4 ΟΜΙΛΙΑ ΜΕ΄ .Καί έκίνησεν έκεΐθεν Άβρααμ εις γην προς Λίβα

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

4 ΟΜΙΛΙΑ ΜΕ΄ .Καί έκίνησεν έκεΐθεν Άβρααμ εις γην προς Λίβα,καί ώκησεν άνα μέσον Κάδης, καί άνα μέσονΣούρ, καί παρλωκησεν έν Γεράροις.

α. Χαίρω ορων ύμας συντρέχοντας έπί τήν άκρόασιν, καί μετα πολλης της ήδονης δεχομένους τήν παρ' ήμων διδασκαλίαν· καί δια τοΰτο καί αυτος μετα πλείονος της προθυμίας καθ' εκάστην ήμέραν ύμΐν τήν πτωχήν ήμων ταυτην καί ευτελη τράπεζαν παρατιθέναι σπουδάζω.

Η γαρ έπιτεταμένη ύμων ορεξις άποκρυπτει της τραπέζης τήν εύτέλειαν, και τα μικρά μεγάλα ποιεί φαίνεσθαι. Τούτο καί έπί των αισθητών έδεσμάτων εστιν ιδείν. Ώσπερ γάρ ο κεκορεσμένους λαβών τους δαιτυμόνας, καν μεγάλα καί πολυτελή παραθη τά έδέσματα, ο τών έστιωμένων κόρος ύποτέμνεται τών παρατεθέντων τήν πολυτέλειαν, καί τά μεγάλα πολλάκις ούδενος άξια λόγου φαίνεται, διά το μή μεθ' ήδονης προσβάλλειν αύτοίς τους έστιωμένους· ούτως ο πεινώντας και ορεξιν έχοντας παραλαβών τους έστιάσθαι μέλλοντας, καν εύτελη παραθη τήν τράπεζαν, μεγάλη αύτή φανείται, της προθυμίας τών έστιωμένων μετά πολλης ήδονης καταναλισκόντων τά παρατιθέμενα. 

Τον αύτον δή τρόπον καί ήμείς θαρροΰντες ύμών τη ορέξει τη πνευματικη ούκ οκνοΰμεν, καν εύτελη και πτωχήν εχοντες τράπεζαν, ταύτην παρατιθέναι συνεχώς τη ύμετέρα άγάπη. Τοΰτο καί σοφός τις έλεγε· Κρείσσων ξενισμός λαχάνων μετά άγάπης, η βοΰς άπο φάτνης μετά εχθρας· δεικνυς οτι ή άγάπη έτέρως ορα τά παρατιθέμενα, καί τοίς έκείνης οφθαλμοίς καί τά εύτελη πολυτελη δείκνυται, καί τά μικρά μεγάλα. Τί ουν αν ειη μακαριστότερον ήμών έπί τοσούτων άκροατών διαλεγομένων, ουτω θερμήν καί διεγηγερμένην κεκτημένων άγάπην; Ούδενος γάρ ουτω μάλιστα δεί τω λέγοντι, ώς εύνοίας άκροατοΰ. Όταν γάρ ίδη τήν προθυμίαν ζέουσαν τών άκροατών, νευροΰται καί αύτος, καί πολλήν, ώς ειπειν, τήν ισχυν προσλαμβάνει, ειδώς οτι οσω αν πλείονα παραθη τήν τράπεζαν ταύτην τήν πνευματικήν, τοσούτω τά της εύπορίας αύτω αυξεται. Απ' έναντίας γάρ τοίς αισθητοίς τά πνευματικά. Εκεί μεν ή δαψίλεια της τραπέζης δαπάνην έργάζεται, καί την ούσίαν έλαττοί τοΰ έστιάτορος· ένταΰθα δε απαν τούναντίον, οσω αν πλείους ωσιν οι μετέχοντες, τοσούτω αυξεται ήμίν τά της περιουσίας. Ούδε γάρ τά ήμέτερα λέγομεν, άλλ' απερ αν ή τοΰ Θεοΰ χάρις διά τήν οικείαν φιλανθρωπίαν καί τήν ύμετέραν οικοδομήν χορηγήση. Φέρε ουν, έπειδή μετά τοσαύτης ήδονης καί προθυμίας τη άκροάσει προσβάλλετε, πάλιν τών προσφάτως ήμίν άναγνωσθέντων έρευναν ποιήσωμεν, καί το έντεΰθεν κέρδος καρπωσώμεθα. Επειδή γάρ κατά τήν μεγάλην παραίνεσιν τοΰ Χριστοΰ λέγοντος, Ερευνάτε τάς Γραφάς, θησαυρός έστι πολυς έναποκείμενος ταίς Γ ραφαίς, καί έν τω βάθει κρυπτόμενος, διά τοΰτο έρεύνης χρεία, ινα τήν δύναμιν τήν έν τω βάθει κρυπτομένην καταμαθόντες, πολλήν έκείθεν τήν ώφέλειαν εύρείν δυνηθώμεν. Διά γάρ τοΰτο καί τάς άρετάς τών δικαίων άπάντων ή του Πνεύματος χάρις Γ ραφή παραδοθήναι φκονόμησε, ινα ήμεΐς εχωμεν διηνεκή διδασκαλίαν, καί προς ζήλον καί μίμησιν των δικαίων τον έαυτών βίον οίκονομώμεν. Άκούσωμεν τοίνυν τής θείας Γραφής, τί καί σήμερον ήμΐν περί του πατριάρχου διηγήσασθαι βούλεται. Καί έκίνησε, φησίν, έκεΐθεν Άβρααμ είς γήν προς Λίβα, καί φκησεν άνα μέσον Κάδης, καί άνα μέσον Σουρ, καί παρφκησεν έν Γεράροις. Καί έκίνησε, φησίν, έκεΐθεν. Πόθεν έκίνησεν; Άπο του τόπου ενθα ήν ένσκηνούμενος, οπου καί τον τών άπάντων Δεσπότην μετα τών άγγέλων ύποδέξασθαι κατηξιώθη. Έκεΐθεν, φησί, κινήσας, Παρώκησεν έν Γεράροις. Όρα τών δικαίων τήν διαγωγήν, οπως ήν συνεσταλμένη καί άπέριττος, οπως μετ' εύκολίας τας μεταναστάσεις έποιουντο, καί καθάπερ οί πάροικοι καί παρεπίδημοι, ουτω τον έαυτών βίον φκονόμουν, καί ποτέ μέν ώδε, ποτέ δέ έκεΐ τας σκηνας έπήγνυντο, καθάπερ έν ξένη διάγοντες· ού καθάπερ ήμεΐς ποιουμεν, τήν ξένην ώς πατρίδα οίκουντες, καί οίκίας οίκοδομουντες λαμπρας, καί στοας καί περιπάτους, καί άγρους κεκτημένοι, καί λουτρα κατασκευάζοντες, καί ετερα μυρία. Άλλ' ορα τον δίκαιον καί έν τοΐς οίκογενέσι μόνοις καί τοΐς ποιμνίοις τήν ούσίαν απασαν κεκτημένον, καί ούδαμου ίστάμενον, άλλα ποτέ μέν είς τήν Βεθήλ τήν σκηνήν πηγνύντα, ποτέ δέ παρα τήν δρυν Μαμβρή, καί ποτέ μέν είς Αίγυπτον κατιόντα, νυνί δέ έν Γεράροις κατασκηνουντα, καί πάντα μετ' εύκολίας ύπομένοντα, καί τήν εύγνωμοσύνην τήν προς τον οίκεΐον Δεσπότην δια πάντων σαφώς έπιδεικνύμενον. Καί μετα τοσαύτας ύποσχέσεις καί έπαγγελίας τας παρα του Θεου είς αύτον γεγενημένας, ορών έαυτον τοσαύταις περιστάσεσι κυκλούμενον, καί ποικίλοις καί διαφόροις πειρασμοΐς έμπίπτοντα, καθάπερ άδάμας τις άπερίτρεπτος είστήκει, τήν φιλόθεον αύτου γνώμην δεικνυς, καί ούδενί τών έν τφ μέσω κωλυμάτων νωθρότερος γινόμενος. Όρα γαρ καί νυν, άγαπητέ, οιος αύτον πειρασμος είς τα Γ έραρα καταλαμβάνει, καί θαύμασον του δικαίου τής άρετής τήν άνδρείαν, οπως το πασιν άφόρητον, καί ο ούδέ άκοή τις παραδέξασθαι άνάσχοιτο, τουτο ούτος ύπέμεινεν, ού δυσχεραίνων, ούδέ άπαιτών εύθύνας τών γινομένων τον Δεσπότην, καθάπερ οί πολλοί τών άνθρώπων ποιουσι, καί ταυτα μυρίοις άμαρτημάτων φορτίοις πιεζόμενοι· έπειδαν δυσχερέσι τισί περιπέσωσιν, εύθέως πολυπραγμονουντες καί περιεργαζόμενοι λέγουσι· Δια τί το καί το συνέβη; καί τίνος ενεκεν τόδε συνεχωρήθη; Άλλ' ούχ ο δίκαιος ούτος δι' δ καί πλείονος άπήλαυσε της άνωθεν ροπής. Τούτο γαρ άληθως εύγνώμονος οίκέτου, μηδέν των ύπο του δεσπότου γινομένων πολυπραγμονεΐν, άλλα σιγή πάντα καταδέχεσθαι, καί μετα πολλης της εύχαριστίας.

β. Καί σκόπει, πως καί δι' αύτων των παρακολουθούντων πειρασμών ή του δικαίου άρετή μάλλον έξέλαμπε, του Θεου φανερόν αύτον δια πάντων δεικνύντος. Ώσπερ γαρ ήνίκα είς τήν Αίγυπτον κατηλθεν, ώς άγνωστος καί ξένος καί ούδενί γνώριμος, άθρόον μετα πολλης της τιμης έκεΐθεν έπανηει· ουτω καί νυν παροικήσας έν Γεράροις, έν μέν τοΐς προοιμίοις τα παρ' έαυτοΰ έπιδείκνυται· μετα δέ ταυτα τοσαύτης άπολαύει της παρα του Θεου συμμαχίας, ώς καί τον βασιλέα, καί τους αύτόθι πάντας οίκουντας, περί τήν θεραπείαν του δικαίου πάσαν έπιδείκνυσθαι τήν σπουδήν. Είπε δέ, φησίν, Αβραάμ περί Σάρρας της γυναικος αύτου· Αδελφή μου έστίν.

Έφοβήθη γαρ είπεΐν, οτι Γ υνή μου έστί, μή ποτε άποκτείνωσιν αύτον οι άνδρες της πόλεως δι' αύτήν.

Όρα πως ύπο τυραννικωτάτων παθων έπολιορκεΐτο ή του δικαίου ψυχή, καί ο φόβος αύτον έξωθεΐτο. Άλλα καίτοι σφόδρα χαλεπον οντα τον πρότερον φόβον, τον της προδοσίας της γυναικος, παρωθεΐτο ο του θανάτου φόβος. 'Ίνα γαρ τουτον διαφύγη, ύπέμεινεν όραν τοΐς οίκείοις οφθαλμοΐς τήν κοινωνον αύτω του βίου ύπο ταΐς του βασιλέως χερσί γενομένην. Όσον δέ τουτό έστιν άφόρητον, ίσασιν οσοι γυναίκας εχουσι. Δια τουτο καί σοφός τις ελεγε· Μεστος ζήλου θυμος άνδρος αύτης· ού φείσεται έν ήμέρα κρίσεως, ούκ άνταλλάξεται ούδενος λύτρου τήν εχθραν. Άλλα το βαρυ τουτο καί πάσιν άφόρητον ορα πως δια τον του θανάτου φόβον γενναίως ό δίκαιος ηνεγκε. Τουτο δέ καί έπί των σωματικων παθων συμβαίνειν εθος· έπειδαν γαρ δύο κατα ταύτο πάθη πολιορκη το σωμα το ήμέτερον, ή του ένος έπίτασις άποκρύπτει το ετερον, καί ολοι της οδύνης έκείνης γινόμεθα, καί πολλάκις ούδέ αίσθησιν του έτέρου λαμβάνομεν, της πολλης οδύνης περισπώσης ήμάς, καί ούκ άφιείσης του έλάττονος πάθους πεΐραν λαβεΐν. Τον αύτον δή τρόπον καί ό δίκαιος ούτος νυν όρων του θανάτου τον φόβον έπικείμενον, πάντα τα λοιπα φορητα ήγεΐτο. Άλλα ταυτα άκούων, άγαπητέ, μή καταγνως του δικαίου μικροψυχίαν, εί τον θάνατον έδεδοίκει· άλλα θαύμασον του πάντων ήμων Δεσπότου τήν ύπερβάλλουσαν περί ήμάς φιλανθρωπίαν, οτι τον θάνατον τον τοΐς δικαίοις έκείνοις καί άγίοις τότε φοβερον, τουτον νυν εύκαταφρόνητον ειργασατο ο Χριστός, και ον εδεδοικεισαν οι ενάρετοι έκεΐνοι καί τοσαύτην παρρησίαν προς τον Θεόν εσχηκότες, τούτον νυν καταγελωσι καί νέοι καί κόραι άπαλαΐ. Ούδέ γαρ θάνατός έστι λοιπον, άλλ' ύπνος και άποδημια, και μεταστασις άπο των χειρόνων επι τα βελτίω. Ό γαρ θάνατος του Δεσπότου τήν άθανασίαν ήμΐν έδωρήσατο, καί κατελθών είς τον αδην έξέλυσεν αύτου τα νευρα, καί τήν Ισχυν αύτου καθεΐλε· καί τον φοβερον προ τούτου καί άμείλικτον, τουτον ούτως εύκαταφρόνητον ειργασατο, ως και επιπηδαν τινας και επειγεσθαι προς τήν εντευθεν μετάστασιν. Δια τουτο και Παυλος βοα λέγων, Το άναλυσαι και συν Χριστώ είναι πολλω μάλλον κρεΐσσον. Άλλα ταυτα μέν νυν μετα τήν του Χριστου παρουσίαν, μετα το συγκλασθηναι τας πύλας τας χαλκάς, μετα το πανταχου της οίκουμένης τον ήλιον της δικαιοσύνης εκλάμψαι. Τότε δέ ετι φοβεραν είχε τήν πρόσοψιν, και κατέσειε των δικαίων εκείνων άνδρων τήν διάνοιαν· διο και πάντα τα άλλα κούφως εφερον, καν άφόρητα ετύγχανεν οντα. Δια τουτο και ο δίκαιος ούτος φοβούμενος των εν Γεράροις οίκούντων τήν επιβουλήν, ούχ ως γυναίκα, άλλ' ως άδελφήν επαγόμενος, ουτω τήν ενταυθα παροΐκησιν ποιείται. Και καθάπερ είς τήν Αίγυπτον κατελθεΐν αύτον συνεχώρησεν ο Θεος, βουλόμενος και τους άγνώμονας εκείνους και άναισθήτους του δικαίου μαθεΐν τήν άρετήν· ουτω και ενταυθα τήν οίκεΐαν μακροθυμίαν επιδείκνυται ο Δεσπότης, ινα και του δικαίου ή υπομονή δια πάντων εκλάμψη, και ή του Θεου περι αύτον εύνοια πάσι κατάδηλος γένηται. Άπέστειλε δέ Άβιμέλεχ ο βασιλεύς Γεράρων, λαβεΐν τήν Σάρραν. Έννόησόν μοι τον χειμωνα των λογισμων, ων υπέμεινεν ο δίκαιος ορων αύτου τήν γυναΐκα άπαγομένην, και ούδέν δυνάμενος επαμυναι. Σιγή γαρ απαντα εφερεν, ειδώς οτι ού περιόψεται αύτον ο Δεσπότης, άλλα ταχεΐαν παρέξει τήν συμμαχίαν. Και της Σάρρας δέ θαυμάσαι εστι τήν πολλήν φιλοστοργιαν, πως του κινδύνου του θανάτου τον δικαιον εξαρπάσαι βουλομένη· εξην γαρ αύτήν εκκαλύψασαν το δράμα, διαφυγεΐν τήν ομολογουμένην υβριν· άλλ' υπέμεινεν απαντα γενναίως, ινα τω δικαΐφ τήν σωτηρίαν πραγματεύσηται. Και επληρουτο εκείνο το ειρημένον, οτι έσονται οι δύο εις σάρκα μιαν. Ωσπερ γαρ μια σαρξ οντες, ουτω της άλλήλων σωτηριας εκήδοντο, και τοσαύτην επεδεικνυντο τήν ομόνοιαν, ως εν σωμα τυγχάνοντες και μια ψυχή. Ταυτα άκουέτωσαν άνδρες, άκουέτωσαν γυναΐκες· γυναΐκες, ινα τοσαύτην περι τους άνδρας τήν φιλοστοργίαν έπιδεικνύωσι, και μηδέν έτερον προτιμωσι της έκείνων σωτηρίας· και ανδρες, ιν' ουτω πολλην την περι αύτας εύνοιαν εχωσι, και ώς μίαν ψυχην κεκτημένοι και εν σωμα οντες, ουτω παντα διαπραττωνται. 

γ. Τούτο γαρ άληθές συνοικέσιον, όταν τοσαύτη έν αύτοΐς πολιτεύηται συμφωνία, όταν τοσουτος η ο σύνδεσμος, όταν ουτως ώσι τη άγάπη συνεσφιγμένοι. Καθαπερ γαρ σωμα προς εαυτό ούκ αν ποτε διαστασιασειεν, ούδέ ψυχη προς εαυτήν· ουτως ανδρα και γυναίκα ού διαστασιαζειν, άλλ' ήνωσθαι χρή. Τότε γαρ και τα μυρία αύτοΐς άγαθα έπιρρευσαι δυνήσεται. Όπου γαρ ομόνοια τοσαύτη, έκεΐ πάντων των άγαθων ή σύνοδος, έκεΐ ή ειρήνη, έκεΐ ή άγαπη, έκεΐ ή εύφροσύνη ή πνευματική· ούδαμου πόλεμος, ούδαμου μαχη, ούδαμου εχθρα και φιλονεικία· άλλα ταυτα παντα έκποδών γίνεται, της ρίζης των άγαθων, της ομονοίας λέγω, ταυτα παντα άφανιζούσης. Άπέστειλε δέ Άβιμέλεχ βασιλεύς Γεραρων, και ελαβε την Σαρραν. Και εισηλθεν ο Θεος προς Άβιμέλεχ έν υπνω την νύκτα, και ειπεν· Ιδού συ άποθνήσκεις περι της γυναικος, ής ελαβες· αυτη δέ έστι συνωκηκυΐα άνδρί. Όρα Θεου φιλανθρωπίαν· έπειδη ειδε τον δίκαιον δια τον του θανατου φόβον γενναίως ένεγκόντα της Σαρρας την άφαίρεσιν, και τον βασιλέα ώς άδελφην του δικαίου ουτως αύτην άγόμενον, λοιπον την οικείαν πρόνοιαν έπιδείκνυται, ομου και τον δίκαιον περιφανέστερον άποδεικνύς, και την Σαρραν της υβρεως έλευθερων, και τον βασιλέα άπαλλαττων της παρανομίας. Και εισηλθεν ο Θεος προς Άβιμέλεχ έν υπνω την νύκτα. Κατ' αύτον, φησι, τον του υπνου καιρον έξαρπασαι αύτον βουλόμενος της παρανομίας, ένέθηκεν αύτου τη διανοία την γνωσιν, και τα λανθανοντα αύτω εις φως ηγαγε, και πολύν τον φόβον αύτω έπέτεινε, τον θανατον άπειλήσας. Άποθνήσκεισ γαρ, φησι, περι της γυναικος, ής ελαβες· αυτη δέ έστι συνωκηκυΐα άνδρί. Άβιμέλεχ δέ ούχ ηψατο αύτης. Ταυτα δέ παντα έγίνετο, ινα ή του Θεου έπαγγελία ή εις τον πατριαρχην εις εργον έξέλθη. Έπειδη γαρ προ βραχέος ύπέσχετο αύτω τον Ισαάκ τεχθήσεσθαι, έγγυς δέ λοιπον ο καιρος ην, ιν' ουν μη λυμήνηταί τι τη του Θεου έπαγγελία, τοσουτον φόβον τω Άβιμέλεχ έπιτίθησιν, ώς καταπληχθέντα αύτον μη τολμησαι έφαψασθαι της Σαρρας. Δια γαρ τουτο προσέθηκεν ή θεία Γραφη, ότι Άβιμέλεχ ούχ ηψατο αύτης· άλλα και άπολογεΐται ύπέρ του τολμήματος, καί φησι, Κύριε, εθνος δίκαιον και άγνοουν άπολεΐς; Μη γαρ αύτου ειδως, φησι, γυναίκα ουσαν αυτήν, τούτο πεποιηκα; μη γαρ άδικησαι βουλόμενος τον ξένον; μη γαρ ώς γυναίκα άφαιρούμενος; Ώς άδελφην μέλλων λαμβάνειν τούτο διεπραξάμην, νομίζων καί ταύτη τιμήσειν καί αυτόν. Έθνοσ ουν άγνοουν καί δίκαιον άπολείς; Μετα του δικαίου, φησί, πεποιηκότα με το έπιχείρημα άπολείς;

Ειτα σαφέστερον ποιων οπερ ελεγε, φησιν· Ουκ αυτός μοι ειπεν, οτι Αδελφή μου έστι, και αυτη μοι ειπεν, οτι Αδελφός μου έστί; Σκόπει πως είχον την ομόνοιαν καί την συμφωνίαν. Καί αυτος, φησί, τουτό μοι είπε, καί αυτη συνέθετο τοίς παρ' αυτου λεγομένοις. Έν καθαρα καρδΐα, καί έν δικαιοσύνη χειρων έποίησα τουτο, φησΐν· ουχ ώσπερ παράνομόν τι μέλλων διαπράττεσθαι, άλλ' ώς νενομισμένον καί άκόλουθον, καί ουδεμίαν εχον μέμψιν τουτο πεποίηκα. ΤΙ ουν ο φιλάνθρωπος Δεσπότης; Είπε δε αυτω ο Θεος καθ' υπνον. Όρα πόση συγκαταβάσει κέχρηται ο των ολων Δεσπότης, την οίκεΐαν άγαθότητα δια πάντων έπιδεικνύμενος. Κάγω εγνων, φησίν, οτι έν καθαρα καρδία έποίησας τουτο. ΟΙδα, φησίν, οτι αυτοι τουτο το δραμα κατεσκεύασαν, και οτι άπατηθείς τοίς παρ' αυτων λεγομένοις τουτο πεποίηκας· και δια τουτο, ινα μη δια την άπάτην έκεινων αμάρτης, Έφεισάμην, του μη αμαρτείν σε είς έμέ. Πολλη του ρήματος ή συγκατάβασις, μεγίστη του Δεσπότου ή φιλανθρωπία. ΕΙς έμε, φησιν, εμελλεν άνατρέχειν το αμάρτημα. Καθάπερ γαρ έπι των άνθρώπων, οταν τις είς τινα των οίκετων πολλης άπολαύοντα της τιμης παρα του δεσπότου ύβριστικόν τι διαθη, οίκεΐαν ήγείται την υβριν ο δεσπότης, καΐ φησιν· Έμε υβρισας δι' ών τον έμον οικέτην ουτω διέθηκας· και γαρ τα εις έκεινον γινόμενα είς έμε διαβαίνει· τον αυτον δη τρόπον και ο άγαθος Δεσπότης, Έφεισάμην σου, φησι, του μη αμαρτείν σε εις έμέ. Έμοι, φησιν, οικέται τυγχάνουσι, και ουτως αυτων ποιουμαι πολλην την κηδεμονίαν, οτι οικειουμαι τα εις αυτους γινόμενα, καν τε άγαθα η, καν τε έναντΐα· Ένεκεν τούτου ουκ άφηκά σε αψασθαι αυτης. Έπειδη πολυ αυτων κήδομαι, τουτο ειδως οτι έξ άγνοιας μέλλεις την υβριν αυτοίς ταύτην έπάγειν, Έφεισάμην σου, του μη αμαρτείν σε εις έμέ. Μη δη απλως ώς ενι των τυχόντων πρόσεχε τω άνδρι, άλλα μάνθανε οτι των έμοι περισπουδάστων έστι, και των πολλην έχόντων προς έμε την οικεΐωσιν. Απόδος τοΐνυν την γυναίκα τω άνθρώπω, οτι προφήτης έστι, και προσεύξεται περι σου, και ζήση. Όρα πως την άρετην του δικαιου έκκαλύπτει· και προφήτην αυτον καλεΐ, και μονονουχί παρασκευάζει τον βασιλέα ικέτην αύτοΰ γενέσθαι. Προσεύξεται γάρ περί σου, καί ζήση, φησίν. Έκεΐνος μέν ούν, δεδοικώς τον παρά σοΰ θάνατον, το δράμα τοΰτο κατεσκεύασε, καί μονονουχί συνέπραξε προς τήν τής Σάρρας υβριν γίνωσκε δέ οτι αι παρ' έκείνου προσευχαί τήν ζωήν σοι παρέξουσιν. Ειτα ινα μή τή έπιθυμία φλεγόμενος, καί ύπο τοΰ κάλλους τής Σάρρας ήττωμενος, ελαττον φροντίση των προςταττομένων, έπιτείνει τον φόβον, καί τήν τιμωρίαν έπαγγέλλεται μείζονα έπάξειν. Ει γάρ μή άποδίδως, φησί, γνωθι οτι άποθανή σύ τε καί πάντα τά σά.

Ού μόνον αύτος τής παρακοής, φησίν, ύφέξεις τήν τιμωρίαν, άλλά καί πάντα τά σά διά σέ θάνατος καταλήψεται. Διά τοΰτο δέ κατά τον τής νυκτος καιρον ταΰτα άπαντα ο Θεος αύτω διελέγετο, ινα μετά ήσυχίας δεξάμενος τήν παραίνεσιν, μετά πολλοΰ τοΰ φόβου το προςταχθέν εις εργον άγάγη. Εύθέωσ γάρ ορθρίσας Άβιμέλεχ, φησίν, έκάλεσε τους παΐδας αύτοΰ, καί έλάλησε πάντα τά ρήματα ταΰτα εις τά ώτα αύτων. 

δ. Όρα πως κήρυξ γίνεται λοιπον ο βασιλεύς τής τοΰ δικαίου άρετής, καί πάσιν αύτον κατάδηλον ποιεΐ. Καλέσας γάρ, φησί, πάντας τους παΐδας αύτοΰ, διηγήσατο πάντα τά προς αύτον παρά τοΰ Θεοΰ δηλωθέντα, ινα πάντες γνώσι καί τοΰ Θεοΰ προς αύτον τήν εύνοιαν, καί τής προνοίας ής άξιοΰται παρά τοΰ Δεσπότου διά τήν των τρόπων άρετήν. Έφοβήθησαν δέ πάντες οι άνθρωποι σφόδρα. Ειδες πως ούχ άπλως ούδέ εική τάς μεταναστάσεις έποιειτο ο δίκαιος; Ει γάρ έπί τής σκηνής τής προτέρας εμενε, πόθεν ειχον άπαντες οι έν Γεράροις γνωναι, οσης ο δίκαιος άπολαύει τής παρά τοΰ Θεοΰ προνοίας; Έφοβήθησαν δέ πάντες οι άνθρωποι σφόδρα. Πολυς αύτων φόβος κατεσκεδάσθη, περί τοΰ παντος ήγωνίασαν. Ειτα, εκάλεσε, φησίν, Άβιμέλεχ τον Αβραάμ. Έννόει μοι μεθ' οσης λοιπον τής περιφανείας ο δίκαιος εισάγεται προς τον βασιλέα, ο προ μικροΰ παρ' αύτοΐς εύκαταφρόνητος νομιζόμενος, καί καθάπερ άλήτης καί ξένος. Άθρόον πάντων συνδραμόντων καλεΐται ο πατριάρχης ούδέν τούτων ειδώς τέως, καί έμάνθανε λοιπον παρ' αύτοΰ τοΰ βασιλέως τά παρά τοΰ Θεοΰ δι' αύτον εις έκεΐνον γεγενημένα. Ειπε γάρ αύτω· Τί τοΰτο έποίησας ήμΐν; τί ήμάρτομεν εις σέ, οτι έπήγαγες έπ' έμέ καί έπί τήν βασιλείαν μου άμαρτίαν μεγάλην; Εργον, ο ούδείς ποιήσει, έποίησας ήμΐν. Τί ένιδών έποίησας τοΰτο; Διά τί, φησί, τοσαύτη με περιβαλεΐν άμαρτία ήβουλήθης; τίνος ενεκεν, και τί έννοήσας τούτο πεποίηκας; Όρα πως δια των οικείων ρημάτων δείκνυσι τήν παρα του Θεού απειλήν τήν εις αυτόν γεγενημενην. Επειδή γαρ ειπεν αύτω, οτι Ει μή αποδίδως, αποθανη συ καί πάντα τα σα, τουτο αύτο έρμηνεύων ο Άβιμελεχ φησί· Τί ημαρτον εις σε, οτι έπήγαγες έπ' έμε και έπι τήν βασιλείαν μου άμαρτίαν μεγάλην; Μή γαρ μεχρις έμου είχε στηναι τα της τιμωρίας; Πασά μου ή βασιλεία άρδην εμελλεν αφανίζεσθαι έκ της απάτης της παρα σου γεγενημενης. Τί ουν ένιδων έποίησας τουτο; Σκοπει ένταυθα, αγαπητέ, του δικαίου το φρόνημα, οπως έν τάξει απολογίας διδασκαλίαν αύτοΐς θεογνωσίας εισάγει. Είπα γαρ, φησί, Μήποτε ούκ εστι θεοσεβεια έν τω τόπω τούτω, έμε τε αποκτενουσιν ενεκεν της γυναικός μου; Εναγώνιος, φησί, γεγονα, μήποτε δια το ετι τη πλάνη ύμας κατεχεσθαι ούδεμίαν του δικαίου πρόνοιαν ποιησθε, καί δια τουτο ύμων φειδόμενος, μή μαθόντες αύτήν γυναΐκά μου γεγενησθαι δια τήν περί ταύτην έπιθυμίαν έμέ ανελεΐν έπιχειρήσητε, τουτο έποίησα. Όρα πως δια των ολίγων τούτων ρημάτων ομου καί καθήψατο αύτων, καί έδίδαξεν οτι δεΐ τον έπί πάντων Θεον έν νω λαμβάνοντα μηδέν των παρανόμων διαπράττεσθαι, αλλα τον ακοίμητον έκεΐνον οφθαλμον δεδοικεναι, καί δια τήν έκεΐθεν έπηρτημενην δίκην πολλήν του δικαίου ποιεΐσθαι τήν πρόνοιαν. ΕΙτα βουλόμενος τήν ύπέρ έαυτου απολογίαν ποιησαι, φησί· Μή νομίσητε με καί ούτως έψευσθαι. Καί γαρ αδελφή μου έστίν έκ πατρος, αλλ' ούκ έκ μητρός· έγενήθη δε μοι εις γυναικα. Τον αύτόν μοι, φησί, πατερα έπιγράφεται, δι' ο καί αδελφήν αύτήν έκάλεσα. Μή τοίνυν καταγνωτε μου. Ει γαρ καί ο φόβος του θανάτου εις τήν ανάγκην με ταύτην κατεστησε, καί το δεδοικεναι μήποτε δια ταύτην έμέ μέν αποκτείνητε, ταύτην δέ περιποιήσησθε· αλλ' ομως ούδέ ούτως έστί ψευδος το παρ' έμου ειρημενον. Όρα πόσην ποιεΐται τήν σπουδήν ο δίκαιος, ώστε δεΐξαι μηδέ έν τούτω έαυτον ψευσάμενον. Καί ινα πάντα μετα ακριβείας μάθητε παρ' έμου, ακούσατε καί τήν βουλήν, ην μεταξυ αλλήλων έσχήκαμεν, Ήνίκα έξήγαγε με ο Θεος έκ του ο’ίκου του πατρός μου. Θεα μοι ένταυθα τήν πολλήν του δικαίου σοφίαν, πως έν τάξει διηγήσεως διδάσκει αύτους, ως έξ αρχης καί έκ προοιμίων των φκειωμενων έστί τω Θεω, καί οτι αύτος καί οικοθεν αύτον ανεστησε, καί έκεΐσε ηγαγεν, ινα μάθη ο βασιλεύς, οτι των πολλήν έχόντων έστί προς τον Θεον παρρησίαν. Ήνίκα, φησίν, έξήγαγε με ο Θεος έκ του οικου του πατρος μου, ειπον αυτή· Ταυτην την δικαιοσύνην ποιήσεις έπ' έμέ· εις πάντα τοπον, ού έαν εισέλθωμεν έκεΐ, είπε, οτι Αδελφός μου έστίν.

Έπειδη γαρ άνωτέρω είπεν· Είπα γαρ, Μήποτε ουκ εστι θεοσέβεια έν τω τοπω τούτω· και έδόκει πολύ αυτών καθάπτεσθαι, βουλόμενος το σφοδρόν του ρήματος ύπεκλυσαι, ένταυθά φησιν, οτι Μη νομίσητε, οτι ύμών ενεκεν μονον τουτο πεποιηκέναι έπέγνωμεν. Ευθέως γαρ Ήνίκα έξήγαγέ με ο Θεός έκ του οικου του πατρος μου, είπον αυτή· Ταύτην την δικαιοσύνην ποιήσεις εις έμε εις πάντα τοπον, ού έαν εισέλθωμεν. Περί πάντων τών την γην, φησίν, ταύτην οικούντων την παραγγελίαν προς αυτην έποιησάμην· καί έδίδαξε οτι και ούτως έκτος ψεύδους έστιν ή ύποκρισις.

Ό γαρ του θανάτου φοβος εις τουτο ήμας έλθεΐν κατηνάγκασε. Ταυτα ειπών ο δίκαιος, καί τον θυμόν αυτών κατεμάλαξε, καί την οικείαν άρετην έξεκάλυψε, καί άρκουσαν αυτοΐς διδασκαλίαν ένέθηκε θεοσεβείας. Αιδεσθείς τοίνυν ο βασιλεύς του δικαίου την πολλην έπιείκειαν, τή οικεία φιλοτιμία άμείβεται τον πατριάρχην. Έλαβε γαρ, φησίν, Άβιμέλεχ χίλια δίδραχμα, καί προβατα, καί μοσχους, καί παΐδας, καί παιδίσκας, καί άποδέδωκεν αυτω Σάρραν την γυναίκα αυτου. Ειδες, άγαπητε, την ευμήχανον του Θεου σοφίαν; Ό γαρ περί του θανάτου δεδοικώς, καί πάντα ποιών ώστε δυνηθηναι τουτον διαφυγεΐν, ου μονον τον θάνατον διέφυγεν, άλλα καί πολλης άξιουται παρρησίας, καί περιφανης άθροον γίνεται.

ε. Τοιαυτα γαρ τα παρα του Θεου· ου μονον τών λυπηρών έλευθεροΐ τούς γενναίως άντέχειν προς τούς έπιοντας πειρασμούς σπουδάζοντας, άλλα καί τοσαύτην έν αυτοις τοις λυπηροις παρέχει την ευφροσύνην, ως καί λήθην ήμας εχειν παντελή, καί έν πολλή γίνεσθαι τών άγαθών περιουσία. Καί ορα λοιπον του βασιλέως την προς τον δίκαιον θεραπείαν. Ου μονον γαρ τοΐς τοσούτοις αυτον δώροις τιμά, άλλα καί την έξουσίαν αυτω δίδωσι της έν τή γή κατοικήσεως. Ιδού γαρ, φησίν, ή γη μου έναντίον σου έστίν· ού έάν σοι άρέσκη, κατοίκει. Έπειδη γαρ εμαθεν, οτι δι' έκεΐνον καί δια τας έκείνου προσευχας ή ζωη αυτω κεχάρισται, ως ευεργέτην λοιπον καί προστάτην, τον ξένον, τον άλήτην, τον ουδαμοθεν γνώριμον ούτω θεραπεύειν έπείγεται Τή δε Σάρρα, φησίν, είπεν· Ιδού δέδωκα χίλια δίδραχμα τω άδελφω σου. Όρα πώς δεξάμενος την παρα του δικαίου διδασκαλίαν, καί πιστεύσας τοΐς παρ' αυτου ειρημένοις, και αύτος άδελφον αύτης αύτον καλεΐ. 'Άπερ δέδωκα, φησί, τω άδελφω σου, εσται εις τιμήν του προσώπου σου, καί πάντα άλήθευσον. Τί έστιν, Εις τιμήν του προσώπου σου, καί πάντα άλήθευσον; Ύπερ ών δι' άγνοιαν έπεχείρησα γαμετήν σε ούσαν του δικαίου εις τήν οικίαν τήν έμήν άγαγεΐν, υπερ τούτου μόνου, έπειδή υβρεώς σοι αίτιος γέγονα, τα χίλια δέδωκα δίδραχμα, θεραπεύων τα παρ' έμου γεγενημένα εις σέ. Άλλα Πάντα άλήθευσον. Τί έστι, Πάντα άλήθευσον; Πάντες, φησί, παρα σου μανθανέτωσαν, ότι ούδεν γέγονε παρ' έμου παράνομον, ότι ανέπαφος έξηλθες έκ της οικίας της έμης. Δίδαξον, φησί, τον άνδρα τον σον, ότι άθώός ειμι της άμαρτίας μανθανέτω παρα σου, ώς ούδεν ειργασταί μοι. Τίνος δε ενεκεν ταυτά φησιν; Ινα μαθών παρ' αύτης ο δίκαιος καί πληροφορηθείς τας υπερ αύτου προσευχας άνενέγκη τω Δεσπότη. Επειδή γαρ ειπεν έκεΐνος, ότι Πάντα άλήθευσον, άντί του, Δίδαξόν σου τον άνδρα τα γεγενημένα, εύθέως έπήγαγεν ή Γ ραφή· Καί προσηύξατο Άβρααμ προς τον Θεον, καί ιάσατο ο Θεος τον Άβιμέλεχ, καί τήν γυναίκα αύτου, και τας παιδίσκας αύτου, και ετικτον· ότι συγκλείων συνέκλεισεν εξωθεν πάσαν μήτραν έν τω οίκω του Άβιμέλεχ ενεκεν Σάρρας της γυναικος Άβραάμ. Όρα πώς δια πάντων περιφανέστερον τον δίκαιον ποιησαι βουλόμενος ο Δεσπότης, ταΐς προσευχαΐς του πατριάρχου τήν σωτηρίαν του βασιλέως και πάντων τών έν τω οικω αύτου χαρίζεται. Προσηύξατο γαρ, φησιν, Άβρααμ προς τον Θεον, και ιάσατο ο Θεος τον Άβιμέλεχ, καί τήν γυναίκα αύτου, καί τας παιδίσκας αύτου, και ετικτον· ότι συγκλείων συνέκλεισε Κύριος εξωθεν πάσαν μήτραν έν τω οίκω του Άβιμέλεχ. Δια τουτο, καίτοι της άμαρτίας έκτος γενομένου του βασιλέως, τήν τιμωρίαν ταύτην αύτω έπήγαγεν ο άγαθος Δεσπότης, ινα ταΐς προσευχαΐς του δικαίου έπινεύσας, ουτω τήν λύσιν έπαγάγη, και περιφανέστερον και λαμπρότερον τον δίκαιον άπεργάσηται. Πάντα γαρ άει ποιεΐ και πραγματεύεται, και ουτως έκαστον οικονομεΐ, ώστε τους αύτω δουλεύοντας, καθάπερ φωστηρας, ουτω διαλάμπειν, και τήν τούτων άρετήν πανταχου κατάδηλον γίνεσθαι Και όρα μοι λοιπον, άγαπητε, μετα τήν τών λυπηρών άπαλλαγήν, πώς πάλιν διαδέχεται τον δίκαιον ή κορωνις τών άγαθών, ή της έπαγγελίας υπόσχεσις, και εις εργον λοιπον έξήει τα πάλαι παρα του Θεου έπαγγελθέντα αύτω. Και Κύριος, φησιν, έπεσκέψατο τήν Σάρραν, καθα ειπε, και έποίησε τη Σάρρα, καθά έλάλησε. Και συλλαβουσα ετεκε Σάρρα τω Αβραάμ υίον εις το γήρας, εις τον καιρόν, καθά έλάλησεν αύτω Κύριος. Τί έστι, Καθά έλάλησε, καί, Καθά είπε; Καθάπερ, φησίν, ύπέσχετο, ήνίκα έπεξενώθη μετά των άγγέλων εις τήν δρυν τήν Μαμβρη, ειρηκώς οτι Εις τον καιρον τουτον έλεύσομαι, και εσται τη Σάρρα υίος. Ταυτα τοίνυν εις εργον έξηλθε, καί τά τη φύσει άπηγορευμένα, ταυτα έώρων εις εργον έκβεβηκοτα, ού κατά άνθρωπίνην άκολουθίαν, άλλά κατά θείαν χάριν. Καί έκάλεσε το όνομα του υίου αύτου, ον ετεκεν αύτω Σάρρα, Ισαάκ. Ούχ απλως έπεσημήνατο ή θεία Γ ραφή το, Όν ετεκεν αύτω Σάρρα· ού γάρ είπεν απλως, Εκάλεσε το όνομα του υίου αύτου, άλλά προσέθηκεν, Όν ετεκεν αύτω Σάρρα, τουτ' εστιν ή στείρα, ή άγονος, ή γεγηρακυια. Και περιέτεμεν αύτον, φησί, τη ήμέρα τη όγδοη καθά ένετείλατο Κύριος. Ουτω γάρ ήν διαταξάμενος, ώστε τη ήμέρα τη όγδοη περιτέμνεσθαι λοιπον τά τικτομενα. Είτα ίνα μάθωμεν λοιπον τήν αφατον δύναμιν του Θεου, οτι καί τά παρά άνθρώποις άδύνατα παρ' αύτω δυνατά, διά τουτο καί τον χρόνον ήμιν πάλιν έπισημαίνεται ή θεία Γ ραφή, καί μετά τον τόκον διδάσκει ήμας λέγουσα. Αβραάμ δε ήν έτων έκατον, ήνίκα έγένετο αύτω Ισαάκ ο υίος αύτου. Είπε δε Σάρρα· Γέλωτά μοι έποίησεν ο Κύριος· ος γάρ αν άκούση, συγχαρειταί μοι. Τί έστι,

Γέλωτά μοι έποίησεν ο Κύριος; Εύφροσύνης ύπόθεσίς μοι ο τόκος έστίν. Καί τί θαυμαστον, ει έμοί; Καί πάντας τους άκούοντας συνηδομένους εξω, ούκ έπειδή ετεκον, άλλ' έπειδή ουτως ετεκον. Το παράδοξον του γεγενημένου πάντας εις θαυμα καταστήσει, καί πλείονα πασι παρέξει τήν ήδονήν, οταν μάθωσιν, οτι έγώ ή των νεκρων ούδεν αμεινον διακειμένη, άθρόον μήτηρ γέγονα, καί άπο κατεψυγμένης μήτρας παιδίον ετεκον, καί μήν θηλάζειν δύναμαι, καί πηγάς γάλακτος άφιέναι ή μηδεμίαν έλπίδα λοιπον τεκνογονίας εχουσα. Καί είπε· Τίς άναγγελει τω Αβραάμ, οτι θηλάζει το παιδίον Σάρρα;

Διά γάρ τουτο καί του γάλακτος αί πηγαί παρεσχέθησαν, ίνα τον τόκον πιστώσωνται, καί μή τις ύπόβλητον είναι νομίση το παιδίον· αί γάρ πηγαί του γάλακτος πασιν έκήρυττον παρά πασαν άνθρωπίνην προσδοκίαν είναι το γεγενημένον. Τίς άναγγελει, οτι θηλάζει παιδίον Σάρρα; οτι ετεκον υίον έν γήρα μου; οτι έγώ ή γεγηρακυια τεκειν ηδυνήθην, καί έν ήλικία τοιαύτη παιδίον τρέφειν δύναμαι; Καί ηύξήθη, φησί, το παιδίον, καί άπεγαλακτίσθη. Καί έποίησεν Αβραάμ δοχήν μεγάλην, ή ήμερα άπεγαλακτίσθη ο υίος αύτοΰ.

. Είδες τοΰ Θεοΰ τήν αφατον σοφίαν, όπως διά πάντων τήν ύπομονήν τοΰ δικαίου βασανίσας, οτε άπαγορεύειν εδοξε και αύτος και πάντες οί εις αύτον ορωντες, τή άνθρωπεία φύσει κατακολουθοΰντες, τότε τήν οίκείαν ύπόσχεσιν εις εργον ήγαγε; Και ήμεις τοίνυν, άγαπητοι, τήν αύτήν τω δικαίω ύπομονήν έπιδεικνυώμεθα, καί μηδέποτε ναρκωμεν, άλλά ταις χρησταις έλπίσι τρεφώμεθα, ειδότες οτι ούτε δυσκολία πραγμάτων, ούτε ετερον τι των ανθρωπίνων ίκανον κώλυμα ήμιν γενέσθαι, έπειδάν ή τοΰ Θεοΰ χάρις τήν οίκείαν φιλοτιμίαν έπιδείξασθαι βουληθή. Όταν γάρ έκεινος νεύση, πάντα είκει καί παραχωρεί, καί τά δύσκολα εύκολα γίνεται, καί τά άδύνατα δυνατά· μόνον έάν ήμεις στερράν τήν εις αύτον πίστιν έπιδεικνυώμεθα, καί προς το μέγεθος αύτοΰ άφορωντες, άνώτεροι γινώμεθα των άνθρωπίνων άπάντων.

Ό γάρ τά μέλλοντα άγαθά καί τά άπόρρητα έκεινα ύποσχόμενος τοις μετ' άρετής τήν ένταΰθα ζωήν διανύουσιν, ού πολλω μάλλον καί τά ένταΰθα παρέξει, καί μάλιστα, έάν ήμεις έκείνων έφιέμενοι, των παρόντων ύπερορωμεν; Τ ότε γάρ αύτων μάλιστα άπολαύσομεν μετά δαψιλείας, οταν αύτων ύπεριδειν βουληθωμεν. Ταΰτ' ούν είδότες, έκεινα ποθωμεν τά μένοντα καί άκίνητα άγαθά, τά τέλος ούκ έπιστάμενα, ίνα καί τον παρόντα βίον άλύπως διανύσωμεν, κάκείνων έπιτυχειν δυνηθωμεν, ών γένοιτο πάντας ήμάς άπολαΰσαι, χάριτι καί φιλανθρωπία τοΰ Κυρίου ήμων Ίησοΰ Χριστοΰ, μεθ' ού τω ΠατρΙ ή δόξα, άμα τω άγίω Πνεύματι, νΰν καί άεΐ, καί είς τους αΐωνας των αΙώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: