6 ΟΜΙΛΙΑ ΜΖ΄ .Και έγένετο μετα τα ρήματα ταύτα, ο Θεος έπείραζε τον Άβραάμ.

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

6 ΟΜΙΛΙΑ ΜΖ΄ .Και έγένετο μετα τα ρήματα ταυτα, ο Θεος έπείραζε τον Άβραάμ.

α. Πολυ τών σήμερον ήμΐν άναγνωσθέντων το κέρδος, και άφατος ο θησαυρος ο τοΐς βραχέσι τούτοις ρήμασιν έγκεκρυμμένος. Τοιαυτα γαρ τα θεία λόγια· ούκ έν τω πλήθει των ρημάτων, άλλ' έν τη συντομία των λόγων πολυν έναποκείμενον έχει τον πλούτον. Φέρε ούν, άναπτύξωμεν τα είρημένα, καί καταμάθωμεν άκριβως των σήμερον άναγνωσθέντων τήν δύναμιν. Ουτω γαρ πάλιν είσόμεθα καί του πατριάρχου τήν πολλήν άρετήν, καί του Θεου τήν ύπερβάλλουσαν φιλανθρωπίαν. Καί έγένετο, φησί, μετα τα ρήματα ταυτα, ο Θεος έπείραζε τον Αβραάμ. Τί βούλεται ταυτί τα ρήματα. Καί έγένετο μετα τα ρήματα ταυτα, ο Θεος έπείραζε τον Αβραάμ; Σκόπει μοι τήν θείαν Γραφήν, πως έντευθεν ηδη βούλεται έκκαλύψαι ήμίν του δικαίου τήν άρετήν. 

Καί έπειδή μέλλει διηγείσθαι τήν πείραν τήν παρα του Θεου έπαγομένην τω Αβραάμ, πρότερον ήμας βούλεται τον καιρον διδάξαι, καθ' ον ταυτα ο πατριάρχης έπετάττετο, καί πότε τον Ίσαακ άνενεγκείν έκελεύετο, ίνα μάθης τήν πολλήν του πατριάρχου ύπακοήν, καί όπως των τω Θεω δοκούντων ούδεν προτιμάν ηνέσχετο. Τί ούν έστιν, Εγένετο δε μετα τα ρήματα ταυτα; Επειδή γαρ μετα τον του Ίσαακ τόκον, ήνίκα έθεάσατο ή Σάρρα τον Ίσμαήλ συναναστρεφόμενον τω Ίσαακ, καθάπερ χθες προς ύμας διελέχθημεν, δυσχεράνασα προς τουτο ή Σάρρα έλεγε προς τον Αβραάμ· Έκβαλε τήν παιδίσκην καί τον υιον αύτης· ού γαρ μή κληρονομήση ο υιος της παιδίσκης μετα του υιου μου· έφανη δε τουτο σκληρον τω πατριάρχη, βουλόμενος ο Θεος παραμυθήσασθαι τον δίκαιον, φησίν· Ύπάκουσον Σάρρας της γυναικός σου, καί ποίει το παρ' αύτης λεχθέν· καί μή σκληρόν σοι φαινέσθω το περί του παιδίου καί της παιδίσκης. Εν γαρ τω Ίσαακ κληθήσεταί σοι σπέρμα, καί τουτον δε ποιήσω είς έθνος μέγα, έπειδή σπέρμα σόν έστι. Καί πασα ή ύπόσχεσις αύτω καί ή παρα του Θεου έπαγγελία αυτη ην, ώστε είς πολύ πληθος έκτείνεσθαι τους έκ του Ίσαακ τεχθέντας. Επειδή ταύταις ταίς έλπίσι τρεφόμενος ο δίκαιος διετέλει, καί ώς των τοσούτων καί έπαλλήλων θλίψεων καί πειρασμων τας άμοιβας κομισάμενος, καί έν άσφαλεία λοιπον γεγονώς, καί ορων έν οφθαλμοίς τον μέλλοντα διαδέχεσθαι αύτου τον κληρον, ουτω μετα άδείας καθειστήκει, μεγίστην έντευθεν παραμυθίαν καρπούμενος. Άλλ' ο τα άπόρρητα της διανοίας έπιστάμενος, βουλόμενος ήμίν έκκαλύψαι του δικαίου τήν άρετήν, καί τον πολυν πόθον, ον περί αύτον έπεδείκνυτο, μετα τας τοσαύτας ύποσχέσεις, καί ταύτην τήν πρόσφατον γεγενημένην,καί ης τήν μνήμην έναυλον ειχεν, ότε λοιπον εν ηλικία γεγονεν ο Ίσαακ, και εν αυτω τω ανθει της ήλικίας ετύγχανε, καί τον πόθον του πατρος τον περί αυτον ην ιδειν αυξανόμενον, τότε μετα τα ρήματα ταυτα της επαγγελίας, και μετα το ειπειν, οτι Εν αυτω κληθήσεταί σοι σπερμα, καί αυτος εσται σου διάδοχος· Μετα τα ρήματα ταυτα ο Θεος επείραζε τον Αβραάμ.

Τί εστιν, Επείραζεν; Ουχ ως αυτος αγνοων, αλλα προσηγεν αυτω τήν πειραν, ινα καί οι τότε παρόντες, καί οι εξ εκείνου μεχρι του παρόντος παιδεύωνται τον αυτον πόθον τω πατριάρχη, καί τήν ύπακοήν επιδείκνυσθαι περί τα του Δεσπότου προστάγματα. Καί είπε, φησί, προς αυτόν· Άβρααμ, Αβραάμ. Ό δε είπεν·

Ιδού εγώ. Τί βούλεται ο του ονόματος διπλασιασμός; Της πολλης ευνοίας της περί τον πατριάρχην σημειόν εστι, και εδείκνυ αυτω και δια της κλήσεως, οτι μελλει τι των αναγκαίων αυτω επιτάττειν. Παρασκευάζων τοίνυν αυτον συντειναι έαυτον καί μετα σπουδης προςεχειν τοις παρ' αυτου λεγομενοις, τω διπλασιασμω της κλήσεως εχρήσατο, καί φησιν· Άβρααμ, Άβραάμ. Ό δε είπεν· Ιδού εγώ. Καί είπε· Λάβε τον υιόν σου τον αγαπητον, ον ήγάπησας, τον Ίσαακ, καί πορεύθητι εις τήν γην τήν ύψηλήν, και ανενεγκε αυτον εις ολοκάρπωσιν εφ' εν των ορεων, ων αν σοι ειπω.

Μεγας ο όγκος του επιτάγματος, και ύπερβαινον ανθρωπίνην φύσιν το πράγμα. Λάβε τον υιόν σου τον αγαπητον, ον ήγάπησας, τον Ίσαάκ. Όρα πως δι' αυτών των ρημάτων μείζονα τήν πυράν ανάπτει, και τήν κάμινον της φιλοστοργίας του δικαίου, ην περι τον Ίσαακ εκεκτητο, σφοδρότερον διεγείρει. Λάβε τον υιόν σου τον αγαπητον, ον ήγάπησας, τον Ισαάκ. Εκαστον καθ' έαυτο ικανον καθικεσθαι της του δικαίου ψυχης.

Ου γαρ άπλως είπε, τον Ίσαακ, αλλα προσεθηκε, Τον υιόν σου, ον παρα πάσαν προσδοκίαν εκτήσω, και εν αυτω τω γήρα σχειν ήδυνήθης, Τον αγαπητον, τον περιπόθητόν σου, ον μεθ' ύπερβολης αγαπάς, τον Ίσαακ, ον διάδοχον εξειν προσδοκάς, εξ ου και το σπερμα σου αυξεσθαι επηγγειλάμην, και τοσουτον αυξεσθαι, ως τω πλήθει των αστρων, και τη αμμω τη παρα το χειλος της θαλάσσης εξισωθηναι. Τουτον ούν αυτον Λάβε, και πορεύθητι είς τήν γην τήν ύψηλήν, και ανενεγκε αυτον εκει εις ολοκαύτωσιν εφ' εν των ορεων, ων αν σοι είπω. Θαυμάσαι μοι επεισι, πως και τήν ακοήν ήνεγκεν ο δίκαιος. Τουτον γαρ αυτον, φησι, τον ουτω σοι περιπόθητον, ανενεγκε μοι εις ολοκαύτωσιν εφ' εν των ορεων. Τί ούν ο δίκαιος; Ουκ εταράχθη τον λογισμον, ού συνεχύθη τήν διάνοιαν, ούκ ήπόρησε προς το ξένον του επιτάγματος, ούκ ενενόησεν, ούκ ελογισατο προς έαυτόν· Τί τουτο; ο παρά πάσαν προσδοκίαν σπέρμα χαρισάμενος, ο διά τήν οικεΐαν φιλανθρωπίαν τήν μήτραν της Σάρρας ζωογονήσας νεκρωθεΐσαν, λοιπον μετά το γαλακτοτροφηθηναι και αύξηθηναι, και λοιπον εν ήλικία γενέσθαι, σφαγηναι το τεχθέν μοι κελεύει, καί εις ολοκαύτωσιν άνενεχθηναι· ο προ βραχέως ειπών, Έν αύτω κληθήσεταί σοι σπέρμα, νυν τά εναντία επιτάττει; Καί πως αν εις εργον εξέλθοι ποτέ τά παρ' αύτου επαγγελθέντα; Πως γάρ οιόν τε της ρίζης εκτεμνομένης τους κλάδους φυηναΐ ποτε, η του δένδρου εκκοπτομένου τον καρπον ενεχθηναι, η της πηγης ξηρανθείσης ποταμούς άναδοθηναι; Κατά μέν τήν άνθρωπίνην άκολουθίαν ταυτα γενέσθαι άμήχανον· Θεου δέ βουληθέντος πάντα γενέσθαι δυνατόν. 

β. Αλλά τούτων μέν ούδέν ελογίσατο ο δίκαιος ούτος, άλλά καθάπερ εύγνώμων οικέτης, πάντα λογισμον άνθρώπινον παρωσάμενος, ένος μόνου εγίνετο, του το επιταχθέν εις εργον άγαγεΐν, και ώσπερ εκτος γεγονώς τής άνθρωπείας φύσεως, καί πάσαν συμπάθειαν καί πατρικήν φιλοστοργίαν δευτέραν ήγησάμενος των του Θεου προσταγμάτων, επί τήν εκπλήρωσιν εσπευδε. Καί άναστάς, φησίν, Αβραάμ το πρωϊ, επέσαξε τήν όνον αύτου. Παρέλαβε δέ μεθ' έαυτου δύο παΐδας καί Ισαάκ τον υιον αύτου· καί σχίσας ξύλα εις ολοκάρπωσιν άναστάς επορεύθη, καί ήλθεν επί τον τόπον, ον ειπεν αύτω ο Θεος, τη ήμέρα τη τρίτη. Όρα τον φιλάνθρωπον Δεσπότην, πως καί εν τω διαστήματι βασανίζει του δικαίου τήν άρετήν. Έννόησον δέ καί τον δίκαιον τι εικος ήν υπομένειν ταΐς τρισίν ήμέραις, αύτον καθ' έαυτον μέν άναλογιζόμενον το επίταγμα, καί οτι αύτος μέλλει ταΐς οικειαις χερσί τον ουτω ποθούμενον σφάζειν υιον ενθυμούμενον, ούδενί δέ το πράγμα κοινώσασθαι εχοντα· καί καταπλάγηθι τήν γνώμην αύτου τήν φιλόθεον καί τήν σύνεσιν. Έπειδή γάρ ήδει το μέγεθος του επιτάγματος, ούδενί ολως τουτο γνώριμον ποιεΐ, ούτε τοΐς παισίν, ούτε αύτω τω Ισαάκ, άλλά μόνος καθ' έαυτον τον άγωνα τουτον ήγωνίζετο, και καθάπερ άδάμας τις ουτως άκαταγώνιστος εμενε, τήν άνδρείαν των λογισμών επιδεικνύμενος, ούδέ πολυπραγμονων, άλλ' ε’ίκων μετά πολλου του πόθου τω του Θεου νεύματι. Καί επειδή περί τον τόπον εφθασεν, Άναβλέψας, φησίν, Άβραάμ τοΐς οφθαλμοΐς αύτου, ειδε τον τόπον μακρόθεν, καί ειπε τοΐς παισίν αύτου·

Καθίσατε αύτοΰ μετά της όνου. Όρα καί ένταΰθα του δικαίου τήν πολλήν σύνεσιν· καί τους παΐδας λαθεΐν έβούλετο, διά πάντων δεικνυς ότι μετά προθυμίας ζεούσης καί έπιτεταμένου πόθου πληροΰν έβούλετο το τω Θεω δοκοΰν. Επειδή γάρ ήδει, ότι καινόν καί παράδοξον ήν, καί ού πρότερον ύφ' έτέρου γεγονός τό παρ' αύτοΰ μέλλον γίνεσθαι, κρύπτει τους παΐδας καί καταλιπών αύτους μετά της όνου, φησίν· Ένταΰθα άναμείνατε, έγώ δε καί τό παιδάριον διελευσόμεθα εως ωδε, καί προσκυνήσαντες άνακάμψομεν προς ύμας. Ούκ ειδώς ότι τοΰτο εσται, ο ελεγεν, άλλά προεφήτευσε μεν, ίσως τοΰτο άγνοων. Ελεγε δε τοις παισί, τάχα έξαπατων αύτους καί παρασκευάζων αύτόθι μένειν· καί λοιπόν ήν ο πατριάρχης μετά τοΰ παιδός.

Έλαβε δε Αβραάμ τά ξύλα της όλοκαρπώσεως, καί έπέθηκεν Ισαάκ τω υίω αύτοΰ. Έλαβε δε μετά χεΐρας τό πΰρ καί τήν μάχαιραν, καί έπορεύθησαν οί δύο άμα. Ώ ψυχης άνδρεία! ω φρονήματος στερρότησ! Έπέθηκε, φησί, τω Ισαάκ τά ξύλα της όλοκαρπώσεως· αύτός δε τήν μάχαιραν καί τό πΰρ ελαβε, καί έπορεύοντο οί δύο άμα. Ποίοις οφθαλμοΐς έώρα τό παιδίον τά ξύλα έπιφερόμενον, οίς εμελλεν αύτόν μετ' ού πολυ έπιθύειν; πως ή χείρ φέρειν ήδύνατο τό πΰρ καί τήν μάχαιραν; Καί ή μεν χείρ έπεφέρετο τό πΰρ τό αΙσθητόν, τό δε ενδοθεν πΰρ κατέφλεγεν αύτοΰ τήν διάνοιαν, καί έδαπάνα τόν λογισμόν, πεΐθον νικάν τω πρός τόν Θεόν πόθω, καί παρασκευάζον λογίζεσθαι, ότι ό ήδη παρασχών καί ύπερ φύσιν άνθρωπίνην πατέρα γενέσθαι παρασκευάσας δυνήσεται καί νΰν τά ύπερβαίνοντα τόν άνθρώπινον λογισμόν έργάσασθαι. Άλλ' όρα μοι λοιπόν πρό τοΰ αίσθητοΰ πυρός τήν ενδοθεν κατά μικρόν έξαπτομένην κάμινον καί φλέγουσαν τοΰ δικαίου τήν ψυχήν. Είπε δε, φησίν, Ισαάκ πρός Άβραάμ τόν πατέρα αύτοΰ· Πάτερ. Ικανόν τό ρημα των σπλάγχνων αύτων τοΰ δικαίου καθάψασθαι. Ό δε είπε· Τί έστι, τέκνον; Πατέρα καλεΐς τόν μετά μικρόν απαιδα έσόμενον, κάγώ τέκνον προσαγορεύω τόν μετ' ού πολυ μέλλοντα έπί τόν βωμόν άνιέναι, καί ον ταΐς οίκείαις χερσί μέλλω σφάζειν. Είτα ό παΐς φησιν· Ιδού τό πΰρ έπιφέρη, κάγώ τά ξύλα· ποΰ εστι τό θΰμα τό μέλλον προσάγεσθαι; Ποΰ εστι τό πρόβατον τό είς τήν όλοκάρπωσιν; Έννόει μοι ένταΰθα τοΰ δικαίου τήν βάσανον· πως ήνεγκε τήν άκοήν, πως ισχυσε άποκρίνασθαι τω παιδί, πως ού συνεχύθη, πως ήνεγκε ταμιεύσασθαι, καί μή κατάδηλον ποιησαι τω παιδί τό μέλλον εσεσθαι, άλλά φησι γενναίω φρονήματι και άνδρεία τη ψυχή· Ό Θεός οψεται έαυτω πρόβατον εις όλοκάρπωσιν, τέκνον.

Όρα καί ένταΰθα πως ούκ ειδώς πάλιν μηνύει το μέλλον εσεσθαι. Έδοξε γάρ δια της άποκρίσεως παραλογίζεσθαι τον Ισαάκ, άλλ' έκεΐνον μεν δια των ρημάτων προς το παρον επεισεν, αύτος δε μείζονα την οδύνην και έπιτεταμένην ύπέμενε, τά ρήματα αύτά στρέφων έν τη διανοία, και έννοων τοΰ παιδος την εύμορφίαν την εξωθεν, της ψυχης το κάλλος, το πειθήνιον, το έπέραστον, αύτο της ήλικίας το άνθος. Πορευθέντες δε άμφότεροι ήλθον έπί τον τόπον, δν ειπεν αύτω ό Θεός. Παρεγένοντο, φησιν, έπι το ορος το ύψηλον, οπερ αύτω ό Θεος έγνώρισε· Και φκοδόμησεν έκεΐ Αβραάμ θυσιαστήριον. Πάλιν έκπλήττομαι τοΰ δικαίου την άνδρείαν, πως ήδυνήθη το θυσιαστήριον οικοδομησαι, πως ισχυσε, πως ού διελύθη ύπο της άγωνίας. Αλλά και το θυσιαστήριον φκοδόμησε, και έπέθηκε τά ξύλα. Και συμποδίσας Ισαάκ τον υιον αύτοΰ, έπέθηκεν αύτον έπι το θυσιαστήριον. Και έξέτεινεν Αβραάμ την χεΐρα αύτοΰ, λαβεΐν την μάχαιραν, σφάξαι τον υιον αύτοΰ. γ. Μη άπλως παραδράμωμεν, άγαπητοι, τά ειρημένα, άλλ' έννοήσωμεν πως ούκ άπέπτη τοΰ σώματος ή ψυχη, πως ηνεγκε ταις οικείαις χερσι συμποδίσαι, και τοΐς ξύλοις έπιθεΐναι τον άγαπητον, τον έπέραστον, τον μονογενή· Και έξέτεινε, φησιν, Αβραάμ την χεΐρα αύτοΰ, λαβεΐν την μάχαιραν, σφάξαι τον υιον αύτοΰ.

γ. Μὴ ἁπλῶς παραδράμωμεν, ἀγαπητοὶ, τὰ εἰρημένα, ἀλλ' ἐννοήσωμεν πῶς οὐκ ἀπέπτη τοῦ σώματος ἡ ψυχὴ, πῶς ἤνεγκε ταῖς οἰκείαις χερσὶ συμποδίσαι, καὶ τοῖς ξύλοις ἐπιθεῖναι τὸν ἀγαπητὸν, τὸν ἐπέραστον,τὸν μονογενῆ· Καὶ ἐξέτεινε, φησὶν, Ἀβραὰμ τὴν χεῖρα αὐτοῦ, λαβεῖν τὴν μάχαιραν, σφάξαι τὸν υἱὸν αὐτοῦ.

Ω φιλοθέου ψυχης  ω γνώμης άνδρείας! ω πόθου έπιτεταμένου! ω λογισμοΰ νικωντος άνθρωπίνην φύσιν! Έλαβε, φησι, την μάχαιραν, σφάξαι τον υιον αύτοΰ.

Τίνα θαυμάσω και έκπλαγω; τοΰ πατριάρχου το άνδρεΐον φρόνημα, ή τοΰ παιδος την ύπακοήν; οτι ούκ άπεσκίρτησεν, ούδε έδυσχέρανε προς το γινόμενον, άλλ' έπείθετο και εικε τοΐς ύπο τοΰ πατρος γινομένοις, και καθάπερ άρνίον μεθ' ήσυχίας τω βωμω έπέκειτο, άναμένων τοΰ πατρος την δεξιάν; Άλλ' έπειδη τά της γνώμης άπαντα άπηρτίσθη, και ούδεν λοιπον ένέλιπε, δεικνύς ό άγαθος Δεσπότης έκκαλύψαι την άρετην άπο της γνώμης στεφανώσας τον δίκαιον, και άπο της προαιρέσεως, τοΰ πατριάρχου την άπηρτισμένην θυσίαν δεξάμενος λοιπον την οικείαν έπιδείκνυται φιλανθρωπίαν. Και έκάλεσεν αύτον, φησιν, άγγελος Κυρίου έκ τοΰ ούρανοΰ, και ειπεν·

Άβραάμ, Άβραάμ. Έπειδη γάρ έώρα συντεταμένον τον δίκαιον, και έτοιμον οντα προς την σφαγην, και το έπίταγμα πληρωσαι βουλόμενον, δια τούτο καλεΐ αύτον έκ του ούρανοΰ, καί φησιν, Αβραάμ, Αβραάμ.

Καλως καί ένταΰθα τω διπλασιασμω έχρήσατο, ινα περιγένηται της ορμής τοΰ δικαίου, καί μονονουχί διά της φωνης κατάσχη τοΰ πατριάρχου τήν δεξιάν έπειγομένην προς τήν τοΰ παιδος σφαγήν. Καί ειπεν Ιδού έγώ. Καί ειπε· Μή έπιβάλης τήν χεΐρά σου έπί το παιδάριον, μηδε ποιήσης αύτω μηδέν. Νΰν γάρ εγνων οτι φοβη τον Θεον σύ, καί ούκ έφείσω τοΰ υιοΰ σου τοΰ άγαπητοΰ δι' έμέ.  Μή έπιβάλης, φησί, τήν χεΐρά σου έπί το παιδάριον. Ού το εργον γενέσθαι βουλόμενος τοΰτο έπέταξα, ούδε σφαγηναι θέλων τον παΐδα τον σον, άλλά τήν ύπακοήν τήν σήν απασι κατάδηλον ποιησαι. Μή τοίνυν ποιήσης αύτω μηδέν· άρκοΰμαι γάρ τη γνώμη τη ση, καί έντεΰθεν στεφανω καί άνακηρύττω σε. Νΰν γάρ εγνων οτι φοβη σύ τον Θεόν. Όρα λέξεως συγκατάβασιν. Τί ούν; προ τούτου ήγνόει τοΰ δικαίου τήν άρετήν, καί νΰν εγνω ο των ολων Δεσπότης;

Ού τοΰτό φησιν, οτι αύτος νΰν εγνω. Αλλά τί; Νΰν, φησίν, απασιν έγνώρισας, οπως ειλικρινή τον φόβον εχεις τον προς τον Θεόν. Έγώ μεν γάρ ήδειν τον έμον θεράποντα· τά δε νΰν παρά σοΰ γενόμενα τοΐς τε νΰν ούσι, ταΐς τε μετά ταΰτα γενεαΐς διδασκαλίας ύπόθεσις γενήσεται. Έγνώρισας γάρ νΰν απασιν οπως φοβη τον Θεον, καί τά προσταττόμενα είς εργον άγαγεΐν σπεύδεις· Καί ούκ έφείσω τοΰ υιοΰ σου τοΰ άγαπητοΰ δι' έμέ· τοΰ σφόδρα σοι περιποθήτου καί γνησίως ύπο σοΰ άγαπωμένου ούκ έφείσω δι' έμε, διά το πρόσταγμα το έμον, διά το έπίταγμα το παρ' έμοΰ· άλλά προετίμησας το παρ' έμοΰ κελευσθεν τοΰ παιδος τοΰ σοΰ. Διά τοΰτο καί τον παΐδα δέχου τον σόν. Διά τοΰτο γάρ σοι έπηγγειλάμην το σπέρμα το σον έκταθήσεσθαι· καί τον έπί τη ύπακοη στέφανον άναδησάμενος απιθι. Έγώ γάρ τήν προαίρεσιν οιδα στεφανοΰν, καί άπο της γνώμης τά βραβεΐα παρέχειν. Εις εργον γάρ έκβηναι προσήκει τά παρά σοΰ ρηθέντα καί τοΐς παισί τοΐς σοΐς καί τω Ισαάκ· έκείνοις γάρ έπηγγείλω, οτι προσκυνήσαντες άναστρέψομεν· καί τοΰτο ήδη εσται· καί τω παιδί πυθομένω, Ποΰ εστι το πρόβατον το είς ολοκάρπωσιν;

Ό Θεος οψεται έαυτω πρόβατον είς ολοκάρπωσιν, ειπας. Ιδού ούν άναβλέψας τοΐς οφθαλμοΐς σου ορα το προρρηθεν παρά σοΰ πρόβατον, οπερ άντί τοΰ παιδος ολοκαρπώσεις. Άναβλέψας δε τοΐς οφθαλμοΐς ειδε, καί Ιδού κριος εις κατεχόμενος των κεράτων έν φυτω Σαβέκ. Καί έπορεύθη Άβραάμ, καί ελαβε τον κριόν, και ανηνεγκεν αυτόν εις ολοκαρπωσιν αντι Ισαακ του υιου αυτου. Ειδον σου, φησι, της γνώμης το φιλοθεον, ιδού οπερ προλαβών είπες τω παιδί, του το σοι παρεσκεύασα. Καί ελαβε, καί ανηνεγκεν είς ολοκάρπωσιν αντί Ίσαακ του υΙου αυτου. Είδες Θεου φιλανθρωπίαν; Καί ή θυσία απηρτίσθη, καί ο πατριάρχης το φιλοθεον αυτου της γνώμης έπεδείξατο, καί απο της προαιρέσεως τον στέφανον έκομίσατο, καί τον Ίσαακ λαβών έπάνεισι μετα μυρίων στεφάνων. Ταυτα δε πάντα τύπος έγίνετο του σταυρου. Δια τουτο καί ο Χριστος τοΐς Ίουδαίοις ελεγεν· Άβρααμ ο πατήρ ύμών ήγαλλιασατο, ινα ιδη τήν ήμέραν τήν έμην· και ειδε, καί έχάρη. Πώς είδεν ο προ τοσούτων γεγενημένος χρόνων; Δια του τύπου, δια της σκιάς. Καθάπερ γαρ ένταυθα το πρόβατον προσηνέχθη αντί του Ίσαακ, ούτως ο λογικος αμνος προσηνέχθη ύπερ της οικουμένης. Έδει γαρ έν τή σκιά προδιαγραφηναι τήν αληθείαν. Όρα μοι γαρ, αγαπητέ, πώς άπαντα δια της σκιάς προετυπουτο· μονογενής έκεΐ, καί μονογενής ένταυθα· αγαπητος έκεΐ καί γνήσιος, αγαπητος καί ένταυθα καί γνήσιος. Ούτοσ γάρ έστιν ο ΥΙός μου ο αγαπητος, φησιν, έν ω ηυδοκησα. Υπο του πατρος έκεινος εις ολοκαύτωσιν ανεφέρετο, και τουτον ο Πατήρ έξέδωκε. Και βοά Παυλος λέγων· Ός γε του Ιδίου Υιου ουκ έφείσατο, αλλ' ύπερ ήμών πάντων παρέδωκεν αυτον, πώς ουχι και σύν αυτω τα πάντα ήμΐν χαρίσεται; Μέχρι τούτου ή σκιά· λοιπον δε τών πραγμάτων ή αληθεια πολύ το ύπερέχον έπιδείκνυται.

Ο γαρ αμνος ούτος ο λογικος ύπερ απάσης της οικουμένης προσεφέρετο, ούτος τήν οικουμένην άπασαν έξεκάθηρεν· ούτος τούς ανθρώπους της πλάνης ήλευθέρωσε, και προς τήν αλήθειαν έπανηγαγεν· ούτος τήν γην ουρανον έποίησεν, ου τών στοιχείων έναλλάξας τήν φύσιν, αλλα τήν έν τοΐς ουρανοΐς πολιτείαν εις τούς έπι γης άνθρώπους μεταστησας. Δια τούτου πάσα ή τών δαιμονων θεραπεία λέλυται· δια τούτου ουκ ετι λίθοις και ξύλοις προςκυνουσιν άνθρωποι, ουδε οΐ λογω τετιμημένοι τοΐς αναισθητοις ύποκύπτουσιν, αλλα πάσα απεληλαται ή πλάνη, και το της αληθείας φώς τήν οικουμένην κατηύγασεν.

δ. Ειδες της αληθείας τήν ύπεροχην; ειδες τί μεν ή σκια, τί δε ή αλήθεια; Και έκάλεσε, φησιν, Άβρααμ το ονομα του τοπου έκείνου, Κύριος ειδεν· ινα ειπωσι σήμερον, Έν τω ορει Κύριος ωφθη. Όρα του δικαίου τήν φιλοθεον γνώμην, πώς έκάστοτε έκ τών συμβαινοντων τας προσηγορίας τοΐς τοποις έπιτίθησι.

Τήν γάρ παρά του Θεού γενομένην έπίσκεψιν βουλόμενος, καθάπερ έν στήλη χαλκή, έναποθέσθαι τω τόπω διά της προσηγορίας, φησί, Και έκάλεσε το Ονομα του τόπου, Κύριος είδεν. Ήρκει μεν ούν προς άμοιβήν τω δικαίω καί το ζώντα έπαναγαγεΐν τον Ισαάκ, καί το άξιωθήναι του έγκωμίου του μεγάλου, του, Νυν έγνων Οτι φοβή τον Θεον σύ· άλλ' ο φιλότιμος ταΐς δωρεαΐς άεί νικών και ταις ευεργεσίαις τήν έννοιαν τήν ήμετέραν, έπιδαψιλεύεται καί νυν του δικαίου τήν γνώμην, καί άμειβόμενός φησι πάλιν προς αυτόν· Καί έκάλεσεν άγγελος Κυρίου τον Αβραάμ δεύτερον έκ του ουρανού, λέγων· Κατ' έμαυτου ωμοσα, λέγει Κύριος, ού εϊνεκεν έποίησας το ρήμα τουτο· καί ουκ έφείσω του υίου σου του άγαπητου δι' έμε, ή μήν ευλογών ευλογήσω σε, καί πληθύνων πληθυνώ το σπέρμα σου, ώς τούς άστέρας του ουρανου καί ώς τήν άμμον τήν παρά το χείλος τής θαλάσσης, καί κληρονομήσει το σπέρμα σου τάς πόλεις τών ύπεναντίων, καί ένευλογηθήσονται έν τω σπέρματί σου πάντα τά έθνη τής γής, άνθ' ών ύπήκουσας τής έμής φωνής. Επειδή έπλήρωσας, φησί, το έπίταγμα το έμον, καί τήν οίκείαν ύπακοήν διά πάντων έπεδείξω, διά τουτο άκουε, οτι Κατ' έμαυτου ωμοσα, λέγει Κύριος. Όρα Θεου συγκατάβασιν· Κατ' έμαυτου, φησίν, ωμοσα, ϊνα θαρρεΐν εχης, οτι πάντως εσται τά παρ' έμου είρημένα. Επειδή γάρ οί άνθρωποι, έπάν δή Ορκον έπιθώσι τοΐς έπαγγελθεΐσι, τότε ώς βεβαίαν τήν ύπόσχεσιν δεξάμενοι, ούτω διάκεινται οί τήν έπαγγελίαν έσχηκότες· διά τουτο καί ο Δεσπότης τή άνθρωπίνη συνηθεία χρησάμενός φησι·

Κατ' έμαυτου ωμοσα, ού εϊνεκεν έποίησας το ρήμα τουτο, καί ουκ έφείσω του υίου σου του άγαπητου δι' έμέ. Σκόπει μοι φιλανθρωπίαν Δεσπότου. Ουκ έφείσω του υίου σου του άγαπητου δι' έμέ. Καί μήν ζώντα αυτον έπανάγει. Μή το τέλος ϊδης, άγαπητε, άλλά τήν γνώμην μάθε, μεθ' ής άσυλλογίστως τά προςταττόμενα έπλήρου. Όσον γάρ είς προαίρεσιν, ήμαξε τήν δεξιάν ο πατριάρχης, καί κατά τής δέρρας του παιδος έπαφήκε το ξίφος, καί άπηρτισμένην άπειργάσατο τήν θυσίαν· δι' ό καί ο Δεσπότης, ώς είς έργον τής θυσίας ένεχθείσης, ούτω τον επαινον του δικαίου συντίθησι, καί φησιν, οτι ουκ έφείσω του υίου σου του άγαπητου δι' έμέ. Σύ μεν ουκ έφείσω διά το έμον πρόσταγμα· έγω δε έφεισάμην διά τήν σήν ύπακοήν. Ενεκεν ούν τής ύπακοής ταύτης άμειβόμενός σε, Ευλογήσω σε, καί πληθύνων πληθυνώ σε. Όρα ευλογίας έπίτασιν, άντί του, Έπί πλέον πληθυνω το σπέρμα σου. Ούτος γαρ ο τη γνώμη σου σφαγιασθείς, ούτως εις πλήθος έκτεινομενον εξει το σπέρμα, ως τοις αστροις και τή αμμω παρισωθήναι, Καί πάντα τα έθνη ένευλογηθήναι έν τω σπέρματί σου, άνθ' ών ύπήκουσας τής έμής φωνής. Ταυτα δέ σοι, φησιν, απαντα εσται δια τήν πολλήν ύπακοήν. Άρα των μυρίων ήμιν άγαθων πρόξενον γίνεται το ύπακούειν τω Δεσπότη, καί πείθεσθαι αύτου τοις προστάγμασι, καί ομοίως τω πατριάρχη τούτω μή περιεργάζεσθαι τα παρ' αύτου έπιταττόμενα· άλλα καθάπερ εύγνώμονας οικέτας πληρούν τα διατεταγμένα, καί τον ύπέρ τούτων λόγον παραχωρειν τω Δεσπότη; Έαν ούν ουτω παιδεύσωμεν έαυτους, δυνησόμεθα καί τήν αύτήν ύπακοήν τω δικαίω έπιδείξασθαι, καί των αύτων στεφάνων έπιτυχειν. Πως δέ ύπακούσομεν; Έαν τας έντολας αύτου δια των έργων πληρώσωμεν.

Ού γαρ οί άκροαταί, φησί, του νόμου δικαιωθήσονται, άλλ' οί ποιηταί. Τί γαρ όφελος, έαν καθ' έκάστην μέν άκούωμεν, άμελωμεν δέ τής τούτων έργασίας; Διο παρακαλω, έπί τήν έργασίαν αύτων των έργων σπεύσωμεν· ούδέ γαρ αλλως σωθήναι δυνατόν· ινα καί τα ήμαρτημένα άπονιψώμεθα, καί τής παρ' αύτου του Δεσπότου φιλανθρωπίας άξιωθωμεν, χάριτι καί οικτιρμοις του Κυρίου ήμων Ίησου Χριστου, μεθ' ού τω Πατρί ή δόξα, αμα τω άγίω καί ζωοποιώ Πνεύματι, νυν καί άεί, καί εις τους αιωνας των αιώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: