20 ΟΜΙΛΙΑ ΞΑ΄.Αύται δε αί γενέσεις Ιακώβ·

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

20 ΟΜΙΛΙΑ ΞΑ΄.Αύται δε αί γενέσεις Ιακώβ· Ιωσήφ δεκαεπτά έτών ήν ποιμαίνων μετά τών άδελφών αύτού τά πρόβατα.

α. Πάλιν έπί τήν συνήθη τράπεζαν ύμάς άγαγεΐν βούλομαι, καί τής άκολουθίας τών πρώην ήμΐν είρημένων λαβόμενος, έκ τών πρόσφατον άναγνωσθέντων τήν έστίασιν ύμΐν παραθεΐναι ταύτην τήν πνευματικήν. Ικανά γάρ τά σήμερον άναγνωσθέντα διδάξαι πάντας ήμάς, όση τής βασκανίας έστίν ή λύμη, καί όπως το ολέθριον τούτο πάθος το τού φθόνου καί μέχρι τής συγγενείας αύτής έκταθεν τήν οίκείαν ίσχύν έπεδείξατο. Άλλ' ίνα δόξη κατά άκολουθίαν ο λόγος προϊέναι, άναγκαΐον αύτής άψασθαι τής άρχής τού άναγνώσματος. Αύται δε, φησίν, αί γενέσεις Ιακώβ. Όρα τον θαυμαστον τούτον προφήτην, όπως έπαγγειλάμενος ήμΐν διηγεΐσθαι τού Ιακώβ τήν γενεαλογίαν, εύθέως έπί τήν ίστορίαν τού παιδος άνέδραμε· καί είπών, Αύται αί γενέσεις Ιακώβ, καί καταλιπών διηγεΐσθαι ήμΐν άκολούθως τούς τε έξ αύτού τεχθέντας, τούς τε έξ έκείνων πάλιν γεννωμένους (καθάπερ καί έπί τού Ήσαύ τούτο πεποίηκεν), έπί τον Ιωσήφ εύθέως εσπευσε, τον νέον, τον πάντων τών άδελφών, ως είπειν, έσχατον, καί φησιν·

Ιωσήφ δεκαεπτά έτών ήν ποιμαίνων μετά των άδελφών αύτοΰ τα πρόβατα. Τίνος ενεκεν καί των έτών τον άριθμον ήμΐν σημαίνει; 'Ίνα μάθης ώς ούδεν ή νεότης κώλυμα γίνεται προς άρετην, καί ινα έκ περιουσίας γνως καί τοΰ νέου την προς τον πατέρα ύπακοην, καί την προς τους άδελφους ομόνοιαν, κάκείνων το άνημερον καί πως ούδε προς τον ουτω περί αύτους διακείμενον, καί άπο της ήλικίας αύτης εις συμπάθειαν αύτους έφελκύσασθαι δυνάμενον παραφυλάξασθαι την άγάπην ήβουληθησαν, άλλ' έξ αύτών τών προοιμίων ορώντες καί τοΰ παιδος το προς την άρετην έπιρρεπες, καί τοΰ πατρος την περί αύτον εύνοιαν, εις την κατ' αύτοΰ βασκανίαν διηγείροντο. Κατηνεγκαν γαρ Ίωσηφ ψόγον πονηρον προς Ίσραηλ τον πατέρα αύτών. Όρα κακίας ύπερβολην καί την τοΰ πατρος άγάπην διασαλεΰσαι έπεχείρουν, καί τα μη οντα πλάττονται κατα τοΰ άδελφοΰ, τοσοΰτο μόνον άνύοντες, οσον τον οικεΐον φθόνον κατάδηλον ποιησαι. Καί ινα μάθης, οτι τοΰτο μόνον έκέρδαινον, το φανεραν εαυτών ποιησαι την λανθάνουσαν γνώμην, ορα τον πατέρα καί μετα την παρ' αύτών διαβολην έξεχόμενον τοΰ παιδος, καί πάντων αύτον προκρίνοντα. Ίακώβ δε, φησίν, ήγάπα τον Ιωσηφ παρα παντας τους υιους αύτοΰ, οτι υιος γηρως ην αύτω. Εποίησε δε αύτω χιτώνα ποικίλον. Τί έστιν, Ήγάπα τον Ίωσηφ παρα πάντας τους υΙους αύτοΰ, οτι υΙος γηρως ην αύτω; Επειδη προς τω τέλει, φησί, καί έν αύτω τω γηρα ην τεχθείς, δια τοΰτο μάλλον άπάντων αύτον ήγάπα. Καί γαρ ποθεινά πως είναι δοκεΐ τα παιδία τα προς αύτω τω γηρα τικτόμενα, καί μάλλον έπισπάσασθαι δύνανται την πατρικήν εύνοιαν. Άλλ' ινα μάθωμεν οτι ού τοΰτο μόνον ην το τον πατέρα έπισπώμενον προτιμάν τε αύτον τών άδελφών παρασκευάζον, διδάσκει ήμάς ή θεία Γραφη, οτι καί μετά τοΰτον ετερος έτέχθη· καί ει κατα την φυσικήν άκολουθίαν τα της άγάπης έγίνετο, έκεΐνος άν μάλλον ήγαπηθη, άτε δη άληθώς υΙος γηρως ων, καί τότε τεχθείς,ήνίκα προς έσχατον γηρας ήλασεν ο δίκαιος. Τί ουν έστιν ειπειν; Ότι χάρις τις ην άνωθεν ή τον νέον έπέραστον ποιοΰσα, καί δια την της ψυχης άρετην πάντων αύτον προτιμότερον έργαζομένη· ταύτην δε προσκεΐσθαι την αιτίαν έν τη Γραφή, οτι έπειδη υιος γηρως ην αύτω, δια τοΰτο αύτον ήγάπα πλέον, ινα μη φανερώς αύξηση τών άδελφών τον φθόνον. Δεινον γαρ τουτί το πάθος, καί έπειδαν έπιλάβηται ψυχής, ού πρότερον αύτήν άνίησι, μέχρις αν εις εσχατην αύτήν άτοπίαν άγαγη, και λυμαινόμενον τήν τεκούσαν αύτο ψυχήν, το εναντίον η βούλεται τον φθονούμενον διατίθησι, λαμπρότερον, ενδοξότερον, περιφανέστερον, οπερ παλιν έτέρα πληγή βαρυτέρα τω βασκανω γίνεται. Σκόπει γούν ενταύθα, πως ο μεν θαυμάσιος ούτος ούδεν των γινομένων ειδώς, ατε δή καθαπερ άδελφοΐς καί τας αύτας ώδΐνας αύτω λύσασιν ουτω προσφέρεται, θαρρών απαντα καί διαλεγόμενος μετα πολλής της άπλότητος εκείνοι δε ύπο τού της βασκανίας παθους άλόντες, μισεΐν αύτον παρεσκευαζοντο. Ίδόντεσ γαρ, φησίν, οι άδελφοί, οτι αύτον ο πατήρ φιλει εκ παντων των υιων αύτου, εμίσησαν αύτον, και ούκ ηδύναντο λαλειν αύτω ούδεν ειρηνικόν. Όρα πώς τον ούδεν ηδικηκότα μισεΐν επεχείρουν. Καί ούδεν, φησίν, ηδύναντο λαλεΐν αύτω ειρηνικόν. Τί εστιν, Ούδεν ηδύναντο λαλεΐν αύτω ειρηνικόν; Επειδή γαρ εκυρίευσεν αύτών το παθος, καί το μΐσος ηύξετο καθ' έκαστην ήμέραν, καθαπερ αιχμαλωτοι γενόμενοι καί τυραννούμενοι ύπο τού παθους, μετα δόλου προσεφέροντο, ούδεν ειρηνικον αύτω λαλεΐν δυναμενοι. Καί σκόπει πώς τήν αιτίαν ταύτην εσήμανε τού μίσους, οτι άπο τού φθόνου τήν άρχήν ελαμβανεν. Ίδόντεσ γαρ οι άδελφοί αύτού, φησιν, οτι ο πατήρ αύτον φιλεΐ εκ παντων τών υιών αύτού. Το φίλτρον τού πατρος τον φθόνον αύτω ετεκεν, άλλα τήν τού πατρος εύνοιαν ή άρετή τού παιδος επεσπασατο. Δέον τοίνυν εκείνους μιμήσασθαι τον άδελφον καί ζηλώσαι τον τρόπον, ιν' ουτω καί αύτοι τον πατέρα επισπασωνται, τούτο μεν ούδε εις έννοιαν λαμβανουσιν, άλλα κοινον μΐσος περί τον ύπο τού πατρος άγαπώμενον επεδείκνυντο. Καί εκεΐνοι μεν, καθαπερ εκπολεμούμενοι, ουτω λανθανουσαν εσωθεν τήν πονηρίαν τίκτοντες, ούδεν ειρηνικον αύτω διελέγοντο, άλλα μετα δόλου προσεφέροντο· ο δε θαυμασιος ούτος τήν άδελφικην εύνοιαν προς αύτους άποσώζων, και ούδεν ύπιδόμενος, ατε δή ως άδελφοΐς εθαρρει, καί τα καθ' έαυτον απαντα άνετίθετο. 

β. Τούτο το παθος καί εξ άρχης τον Καϊν εις τον κατα τού άδελφού φόνον ορμησαι παρεσκεύασε. Καί καθαπερ ούτοι δια τήν εύνοιαν τού πατρος, ην περί τον παΐδα επεδείκνυτο, μισεΐν αύτον παρεσκευαζοντο, καί πολεμεΐν επεχείρουν, καί καθ' έκαστην ήμέραν ωδινον τήν κατ' αύτού σφαγήν· τον αύτον δή τρόπον κάκεΐνος θεασαμενος οτι τα παρα τού άδελφού δώρα μάλλον δεκτά γέγονεν, εις τον κατά του άδελφοΰ φόνον έκινήθη, καί φησιν, Έξέλθωμεν εις το πεδίον.

Όρας και τοΰτον μηδέν ύφορώμενον, άλλ' οια δή άδελφω πειθόμενον, κατεξιόντα καί πάρεργον γινόμενον της μιαράς έκείνης δεξιάς; Ουτω δή καί ο θαυμάσιος Ιωσήφ, ούκ ειδώς τήν κακήν των άδελφων ομόνοιαν, ως άδελφοις προσεφέρετο, και τά ένύπνια, άπερ αύτω ο Θεος άπεκάλυπτε, προμηνύων αύτω τήν περιφάνειαν έν ή γίνεσθαι έμελλε, καί των άδελφων τήν ύποταγήν εις μέσον προετίθει. Ένυπνιασθείσ γάρ, φησίν, ένύπνιον άπήγγειλε τοις άδελφοις αύτοΰ, καί ειπεν αύτοις· Άκούσατέ μου τοΰ ένυπνίου τούτου. Ώ,μην ήμάς δεσμεύειν πράγματα έν μέσω τω πεδίω, και άνέστη το έμον δράγμα καί άνωρθώθη, περιστραφέντα δέ τά ύμέτερα δράγματα προσεκύνησαν το έμον πράγμα.

Ειπαν δέ αύτω οι άδελφοί· Μή βασιλεύων βασιλεύσεις έφ' ήμάς, η κυριεύων κυριεύσεις ήμων; Καί προσέθεντο έτι μισειν αύτον ενεκεν των ένυπνίων αύτοΰ καί των ρημάτων αύτοΰ. Διά τοΰτο καί προέλαβε καί έδίδασκεν ήμάς, ότι άνωθεν το μισος το προς αύτον έπεδείκνυντο, ινα μή νομίσωμεν έντεΰθεν άρχήν αύτους ειληφέναι τοΰ κατ' αύτον πολέμου. Προςέθεντο γάρ έτι μισειν αύτον, άντί τοΰ, Πολλω πλέον ηύξανον το μισος καί τήν έχθραν τήν κατ' αύτοΰ. Καί όρα της πηρώσεως τήν ύπερβολήν· αύτοί το οναρ διακρίνουσιν. Ούδέ γάρ έστιν ειπειν, ότι δι' άγνοιαν των μελλόντων έσεσθαι έφθόνουν κατ' αύτοΰ· άλλά μαθόντες έκ των ονειράτων τά έσόμενα, προσθήκην τοΰ μίσους ειργάζοντο. Ώ άνοίας ύπερβολή. Δέον τοΰτο γνόντας μάλλον εύνοιαν περί αύτον έπιδείξασθαι, καί έκποδών ποιησαι τοΰ μίσους τήν αιτίαν, καί της βασκανίας το πάθος έξορίσαι, σκοτωθέντες τον λογισμον, καί ού συνορωντες ότι καθ' έαυτων άπαντα διαπράττονται, έπί πλέον ηύξανον το κατ' αύτοΰ μισος. Τίνος ενεκεν, ώ άθλιοι καί ταλαίπωροι, τοσαύτην έπιδείκνυσθε τήν βασκανίαν, ούκ άγνοοΰντες ούτε τήν άδελφικήν σχέσιν, ούτε ότι ή των ένυπνίων άποκάλυψις φανεράν δείκνυσι τοΰ Θεοΰ τήν περί αύτον εύνοιαν; Μή γάρ δή νομίσητε λοιπον τά παρά τοΰ Θεοΰ μηνυθέντα αύτω δυνατον ειναι άνατραπηναι. Καθάπερ γάρ τοΰ ονείρου τήν διάκρισιν έποιήσασθε, ουτως έσται μετ' ού πολυ, καν μυρία έπινοησαι βουληθητε. Εύμήχανος γάρ ων καί σοφος ο των άπάντων Δεσπότης, καί της οικείας δυνάμεως δεικνυς τήν περιουσίαν, πολλά πολλάκις άφίησιν έν τω μεταξύ κωλύματα γενέσθαι, ιν' ουτω τά πάλαι αύτω δόξαντα εις εργον άγαγων, μεγίστην άποφηνη της δυνάμεως αύτου τήν ύπερβολην. Αλλά τοιουτον ή βασκανίας ούδεν τούτων λογίζεσθαι δύναται, άλλ' ολως, ώς εΐπεΐν, αΙχμάλωτος γεγονως κατά της οίκείας σωτηρίας άπαντα διαπράττεται. Και ούτοι μεν προσθήκην μίσους εΐργάζοντο διά τήν ένυπνίου διηγησιν ο δε θαυμάσιος Ιωσήφ καί έτερον ένύπνιον θεασάμενος ούκ αύτοΐς μόνον, άλλά καί τω πατρί διηγείται, καί φησιν· Ωσπερ ο ήλιος και ή σεληνη και ένδεκα άστέρες προσεκύνουν με. Καί έπετίμησεν αύτω ο πατήρ αύτου, και ειπεν αύτω· Τί το ένύπνιον τουτο δ ένυπνιάσθης; Άρά γε έλθόντες έλευσόμεθα έγώ τε καί ή μητηρ σου καί οι άδελφοί σου προσκυνησαί σοι έπί τήν γην; Έζηλωσαν δε οι άδελφοί αύτου, ο δε πατήρ διετηρησε το ρημα. ΕΙδως τον τικτόμενον αύτω φθόνον παρά των άδελφών ο πατήρ, διά τουτο έπετίμησε τω παιδί, καί διακρίνει καί αύτος το οναρ, καί στοχαζόμενος παρά του Θεου τήν άποκάλυψιν αύτω γεγενησθαι, διετηρει το ρημα. Άλλ' ούχ οι άδελφοί ουτως. Άλλά τί; Πάλιν πολλω πλέον έζηλωσαν. Τί μεμηνατε; τί έξεστηκότων πράγματα διαπράττεσθε; Ούχ ορατε οτι ή των ένυπνίων δευτέρωσις ούχ απλώς ούδε εικη γεγένηται, άλλ' ινα μαθόντες οτι πάντως εσται τά προμηνυθέντα, παύσησθε της φονικης ορμης, έννοησαντες οτι άδυνάτοις έπιχειρεΐτε; Έχρην μεν ουν τήν άδελφικήν σχέσιν καί διάνοιαν άναλαβόντας, καί οΐκείαν κρίνειν εύδοκίμησιν τήν του άδελφου μέλλουσαν εσεσθαι περιφάνειαν. Έπειδή δε ταύτης ύμΐν ούδείς λόγος, καν έκεΐνο λογίσασθαι ήν άκόλουθον, οτι ού προς αύτον ύμιν ο πόλεμος, άλλά προς τον απάντων Δεσπότην τον ταυτα αύτω ηδη έκκαλύψαντα. Άλλ' ούτοι μεν, καθάπερ εφθην είπων, ούδε τήν φύσιν αύτήν αιδούμενοι, ούτε τήν άνωθεν γινομένην περί αύτον εύνοιαν έν νω λαβόντες, το μΐσος καθ' έκάστην ήμέραν έπέτεινον, καί λανθανόντως τήν πυράν παρ' έαυτοΐς άνηπτον, ούδεν ούτε του πατρος, ούτε του νέου τοιουτόν τι ύποπτεύοντος, ούδ' οτι προς τοσαύτην μανίαν έλαύνειν εμελλον. Διο καί πορευθέντων τών άδελφών είς τά ποίμνια, ΕΙπεν ο πατήρ τω Ίωσηφ· Ούχ οι άδελφοί σου ποιμαίνουσιν είς Συχέμ; Δευρο, άποστείλω σε προς αύτούς. Είπε δε αύτω, Ίδου έγώ. Είδες πατρος προς παΐδας φιλοστοργίαν; είδες παιδος ύπακοήν; Είπε δε αύτω· Πορευθείς ίδε εί ύγιαίνουσιν οί άδελφοί σου, καί τα πρόβατα, καί άνάγγειλόν μοι. 

γ. Ταύτα δε πάντα έγίνετο, ίνα καί του Ιωσήφ δειχθή ή περί τους άδελφους εύνοια, κάκείνων κατάδηλος γένηται ή φονική γνώμη. Έγίνετο δε καί τύπος των εσεσθαι μελλόντων, καί έν τή σκιά προδιεγράφετο τα της άληθείας πράγματα. Καί ώσπερ ο Ιωσήφ προς τους άδελφους άπήει έπισκεψόμενος αύτους, κάκεΐνοι ούκ αίδεσθέντες ούτε τήν άδελφότητα, ούτε τήν αίτίαν της παρουσίας, πρότερον μεν άνελεΐν έβουλεύοντο, επειτα δε καί έπίπρασκον τοΐς βαρβάροις· ούτω καί ο Δεσπότης ο ήμέτερος τήν οίκείαν φιλανθρωπίαν μιμούμενος, παραγέγονεν έπισκεψόμενος το των άνθρώπων γένος, καί τήν ομογενή ήμΐν σάρκα άναλαβών, καί άδελφος ήμων γενέσθαι καταξιώσας ούτω παραγέγονε. Καί βοα Παύλος λέγων· Ού γαρ άγγέλων έπιλαμβάνεται, άλλα σπέρματος Αβραάμ, οθεν ωφειλε κατά πάντα τοΐς άδελφοΐς ομοιωθηναι.

Άλλ' οί άγνώμονες Ιουδαίοι τον των σωμάτων καί τον των ψυχων ιατρόν, τον μυρία θαύματα καθ' έκάστην ήμέραν έργαζόμενον ανελειν έπεχείρουν, καί είς εργον ήγαγον τήν φονικήν αύτων γνώμην, καί έσταύρωσαν τον διά τήν ήμετέραν σωτηρίαν τήν τού δούλου μορφήν άναλαβεΐν καταδεξάμενον. Άλλ' ούτοι μεν καί έπεχείρησαν, καί σταυρω παραδόντες άνειλον· έκεινοι δε έβουλεύσαντο μεν, ούκ ήγαγον δε είς εργον τά βουλευθέντα. Έδει δε τον τύπον ελαττον εχειν της άληθείας, έπεί ούκ αν είη έκεΐνα τύπος των μετά ταύτα έσομένων. Διά τούτο έκεΐ μεν ώσπερ έν σκια προεγράφη. Καί έννόησον το θαύμα. Ούκ άνεΐλον, άλλά πεπράκασι, καί τον χιτωνα τω αίματι τού έρίφου μολύναντες ήγαγον τω πατρί, πεΐσαι βουλόμενοι οτι άνηρέθη ο παΐς. Όρας οτι απαντα ταύτα έγίνετο, ίνα καθάπερ έν σκια, ούτως ή είκών μόνη των πραγμάτων γένηται, καί ή άλήθεια φυλάττηται; Άλλ' έπί τήν άκολουθίαν τού λόγου το λοιπον έπανέλθωμεν. Άπέστειλεν αύτον, φησίν, ο πατήρ αύτού, καί ήλθεν είς Συχέμ. Καί εύρεν αύτον άνθρωπος πλανώμενον έν τω πεδίω. Ήρώτησε δε αύτον ο άνθρωπος, λέγων· Τί ζητεΐς; Ό δε είπε· Τους άδελφούς μου ζητω. Άνάγγειλόν μοι, πού βόσκουσι. Σκόπει πως ούτος μεν μετά σπουδής ποιεΐται των άδελφων τήν έπιζήτησιν, καί περιεργάζεται καί πολυπραγμονεΐ, καί πάντα ποιεΐ ώστε αύτους ίδεΐν. Είπε δε αύτω, φησίν, Ήκουσα αύτών λεγόντων· Πορευθώμεν είς Δωθαείμ. Καί έπορεύθη Ιωσήφ, καί εύρεν αύτούς. Προεΐδον δε αύτον μακρόθεν προ του έγγίσαι αύτον, καί έπονηρεύοντο του άποκτεΐναι αύτόν. Έννόει μοι ένταυθα του Θεου τήν εύμήχανον σοφίαν, όπως ούτοι μεν είς τον κατ' αύτου φόνον είχον τήν ορμήν ο δε τα παντα ποιών καί μετασκευάζων συγχωρεΐ τα έν μέσω πάντα κωλύματα γενέσθαι, ίνα τον οίκεΐον άθλητήν λαμπρότερον άποδείξας, ύστερον έπαγάγη τών όνειράτων τήν εκβασιν. Προεΐδον, φησίν, αύτον, καί έπονηρεύοντο του άποκτεΐναι αύτόν. Είπε δε έκαστος προς τον άδελφον αύτου· Ιδού ο ένυπνιαστής έκεΐνος ερχεται· νυν ουν δευτε, άποκτείνωμεν αύτον, καί ρίψωμεν αύτον είς ένα τών λακκων, καί έρουμεν, Θηρίον πονηρον κατέφαγεν αύτον, καί όψόμεθα τί εσται τα ένύπνια αύτου.

Είδες ότι τών ένυπνίων τήν εκβασιν προσδοκώντες, άνελεΐν αύτον έπεχείρουν; Άλλ' ίνα μάθωσιν ότι ούχ οίόν τε τα παρα του Θεου προαγορευθέντα μή είς εργον έλθεΐν, καί βουλεύονται καί έπιχειρουσι καί τα της οίκείας πονηρίας έπιδείκνυνται· καί ο σοφος καί εύμήχανος Θεος αύτούς έπιβουλεύοντας ύπηρετήσασθαι καί ακοντας παρασκευάζει προς τήν οίκονομίαν τών μελλόντων εσεσθαι. Έπειδή γαρ συνεφώνησαν προς τον κατ' αύτου φόνον, καί τή γνώμη τήν σφαγήν ήδη έπεδείξαντο, Άκούσας, φησί, 'Ρουβήν έξείλετο αύτον έκ τών χειρών αύτών, καί είπεν· Ού παταξωμεν αύτον είς ψυχήν· μή έκχέητε αίμα· έμβαλλετε αύτον είς τον λακκον τουτον τον έν τή έρήμω, χεΐρα δε μή έπενέγκητε αύτω· όπως έξέληται αύτον έκ τών χειρών αύτών, καί άποδω αύτον τω πατρί αύτου. Όρα καί τουτον πώς ού τολμά φανερώς έξελέσθαι τον άδελφον, άλλα τέως τήν φονικήν αύτών ορμήν άναχαιτίσαι βουλόμενός φησι, Μή έκχέητε αίμα, άλλ' έμβάλλετε αύτον είς τον λάκκον, Καί διδάξαι ήμας βουλομένη ή θεία Γραφή τον σκοπον του Ρουβήν, φησί· Ταυτα δε έποίει, Όπως έξέληται αύτον, καί άποδω πατρί αύτου. Καί τούτων ταυτα βουλευομένων ούδέπω ο Ιωσήφ ήν παραγεγονώς, άλλα μετα το πληρωθήναι ταύτην αύτών τήν διάλεξιν, Ήλθε, φησίν, Ιωσήφ προς τούς άδελφούς αύτου. Δέον τοίνυν έκείνους προσδραμεΐν τω άδελφω, καί περιπτύξασθαι, καί μαθεΐν τα παρα του πατρος αύτοΐς δηλωθέντα, οί δε καθάπερ τινες άγριοι θήρες άρνίον θεασάμενοι έπιπηδώσι, και Έξέδυσαν, φησι, τον Ιωσήφ τον χιτώνα τον ποικίλον, καί λαβόντες αύτον ερριψαν εις τον λάκκον. Ό δε λάκκος ήν κενος, ύδωρ ούκ εχων. Καθάπερ συνεβούλευσεν ο βουβήν, ούτως έποίησαν· καί ρίψαντες αύτον, Έκάθισαν του φαγεΐν άρτον. Ώ της ώμότητος, ω της άπανθρωπίας. Έκεΐνος μεν τοσαύτην οδον διήνυσε, καί μετά τοσαύτης σπουδής τήν έπιζήτησιν αύτών έποιήσατο, ώστε και ιδεΐν και άπαγγεΐλαι τω πατρι τά κατ αύτούς· έκεΐνοι δε καθάπερ βάρβαροί τινες καί άνήμεροι, έπειδή συνεβουλεύθησαν ύπο του 'Ρουβήν μή έκχέειν του άδελφου το αίμα, τον διά του λιμου θάνατον αύτω κατεσκεύαζον. Άλλ' ο φιλάνθρωπος Θεος ταχέως αύτον έρρύσατο τής τών άδελφών μανίας. Καθίσαντεσ γάρ, φησι, φαγειν άρτον, ειδον οδοιπόρους Ισμαηλίτας έρχομένους, και έπι τήν Αίγυπτον τήν ορμήν έχοντας. Και είπεν Ιούδας· Τί χρήσιμον, έάν άποκτείνωμεν τον άδελφον ήμών, και κρύψωμεν το αίμα αύτου; Δευτε, άποδώμεθα αύτον τοΐς Ίσμαηλίταις τούτοις· αί δε χειρες ήμών μή εστωσαν έπ' αύτον, οτι ο άδελφος ήμών και σάρξ ήμών έστιν. 

δ. Όρα πώς και πρότερον ο Ρουβήν έλάττονι κακω το μεΐζον έκώλυσε· και νυν πάλιν ο Ίούδας πραθηναι συμβουλεύει τον άδελφον, ώστε τής σφαγής αύτον έξαρπάσαι. Τουτο δε ολον έγένετο, ίνα πληρωθή και άκόντων αύτών τά παρά του Θεου προρρηθέντα, και ύπηρετουνται τή οικονομία. Και δεξάμενοι, φησι, τήν συμβουλήν του Ιούδα, άναβιβάσαντες αύτον άπο του λάκκου, άπέδοντο αύτον τοΐς Ίσμαηλίταις είκοσι χρυσών. Ώ συναλλάγματος παρανόμου, ω κέρδους ολεθρίου, ω πράσεως άδικωτάτης. Τον τάς αύτάς ύμΐν ώδΐνας λύσαντα, τον ουτω τω πατρι περιπόθητον, τον εις έπίσκεψιν ύμετέραν παραγενόμενον, τον ού μικρον, ού μέγα ποτε ύμας άδικήσαντα πιπράσκειν έπιχειρεΐτε, και πιπράσκειν βαρβάροις άνθρώποις και εις τήν Αίγυπτον κατιουσι; Τίς ή τοσαύτη μανία; τίς ο φθόνος; τίς ή βασκανία; Ει μεν γάρ τά ονείρατα δεδοικότες τουτο ποιεΐτε, ώς πεπεισμένοι οτι δή πάντως εσται, τίνος ενεκεν άδυνάτοις έπιχειρεΐτε, και διά τών παρ' ύμών γινομένων τον προς τον Θεον πόλεμον έπιδείκνυσθε, τον ταυτα αύτω προαγορεύσαντα; Ει δε ούδεν ήγεΐσθε τά ονείρατα, άλλά λήρον αύτά είναι νομίζετε, διά τί ταυτα διαπράττεσθε, ά διηνεκή ύμΐν τήν κηλΐδα προξενήσει, και πένθος άδιάλειπτον άπεργάσεται τω πατρί; Άλλ' ω της ύπερβολης του πάθους, μάλλον δε της μιαιφόνου γνώμης. Οταν γάρ τις εκδω εαυτόν κατά τινα ατοπον πράξιν, και ύποβρύχιος γένηται ύπο της των λογισμών άτοπίας, ού τον άκοίμητον λαμβάνει προ οφθαλμών οφθαλμον, ού τήν φύσιν αύτήν αίδεΐται, ούχ ετερόν τι των δυναμένων αύτον είς συμπάθειαν άγαγεΐν, όπερ καί ούτοι πεπόνθασιν· ούχ ότι άδελφος ην, ούχ ότι νέος, ούχ ότι περιπόθητος τω πατρι, ούχ ότι άπειρος ων της εν ξένη διαγωγής, και της εν άλλοτρία διατριβης, τοσαύτην μέλλει χώραν διαβαίνειν, καί βαρβάροις συνοικεΐν· άλλα πάντα σώφρονα λογισμον άπωσάμενοι, ενος μόνου εγίνοντο, του τον οίκεΐον φθόνον, ώς ενόμιζον, τέως είς εργον άγαγεΐν. Καί εκείνοι μεν τη γνώμη άδελφοκτόνοι γεγόνασιν· ο δε ταυτα παθών ύπ' αύτών άπαντα γενναίως ύπέμενεν.

Ή γάρ ανωθεν χείρ ην αύτον ή φρουρούσα, καί πάντα τά δυσχερη ράδια καί εύκολα εργαζομένη.

Οταν γαρ της ανωθεν εύνοίας άπολαύωμεν, καν εν μέσω βαρβάρων ώμεν, καν επ' άλλοτρίας, τών ο’ίκοι διατριβόντων καί πάσης άπολαυόντων θεραπείας αμεινον διάγειν δυνάμεθα· ώσπερ καν επί της οίκίας διατρίβωμεν, καν πάσης άνέσεως άπολαύειν δοκώμεν, ερημοι δε ώμεν της ανωθεν βοηθείας, πάντων εσμεν ελεεινότεροι. Πολλή γάρ καί της άρετης ή ίσχυς, καί της κακίας ή άσθένεια· καί τουτο μάλιστα δείκνυσιν ήμιν αυτη ή εν χερσίν ιστορία. Τίνας γαρ, είπέ μοι, ελεεινους καί μυρίων δακρύων άξίους κρίνεις, τους τοσαυτα κακά εργασαμένους τον άδελφον, η τον ύπο τη δουλεία τών βαρβάρων γεγενημένον; Δηλονότι τούτους. Έννόει γάρ μοι λοιπον τον θαυμάσιον εκεΐνον, τον μετά τοσαύτης δορυφορίας άνατραφέντα, καί ύπο ταΐς άγκάλαις ταΐς πατρικαΐς διηνεκώς γεγενημένον, άθρόον άναγκαζόμενον δουλείαν χαλεπήν ύφίστασθαι, καί δουλείαν παρά βαρβάροις άνδράσι, καί θηρίων ούδεν αμεινον διακειμένοις. Άλλ' ο τών άπάντων Δεσπότης ην ο καί εκείνους ήμέρους εργαζόμενος, κάκείνω πολλήν διδους τήν ύπομονήν. Καί άποδόμενοι τον άδελφον, ώς είς τέλος άγαγόντες τον οίκεΐον σκοπον, ουτω λοιπον διέκειντο, εκποδών ποιησάμενοι τον ύπ' αύτών φθονούμενον. Άνέστρεψε δε, φησί, 'Ρουβήν επί τον λάκκον, καί ούχ όρά τον Ιωσήφ· καί διέρρηξε τά ιμάτια αύτου, καί άνέστρεψε προς τους άδελφους αύτου, καί είπε· Το παιδάριον ουκ εστιν, εγω δε που πορευσομαι ετι; Επειδή γαρ εδίδαξεν άνωτέρω ή θεία Γραφή, ότι δια τουτο συνεβουλευσε 'Ρουβήν εις τον λάκκον τον αυτου άδελφον εμβληθήναι, ώστε και των χειρών αυτον εξελέσθαι τών φονικών, καί άποδουναι τω πατρί· νυν, φησιν, ιδων, ότι διήμαρτε του σκοπου, διέρρηξε τα ιματια αυτου, και είπε· Το παιδαριον ουκ εστιν, εγω δε που πορευσομαι ετι; Ποίαν, φησίν, εξομεν άπολογίαν, καί μάλιστα ο δοκών ύμών πρωτευειν εγώ; Ένόμιζε γαρ αυτον άνηρήσθαι. Άλλ' επειδή το σπουδαζόμενον αυτοΐς εγεγόνει, καί τον μισουμενον εις τήν άλλοτρίαν εξέπεμψαν γήν, καί τον φθόνον τον οικεΐον ούτως ήδυνήθησαν παραμυθήσασθαι, λοιπον πασαν μηχανήν επιδείκνυνται, ώστε παρακρουσασθαι τον πατέρα, καί μή κατάδηλον αυτω γενέσθαι τήν κακήν συμφωνίαν. Καί σφάξαντες, φησίν, εριφον αιγών, καί μολυναντες τον χιτώνα τω αιματι, εισήνεγκαν τω πατρί αυτών, καί είπον. Έπίγνωθι ει χιτων του υιου σου εστιν, ή ου. Τί άπατατε έαυτους, ώ άνόητοι; Καν γαρ τον πατέρα δυνηθήτε παρακρουσασθαι, άλλα τον άκοίμητον οφθαλμον ου λήσεσθε, ον μάλιστα πάντων δεδοικέναι εχρήν. Άλλα τοιουτον ή άνθρωπίνη φυσις, μαλλον δε τοιουτον ή ραθυμία τών πολλών· τον παρα τών άνθρώπων φόβον καί τήν τουτων αισχυνην τήν προς το παρον μόνον περί πολλου ποιουμενοι, ου λαμβάνουσιν εννοιαν του δικαστηρίου εκείνου του φοβερου, καί τής κολάσεως τής άφορήτου, άλλ' ένος μόνου γίνονται, πώς τήν παρα τών άνθρώπων μέμψιν διαφυγεΐν δυνηθώσιν· ο δή καί ούτοι πεπόνθασι, καί τον πατέρα άπαταν επιχειρουσιν. Έπέγνω γαρ, φησί, τον χιτώνα ο πατήρ, καί είπε· Χιτων του υΙου μου εστι· θηρίον πονηρον κατέφαγεν αυτον, θηρίον ήρπασε τον Ιωσήφ. Καί γαρ άληθώς, καθάπερ θηρίοις περιπεσων, ούτως ανηλεώς απαντα ύπέμεινε. Διέρρηξε δε τα ιμάτια αυτου, καί επέθετο σάκκον επί τήν οσφυν αυτου, καί επένθει τον υιον αυτου ήμέρας πολλάς. Πόσων αν ειεν ούτοι δακρυων αξιοι, ουχ ότι τον άδελφον τοΐς βαρβάροις πεπράκασι μόνον, άλλ' ότι καί τον πατέρα εν εσχάτω γήρα λοιπον οντα τοσουτω πένθει περιέβαλον; Συνήχθησαν δε, φησίν, υΙοί αυτου καί αΐ θυγατέρες παρακαλέσαι αυτον, καί ουκ ήθελε, λέγων ότι· Καταβήσομαι προς τον υΙόν μου πενθών εις αδου. ε. Οίμαι καί τουτο πληγήν έτέραν εκείνοις γεγενησθαι. Έώρων γάρ οτι και προς τον μή παρόντα, μάλλον δε καί νομιζόμενον ύπο θηρίων άνηρησθαι, ούτως άκμάζοντα τον πόθον έπιδείκνυται, καί πλέον ύπο του φθόνου κατετήκοντο. Άλλ' ούτοι μεν καί προς τον άδελφον καί προς τον πατέρα ώμοί γεγονότες ούδεμιάς άν είεν συγγνώμης άξιοι· οί δε Μαδιηναΐοι καί αύτοί πάλιν ύπηρετουσι τη του Θεου οικονομία, καί πάλιν άποδίδονται τον Ιωσήφ Πετεφρη τω άρχιμαγείρω του Φαραώ. Είδες πως οδω κατά μικρον πρόεισι, καί δια πάντων τήν οικείαν άρετήν καί τήν ύπομονήν έπιδείκνυται, ιν' ουτω καθάπερ άθλητής γενναίως άγωνισάμενος, άναδήσηται της βασιλείας τον στέφανον, καί των ονειράτων η εκβασις εις εργον έξελθουσα, δι' αύτης της πείρας διδάξη τους πεπρακότας, ως ούδεν αύτοΐς οφελος γέγονε της τοσαυτης μηχανης; Τοσαυτην γαρ η άρετή εχει τήν ισχυν, ως καί πολεμουμένην αύτήν συμβαίνειν έπί πλέον περιφανεστέραν γίνεσθαι. Ούδεν γάρ ταυτης ισχυρότερον, ούδεν αύτης δυνατώτερον· ούκ έπειδή αύτή καθ' έαυτήν τοσαυτην εχει τήν ισχυν, άλλ' έπειδή ο ταυτην κεκτημένος καί της άνωθεν άπολαυει ροπης· της δε άνωθεν άπολαυων ροπης, καί της έκεΐθεν άξιουμενος συμμαχίας, πάντων άν είη δυνατώτερος, καί άχείρωτος, καί άνάλωτος ούκ άνθρώπων μόνον έπιβουλαΐς, άλλά καί ταΐς των δαιμόνων μηχαναΐς. Όπερ ειδότες μή φευγωμεν το κακως πάσχειν, άλλά το κακως ποιεΐν· τουτο γάρ έστι το κακως πάσχειν. Ό γάρ τον πλησίον κακως διαθεΐναι έπιχειρων, έκεΐνον μεν ούδε ολως κατέβλαψεν· ει γάρ καί προς ολίγον κατέβλαψεν, έν τω παρόντι αιωνι τουτο πεποίηκεν· έαυτω δε τάς άθανάτους κολάσεις ταμιευεται, καί τάς τιμωρίας τάς άφορήτους, ας ούκ άν έτέρως διαφυγειν δυνηθείημεν, ει μή παρασκευάσαιμεν έαυτους έτοίμους προς το πάσχειν κακως, καί, κατά τήν διδαχήν του Δεσπότου, εύχώμεθα ύπερ των ταυτα ημΐν διατιθέντων. Τουτο γάρ ημΐν πολυν προξενήσει τον μισθον, καί παρασκευάσει της των ούρανων βασιλείας άξιωθηναι· ής γένοιτο πάντας ημάς έπιτυχεΐν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ημων Ίησου Χριστου, μεθ' ού τω Πατρί, άμα τω άγίω Πνευματι, δόξα, κράτος, τιμή, νυν καί άεί, καί εις τους αιωνας των αιώνων. Άμήν,

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: