.  Αγάπα  την  απραξία  της  σιωπής περισσότερο απ' ό,τι ο ποτισμένος με την φιλαργυρία ποθεί τον χρυσό, αγάπα την επιστροφή των ανθρώπων προς τον Θεό. Είναι προτιμότερο να κόψης τους ιδικούς σου δεσμούς προς την αμαρτία, από το να ελευθερώσεις δούλους από τα δεσμά της δουλείας τους". Αλλ' επί πλέον και διάφοροι σοφοί συνέβη να αναγνωρίσουν την αξία της σιωπής. Η φιλοσοφική σχολή των Νεοπλατωνικών, η οποία απέκτησε πολλούς οπαδούς κάτω από την καθοδήγηση του φιλοσόφου Πλωτίνου, ανεβίβασε σε μέγα βαθμό την εσωτερική θεωρητική ζωή, την οποία, όμως, κατόρθωναν ιδιαιτέρως δια της σιωπής. Ένας πνευματικός συγγραφεύς γράφει, ότι εάν το κράτος συμβεί να φθάσει σε ύψιστο βαθμό παιδείας και ηθικής και πάλιν έχει ανάγκη να έχει ανθρώπους για την πνευματική θεωρία, η οποία, μαζί  με  τις  άλλες  υπηρεσίες  των  πολιτών,  θα  χρησιμεύσει  στην  διατήρηση  του  πνεύματος της αληθείας, το οποίον λαμβάνεται από τις προηγούμενες γενεές και παραδίδεται στις επόμενες. Τέτοια άτομα στην Εκκλησία είναι οι Ερημίτες, οι Έγκλειστοι, οι Αναχωρητές».

Προσκυνητής: Νομίζω ότι κανείς δεν απέδωσε τόσον αληθινά την αξία της υπεροχής της σιωπής, όσον ο άγιος Ιωάννης της Κλίμακος, όταν έγραψε: «Η σιωπή είναι η μητέρα της προσευχής, είναι μια επιστροφή από την αιχμαλωσία της αμαρτίας, είναι η αυθόρμητη επιτυχία στην αρετή, είναι μια συνεχής άνοδος προς τους ουρανούς». Αλλά και ο Ιησούς Χριστός, ο ίδιος, θέλοντας να μας δείξει τα πλεονεκτήματα και την αναγκαιότητα της μονώσεως με σιωπή, συχνά άφηνε για λίγο το δημόσιο κήρυγμά του και αναχωρούσε σε σιωπηλά μέρη για προσευχή και ησυχία.

»Οι σιωπηλοί θεωρητικοί Πατέρες, είναι σαν τους στύλους και υποστηρίζουν την βαθειά ευσέβεια της Εκκλησίας, δια της μυστικής και συνεχούς προσευχής των. Βλέπει κανείς, λοιπόν, και κατά το απώτερο παρελθόν, διαφόρους κοινούς ανθρώπους καθώς και ευγενείς, τέλος δε και βασιλείς, να πηγαίνουν για να επισκεφθούν διαφόρους ερημίτες και ανθρώπους αφιερωμένους στην σιωπή και να τους παρακαλούν θερμά να προσεύχονται γι' αυτούς και την ενίσχυσή των στην σωτηρία. Ώστε ο σιωπηλός έγκλειστος, ο ερημίτης και ο αναχωρητής, μπορούν να υπηρετούν τον πλησίον τους και να βοηθούν στην πρόοδο της κοινωνίας και την ευτυχία της, με την αδιάπτωτη, γι' αυτήν, προσευχή τους».

Καθηγητής: Τώρα υπάρχει ακόμη κάτι το οποίο δεν κατορθώνω εύκολα να το καταλάβω. Υπάρχει γενική συνήθεια μεταξύ όλων μας των χριστιανών, να παρακαλούμε ο ένας τον άλλον για προσευχές προς τον Θεό, να θέλουμε ο ένας τις προσευχές του άλλου και να εκδηλώνουμε πεποίθηση για τις προσευχές ορισμένων μελών της Εκκλησίας. Δεν είναι αυτό, όμως, μία σαφής εκδήλωσις φιλαυτίας; Δεν είναι επίσης αυτό μια απλή συνήθεια την οποία επαναλαμβάνουμε ακούσια, μόνο και μόνο γιατί ακούμε τους άλλους να παρακαλούν για ενθύμηση στις προσευχές, ο ένας τον άλλο; Χρειάζεται πράγματι ο Θεός την ανθρώπινη παράκληση, αφού Εκείνος προβλέπει για τα πάντα και ενεργεί σύμφωνα με την ευλογημένη Πρόνοιά Του κι όχι κατά τις ιδικές μας επιθυμίες, επειδή γνωρίζει και διευθετεί τα πάντα, προτού ακόμη λάβουν χώρα οι παρακλήσεις μας, όπως άλλωστε το λέει και το Άγιον  Ευαγγέλιό  Του;  Είναι  δυνατόν  η  προσευχή,  έστω  και  πολλών  ανθρώπων,  να  καταστεί ισχυρότερη και να υπερισχύσει των αποφάσεών Του; Μπορεί δε να κάνει το ίδιο η προσευχή ενός μόνου προσώπου; Δεν θα γινόταν εις αυτήν την περίπτωσιν ο Θεός ακροατής του καθενός ανθρώπου; Είναι δε ακόμη δυνατόν, να με σώσει πραγματικά, η προσευχή ενός τρίτου προσώπου, όταν όλες οι ενδείξεις είναι αντίθετες από τον σκοπό της παρακλήσεώς μου προς εκείνον, για την συμπερίληψή μου στην προσευχή του;

»Νομίζω ότι η προτροπή μεταξύ διαφόρων προσώπων, για προσευχή, του ενός υπέρ του άλλου προς τον  Θεό,  δεν  είναι  παρά μια  ευσεβής  έκφραση χριστιανικής  αβρότητας,  η οποία  δείχνει  σημεία ταπεινοφροσύνης με  αυτό  που  εκδηλώνεται  ως  επιθυμία  προτιμήσεως  στην  προσευχή,  αυτού  ή εκείνου».

Μοναχός: Εάν κανείς κρίνει επιπόλαια και εξωτερικά το ζήτημα αυτό, τότε, φυσικά, καταλήγει σε πρόχειρα συμπεράσματα, σαν το παραπάνω. Αλλ' ο πνευματικός σκοπός, ευλογημένος από το φως της θρησκείας και εξασκημένος με την πείρα της εσωτερικής ζωής, προχωρεί πολύ βαθύτερα, θεωρεί τα πνευματικά καθαρότερα και μυστηριωδώς αποκαλύπτει κάτι εντελώς διαφορετικό απ' ό,τι διατυπώσατε προηγουμένως. Έτσι, λοιπόν, για να το εννοήσουμε αυτό πληρέστερα και συντομότερα, ας πάρουμε ένα παράδειγμα και ας βεβαιώσουμε την αλήθειά του από το Λόγο του Θεού. Ας υποθέσουμε ότι ένας μαθητής έρχεται σε έναν ορισμένο διδάσκαλο για να μαθητεύσει, αλλ' οι όχι μεγάλες ικανότητές του, η οκνηρία και η αδυναμία του να συγκεντρωθεί στον εαυτόν του, τον εμποδίζουν  από  την  επιτυχία  στις σπουδές του και  τον  θέτουν  στην  κατηγορία των  αμελών και αποτυχημένων. Θλιμμένος από την κατάσταση αυτή και μη ξέροντας τι να κάμει και πώς να αντιμετωπίσει σταθερά τις αποτυχίες του, πιάνει γνωριμία με ένα συμμαθητή του, ικανότερο απ' αυτόν και επιμελέστερο, στον οποίον εξηγεί το πρόβλημα που τον απασχολεί και την στενοχώρια του.

«Ας εργασθούμε από εδώ και πέρα μαζί, απαντά πρόθυμα ο συμμαθητής, ας συνδεθούμε περισσότερο, ας είμεθα χαρούμενοι και το αποτέλεσμα του φιλικού συνδέσμου μας, της συμμελέτης μας και της χαράς, θα είναι οπωσδήποτε η επιτυχία». Έτσι αρχίζει η συνεργασία στην μελέτη, ο ένας εξηγεί στον άλλο τις δυσκολίες κι αλληλοβοηθούνται και προοδεύουν, χαρούμενοι κι οι δυο, ώστε ύστερα από λίγο καιρό ο αδύνατος μαθητής γίνεται καλός, αγαπά την εργασία του, η αδιαφορία και η οκνηρία μετατρέπονται σε επιμέλεια, τελικά δε παρουσιάζεται με έναν εξαίρετο και καλό σφυρηλατημένο χαραχτήρα. Από την άλλη μεριά ο καλός απ' την αρχή, ο πρόθυμος και επιμελής μαθητής, καθίσταται καλύτερος, επιμελέστερος, αποδοτικότερος. Από την επίδραση την οποίαν είχαν ο ένας προς τον άλλον, έφθασαν από κοινού σε ζηλευτό σημείο προόδου. Ένα τέτοιο περιστατικό είναι κάτι τι το φυσικό, γιατί ο άνθρωπος είναι γεννημένος να ζει σε επικοινωνία με τους συνανθρώπους του, να εξελίσσεται φυσιολογικά, λογικά, διανοητικά, ψυχικά, δια της κοινωνίας, δια των διαφόρων συνηθειών της ζωής, δια της εξασκήσεως, δια των διαφόρων συγκινήσεων, δια των ενεργειών της θελήσεως, με μια λέξι, δι' όλων εκείνων τα οποία λαμβάνει ως παραδείγματα αυτού του είδους. Ώστε εφ' όσον η ζωή των ανθρώπων ευρίσκεται σε πολύ στενές σχέσεις και κάτω από ισχυρότατες επιδράσεις του ενός προς τον άλλον, αυτός ο οποίος τυχόν ζει μέσα σε ορισμένο είδος ανθρώπων, συνηθίζει και εφαρμόζει στην ιδική του ζωή τις συνήθειες, το είδος της συμπεριφοράς, όχι σπάνια δε και τις ιδιοτυπίες του περιβάλλοντός του. Συνεπώς ο ψυχρός γίνεται ενθουσιώδης, ο αμβλύς οξύς, ο οκνηρός ενεργητικός, και αντιθέτως. Το πνεύμα ενός μπορεί να ωφελήσει και να ενεργήσει ευεργετικά στην ψυχή ενός άλλου και φυσικά στην περίπτωσιν της προσευχής δεν είναι αφύσικο να επηρεάζει δι' αυτής ο ένας τον άλλον, δίνοντας θάρρος στην περίπτωσιν της απελπισίας, απωθώντας από τυχόν πτώσεις σε αμαρτίες ενισχύοντας σε προσπάθειες τελειοποιήσεως. Έτσι βοηθώντας ο ένας τον άλλον καθιστάμεθα όλοι περισσότερο αφοσιωμένοι στον Θεό, περισσότερο ενεργητικοί πνευματικά, περισσότερο σταθεροί, περισσότερο σοβαροί, σε όλες μας τας εκδηλώσεις. Αυτό είναι το μυστικό της προσευχής που γίνεται για τους άλλους, εξηγώντας την ευσεβή συνήθεια των χριστιανών να προσεύχονται ο ένας για τον άλλον και να παρακαλούν τον Θεό στις προσευχές, για τους αδελφούς των. Ακόμη από αυτό καταλαβαίνει κανείς ότι ο Θεός δεν είναι σαν τους ισχυρούς των ανθρώπων οι οποίοι ευχαριστούνται στις πολλές και αλλεπάλληλες αιτήσεις.

»Ο Θεός ευαρεστείται στην προσευχή η οποία απευθύνεται προς Αυτόν από καθαρή καρδιά, που είναι εις θέση να Τον αισθανθεί, να συνομιλήσει και να ενωθεί τελικά μαζί Του. Αλλ' εάν η αμοιβαία προσευχή των χριστιανών οι οποίοι ζουν στην γη είναι τόσον ωφέλιμη και αποτελεσματική, επίσης κατά τον ίδιο τρόπο η προσευχή αμοιβαίως ωφελεί και όταν γίνεται για τους κεκοιμημένους, των οποίων ο κόσμος ευρίσκεται στους ουρανούς, πλην όμως ευρίσκεται συγχρόνως και σε στενό σύνδεσμο με τον δικόν μας επάνω στην γη, κόσμο. Κατ' αυτόν τον τρόπο οι ψυχές της Στρατευομένης Εκκλησίας έρχονται σε πνευματική επικοινωνία με τις ψυχές της θριαμβεύουσας Εκκλησίας, ή όπως θα λέγαμε με απλούστερα λόγια, έρχονται σε πνευματική επικοινωνία οι ζώντες μετά των τεθνεώτων.

»Όλα όσα ελέχθησαν πάρα πάνω είναι βασισμένα στην ψυχολογία, αλλ' εάν ανοίξουμε την Αγία Γραφή ημπορούμε να επιβεβαιώσουμε την ίδια αλήθεια σχετικά και από τον λόγο του Θεού.

1) Ο Ιησούς Χριστός λέει στον Απόστολο Πέτρο: "ἐγὼ δὲ ἐδεήθην περὶ σοῦ ἵνα μὴ ἐκλίπῃ ἡ πίστις σου· καὶ σύ ποτε ἐπιστρέψας στήριξον τοὺς ἀδελφούς σου." (Λουκ. 22, 32). Βλέπουμε δηλ. από τα λόγια αυτά, ότι η δύναμις της προσευχής την οποίαν έκαμε ο Χριστός, ενίσχυσε το πνεύμα του Αποστόλου Πέτρου και τον δυνάμωσε όταν η δύναμις της πίστεώς του κρινόταν.

2) Όταν ο ίδιος Απόστολος Πέτρος, εκρατείτο στην φυλακή, "προσευχὴ δὲ ἦν ἐκτενὴς γινομένη ὑπὸ τῆς ἐκκλησίας πρὸς τὸν Θεὸν ὑπὲρ αὐτοῦ" (Πράξ. 12, 5). Εδώ έχουμε πάλιν αποκάλυψη της βοηθείας την οποία η αδελφική προσευχή παρέχει στις ταραγμένες στιγμές του βίου.

3) Η καθαρότερη, όμως, αγιογραφική μαρτυρία για το ζήτημα που μας απασχολεί προέρχεται από τον άγιο Ιάκωβο τον Αδελφόθεο, ο οποίος γράφει στην Επιστολή του: "ἐξομολογεῖσθε ἀλλήλοις τὰ παραπτώματα, καὶ εὔχεσθε ὑπὲρ ἀλλήλων, ὅπως ἰαθῆτε· πολὺ ἰσχύει δέησις δικαίου ἐνεργουμένη." (Ιακ. 5, 16).

Τα λόγια αυτά είναι θετική επιβεβαίωση του ψυχολογικού θέματος τα οποίον εθίγη πάρα πάνω. Τι θα μπορούσαμε, όμως, να πούμε για το παράδειγμα του μεγάλου Αποστόλου Παύλου, το οποίον μας έχει δοθεί σαν υπόδειγμα Προσευχής του ενός προς τον άλλον; Ένας συγγραφεύς παρατηρεί λέγοντας ότι το παράδειγμα του Παύλου μας διδάσκει σαφώς πόσον αναγκαία είναι η αμοιβαία προσευχή του ενός για τον άλλον, όσο μας διδάσκει και το γεγονός ενός ισχυρού στην προσευχή, και στους αγώνας κατά των παθών της αμαρτίας, ασκητού, ο οποίος αισθάνεται ισχυρότατη την ανάγκη και ζητεί με δάκρυα την εξ ύψους βοήθεια για την τελική νίκη. Εις την προς Εβραίους Επιστολή ο Παύλος, παρακαλεί λέγοντας: "Προσεύχεσθε περὶ ἡμῶν· πεποίθαμεν γὰρ ὅτι καλὴν συνείδησιν ἔχομεν, ἐν πᾶσι καλῶς θέλοντες ἀναστρέφεσθαι." (Εβρ. 13, 18).

»Όταν, λοιπόν, έχουμε υπ' όψιν αυτό, τότε είναι δυνατόν να καταλάβουμε πόσο παράλογο είναι να επαναπαυόμαστε στις προσευχές μας μόνο και στις ιδικές μας επιτυχίες όταν ένας Παύλος, πλήρης χάριτος, με ταπεινοφροσύνη παρακαλεί τους αδελφούς να προσευχηθούν γι' αυτόν. Έτσι, λοιπόν, με ταπείνωση, απλότητα και ενότητα αγάπης, δεν απορρίπτουμε ούτε απεχθανόμαστε την βοήθεια των προσευχών, των έστω και αδυνάτων κατά την πίστη, εφ' όσον το μεγάλο και καθαρότατο πνεύμα του Παύλου δεν αφήνει καμιά αμφιβολία σχετική μ' αυτό, τουναντίον δε παρακαλεί για τις προσευχές όλων γενικά, γνωρίζοντας ότι η δύναμις του Θεού "εν ασθενεία τελειούται". Συνεπώς καθίσταται ενίοτε τέλεια και σ' αυτούς που δεν έχουν πολύ δυνατή επιθυμία για προσευχή. Έχοντας την δύναμη του παραδείγματος αυτού αντιλαμβανόμεθα περαιτέρω ότι η προσευχή του ενός για τον άλλο, δυναμώνει  την  ένωση  στην  χριστιανική  αγάπη  την  οποία  έχει  ο  Θεός  διατάξει,  μαρτυρεί  την ταπείνωση του πνεύματος αυτού που παρακαλεί και τέλος προσελκύει το πνεύμα εκείνου ο οποίος προσεύχεται, κατ αυτόν δε τον τρόπον λαμβάνει χώρα παρακίνηση για αμοιβαία παρακλητική προσευχή».

Καθηγητής: Η ανάλυση την οποίαν κάματε και οι αποδείξεις σας είναι ακριβείς, αλλά θα ήτο πολύ ενδιαφέρον να ακούσω από το στόμα σας την πραγματική μέθοδο και τον τρόπο της προσευχής για τους άλλους, επειδή νομίζω ότι ο καρπός και η προσελκυστική δύναμις της προσευχής εξαρτώνται, από ένα ζωντανό ενδιαφέρον για τους συνανθρώπους μας και κατ' εμφανή τρόπον, ως κι από την συνεχή επίδραση του πνεύματος αυτού που προσεύχεται, επί του πνεύματος αυτού ο οποίος παρακάλεσε για προσευχές. Αλλά αυτή η κατάσταση της ψυχής δεν απομακρύνει από την αδιάκοπη αίσθηση της αοράτου Παρουσίας του Θεού και δεν μας κάμνει να παρουσιάζουμε στον Θεό τις ανάγκες μας, αντί αυτής ταύτης της ψυχής μας;

»Εάν κάποιος ενθυμείται στην προσευχή του τον πλησίον του μια ή δυο φορές την ημέρα παρακαλώντας τον Θεό για δύναμη και βοήθεια, δεν θα ήτο τούτο αρκετό για την ενδυνάμωση της ψυχής  του;  Δηλαδή,  για  να  μη  μακρηγορώ,  θα  ήθελα  γενικά  να  μάθω  ακριβώς  πώς  πρέπει  να προσευχόμαστε για τους άλλους».

Μοναχός: Η προσευχή, για ο,τιδήποτε, η οποία προσφέρεται στον Θεό, μας απομακρύνει από την αίσθηση της παρουσίας του Θεού, αλλά πρέπει ό,τι προσφέρουμε στον Θεό να το προσφέρουμε στην Παρουσία Εκείνου. Γι' αυτό σχετικά με την μέθοδο της προσευχής για τους άλλους πρέπει να σημειωθεί ότι η δύναμή της συνίσταται στην συμπάθεια και την αγάπη μας για τον πλησίον και έχει επιρροή στην ψυχή του, σύμφωνα με το μέγεθος της συμπαθείας μας αυτής και της αγάπης. Έτσι, λοιπόν, όταν συμβαίνει να θυμούμεθα τον πλησίον μας, ή τις ώρες που έχουμε καθιερώσει για προσευχή για τον πλησίον, ορθόν είναι να τον φέρνουμε με το νου μας στην Παρουσία του Θεού και να προσφέρουμε την προσευχή μας κατά τον ακόλουθο τρόπο, λέγοντας: «Πολυέλεε Κύριε και Θεέ, γενηθήτω το θέλημά σου, το οποίον θέλει πάντας ανθρώπους σωθήναι και εις επίγνωσιν αληθείας ελθείν. Βοήθησε και σώσε τον δούλόν σου... Δέξου την επιθυμία μου αυτήν σαν μια κραυγή αγάπης, αγάπης όπως την δίδαξες Συ». Μπορεί να επαναλάβει κανείς τις λέξεις αυτές, όταν η ψυχή του το επιθυμεί ή όταν είναι ώρα της προσευχής ή κι όταν θέλει να προσευχηθεί με το κομποσκοίνι, αφιερώνοντας  ορισμένους  κόμπους  για  τους  άλλους.  Η  πείρα  με  έχει  διδάξει  ότι  είναι  πολύ ευεργετική αυτή η προσευχή για εκείνον τον οποίον προσφέρεται.

Καθηγητής: Οι απόψεις σας, τα επιχειρήματά σας, η εποικοδομητική συνομιλία και οι φωτεινές σκέψεις σας, που ξεπήδησαν από όλα τα ανωτέρω, με έκαναν να αποφασίσω και να τηρήσω στην ζωή μου όλα όσα άκουσα εδώ και αισθάνθηκα, σας προσφέρω δε ευχαριστίες, ευγνωμοσύνη και τα σεβάσματά μου, από τα βάθη της καρδιάς μου.

Προσκυνητής και Καθηγητής: η ώρα ήλθε για μας και πρέπει να αναχωρήσουμε. Με όλη μας την καρδιά σας παρακαλούμε για τις προσευχές σας, να τις έχουμε σύντροφο κατά το διάστημα του ταξιδιού μας.

Πνευματικός: «Ο Θεός της Ειρήνης, ο οποίος ανέστησε τον Κύριό μας Ιησού Χριστό εκ των νεκρών, τον μεγάλο Ποιμένα και Αμνό, ο οποίος έχυσε το Πανάγιό Του αίμα δια να υπογραφεί η Καινή και αιώνιος Διαθήκη, ας σας τελειοποιήσει σε κάθε έργο, ώστε να πράττετε το θέλημά Του. Ας κατεργάζεται μέσα σας κάθε τι που θα Τον ευαρεστήσει, ας σας ευλογεί δια του Υιού Του, Κυρίου Ιησού και ας σας φωτίζει δια του Αγίου Πνεύματός Του. Αμήν».

ΤΕΛΟΣ ΚΑΙ ΔΟΞΑ

ΤΩ ΔΙΔΟΝΤΙ ΗΜΙΝ ΖΩΗΝ ΔΙΑ

ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: