ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΔΙΔΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΟΣΙΟΥ ΝΕΚΤΑΡΙΟΥ
ΤΟΥ ΤΕΛΕΥΤΑΙΟΥ ΣΤΑΡΕΤΣ ΤΗΣ ΟΠΤΙΝΑ (1853-1928)
ΔΙΔΑΧΕΣ ΚΑΙ ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ
Ό μοναχός Αγαπητός (Τάουμπε) έχει γράψει πώς οί ομιλίες καί συνομιλίες του π. Νεκταρίου ήταν καλύτερες καί από των καθηγητών του πανεπιστημίου· έξυπνες, διδακτικές, πανηγυρικές, με φαντασία καί παραδείγματα μοναδικού πνευματικού περιεχομένου. Χρησιμοποιούσε τα αγιογραφικά χωρία καί τα αγιοπατερικά αποφθέγματα με εύστοχο τρόπο καί σαφήνεια. Ποτέ δεν έλεγε κάτι ανώφελο. Τα λόγια του ήταν φωτισμένα καί απλά, συγχρόνως όμως πλούσια σε περιεχόμενο και με πολύ βάθος· έμοιαζαν σαν να μην προέρχονται άπ' αυτόν, άλλ' από τον ουρανό. Ή πνευματικότητα τους δεν γινόταν πάντα καί άπ' όλους αντιληπτή. Οί διδασκαλίες του, ακόμη καί τα πιο απλά λόγια του, απάρτιζαν μια πνευματική αλυσίδα από αόρατους πολύτιμους λίθους, πού μπορούσαν να είναι αφορμή ψυχωφελών σκέψεων για ένα ολόκληρο χρόνο. Όλες οί διδαχές του αφομοιώνονταν εύκολα καί παρέμεναν χαραγμένες στον νου των ακροατών του. Οί περιγραφές του για την ζωή στην Οπτινα ήταν ανεξάντλητες . Συχνά μιλούσε για τους ξακουστούς Γέροντες, τους σοφούς Ηγουμένους καί τους ευλαβείς Προϊσταμένους της Σκήτης. Το έκανε από εσωτερική ανάγκη, δηλαδή από σεβασμό κι ευγνωμοσύνη προς αυτούς.
Α . ΠΡΟΣΕΥΧΗ
Ό στάρετς Νεκτάριος αγαπούσε να μιλάει συχνά για την προσευχή. Έλεγε συνήθως
α' . Σύμφωνα με τον Λόγο του Θεού, όλα τα ανομήματα καθαρίζονται δια της προσευχής.
β ' . Ή ψυχή δεν μπορεί να συμφιλιωθεί με τα δεινά της παρούσης ζωής καί παρηγορείται μόνο με την προσευχή.
γ ' . Χωρίς την προσευχή ή ψυχή είναι νεκρή για την θεία Χάρη.
δ ' . Όταν είσαι λυπημένος, αποθαρρυμένος καί βρίσκεσαι μέσα σε μεγάλους πειρασμούς, να επαναλαμβάνεις μόνο αυτά τα λόγια: «Ω Κύριε, βοήθησε, ελέησε καί σώσε τον δούλο σου!».
ε ' . Ότι κι αν κάνεις, ή κάθεσαι ή περπατάς ή εργάζεσαι, να λες πάντα με την καρδιά σου: «Κύριε ελεησόν»! Όταν παρουσιάζονται βάσανα καί δεν έχεις δύναμη να τα υποφέρεις, τότε να στρέφεσαι με όλη σου την καρδιά προς τον Κύριο, προς την Θεομήτορα, προς τον άγιο Νικόλαο, προς τον Άγιο του οποίου έχεις το όνομα καί θ' ανακουφισθείς από τα βάσανα.
στ ' . Γράφει ή Αλεξάνδρα Κοντσέβιτς:
Συχνά διαβάζω το θεοτόκιο της έκτης ώρας· Ότι ουκ εχομεν παρρησίαν διά τα πολλά ημών αμαρτήματα"... Πιστεύω λοιπόν ότι στα πολλά μας αμαρτήματα οφείλονται οί λύπες μας. Ό Στάρετς με συμβούλευε να λέω κάθε φορά πού μου παρουσιάζονται πάσης φύσεως αποτυχίες καί θλίψεις· «Ω Κύριε, ξέρω ότι υπομένω αυτό πού μου αρμόζει καί πάσχω αυτό πού μου αξίζει. Άλλα Σύ, κατά το έλεος καί την ευσπλαχνία Σου, συγχώρεσε με καί ελέησε με». Καί αυτό να το επαναλαμβάνω μέχρι να αισθανθώ ειρήνη στην ψυχή μου.
ζ' . Υπάρχουν άνθρωποι οί οποίοι ποτέ δεν στρέφονται προς τον Θεό καί ποτέ δεν προσεύχονται. Καί ξαφνικά ή ψυχή τους αισθάνεται μελαγχολία, το πνεύμα τους ανησυχία καί ή καρδιά τους θλίψη. Τότε συνειδητοποιούν ότι σε μια τέτοια δυστυχία, κανείς άνθρωπος δεν μπορεί να τους βοηθήσει. Για αυτό στρέφονται προς τον Θεό καί μ' ένα βαθύ αναστεναγμό λένε: «Κύριε, ελέησε με!». Καί ό Κύριος τους ακούει, αν καί στην αρχή ό άνθρωπος μόλις πού αισθάνεται την θεία Χάρη. Αργότερα, την αισθάνεται όλο καί περισσότερο καί νιώθει ανακούφιση.
η'. Μιαν άλλη φορά δίδασκε: Οι δοκιμασίες του Ιώβ είναι νόμος για κάθε άνθρωπο. Όταν είναι πλούσιος, επιφανής κι επιτυχημένος, ό Θεός δεν συνομιλεί μαζί του. Όταν είναι πάνω σ' ένα σωρό κοπριά, εγκαταλελειμμένος άπ' όλους, τότε εμφανίζεται ό Θεός καί συνομιλεί μαζί του καί αυτός μόνο ακούει καί κράζει: «Κύριε, ελέησε με»!
θ'. Μια γυναίκα είπε στον στάρετς Νεκτάριο: «Μπάτιουσκα, οργίζομαι πολύ». Εκείνος απάντησε: «Μόλις αισθανθείς τον εαυτό σου εξοργισμένο, άρχισε να λες συνεχώς το "Κύριε, ελέησον". Οτιδήποτε κακό καί δυσάρεστο μπορεί να εξαλειφθεί με την προσευχή.
ι'. Όταν κάποτε ή Αλεξάνδρα Κοντσέβιτς τον ρώτησε πώς να προσεύχεται, ό Γέροντας έκανε αργά τον σταυρό του, έπειτα έσκυψε βαθιά, ώσπου άγγιξε το έδαφος με τα χέρια του καί είπε: «Έτσι να προσεύχεσθε, δηλαδή να συμμετέχει καί το σώμα στην προσευχή. Αυτό σημαίνει να προσεύχεσθε με προσκυνήματα από την μέση καί πάνω καί με προσκυνήματα όλου του σώματος έως την γη. Αν, συμμετέχουν ψυχή καί σώμα στην προσευχή, τότε ό Κύριος θα στείλει πλούσια την χάρη του, για να σας βοηθήσει καί θα κατοικήσει ό ίδιος μέσα στην καρδιά σας, ή οποία θα πλημμυρίσει από μεγάλη χαρά καί αγαλλίαση καί καμιά θλίψη δεν θα έχει την δύναμη να την διαταράξει».
ία'. Κάποτε πάλι συμβούλεψε: Να προσεύχεσθε απλά: «Ώ, Κύριε, δώσε μου την χάρη Σου!». Ένα σύννεφο από λύπες καί βάσανα μπορεί να έρθει εναντίον σας, αλλά εσείς μόνο να προσεύχεσθε, «Ω, Κύριε, δώσε μου την χάρη Σου!», καί ό Κύριος θ' απομακρύνει την θύελλα.
ιβ'. Μια φορά τον ρώτησαν πώς να προσεύχονται για όσους δεν ήταν γνωστό αν ζουν ή όχι: Δεν θα σφάλλετε, απάντησε, αν προσεύχεσθε γι' αυτούς σαν να είναι ζωντανοί, αφού ενώπιον του Θεού όλοι είναι ζωντανοί. Όλοι, εκτός από τους αιρετικούς καί τους αποστάτες. Αυτοί είναι οι πραγματικά νεκροί καί, αν θέλετε, μπορείτε να τους θυμάστε σαν κάτι νεκρό.
ιγ'. Για τον εξάψαλμο έλεγε: Ό εξάψαλμος δεν πρέπει να διαβάζεται σαν κάθισμα, αλλά σαν προσευχή. Το νόημα του εξάψαλμου είναι πολύ βαθύ, είναι ή προσευχή του Υιού στον Θεό-Πατέρα.
ιδ'. Κάποτε ή Ν. Παυλόβιτς είπε στον Γέροντα ότι μερικές φορές αισθανόταν φόβο, συχνά χωρίς λόγο. Ό στάρετς Νεκτάριος της είπε: Απλώς σταύρωσε τα χέρια σου στο στήθος σου κι επανάλαβε τρεις φορές, «Θεοτόκε Παρθένε, χαίρε κεχαριτωμένη Μαρία....» καί θα περάσει. Κι έτσι γινόταν.
ιέ'. Κάποτε, ένας γέρος άμαξας πού ονομαζόταν Τιμόθεος, γονάτισε μπροστά στον Στάρετς με το πρόσωπο αλλοιωμένο από πίστη, μετάνοια κι ελπίδα.
- Μπάτιουσκα, είπε, δώσε μου πνευματική καθοδήγηση, ώστε ή δική σου φλόγα να θερμάνει την παγωμένη ψυχή μου, για να αναζωπυρωθεί καί να βαδίζει με θερμό ζήλο στον ουράνιο δρόμο.
Καί μετά άπ' αυτήν την χαριτωμένη κι ευλαβική παράκληση πρόσθεσε απλά:
- Μπάτιουσκα, δεν έχω δάκρυα.
Καί ό Γέροντας μ' ένα υπέροχο χαμόγελο έσκυψε προς αυτόν καί είπε:
- Δεν πειράζει, κλαίει ή ψυχή σου κι αυτά τα δάκρυα είναι πιο πολύτιμα από τα σωματικά.
ιστ'. Μιαν άλλη φορά ό Γέροντας είπε: Ή πολυλογία βλάπτει την προσευχή, καθώς βεβαιώνει ό λόγος του Θεού. Το σπουδαιότερο στην προσευχή είναι ή αγάπη καί ό ζήλος προς τον Θεό. Μετά πρόσθεσε πώς είναι καλύτερο να λέμε μια προσευχή την ημέρα αλλά με προσοχή καί την άλλη μέρα άλλη καί πάλι με συγκέντρωση καί προσοχή, παρά να λέμε πολλές συγχρόνως χωρίς προσοχή κι ευλάβεια. Αυτό δεν σημαίνει ότι ό Γέροντας περιόριζε τίς προσευχές ή τον καθημερινό κανόνα σε μια προσευχή μόνο. Αναφερόταν στις δυνατότητες των αρχαρίων, πού μπορούσαν να συγκεντρώνουν τον νου τους μόνο σε μια προσευχή κι έλεγαν τίς άλλες με διάσπαση του νου.
ιζ'. Έδινε αυστηρή εντολή στους μαθητάς του, να μην επιδίδονται συστηματικά στην προσευχή του Ιησού από μόνοι τους, δηλαδή χωρίς οδηγό. Κι εξηγούσε:
- Ή εργασία της ευχής στην αρχή είναι πολύ δύσκολη κι επίπονη, με πολλές θλίψεις.
ιη'. Έλεγε ό π. Πέτρος, ό υποτακτικός του γέροντος Νεκταρίου, ότι ό Στάρετς, πού αγαπούσε ιδιαιτέρως την Παναγία, προέτρεπε πάντοτε όλους να διαβάζουν τον Ακάθιστο Ύμνο.
ιθ'. Ή Ναταλία Β. θυμάται πώς ό στάρετς Νεκτάριος .έλεγε:
- Προσευχήσου καί ή προσευχή θα σε διδάξει τα πάντα.
Ό ίδιος ήταν εργάτης της ευχής του Ίησοϋ, του άρεσε πάρα πολύ να μιλάει γι' αυτήν καί μου τόνιζε:
- Αυτή είναι ή εντολή μου σε σένα· πάντοτε, παντού καί κατά την διάρκεια κάθε δραστηριότητος να λες, «Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησον με την αμαρτωλή».
κ'. Σύμφωνα με τίς αναμνήσεις των πνευματικών τέκνων του, ό Γέροντας προσευχόταν με παιδική πίστη καί απλότητα, υψώνοντας μερικές φορές τα χέρια του προς τίς εικόνες. Όταν έλεγε το "Πάτερ ημών", ή απαλότητα καί ή απλότητα στον τόνο της φωνής του ήταν κάτι το εκπληκτικό. Σαν να ήταν ό Κύριος εκεί, ακριβώς δίπλα του, καί ό Άγιος να συνομιλούσε μαζί του.
Όταν αργεί ή απάντηση στις προσευχές μας
κα'. Ό στάρετς Νεκτάριος έλεγε ότι είναι πολύ ωφέλιμο για μας, όταν ό Κύριος επί μεγάλο χρονικό διάστημα δεν εισακούει τίς προσευχές μας. Εμείς πρέπει μόνο να συνεχίσουμε να προσευχόμαστε καί να μην απελπιζόμαστε. Ή προσευχή είναι πνευματικό κεφάλαιο· όσο περισσότερο μένει το κεφάλαιο στην τράπεζα, τόσο πιο πολύ τόκο θα φέρει. Ό Θεός θα στείλει το έλεος του, όταν θα είναι ευάρεστο σ' Αυτόν κι όταν θα είμαστε έτοιμοι να το δεχθούμε προς όφελος μας. Αν έχουμε υπερβολική ανάγκη από κάτι, τότε πρέπει να προσευχηθούμε δύο ή τρεις φορές. Κι όταν ό Θεός μας το δώσει, να τον ευχαριστήσουμε για την εκπλήρωση του αιτήματος μας. Μερικές φορές μπορεί να χρειαστεί ένας χρόνος για να εκπληρώσει ό Θεός κάποιο αίτημα μας. Πρέπει να έχουμε ως παράδειγμα τους αγίους Ιωακείμ καί Άννα. Σ' όλη τους την ζωή προσεύχονταν καί δεν απελπίζονταν, αλλά ήταν γεμάτοι ελπίδα· καί τι παρηγοριά τους έστειλε ό Κύριος!
Ό ατομικός κανόνας
κβ'. Γράφει ή μοναχή Νεκταρία (Κοντσέβιτς): Ό Γέροντας μου είχε βάλει να κάνω κανόνα στο κελί μου· να λέω 30 φορές "Κύριε, Ιησού Χριστέ, Υιέ του Θεού, ελέησόν με την αμαρτωλή", 10 φορές το "Ύπεραγία Θεοτόκε, σώσον με", 10 φορές το "Άγιε άγγελε φύλακα μου, πρέσβευε στον Θεό για μένα" καί 10 φορές το "Άγιοι Πάντες πρεσβεύσατε υπέρ εμού". Καί πρόσθεσε: «Καθώς θα λες "Άγιοι Πάντες πρεσβεύσατε υπέρ εμού", όλοι οί Άγιοι στον Παράδεισο θα λένε "Κύριε ελεησόν" καί θα είναι αυτό ένα κέρδος για σένα». Τώρα κάθε φορά πού λέω "Άγιοι Πάντες πρεσβεύσατε υπέρ εμού", αναλογίζομαι πώς όλοι μαζί οί Άγιοι στον Παράδεισο γονατίζουν μπροστά στον θρόνο του Θεού καί λένε "Κύριε ελεησόν".
Ευχαριστία, δοξολογία
κγ'. Υπενθύμιζε επανειλημμένως στα πνευματικά του τέκνα να ευχαριστούν τον Κύριο για όλα τα ελέη του. Σαν παράδειγμα ειλικρινούς ευγνωμοσύνης ανέφερε τον όσιο Ελεάζαρ της Σκήτης του Ανζέρσκ:
Ό Όσιος αυτός βγήκε μια νύχτα στον εξώστη του κελιού του καί ατενίζοντας την ομορφιά καί την γαλήνη της φύσεως της Σκήτης του Άνζέρσκ, πού τον περιέβαλλε, αισθάνθηκε συγκίνηση μέχρι του σημείου να δακρύσει. Καί μέσα από την καρδιά του πού πλημμύρισε από θεία αγάπη, βγήκε ένας βαθύς αναστεναγμός: «"Ω Κύριε, τι ομορφιά είναι αυτή πού έχεις δημιουργήσει για μας! Με τι μέσα καί τι τρόπους μπορώ εγώ, ένα αξιοκαταφρόνητο σκουλήκι, να σ' ευχαριστήσω για όλα τα μεγάλα καί πλούσια ελέη πού μου έχεις δώσει;».
Ή δύναμη του αναστεναγμού καί ή προσευχή του οσίου άνοιξαν τους ουρανούς καί μπροστά στα μάτια της ψυχής του εμφανίστηκαν μυριάδες Άγγελοι φωτεινοί, πού έψαλλαν την μεγάλη αγγελική δοξολογία "Δόξα εν ύψίστοις Θεώ καί επί γης ειρήνη εν άνθρώποις ευδοκία", ενώ μια αόρατη φωνή είπε στον Όσιο:
-Καί συ επίσης, Ελεάζαρ, να ευχαριστείς τον Πλάστη καί Δημιουργό σου μ' αυτά τα λόγια της δοξολογίας.
Καί ό στάρετς Νεκτάριος υπογράμμισε αναστενάζοντας:
- Ή σημερινή γενιά έχει σταματήσει ν' απευθύνει ευχαριστήριες προσευχές προς τον Κύριο, καί περιορίζεται να του απευθύνει συνεχώς μόνο αιτήματα σαν τον αχάριστο ζητιάνο.
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου