Περί τών δέκα Εντολών.

Κεφάλαιον Δ΄

Πρέπει νά ξέρης άκόμη Πάτερ, έσύ πού πρόκειται νά γίνης Πνευματικός, τίς δέκα Έντολές καί ποιοι σφάλλουν σέ κάθε μία άπό αύτές, σύμφωνα μέ τήν ’Ορθόδοξη 'Ομολογία [13]

Περί τής Α' ’Εντολής.

«Έγώ είμι Κύριος ό θεός σου, όσης έξήγαγόν σε έκ γης Αίγυπτου, έξ οίκου δουλείας  ούκ έσονταί σοι θεοί έτεροι πλήν έμού»(Έξοδ. 20,2).

Σ’ αύτήν σφάλλουν οί άθεοι, οί πολύθεοι, οί άρνούμενοι τήν πρόνοια τού Θεού καί φρονούν τό αυτόματο καί τήν ειμαρμένη, όλοι οί μάγοι καί μάντεις καί δεισιδαίμονες καί όσοι προστρέχουν σ’ αύτούς [14] Οί αιρετικοί, όσοι δέν πιστεύουν ορθόδοξα τόν ένα Τριαδικό Θεό καί, γενικά, όλοι έκείνοι, πού έλπίζουν περισσότερο σέ άνθρωπο ή στόν έαυτό τους καί στά φυσικά καί επίκτητα καλά πού έχουν, παρά στόν Θεό [15]

Περί τής Β' Εντολής.

«Ού ποιήσεις σεαυτώ εϊδωλον, ούδέ παντός όμοίωμα, όσα έν τω ούρανώ άνω, καί όσα έν τή γή κάτω, καί όσα έν τοϊς ϋδασιν ύποκάτω τής γης ού προσκυνήσεις αύτοϊς, ούδέ μή λατρεύσεις αύτοΐς»

(Αύτόθι 4).

 Σ’ αύτήν σφάλλουν έκείνοι, πού ή άμεσα είδωλολατρούν προσκυνώντας τήν κτίσι παρά τόν κτίσαντα, όπως οί άσεβείς καί είδωλολάτρες ή έμμεσα διά μέσου τής προσκόλλησης, πού έχουν στήν υλη καί στά πράγματα τού κόσμου, όπως οί πλεονέκτες, γιά τούς όποίους είπε ό θείος Παύλος «Άπονεκρώστε λοιπόν ό,τι σάς συνδέει μέ τό αμαρτωλό παρελθόν. Τήν πορνεία, τήν ήθική άκαθαρσία, τό πάθος, τήν κακή έπιθυμία καί τήν πλεονεξία, πού είναι είδωλολατρεία» (Κολασ. γ' 5)· καί άκόμη οί λαίμαργοι, γιά τούς όποίους είπε ό ίδιος «τών όποιων ό Θεός είναι ή κοιλία» (Φιλιπ. 3,19)· καί γενικά όσοι έχουν ύποκριτική εύλάβεια καί όχι άληθινή καί όλοι έκείνοι πού περιορίζουν τήν εύσέβεια σέ έξωτερικά πράγματα καί άμελούν τά βαρύτερα τού νόμου, τήν κρίσι καί τόν έλεο καί τήν πίστι (Ματθ. 23,23) [16]

 

Περί τής Γ' ’Εντολής.

«Ού λήψει τό όνομα Κυρίου τού θεού σου έπί ματαίφ, ού γάρ μή καθαρίση Κύριος τόν λαμβάνοντα τό όνομα αύτού έπί ματαίω»

(Αύτόθι 7).

Σ’ αύτήν σφάλλουν οί βλάσφημοι. Όσοι κάνουν όρκους ή παραβαίνουν τούς όρκους ή βάζουν άλλους νά κάνουν όρκους [17] "Οσοι σέ κάθε ύπόθεσι λένε· Μά τόν Θεό, ό Θεός τό γνωρίζει καί άλλα παρόμοια. Όσοι ύπόσχονται στόν Θεό νά κάνουν κάποια άγαθοεργία, έπειτα δέν έκπληρώνουν τίς ύποσχέσεις τους [18]· οί ψευδοπροφήτες καί όσοι ζητούν άπό τόν Θεό ζητήματα άπρεπα, σύμφωνα μέ τό θέλημά τους [19]

Περί τής Δ' Εντολής.

«Μνήσθητι τήν ήμέραν τών σαββάτων άγιάζειν αύτήν έξ ήμέρας έργά, καί ποιήσεις πάντα τά έργα σου· τη δέ ήμέρα τη έβδόμη, σάββατα Κυρίω τώ Θεώ σου» (ό.π. 8).

Σ’ αύτήν σφάλλουν όσοι δέν πηγαίνουν στήν Εκκλησία τήν Κυριακή, στήν όποια μετέφερε ό Κύριος τό παλαιό Σάββατο καί έπειδή αύτός είναι Κύριος τού Σαββάτου (Ματθ. 12,8), καί δέν ύπόκειται σέ καμμία ύποταγή καί έπειδή τήν ήμέρα αύτή έγινε ή άνάστασί του καί όλου τού κόσμου ή άνακαίνισις [20]  καί τίς άλλες Δεσποτικές καί Θεομητορικές καί τών Αγίων έορτές, γιά νά άκούν τά θεία λόγια. Ή πηγαίνουν στίς Εκκλησίες, άλλά άπό συνήθεια μόνο, γιά νά περάσουν τόν καιρό τους, μή προσέχοντας στήν Ακολουθία, φλυαρούν όμως καί συνομιλούν γιά τίς κοσμικές τους υποθέσεις. Όσοι άπό ύπερ βολική έπιθυμία τού πλούτου δουλεύουν τίς εορτές ή βάζουν άλλους καί δουλεύουν [21] 'Όσοι κάνουν παιγνίδια καί χορούς, φαγοπότια καί μάχες καί άλλα παρόμοια άτοπα σ’ αύτές. Όσοι ξέρουν γράμματα καί δέν μελετούν τά Ιερά Βιβλία κατά τίς έορτές. Όσοι ποιμένες καί προεστώτες τών Εκκλησιών δέν διδάσκουν τόν λαό τους σ’ αύτές [22] 'Όσοι δέν δίνουν άπό τά ύπάρχοντά τους έλάχιστο μέρος στήν έλεημοσύνη γιά τούς φτωχούς, πού συγκεντρώνεται τίς ήμέρες τών πτωχών γιά τήν οποία γράφει ό θείος Παϋλος (Κεφ. 16 τής Α πρός Κορινθ.).

Περί τής Ε' ’Εντολής.

«Τίμα τόν πατέρα σου, καί τήν μητέρα σου, ϊνα ευ σοι γένηται, καί ϊνα μακροχρόνιος γένη έπί της γης»

(Αύτόθι 12).

Σ’ αύτήν σφάλλουν όσα παιδιά δέν τιμούν τούς γονείς των μέ τά τέσσερα αύτά· τιμή, άγάπη, ύπακοή καί εύχαριστία. "Οπως καί αύτά πρέπει νά δέχωνται άπό τούς γονείς τά έξής έξι· άνατροφή, συμβουλή καλή μέ τά λόγια, παράδειγμα καλό τής ζωής μέ τά έργα, προφύλαξι άπό τίς κακές συναναστροφές, μάθησι γραμμάτων ή τέχνης σέ καλούς Διδασκάλους καί τεχνίτες καί παιδεία πληγών γιά σωφρονισμό. Όσοι δέν τιμούν τούς Πνευματικούς τους Πατέρες, Αρχιερείς, Ιερείς, Διδασκάλους καί έκείνους πού έγιναν Γεροντάδες τους μέ τό Αγγελικό σχήμα [23]

Όσοι δούλοι δέν τιμούν τούς κυρίους τους [24] .Όσοι ύποτελείς τούς Βασιλείς καί Ηγεμόνες τους [25] Καί γενικά, όσοι εύεργετηθέντες, δέν τιμούν τούς εύεργέτες τους . [26]

Περί τής ΣΤ' ’Εντολής.

«Ού φονεύσεις» (ό. π. 15)

Σ’ αύτήν σφάλλουν έκείνοι, πού φονεύουν κάποιον σωματικά, ή μέ τό χέρι τους ή μέ άλλο μέσο ή μέ συμβουλή ή μέ βοήθεια καί παρακίνησι [27] Έκείνοι πού φονεύουν κάποιον ψυχικά, όπως είναι οί αιρετικοί, οί ψευδοδιδάσκαλοι καί όλοι έκείνοι οί Χριστιανοί, πού σκανδαλίζουν τούς άλλους μέ τό παράδειγμα τής κακής τους ζωής. Έκείνοι, πού σέ έποχή πανώλης, γνωρίζοντας ότι είναι μολυσμένοι, ενώνονται μέ τούς άλλους καί τούς μολύνουν. Έκείνοι, πού φονεύουν τόν έαυτό τους· καί γενικά, όλοι έκείνοι, πού γίνονται ριψοκίνδυνοι. Σ’ αύτήν άναφέρεται καί ό θυμός καί ό φθόνος καί τά άλλα πάθη, όσα γίνονται αίτια φόνου. [28]

Περί τής Ζ' Εντολής.

«Ού μοιχεύσεις» (Αύτόθι 13).

Σ’ αύτήν σφάλλουν όχι μόνο έκείνοι πού διαπράττουν τήν μοιχεία μέ τήν παντρεμένη γυναίκα τού πλησίον, άλλά καί όσοι πορνεύουν μέ άνύπαντρη. Διότι, σύμφωνα μέ τον δ' Κανόνα τού άγιου Γρηγορίου Νύσσης καί ή πορνεία ώς μοιχεία λογίζεται. Έκείνοι οί Μοναχοί, πού πορνεύουν ή παντρεύονται. Έκείνοι, πού πέφτουν σέ πνευματική μοιχεία, δηλαδή σέ αί'ρεσι καί κακοδοξία. Σ’ αύτήν άναφέρεται ή λαιμαργία, τά τραγούδια, οί άκόλαστες καί έρωτικές θεωρίες καί όσα άλλα είναι τής μοιχείας [29]

Περί τής Η' Εντολής.

«Ού κλέψεις» (ό.π. 14).

Σ’ αύτήν σφάλλουν, όσοι είναι κλέπτες φανεροί, όπως είναι οί ληστές καί οί δυνάστες καί οί άρπαγες. "Οσοι είναι κλέπτες κρυφοί, όπως αύτοί πού κλέβουν κρυφά [30] Όσοι είναι κλέπτες άπατηλοί, όπως είναι οί Πραγματευτές καί όλοι έκείνοι, πού προσπαθούν νά γελάσουν τόν άλλον, πουλώντας μέ ζύγια καί μέτρα δόλια καί χρησιμοποιώντας άλλες άμέτρητες τέχνες καί ψεύδη· γι’ αύτό καί ό Κύριος τούς Πραγματευτές τούς ώνόμασε ληστές καί κλέπτες λέγοντας· «Ό οίκος μου πρέπει νά είναι οίκος προσευχής, έσείς όμως τόν κάνατε σπήλαιο ληστών» (Ματθ. 21,13). Όπως είναι έκείνοι, πού παίρνουν τόκους [31] Παράβασι τής έντολής αύτής είναι ή φιλαργυρία καί σ’ αύτήν άναφέρονται τά πάθη καί τά άμαρτήματα, πού προέρχονται  άπό τήν φιλαργυρία, τά όποια άναφέραμε [32]

Περί τής Θ' Εντολής.

«Ού ψευδομαρτυρήσεις κατά τού πλησίον σου μαρτυρίαν ψευδή» (ό. π. 16).

Σ’ αύτήν σφάλλουν έκείνοι, πού θά καταμαρτυρήσουν ψευδή καί άδικα, γιά νά ζημιώσουν ή νά κακοποιήσουν τόν άδελφό τους [33] Έκείνοι, πού έχουν ύπόνοιες καί ύποψίες κατά τού άδελφού τους [34] Έκείνοι, πού περιγελούν τά φυσικά έλαττώματα τού νού ή τής φωνής ή τού προσώπου ή τών υπολοίπων μελών τού σώματος τού πλησίον· έπειδή αύτός δέν είναι αίτιος τών έλαττωμάτων αυτών. Καί έκείνοι οί κριτές, πού, ή γιά προσωποληψία ή γιά δώρα ή μή έξετάζοντας σωστά τήν ύπόθεσι, έκφέρουν κρίσι άδικη [35]

Περί τής I' Εντολής.

«Ούκ έπιθυμήσεις τήν γυναίκα τού πλησίον σου, ούκ έπιθυμήσεις τήν οικίαν τού πλησίον σου, ούδέ τόν άγρόν αύτού, ούδέ τόν παΐδα αύτού, ούδέ τήν παιδίσκην, ούτε τού βοός αύτού, ούτε τού ύποζυγίου αύτού, ούτε παντός κτήνους αύτού, ούτε όσα τώ πλησίον σου έστί» (ό. π. 17).

Οί προηγούμενες πέντε Έντολές, οί όποιες διδάσκουν τά πρός τόν πλησίον καθήκοντα, [36] έμποδίζουν τόν άνθρωπο μόνον άπό τούς έξωτερικούς λόγους καί πράξεις

τής άμαρτίας· ένώ ή παρούσα ’Εντολή τόν έμποδίζει καί άπό αύτήν άκόμη τήν έσωτερική πονηρή έπιθυμία τής ψυχής· δηλαδή τόν έμποδίζει ούτε νά έπιθυμή, γενικά, τήν άμαρτία μέ τήν καρδία του, σάν νά είναι ή έπιθυμία αυτής αίτια καί ρίζα όλων τών έξωτερικών λόγων καί πράξεων. [37]  Σ’ αύτήν λοιπόν τήν ’Εντολή σφάλλουν όλοι έκείνοι, πού μολονότι καί μέ τό έργο δέν παίρνουν τό ξένο πράγμα, όμως τό έπιθυμούν μέ τήν ψυχή καί τήν καρδιά νά τό είχαν, όποίο καί άν είναι, είτε γυναίκα, είτε ζώο, είτε περιουσιακό στοιχείο, είτε κάτι άλλο38.

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ε'

Οί περιστάσεις τής άμαρτίας.

 Πρέπει νά ξέρης άκόμη, Πάτερ, έσύ, πού πρόκειται νά γίνης Πνευματικός, τίς λεγάμενες περιστάσεις τής άμαρτίας, πού σύμφωνα μέ τόν Κορέσσιο, είναι έπτά·

 ά) Τίς, δηλαδή ποιος είναι αύτός πού διέπραξε τήν άμαρτία·

 β') τί, δηλαδή ποιά άμαρτία διέπραξε·

 γ') γιατί τήν διέπραξε·

 δ') μέ ποιόν τρόπον τήν διέπραξε·

 ε') πότε τήν διέπραξε·

στ) σέ ποιόν τόπο·

ζ') πόσες φορές τήν διέπραξε. Διότι σέ αύτά τά έπτά έξεταζόμενο κάθε άμάρτημα, γίνεται ή μεγαλύτερο ή μικρότερο.

 Κοντά λοιπόν σ’ αύτά τά έπτά άπαριθμούνται καί τά πρό τής άμαρτίας καί τά μετά τήν άμαρτία.

 Περί τού Τίς.

Καί όσον άφορά τό, Τίς, (ποιός) ή πρόσωπο είναι καθ’ έαυτό έξεταζόμενο, όπως ό Πέτρος, ό Παϋλος· ή άναφερόμενο σέ άλλο μέ τέσσερις τρόπους· Κατά φύσιν, όπως ό πατήρ, πού άναφέρεται πρός τόν υιό. Κατά τύχην, όπως Αρχιερέας, Βασιλιάς, έξουσιαστής καί γενικά κάθε άρχοντας καί προεστώτας, πού άναφέρονται πρός τόν ύποκείμενο λαό τους. Κατά προαίρεσιν, όπως φίλος πρός άλλον φίλο. Καί κατά τέχνη, όπως διδάσκαλος ή μαΐστορας, πρός μαθητή. Λέγεται άκόμη τό, Τίς, καί σύμφωνα μέ τό έπάγγελμα, όπως Καλόγηρος ή Φιλόσοφος· καί σύμφωνα μέ τήν ήλικία, όπως νέος ή γέρος καί, γιά νά μιλήσω γενικά τό Τίς, λέγεται καί έπεκτείνεται σέ κάθε κατάσταση πού έχει ό κάθε ένας, τής φρονήσεως καί τής δυνάμεως, σωματική δηλαδή, ψυχική, έσωτερική καί έξωτερική.

Λοιπόν στό, Τίς, έξεταζόμενο τό άμάρτημα, γίνεται μεγαλύτερο ή μικρότερο· γιά παράδειγμα, μεγαλύτερο είναι τό σφάλμα τού Άρχιερέως, τού Βασιλέως, τού Άρχοντα, γιά τό κακό παράδειγμα, πού δίνουν στόν λαό, παρά τό ίδιο σφάλμα ένος ύπηκόου [39] Περισσότερο άμαρτάνει ένα παιδί, όταν βρίζη τους γονείς του, παρά ό φίλος τόν φίλο του ή ό μαθητής τόν διδάσκαλο καί τεχνίτη του, παρά όταν βρίζη αύτούς όλους ένας ξένος. Παρόμοια ένας Μοναχός καί Φιλόσοφος καί γέροντας στήν ηλικία περισσότερο άμαρτάνει, άν καλλωπίζεται, παρά ένας κοσμικός, ένας άπαίδευτος, ένας νέος καλλωπιζόμενος. Στό Τίς, άναφέρεται καί ή κατάστασις τού προσώπου, μέ τό όποίο άμάρτησε ό έξομολογούμενος· άν αύτό δηλαδή είναι ιερωμένο ή λαϊκό καί τά παρόμοια· όχι όμως νά φανερώνη καί τό κύριό του όνομα.

Περί τού Τί

 Όσον άφορά δέ στό, Τί, έξεταζόμενο τό άμάρτημα γίνεται μεγαλύτερο ή μικρότερο, διότι τά θανάσιμα άμαρτήματα είναι μεγαλύτερα άπό τά συγγνωστά. Καί πάλι άπό τά θανάσιμα ό φόνος είναι μεγαλύτερο άπό τήν γενική κλοπή καί άπό όλα ή άρνησις καί άσέβεια. Σ’ αύτήν τήν περίστασι τού, Τί, άναφέρονται καί έξετάζονται καί τά άμαρτήματα τής έλλείψεως, πού άναφέραμε· όσα, δηλαδή, καλά μπορούσε κανείς νά κάνη ή νά πή ή νά σκεφθή καί δέν τά έκανε ή δέν τά είπε ή δέν τά σκέφθηκε· καί όσα κακά μπορούσε νά έμποδίση μέ τόν λόγο ή μέ τό έργο καί δέν τά έμπόδισε. Σ’ αύτήν τήν περίστασι έξετάζεται τό γένος τής άμαρτίας, δηλαδή άν είναι έργο ή λόγος ή νόημα καί λογισμός· παρόμοια καί τό είδος της· δηλαδή ποιό έργο· μοιχεία ή πορνεία ή φόνος· καί ποιος λόγος· άργολογία ή επιορκία ή ψευδομαρτυρία ή βλασφημία· καί ποιος λογισμός· ύπερηφάνεια ή αϊρεσις ή βλασφημία κατά νού καί ή προσβολή ή συνδυασμός ή συγκατάθεσις καί τά άλλα. [40]

Περί τού Διατί.

 Όταν έξετάζεται καί ή αιτία, γιά τήν όποια άμάρτησε ό άνθρωπος, αύξάνει ή λιγοστεύει τό βάρος τής άμαρτίας. Γιά παράδειγμα· Κάποιος φόνευσε τόν τύραννο, γιά νά έλευθερώση τήν πόλι άπό τήν τυραννία του ή έκλεψε, γιά νά έλεήση φτωχούς ή κτύπησε τόν βιαστή, γιά νά έλευθερώση τήν κόρη, πού βίαζε· αύτός μικρότερο βάρος έχει άπό έκείνον, πού θά φονεύση ή θά κλέψη ή θά κτυπήση γιά τά κακά χρέη του. Καί γενικά, κάθε πράξις καί άμαρτία άπό τό τέλος καί τόν σκοπό της πρό πάντων κρίνεται. Γι’ αύτό ό Ιερός Αύγουστΐνος (Στό Βιβλίο περί σκοπού και τέλους) λέει· «Διαφέρει πάρα πολύ, γιά ποιά αιτία, γιά ποιό τέλος, γιά ποιόν σκοπό τό πράγμα γίνεται»· διότι τόση δύναμι έχει ό σκοπός καί τό τέλος έπάνω στίς πράξεις τών άνθρώπων, ώστε, μολονότι, σύμφωνα μέ τούς ήθικούς Φιλοσόφους, κάθε σκοπός πρέπει νά είναι άνάλογος καί σύμφωνος μέ τήν πράξι καί άντίστροφα, κάθε πράξις πρέπει νά είναι άνάλογη μέ τόν σκοπό· δηλαδή, ό καλός σκοπός, νά έχη καί καλές πράξεις καί ό κακός νά έχη κακές καί όχι άντίστροφα· παρόλα αύτά ό θείος Μάξιμος, άλλοτε λέει ότι «Άπό όλα τά έργα, πού διαπράττουμε ό Θεός ζητεί τόν σκοπό, είτε γι’ αύτόν τά κάνουμε είτε γι’ άλλη αιτία» (Κεφ. λστ' τής β' έκατοντάδ. περί άγάπ. Φιλοκαλ. σελ. 304)· άλλοτε πάλι ότι· «Οί δαίμονες ούτε τήν σωφροσύνη μισούν, ούτε τήν νηστεία συχαίνονται, ούτε τήν έλεημοσύνη, ούτε τήν φιλοξενία, ούτε τήν ψαλμωδία... ούτε όλα τά ύπόλοιπα, μέ τά όποια χαρακτηρίζεται ό τρόπος ζωής, πού είναι σύμφωνα μέ τό θέλημα τού Θεού, έως ότου άντιληφθούν ποιος είναι ό σκοπός καί ή αιτία αυτών πού γίνονται»

(Φιλοκαλ. σελ. 202, Κεφ. ο' τής ε' έκατοντάδας).

 Περί τού Τρόπου.

 Ό τρόπος, μέ τόν οποίο γίνεται ή άμαρτία, αύξάνει ή λιγοστεύει τό βάρος της· όπως έκείνος, πού θά άμαρτήση έν γνώσει ή μέ μελέτη ή μέ δόλο ή μέ κακή προαίρεση βαρύτερα άμαρτάνει άπό έκείνον, πού διέπραξε έν άγνοια τό ίδιο άμάρτημα, άκουσίως, άπό συναρπαγή καί περίσταση άπό έπιπολαιότητα καί άκακία. Στόν τρόπο άναφέρεται καί κάθε όργανο, μέ τό όποίο άμαρτάνει κάποιος· δηλαδή τό ξύλο ή τό μαχαίρι, μέ τό όποίο κάποιος φόνευσε, ή οί άνθρωποι, μέ τό μέσο καί τήν βοήθεια τών όποιων διέπραξε τήν άμαρτία.

Περί τού Καιρού.

Ό καιρός, κατά τόν όποίο άμάρτησε κάποιος, λιγοστεύει ή αύξάνει τό βάρος τής άμαρτίας· γιά παράδειγμα, έάν κάποιος σέ καιρό άνάγκης καί πείνας κλέψη ψωμί ή σιτάρι, λιγώτερο άμαρτάνει άπό έκείνον, πού έκλεψε χωρίς τήν παρόμοια άναγκη [41]  Καί όσοι μετά τήν χάρι τού Εύαγγελίου άμαρτάνουν, μεγαλύτερο κρίμα έχουν άπό έκείνους, πού άμάρτησαν τήν περίοδο τού νόμου. Καί οί γυναίκες, πού παίρνουν τά θανατηφόρα βότανα μετά τήν σύλληψι τού παιδιού, βαρύτερα άμαρτάνουν άπό έκείνες πού τά παίρνουν πρίν άπό τήν σύλληψι. Καί στίς άλλες περιπτώσεις τό ίδιο συμβαίνει.

 Περί τού Τόπου.

 Αύξάνει ή λιγοστεύει τό βάρος τού άμαρτήματος ό τόπος, στόν όποίον γίνεται· όπως, έάν φονεύση κάποιος ή κλέψη στήν ’Εκκλησία, βαρύτερα άμαρτάνει άπό έκείνον πού φόνευσε ή έκλεψε σέ οικία· διότι έκείνος πού έκανε αύτά στήν ’Εκκλησία, διπλά άμαρτάνει κάνοντας συγχρόνως φόνο καί δείχνοντας πρός τόν Θεό άσέβεια καί άπιστία καί κάνοντας συγχρόνως κλοπή καί ιεροσυλία. Καί αύτός πού άμάρτησε στήν έρημο, βαρύτερα άμαρτάνει άπό έκείνον, πού άμαρτάνει μέσα στόν κόσμο· αύτός πού άμαρτάνει μέσα σέ μοναστήρι, άπό έκείνον πού άμαρτάνει μέσα σέ πόλι. Αύτός πού άμαρτάνει σέ πολιτεία, πού έχει πολλά παραδείγματα άρετής, άπό έκείνον πού άμαρτάνει σέ χωριό καί σέ πολιτεία, πού δέν έχει παρόμοια παραδείγματα. Αύτός πού άμαρτάνει σέ φανερό τόπο, άπό έκείνον πού άμαρτάνει κρυφά. [42]

 Περί τού Πόσες φορές.

Τέλος πάντων, αύξάνει ή λιγοστεύει τό βάρος τής άμαρτίας καί τό ποσό τής πράξεως· διότι έκείνος, πού μία ή καί δύο φορές άμαρτήση, μικρότερο επιτίμιο έχει, άπό έκείνον, πού έκανε τήν ίδια άμαρτία όχι μία ή δύο καί τρεις, άλλά πολλές φορές· βλέπε καί τόν η' Κανόνα τής έν Άγκύρα [43]

Περί τών πρό τής άμαρτίας καί μετά τήν άμαρτία.

Κοντά σέ αύτά όμως πρέπει νά έξετάζεται καί ή πρίν άπό τήν άμαρτία καί μετά τήν άμαρτία ζωή καί διάθεσις τού μετανοούντος, κατά τόν γ', ε' καί ζ' Κανόνα τής έν Άγκύρα καί τόν γ' τής έν Νεοκαισαρεία καί τόν κθ' τού Νικηφόρου. Έπειδή μικρότερο επιτίμιο έχει έκείνος, πού πρίν τήν άμαρτία ζούσε ένάρετη ζωή, παρά έκείνος, πού έχει ζωή άδιάφορη [44]  Έκείνος, πού πρίν άπό τήν έξομολόγησι παύση άπό τήν άμαρτία, παρά έκείνος, πού παύσει μετά τήν έξομολόγησι.. Έκείνος, πού μόνος του πήγε καί έξωμολογήθηκε, άπό έκείνον, πού έξωμολογήθηκε, άφού έλέγχθηκε άπό τόν φόβο τού θανάτου, σύμφωνα μέ ζ' Κανόνα τού μεγάλου Βασιλείου. Καί γενικά έκείνος, πού μετανόησε μετά άπό τήν άμαρτία, άπό έκείνον, πού δέν μετανοεί. Γι’ αύτό καί ό Πηλουσιώτης ’Ισίδωρος λέει· «Στά πταίσματα δέν ζητείται μόνον τό είδος τού άμαρτήματος, άλλά καί ή διάθεσις έκείνου, πού άμαρτάνει καί τό άξίωμα καί ό καιρός καί ή ρίζα. Καί μετά τήν άμαρτία, άν ήλθε σέ συναίσθησι ή λυπήθηκε ή παρέμεινε άνάλγητος, έάν μετανόησε, έάν άπό συναρπαγή (έκ περιστάσεως), ή άπό άπάτη, ή έκ προμελέτης, ή μέ μελέτη, ή άπό έξι καί κακή συνήθεια. Καί πολλά άλλα ύπάρχουν μέ τά όποια προχωρεί αύτή ή έξέτασις».

Σελίδες 33 έως 52

Εισαγωγή κειμένων σε  πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

«ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΤΑΡΙΟΝ»                  

Σύντομη διδασκαλία πρός τόν Πνευματικό πώς νά έξομολογή μέ βοηθό τούς Κανόνες τού άγίου Ίωάννου τού Νηστευτού έξηγημένους μέ άκρίβεια, γλαφυρή συμβουλή πρός τόν μετανοούντα πώς νά έξομολογήται, καί λόγο ψυχωφελή περί μετάνοιας.

               

Η ηλεκτρονική επεξεργασία ψηφοποίηση σκανάρισμα, μορφοποίηση κειμένου και εικόνων  έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια (Διαβάστε και τούς όρους χρήσης του  ©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ) , αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

ΠΑΡΑΠΟΜΠΑΙ

13      Γιά δύο αιτίες βάζουμε έδώ έκείνους, πού σφάλλουν στίς δέκα Έντολές γιά τόν Πνευματικό καί γιά τόν μετανοούντα. Γιά τόν Πνευματικό, ώστε, μαθαίνοντας άπό έδώ αύτούς, έρωτά μέ εύκολία στήν έξομολόγησι τούς μετανοούντες, άν έσφαλαν σ’ αύτές· γιά δέ τόν μετανοσΰντα, γιά νά έξετάζη τήν συνείδησί του προτού νά έξομολογηθη, άν έσφαλε σέ κάθε εντολή καί έτσι βρίσκοντας μέ εύκολία τίς άμαρτίες του, νά τίς ένθυμήται, γιά νά τίς έξομολογηθη όλες, όπως πρέπει.

14     Βλέπε τόν λβ' Κανόνα τού Αγίου Ίωάννου τού δίηστευτού καί τήν ύποσημείωσι σ’ εκείνον.

15     Σ’ αύτήν τήν έντολή σφάλλει άκόμη κάποιος, έάν έβαλε θεληματικά λογισμούς απιστίας σέ κανένα πράγμα της πίστεως η τούς είπε μέ τό στόμα του. ’Άν μίσησε τόν Θεό ή τόν άρνήθηκε. Άν πείραξε τόν Θεό ζητώντας του θαύματα, χωρίς νά είναι ανάγκη. Άν έκλεψε ιερό πράγμα καί ’Εκκλησιαστικό. Άν πούλησε ή άγόρασε μέ χρήματα τήν χάρι τού Θεού. Άν άμέλησε καί δέν έμαθε τά Μυστήρια της Πίστεως καί τήν Χριστιανική Διδασκαλία. Άν άνέγνωσε βιβλία αντίθετα της Πίστεως καί άρετης. Άν δέν είχε τήν πρέπουσα εύλάβεια στά Θεία. Άν δέν έξωμολογήθηκε μέ τήν πρέπουσα έξέτασι της συνειδήσεως, μέ πόνο καί μέ άπόφασι νά μήν άμαρτήση πλέον. Άν μετάλαβε τά άχραντα Μυστήρια όντας σέ θανάσιμη άμαρτία. Άν έβαλε χέρι επάνω στούς ’Εκκλησιαστικούς. Άν άπελπίσθηκε άπό τήν εύσπλαγχνία τού Θεού η άμάρτησε θαρρώντας σ’ αύτήν ή άποφάσισε νά άμαρτάνη, όσο μπορεί, καί ύστερα νά μετανοήση. Καί έάν, τέλος πάντων, συμβουλέυσε η συνήργησε σέ όλα τά παρόμοια άμαρτήματα· η, μολονότι μπορούσε νά τά έμποδίση, δέν τά έμπόδισε μέ λόγο η μέ έργο.

16     Σ’ αύτήν άκόμη σφάλλουν, όσοι πιστεύουν στίς φαντασίες τών ονείρων. Καί γενικά, όσοι έμπαθείς καί φιλήδονοι έπιθυμούν καί είναι προσκολλημένοι στίς εικόνες καί στά είδωλα τών παθών τους, πού άνατυπώνονται στόν νού τους.

17   Βλέπε τόν λα' Κανόνα τού Αγίου Ίωάννου τού Νηστευτού.

18     Βλέπε έμπρός στό θ' Κεφάλαιο περί τού Πώς πρέπει νά οίκονομή ό Πνευματικός όσους έχουν ύποσχέσεις.

19     Σ’ αύτήν σφάλλει κανείς, καί άν μεταχειρίζεται τά λόγια τής Γραφής γιά μετεωρισμούς καί άστεία. Έάν δέν ύποφέρη τίς δυστυχίες καί ασθένειες τού σώματος μέ ύπομονή καί εύχαρίστησι, άλλά γογγύζη κατηγορώντας τόν Θεό ώς άδικο. Έάν όχι μόνον βλασφημή στόν Θεό ή στούς Αγίους ό ίδιος, άλλά κάνη καί άλλους νά βλασφημούν. Έάν λέη ότι ή Θεία Γ ραφή περιέχει μύθους καί αντιθέσεις στόν έαυτό της καί έπαινή περισσότερο τά συγγράμματα τών ’Εθνικών.

 20     Βλέπε τόν 92 τού μεγάλου Βασιλείου καί τόν α' τού Θεοφίλου.

21     Βλέπε τόν κθ' της έν Λαοδικεία. Καί ό θείος άκόμη Αμβρόσιος λέει, ότι τίς ήμέρες της αργίας δέν πρέπει νά τίς κάνουμε έορτές λαγνείας. Καί οί Απόστολοι λένε στίς Διαταγές (Βιβλ. γ' Κεφ. θ')· «Δέν επιτρέπομε στίς ήμέρες τών Κυριακών νά λέγεται κάτι τό άσεμνο καί νά διαπράττεταυν διότι λέει κάπου ή Γραφή· «Δουλεύσατε τώ Κυρίω έν φόβω, καί άγαλλιάσθε αύτώ έν τρόμω» καί οί αγαλλιάσεις μας πρέπει νά γίνωνται μέ φόβο καί τρόμο». Καί ό ’Ιωάννης της Κλίμακος λέει· «Υπολογίζει ό κοιλιόδουλος μέ ποιά φαγητά θά έορτάση» (Λόγ. ιδ'). Καί κάποιος άλλος Πατέρας λέει· «Μή σκέπτεσαι νά περνάς τίς ήμέρες τών εορτών μέ οινοποιία, άλλά μέ τήν άνακαίνισι τού νού καί την καθαρότητα της ψυχής όταν όμως τρώς καί πίνης, τότε θά παροργίσης περισσότερο τόν προεξάρχοντα της πανηγύρεως» (στά σχόλια τού ίδιου λόγου).

22     Βλέπε τόν νη' Αποστολικό Κανόνα καί τόν ιθ' τής ΣΤ'.

23     Βλέπε τόν νε' καί νστ' Κανόνα τών Αγίων Αποστόλων.

24     Βλέπε τόν πβ' Άποστολικό.

25     Βλέπε τόν πδ' Άποστολικό.

26     Σ’ αύτήν τήν εντολή σφάλλει άκόμη, άν τυχόν καί κανείς πάνδρευσε τά τέκνα του μέ τήν βία η τά έκανε μοναχούς βίαια η τά έβαλε σέ άλλο βαθμό χωρίς τό θέλημά τους. ’Άν ίσως καί δέν τά έστελνε στήν ’Εκκλησία ή δέν ένδιαφέρθηκε, γιά νά έχουν καλά ήθη η δέν τά τιμώρησε, όταν έσφαλαν, η δέν τά έμαθε γράμματα η κανένα έργόχειρο. Παρόμοια καί άν τά τέκνα δέν βοήθησαν τούς γονείς των, όταν είχαν άνάγκη η δέν τούς συμπαραστάθηκαν στήν άσθένειά τους ή χωρίς τό θέλημά τους έταξαν νά παντρευτούν η δέν τούς ύπομένουν, όταν γηράσουν, καί φέρονται παράξενα. Σφάλλει άκόμη καί ό άνδρας, έάν δέν φρόνησε γιά τήν γυναίκα του ψυχικά καί σωματικά· η τήν έβρισε περισσότερο άπό ό,τι πρέπει ή τήν τιμώρησε άδικα. Παρόμοια καί ή γυναίκα, άν δέν ύπάκουσε στόν άνδρα της. Σ’ αύτήν τήν έντολή σφάλλουν άκόμη καί όλοι οί αύθέντες καί μεγαλύτερος πού δέν φροντίζουν γιά τούς δούλους καί για όσους ύπόκεινται σ’ αύτούς ψυχικά καί σωματικά.

27    Βλέπε τόν κ' τού Αγίου Ίωάννου τού Νηστευτου.

28    Σ’ αύτήν τήν έντολή σφάλλει άκόμη καί όποίος επιθύμησε τό κακό τού πλησίον ή χάρηκε στήν συμφορά του. ’Άν τόν φθόνησε καί λυπήθηκε στό καλό του. Άν έχη έχθρα μέ άλλον καί έπιθυμή νά τόν έκδικηθη. Άν δέν συγχώρησε τόν έχθρό του η δέν ζήτησε συγχώρησι άπό τόν έχθρό του. Άν έδιωξε τούς πτωχούς μέ άσχημα λόγια. Άν χρησιμοποίησε βότανα, γιά νά άποβάλη γυναίκα τό παιδί. Άν διαφέντευσε τούς κακούς. Άν έβαλε σκάνδαλα καί προξένησε μάχες. Άν έδειρε κάποιον η πλήγωσε. Άν έλεγξε κάποιον άδικα άπό θυμό καί όχι άπό άγάπη. Άν χρησιμοποίησε τήν επιστασία τού Διδασκάλου ή Κριτού η Ίατρού ή Ίερέως η Πνευματικού η Άρχιερέως η Άρχοντος, χωρίς νά είναι άξιος, ή έπέτρεψε άλλους νά τήν χρησιμοποιήσουν. Άν βλάφθηκε άπό τήν πολυφαγία καί τήν μέθη ή άπό τίς σαρκικές ήδονές καί άλλα άτοπα.

29      Σ’ αύτήν άκόμη σφάλλει καί άν κάποιος άνδρας η γυναίκα φτιάχθηκε η στολίσθηκε η χρίσθηκε μέ βαφές καί μύρα μέ κακό σκοπό καί σκανδάλισε άλλον. ’Άν παρακίνησε κάποιον νά άμαρτήση σαρκικά η έγινε μεσίτης σ’ αύτό μέ γραφές, μέ μηνύματα, μέ χαρίσματα καί άλλα παρόμοια.

30  Βλέπε τόν κζ' Κανόνα τού Νηστευτου.

31  Βλέπε στόν κζ' Κανόνα τού Νηστευτού.

32    Βλέπε στήν ζ' ύπόθεσι μετά τούς Κανόνες τού Αγίου Ίωάννου τού Νηστευτού.

33     Σ’ αύτήν άκόμη σφάλλει καί άν κάποιος άγοράση πράγμα κλεμμένο, γνωρίζοντάς το, γιά νά τό άγοράση μέ μικρότερη άξια άπό τήν πραγματική του. ’Άν πέρασε τά κάλπικα χρήματα γιά καλά ή τά έλλειπή καί χαλασμένα γιά σωστά. Άν ό έργάτης δέν έργάσθηκε όπως έπρεπε ή έργάσθηκε λίγο καί πήρε τήν πληρωμή ταυ. Άν κάποιος δέν πλήρωσε έκείνους πού έργάσθηκαν γι’ αύτόν. Άν βρήκε κάτι καί τό κράτησε, χωρίς νά έξετάση ποιος τό έχασε. Άν δέν έμεινε σταθερός στίς συμφωνίες πού έκανε. Άν έδειξε άδιαφορία στίς ύποθέσεις έκέΐνες, γιά τίς όποιες ήταν ύπεύθυνος, όπως ύπεύθυνος ορφανών ή χηρών ή ’Εκκλησιών η σχολείων ή συντροφιάς. Άν έδωσε δώρα στόν κριτή, γιά νά κρίνη άδικα, ή άν ό ίδιος πήρε δώρα, γιά νά κρίνη. Άν ζητά έλεημοσύνη, χωρίς νά έχη άνάγκη. Άν οί έμποροι πουλούν τό ελαττωματικό πράγμα γιά καλό η τό άνακατεύουν μέ τό καλό. Άν παυλούν πράγμα περισσότερο άπό ό,τι άξίζει η αγοράζουν λιγώτερο άπό ό,τι άξίζει. Άν συμφωνούν μέ άλλους έμπορους, γιά νά πουλούν σέ άδικη τιμή. Άν πουλούν άκριβώτερα σέ άμαθή άγοραστή, ή άγοράζσυν φθηνότερα άπό άμαθή πωλητή. Άν δέν πωλούν, όπως τούς προστάζει ό έξουσιαστής. Άν δίνουν δώρα στούς έξσυσιαστές γιά νά τούς άφίνουν νά πωλούν, όπως θέλουν. Άν δέν δίνουν καλό λογαριασμό στούς συντρόφους τους. Άν πούν ψευδόμενοι, ότι χρεωκόπησαν, γιά νά φάνε τά ξένα χρήματα. Άν κάποιος δούλος πωλεί άκριβώτερα άπό ό,τι τού πή ό κύριός του. Άν έχη κανείς ξένο πράγμα ή δανεικό καί τό άφίνει καί χαλά ή τό ξοδεύει. Άν έπαιζε χαρτιά ή άλλα παιγνίδια μέ παιδιά ή άλλους άγνωστους γιά νά τούς γελάση. Σ’ αύτήν τήν έντολή άκόμη σφάλλει, άν έκανε κανείς ζημία στό πράγμα ή στήν περιουσία τού άδελφού του. Άν μετακίνησε τά σύνορα τών χωραφιών η τών σπιτιών του, γιά νά κερδίση μέρος άπό τό χωράφι η άπό τό σπίτι τού πλησίον του. ’Άν έκοψε τά δένδρα τού άδελφού του, τόν όποίο ώς κλέπτη τιμωρούν οί πολιτικοί νόμοι. Άν έκλεψε τά ζώα του, τόν όποίο τιμωρσΰν οί νόμοι μέ εξορίες ή μέ τό κόψιμο τού χεριού. Έάν κάποιος άποπλανήση (διαφθείρη) καί πάρη τόν δούλο τού άλλου μέ ύπόσχεσι μεγαλύτερης άμοιβής. Έάν κάποιος άνοιξη γράμματα καί τά διαβάση η μιμηθή τήν ύπογραφή άλλου η τήν μεταγράψη η τήν ξύση η τήν σχίση, ό όποίος τιμωρείται μέ έξορία καί κατάσχεσι της περιουσίας του άπό τούς πολιτικούς νόμους. Όλα αύτά είναι κλοπή καί πρέπει νά τά έπιστρέψουν πίσω, άν θέλουν νά λάβουν τήν συγχώρησι.

34     Βλέπε τόν οε' Άποστολικό Κανόνα. Καί ό Σολομών επίσης λέει· «Μάρτυς ψευδής ούκ άτιμώρητος έσται» (Παροιμ. 19,5).

35      Σέ τρεις τρόπους διακρίνεται τό ψεΰδος σύμφωνα μέ τόν Άββά Δωρόθεο (Λόγ. περί ψεύδους)· κατά διάνοια, όταν κάποιος έχη ψευδείς ύποψίες κατά τού άδελφού του· κατά τόν λόγον, όταν ένώ είναι κανείς, τόν κατηγορή λέγοντας ψέμματα· καί κατά τόν βίο καί τά έργα, όταν κάποιος διαφορετικός είναι στήν ζωή καί στά έργα, ύποκρίνεται καί φαίνεται διαφορετικός στούς άνθρώπους· αύτός λέγεται καί ύποκριτής. Τό ότι όμως μοιάζουν οί παρόμοιοι μέ τόν διάβολο, τό λέει ό Κύριος· «’Εσείς πατέρα σας έχετε τόν διάβολο καί όσα έπιθυμεί ό πατέρας σας αύτά θέλετε νά κάνετε. ’Εκείνος άπό τήν άρχή ήταν άνθρωποκτόνος καί δέν μπόρεσε νά σταθη μέσα στήν άλήθεια. "Οταν λέη ψέματα, εκφράζει τόν έαυτό του, διότι είναι ψεύτης καί ό πατέρας του», δηλαδή τού ψεύδους σύμφωνα μέ τόν Θεοφύλακτο (Ίωάν. 8,44)· Γι’ αύτό καί ό Ιερός Αύγουστϊνος (Βιβλίο περί σκοπού καί τέλους) λέει, ότι τό ψεΰδος ποτέ δέν επιτρέπεται νά λέγεται, όσο καλό σκοπό καί άν έχη αύτός πού τό λέει.

36    Σ’ αύτήν σφάλλει άκόμη, όποίος συμβούλεψε η παρεκίνησε άλλον νά ψευδομαρτυρήση. ’Άν με άδικες κατηγορίες έμπόδισε άλλον νά μή πάρη κανένα άξίωμα. Άν μπορούσε νά έμποδίση τίς κατηγορίες καί ψευδομαρτυρίες καί δέν θέλησε. Έάν μεταφέρη λόγια καί μηνύματα γιά ζημία τού πλησίον. Άν κατέκρινε η καταλάλησε η ακούσε μέ ήδονή νά καταλαλούν άλλοι η επαίνεσε τόν κατάλαλο τότε όμως επιτρέπεται νά λέη κανείς τήν κακία τού άλλου, όταν συμβουλεύεται μέ άλλον γιά τήν διόρθωσι έκείνου πού άμάρτησε καί όταν θέλη νά προασφάλιση άλλον, γιά νά μή πέση στό ίδιο άμάρτημα άπό άγνοια, σύμφωνα μέ τόν μέγα Βασίλειο· «Δύο περιπτώσεις νομίζω, ότι ύπάρχουν κατά τίς όποιες μπορεί νά πη κανείς κάτι γιά κάποιον φαΰλο· όταν πρέπει μέ μερικούς άλλους έμπειρους νά διαβσυλευθη πώς θά διορθωθη έκείνος πού άμάρτησε, καί πάλη όταν είναι άνάγκη νά έξασφαλίση κανείς κάποιους, οί όποίοι λόγιο άγνοιας μπορεί νά δεχθούν πολλές φορές τό κακό ώς καλό» (Βλέπε κατ’ έπιτ. κε'). Άν κολάκευσε καί ψευδώς έπαίνεσε κάποιον.

 Οί μέν πρώτες τέσσερις ’Εντολές διδάσκουν τά πρός τόν Θεόν καθήκοντα καί ήταν γραμμένες στήν πρώτη πλάκα, σύμφωνα μέ τήν ’Ορθόδοξη 'Ομολογία (σελ. 231) · οί άλλες όμως έξη πού είναι μετά άπό αύτές διδάσκουν τά πρός τόν πλησίον καθήκοντα καί ήταν γραμμένες στήν δεύτερη πλάκα. Γι’ αύτό καί ό Κύριος στήν πρός τόν Θεό άγάπη καί στήν πρός τόν πλησίον άνακεφαλαίωσε στό Εύαγγέλιο τίς δέκα ’Εντολές καί γι’ αύτές είπε τό «Ιώτα έν ή μία κεραία ού μή παρέλθη άπό τού νόμου (τού Δεκαλόγου δηλ.)» (Ματθ. 5,18), σύμφωνα μέ τήν ’Ορθόδοξη 'Ομολογία (ό. π.).

37    Γι’ αύτό καί ό Κύριος έλεγε γιά τήν έπιθυμία άλλοτε· «"Οποιος βλέπει μία γυναίκα μέ πονηρή επιθυμία, ηδη έχει διαπράξει μέσα του τήν μοιχεία μέ αύτήν» (Ματθ. 5,28)· άλλοτε πάλι· «Άπό τήν καρδιά βγαίνουν πονηρές σκέψεις, πορνείες, μοιχείες, φόνοι, κλοπές, ψευδομαρτυρίες, βλασφημίες» (Ματθ. 15,19). Καί ό Χρυσόστομος άκόμη λέει ότι, «όπως ή φλόγα άνάβει τό καλάμι, έτσι καί ή έπιθυμία τήν ψυχή· καί όπως ό καπνός τυφλώνει καί βλάπτει τό μάτι, έτσι καί ή έπιθυμία τόν νού»· καί πάλι· «ρίζα της μοιχείας είναι ή άκόλαστη επιθυμία»· καί πάλι· «γι’ αύτό ό Χριστός δέν κόλασε μόνο τήν μοιχεία, άλλά τιμώρησε καί κάθε έπιθυμία» (Λόγ. β’ περί Νηστείας).

38    Δύο πράγματα σημειώνουμε έδώ· α', ότι αύτός πού μετανοεί δέν πρέπει νά άποστηθίση όλα αύτά τά σφάλματα, πού βάλαμε σέ κάθε έντολή, άλλά μόνο όσα έκανε, καί νά τά έξομολογηθη· καί β' ότι μολονότι καί όλα αύτά δέν είναι θανάσιμα άμαρτήματα, όμως πρέπει νά τά φανερώνη στόν Πνευματικό όλα, όπως τά διέπραξε.

 39 Βλέπε σελ. 974 τού α' Τόμου της Όκτατεύχου, όπου ό θείος Ίσίδωρος λέει, ότι μεγαλύτερη είναι ή άμαρτία τού 'Ιερέως άπό τήν τού λαϊκού, όχι έξ αιτίας της φύσεως, άλλά έξ αιτίας της άξίας τού 'Ιερέως, πού τήν διαπράττει. Βλέπε καί τόν θείο Χρυσόστομο (Λόγ. στ' περί Ίερωσύνης) πού λέει αύτό τό ’ίδιο. Ωραίο μαζί καί περίεργο είναι έκείνο, πού άναφέρεται στό βιβλιάριο τού Πνευματικός Διδασκόμενος. "On δηλαδή ένας Βασιλεύς συνέβη μία φορά νά έξομολογηθη σέ έναν χωρικό, άλλά συνετό Πνευματικό, καί, άφού έξωμολογήθηκε τίς άμαρτίες του, λέει στόν Πνευματικό, δέν έχω άλλο νά σσΰ πώ. «Καί πώς, Βασιλιά;» τού λέει ό Πνευματικός· «πώς; τελειώσαμε τήν εξομολόγηση όχι· είπες τίς άμαρτίες τού Αλεξίου φερ’ είπείν (λέγοντάς του τό κύριο όνομα), πές τώρα καί τίς άμαρτίες τού Βασιλιά»· θέλοντας νά φανερώση μέ αύτά τά λόγια ό φρόνιμος έκέΐνος Πνευματικός, ότι κάθε έξσυσιαστής καί προεστώς, έξωτερικός ή εσωτερικός, δέν πρέπει νά έξομολσγήται μόνο σάν ένας ιδιώτης η νά έξετάζεται από τόν Πνευματικό ώς κοινολαίτης· άλλά κοντά στίς άμαρτίες πού διέπραξε, εφόσον είναι (άνθρωπος, πρέπει νά έξομολσγήται καί όσα καλά μπορούσε νά κάνη στόν λαό του, ώς έξαυσιαστής, καί δέν τά έκανε· καί όσα κακά έξ αίτιας του γίνονται στούς ύπηκόαυς του καί αύτός δέν τά διορθώνει, γιά τά όποια θά δώση ακριβή λογαριασμό στόν Θεό. Σύμφωνα μέ τό παράδειγμα αύτό πρέπει νά έξομολογής καί έσύ, Πνευματικέ, όλους τούς άξιωματικούς, έσωτερικούς καί εξωτερικούς.

40 Βλέπε τόν β', γ', δ' καί ε' Κανόνα τού Αγίου Ίωάννου τού Νηστευταυ

41      Βλέπε τό τέλος τού πστ' Κανόνος τού μεγάλου Βασιλείου, όπου λέει, ότι έκείνος, πού έφαγε σκυλί σέ περίοδο άνάγκης καί πείνας, δέν άμαρτάνει.

42    Γι’ αύτό καί ό θείος Χρυσόστομος (Λόγ. πρός τούς έχοντας συνεισάκτους) λέει, ότι μεγάλα άμαρτήματα, πού γίνονται κρυφά, έχουν μικρότερη τμωρία άπό τά μικρά άμαρτήματα, πού κάνει κάποιος φανερά μέ σκάνδαλο τών άλλων· «Άλλά, έάν πρέπει νά πούμε καί κάτι άξιοθαύμαστο, λέμε τό έξης· Καί άν άκόμη διαπράξη κάποιος κάποιο μεγάλο άμάρτημα, τό κάνει όμως κρυφά καί δέν σκανδαλίση κανένα, λιγότερο θά τιμωρηθη άπό έκείνον, πού διέπραξε μικρότερο άμάρτημα, άλλά μέ προκλητικότητα (παρρησία) καί σκανδάλισε πολλούς».

43    Βλέπε καί πάλι τόν θείο Χρυσόστομο (Ομ. λη' στό κατά Ίωάν.) πού λέει, ότι δέχονται μεγαλύτερη τιμωρία εκείνοι, πού διέπραξαν πάλι τό ίδιο άμάρτημα· «Καί άν τιμωρηθούμε άρκετά γιά τά προηγούμενα άμαρτήματα, στήν συνέχεια όμως πέσουμε πάλι στά ίδια, πάλι θά τιμωρηθούμε πολύ περισσότερο». Σημείωσε άκόμη, ότι έπειδή οί άνθρωποι πίνουν μέν τήν άμαρτία σάν τό νερό, λησμονούν όμως πόσα ποτήρια πίνουν, όπως λέει ό Ίώβ· «Βδελυγμένος καί άκάθαρτος είναι κάθε άνθρωπος, πού πίνει τίς άδικίες σάν τό νερό» (Ιώβ 15,16)· γι’ αύτό συμβουλεύουν μερικοί έμπειροι στά παρόμοια, ότι γιά νά βρίσκη εύκολα ό Πνευματικός τόν άριθμό τών άμαρτιών, πρέπει νά ρωτά τόν μετανοούντα πόσον καιρό έκαμνε τήν άμαρτία, καί στήν συνέχεια, πόσες φορές έπεφτε τήν έβδομάδα η τόν μήνα καί άπό αύτά νά συμπεραίνη, όσο τό δυνατό, τόν άριθμό· διότι έτσι καί ό Κύριος ρώτησε τόν πατέρα τού δαιμονιζομένσυ· «Πόσος χρόνος είναι άπό τότε πού τού συνέβη αύτό; Και εκείνος απάντησε· άπό μικρό παιδί» (Μάρκ. 9,21)· καί έπειδή δέν άρκεί αύτό μόνο, φανέρωσε άκόμη καί τήν συνέχεια τού δαιμονισμού· «Καί πολλές φορές τό έρριξε στήν φωτιά καί στά νερά, γιά νά τό καταστρέψη».

Καί αύτό πρέπει νά σημειώσουμε· όταν έσύ, Πνευματικέ, έξομολαγής άνθρώπους, πού δέν θέλουν νά πουν άπό τήν ντροπή τους, πόσες φορές άμάρτησαν, πρέπει νά τούς ρωτάς έναν μεγάλο καί ύπερβολικό άριθμό· άν, δηλαδή, έκαναν εκείνη τήν άμαρτία χίλιες φορές ή δύο χιλιάδες, ώστε, άκαύγοντας αύτοί τόν μεγάλο άριθμό, νά ξεθαρρέψουν καί έτσι εύκολώτερα μπορούν νά κατεβάσουν τόν άριθμό αύτόν, παρά νά τόν άνεβάσσυν, άν τυχόν τούς ρωτήσης έναν μικρότερο άριθμό.

44      Απορίας όμως άξιο είναι, γιατί ό μέν Σολομώντας είπε· «Ό άπλοϊκός άνθρωπος είναι άξιος συγγνώμης, οί άρχοντες όμως θά δικασθούν μέ αύστηρότητα» (Σοφ. Σολ. 6,7)· γιά τό όποίο βλέπε στήν συμβουλή τού Μεταν. στόν Δ' Κανόνα της άμαρτίας· ένώ έδώ συμβαίνει τό εντελώς άντίθετο καί όσοι είχαν ένάρετη ζωή καί άμάρτησαν κανονίζονται λιγώτερο άπό εκείνους πού ζούσαν άδιάφορη ζωή καί άμάρτησαν. Ώς λύσι της άπορίας λέμε, ότι αύτό γίνεται γιά δύο αίτια α') Διότι έκείνοι, πού ζαΰν ένάρετα, ώς έπί τό πλείστον πέφτουν σέ άμαρτία άπό συναρπαγή η άπό κάποια άλλη περίστασι άκσύσια, καί όχι έκ προμελέτης καί γενικά άπό έκούσια γνώμη, όπως όσοι ζούν άδιάφορα· καί β') έπειδή όσοι έχουν ζωή ένάρετη, μετά τήν άμαρτία λυπούνται έως θανάτου, σκεπτόμενοι άπό ποιό ύψος άρετης έξέπεσαν καί ποιας χάριτος στερήθηκαν γιά τήν άμαρτία, τόσο πού κατά τόν Νικήτα τόν Στηθάτο, έάν δέν λιγόστευαν οί ήμέρες εκείνες, σίγουρα θά έπεφταν σέ άπόγνωσι· δέν λυπούνται όμως τόσο καί όσοι ζούν άδιάφορα.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: