3. Δόξα τού Ἑλληνισμού δέν είναι μόνο ἡ ἀρχαιότητα.

 Δόξα τοῦ Ἑλληνισμοῦ δέν εἶναι      μόνο ἡ φιλοσοφία, οἱ τέχνες καί τά γράμματα τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Εἶναι, καί διαχρονικά μάλιστα, πολύ ἀνώτερη δόξα καί τιμή γιά τόν Ἑλληνισμό:

α΄.           Ὁ ἐκχριστιανισμός πολλῶν λαῶν ἀπό Ἕλληνες Ἱεραποστόλους, μέ οἰκουμενικό πνεῦμα, μέ σεβασμό στά ἰδιαίτερα δεδομένα τους.

β΄.           Ἡ θεολογία τῶν Ἑλλήνων Πατέρων, οἱ ὡραῖοι ἀγῶνες τους κατά τῶν αἱρέσεων, ἡ ποιμαντική μέριμνα «ὑπέρ πασῶν τῶν Ἐκκλησιῶν" καί ὑπέρ τοῦ σύμπαντος κόσμου.

γ΄.           Ἡ Χριστιανική Ἑλληνική φιλοσοφία τῶν Χριστιανῶν Ἑλλήνων φιλοσόφων, πού ἔχει περίοπτη θέσι δίπλα καί πάνω ἀπό τήν θύραθεν ἀρχαία Ἑλληνική φιλοσοφία, καί ἡ ὁποία μέ τόν ἀληθινό φωτισμό τοῦ Πνεύματος διακρίνει, ἑρμηνεύει καί προσφέρει τήν ἀποκαλυπτική ἀλήθεια γιά τόν κόσμο, τόν ἄνθρωπο, τόν Ὄντως Θεό.

δ΄.           Ὁ ἐκχριστιανισμός καί ἐξανθρωπισμός τῶν ἠθῶν, τῆς παιδείας, τοῦ δικαίου.

ε΄.            Ἡ καταξίωσις τοῦ ἀπό Χριστοῦ σεβασμοῦ στό ἀνθρώπινο πρόσωπο.

στ΄.        Ἡ κατάργησις τῆς δουλείας, τῶν φυλετικῶν διακρίσεων, τῆς κοινωνικῆς ἀδικίας.

ζ΄.           Ἡ κοινωνική ἀποδοχή περί τῆς ἰσότητος τῶν δύο φύλων.

η΄.           Ἡ ὡραία καί ἁρμονική ἐν Χριστῷ κοινοτική συμβίωσις μέ κύρια ἔκφρασί της τά πολλά καί μεγάλα ἑλληνικά μοναστήρια, καί τόσα ἄλλα κοινωνικά ἐπιτεύγματα, κατορθώματα, ἀληθινή δόξα καί τοῦ Ἑλληνισμοῦ, διά τῶν Χριστιανῶν Ἑλλήνων.

θ΄.           Μετά τήν ἀρχαιότητα καί τό Βυζάντιο, καί στά δύσκολα χρόνια τῆς Τουρκοκρατίας δοξάσθηκε ὁ Χριστιανικός Ἑλληνισμός. Μέ τήν ἄρσι τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ καί τήν δύναμι τῆς Ἀναστάσεως, τό ὑπόδουλο γένος χάριν τῆς εἰς Χριστόν Πίστεως ἔδειξε μεγάλα ἀποθέματα ἀντοχῆς, καί ὑπεροχῆς ἔναντι τῶν βαρβάρων κατακτητῶν, πράγμα πού τό διετήρησε ἀλώβητο στό πέρασμα αἰώνων δεινῆς σκλαβιᾶς καί ἀτιμώσεων.

ι΄.            Τά Χριστιανικά κυρίως ἑλληνικά γράμματα, μέ τόν ἀπόδημο στήν Ἑσπερία Ἑλληνισμό ἀνθοῦν καί τρέφουν τίς ψυχές τῶν ὑποδούλων, γιά νά θεριέψη μέσα στίς ψυχές τῶν Χριστιανῶν «ἐλεύθερων Πολιορκημένων" ἡ ἐλπίδα στήν ἐξέγερσι καί τήν ἐλευθερία.

ια΄.         Καί ἡ χριστιανική δύναμις τῆς ἑλληνικῆς ψυχῆς γίνεται πάλι πόλος ἕλξεως πολλῶν ξένων, Φιλελλήνων, καί νέες δόξες καί στεφάνια διεθνῶς ἐπιγράφονται στόν Ἑλληνισμό μέ «τό ἀθάνατο κρασί τοῦ ΄21», «γιά τοῦ Χριστοῦ τήν Πίστη τήν ἁγία καί τῆς Πατρίδος τήν ἐλευθερία».

ιβ΄.          Γιά νά φθάσουμε στήν Νεώτερη Ἱστορία μας καί στά ἔπη τοῦ ΄40, μέ τίς ἐμφανίσεις τῆς Παναγίας μας στούς ἥρωες τῆς Πίνδου, καί τό παγκόσμια ἀμίμητο λεχθέν, πώς «οἱ ἥρωες πολεμοῦν σάν τούς Ἕλληνες" (Οὐίνστων Τσώρτσιλ) καί στά ἁγνά Χριστιανά λεβεντόπαιδα τῆς ΕΟΚΑ τῆς Κύπρου.

Ὅλα αὐτά μένουν στήν Ἱστορία ὡς ἔπαινος πολλῶν ξένων διανοουμένων καί θεολόγων καί ἱστορικῶν γιά τόν Ἑλληνισμό, ἀφοῦ τίμια τέκνα του τά κατώρθωσαν.

Ὁ Ἑλληνισμός «"ὁλοκληρώθηκε μέσα στήν Ἐκκλησία" καί μέ τήν νέα ταυτότητά του ὡς Ἑλληνορθοδοξία - ἤ καλύτερα Ὀρθοδοξία – δοξάσθηκε καί μεγαλούργησε στήν κατοπινή του πορεία, ὡς «αἰωνία κατηγορία (σ.σ. δηλ. χαρακτηριστικό) τῆς χριστιανικῆς ὑπάρξεως"» κατά τήν ὁμολογία τοῦ μεγάλου Ρώσσου θεολόγου, π. Γεωργίου Φλωρόφσκυ19.

Δέν εἶναι στεφάνια δόξης ἀμάραντα ὅλ᾿ αὐτά γιά τόν Ἑλληνισμό; Δέν εἶναι αἰώνιος ἔπαινος τῶν Χριστιανῶν πατριωτῶν Ἑλλήνων πού προστίθεται σ᾿ ἐκεῖνον τῶν ἀρχαίων προγόνων μας;

Ἡ ἀποστασιοποίησις ἀπό τόν ἀληθινό Θεό καί ἡ ἀγνωμοσύνη στά ἅγια αὐτά καί ἱερά, μέ τά ὁποῖα δοξάσθηκε καί μεγαλούργησε τό ἔθνος, εἶναι καί ἡ κυριώτερη αἰτία γιά τίς ὅποιες δύσκολες ἱστορικές στιγμές τοῦ Ἑλληνισμοῦ. Παιδεία καί πατρικός σωφρονισμός πού ἀποβλέπει στήν διόρθωσι καί ἐπιστροφή στήν ὀρθή πορεία. «Υἱέ μή ὀλιγώρει παιδείας Κυρίου, μηδέ ἐκλύου ὑπ᾿ αὐτοῦ ἐλεγχόμενος. Ὅν γάρ ἀγαπᾶ Κύριος παιδεύει, μαστιγοῖ δέ πάντα υἱόν ὅν παραδέχεται»20.

Ἄς μή ἀπατώμεθα. Αὐτό τό νόημα ἔχουν οἱ ὑποδουλώσεις, οἱ καταστροφές, οἱ τραγωδίες. Ἐδῶ εὑρίσκεται ἡ ἀπάντησις καί στήν σύγχρονη γεωγραφική καί κοινωνικοπολιτική συρρίκνωσι τοῦ Ἑλληνισμοῦ.

Δ.            Μία ἄλλη κατηγορία κατά τῶν Χριστιανῶν εἶναι ὅτι τάχα εἴμαστε μισέλληνες.

Αὐτή βέβαια ἡ κατηγορία συνοδεύεται μέ τήν ἀπαράδεκτη ὅσο καί ἀστεία θεωρία ἐκ μέρους τῶν Νεο-παγανιστῶν περί τῆς ἀνωτερότητος τῆς ἑλληνικῆς φυλῆς ἔναντι τῶν ἄλλων λαῶν. Τοῦτο τό τελευταῖο δέν χρειάζεται καί διά πολλῶν νά ἀντικρουσθῆ, δεδομένων τῶν εὐρύτατα, ἀπό ὅλους σχεδόν τούς νοήμονες ἀνθρώπους, σήμερα στήν ἀρχή τοῦ εἰκοστοῦ πρώτου αἰῶνος διαδεδομένων ἀντι-ἐθνικιστικῶν καί ἀντι-ρατσιστικῶν ἰδεῶν.

Καυχώμαστε, μέ τή Χάρι τοῦ Θεοῦ, πού εἴμαστε Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί Ἕλληνες, μέ μεγάλη πνευματική εὐθύνη γιά τήν σύγχρονη παρουσία μας στόν κόσμο. Καυχώμαστε μέ μία ταπεινή καύχησι, πρῶτα γιά τήν ἀληθινή καί ἀμώμητο Πίστι στόν Θεάνθρωπο Χριστό. Ἄν καί βεβαίως «τό πολίτευμα ἡμῶν ἐν οὐρανοῖς ὑπάρχει»21, ὅμως κατά τό ἀνθρώπινο σεμνά καυχώμαστε καί γιά τήν Πατρίδα μας, γιά τήν ἔνδοξη καταγωγή μας, γιά τήν παγκοσμίως καί διαχρονικά ἀνεγνωρισμένη προσφορά τῶν προγόνων μας στόν πολιτισμό, τίς τέχνες, τίς ἐπιστῆμες, τήν παιδεία, τήν φιλοσοφία.

Ὁ ἅγιος Φιλόθεος ὁ Κόκκινος, Πατριάρχης Κων/πόλεως κατά τόν ιδ΄ αἰῶνα, στόν βίο τοῦ ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ, ἐγκωμιάζει τήν πατρίδα τοῦ Ἁγίου, τήν Βασιλεύουσα τῶν πόλεων, καί ταπεινά καυχᾶται γιά τίς ἀρχαῖες, ὡραῖες πνευματικές ρίζες της (τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς σοφίας), ἀλλά πού βέβαια βαπτίσθηκαν στά νάματα τῆς Πίστεως:

«... τό βασιλεύουσαν ἁπασῶν φημι παρά πάντων αὐτήν ἄνωθεν καί προσειρῆσθαι καί εἶναι καί πάσας ὑφ᾿ ἑαυτήν ἔχειν καί ὁμοῦ τῶν ἁπασῶν ἐν ἅπασιν ὑπερέχειν, καί μεγέθει καί κάλλει καί θέσει καί κράσει στοιχείων καί ἀέρων ἐπιτηδειότητι καί ξηρᾷ καί θαλάσσῃ καί τό πανταχόθεν ἐκ γῆς τε καί θαλάσσης ὑφ᾿ Ἑλλήνων τε καί βαρβάρων καί παντός ὁμοῦ γένους δωροφορεῖσθαι. Τό δέ κράτιστον καί ὑπερκείμενον τούτων, τό καί λόγων καί σοφίας ἄνωθεν χρηματίζειν ταύτην μητέρα καί οἰκητήριον Ἑλλήνων ἄντικρυς πεφηνέναι, τήν πάλαι θρυλουμένην Στοάν καί τούς Περιπάτους καί τάς Ἀκαδημίας, εἰς ἑαυτήν ὁμοῦ πάντα συναγαγοῦσαν μετά τῆς εὐσεβείας· καί τήν μέν ἀθεΐαν καί τούς μύθους καί τούς μακρούς λήρους μετά τοῦ ψεύδους καί τῶν παραλογισμῶν, καί τῆς συχνῆς ἀδολεσχίας καί τῆς ἀπάτης... ἀπορρίψασαν, τῇ δ᾿ ἀληθείᾳ, καί τῇ τοῦ ἑνός τρισυποστάτου καί παντοδυνάμου καί παντοκράτορος Θεοῦ πίστει, τῷ τε Σταυρῷ καί τῇ τοῦ Εὐαγγελίου ἁπλότητι κατακοσμήσασαν τήν σοφίαν ἐκείνην καί δούλην εὐγνώμονα καί ὑπηρέτιν ἀναδείξασαν τῆς ἀληθινῆς καί πρώτης σοφίας»22.

Ἡ Κωνσταντινούπολις, λέγει «ἐπαινεῖται ἀπό ὅλους καί εἶναι βασιλίδα ὅλων τῶν πόλεων. Εὑρίσκεται σέ ὑπεροχή ἀπό ὅλες καί σέ ὅλα. Καί σέ μέγεθος, καί σέ ὀμορφιά, καί σχετικά μέ τήν τοποθεσία καί τόν συνδυασμό τῶν φυσικῶν στοιχείων, καί τήν εὐκρασία τῶν ἀέρων καί ἀπό τήν ξηρά καί ἀπό τήν θάλασσα, καί ὅτι ἀπό ὅλους τούς λαούς, καί ἀπό τούς Ἕλληνες καί ἀπό τούς Βαρβάρους καί ἀπό ὅλους τούς λαούς γενικῶς μεγαλύνεται καί λαμβάνει δῶρα καί τιμές. Θεωρεῖται ὅμως ἀνώτερο καί μεγαλύτερο ἀπ᾿ ὅλα αὐτά, τό ὅτι εἶναι μητέρα πνευματικῶν λόγων καί τῆς ἄνωθεν σοφίας, ἀλλά ταυτόχρονα καί οἰκητήριο τῶν Ἑλλήνων. Ἐπειδή συγκέντρωσε μέσα της τήν παλαιά θρυλική Στοά, τούς Περιπάτους καί τίς Ἀκαδημίες (σ.σ. δηλαδή τήν ἀρχαία Ἑλληνική φιλοσοφία), ἁρμονικά ὅμως καί ὄμορφα συνδυασμένα ὅλ᾿ αὐτά μέ τήν ἀληθινή εὐσέβεια τῆς Ἒκκλησίας τοῦ Χριστοῦ· διότι ἀφοῦ μέν ἀπέρριψε τήν ἀθεΐα καί τούς μύθους καί τίς ἀνιαρές ἀνοησίες μέ τά ψεῦδη καί τούς παραλογισμούς καί τίς συνεχεῖς φλυαρίες τους καί τίς ἀπάτες, καταστόλισε τήν κοσμική ἐκείνη (καί θύραθεν) σοφία μέ τήν ἀλήθεια καί τήν πίστι στόν ἕνα καί τρισυπόστατο καί παντοδύναμο καί παντοκράτορα Θεό, μαζί μέ τόν Σταυρό καί τήν ἁπλότητα τοῦ Εὐαγγελίου. Καί ἔτσι τήν ἀνέδειξε εὐγνώμονα δούλη καί ὑπηρέτρια τῆς ἀληθινῆς καί πρώτης σοφίας».

Διαφαίνεται ἄραγε πουθενά μισελληνισμός σέ τέτοια ὡραῖα κείμενα Ἁγίων τῆς Ἐκκλησίας μας; Ἤ μήπως ἀντίθετα διακηρύσσεται μιά ταπεινή καί διακριτική καύχησις, γιά ὅ, τι ὡραῖο καί σεμνό ἐδημιούργησε τό ἔνδοξο παρελθόν τῆς πατρίδος μας, τά ὁποῖα ἔτι περισσότερο ἐλάμπρυνε ἡ εἰς Χριστόν Πίστις καί ζωή;

Καυχώμαστε ἐπίσης πού οἱ ἀρχαῖοι Ἕλληνες πρόγονοί μας ἦσαν πολύ θεοφοβούμενοι. Εἶναι γνωστό ὅτι πρίν ἀπό κάθε τι μεγάλο προσηύχοντο, προσέφεραν θυσίες καί σπονδές, παρακαλοῦσαν τούς θεούς τους γιά τήν καλή ἔκβασι τοῦ μέλλοντος. Εἶναι παροιμιώδης ἡ ἔκφρασις «ἀπό θεοῦ ἄρχεσθαι" τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων. Ἡ ζωή τους δέν ἦταν ἀνθρωποκεντρική, ὅπως τόσων συγχρόνων μελετητῶν καί ἑρμηνευτῶν τους, ἀλλά θεοκεντρική. Εἶχαν σχεδόν πάντοτε στόν νοῦ καί στόν λόγο τους τήν ἀναφορά τους στόν θεό. Πρότυπο καί παράδειγμα καί ἔλεγχος γιά τόν σημερινό φίλαυτο, ἐγωκεντρικό, οὑμανιστή, σχεδόν ἄθεο ἄνθρωπο.

Καυχώμαστε πού καταγόμαστε ἀπό μιά τέτοια φυλή πού μέ τό ἀνήσυχο πνεῦμα της, πνεῦμα προβληματισμοῦ καί ἐρεύνης, δέν ἀναπαυόταν σέ μιά ὑλιστική ζωή, μέ ἀποκλειστικά γήινο καί ἐμπαθές περιεχόμενο, ἀλλά ἀναζητοῦσε τό ἀνώτερο, τό πνευματικό, τό οὐράνιο. Ἀπ᾿ αὐτούς, παρά τό σκότος τῆς ἀγνωσίας, ἀναπτύχθηκε ὁ ἀρχαῖος ἑλληνικός πολιτισμός, ὁ πόθος γιά τό ὄντως «καλόν κἀγαθόν».

Καυχώμαστε ἐμεῖς οἱ σύγχρονοι Ὀρθόδοξοι Χριστιανοί Ἕλληνες πού στά πρόσωπα τῶν μεγάλων ἀρχαίων Ἑλλήνων φιλοσόφων ἀναγνωρίζουμε τρόπον τινα Ἕλληνες πρό Χριστοῦ Προφῆτες καί τούς εἰκονίζουμε στούς ἐξωνάρθηκες τῶν Ἐκκλησιῶν μας.

Κατά τόν Καθηγητή Ν. Ζία: «Ἡ μεγαλωσύνη τῆς Ὀρθοδοξίας ἔγκειται στή δυνατότητα πρόσληψης καί μεταμόρφωσης. Στή θετική στάση ἀποδοχῆς. Ἡ ἀρνητική στάση -ὅταν ὑπάρχη- δέν εἶναι ἐχθρότητα ἤ βδέλυγμα ἀλλά περιχαράκωση καί περιφρούρηση ἀγάπης γιά τυχόν ἀστοχία στόν τελικό στόχο «ἵνα ζωήν ἔχωσι καί περισσόν ἔχωσι..." Ἡ Νίκη τῆς Ὀρθοδοξίας καί θρίαμβός της εἶναι ἡ κατάφαση τῆς εἰκόνας. Ἡ κατάφαση τῆς ζωῆς καί τοῦ ἀνθρώπου». Μέσα στό διακριτικό αὐτό πνεῦμα τῆς Ὀρθοδοξίας κατανοεῖται καί «ἡ ἱστόρηση τῶν Ἀρχαίων Ἑλλήνων Φιλοσόφων στούς Ὀρθοδόξους ναούς καί κυρίως στούς Νάρθηκες καί τίς Τράπεζες Μοναστηριῶν. Πέραν τοῦ ὅτι ὅλες οἱ σωζόμενες παραστάσεις ἀπαντοῦν κυρίως σέ Μοναστήρια, ἰδιαίτερη σημασία ἔχει τό γεγονός ὅτι βρίσκονται ἱστορημένες μορφές τῶν Ἑλλήνων σοφῶν σέ Μοναστήρια τοῦ Ἁγίου Ὄρους, ἐκεῖ πού διασώζεται αὐθεντικά ἡ Ὀρθόδοξη παράδοση καί βιώνεται ἡ Ὀρθόδοξη πνευματικότητα μέσα στήν εἰκοσιτετράωρη λειτουργική ζωή»23.

Χαίρονται, πιστεύουμε, κι αὐτοί οἱ ἀγαθοί ἀρχαῖοι Ἕλληνες πού βέβαια θά ἐπίστευσαν στό κήρυγμα τοῦ τριημερεύσαντος στόν τάφο Ἰησοῦ, καί θά καυχῶνται χωρίς ἀμφιβολία γιά τήν καλή ἐξέλιξι καί τόν ἐγκεντρισμό τοῦ Ἑλληνισμοῦ στήν καλλιέλαιο τῆς Ἐκκλησίας τοῦ Χριστοῦ24.

Χαίρονται διότι ὁ Ἑλληνισμός δέν ἐδίστασε, στά πρόσωπα τῶν σοφῶν, Χριστιανῶν πλέον Ἑλλήνων Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας, νά ἐγερθῆ ἀπό τόν ὕπνο τῆς ἀγνωσίας καί τῶν σκιῶν, καί νά παραλάβη τό Φῶς ἀπό τούς ἀγνώμονες Ἰουδαίους καί νά οἰκειοποιηθῆ τήν θεία κληρονομία τους, ἀκούγοντας τό ἐγερτήριο κάλεσμα τῆς Ἐκκλησίας: «ἔγειρε ὁ καθεύδων καί ἀνάστα ἐκ τῶν νεκρῶν καί ἐπιφαύσει σοι ὁ Χριστός»25.

Καί ὄντως ἠγέρθη ὁ Ἑλληνισμός:

Ἀπό τά αἰνίγματα καί τούς μύθους, στήν ἐξ οὐρανοῦ ἀποκάλυψι.

Ἀπό τήν ἀσχημάτιστη, ἀόριστη ἐλπίδα, στήν Προσδοκία τῶν Ἐθνῶν.

Ἀπό τόν βωμό τοῦ ἀγνώστου Θεοῦ, στό ἱερό βῆμα τῆς Ἐκκλησίας, καί τήν ἐμπειρία ὅτι ὁ Θεός μεθ᾿ ἡμῶν ἐστι, ὁ Ἐμμανουήλ.

Ε.            Καταφέρονται ἐπίσης ἐναντίον μας οἱ Νεο-παγανιστές μέ τόν ἰσχυρισμό ὅτι οἱ ρίζες τῆς Πίστεώς μας, καί συγκεκριμένα ἡ Παλαιά Διαθήκη, εἶναι δῆθεν ἁπλῶς Ἑβραϊκή Ἱστορία, συνεπῶς ἑβραϊκή ὑπόθεσις πού δέν ἀφορᾶ ἐμᾶς τούς Ἕλληνες. «Ἄς στραφοῦμε, λοιπόν», λέγουν, «στήν δική μας καταγωγή, τήν ἀρχαία Ἑλλάδα, μέ τόν πολιτισμό, τήν φιλοσοφία, τήν θρησκεία της».

Κατ᾿ ἀρχάς πρέπει νά δηλώσουμε τό προφανές, ὅτι δηλαδή οἱ Χριστιανοί δέν εἴμαστε ρατσιστές καί γι᾿ αὐτό οὔτε ἀντισημιτιστές (πῶς θά μπορούσαμε ἄλλωστε νά εἴμαστε;). Ὁ Ἑβραϊκός λαός εἶναι ἀνθρωπίνως συμπαθής σέ ἐμᾶς, ὅπως ὅλοι οἱ λαοί τοῦ κόσμου καί μάλιστα ἐπειδή μᾶς προσέφερε τόσους Πατριάρχες, Δικαίους καί Προφῆτες τῆς Παλ. Διαθήκης, ὡς καί τούς ἁγίους Ἀποστόλους καί τούς πρώτους Χριστιανούς στήν ἐποχή τῆς Καινῆς Διαθήκης, μέ κορωνίδα βέβαια τήν Πανάχραντο Κυρία Θεοτόκο, καί πάνω ἀπό ὅλα τόν Θεάνθρωπο Κύριο καί Σωτῆρα Ἰησοῦ Χριστό.

Ὡστόσο ἡ Πίστις μας δέν εἶναι «ἰουδαϊκή». Ἀπό πολύ ἐνωρίς στήν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας ἔγινε σαφές καί ρητῶς ἐκφράσθηκε ἡ ξεκάθαρη τοποθέτησις τῶν ἁγίων Ἀποστόλων, ὅτι ἡ εἰς Χριστόν πίστις εἶναι διάφορη τοῦ ἰουδαϊσμοῦ, ἀφοῦ ὁ Κύριος "ἐξηγόρασεν ἡμᾶς ἐκ τῆς κατάρας τοῦ νόμου τῷ τιμίῳ Αὐτοῦ αἵματι». Πλήν τῶν σαφῶν παραπομπῶν τῆς Καινῆς Διαθήκης (Πράξεις τῶν Ἀποστόλων), ὅπου ἀναφέρονται στήν ζωή τῶν νέων τότε Χριστιανῶν καταργήσεις παλαιῶν ἰουδαϊκῶν συνηθειῶν καί τυπικῶν, παραθέτουμε καί τήν μαρτυρία τοῦ Ἱερομάρτυρος ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ θεοφόρου, ἐπισκόπου Ἀντιοχείας κατά τήν περίοδο 70-107 μ.Χ., ὁ ὁποῖος ἔγραφε σέ ἐπιστολή του πρός τούς Χριστιανούς τῆς Μαγνησίας: «Ἄτοπον ἐστιν, Χριστόν Ἰησοῦν λαλεῖν, καί ἰουδαΐζειν. Ὁ γάρ Χριστιανισμός οὐκ εἰς Ἰουδαϊσμόν ἐπίστευσεν, ἀλλά Ἰουδαϊσμός εἰς Χριστιανισμόν, ὡς πᾶσα γλῶσσα πιστεύσασα εἰς Θεόν συνήχθη»26.

Ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι ἡ ἱερά βίβλος τῶν πρώτων Χριστιανῶν, ἰδίως πρίν ἡ Ἐκκλησία ἀποφανθῆ γιά τόν Κανόνα τῶν βιβλίων τῆς Καινῆς Διαθήκης. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι καί οἱ πρῶτοι πιστοί στόν Χριστό δέν διανοήθηκαν κἄν νά τήν θεωρήσουν "Ἰουδαϊκή», ἡ ἁπλῶς ὡς μία συλλογή τῆς Ἑβραϊκῆς Ἱστορίας, ἀλλά ἀντιθέτως ἀπό πολύ ἐνωρίς τήν ἔνοιωθαν ὡς «Λόγον Θεοῦ», τήν περιέβαλλαν μέ πολύ σεβασμό καί κῦρος, καί τά ἀναγνώσματά της ἦσαν καί εἶναι ἰδιαίτερα προσφιλῆ καί ἐνισχυτικά στόν πνευματικό ἀγῶνα ὅλων τῶν Χριστιανῶν.

Ἀνάλογη εἶναι καί ἡ ἐπίδρασις τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης στήν χριστιανική εἰκονογραφία. Συχνά τά θέματα τῶν Χριστιανῶν εἰκονογράφων προέρχονται ἀπό παλαιοδιαθηκικά γεγονότα, τά ὁποῖα προτυπώνουν ἤ συμβολίζουν γεγονότα τῆς Καινῆς Διαθήκης, ἀπό τήν ζωή τοῦ Χριστοῦ. Π.χ. ὁ Προφήτης Ἰωνᾶς στήν κοιλία τοῦ κήτους, πού προτυπώνει τήν Ἀνάστασι τοῦ Κυρίου.

Οἱ σοφοί Χριστιανοί Ἕλληνες Πατέρες πάντοτε στήν Παλαιά Διαθήκη εἶχαν τίς ἀναφορές τους καί τά συγγράματά τους γέμουν ἀπό παραπομπές σ᾿ αὐτήν. Δέν γνώριζαν αὐτοί τότε τά πράγματα καλλίτερα, γιά νά φυλαχθοῦν (ἄν ὑπῆρχε λόγος ὑπονοίας) ἀπό κάποια ὑποτιθέμενη ἑβραϊκή δολιότητα καί ψεῦδος; Ἦσαν αὐτοί λιγώτερο Ἕλληνες ἀπό τούς ἄλλους Ἕλληνες πού παρέμειναν δέσμιοι τῆς εἰδωλολατρίας;

Πλήν τῶν ἄλλων ἡ Παλαιά Διαθήκη μᾶς ὁμιλεῖ καί γιά τούς «ἀνθρώπους τοῦ Θεοῦ», τούς Προπάτορες τοῦ Κυρίου, κατά τό ἀνθρώπινο, φανερώνοντας ἔτσι τήν ἄρρηκτη συνέχειά της μέ τήν βίβλο τῆς ἐποχῆς τῆς Χάριτος. Ἡ Παλαιά Διαθήκη εἶναι ἡ βάσις γιά τήν Καινή. Εἶναι ἡ προετοιμασία γιά τήν ἔλευσι τοῦ Θεανθρώπου Χριστοῦ.

Εἶναι ἐπίσης πασίδηλος ὁ παγκόσμιος χαρακτήρας καί προοπτική της γιά τήν σωτηρία ὅλων τῶν ἀνθρώπων. Τοῦτο φαίνεται ἐμφανέστατα στούς Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης.

Ὁ ἱστορικός Εὐσέβιος κάνει μία ὡραία ὅσο καί ἀναλυτικώτατη μελέτη γιά τό ὅτι πράγματι τά περί τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης δέν ἀναφέρονται ἀποκλειστικά στούς Ἑβραίους, ἀλλά ἀφοροῦν τήν σωτηρία ὅλου τοῦ κόσμου, πρός καταισχύνη μάλιστα αὐτῶν πού ἀδιαφόρησαν καί ἀπέρριψαν τήν εὐσέβεια πρός τόν μόνο ἀληθῆ Θεό, καί δέν ἐκαρπώθησαν τελικά τίς εὐλογίες Του. Ἀναφέρει χαρακτηριστικά:

«Ὅτι μή ὡς ἔτυχεν μηδέ μάτην τάς παρ᾿ Ἑβραίοις προφητικάς βίβλους διά πάσης σπουδῆς περιέπομεν... Ὅπως τά χρηστότερα περί ἡμῶν τῶν ἀλλοφύλων ἐθνῶν προλαβόντες οἱ παρ᾿ αὐτοῖς προφῆται ἐκήρυττον»27.

Δηλαδή: «Ὄχι χωρίς λόγο, κι οὔτε μάταια, τιμοῦμε καί σεβόμαστε μέ πόθο τά προφητικά βιβλία τῶν Ἑβραίων, ἀφοῦ τά λίαν ἐπωφελῆ καί εὐεργετικά γιά ἐμᾶς τούς Ἕλληνες καί τά λοιπά ξένα πρός αὐτούς ἔθνη, οἱ Προφῆτες τους προανήγγειλλαν».

Καί μάλιστα οἱ Προφῆτες αὐτοί, γιά τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ προετοίμαζαν μέ τίς διδασκαλίες καί προφητεῖες τους ὅλα τά ἔθνη, ὥστε νά ἀποκτήσουν τήν γνῶσι καί εὐσέβεια τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ, ὁ Ὁποῖος μόνος ἐγνωρίζετο παλαιά ἀπό τούς Ἑβραίους28.

Οἱ ἅγιοι Προφῆτες τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης μέ τίς προφητεῖες τους ἀποδεικνύουν, πώς οἱ πολλές ὑποσχέσεις (ἐπαγγελίες) τοῦ Θεοῦ προεμήνυαν τήν εὐλογία καί τήν σωτηρία τῶν ἐθνῶν (σέ ἀντιδιαστολή μέ τό Ἰουδαϊκό ἔθνος), καί ἔλεγαν ὅτι δέν ἐπρόκειτο νά ἐκπληρωθοῦν οἱ ὑποσχέσεις Του παρά μόνο μέ τήν παρουσία τοῦ Χριστοῦ29. Σέ ἐμᾶς δέ τούς πρώην εἰδωλολάτρες (τά ἔθνη) ἁρμόζει νά λέγεται ἡ προσδοκία30 (γλυκειά προσμονή) γιά τόν Λόγο τοῦ Θεοῦ. Ἀποδεικνύεται δέ ἰσόρροπη (ἰσοδύναμη) ἡ ἐλπίδα γιά τίς ἐπαγγελίες τοῦ Θεοῦ, ὥστε κατά τοῦτο καθόλου νά μή ὑστεροῦν ἀπό τούς Ἰουδαίους, ὅσοι προέρχονται ἀπό τά λοιπά ἔθνη, καί οἱ ὁποῖοι θά σωθοῦν μέ τήν Χάρι τοῦ Χριστοῦ.

Στήν συνέχεια ὁ Εὐσέβιος ἀναφέρει τό ἐκ τῆς Γενέσεως χωρίον περί τῆς εὐλογίας τοῦ φιλοθέου Ἀβραάμ:

«Ὁ δέ Κύριος εἶπεν, «οὐ μή κρύψω ἀπό Ἀβραάμ τοῦ παιδός μου ἅ ἐγώ ποιῶ; Ἀβραάμ γινόμενος ἔσται εἰς ἔθνος μέγα καί πολύ· καί ἐνευλογηθήσονται ἐν αὐτῷ πάντα τά ἔθνη τῆς γῆς"31. Λέγει ὁ Λόγος τοῦ Θεοῦ, ὅτι δέν θά κρύψει ἀπό τόν θεοφιλῆ Ἀβραάμ αὐτό πού γιά τούς πολλούς ἦταν κρυφό καί μυστικό. Αὐτό δέ ἦταν τό περί τῆς εὐλογίας ὅλων τῶν ἐθνῶν, πού παλαιά μέν ἦταν κρυμμένο ἐξ αἰτίας τοῦ ὅτι ὅλα τά ἔθνη, κατά τούς χρόνους τοῦ Ἀβραάμ, ἐκρατοῦντο ἀπό ἀπερίγραπτη πλάνη δεισιδαιμονίας. Τώρα ὅμως αὐτό φανερώθηκε σέ ἐμᾶς, ἀφοῦ μέ τήν εὐαγγελική διδασκαλία τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν ὅλα τά ἔθνη μετέχουν στήν ἴδια εὐλογία μέ τόν Ἀβραάμ, ὅταν μέ τόν ἴδιο τρόπο σέβωνται καί τιμοῦν τόν ἀληθῆ Θεό»32.

Ἄς σημειώσουμε δέ ὅτι ὁ Ἀβραάμ ἦταν Χαλδαῖος στήν καταγωγή καί ἔζησε πολύ πρίν τῆς ἐμφανίσεως Ἑβραϊκοῦ ἔθνους, καί φυσικά πρό τοῦ Μωσαϊκοῦ Νόμου. Ὁ ἅγιος Θεός, «ὁ ἐτάζων καρδίας καί νεφρούς», δέν εἶναι προσωπολήπτης. Ἀγαπᾶ ἐξ ἴσου ὅλους τούς ἀνθρώπους καί ὅλους τούς λαούς. Ἀπευθύνει τά σωτήρια καλέσματά Του σέ ὅλους ἀδιακρίτως καί εὐλογεῖ τούς «ἀγαθούς τῇ καρδίᾳ».

Εἶναι γεμάτη ὅλη ἡ Παλαιά Διαθήκη μέ σχετικά νοήματα, πού ἀναφέρονται στόν οἰκουμενικό καί παγκόσμιο αὐτόν χαρακτῆρα τῆς μελλούσης σωτηρίας ὅλων τῶν λαῶν τῆς γῆς, διά τῆς εὐσεβείας πρός τόν μόνο ἀληθῆ Θεό. Ἀναφέρουμε μερικά:

«Μνησθήσονται καί ἐπιστραφήσονται πρός κύριον πάντα τά πέρατα τῆς γῆς, καί προσκυνήσουσιν ἐνώπιον αὐτοῦ πᾶσαι αἱ πατριαί τῶν ἐθνῶν· ὅτι τοῦ κυρίου ἡ βασιλεία, καί αὐτός δεσπόζει τῶν ἐθνῶν»33.

«Πάντα τά ἔθνη κροτήσατε χεῖρας, ἀλαλάξατε τῷ θεῷ ἐν φωνῇ ἀγαλλιάσεως· ὅτι κύριος ὕψιστος, φοβερός, βασιλεύς μέγας ἐπί πᾶσαν τήν γῆν»34.

«Ἀκούσατέ μου νῆσοι, καί προσέχετε ἔθνη. διά χρόνου πολλοῦ στήσεται, λέγει κύριος... ἰδού δέδωκά σε εἰς διαθήκην γένους, εἰς φῶς ἐθνῶν τοῦ εἶναί σε εἰς σωτηρίαν ἕως ἐσχάτου τῆς γῆς»35.

«Τέρπου καί εὐφραίνου, θύγατερ Σιών, διότι ἰδού ἔρχομαι, καί κατασκηνώσω ἐν μέσῳ σου, λέγει κύριος· καί καταφεύξονται ἔθνη πολλά ἐπί τόν κύριον τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, καί ἔσονται αὐτῷ εἰς λαόν. καί κατασκηνώσουσιν ἐν μέσῳ σου, καί γνώσῃ ὅτι κύριος παντοκράτωρ ἐξαπέστειλέ με πρός σε»36.

«Καιρῷ δεκτῷ ἐπήκουσά σου, καί ἐν ἡμέρᾳ σωτηρίας ἐβοήθησά σοι, καί ἔδωκά σε εἰς διαθήκην ἐθνῶν, τοῦ καταστῆσαι τήν γῆν, καί κληρονομῆσαι κληρονομίας ἐρήμους, λέγοντα τοῖς ἐν δεσμοῖς, ἐξέλθετε, καί τοῖς ἐν τῷ σκότει, ἀνακαλυφθῆναι, καί ἐν πάσαις ταῖς ὁδοῖς βοσκηθήσονται, καί ἐν πάσαις ταῖς τρίβοις ἡ νομή αὐτῶν· οὐ πεινάσουσιν οὐδέ διψήσουσιν, οὐδέ πατάξει αὐτούς καύσων οὐδέ ὁ ἥλιος, ἀλλ᾿ ὁ ἐλεῶν παρακαλέσει, καί διά πηγῶν ὑδάτων ἄξει αὐτούς· καί θήσω πᾶν ὄρος εἰς ὁδόν καί πᾶσαν τρίβον εἰς βόσκημα αὐτοῖς. ἰδού οὖτοι πόρρωθεν ἥξουσιν, οὖτοι ἀπό βορρᾶ καί θαλάσσης, ἄλλοι δέ ἐκ γῆς Περσῶν. εὐφράνθητε οὐρανοί καί ἀγαλλιάσθω ἡ γῆ. ῥηξάτωσαν τά ὄρη εὐφροσύνην, ὅτι ἠλέησεν κύριος τόν λαόν αὐτοῦ, καί τούς ταπεινούς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ παρεκάλεσεν»37.

Οἱ Ἑβραῖοι, πού ἐκαυχῶντο ὅτι τάχα μόνον αὐτούς (ὡς ἔθνος καί φυλή) ἀπό τά ὑπόλοιπα ἔθνη προτίμησε ὁ Θεός καί ὅτι δῆθεν μόνον αὐτούς ἀξίωσε τῶν θείων ἐπαγγελιῶν Του, καταισχύνονται τώρα ἀπό τίς ἀποδείξεις τοῦ ἐναντίου, ἀφοῦ μαρτυρεῖται (ἀπό τούς ἰδίους μάλιστα τούς Προφῆτες τους), πώς δέν τούς δόθηκε τίποτε περισσότερο ἤ ἀνώτερο ἀπ᾿ ὅ,τι σέ ὅλα τά ἄλλα ἔθνη38.

Μάλιστα προβλέποντες τά μέλλοντα, ὁμιλοῦν οἱ ἅγιοι Προφῆτες ἐν Πνεύματι ἁγίῳ γιά τήν ἀποστροφή τοῦ Θεοῦ πρός τούς ἀποστάτες Ἑβραίους, ὡς καί γιά τήν ἐκπλήρωσι τῶν ἐπαγγελιῶν Του σέ ὅλο τόν κόσμο, σέ ὅλους τούς ἀνθρώπους, σέ ὅλα τά ἔθνη, πού θά δεχθοῦν καί θά ἐγκολπωθοῦν τήν Ἀλήθειά Του: «Οὐκ ἔστι μου θέλημα ἐν ὑμῖν, λέγει κύριος παντοκράτωρ, καί θυσίαν οὐ προσδέξομαι ἐκ τῶν χειρῶν ὑμῶν. διότι ἀπ᾿ ἀνατολῶν ἡλίου καί μέχρι δυσμῶν τό ὄνομα μου δεδόξασται ἐν τοῖς ἔθνεσι, καί ἐν παντί τόπῳ θυμίαμα προσάγεται τῷ ὀνόματί μου, καί θυσία καθαρά. διότι μέγα τό ὄνομά μου ἐν τοῖς ἔθνεσιν, λέγει κύριος παντοκράτωρ, ὑμεῖς δέ βεβηλοῦτε αὐτό»39.

ΝΕΟ-ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ

ΚΑΙ  Η ΑΛΗΘΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ

Συγγραφή: Ἱερομόναχος π. Φιλόθεος Γρηγοριάτης

© Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους. ISBN 960-7553-18-7.

Δημοσιεύεται στὸ Διαδίκτυο κατόπιν εὐλογίας ποὺ ἔδωσε ὁ Καθηγούμενος

τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης

                                   

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: