«Συμβουλή γλαφυρή και σύντομη προς τον μετανοούντα πως πρέπει να εξομολογήται.»

Απο διαφόρους διδασκάλους επιλεγμένη «εις κοινήν των αναγινωσκόντων ωφέλειαν».

 

ΜΕΡΟΣ ΤΡΙΤΟΝ

 

ΣΤΟΥΣ ΕΝ ΧΡΙΣΤΩΙ ΑΔΕΛΦΟΥΣ «ΤΟ ΧΑΙΡΕΙΝ»

    Ό Θεός, όπως στήν τάξι τής φύσεως δέν φρόντισε μόνον τό νά γεννιώμαστε στήν ζωή ύγιείς· άλλά φρόντισε άκόμη καί νά άναλαμβάνουμε πάλι τήν ύγεία, όταν σωματικά άσθενήσουμε, μέ λουτρά καί ιατρικά διάφορα· έτσι καί στήν τάξι τής χάριτος, δέν φρόντισε μόνο νά άναγεννώμαστε πνευματικά ύγιείς μέ τό 'Άγιο βάπτσιμα· άλλά φρόντισε νά άνακαλούμε πάλι τήν πνευματική ύγεία, όταν ψυχικά άσθενήσουμε, μέ ένα καθαρτικό λουτρό καί ιατρικό θαυμάσιο· καί αύτό δέν είναι άλλο, παρά τό Μυστήριο τής Ίεράς Έξομολογήσεως.     Διότι ή Έξομολόγησις άπό τό ένα μέρος είναι πράγματι ένα λουτρό, μέσα στό όποίο όσες ψυχές λούζονται, βγαίνουν άμέσως ξαλαφρωμένες άπό τό βάρος τής άμαρτίας, πού σηκώνουν, τίς όποιες αινιγματικά φανερώνει ό Σολομών στό Άσμα τών Ασμάτων (Άσμα Ασμάτων 4,2)· «Σάν τίς άγέλες τών φρεσκοκουρεμένων προβάτων, πού μόλις άνέβηκαν άπό τό λουτρό». Γι’ αύτό καί ό μέν Θεοδώρητος, ερμηνεύοντας αύτό, λέει «Πρέπει νά άναζητηθή μήπως λέγοντας “τήν τών αιγών άγέλην”, έννοεί έκείνους, πού προσέρχονται άπό τήν άμαρτία μέ τήν μετάνοια»· ό δέ Ψελλός λέει, ότι έννοεί· «Έκείνους, πού έχουν καθαρισθή μέ τό λουτρό τής συνειδήσεως».

Είναι ένα λουτρό μέσα στό όποίο έκπλύνονται καί έξαφανίζονται όλοι οί μολυσμοί τών πλημμελημάτων, σύμφωνα μέ τόν θείο Χρυσόστομο· «Ή ομολογία τών άμαρτημάτων, γίνεται έξαφανισμός τών πλημμελημάτων» (Λόγ. κ' στήν Γένεσ.). Καί ένα λουτρό, πού γίνεται στούς μετανοούντες ένα άλλο δεύτερο Βάπτισμα, κοπιαστικώτερο βέβαια άπό τό πρώτο Βάπτισμα, άναγκαΐο όμως γιά τήν σωτηρία, όπως καί έκείνο, σύμφωνα μέ τόν Θεολόγο Γρηγόριο. «Γνωρίζω καί πέμπτο άκόμη (Βάπτισμα) αύτό, πού γίνεται μέ τά δάκρυα, άλλά είναι περισσότερο κοπιαστικό» (Λόγ. στά Φώτα).

    Άπό τό άλλο μέρος ή Έξομολόγησις είναι ένα ιατρικό τόσο δραστικό, σέ σημείο πού πάραυτα διαφθείρει κάθε φαρμάκι τής συγγνωστής καί θανάσιμης άμαρτίας, πού είναι ένα κακό άπειρο καί έξαφανίζει μέν κάθε άόρατη άσθένεια, έπαναφέρει όμως στήν ψυχή τήν προηγούμενη ύγεία καί χάρι. Ένα ιατρικό τόσο θαυμαστό, πού μεταβάλλει άμέσως τόν άμαρτωλό σέ έναν ώραιόμορφο Άγγελο, άπό έκεί πού ήταν προηγουμένως μεταμορφωμένος έξ αιτίας τής άμαρτίας ή σέ ένα βόδι, σάν τόν Ναβουχοδονόσορα ή σέ έναν χοίρο, σάν τόν Τηριδάτη ή σέ έναν διάβολο, σάν τόν Ιούδα·

«Καί έξ ύμών εις διάβολός έστιν» (Ίωάν. 7,70). Μέ συντομία, πού μεταβάλλει τόν άμαρτωλό άπό κατάδικο σέ έλεύθερο, άπό σαρκικό σέ πνευματικό, άπό δούλο τού διαβόλου σέ υιό Θεού καί άπό ένοχο τής αιώνιας κόλασης σέ κληρονόμο τής ούράνιας βασιλείας· καί ένα ιατρικό, πού γιά τά ύπερφυσικά άποτελέσματα, πού ένεργεί, ξεπερνά όλα μαζί τά έργα τής φύσεως· έπειδή ή δικαίωσις, πού αύτή χαρίζει στήν ψυχή τού άμαρτωλού, είναι έργο άσύγκριτα μεγαλύτερο άπό τό νά δημιουργούσε ό Θεός άλλον καινούργιο κόσμο, όσες φορές τήν δίνει· διότι αύτό υπονοεί καί ό Σειράχ λέγοντας· «Δέν ύπάρχει ζύγι ικανό νά σταθμίζη τήν άξια τής ένάρετης ψυχής» (Σοφ. Σειράχ 26,15).

    Άλλ’, ώ τής δυστυχίας! αύτό τό καθαρτικό λουτρό καί τό θαυμαστό αύτό ιατρικό, ή ψυχωφελέστατη, λέω Έξομολόγησις, έγινε σήμερα στούς Χριστιανούς ένα Μυστήριο πάρα πολύ λίγο ώφέλιμο, οί όποίοι ύπολογίζοντας, ότι καθαρίζονται σέ αύτό τό λουτρό, ούτε κάν πρόλαβαν νά πλυθούν, σύμφωνα μέ τόν Σολομώντα· «Κακό καί κακοαναθρεμμένο παιδί, θεωρεί τόν έαυτό του δίκαιο, μολονότι άπό τήν άκαθαρσία του δέν έχει άκόμη καθαρισθή» (Παροιμ. 24,35).

    Διότι άλλοι άπό αύτούς ή δέν έξομολογούνται καθόλου ή έξομολογούνται πολύ σπάνια, προτιμώντας οί άθλιοι καλλίτερα νά κυλιούνται σάν τά ζώα μέσα στόν βόρβορο τών άμαρτιών τους, παρά νά τρέξουν σέ αύτό τό λουτρό καί νά καθαρισθούν· άλλοι πάλι, έξομολογούνται, όχι όμως όπως πρέπει· διότι ουτε μέ τήν κατάλληλη έξέτασι τής συνειδήσεως καί τών άμαρτιών τους έξομολογούνται, ούτε μέ τήν άπαραίτητη συντριβή καί κατάνυξη ούτε μέ μία άποφασιστική διάθεσι νά μήν άμαρτήσουν πλέον, ουτε μέ τήν ίκανοποίησι πού πρέπει, πού αύτά είναι συστατικά τής θεάρεστης έξομολογήσεως· άλλά έξομολογούνται άνεξέταστα, άκατάνυκτα, χωρίς άπόφασι, χωρίς ίκανοποίησι καί άπλα άπό συνήθεια μόνο, διότι έρχεται τό Πάσχα ή τά Χριστούγεννα ή τά Θεοφάνεια. "Ετσι, κακώς έξομολογούμενοι οί ταλαίπωροι καί νομίζοντας, ότι είναι καλά έξομολογημένοι, ξεγελιούνται όντως καί πολύ ζημιώνονται.

    Έτσι έμεϊς, λυπούμενοι γιά τήν τόση μεγάλη ζημία καί άπάτη τών άδελφών μας Χριστιανών, φροντίσαμε πολύ νά συγκεντρώσουμε άπό διάφορους Διδασκάλους τήν παρούσα σύντομη συμβουλή πρός τόν μετανοούντα καί μέ αύτή νά παρακινήσουμε τούς άμαρτωλούς, πού δέν έξομολογούνται νά έξομολογούνται συνεχώς· καί έκείνους πού κακώς έξομολογούνται, νά έρμηνεύσουμε, πώς πρέπει νά έξομολογούνται, γιά νά γίνεται θεάρεστη καί πολυωφέλιμη ή έξομολόγησι τους καί στήν συνέχεια, νά γίνεται βέβαιη καί άναμφίβολη ή συγχώρησις τών άμαρτιών τους άπό τόν Θεό μέ τόν Πνευματικό.

    Άοιπόν, άμαρτωλοί, σύντροφοι δικοί μου, ύποδεχθήτε, παρακαλώ, τήν συμβουλή αύτή μέ χαρά· καί όσοι, σάν καί έμένα, μολύνατε τίς ψυχές σας μέ διάφορες άκαθαρσίες τής άμαρτίας, τρέξτε σέ αύτό τό καθαρτικό λουτρό τής Ίεράς Έξομολογήσεως, γιά νά καθαρισθήτε· «Αουσθήτε καί γίνετε καθαροί» σάς παραγγέλλει ό Θεός μέ τόν Προφήτη Ήσαΐα· «Άφαιρέστε τίς κακίες σας άπό τίς ψυχές σας» (Ήσ. 1,16). Όσοι πάλι έχετε πληγές νοητές στήν ψυχή καί «οί μώλωπές σας προσώζεσαν καί έσάπησαν άπό προσώπου τής άφροσύνης σας» σύμφωνα μέ τόν Δαυίδ, τρέξτε σέ αύτό τό θαυμαστό ιατρικό, γιά νά θεραπευθήτε· καί όσοι κακώς έξομολογείσθε έως τώρα, φροντίστε, γιά τήν άγάπη τού Θεού καί τής ψυχής σας, νά έξομολογήσθε άπό έδώ καί στό έξής σωστά καί όπως πρέπει.

    Απολαμβάνοντας όμως τήν ώφέλεια αύτή, σάς παρακαλώ θερμά νά κάνετε καί μικρή δέησι πρός τόν Θεό γιά τήν ψυχή έκείνων, πού κόπιασαν σέ αύτό καί βοήθησαν, καί μάλιστα γιά τήν ψυχή έκείνου, πού τύπωσε τήν συμβουλή αύτή γιά τήν κοινή σας ώφέλεια.

    'Υγιαίνετε!

ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ ΕΙΣ ΤΗΝ ΣΥΜΒΟΥΛΗΝ ΤΑΥΤΗΝ

Λουσάτο πρίν Νεεμάν, δι' Ίορδάνοιο ροάων, 'Επτάκις, καίλέηρηςρύτττεται άργαλέης.

Λούεται αύ πας τις κακός είς βένθος μετανοίης, Ώδε καί έκνίζει λύματ’ έπεσβολίης.

Τοίνυν ’Ιορδάνης πρόγραμμα έην μετανοίης,

Είς όν ’Ιωάννης νίζάλιτήμον’όχλον.

« Έξομολογείσθε άλλήλοις τά παραπτώματα».

(Ίάκ. 5,16)  

  

ΚΕΦΑΛΑΙΟΝ Α’

Συμβουλή σύντομη καί γλαφυρή πρός τόν Μετανοούντα.

 Πώς πρέπει νά προετοιμάζεται κάθε ένας, όταν πρόκειται νά έξομολογηθή.  Τί είναι ή μετάνοια;

    Αδελφέ μου άμαρτωλέ, αύτήν τήν προετοιμασία πρέπει νά κάνης, όταν πρόκειται νά μετανοήσης καί νά έξομολογηθής. Γνώριζε πρώτα, ότι ή μετάνοια, σύμφωνα μέ τόν θείο Ιωάννη τόν Δαμασκηνό (Βιβλ. β' κεφ. μζ'), είναι μία έπαναστροφή άπό τόν διάβολο πρός τόν Θεό, ή όποια γίνεται μέ πόνο καί άσκησι. Λοιπόν καί έσύ, άγαπητέ μου, έάν θέλης νά μετανοήσης, όπως πρέπει, είσαι ύποχρεωμένος νά άφήσης τόν διάβολο καί τά έργα τά διαβολικά καί νά έπιστρέψης πρός τόν Θεό καί τόν τρόπο ζωής, πού είναι σύμφωνα μέ τόν Θεό· νά έγκαταλείψης τήν άμαρτία, πού είναι παρά φύσι καί νά έπιστρέψης στήν άρετή, πού είναι κατά φύσι· νά μισήσης τήν κακία τόσο πολύ, ώστε νά λές καί έσύ μέ τόν Δαυίδ· «τήν άδικία τήν μίσησα καί τήν συχάθηκα» (Ψαλμ. 118,163) καί άντίθετα νά άγαπήσης τό καλό καί τίς έντολές τού Κυρίου τόσο πολύ, ώστε νά λές μέ τόν ίδιο «Ένώ άγάπησα τόν νόμο σου»· καί πάλι· «Γι’ αύτό άγάπησα τίς έντολές σου περισσότερο άπό χρυσό καί τοπάζιο» (ό. π. 118,127). Μέ συντομία, σέ συμβουλεύει τό Πνεΰμα τό Άγιο μέ τόν σοφό Σειράχ, ποιά είναι ή άληθινή μετάνοια, λέγοντας τά έξής· «Γύρισε καί έλα πρός τόν Κύριο καί άφησε τίς άμαρτίες... Επάνελθε πρός τόν "Υψιστο καί άπομακρύνσου άπό κάθε άδικία καί μίσησε μέ όλη σου τήν καρδιά, όσα είναι συχαμερά στόν Κύριο» (Σοφ. Σειράχ 17,2526). Ποιά όμως είναι ή άληθινή μετάνοια καί οί καρποί της, βλέπε στόν λόγο πού είναι στό τέλος.

Πόσα είναι τά μέρη τής Μετανοίας.

Δεύτερον, γνώριζε, ότι τά μέρη τής μετανοίας είναι τρία· Συντριβή, Έξομολόγησις καί Ίκανοποίησις. [180]

Τί είναι ή Συντριβή.

     Καί ή μέν Συντριβή είναι μία θλΐψις καί ένας τέλειος πόνος τής καρδιάς, [181]  πού γίνεται, διότι μέ τίς άμαρτίες του ό άνθρωπος λύπησε τόν Θεό καί παρέβη τόν θείο Νόμο του· αύτή όμως είναι έκείνων, πού άνήκουν στήν τάξι τών τελείων καί τών υιών, διότι προέρχεται άπό μόνη τήν άγάπη τού Θεού· όπως δηλαδή μετανοεί ένας υιός, μόνο έπειδή λύπησε τόν πατέρα του καί όχι έπειδή θά στερηθή τήν πατρική κληρονομιά ή θά διωχθή άπό τήν οικία τού πατέρα του. Γι’ αύτό λέει ό θείος Χρυσόστομος «Στέναξε όταν άμαρτήσης, όχι έπειδή πρόκειται νά κολασθής, (διότι αύτό δέν είναι τίποτε)· άλλά επειδή λύπησες τόν Δεσπότη σου, τόν τόσο ήμερο, πού τόσο πολύ σέ άγαπά καί φρόντιζε γιά τήν σωτηρία σου, ώστε καί τόν Υιό νά παραδώση γιά χάρι σου· γι’ αύτά νά στενάξης». (Όμιλ. ι' στήν Β' Κορινθ.).

Τί είναι ή Έπιτριβή.

    Κοντά όμως στήν συντριβή είναι καί ή Έπιτριβή, πού είναι καί αύτή μία θλΐψις καί ένας πόνος τής καρδιάς άτελής, ό όποίος γίνεται, όχι διότι μέ τίς άμαρτίες του ό άνθρωπος λύπησε τόν Θεό, άλλά διότι στερήθηκε τήν θεία Χάρι, έχασε τόν Παράδεισο καί κέρδισε τήν κόλασι. Αύτή όμως είναι τών άτελών, δηλαδή έκείνων, πού άνήκουν στήν τάξι τών μισθωτών καί τών δούλων· διότι προέρχεται όχι άπό τήν άγάπη τού Θεού, άλλά άπό τόν φόβο καί τήν άγάπη τού έαυτού τους· όπως, δηλαδή, μετανοεί ένας μισθωτός, έπειδή έχασε τόν μισθό του, καί ένας δούλος, έπειδή φοβάται τίς τιμωρίες τού κυρίου του[182]

    Λοιπόν καί έσύ, άδελφέ μου άμαρτωλέ, έάν θέλης νά άποκτήσης στήν καρδιά σου τήν συντριβή αύτή καί τήν έπιτριβή καί διά μέσου αύτών νά γίνη ή έξομολόγησι σου εύάρεστη στόν Θεό, αύτά πρέπει νά κάνης.

 Ή έξομολόγησις πρέπει νά γίνεται στούς έμπειρότερους Πνευματικούς.

    Πρώτα έρεύνησε καί μάθε ποιος είναι ό πιό έμπειρος Πνευματικός άπό τούς άλλους· διότι λέει ό μέγας Βασίλειος (όρος κατ’ Επιτομήν σκθ'), όπως τά πάθη καί τίς πληγές τού σώματος δέν τίς δείχνουν οί άνθρωποι στόν καθένα, άλλά στούς έμπειρους ιατρούς, πού ξέρουν νά τίς θεραπεύσουν· έτσι καί τά άμαρτήματα πρέπει νά φανερώνωνται, όχι στόν τυχόντα, άλλά σέ έκείνους, πού μπορούν νά τά θεραπεύσουν. «Ή έξαγόρευσις τών άμαρτημάτων, αύτόν τόν λόγο έχει, πού έχει ή έπίδειξις τών σωματικών παθών. Όπως λοιπόν τά πάθη τού σώματος οί άνθρωποι δέν τά άποκαλύπτουν σέ όλους, ούτε στούς τυχόντες, άλλά σέ όσους έχουν πείρα τής θεραπείας τους· έτσι καί ή έξαγόρευσις τών άμαρτημάτων πρέπει νά γίνεται σέ όσους μπορούν νά θεραπεύουν, σύμφωνα μέ τό γραμμένο· «Έμεϊς οί δυνατοί πρέπει νά άνεχώμαστε τίς άδυναμίες τών άλλων» (Ρωμ. 15,1)· δηλαδή νά τά θεραπεύσετε μέ τήν έπιμέλεια.

Πώς νά έρευνα κανείς τήν συνείδησί του.

    Δεύτερον· όπως κάθεσαι καί ύπολογίζεις πόση ζημία έπαθαν τά χρήματά σου, υστέρα άπό πολλές ήμέρες, στήν περιπέτεια, πού είχες· έτσι συγκεντρώσου, άδελφέ μου, σέ ένα μέρος, καί πρίν νά πας σέ τέτοιον Πνευματικό δύο ή τρεις έβδομάδες, μάλιστα στήν άρχή τών τεσσάρων νηστειών τού χρόνου, [183]  κάθισε μέ ήσυχία πολλή καί κλίνον τας τήν κεφαλή, έρεύνησε τήν συνείδησί σου, τήν όποια ό Φίλων ό Ιουδαίος τήν ονομάζει «Κριτήριο συνειδήσεως», καί γίνε «όχι προστάτης, άλλά κριτής τών άμαρτιών σου», σύμφωνα μέ τόν Ιερό Αύγουστίνο. Λογάριασε καί έσύ, όπως ό Έζεκίας, όλον τόν χρόνο τής ζωής σου μέ θλΐψι καί πικρότητα τής ψυχής σου· «Θά άναλογισθώ όλα τά έτη μου μέ τήν πικρία τής ψυχής μου» (Ήσ. 38,15). Ή τουλάχιστον λογάριασε άπό τότε πού έξωμολογήθηκες πόσες άμαρτίες έκανες μέ έργο, μέ λόγο καί μέ συγκατάθεσι λογισμών, [184]  μέτρησε τούς μήνες· άπό τούς μήνες πέρασε στίς

έβδομάδες καί άπό τίς έβδομάδες στίς ήμέρες. Θυμήσου τούς άνθρώπους, μέ τούς όποίους άμάρτησες, καί τούς τόπους, έκεί πού άμάρτησες καί συλλογίσου μέ προσοχή, γιά νά βρής τήν κάθε σου άμαρτία. Έτσι σέ συμβουλεύει ό σοφός Σειράχ άπό τό ένα μέρος, λέγοντας· «Πρίν σέ κρίνη ό Κύριος, έξέτασε έσύ τόν έαυτό σου» (Σοφ. Σειράχ 18,20)· καί ό Θεολόγος Γρηγόριος άπό τήν άλλη πλευρά λέγοντας· «’Ερεύνησε περισσότερο τόν έαυτό σου καί όχι τά τού πλησίον· Ανώτερος είναι ό ύπολογισμός τών πράξεων παρά τών χρημάτων· διότι τά μέν είναι τής φθοράς, ένώ τά άλλα παραμένουν» (στά τετράστιχ.).

     Καί όπως οί κυνηγοί δέν εύχαριστούνται μόνον νά βρούν τό θηρίο μέσα στά λαγγάδια, άλλά φροντίζουν οπωσδήποτε καί νά τό θανατώσουν· έτσι καί έσύ, άδελφέ μου άμαρτωλέ, μήν εύχαριστηθής μόνο στό νά έξετάσης τήν συνείδησί σου καί νά βρής τίς άμαρτίες σου· διότι μόνον αύτό λίγο θά σέ ώφελήση· άλλά άγωνίζου γενικά νά θανατώσης τίς άμαρτίες σου μέ τόν πόνο τής καρδιάς σου, δηλαδή μέ τήν συντριβή καί μέ τήν έπιτριβή. Καί γιά νά άποκτήσης τήν συντριβή, σκέψου τήν μεγάλη βλάβη, πού προξένησαν οί άμαρτίες σου στόν Θεό. Γιά νά άποκτήσης όμως καί τήν έπιτριβή, σκέψου τήν μεγάλη βλάβη, πού προξένησαν οί άμαρτίες σου στόν έαυτό σου.

Τρεις βλάβες προξενεί ή άμαρτία στόν θεό.

     Καί λοιπόν άρχίζοντας άπό τό πρώτο, σκέψου τήν βλάβη πού προξένησαν οί άμαρτίες σου στόν Θεό· α) διότι έσύ μέ τίς άμαρτίες σου έβρισες καί άτίμασες τόν "Ύψιστο έκείνο καί Μέγα Θεό· έσύ τό σκουλήκι, έναν παντοδύναμο· έσύ ό πηλός, έναν δημιουργό τού παντός· έσύ τό τίποτε ένα άπειρο όν, έπαδή παρέβης τόν νόμο του· «Μέ τήν παράβασι τού νόμου, προσβάλλεις τόν Θεό» (Ρωμ. 2,23).

    β') Διότι έσύ μέ τίς άμαρτίες σου φάνηκες άχάριστος δούλος καί υιός, σέ τέτοιον πανάγαθο Δεσπότη καί φιλοστοργότατο Πατέρα σου, ό όποίος σέ άγάπησε άπό τήν άρχή τού κόσμου, όχι γιά κάποια άξια δική σου, άλλά γιά μόνη τήν δική σου άγαθότητα καί άποφάσισε στήν θεαρχική του ιδέα, νά σέ δημιουργήση, τήν στιγμή, πού μπορούσε νά δημιουργήση άλλους άντί γιά έσένα. Διότι φάνηκες άχάριστος σέ τέτοιον Θεό, πού σού χάρισε τό είναι, σέ έπλασε κατ’ εικόνα του καί όμοίωσι, σού έδωσε ένα σώμα μέ όλες τίς αισθήσεις καί μία ψυχή μέ όλες τίς δυνάμεις, σέ έκανε βασιλιά όλων τών επιγείων κτισμάτων, σού προμήθευσε έως τώρα άπό τροφή, γιά νά ζής, άπό ένδυμασία, άπό κατοικία, διέταξε όλα τά αισθητά κτίσματά του νά σέ ύπηρετούν, σέ έλευθέρωσε άπό τόσους κινδύνους, άπό τόσες άσθένειες, άπό τόση φτώχεια, τήν στιγμή πού άλλοι ύποφέρουν, σού έδωσε έναν Άγγελο, γιά νά στέκεται πάντοτε κοντά σου νά σέ φυλάη.

    Διότι φάνηκες άχάριστος σέ τέτοιον εύεργέτη σου, ό όποίος οικονόμησε νά γεννηθής άπό γονείς Χριστιανούς· σέ δέχθηκε τόσες φορές στά Μυστήριό του· σέ έκανε υιό του μέ τό άγιο Βάπτισμα· σέ λύτρωσε άπό τά χέρια τού δαίμονα· έγινε άνθρωπος γιά σένα· έχυσε τό αίμα του έως τήν τελευταία σταλαγματιά, γιά νά σέ κάνη κληρονόμο τής βασιλείας του· σέ περίμενε τόσες φορές, γιά νά μετανοήσης, άπό τότε πού άμάρτησες, ένώ κατεδίκασε άλλους πολλούς γιά μικρότερες άμαρτίες άπό τίς δικές σου· σέ άκολουθεί, όταν άπομακρύνεσαι άπό κοντά του· σού χτυπά τήν καρδιά, έκεί πού έσύ δέν τόν θέλεις· σού όμιλεί, σέ αγαπά, σέ παρακαλεί, διότι θέλει τήν σωτηρία σου.

    Μέ συντομία, έπειδή έσύ φάνηκες άχάριστος σέ τέτοιον Δεσπότη, ό όποίος σού χάρισε τόσες εύεργεσίες· τής φύσεως, τής χάριτος, κοινές, προσωπικές, κρυφές, φανερές καί τό φοβερώτερο άπό όλα, ότι τόν ίδιο καιρό, πού δεχόσουν όλες αύτές τίς εύεργεσίες, έσύ τό άχάριστο κτίσμα μπροστά στά μάτια του τολμούσες καί τού έδινες ώς άνταμοιβή τίς κακίες σου.

    Άχ άδελφέ μου, άμαρτωλέ! καί άν ένας άνθρωπος όμοιος σου σού έκαμνε μία μόνον χάρι άπό αύτές όλες, δέν ήξερες τί νά κάνης γιά νά τόν εύχαριστήσης· καί όταν, όχι ένας άνθρωπος, άλλά ένας 'Ύψιστος Θεός, ό ποιητής όλων τών Αγγέλων, σού έκανε τόσες καί τόσες χάρες, έσύ άντίθετα νά φαίνεσαι σέ αύτόν τόσο άχάριστος; Θαύμαζε, άδελφέ, θαύμαζε, πώς σέ βάστασε ή γή καί δέν σχίσθηκε νά σέ καταπιή ζωντανό. Θαύμαζε, πού ό Ούρανός δέν έρριξε άστροπελέκια, γιά νά σέ κατακαύση· πώς ό άέρας, πού μόλυνες μέ τίς άμαρτίες σου, δέν φύσηξε φαρμακερός φυσηματίας γιά νά σέ φαρμακώση καί πώς όλα τά στοιχεία δέν σηκώθηκαν έναντίον σου, σάν θηρία, γιά νά σέ καταπιούν ζωντανό, μή ύποφέροντας, νά βλέπουν έσένα τόν άποστάτη καί επίβουλο, νά άνταποδίδης μέ τίς άμαρτίες σου τόση άχαριστία πρός τόν κτίστη τους καί τέτοιον ύπέροχο εύεργέτη σου· «Γενιά άδικη καί διαστραμμένη, αύτά άνταποδίνετε στόν Κύριο;» (Δευτ. 32,56).

    γ”) Έβλαψες τόν Θεό, διότι μέ τίς άμαρτίες σου έκανες μία άνήκουστη άδικία καί καταφρόνηση ένάντια στήν λύτρωση πού σού έκανε ό Υιός τού Θεού· έπειδή τόν έβαλες στόν Σταυρό καί δεύτερη φορά, καταπάτησες τήν άγάπη του, βεβήλωσες τό πανάγιο Αίμα του, έβρισες τήν χάρι τού Πνεύματός του, τού άνοιξες τίς πληγές, τού άνακαινούργισες τά έμπτύσματα, τά ραπίσματα, τόν άκάνθινο στέφανο, τίς μαστιγώσεις, τά καρφιά, τήν λόγχη καί όλα τά πάθη καί τούς όνειδισμούς, διότι διέπραξες τήν άμαρτία, ή όποια είναι ή αιτία τής Σταυρώσεώς του· «Ξανασταυρώνουν τόν Υιό τού Θεού καί τόν διαπομπεύουν», λέει ό θείος Παϋλος (Έβρ. 6,6) [185]

     Άχ, άδελφέ μου, καί έάν σκεφθής, όπως πρέπει, τά τρία αύτά κοντάρια, μέ τά όποια πλήγωσες τόν Θεό άμαρτάνοντας, είμαι βέβαιος, ότι θά βγάλης πολύ δυνατή φωνή καί θά μουγγρίσης σάν λεοντάρι άπό τούς άναστεναγμούς· «Βγαίνουν άπό τήν καρδιά μου βρυχηθμοί λέοντος πληγωμένου» (Ψαλμ. 37,9)· τότε θά μισήσης καί θά συγχαθής τήν άμαρτία καί θά συντρίψης σέ χίλια κομμάτια τήν καρδιά σου, μολονότι ήταν ή πιό σκληρή καί πέτρινη καί θά τήν κάνης νά χύση ματωμένα δάκρυα. Γι’ αύτό, όσο μπορείς, έπίμενε: στόν στοχασμό αύτών τών τριών, γιά νά άποκτήσης τήν άγια συντριβή, πού ετναι τό τύγτνέστφο καί πιό άξιόλογο μέρος τής μετανοίας, λυπούμενος όχι τόσο γιά άλλο, όσο διότι άμάρτησες ένώπιον τού Θτού καί λύπηστς τό 'Άγιό του Πνεύμα, σύμφωνα μέ τόν Απόστολο· «Καί μή λυπήτε τό Πνεύμα τό Άγιο τού Θεού» (Έφεσ. 4,30).

     'Όπως καί ό Δαυίδ δέν λυπόταν γιά τίς άλλες ζημίες, πού τού έκανε: ή άμαρτία, παρά μόνο διότι τόν έκαντ νά βλάψη μόνο τόν Θεό, μολονότι έβλαψε: καί τόν έαυτό του καί άλλους. Γι’ αύτό καί έλεγε «Σέ έσένα μόνο άμάρτησα καί έκανα τό πονηρό ένώπιόν σου». Παρόμοια καί ό Μανασσής γι’ αύτό καί λυπόταν καί δέν ευρισκτ άνάπαυσι ποτέ ή καρδιά του. Γι’ αύτό καί έλεγε· «Δέν βρίσκω άνάπαυσι, διότι παρώργισα τόν θυμό σου καί τό κακό τό έκανα ένώπιόν σου, μή κάνοντας τό θέλημά σου καί μή τηρώντας τά προστάγματά σου» [186] 

Εισαγωγή κειμένων σε  πρώτη αποκλειστική δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

«ΕΞΟΜΟΛΟΓΗΤΑΡΙΟΝ»                  

Σύντομη διδασκαλία πρός τόν Πνευματικό πώς νά έξομολογή μέ βοηθό τούς Κανόνες τού άγίου Ίωάννου τού Νηστευτού έξηγημένους μέ άκρίβεια, γλαφυρή συμβουλή πρός τόν μετανοούντα πώς νά έξομολογήται, καί λόγο ψυχωφελή περί μετάνοιας.

               

Η ηλεκτρονική επεξεργασία ψηφοποίηση σκανάρισμα, μορφοποίηση κειμένου και εικόνων  έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια (Διαβάστε και τούς όρους χρήσης του  ©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ) , αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

ΠΑΡΑΠΟΜΠΑΙ

    180    Ό δέ Γεώργιος ό Κορέσσιος στό περί Μυστηρίων προσθέτει καί δ' μέρος της μετανοίας, τήν λύσι της άμαρτίας, πού γίνεται άπό τήν χάρι τού Αγίου Πνεύματος, διά μέσου τού Πνευματικού, πού λέγεται καί κλειδί καί κυρίως αύτή συνέχει τό Μυστήριο της μετανοίας (Στό θεολογικό του).

     181    Ό πόνος όμως αύτός δέν σταματά μόνο στήν αΐσθησι, δηλαδή στούς άναστεναγμούς καί στά δάκρυα, άλλά κυρίως στέκεται στό νά μισήση τήν άμαρτία ή έσωτερική θέλησις τού άνθρώπου καί νά θέλη νά μήν ήθελε γίνη ή άμαρτία ποτέ, καί στό νά άποφασίση νά μή τήν κάνη πλέον. Καί αύτό άκόμη σημείωσε, ότι ό πόνος αύτός καί ή συντριβή της καρδιάς είναι, σύμφωνα μέ τόν Κορέσσιο, συστατικό της μετανοίας καί, όσο βρίσκεται στήν καρδιά, είναι καί ό άνθρωπος στήν μετάνοια· μόλις όμως έκλείψει ό πόνος άπό τήν καρδιά, λείπει καί ό άνθρωπος άπό τήν μετάνοια· πού θέλει νά πη, ότι ό πόνος καί ή συντριβή πρέπει νά βρίσκεται στήν καρδιά έκείνου, πού μετανοεί παντοτεινά καί έτσι είναι ή μετάνοιά του άληθινή. Γιά τόν πόνο αύτόν βλέπε άναλυτικώτερα στόν Λόγο, πού προσθέσαμε στό τέλος.

      182     Μερικοί Διδάσκαλοι διαιρούν τήν λύπη καί τόν πόνο, πού δέχεται ό άμαρτωλός γιά τίς άμαρτίες του, σέ τρία· στόν πόνο, πού δέχεται πρίν άπό τήν έξομολόγησι, τόν όποίο ονομάζουν Προστριβή· στόν πόνο, πού δέχεται, όταν έξομολογήται, πού τόν ονομάζουν Συντριβή· καί στόν πόνο τόν μετά τήν έξομολόγησι, πού τόν ονομάζουν Έπιτριβή.

      183 Αδελφοί μου Χριστιανοί, όταν πρόκειται νά έξομολογηθητε, μήν πηγαίνετε στόν Πνευματικό, όταν πλησιάζουν οί ήμέρες, πού θά κοινωνήσετε, άλλά πρίν άπό άρκετές ήμέρες. Καί μάλιστα στίς τέσσερις νηστείες τού χρόνου, μόλις άρχίση ή νηστεία, πηγαίνετε στόν Πνευματικό καί έξομολογείσθε με άνεσι καί αργοπορία, γιά νά διορθώνεσθε, όπως πρέπει. Πρίν όμως δύο ήμέρες η μιά, πού θά κοινωνήσετε, πηγαίνετε νά σάς διαβάζη ό Πνευματικός μία μόνο συγχωρητική εύχή, γιά τά συγγνωστά σας άμαρτήματα, πού έγιναν στό ένδιάμεσο διάστημα, καί έτσι νά μεταλαμβάνετε, όπως μία τέτοια καλή συνήθεια χρησιμοποιούν καί οί τού Αγίου Όρους Μοναχοί.

      184     ’Επειδή οί άνθρωποι η βαριούνται σήμερα νά κάνουν αύτήν τήν λεπτομερή έξέτασι της συνειδήσεώς τους η καί λησμονούν καί δέν μπορούν νά θυμηθούν τίς άμαρτίες τους, νά πού σού καταστρώσαμε, άδελφέ, στήν Διδασκαλία τού Πνευματικού, τίς θανάσιμες άμαρτίες, τίς συγγνωστές καί τίς της έλλείψεως. Σού καταστρώσαμε καί τίς δέκα ’Εντολές έκεί καί ποιοι σφάλλουν σέ κάθε μία άπό αύτές, γιά νά σού ελαφρύνουμε τό βάρος αύτό καί νά σέ κάνουμε νά θυμηθης μέ εύκολία τίς άμαρτίες σου. Λοιπόν δές έκεί καί, ερευνώντας, θυμήσου ποιές άμαρτίες άπό αύτές, πού άναφέρονται έκεί, έκανες, γιά νά τίς έξομολσγηθης. Μελέτησε καί τό στ' Κεφάλαιο της Διδασκαλίας τού Πνευματικού περί λογισμών, γιά νά μάθης άπό έκεί, ότι πρέπει νά έξομολογησαι καί τούς κακούς λογισμούς πού έχεις, άν όχι όλους, άλλ’ όμως έκείνους, πού σέ ένοχλαΰν καί σέ πολεμούν περισσότερο· διότι όπως τά αύγά τών ορνίθων, όταν κρυφτούν στήν κοπριά, ζωντανεύουν καί γίνονται πουλιά έτσι καί οί κακοί λογισμοί, όταν δέν φανερωθούν στόν Πνευματικό, ζωντανεύουν καί γίνονται έργα, σύμφωνα μέ τόν της Κλίμακος· «Όπως άκριβώς τά αύγά τών ορνίθων, όταν ζεσταίνωνται στήν κοπριά, ζωντανεύουν, έτσι καί οί λογισμοί, όταν δέν φανερώνωντας μετατρέπονται σέ έργα» (Λόγ. κστ').

      185    Τά τρία αύτά βλέπε τά αναλυτικότερα παρακάτω στό Ε' Προφυλακτικό.

    186    Τήν εύχή τού Μανασση έπικυρώνει καί ό 'Άγιος Έφραίμ, ότι είναι γνήσια, φέροντας μαρτυρίες άπό αύτήν καί διάβαζέ την καί έσύ άδελφέ, διότι είναι πολύ κατανυκτική, καί ιδιαίτερα, όταν έτοιμάζεσαι νά έξομολογηθης. Αναφέρει τήν εύχή αύτή καί ή θεία Γραφή λέγοντας«Καί τά λοιπά τών λόγων Μανασση, καί ή προσευχή αύτού ή πρός τόν Θεόν» (Β' Παραλ. 23,18).

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: