IB' Προσέχετε από τους ανθρώπους
Σειράχ, που εμελέτησε και εγνώρισε καλά τους ανθρώπους, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι πολλά κακά ημπορεί να πάθη κάποιος, αν δεν προσέξη στις συναναστροφές και επικοινωνίες του με διαφόρους τύπους ανθρώπων. Στο σύγγραμμα του δε επισημαίνει και τους κινδύνους και τους ανθρώπους, από τους οποίους πρέπει να φυλαγώμεθα.
1) με προσοχήν και διάκρισιν.
Ο συνετός και φρόνιμος άνθρωπος έχει δικαίωμα αλλά και καθήκον να κάμνη διάκρισιν μεταξύ εκείνων, που επιδιώκουν να τον συναναστρέφωνται, και να αποκλείη από το περιβάλλον του όσους θεωρεί ανάξιους της εμπιστοσύνης του. Αυτό τονίζει ο Σειράχ με τα ακόλουθα γνωμικά του:
«Πρόσεχε μή αποπλανηθής και μή ταπεινωθής εν αφροσύνη σου» (ιγ', 8). "Μή πάντα άνθρωπον είσαγε εις τον οίκον σου, πολλά γαρ τα ένεδρα του δολίου... Ενοίκισον αλλότριον και διαστρέψει σε εν ταραχαίς, και απαλλοτριώσει σε των ιδίων σου» (ια', 29, 34). Από οράσεως επιγνωσθήσεται ανήρ, και από απαντήσεως προσώπου επιγνωσθήσεται νοήμων. Στολισμός ανδρός και γέλως οδόντων και βήματα ανθρώπου αναγγέλλει τα περί αυτού» (ιθ'. 29 - 30).
Πρόσεχε, λέγει στον καθένα μας ο έμπειρος Σειράχ, να μή παραπλανηθής από ανθρώπους δολίους, διά να μή εξευτελισθής και ταπεινωθής από ιδικήν σου επιπολαιότητα και απερισκεψίαν. Μή βάζης λοιπόν μέσα στο σπίτι σου ανεξέλεγκτα κάθε άνθρωπον. Διότι πολλές παγίδες είναι δυνατόν να σου στήση ένας απατεώνας. Αν δε επιτρέψης την είσοδον στο σπίτι σου ενός τέτοιου ανθρώπου, θα σε αναστάτωση οπωσδήποτε και θα σου δημιουργήση οικογενειακές ταραχές και θα σε αποξένωση από τους ιδικούς σου ανθρώπους.
Kαι προσθέτει ο Σειράχ: δεν είναι δύσκολον να διακρίνης την ποιότητα ενός άνθρωπου. Διότι ακόμη και από την εξωτερικήν του εμφάνισιν είναι δυνατόν να γίνη
αντιληπτός ο κακός άνθρωπος, όπως και από την όψιν του προσώπου του είναι δυνατόν να αναγνωρισθή ο καλός και σοβαρός άνθρωπος. Και τα ενδύματα ακόμη κάποιου και το χαμόγελό του και το βάδισμα του φανερώνουν και διαλαλούν τι άνθρωπος είναι.
2) ειδικές περιπτώσεις.
Σε διάφορα μέρη του συγγράμματος του ο Σειράχ με παραστατικές εικόνες και ωραία παραδείγματα μας υποδεικνύει από ποιους συγκεκριμένα ανθρώπους πρέπει να προσέχουμε.
α') Από τους εχθρούς μας.
«Μή πιστεύσης τω εχθρώ σου εις τον αιώνα. ως γαρ ο χαλκός ιούται, ούτως η πονηρία αυτού. Και εάν ταπεινωθή και πορεύηται συγκεκυφώς, επίστησον την ψυχήν σου και φύλαξαι απ' αυτού και έση αυτώ ως εκμεμαχώς 'εσοπτρον, και γνώση ότι ουκ εις τέλος κατίωσε. Μή στήσης αυτόν παρά σεαυτόν, μή ανατρέψας σε στη επί τον τόπον σου. μή καθίσης αυτόν εκ δεξιών σου, μήποτε ζητήση την καθέδραν σου και επ' εσχάτων επίγνωση τους λόγους μου και επί των ρημάτων μου κατανυγήση» (ιβ'. 10 - 12).
Πιστεύει ο Σειράχ ότι η κακία και η μοχθηρία διαφθείρουν ανεπανόρθωτα την ψυχήν των ανθρώπων. Διά τούτο και συμβουλεύει τον καθένα να μή εμπιστεύεται ένα εχθρόν του. Διότι, λέγει, όπως ο χαλκός, όταν οξειδωθή και σκουριάση, δεν φαίνεται το εσωτερικό του, έτσι συμβαίνει και με την πονηρίαν του εχθρού σου. Και αν αυτός ταπεινωθή μπροστά σου και βαδίζη με το κεφάλι σκυμμένο προς τα κάτω, πρόσεξε τον εαυτόν σου και φυλάξου απ΄ αυτόν. ΄Οπως, διά να εξέτασης ένα καθρέπτην, τον
σκουπίζεις πρώτα, έτσι να κάμνης και με τον εχθρόν σου. Και θα διαπιστώσης ότι αυτός δεν έχει απαλλαγή από την σκουριάν και την πονηρίαν του. Μή τον βάλης λοιπόν κοντά σου, διά να μή σε ανατρέψη και καθίση εκείνος στην θέσιν σου. Μή τον βάλης να καθίση στα δεξιά σου, διά να μή επιζήτηση να σε εκτοπίση και να καθίση εκείνος στην ιδικήν σου θέσιν. Διότι τότε πολύ αργά θα κατανόησης τα λόγια μου και θα λυπηθής, επειδή δεν άκουσες έγκαιρα τις συμβουλές μου.
β') από τους υποκριτές.
Με ιδιαίτερην προσοχήν, μας συνιστά ο σοφός Σειράχ, να αντιμετωπίζουμε όσους από τους εχθρούς μας χαρακτηρίζονται διά την υποκρισίαν τους, με όπλο την οποίαν θέλουν να πραγματοποιήσουν τα δόλια τους σχέδια. Γράφει δε τα εξής σχετικά:
«Και εν τοις χείλεσιν αυτού γλυκάνει ο εχθρός και εν τη καρδία αυτού βουλεύσεται ανατρέψαι σε εις βόθρον εν οφθαλμοίς αυτού δακρύσει ο εχθρός, και εάν εύρη καιρόν, ούκ εμπλησθήσεται αφ' αίματος. Κακό αν υπαντήση σοι, ευρήσεις αυτόν εκεί πρότερόν σου, και ως βοηθών υποσχάσει
πτέρναν σου' κινήσει την κεφαλήν αυτού και επικροτήσει ταις χερσίν αυτού και πολλά διαψιθυρίσει και αλλοιώσει το πρόσωπον αυτού» (ιβ', 16 - 18). Πολλά εμίσησα και ούχ ωμοίωσα αυτώ, και ο Κύριος μισήσει αυτόν» (κζ', 24).
Ο ύπουλος και υποκριτής εχθρός σου, λέγει, θα σε πλησιάση με γλυκόλογα στα χείλη του, ενώ μέσα του θα σκέπτεται να σε ανατρέψη και να σε ρίψη στον βόθρον. Στα μάτια του θα έχη υποκριτικά δάκρυα συμπαθείας, αν όμως του δοθή ευκαιρία, δεν θα διστάση να πιη το αίμα σου. Αν κάποτε σου συμβή κάποιο κακό, θα τον εύρης εκεί μπροστά σου, και ενώ θα υποκρίνεται ότι θέλει να σε βοηθήση, θα σου βάλη τρικλοποδιάν, διά να σε ρίψη κάτω. Και μετά θα κινά χλευαστικά την κεφαλήν του και θα τρίβη με χαιρεκακίαν τα χέρια του και θα ψιθυρίζη πολλά σε βάρος σου. Θα αποβάλη δηλαδή πια το προσωπείο της υποκρισίας του και θα φανή ποιος είναι στην πραγματικότητα.
Πολλά πράγματα μίσησα, προσθέτει ο έμπειρος Σειράχ, αλλά κανένα δεν εμίσησα τόσον όσον την υποκρισία. Αλλά και ο Θεός εμίσησε την υποκρισία.
γ) από τους υπερήφανους.
Ιδιαίτερα επικίνδυνους θεωρεί ο Σειράχ και τους εγωιστές και υπερήφανους. Και δι' αυτούς εκφέρει τις ακόλουθες κρίσεις:
Εμπαιγμός και ονειδισμός υπερηφάνων...» (κζ', 28) «Πέρδιξ θηρευτής εν καρτάλλω, ούτως καρδία υπερηφάνου, και ως ο κατάσκοπος επιβλέπει πτώσιν το γαp αγαθά εις κακά μεταστρέφων ενεδρεύει και εν τοις αιρετοίς επιθήσει μώμον... Πρόσεχε από κακούργου, πονηρά γαρ τεκταίνει, μήποτε μώμον εις τον αιώνα δω σοι» (ια ',30 -31, 33).
Στο στόμα δηλαδή των υπερήφανων υπάρχουν πάντοτε σαρκασμοί και ύβρεις. ΄Όπως δε μερικές φορές οι κυνηγοί χρησιμοποιούν σαν δόλωμα, διά να πιάσουν άλλες πέρδικες, πέρδικες μέσα σε κλουβί, έτσι και ο υπερήφανος χρησιμοποιεί την δόλιαν καρδιάν του, διά να εξαπατά τα θύματα του. Διότι ο υπερήφανος, σαν άλλος κατάσκοπος, συνεχώς παραμονεύει και καιροφυλακτεί, διά να καταστρέψη ανθρώπους. Και παραποιεί την αλήθειαν. Και τις αρετές ακόμη τις παρουσιάζει σαν κακίες, προκειμένου να συκοφαντήση και να προσάψη κατηγορίες εναντίον και εκλεκτών ακόμη ανθρώπων.
Προσέχετε, λοιπόν, μας λέγει ο Σειράχ, από τους πονηρούς αυτούς ανθρώπους, που συνεχώς σκέπτονται το κακό. Διότι δεν αποκλείεται να σας προσάψουν συκοφαντίαν, που να μείνη διά πάντα.
δ') από τους ανόητους.
Μας καλεί ακόμη ο Σειράχ να αποφεύγουμε και τους ανόητους ανθρώπους. Διότι:
«Συγκολλών όστρακον ο διδάσκων μωρόν, εξεγείρων καθεύδοντα εκ βαθέως ύπνου. Διηγούμενος νυστάζοντι ο διηγούμενος μωρώ, και επί συντελετα ερεί, τι έστιν;... Μετά άφρονος μή πληθύνης λόγον, και προς ασύνετον μή πορεύου' φύλαξαι απ' αυτού, ίνα μή κόπον ίχης και ού μή μολυνθής εν τω εντιναγμώ αυτού' έκκλινον απ' αυτού και ευρήσεις ανάπαυσιν και ού μή ακηδιάσης εν τή απoνοία αυτού. 'Υπέρ μόλυβδον τι βαρυνθήσεται, και τι αυτώ όνομα αλλ' η μωρός; Άμμον και άλα και βώλον σιδήρου εύκοπον υπενεγκείν η άνθρωπον ασύνετον»{κβ',7-8,13-15).
΄Όποιος, λέγει ο Σειράχ, διδάσκει ένα μωρόν, μοιάζει με εκείνον, που προσπαθή να συγκολλήση τα συντρίμματα κάποιου σπασμένου πήλινου δοχείου. Μοιάζει επίσης και με εκείνον, που προσπαθεί να ξυπνήση και να διδάξη αμέσως ένα, που κοιμάται βαθειά. Αυτός, όταν εκείνος που τον διδάσκει τελειώση, θα πη με αδιαφορίαν: τι συμβαίνει;
Αφού λοιπόν, προσθέτει ο Σειράχ, μόνον χάνεις τον κόπον σου, όταν διδάσκης και
συμβουλεύης ένα άφρονα και ασύνετον, μή τον συναναστρέφεσαι. Μένε μακριά του, διά να μή κουράζεσαι ψυχικά και μή μολύνεσαι από τα ανόητα και ακάθαρτα λόγια του. Απομακρύνσου από κοντά του. Έτσι θα εύρης την ησυχίαν σου και δεν θα στενοχωριέσαι με τις ανοησίες του.
Τελειώνει δε ο Σειράχ τις σκέψεις του γύρω από τους ανόητους και αδιάφορους
πνευματικά ανθρώπους με την διαπίστωσιν ότι αυτοί είναι πιο βαρείς και πιο κουραστικοί και από το μέταλλο του μολύβδου. Και ότι επίσης είναι ευκολώτερον να σηκώνη κάποιος στους ώμους του άμμον και αλάτι και όγκον σιδήρου, παρά να υποφέρη από ένα ανόητον ασεβή άνθρωπον.
ε') από τις γυναίκες.
Σοφά επίσης ο Σειράχ σκέπτεται και συμβουλεύει τους άνδρες να είναι προσεκτικοί
γενικά απέναντι στις γυναίκες και ειδικώτερα απέναντι σ' όσες δεν διακρίνονται διά την σεμνότητα και ευλάβεια τους. Λέγει δε μεταξύ άλλων και τα εξής:
«Μή υπάντα γυναικί εταιριζομένη, μήποτε εμπέσης εις τας παγίδας αυτής» (θ', 3). «Κρείσσων πονηρία ανδρός ή αγαθοποιός γυνή, και γυνή καταισχύνουσα εις ονειδισμόν» (μβ', 14).
Μη επιδιώξης δηλαδή συναντήσεις με οποιανδήποτε κακόφημην γυναίκα, διά να μή
πέσης στις παγίδες και στα τεχνάσματα της. Είναι προτιμότερο να ευρεθής αντιμέτωπος με την σκληρότητα και την κακίαν ενός άνδρα, παρά με την επίπλαστην καλωσύνην μιας ύπουλης γυναίκας, η να συναναστρέφεσαι με μιαν, που η συμπεριφορά της θα σε κατεντροπιάση και θα σε κάμη άξιον να σε ονειδίζουν οι άλλοι.
ΙΓ' Αμαρτία και μετάνοια
αι ο σοφός Σειράχ τονίζει ότι η αμαρτία είναι «ευπερίστατος» (Έβρ. ιβ', 1). Επειδή δε ακριβώς γνωρίζει ότι εύκολα όλοι οι άνθρωποι παρασύρονται και διαπράττουν διάφορες αμαρτίες, μας συμβουλεύει πρώτα να αποφεύγουμε τους πειρασμούς της αμαρτίας και θεληματικά τουλάχιστον να μη διαπράττουμε οποιανδήποτε ανομίαν. Επίσης μας προτρέπει, όταν δι' οποιονδήποτε λόγον καθιστάμεθα ένοχοι, να διορθώνουμε με την μετάνοιαν τά λάθη μας.
1) Μεγάλος κίνδυνος.
Πόσον επικίνδυνη είναι η αμαρτία, μας διδάσκει ο Σειράχ, όταν γράφη:
«Λέων θήραν ενέδρευει, ούτως αμαρτίαι εργαζομένους άδικα (κζ', 10). «Ως από προσώπου όφεως φεύγε από αμαρτίας, εάν γαρ προσέλθης. δήξεται σε- οδόντες λέοντος οι οδόντες αυτής αναιρούντες ψυχάς ανθρώπων. Ως ρομφαία δίστομος πάσα ανομία, τή πληγή αυτής ουκ έστιν ίασις... Οδός αμαρτωλών ωμαλισμένη εκ λίθων, και επ' εσχάτω αυτής βόθρος άδου» (κα', 2 - 3, 10).
Παρομοιάζει δηλαδή ο έμπειρος Σειράχ την αμαρτίαν με λιοντάρι, με φίδι και με δίκοπο μαχαίρι. Και μας προτρέπει να προσέχουμε να μη πέσουμε στα δόντια της, που φονεύουν τις ψυχές των ανθρώπων. Αλλά και να αποφεύγουμε το δηλητήριο, που χύνει μέσα στον πνευματικόν μας οργανισμόν και με το οποίο επεξεργάζεται τον πνευματικόν μας θάνατον. Επίσης και να μη επιτρέψουμε ποτέ στην ύπουλην αμαρτίαν να μας πληγώση θανάσιμα και κατά τρόπον αθεράπευτον.
Ο δρόμος, που ακολουθούν οι αμαρτωλοί, προσθέτει ο Σειράχ, δεν έχει πέτρες και εμπόδια. Είναι εύκολος. Οδηγεί όμως όσους τον ακολουθούν στο βάραθρο τού Άδη. «Πλατεία η πύλη και ευρύχωρος η οδός η απάγουσα εις την απώλειαν» (Ματθ. ζ', 13), λέγει και ο Κύριος. Και με το θεϊκό του κύρος επιβεβαιώνει ότι είναι εύκολη η είσοδος και χωρίς εμπόδια ο δρόμος της αμαρτίας, που οδηγούν όμως στην αιώνια απώλεια.
2) Ανυποχώρητοι.
Η σύνεσις λοιπόν επιβάλλει να προσέχουμε ιδιαίτερα τις αφορμές και προκλήσεις της αμαρτίας. Αυτό τονίζει και ο Σειράχ με τα ακόλουθα λόγια του:
«Συντήρησον καιρόν και φύλαξαι από πονηρού και περί της ψυχής σου μη αισχυνθής... ΄Εως θανάτου αγώνισαι περί της αληθείας, και Κύριος ο Θεός πολεμήσει υπέρ σου » (δ', 20. 28).
Να προσέχης δηλαδή και να σταθμίζης τις περιστάσεις της ζωής σου με τέτοιον τρόπον, ώστε να μη εκθέτης τον εαυτόν σου στον κίνδυνον της αμαρτίας και της εντροπής, από την οποίαν αυτή συνοδεύεται. Ποτέ δε να μη εντραπής κανένα σε ζητήματα, που αφορούν στην πρόοδον και στην σωτηρίαν της ψυχής σου. Τουναντίον μεχρι την τελευταίαν σου αναπνοήν να αγωνίζεσαι διά την αλήθειαν και την αρετήν. Και τότε να είσαι βέβαιος ότι ο Κύριος και Θεός σου θα πολεμά μαζί σου και θα σε ενισχύη σ' όλες σου τις προσπάθειες.
3) Μετάνοια και διόρθωσις.
Γνωρίζει όμως ο σοφός Σειράχ ότι είναι αδύνατον στον κάθε άνθρωπον να μη αμαρτήση ποτέ. Διά τούτο και υποδεικνύει την αναγνώρισιν των λαθών μας και την μετάνοιαν σαν φάρμακο απαλλαγής μας από τις συνέπειες της αμαρτίας. Και γράφει:
«Τέκνον, ήμαρτες. μη προσθής μηκέτι και περί των προτέρων σου δεήθητι» (κα', 1). «Μή αισχυνθής ομολογήσαι εφ' αμαρτίαις σου...» (δ',26).
Παιδί μου, λέγει, αν παρασυρθής στην αμαρτίαν, μη συνεχίσης να αμαρτάνης. Αλλά και διά τις αμαρτίες, που ήδη έκαμες, παρακάλεσε τον Θεόν να σε συγχωρήση. Μη δε εντραπής ποτέ να ομολογήσης τα σφάλματα σου.
Ενώ δε ο Σειράχ με τα λόγια του αυτά τονίζει ότι η ταπεινή παραδοχή των λαθών μας είναι το πρώτο βήμα προς την μετάνοιαν, διευκρινίζει σαφέστερα τις εκδηλώσεις της μετανοίας με τα ακόλουθα:
«Μή είπης ήμαρτον, και τι μοι εγένετο; ο γαp Κύριος έστι μακρόθυμος. Περί εξιλασμού μή άφοβος γίνου, προσθείναι αμαρτίαν εφ' αμαρτίαις- και μη είπης- ο οικτιρμός αυτού πολύς, το πλήθος των αμαρτιών μου εξιλάσεται- έλεος γαp και οργή παρ' αυτού, και επί αμαρτωλούς καταπαύσα ο θυμός αυτού. Μη ανάμενε επιστρέψαι προς Κύριον και μη υπερβάλλου ημέραν εξ ημέρας· εξαπινα γαp εξελεύσεται οργή Κυρίου, και εν καιρω εκδικήσεως εξολή» (ε΄, 4 - 7).
΄Όταν αμαρτήσης, μας συμβουλεύει ο Σειράχ, μη πής: Αμάρτησα. Και λοιπόν, τι το κακό θα μου συμβή; ΄Οχι μη σκέπτεσαι έτσι. Διότι, αν δεν ετιμωρήθηκες, αυτό οφείλεται στην μακροθυμίαν του Κυρίου. ΄Ομως εσύ δεν πρέπει διά τον λόγον αυτόν να αμαρτάνης άφοβα και να προσθέτης αμαρτίες πάνω σε αμαρτίες. Μη πης επίσης: Το έλεος του Θεού είναι μεγάλο και επομένως θα μου συγχωρήση το πλήθος των αμαρτιών μου. Μη σκέπτεσαι έτσι, διότι είναι ο Θεός πολυέλεος, αλλά συγχρόνως θα εκχύση τον θυμόν του πάνω σε όσους αμαρτάνουν άφοβα.
Μη βραδύνης λοιπόν να επιστρέψης διά της μετανοίας στον Κύριον και μή ανάβαλλε την διόρθωσίν σου από την μιαν ημέραν στην άλλην. Διότι έτσι θα ξεσπάση εναντίον σου ξαφνικά η οργή του Κυρίου. Και κατά την ημέραν της δίκαιης κρίσεως του θα καταστραφής.
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου