6. Νέες ἐν Χριστῷ διαστάσεις

Kαὶ διέξοδοι στὶς ἀνησυχίες καὶ τὰ προβλήματα τοῦ ἀρχαίου κόσμου

Παρά τό ἀξιόλογο τοῦ προβληματισμοῦ καί τῆς καλῆς ἐν γένει ἀνησυχίας τοῦ ἀρχαίου ἑλληνικοῦ κόσμου (κυρίως σχετικά μέ τόν ἄνθρωπο καί τήν Δημιουργία), νομίζουμε ὅτι διακρίνονται καθαρώτατα οἱ νέες ἀσύγκριτες διαστάσεις τῆς φιλοσοφίας στόν ἐν Χριστῷ τώρα πλέον ἄνθρωπο. Ξεπερνῶνται ἐπίσης ὡρισμένα ὅρια καί ἀδιέξοδα, πού ἦσαν ἀξεπέραστα γιά τόν ἀνθρώπινο νοῦ κατά τήν ἐποχή πρό τῆς Χάριτος, καί ἀπό τά ὁποῖα μᾶς ἐλύτρωσε ὁ Χριστός.

Ἄς δοῦμε μερικά ἀπ᾿ αὐτά:

α.            Διαφοροποιεῖται ριζικά καί ἐμβαθύνει ἡ σχέσις τοῦ ἀνθρώπου μέ τόν Θεό. Ἡ κοινωνία αὐτή ἀποκτᾶ τό ὀρθό και πνευματικό νόημά της, ὡς κοινωνία Φίλου πρός φίλους, Πατρός πρός τέκνα. Οἱ ἄνθρωποι μποροῦν τώρα ἐν Χριστῷ νά μετέχουν στήν ζωή καί τήν Χάρι τοῦ προσωπικοῦ Θεοῦ, νά γεύωνται καί νά ἀπολαμβάνουν τήν ἀγάπη Του, καί μποροῦν ἔτσι νά ἔχουν οὐσιαστικό νόημα καί αἰώνιο σκοπό γιά ὅ,τι μεγάλο καί πνευματικό στήν ζωή αὐτή.

Ὁ θεῖος ἔρως τῆς Ὀρθοδόξου ἐν Χριστῷ ζωῆς, μέθεξις στήν θεία ἀγάπη τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ, πού ἕπεται τῆς μετανοίας, τῆς καθάρσεως καί τοῦ φωτισμοῦ τοῦ νοός, ἀνοίγει ἄλλες, ἄγνωστες στήν ἐποχή τῆς ἀρχαιότητος, ὁδούς θεοκοινωνίας, ξεπερνῶντας τόν φόβο καί τίς ἀπροσπέλαστες ἀποστάσεις τῶν εἰδωλικῶν ψευδοθεῶν. «Ἐγώ οὐκέτι φοβοῦμαι τόν Θεόν, ἀγαπῶ γάρ αὐτόν· ἡ γάρ ἀγάπη ἔξω βάλλει τόν φόβον» (Μεγ. Ἀντώνιος).

β.            Ἡ ἀνδρεία, ἡ φιλοπατρία καί ἡ ἀρετή, μολονότι ἔχουν νά ἐπιδείξουν ἐκπληκτικά παραδείγματα καί στίς μεταγενέστερες γενεές καί στούς ἄλλους λαούς, πού ὄντως ξεπέρασαν τά ὅρια τῆς ἐποχῆς τους, μένουν ὡστόσο μέχρι κάποιου σημείου, ἀδυνατῶντας νά φθάσουν τό ἦθος τοῦ σταυροῦ καί τῆς ἀναστάσεως τῆς κατά Χριστόν ἀπαθείας, τῆς ταπεινώσεως, τῆς κενωτικῆς ἐν Χριστῷ ἀγάπης, πού ἔχουν ἀπεριόριστες, αἰώνιες διαστάσεις στήν ζωή τῶν χαριτωμένων Χριστιανῶν.

γ.            Ἐκεῖ ὅμως πού φαίνεται πασίδηλο τό ἀξεπέραστο ἀδιέξοδο τοῦ ἀρχαίου κόσμου καί φιλοσοφίας εἶναι τό περί θανάτου πρόβλημα.

Εἶναι διάχυτη σ᾿ ὅλη τήν ἀρχαία ἑλληνική γραμματεία ἡ αἴσθησις τοῦ φόβου τοῦ θανάτου, ὁ θρῆνος γιά τήν ἀπώλεια τῶν ἀγαπητῶν προσώπων καί συγγενῶν, ἡ ὀδύνη ἀπό τήν τραυματική ἐμπειρία τῆς τραγωδίας αὐτῆς τοῦ ἀνθρώπου.

Πουθενά δέν διαφαίνεται μελλοντική προσδοκία γιά λύτρωσι ἀπό τό τρομερό ἀδιέξοδο τοῦ θανάτου, παρά μόνο κάποιες προφητικές ἐλπίδες-ψιθυρισμοί-ἀναστεναγμοί.

Λέγει σύγχρονος μελετητής:

«... ὁ ἀρχαῖος Ἕλληνας πίστευε ὅτι ἡ ζωή πού ἀξίζει νά ζῆ κανείς εἶναι ἡ παροῦσα ζωή. Στά ὁμηρικά ἔπη ἡ ψυχή ἑνός σκοτωμένου δέν εἶναι παρά ἕνα ἄσαρκο εἴδωλο, ἕνας ἀπαρηγόρητος ἴσκιος πού περιφέρεται θρηνώντας στόν κάτω κόσμο τήν ἀπώλεια τῆς πραγματικῆς ζωῆς. Ἡ μεταθανάτια ζωή εἶναι μιά ἔκπτωση ἀπό τήν πραγματική ζωή. Στή Νέκυια τῆς Ὀδύσσειας ὁ νεκρός Ἀχιλλεύς λέγει στόν ζωντανό Ὀδυσσέα ὅτι θά προτιμοῦσε νά εἶναι ὁ τελευταῖος τῶν ζωντανῶν στόν πάνω κόσμο, παρά ὁ βασιλεύς τῶν νεκρῶν στόν κάτω κόσμο»77.

Διάφοροι φιλόσοφοι καί τραγωδοί ἐφιλοσόφησαν περί τοῦ θανάτου, στήν προσπάθειά τους νά ἐρευνήσουν καί νά εὕρουν κάποια θετικά σημεῖα ἀναφορᾶς, προκειμένου νά ἀπαλύνουν τό φοβερό ὄντως αὐτό πρόβλημα γιά τόν τότε ἄνθρωπο. Ὡστόσο ἡ σκιά τοῦ θανάτου καλύπτει, παρά τίς φιλότιμες αὐτές προσπάθειες, τούς πάντες καί τά πάντα στόν ἀρχαῖο κόσμο.

«Ὁ φόβος τοῦ θανάτου εἶναι μιά πραγματικότητα. «Καθώς ὁ ἄνθρωπος πλησιάζει τήν προοπτική τοῦ θανάτου», ἔγραφε ὁ Πλάτων, «μπαίνει στήν ψυχή του δέος καί φροντίδα γιά πράγματα πού ποτέ πρίν δέν τόν εἶχαν ἀπασχολήσει"»78.

Καί «ὁ θάνατος καί πᾶν ὅ,τι ἠδύνατο νά ἔχῃ σχέσιν πρός τάς τελευταίας στιγμάς ἐθεωρεῖτο ὡς ἀπαίσιον, καί παρουσίαζε τρομεράς ἰδέας· ἐν τοσούτῳ τάς ἐξέφραζον διά λέξεων ἐμφαινουσῶν εὐάρεστόν τι. Θνήσκειν, ἀποθνήσκειν ἀντικαθίστατο συχνάκις διά τοῦ ἀπογίνεσθαι, οἴχεσθαι, δηλοῦν ἐγκαταλείπειν τήν κατοικίαν καί τήν διαμονήν79. Οἱ δέ νεκροί ἐλέγοντο οἰχόμενοι. Ἐνίοτε τό ἀποθνήσκειν ἐλέγετο ἀπέρχεσθαι, δηλοῦν ἀναχωρεῖν εἰς ταξίδιον»80.

Εἶναι πολύ χαρακτηριστικό τό γεγονός, ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι, πού «εἰς οὐδέν ἕτερον ηὐκαίρουν ἤ λέγειν τι ἤ ἀκούειν καινότερον», κατ᾿ ἐξοχήν φιλόσοφοι ἄνθρωποι, ὅταν ἄκουσαν τόν ἅγιο ἀπόστολο Παῦλο νά τούς ὁμιλῆ περί ἀναστάσεως ἐκ νεκρῶν, «οἱ μέν ἐχλεύαζον, οἱ δέ εἶπον: ἀκουσόμεθά σου περί τούτου καί πάλιν»81, μή μπορῶντας νά ξεπεράσουν τό ἄλυτο καί ἀξεπέραστο ἀκόμη τότε τοῦ θανάτου.

Ἔτσι ἡ προφητεία τοῦ Ἡσαΐου περί τοῦ Χριστοῦ ἔχει ἰδιαίτερη βαρύτητα γιά ὅλο τόν ἀρχαῖο (καί τόν ἑλληνικό) κόσμο:

«Ὁ λαός ὁ καθήμενος ἐν σκότει, ἴδετε φῶς μέγα· οἱ κατοικοῦντες ἐν χώρᾳ καί σκιᾷ θανάτου, φῶς λάμψει ἐφ᾿ ὑμᾶς»... «ὅτι παιδίον ἐγεννήθη ἡμῖν, υἱός καί ἐδόθη ἡμῖν»82, ὁ σωτήρας Κύριος.

Γι᾿ αὐτό τό Πάσχα, ἡ διάβασις ἀπό τήν ἐνταῦθα παθητή διαγωγή στήν ἀντίπερα ὄχθη τῆς ἀπαθείας καί ἡ νίκη κατά τοῦ θανάτου, γίνεται ἡ Λαμπρά τῶν Ὀρθοδόξων πανήγυρις, ἡ ἑορτή ἑορτῶν, κατά τήν ὁποία «θανάτου ἑορτάζομεν νέκρωσιν."

Καί ὁ θάνατος γιά τούς πιστούς Χριστιανούς γίνεται γέφυρα, κατάπαυσις, ἡσυχία, κοίμησις, ἀπαρχή νέας ζωῆς.

************

Ἀπόγονοι ὄντες τῶν ἀρχαίων Ἑλλήνων καί διατηρῶντας τήν συνέχεια τῆς ἐνδόξου πράγματι ἀρχαίας παρουσίας τοῦ Ἑλληνισμοῦ, χαιρόμαστε καί καυχώμαστε, ὡς ἤδη ἐλέχθη, γιά τήν σπουδαία προσφορά του στόν πολιτισμό καί τήν ἀναζήτησι τῆς ἀληθείας μέσῳ τῆς καλῆς φιλοσοφίας του.

Ταυτόχρονα ὅμως δέν τρέφουμε αὐταπάτες καί δέν παραλογιζόμαστε: «Τά ἀρχαῖα παρῆλθεν, ἰδού γέγονε καινά τά πάντα»83.

Τόν διπολικό καί διακριτικό αὐτόν ἄξονα γνώμης, γύρω ἀπό τόν ὁποῖο περιστρέφεται μετά Χριστόν καί ἡ ὀρθή ἐν γένει Ἑλληνική σκέψις, νομίζουμε ὅτι ἀποδίδει καί ἡ ποιητική ἔκφρασις δύο Βυζαντινῶν Ἑλλήνων.

Ὁ Γεώργιος Πισίδης, ποιητής καί ὑμνογράφος τοῦ ζ’ αἰῶνος, λόγιος ἄνθρωπος πού διεκρίνετο γιά τήν ἀρχαιογνωσία του, ἔγραφε γιά τήν τελεσίδικη κατάπαυσι τῆς ἀρχαίας εἰδωλολατρίας:

«Παρῆλθεν ἡ νύξ τῶν πλανήτων μέν λόγων,

κέκμηκεν Ὀρφεύς καί παρῆκε τήν λύραν,

ὁ Φοῖβος αὐτῶν οὐκ ἀνοίγει τό στόμα,

μαραίνεται δρῦς, καί πεφίμωται τρίπους,

Πλάτων σιωπᾶ καί λαλεῖ σκυτεργάτης,

νοσεῖ Γαληνός, ἐκφοβεῖ δέ τάς νόσους

ὁ Πέτρος ἡμῶν τάς σαγήνας ὁ πλέκων...»84

Ἀλλά γιά νά μή νομισθῆ ὅτι ἐχθρικῶς διάκειται ἡ Ὀρθόδοξος Χριστιανική Ἑλληνική πίστις πρός τούς καλούς προγόνους μας, παραθέτουμε καί τό ὡραιότατο ποίημα-εὐχή τοῦ ἁγίου Ἰωάννου τοῦ Μαυρόποδος, Ἐπισκόπου Εὐχαΐτων, (ὁ ὁποῖος καί πρῶτος ἐθέσπισε τόν ἀπό κοινοῦ ἑορτασμό τῶν ἁγίων Τριῶν Ἱεραρχῶν) κατά τόν ια’ αἰῶνα:

«Εἴπερ τινας βούλοιο τῶν ἀλλοτρίων

τῆς σῆς ἀπειλῆς ἐξελέσθαι, Χριστέ μου,

Πλάτωνα καί Πλούταρχον ἐξέλοιό μοι·

ἄμφω γάρ εἰσι καί λόγον καί τόν τρόπον

τοῖς σοῖς νόμοις ἔγγιστα προσπεφυκότες·

εἰ δ᾿ ἠγνόησαν ὡς Θεός σύ τῶν ὅλων,

ἐνταῦθα τῆς σῆς χρηστότητος δεῖ μόνον

δι᾿ ἥν ἅπαντας δωρεάν σώζειν θέλεις»85.

Δηλαδή:

«Ἄν κάποιους ἀπ᾿ αὐτούς πού δέν εἶχαν τήν εὐλογία νά σέ γνωρίσουν, θά ἤθελες νά τούς ἐξαιρέσης, Χριστέ μου, ἀπό τήν φοβερή ἀπειλή σου, νά μείνουν στήν αἰωνιότητα μακρυά ἀπό τήν κοινωνία τῆς ἀγάπης σου, κάνε μου τήν χάρι νά ἐξαιρέσης τόν Πλάτωνα καί τόν Πλούταρχο· ἐπειδή καί οἱ δύο αὐτοί βρίσκονται πολύ κοντά στούς ἁγίους νόμους σου, καί κατά τούς λόγους τους ἀλλά καί σύμφωνα καί μέ τήν ζωή τους. Ἄν δέ καί κάποια λάθη ἔπραξαν ἐξ ἀγνοίας, ἐδῶ χρειάζεται μόνο ἡ μεγάλη σου ἀγαθότητα, μέ τήν ὁποία σύ ὡς Θεός τῶν ὅλων, θέλεις νά μᾶς σώζης ὅλους τούς ἀνθρώπους δωρεάν».

________________________________________

Εὐλογητὸς ὁ Θεός ὁ τῶν πατέρων ἡμῶν

Ἕνα ἀπό τά κυριώτερα προφητικά ἀναγνώσματα πού ἀναγινώσκεται τό πρωί τοῦ Μεγάλου Σαββάτου στίς Ἐκκλησίες τῶν Ὀρθοδόξων Χριστιανῶν, καί πού φυσικά ἀναφέρεται στίς προτυπώσεις τῆς ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ, εἶναι τό περί τῆς διασώσεως τῶν ἁγίων Τριῶν Παίδων τῶν ἐν Βαβυλῶνι86.

Κατά τήν αἰχμαλωσία τῶν Ἑβραίων ἀπό τούς Βαβυλωνίους οἱ Τρεῖς Παῖδες, Ἀνανίας, Ἀζαρίας καί Μισαήλ, Ἰουδαῖοι ἀπό τήν Ἱερουσαλήμ, καθίστανται ἐπιστάτες τῶν πραγμάτων τοῦ βασιλέως Ναβουχοδονόσορ, λόγῳ τῆς ἀρετῆς τους, ὅπως χαρακτηριστικά ἀναφέρει ὁ Συναξαριστής τους τῆς 17ης Δεκεμβρίου. Τότε ὁ κενόδοξος Βασιλεύς τῶν Βαβυλωνίων διέταξε νά κατασκευασθῆ ἕνα τεράστιο χρυσό ἄγαλμα καί νά στηθῆ σέ μιά μεγάλη πεδιάδα, στήν ὁποία ὄφειλαν νά προσαχθοῦν ὅλοι οἱ ἄρχοντες ὑπήκοοί του. Καθώρισε δέ μέ βασιλικό του διάταγμα, ὅτι ἔπρεπε σέ κάποια συγκεκριμένη στιγμή, ὅταν θά ἠχοῦσαν οἱ σάλπιγγες κι ἄλλα μουσικά ὄργανα, ὅλοι νά πέσουν καί νά προσκυνήσουν αὐτό τό ἄγαλμα. Οἱ παραβάτες, ἄν τολμοῦσαν νά ὑπάρξουν, θά ἐτιμωροῦντο ἀμέσως μέ ρίψιμο σέ κάμινο πυρός πού θά ἔκαιε κάπου ἐκεῖ κοντά.

Ἀφοῦ ὄντως ἔγιναν ὅλα, ὅπως διετάχθησαν ἀπό τόν βασιλέα Ναβουχοδονόσορα, ἔγινε ἀντιληπτό ἀπό τούς ὑπασπιστές του ὅτι ὅλοι προσεκύνησαν πλήν τῶν Τριῶν Παίδων. Τότε ἀφοῦ μετεφέρθησαν αὐτοί ἐνώπιον τοῦ βασιλέως καί ἐλέγχθησαν γιά τήν παρακοή τους στό πρόσταγμά του ἀπεκρίθησαν:

- Βασιλεῦ, «Δέν εἶναι ἔργο δικό μας τό νά ἀπαντήσουμε σέ ἐσένα γιά τό θέμα αὐτό. Διότι ὁ Θεός μας πού εἶναι στούς οὐρανούς, καί Τόν Ὁποῖον ἐμεῖς λατρεύουμε, ἔχει τήν δύναμι νά μᾶς ἐλευθερώση ἀπό τήν κάμινο τοῦ πυρός τήν καιομένη. Αὐτός, βασιλεῦ, θά μᾶς λυτρώση καί ἀπό τά χέρια σου. Ἀλλά καί ἄν ὁ Θεός μας δέν θελήση νά τό κάνη αὐτό, σοῦ δηλώνουμε ὅτι, οὔτε τούς θεούς σου λατρεύουμε οὔτε τό χρυσό ἄγαλμα πού ἔστησες προσκυνοῦμε»87.

Τότε ὁ Ναβουχοδονόσορ κατελήφθη ἀπό θυμό καί τά χαρακτηριστικά τοῦ προσώπου του ἀλλοιώθηκαν. Διέταξε ἀμέσως νά καῆ πολύ περισσότερο ἡ κάμινος καί νά ρίξουν μέσα σ᾿ αὐτήν τούς Τρεῖς Παῖδας μέ τίς στολές καί τά ὑποδήματά τους. Αὐτοί ὅμως δέν ἔπαθαν τίποτε, ἀλλά μέσα στήν κάμινο τοῦ πυρός προσευχήθηκαν ταπεινά ἀλλά καί μέ ζῆλο πολύ ὡς ἑξῆς:

«Εὐλογημένος καί δοξασμένος εἶσαι, Κύριε, Σύ ὁ Θεός τῶν πατέρων μας, καί ἄξιος γιά κάθε ὕμνο, καί τό ὄνομά σου εἶναι ἔνδοξο στούς αἰῶνες, διότι εἶσαι δίκαιος σέ ὅλα ὅσα ἔκανες σέ ἐμᾶς, καί ὅλα τά ἔργα σου εἶναι ἀλάθητα καί οἱ δρόμοι σου εἶναι εὐθεῖς καί ὅλες οἱ κρίσεις σου εἶναι ὀρθές, καί δίκαια ἀποφάσισες νά ἐπιφέρης ὅλες ἐκεῖνες τίς τιμωρίες ἐναντίον μας καί ἐναντίον τῆς ἁγίας πόλεως Ἱερουσαλήμ, τῆς πόλεως τῶν πατέρων μας...

... Διότι ἁμαρτήσαμε καί παρεβήκαμε τόν Νόμο Σου μέ τό νά ἀπομακρυνθοῦμε ἀπό Ἐσένα καί εἴμαστε ἔνοχοι... οὔτε τηρήσαμε... οὔτε κάναμε ὅσα μᾶς παρήγγειλες... Καί τώρα δέν ἔχουμε τήν τόλμη νά ἀνοίξουμε τό στόμα μας...

... Ἀλλ᾿ ὅμως, χάριν τοῦ ἁγίου ὀνόματός Σου... μή μᾶς παραδώσης σέ ὁλοκληρωτική καταστροφή καί μή ἀκυρώσης τήν συμφωνία πού ἔκανες μέ τούς πατέρες μας (νά εἶσαι Σύ ὁ Θεός τους καί αὐτοί νά εἶναι λαός Σου) καί μή μᾶς στερήσης τοῦ ἐλέους Σου, (ὄχι διότι ἐμεῖς εἴμαστε ἄξιοι αὐτοῦ, ἀλλά) χάριν τοῦ ἀγαπημένου Σου Ἀβραάμ καί χάριν τοῦ ἀφωσιωμένου δούλου Σου Ἰσαάκ καί χάριν τοῦ ἁγίου Σου Ἰακώβ... ἄς γίνουμε δεκτοί ἀπό Ἐσένα προσφέροντας (ἀντί ἄλλης θυσίας) ψυχή συντετριμμένη καί ταπεινό φρόνημα. Ὡσάν νά προσφέραμε ὁλοκαυτώματα κριῶν καί ταύρων... ἔτσι ἄς φανῆ ἐνώπιόν Σου σήμερα αὐτή ἡ θυσία μας... διότι ποτέ δέν καταισχύνονται ὅσοι στηρίζονται σέ Ἐσένα.

Καί τώρα εἴμαστε μέ ὅλη τήν καρδιά μας πιστοί δοῦλοι Σου, καί Σέ σεβόμαστε καί ἐπιθυμοῦμε (νά ἰδοῦμε) τό πρόσωπό Σου. Μή μᾶς καταισχύνης, ἀλλά νά μᾶς συμπεριφερθῆς μέ ἐπιείκια σύμφωνα μέ τήν ἄπειρη εὐσπλαγχνία Σου. Ἐλευθέρωσέ μας ἀπό τούς ἐχθρούς μας καί δόξασε ἔτσι τό ὄνομά Σου, Κύριε. Ἄς ἐντραποῦν ὅλοι ἐκεῖνοι πού ταλαιπωροῦν καί βασανίζουν τούς δούλους Σου... καί ἡ δύναμίς τους ἄς συντριβῆ. Γιά νά μάθουν ἔτσι ὅτι Ἐσύ μόνος εἶσαι ὁ ἔνδοξος Κύριος καί Θεός σέ ὅλη τήν οἰκουμένη».

Καί δέν σταματοῦσαν οἱ ὑπηρέτες τοῦ βασιλέως νά δυναμώνουν τήν φωτιά, ὥστε ἔγινε τόσο δυνατή, πού ἔκαυσε καί ἐφόνευσε ὅσους ἀπό τούς Χαλδαίους βρῆκε νά εἶναι πλησίον τῆς καμίνου. Ὅμως μέσα στήν κάμινο κατέβηκε ἄγγελος Κυρίου, παρέμεινε μαζί μέ τούς Τρεῖς Παῖδας καί μετέβαλε τό μέσον τῆς καμίνου σέ δροσερό καί εὐχάριστο μέρος, ἔτσι ὥστε ἡ φωτιά οὔτε στό ἐλάχιστο δέν τούς ἄγγιξε οὔτε τούς ἐνόχλησε. Τότε πάλι, σάν μέ ἕνα στόμα καί οἱ τρεῖς μέσα ἀπό τήν κάμινο, μέ πολύ πόθο καί εὐγνωμοσύνη ἀνελύθησαν σέ μιά δοξολογία καί ὑμνολογία πρός τόν Θεό εὐλογῶντας Τον καί λέγοντας:

«Εὐλογητός εἶ, Κύριε ὁ Θεός τῶν πατέρων ἡμῶν, καί αἰνετός καί ὑπερυψούμενος εἰς τούς αἰῶνας, καί εὐλογημένον τό ὄνομα τῆς δόξης σου τό ἅγιον καί ὑπεραινετόν καί ὑπερυψούμενον εἰς πάντας τούς αἰῶνας...

... εὐλογημένος εἶ ὁ ἐπιβλέπων ἀβύσσους, καθήμενος ἐπί Χερουβείμ καί αἰνετός καί ὑπερυψούμενος εἰς τούς αἰῶνας...

... εὐλογεῖτε, πάντα τά ἔργα Κυρίου τόν Κύριον· ὑμνεῖτε καί ὑπερυψοῦτε αὐτόν εἰς τούς αἰῶνας.

... εὐλογείτε, οὐρανοί... ἄγγελοι... ὕδατα... ἥλιος καί σελήνη... δρόσοι καί νιφετοί... φῶς καί σκότος... ἀστραπαί καί νεφέλαι... γῆ... ὄρη καί βουνοί... θάλασσα καί ποταμοί... κήτη... πετεινά... πάντα τά θηρία καί τά κτήνη, τόν Κύριον· ὑμνεῖτε καί ὑπερυψοῦτε αὐτόν εἰς τούς αἰῶνας.

... εὐλογεῖτε, υἱοί τῶν ἀνθρώπων... ἱερεῖς... ψυχαί δικαίων... ὅσιοι καί ταπεινοί τῇ καρδίᾳ, τόν Κύριον...

... ἐξομολογεῖσθε τῷ Κυρίῳ, ὅτι χρηστός, ὅτι εἰς τόν αἰῶνα τό ἔλεος αὐτοῦ...»

Αὐτά ἔλεγαν, καί ὁ βασιλεύς Ναβουχοδονόσορ τούς ἄκουσε πού ὑμνοῦσαν τόν Θεό, ἐθαύμασε καί ἐξεπλάγη λέγοντας στούς ὑπασπιστές του:

«Δέν ἐρίξαμε ἐμεῖς τρεῖς ἄνδρες δεμένους μέσα στήν κάμινο; Ὅμως ἐγώ βλέπω τέσσερες ἄνδρες λυμένους νά περπατοῦν μέσα στήν κάμινο χωρίς νά ἔχουν καμμία φθορά ἀπό τήν φωτιά. Ἡ δέ μορφή τοῦ τετάρτου ἀνδρός φαίνεται νά ὁμοιάζη μέ μορφή Υἱοῦ τοῦ Θεοῦ».

Κατόπιν τούς ἔβγαλαν τούς ἁγίους Τρεῖς Παῖδας ἀπό τήν κάμινο καί ὄντως ἦσαν ἀκέραιοι καί χωρίς κανένα σημάδι φωτιᾶς (ἀκόμη καί ὀσμῆς ἀπό τόν καπνό).

Καί ἀνεγνώρισε ὁ Ναβουχοδονόσορ τήν πραγματική δύναμι τοῦ ἀληθινοῦ Θεοῦ τῶν Τριῶν Παίδων καί ὡμολόγησε καί εἶπε:

«Εἶναι ἄξιος νά ὑμνῆται καί νά δοξάζεται ὁ Θεός τῶν Τριῶν Παίδων, ὁ Ὁποῖος ἀπέστειλε καί ἔσωσε τούς δούλους Του, πού ἔμειναν πιστοί σέ Αὐτόν καί δέν ὑπήκουσαν στήν ἐντολή τοῦ βασιλέως, ἀλλά παρέδωσαν τά σώματά τους στήν φωτιά, γιά νά μή λατρεύσουν οὔτε νά προσκυνήσουν ὁποιοδήποτε «θεό», παρά μόνο τόν Θεό τους. Καί ἐγώ ἐκδίδω διάταγμα μέ τό ὁποῖο, κάθε λαός, φυλή καί ἔθνος, πού θά βλασφημήση τόν Θεό τῶν Τριῶν Παίδων, θά ἐξολοθρευθῆ, καί οἱ περιουσίες τους θά δημευθοῦν. Διότι δέν ὑπάρχει ἄλλος θεός, πού νά μπορῆ νά σώζη ἔτσι τούς δούλους του».

Καί ὡδήγησε ὁ βασιλεύς τούς Τρεῖς Παῖδας στήν περιοχή τῆς Βαβυλῶνος καί τούς κατέστησε σέ ἀνώτερη τιμή, ἀξιώνοντάς τους μάλιστα νά εἶναι ἡγέτες ὅλων τῶν Ἰουδαίων στήν ἐπικράτειά του.

Κατά τήν ἑρμηνεία τῶν ἁγίων Πατέρων, ὁ ἴδιος ὁ Χριστός, μέ μορφή ἀγγέλου, ἦταν αὐτός πού ἦλθε καί ἐδρόσισε τήν φλόγα καί παρέμεινε μέσα στήν κάμινο μέ τούς ἁγίους Τρεῖς Παῖδας εὐαρεστούμενος μέ τήν μαρτυρική πίστι καί εὐσέβειά τους. Πολύ ὡραῖα δέ συνοψίζει τήν ὅλη διήγησι αὐτή, τό ἀκόλουθο τροπάριο-εἱρμός στήν ζ΄ ᾠδή τῶν κανόνων τῆς ἀκολουθίας τοῦ ὄρθρου:

«Εἰκόνος χρυσῆς ἐν πεδίῳ Δεηρᾷ λατρευομένης οἱ τρεῖς σου Παῖδες κατεπάτησαν ἀθεωτάτου προστάγματος· μέσον δέ πυρός ἐμβληθέντες δροσιζόμενοι ἔψαλλον· εὐλογητός εἶ ὁ Θεός ὁ τῶν Πατέρων ἡμῶν»88.

************

Πολλά σημεῖα, πιστεύουμε ὅτι ὑπάρχουν στήν σημερινή ἐποχή μας πού εἶναι κοινά μέ αὐτά τῆς ἀνωτέρω διηγήσεως.

Ἄραγε δέν βλέπουμε καί δέν ἀκοῦμε καί στίς ἡμέρες μας ἄθεα προστάγματα κενοδόξων καί ματαιοφρόνων ἡγεμόνων, πού θέλουν ὡς ἄλλοι Ναβουχοδονόσορες νά τούς προσκυνοῦν οἱ ὑπήκοοί τους;

Δέν πλεονάζουν τά τυραννικά προστάγματα πού, ἔστω καί μέ ἐξευγενισμένη μορφή δημοκρατικότητος καί τάχα γιά τό καλό τῶν πολιτῶν καί τῆς κοινωνίας, ἀπαιτοῦν καθολική ὑποταγή καί συμμόρφωσι;

Καί ὅσο γιά εἴδωλα... Αὐτά εἶναι τόσο πολύ διαδεδομένα καί εὐκολοεύρετα, σέ τόση ποσότητα καί ποικιλία καί σχήματα καί εἴδη, ὥστε νά ταιριάζουν σέ κάθε ἀπαίτησι, ἐπιθυμία, χαρακτῆρα καί προτίμησι τοῦ ὁποιουδήποτε.

Εἰκόνες χρυσές, ἀγάλματα πού ἀπαιτοῦν λατρεία καί ἀφοσίωσι ὁλοκληρωτική. Πού δέν σοῦ ἐπιτρέπεται νά μείνης ὄρθιος, ἀλλά «ὀφείλεις" νά πέσης (ἀφοῦ περί πτώσεως πρόκειται καί μάλιστα δεινῆς) καί νά τά προσκυνήσης.

Εἶναι χρυσά, γιά νά ἐντυπωσιάζουν. Γιά νά λάμπουν τήν μάταια καί ρέουσα λάμψι, ἀφοῦ δέν ἔχουν τό φῶς τό ἀληθινό. Γιά νά κρύβουν μέ τό ἀκριβό γήινο ὑλικό, καί μάλιστα μέ τήν διακόσμησί τους, τήν γύμνια καί τήν φτώχεια τήν πνευματική, αὐτῶν τῶν μορφῶν πού εἰκονίζουν ἀλλά καί αὐτῶν πού τά κατασκεύασαν.

Τίθενται δέ «ἐν πεδίῳ», σέ κάποια εὐρύχωρη πεδιάδα. Φυσικά σέ μέρος εὐρύχωρο καί πλατύ, ἐπειδή «πλατεῖα ἡ πύλη καί εὐρύχωρος ἡ ὁδός ἡ ἀπάγουσα εἰς τήν ἀπώλειαν καί πολλοί εἰσιν οἱ εἰσερχόμενοι δι᾿ αὐτῆς»89.

Χαμηλά δέ σέ πεδιάδα, κι ὄχι ἐπάνω σέ κάποιο ὑψηλό μέρος, γίνεται ἡ προσκύνησις, ἀφοῦ τά χαμερπῆ καί γήινα δέν προϋποθέτουν τό «ὄρος τό ὑψηλόν" τῆς θείας μεταμορφώσεως, τῆς θείας ἀναβάσεως, κατά τήν ὁποία, «οἱ τῷ ὕψει τῶν ἀρετῶν διαπρέψαντες καί τῆς ἐνθέου δόξης ἀξιωθήσονται»90.

Πόσο ἀλήθεια ταιριάζει καί βολεύει τήν διάδοσι καί ἀναζωπύρωσι τοῦ νέου αὐτοῦ παγανιστικοῦ κινήματος τῶν Νεο-εἰδωλολατρῶν, ἡ κατάπτωσις καί ἐξαχρείωσις τῶν ἠθῶν τῆς ἐποχῆς μας!

Πράγματι μόνο ἄνθρωποι πού ἔχασαν τήν ἀνώτερη σκοπιά-θεώρησι τῆς ζωῆς, μποροῦν νά ἐπιθυμοῦν τά εἴδωλα.

Μόνο ὅσοι ἐξέπεσαν ἀπό τήν πνευματική ἀναζήτησι καί ἀνωτερότητα σέ μιά ὑλόφρονη καί φιλήδονη ζωή, μποροῦν νά παρασύρωνται ἀπό τίς χιμαιρικές ἀπολαύσεις τῶν ψευδῶν καί ἀπατηλῶν «θεοτήτων».

Αὐτοί πού ὡς σκοπό τῆς ζωῆς τους ἔχουν τό γνωστό «ἄρτον καί θεάματα», δηλαδή μία ὑλιστική, φθηνή ὅσο καί οὐτοπική χαρά στόν φθειρόμενο τοῦτο κόσμο, μποροῦν νά ἑλκύωνται ἀπό εἰκόνες χρυσές, ἀπό ἀγάλματα καί βωμούς, ἀπό ἀνόητες μυθοπλασἱες μέ ἀνήκουστες αἰσχρότητες.

Πολλοί ὄντως ἔτσι θέλουν νά ζοῦν, χωρίς ἠθική, χωρίς ὅρια καί φραγμούς. Γι᾿ αὐτό προσπαθοῦν νά ἐφευρίσκουν θεωρίες-ἐπενδύσεις γιά τά πάθη τους καί νά ἀνακαλοῦν ἀπό τό νεκρό καί ξεπερασμένο ἤδη παρελθόν ὅ,τι ἁρμόζει στήν παχυλή καί χαμερπῆ πολιτεία τους.

Νά τί λέγει κάποιος Ἕλληνας Νεο-εἰδωλολάτρης πού ἵδρυσε μάλιστα καί πολυθεϊστικό ναό στό Παρίσι, γιά τήν λατρεία τῶν 12 θεῶν τοῦ Ὀλύμπου: ὁ πολυθεϊσμός «ἀπελευθερώνει τόν ἄνθρωπο ἀπό ὁποιοδήποτε ἠθικό νόμο. Βάζει τήν ἠθική του πάνω στή φύση καί πουθενά ἀλλοῦ. Δέν ἔχει τήν ἔννοια τοῦ καλοῦ καί τοῦ κακοῦ. Ὑπάρχει μόνο ἡ ἔννοια τοῦ ὡραίου καί τοῦ ἄσχημου... »91

Καί βέβαια, ὅπως ἐλέχθη, εἴδωλα δέν εἶναι μόνο ὅσα ἔχουν ἄμεση ἀναφορά στίς ψευδεῖς θεότητες τοῦ ἀρχαίου κόσμου. Ὑπάρχουν πάμπολλα σύγχρονα εἴδωλα πού προσκυνοῦνται ἀπό ἀνθρώπους, καί πού ἔμμεσα θυμίζουν τά ἀρχαῖα εἴδωλα.

Ὅταν θεοποιῆται, παραδείγματος χάριν, τό σέξ καί οἱ σωματικές ἡδονές κυριαρχοῦν στά ἐνδιαφέροντα καί τίς ἀσχολίες τῶν ἀνθρώπων, ὅταν κάθε εἴδους ἀσέλγεια καί διαστροφή θεωροῦνται θεμιτά καί νόμιμα πράγματα, καί ἡ σαρκολατρία, γυμνῇ πλέον τῇ κεφαλῇ, ἔχη ἤδη λάβει διαστάσεις παγκοσμίας λοιμικῆς νόσου καί ἀναιδῶς διαφημίζεται καί κατά κόρον προβάλλεται, ἄραγε δέν εἶναι σάν νά προσκυνῆται τό ἄγαλμα τῆς ψευδοθεᾶς Ἀφροδίτης ἀπό τούς συγχρόνους ταλαιπώρους ἀνθρώπους;

Δέν εἶναι σάν νά θυσιάζουν ἔτσι ἔμμεσα οἱ πλανεμένοι αὐτοί ἄνθρωποι στόν Διόνυσο ἤ Βάκχο, ἤ νά ἐπικαλοῦνται τούς αἰσχρούς Σειλινούς, τούς Σατύρους καί τίς Μαινάδες;

Ὅταν τό ὅραμα τῶν σημερινῶν δῆθεν Χριστιανῶν Ἑλλήνων καταντᾶ νά περιορίζεται στά πτωχά ὅρια τῆς οἰκονομικῆς ἀνακάμψεως τοῦ κράτους ἤ στήν ἔνταξί του στόν ἕνα διεθνῆ Ὀργανισμό ἤ στό ἄλλο Ἑταιρικό σχῆμα· ὅταν χάριν τούτου τοῦ δῆθεν μεγάλου ὁράματος τοῦ Ἑλληνισμοῦ θυσιάζωνται ἱερά καί σεβάσμια τῆς Παραδόσεώς μας, τοῦ Ἑλληνορθοδόξου ἔθνους μας· ὅλα αὐτά δέν ὁμοιάζουν μέ θυσίες καί σπονδές στόν ψευδοθεό Ἑρμῆ τοῦ δωδεκαθέου;

Ὅταν περιφρονῶντας τίς ἅγιες ἐντολές τοῦ Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ, τίς συμβουλές τῆς Ἐκλησίας Του, καί τά τόσα ὠφέλιμα γιά μᾶς καί ὅλη τήν κοινωνία παραδείγματα τῶν Ἁγίων μας, καταπατοῦμε τήν μεγάλη ἀρετή τῆς ἀγάπης, καί ἔτσι μνησικακοῦμε, ἐχθρευώμαστε ἤ δέν συγχωροῦμε τόν πλησίον μας, δέν ὁμοιάζουμε καί ἐμεῖς μέ αὐτούς πού λέγουν ὅτι «βομβαρδίζουν τάχα γιά τήν εἰρήνη τῶν λαῶν" ἤ "ἐπιβάλλουν ὁλοκληρωτική καί ἀναγκαστική παρακολούθησι καί φακέλλωμα χάριν δῆθεν τῆς ἀσφαλείας τῶν πολιτῶν;" Δέν φαίνεται σάν νά θυσιάζουμε καί ἐμεῖς -κατά τήν εὐθύνη πού μᾶς ἀναλογεῖ- στόν ψευδοθεό Ἄρη, τοῦ πολέμου καί τῆς ἐκδικήσεως;

Πόσα ἄλλα τέτοια εἴδωλα εἶναι δυνατόν νά προσκυνοῦμε, ἄν ἀρνούμαστε τόν ἀληθῆ Θεό καί τίς ἅγιες ἐντολές Του! Νομίζουμε ὅτι εἶναι εὔκολο νά εὕρη ὁ καθένας μας σχήματα καί μορφές τέτοιων ψυδοθεῶν, εἴδωλα, πού ἔχουν ἀναφορά στά ἀντίστοιχα πάθη τῶν ἀνθρώπων καί πού συνειδητά ἤ ἀσυνείδητα προσκυνοῦνται σήμερα στίς ἀρχές τοῦ 21ου μετά Χριστόν αἰῶνα μας, καί ὄχι μόνο ἀπό τούς Ἕλληνες Νεο-παγανιστές.

*************

ΝΕΟ-ΕΙΔΩΛΟΛΑΤΡΙΚΕΣ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΣΕΙΣ

ΚΑΙ  Η ΑΛΗΘΗΣ ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ

Συγγραφή: Ἱερομόναχος π. Φιλόθεος Γρηγοριάτης

© Ἱερὰ Μονὴ Ὁσίου Γρηγορίου Ἁγίου Ὄρους. ISBN 960-7553-18-7.

Δημοσιεύεται στὸ Διαδίκτυο κατόπιν εὐλογίας ποὺ ἔδωσε ὁ Καθηγούμενος

τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, Πανοσιολογιώτατος Ἀρχιμανδρίτης Γεώργιος Καψάνης

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: