24. ΟΜΙΛΙΑ ΞΕ.Καί άνέβησαν φησίν έξ Αίγύπτου,

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

ΟΜΙΛΙΑ ΞΕ.Καί άνέβησαν, φησίν, έξ Αίγύπτου, και ήλθον εις τήν Χαναναίαν προς Ιακώβ τον πατέρα αύτών, καί άνήγγειλαν αύτώ, λέγοντες, οτι ο υιός σου Ιωσήφ ζή, και αύτος άρχει πάσης γής Αίγύπτου. Καί έξέστη Ιακώβ τη διανοία  ού γαρ έπίστευσεν αύτοΐς.

α. Είδετε έκ τών χθες ήμΐν είρημένων του Ιωσήφ τήν φιλοσοφίαν και τήν αφατον άνεξικακίαν ην περί τους εαυτου άδελφους έπεδείξατο, ού μονον ούδεμίαν μνήμην τών είς αύτον γεγενημένων ποιησάμενος, άλλα καί αύτοΐς μέλλουσιν έπανιέναι προς τον πατέρα, τουτο αύτο παραινέσας καί συμβουλήν είσαγαγών, ώστε μή άλλήλους αίτιασθαι υπερ τών είς αύτον αύτοις είργασμένων, άλλα πασαν οργήν άπελασαντας μετα ομονοίας τήν οδοιπορίαν ποιεΐσθαι. Άναγκαΐον δε λοιπον σήμερον τα εξης άποπληρώσαι, ινα ίδωμεν καί τήν τούτων έπανοδον τήν προς τον πατέρα, καί του Ιακώβ τήν είς Αίγυπτον κάθοδον καί οπως αύτον άναθηλαι πεποίηκε τα κατα τον Ιωσήφ γνωρισθέντα αύτω, καί σχεδον είπεΐν, νέον έκ γέροντος αύτον είργάσατο. Τίς γαρ αν δυνηθείη τω λόγω παραστησαι τήν ήδονήν, έν ή τότε γέγονε, πυθόμενος ζην τον Ιωσήφ, καί έν τοσαύτη περιφανεία τυγχάνειν; ’Ίστε γαρ μάλιστα, οτι τα άπροσδόκητα τών άγαθών πολλήν έπίτασιν της ήδονης ένεργάζεσθαι πέφυκεν. Όν γαρ ένόμιζε προ τοσούτων έτών κατάβρωμα τών θηρίων γεγενησθαι, καί μαθών πάλιν τήν άρχήν της Αίγύπτου πασαν κατέχειν αύτον, πώς ούκ αν υπο του μεγέθους της ήδονης έξέστη τη διανοία; Όπερ γαρ υπερβάλλουσα άθυμία έργάζεται, τουτο πολλάκις καί έπιτεταμένη χαρά. Καί εστιν ίδεΐν πολλούς καί δάκρυα προχέοντας άπο χαρας υπερβαλλούσης, ετέρους δε πολλάκις καί άποπλήκτους γινομένους, οταν α μηδε προσεδόκησαν ιδωσι γεγενημένα, καί ους τεθνηκέναι νενομίκασιν, έξαίφνης ζώντας θεάσωνται.

Άλλ' ινα σαφέστερος ήμΐν ο λόγος γένηται, αύτών έπακούσωμεν τών άναγνωσθέντων. Καί άνέβησαν, φησίν, έξ Αίγύπτου, καί ήλθον είς γην Χανααν προς Ιακώβ τον πατέρα αύτών, καί άνήγγειλαν αύτω λέγοντες, οτι Υιός σου ο Ιωσήφ ζη, καί αύτος άρχει πάσης γης Αίγύπτου. Καί έξέστη τη διανοία Ιακώβ· ού γαρ έπίστευσεν αύτοΐς. Όρας, οπερ ελεγον, οτι άπιστον αύτω εδοξεν είναι το περί του Ιωσήφ, ώς καί τήν διάνοιαν αύτου παρασαλευθηναι, καί ένόμιζεν άπάτην είναι τα παρα τών άδελφών λεγόμενα;

Οί γαρ τότε τον χιτώνα είσαγαγόντες τω αϊματι του έρίφου μολυνθέντα, και είς πίστιν άγαγόντες τον πατέρα, ότι κατάβρωμα θηρίων γέγονε, νυν φασιν ότι ζη, καί άρχει πάσης της Αίγύπτου. Καί ταραττόμενος τήν διάνοιαν έλογίζετο προς εαυτον, πώς αν εχοι τουτο λόγον· εί γαρ το πρότερον άληθές, τουτο ούχ οιόν τε είναι πιστόν· εί δέ τουτο πιστον καί άληθές, έκεΐνο ψευδος αν ειη. Έτάραττε δέ αύτον μάλιστα το παρα τών υίών τα πρότερα άκηκοέναι, καί ετερα νυν παρα τών αύτών μανθάνειν. Όρώντες τοίνυν του πατρος τήν ταραχήν, καί βουλόμενοι αύτον είς πίστιν άγαγεΐν καί πληροφορίαν, ότι άληθη τα παρ' αύτών λεγόμενα τυγχάνει, Έλάλησαν αύτω πάντα τα ρηθέντα παρα του Ιωσήφ, καί όσα είπεν αύτοΐς. Καί μετα τών ρημάτων καί τα άποσταλέντα προσενέγκαντες, τας άμάξας καί τα δώρα τα παρα του Ιωσήφ πεμφθέντα, μόλις εδοξαν πείθειν τον πατέρα, ότι ούκ εστι ψευδος τα παρ' αύτών λεγόμενα. Όρών γαρ τας άμάξας τας άποσταλείσας, ώστε καταβηναι αύτον είς Αίγυπτον, Άνεζωπύρησε, φησίν. Ό γέρων, ο πρεσβύτης, ο συγκεκυφώς, άθρόον ένέαζε τη προθυμία. Άνεζωπύρησε γαρ, φησί. Τί έστιν, Άνεζωπύρησε; Καθάπερ το λυχνιαΐον πυρ, έπειδαν έπιλίπη ή του έλαίου τροφή, καί μέλλη σβέννυσθαι, εί μικρόν τις έπιστάξειεν αύτω ελαιον, άθρόον το σβέννυσθαι μέλλον λαμπρότερον δείκνυσι το φώς· τον αύτον δή τρόπον καί ο πρεσβύτης ούτος, μονονουχί σβέννυσθαι μέλλων ύπο της άθυμίας (Ούκ ήθέλησε γαρ, φησί, παρακληθηναι, λέγων, ότι Καταβήσομαι πενθών είς αδου), μαθών πάλιν, ότι ζη καί ότι άρχει της Αίγύπτου, καί ορών τας άμάξας, Άνεζωπύρησε, φησί, νέος έκ γέροντος γέγονεν, άπέθετο της άθυμίας το νέφος, τήν ζάλην τών λογισμών άποκρουσάμενος, έν γαλήνη λοιπον έτύγχανε, του Θεου ταυτα άπαντα οίκονομουντος, ώστε τών τοσούτων πόνων τήν παραμυθίαν ευρασθαι τον δίκαιον, καί κοινωνησαι τω παιδί της εύημερίας· άλλως δέ, ϊνα καί το οναρ πληρωθη, όπερ αύτος διέκρινεν, είπών Άρά γε έλευσόμεθα έγώ τε καί ή μήτηρ σου, καί οί άδελφοί, προσκυνησαί σοι έπί τήν γην;

Καί πιστεύσας τοΐς είρημένοις καί τοΐς ορωμένοις,

Είπε, φησί, Μεγάλα μοι έστίν, εί ετι Ιωσήφ ο υίός μου ζη· πορευθείς οψομαι αύτον προ του άποθανεΐν με. Μεγάλα μοι έστί, καί ύπερβαίνει πάντα λογισμον, καί άποκρύπτει πάσαν έν άνθρώποις εύφροσύνην, Εί ετι ο υίός μου ζη· πορευθείς ουν οψομαι αύτόν. Έπειχθώμεν τοίνυν λοιπον, ώστε και τα της συντυχίας μοι ύπάρξαι, πριν η άποθανεΐν με. Νυν μεν γαρ ή άκοή διανέστησέ μου τήν διάνοιαν, καί τήν του γήρως άσθένειαν έφυγάδευσε, καί άνέρρωσέ μου τον λογισμόν. Εί δε συντυχία μοι γένοιτο, τελείας άπολαύσας της εύφροσύνης, ουτω καταλύσω τον βίον. Καί μηδεν μελλήσας ο δίκαιος ηπτετο της οδοιπορίας, σπεύδων καί έπειγόμενος τον αύτω περιπόθητον ίδεΐν, καί τον προ τοσούτων έτών τεθνηκότα καί θηρίων κατάβρωμα γενόμενον, ώς ένόμιζε, θεάσασθαι νυν βασιλέα της Αίγύπτου γεγενημένον. Καί γενόμενος έπί το Φρέαρ του όρκου, εύχαριστηρίους εύχας άναπέμψας τω Δεσπότη, έθυσε, φησί, θυσίαν τω Θεω του πατρος αύτου Ισαάκ.

β. Ταυτα άκούοντες παιδευώμεθα, όπερ αν μέλλοιμεν διαπράττεσθαι, καν πράγματί τινι έγχειρήσωμεν, καν άποδημίας άπτώμεθα, πρότερον τήν δια της εύχης θυσίαν άναφέρειν τω Δεσπότη, καί τήν έκείνου συμμαχίαν καλουντας, ουτως απτεσθαι τών προκειμένων, καί μιμεΐσθαι τών δικαίων τούτων το φιλόθεον. Έθυσε, φησί, θυσίαν τω Θεω του πατρος αύτου Ισαάκ· ίνα μάθης ότι κατ' ίχνος του πατρος έπορεύετο, καί ουτω τήν περί το Θεΐον θεραπείαν έπεδείκνυτο, καθάπερ ο Ισαάκ. Καί έπειδή τήν οίκείαν εύγνωμοσύνην προλαβών δια της εύχαριστίας έπεδείξατο, εύθέως έπηκολούθησε καί τα παρα της άνωθεν ροπης. Έπειδή γαρ καί το διάστημα της οδου προορών, καί προς το γηρας άποβλέπων έδεδοίκει, μή καί προ της συντυχίας έπιστας ο θάνατος άποστερήση της του παιδος οψεως, εύχας ποιείται προς τον Δεσπότην έπιμετρησαι αύτω ζωήν, ώστε τελείας άπολαυσαι της ήδονης. Άλλ' όρα πώς ο άγαθος Θεος πληροφορεί τον δίκαιον. Είπε γαρ, φησίν, ο Θεος τω Ισραήλ έν οράματι της νυκτός· Ιακώβ, Ιακώβ· έγώ είμι ο Θεος τών πατέρων σου· μή φοβου καταβηναι είς Αίγυπτον. Είς γαρ έθνος μέγα ποιήσω σε έκεΐ. Έγώ καταβήσομαι μετα σου, κάγώ άναβιβάσω σε είς τέλος, καί Ιωσήφ έπιβαλεΐ τας χεΐρας έπί τους οφθαλμούς σου. Όρα πώς απερ ο δίκαιος έπεθύμει, ταυτα αύτω ο Δεσπότης ύπισχνεΐται, μάλλον δε καί πολλω πλείονα. Φιλότιμος γαρ ών ύπερβαίνει τας ήμετέρας αίτήσεις, τήν οίκείαν φιλανθρωπίαν μιμούμενος. Μή φοβου, φησί, καταβηναι είς Αίγυπτον. Έπειδή ήγωνία προς το μηκος της οδου, δια τουτό φησι· Μή προς τήν του γήρως άσθένειαν άπίδης· Εις γαρ έθνος μέγα ποιήσω σε έκεΐ· και καταβήσομαι μετα σου εις Αίγυπτον. Έγώ σοι συνέσομαι, καί πάντα σοι εύμαρή καταστήσω. Σκόπει συγκατάβασιν ρημάτων· Καταβήσομαι μετα σου εις Αίγυπτον. Τί τούτου μακαριστότερον γένοιτ' άν, του τον Θεόν εχειν συνοδοιπόρον; Ειτα ή παραμυθία, ής μάλιστα έδεΐτο ο πρεσβύτης· Καί Ιωσήφ έπιβαλεΐ τας χεΐρας αύτου έπί τους οφθαλμούς σου. Έκεΐνος ο περιπόθητος αύτός σε περιστελεΐ, καί τας χεΐρας έπιβαλεΐ τοΐς οφθαλμοΐς σου. Χαίρων ούν καί πάσης άγωνίας έκτος γεγονώς, ούτως εχου τής οδου. Έννόει μοι λοιπον τον δίκαιον μεθ' όσης εύθυμίας ποιεΐται τήν οδοιπορίαν, τοσαύτην έκ τής του Θεου ύποσχέσεως λαβών τήν πληροφορίαν. Άνέστη γαρ, φησίν, Ιακώβ, καί οι υιοί αύτου, καί ελαβον πάσαν τήν κτήσιν αύτων, καί ήλθον εις Αίγυπτον. Έν έξήκοντα εξ ψυχαΐς κατέβη Ιακώβ εις Αίγυπτον· καί Ιωσήφ μετά των υιων αύτου των γενομένων αύτω εννατος έτύγχανεν ων· ως ειναι μετα του Ιωσήφ τας πάσας ψυχας έβδομήκοντα πέντε. Τίνος ενεκεν τον άριθμον ήμΐν μετα άκριβείας έπεσημήνατο ή θεία Γραφή;

Ινα ειδέναι εχωμεν, όπως εις εργον εξεισιν ή του Θεου πρόρρησις ή λέγουσα, οτι Εις εθνος μέγα ποιήσω σε έκεΐ. Άπο γαρ τούτων των έβδομήκοντα πέντε ψυχων εις έξακοσίας χιλιάδας έξετάθη το γένος του Ισραήλ. Ειδες πως ού μάτην, ούδε εική τον άριθμον των κατελθόντων εις τήν Αίγυπτον έδίδαξεν ήμάς, άλλ' ινα ειδέναι εχωμεν έξ οσων πόσοι γεγόνασι, καί μή διαπιστωμεν ταΐς του Θεου έπαγγελίαις. Όταν γαρ έννοήσης, οτι μετα τήν του Ιακώβ τελευτήν καί του Ιωσήφ, τοσαύτη μηχανή χρησάμενος ο των Αιγυπτίων βασιλεύς, ώστε εις εύαριθμήτους αύτους περιστήσαι καί μή έκταθήναι αύτων το πλήθος, ούδε ούτως ισχυσεν, άλλα ταύτη μάλλον έπεδίδου καί ηυξετο, θαύμαζε καί έκπλήττου του Θεου τήν πρόνοιαν, καί οτι ούχ οΐόν τέ ποτε διαπεσειν τα αύτω δόξαντα, κάν μυρία ετεροι μηχανωνται. Άλλ' ίδωμεν τήν άκολουθίαν άπασαν, Ινα μάθωμεν οπως τα τής συντυχίας γέγονε τω Ιακώβ. Ήνίκα, φησίν, ήγγικε τή Αιγύπτω, άπέστειλε τον Ιούδαν εμπροσθεν αύτου προς τον Ιωσήφ, ώστε μηνυσαι αύτω του πατρος τήν παρουσίαν. Μαθών τοίνυν ο Ιωσήφ, καί ζεύξας τα άρματα, άνέβη εις συνάντησιν τω πατρί αύτου, καί οφθείς αύτω έπέπεσεν έπί τον τράχηλον αύτοΰ, και εκλαυσε κλαυθμω πλείονι.

Τοΰτο ην οπερ εν προοιμίοις ελεγον, οτι πολλάκις και ήδονή ύπερβάλλουσα δάκρυα προχέειν παρασκευάζει. Έπιπεσών, φησίν, επί τον τράχηλον αύτοΰ εκλαυσεν· ούχ άπλώς, άλλα, Κλαυθμω πλείονι.

Εύθέως γάρ εις έννοιαν ελθών, ών πέπονθεν αύτος, ών ύπέμεινεν ο πατήρ δι' αύτον, και τοΰ χρονου το μήκος λογισάμενος τοΰ μεταξύ γενομένου, καί οτι παρά πάσαν προσδοκίαν καί αύτος τον πατέρα έώρα, καί ο πατήρ τον παΐδα εθεάσατο, πηγάς ήφίει δακρύων, ομοΰ καί τήν ύπερβάλλουσαν ήδονήν δεικνύμενος, καί εύχαριστών τω Δεσπότη ύπερ τών γεγενημένων. Καί είπε, φησί, προς Ιωσήφ, Άποθανοΰμαι άπο τοΰ νΰν, επεί έώρακα το πρόσωπόν σου.

Έτι γάρ συ ζης. Άπήλαυσα, φησίν, ών επεθύμουν· επέτυχον, ου ούδέποτε προσεδοκησα· ύπηρξέ μοι τα μηδέποτε ελπισθέντα· το λοιπον άρκοΰμαι τη ζωη. Είδον γάρ δν επεπόθουν, καί άρκεΐ μοι προς πάσαν εύφροσύνην το θεάσασθαι, οτι ετι συ ζης, ο πάλαι νομισθείς τεθνηκέναι καί θηρίων κατάβρωμα γεγενησθαι. Πατρική ή φωνή, καί φιλοστοργίας γέμουσα, καί ικανή τήν διάθεσιν τήν εναποκειμένην τη ψυχη κατάδηλον ποιησαι. Είπε δε, φησίν, Ιωσήφ προς τους άδελφους αύτοΰ· Άναβάς άπαγγελώ τω Φαραώ, καί ερώ αύτω· Οι άδελφοί μου ηκασιν· οι δε ανδρες εισί ποιμένες. ’Άνδρες κτηνοτρόφοι εισί, καί τά κτήνη καί τους βόας αύτών άγηόχασιν. Έάν ούν καλέση ύμάς Φαραώ, καί είπη, Τί το εργον ύμών; είπατε, οτι Κτηνοτρόφοι εσμέν. Βδέλυγμα γάρ εστι τοΐς Αιγυπτίοις πάς ποιμήν προβάτων.

γ. Όρα σύνεσιν, οίαν συμβουλήν προς αύτους ποιείται, ούχ άπλώς ούδε ως ετυχε ταΰτα εισηγούμενος, άλλ' ομοΰ βουλόμενος καί εν πλείονι άδεία αύτους καταστησαι, καί μή συγχωρεΐν συναναμίγνυσθαι τοΐς Αιγυπτίοις. Έπειδή γάρ εκεΐνοι εβδελύττοντο καί εξευτέλιζον τους τήν ποιμαντικήν ήσκηκότας, ατε δή αύτοί περί τήν σοφίαν τήν Αιγυπτιακήν εσχολακότες, διά τοΰτο παραινεΐ το επιτήδευμα αύτών προβαλέσθαι, ίνα μετά προφάσεως εύλόγου τήν καλλιστεύουσαν αύτοΐς γην άφορίσας παρασκευάση μετά πολλης διάγειν της άδείας. Καί παραλαβών πέντε τών άδελφών αύτοΰ εισήγαγεν αύτους προς Φαραώ.

Καί επηρώτησεν αύτούς· Τί το εργον ύμών; Καί είπαν· Κτηνοτρόφοι εσμέν. Νΰν ούν κατοικήσομεν έν γη Γεσέμ. Είπε δε Φαραώ· Κατοικείτωσαν. Ει δε έπίστη, οτι εισιν έν αυτοις ανδρες δυνατοί, κατάστησον αυτούς αρχοντας των έμών κτηνών. Καθάπερ συνεβούλευσεν ο Ιωσήφ, τήν άπόκρισιν ποιησάμενοι οί άδελφοί τω Φαραώ, έπετράπησαν κατοικειν τήν Γ εσέμ. Άλλα τήν περί τον Ιωσήφ δεικνύς ο Φαραώ εύνοιαν, φησίν· ΕΙ οίδάς τινας έν αυτοις δυνατούς, και τών έμών κτηνών αρχοντας κατάστησον. Εισήγαγε δε καί τον πατέρα προς τον Φαραώ.

Καί είπε Φαραώ τω Ιακώβ· Πόσα έτη τών ήμερών της ζωής σου; Επειδή είδε τον πρεσβύτην έν βαθυτάτη πολια τυγχάνοντα, πυνθάνεται τών έτών τον άριθμόν. Καί φησιν ο Ιακώβ· Αί ήμέραι τών έτών τής ζωής μου, ας παροικώ. Ορα πώς έκαστος τών δικαίων, ώς έν ξένη διάγων, έν τω βίω τούτω, ουτω διέκειτο Άκούση γαρ καί του Δαυϊδ μετα ταυτα λέγοντος· Οτι πάροικος έγώ είμι έν τη γη καί παρεπίδημος· καί ούτός φησιν· Αί ήμέραι τών έτών τής ζωής μου, ας παροικώ. Δια τουτο καί Παυλος έλεγε περι τών δικαίων τούτων, οτι ώμολόγουν, οτι ξένοι καί παρεπίδημοί είσιν έπΐ τής γής. Αί ήμέραι, φησί, τών έτών τής ζωής μου, ας παροικώ, εκατον τριάκοντα έτη, μικραί καΐ πονηραί γεγόνασι, καΐ ουκ άφίκοντο εις τας ήμέρας τών έτών τής ζωής τών πατέρων μου. Άς ήμέρας παρφκησα, φησί, μικραί καΐ πονηραί γεγόνασιν. ΑΙνίττεται ένταυθα τα έτη τής δουλείας, ής ύπέμεινε παρα τω Λάβαν, δια τήν φυγήν, ήν δια τον άδελφον έποιήσατο· είτα μετα τήν έκειθεν έπάνοδον το πένθος το έν τοσούτω χρόνω, δ έσχε διά τε τον του Ιωσήφ θάνατον, καΐ τας αλλας τας έν τω μέσω ταλαιπωρίας. Πόσον γαρ οίει τον φόβον αυτον έσχηκέναι, ήνίκα δια τήν άδελφήν οί περΐ τον Συμεών καΐ τον Λευϊ αύτανδρον πόλιν άνειλον, καΐ πάντας τούς έν Σηκίμοις αΙχμαλώτους έλαβον; Ελεγε γαρ καΐ τότε, δεικνύς τήν άγωνίαν έν ή κατέστη· Μισητόν με πεποιήκατε, ώστε πονηρόν με είναι έν τοις κατοικουσι τήν γήν. Εγώ δε ολιγοστός είμι έν άριθμω. Καΐ συναχθέντες έπ' έμε συγκόψουσί με, καΐ έκτριβήσομαι έγώ τε καΐ ο οίκός μου. Δια τουτό φησι· Μικραΐ καΐ πονηραΐ αί ήμέραι τών έτών τής ζωής μου. Καΐ κατώκισεν Ιωσήφ τον πατέρα αυτου καΐ τούς άδελφούς αυτου, καΐ έδωκεν αυτοις κατάσχεσιν έν γη ΑΙγύπτου, έν τη βελτίστη γη, έν γη 'Ραμεσσή, καθα προσέταξε Φαραώ. Καΐ έσιτομέτρει Ιωσήφ  τω πατρι και τοΐς άδελφοΐς αύτοΰ και παντι τω οικω τοΰ πατρος αύτοΰ σΐτον κατα σώμα. Τοΰτο ην οπερ ελεγε τοΐς άδελφοΐς, οτι Απεστειλε με ο Θεος έμπροσθεν ύμών, ώστε ύπολείπεσθαι ύμΐν καταλειμμα επι της γης· και, οτι Εις ζωήν εξαπεστειλε με ο Θεος έμπροσθεν ύμών. Έσιτομετρει, φησιν, αύτοΐς κατα σώμα.

Τί εστι, Κατα σώμα; Το άρκοΰν έκάστω. Έθος γαρ τη Γραφή ποτέ μεν άπο της ψυχης τον παντα άνθρωπον καλεΐν, ποτέ δέ άπο τοΰ σώματος. Και καθαπερ άνωτερω έλεγεν, Έν έβδομήκοντα πεντε ψυχαΐς κατεβη Ιακώβ είς Αίγυπτον, ινα ε’Ιπη έβδομήκοντα πεντε άνδρας και γυναίκας· ουτω και ενταΰθα, Κατα σώμα, άντι τοΰ, καθ' έκαστον άνθρωπον. Και πασης της Αιγύπτου και Χανααν λιμω διαφθειρομενης, ούτοι εν εύετηρία ετύγχανον, καθαπερ εκ πηγών εχοντες επιρρεοντα τον σίτον. Σιτοσ γαρ, φησιν, ούκ ην εν παση τή γή. Ενίσχυσε γαρ ο λιμος σφόδρα. Έξελιπε δέ ή γη ΑΙγύπτου και ή γη Χανααν άπο τοΰ λιμοΰ.

δ. Όρα τοΰ Θεοΰ τήν άφατον κηδεμονίαν, οπως προ της επιτασεως τοΰ λιμοΰ τον δίκαιον είς τήν Αίγυπτον κατήγαγεν, ινα μηδεμίαν αισθησιν λαβη της στενοχωρίας της μελλούσης καταλαμβανειν τήν Χαναάν. Και παντων εκεΐ κατατρεχόντων, Συνήγαγε, φησιν, Ιωσήφ απαν το άργύριον τών τε εν ΑΙγύπτω και τών εν τή Χανααν, και ουτω τον σΐτον αύτοΐς εχορήγει. Και εξελιπε λοιπον το άργύριον. ΕΙσήγαγε γαρ απαν είς τον οίκον Φαραώ. Έλθόντες δέ παντες οι Αιγύπτιοι έλεγον· Δος ήμΐν άρτους· και ινα τί άποθνήσκομεν εναντίον σου;

Εξελιπε γαρ το άργύριον. Ούκ ετι. φησιν, εχομεν άργύρια, ώστε ώνήσασθαι, και δια τοΰτο ύπο τοΰ λιμοΰ άπολλύμεθα. Μή τοίνυν περιίδης ήμας ύπο τοΰ θανατου πολιορκουμενους, άλλα παρασχου ήμΐν άρτους, ινα ζώμεν και μή άποθανωμεν. Είπε δέ αύτοΐς Ιωσήφ· Φερετε τα κτήνη ύμών, και δώσω ύμΐν άρτους. Ει γαρ μή εύπορεΐτε, φησιν, άργυρίου, δεχομαι τα κτήνη. Ει εξελιπε το άργύριον, τα θρεμματα ύμών κομίσατε, και λήψεσθε άρτους. Ήγαγον δέ τα κτήνη, και εδωκεν αύτοΐς άντι τών ίππων, και άντι τών προβατων, και άντι τών βοών και τών όνων, και εξεθρεψεν αύτους άντι τών κτηνών αύτών. 

Ήλθον δέ προς αύτον και τω ετει τω δευτερω, και είπον αύτω· Μήποτε εκτριβώμεν, μήτε άργυρίου εύποροΰντες, μήτε κτηνών πάντα γαρ προς σε τον κύριον ήμών έστιν. Ούδεν ούν ήμιν ετερον υπολελειπται, ή το ίδιον σώμα, και ή γή ήμών. 'Ίνα ούν μή άποθάνωμεν, κτήσαι ήμας καί τήν γήν ήμών άντί τών άρτων, καί έσόμεθα καί ήμεις καί ή γή ήμών παιδες τω Φαραώ. Δος σπερμα, ινα σπείρωμεν καί ζώμεν, καί μή άποθάνωμεν, καί ή γή ούκ έρημωθήσεται.

Εαυτούς κατεδουλώσαντο, καί τήν γήν άπεδοντο, ώστε δυνηθήναι διατραφήναι· τοσαύτη τοΰ λιμοΰ γεγονεν ή άνάγκη. Καί έκτήσατο Ιωσήφ τήν γήν τών Αιγυπτίων τω Φαραώ. Άπεδοντο γαρ αύτήν δια τήν άνάγκην τοΰ λιμοΰ. Καί έγενετο ή γή τω Φαραώ. Καί τον λαον κατεδουλώσατο αύτω εις παιδας άπ' άκρων ορίων Αιγύπτου εως άκρων, χωρίς τής γής τών ιερεων. Εκεινοις γαρ εδωκε Φαραώ βρώματα, καί ήσθιον δια τοΰτο ούκ άπεδοντο τήν γήν αύτών. Ορα πόση ή σύνεσις καί σοφία τοΰ Ιωσήφ γεγονεν. Ούτε τοΰ λιμοΰ συνεχώρησεν αισθησιν αύτοις γενεσθαι, καί πασαν τήν γήν τω Φαραώ προσεκτήσατο μετα τοΰ καί τούς Αιγυπτίους άπαντας καταδουλώσασθαι. Άλλα σκόπει μοι ένταΰθα πάλιν τήν υπερβάλλουσαν αύτοΰ κηδεμονίαν, ήν περί αύτούς έπιδείκνυται. Είπε γαρ τοις Αιγυπτίοις· Ιδού κεκτημαι υμας καί τήν γήν υμών σήμερον τω Φαραώ. Λάβετε ούν έαυτοΐς σπερματα, καί σπείρατε τήν γήν· καί έαν εσται τα γεννήματα αύτής, δώσετε το πεμπτον μερος τω Φαραώ· τα δε τεσσαρα μερη εσται υμιν αύτοις εις σπερμα τή γή, καί εις βρώσιν υμιν καί πασι τοις οικοις υμών. Πολλή ή φιλοτιμία, πολλή ή πρόνοια, άφατος ή κηδεμονία. Διο κάκεινοι αισθησιν λαβόντες τής εύεργεσίας, φασί· Σεσωκας ήμας, ευρομεν χάριν έναντίον τοΰ κυρίου ήμών· καί έσόμεθα παιδες τω Φαραώ. Είδες φιλοτιμίαν, Επειδή έώρα αύτούς κατειργασμενους υπο τής ένδείας, λογιζόμενος οσον μελλουσιν υπομενειν κάματον γεωργοΰντες καί ταλαιπωρούμενοι, φησί· Το μεν σπερμα υμιν έγώ χορηγήσω, υμεις δε τήν έπιμελειαν τήν άλλην άπασαν έπιδείκνυσθε. Καί έαν γενηται τα γεννήματα, δώσετε μερος εν· τα δε τεσσαρα υμιν εσται, καί μισθος τών πόνων, καί προς διατροφήν αύτάρκεια. Καί τοΰτο δε εθετο αύτοις το πρόσταγμα Ιωσήφ, ώστε άποπεμπτοΰν τω Φαραώ, χωρίς τής γής τών Ιερεων μόνης.

Άκουέτωσαν οί νυν, όσην τοΐς ίερεΰσι των ειδώλων προνομίαν παρεΐχον το παλαιόν· καί παιδευέσθωσαν καν γοΰν τήν ίσην παρέχειν τιμήν τοΐς τοΰ των όλων Θεοΰ τήν λειτουργίαν έγκεχειρισμένοις. Ει γαρ έκεΐνοι πλανώμενοι, καί τήν περί τα είδωλα θεραπείαν έπιδεικνύμενοι, ότι ένόμιζον δια τούτου μάλιστα πλείονα τήν άμοιβήν άπονέμειν τοΐς ειδώλοις, τοσαύτης ήξίουν τιμής τους τούτων θεραπευτας, πόσης ουκ αν ειεν καταγνώσεως αξιοι οί νυν τήν εις τούτους θεραπείαν παρατεμνόμενοι; Ή ουκ ίστε, ότι εις τον των όλων Δεσπότην ή τιμή διαβαίνει; Μή τοίνυν προς τον τήν τιμήν δεχόμενον άφόρα. Ου γαρ δια τοΰτον οφείλεις ποιεΐν τα παρα σαυτοΰ, άλλα δι' έκεινον, ω ίεραται, ινα καί παρ' έκείνου τας άμοιβας μετα δαψιλείας κομίση. Δια τοΰτο καί ελεγεν, Ό ποιήσας ένί τούτων, έμοί έποίησε· καί, Ό δεχόμενος προφήτην εις όνομα προφήτου, μισθον προφήτου λήψεται. Μή γαρ άπο τής άξίας, ή άπο τής ευτελείας των θεραπευομένων τας άμοιβάς σοι παρέχει ο Δεσπότης; Άπο τής προθυμίας τής σής ή στεφανοΐ, ή κατακρίνει. Καί ώσπερ ή τιμή ή δι' αυτων γινομένη πολλήν προξενεΐ τήν παρρησίαν (οικειοΰται γαρ τα εις τους αυτοΰ θεράποντας γινόμενα), ουτω καί ή υπεροψία ή εις τούτους πολλήν ο’ίσει τήν ανωθεν δίκην. Ώσπερ γαρ τα τής τιμής οικειοΰται, ουτω καί τα τής καταφρονήσεως· όπερ ειδότες, μηδέποτε άμελωμεν τής θεραπείας των τοΰ Θεοΰ ίερέων. Καί ταΰτα λέγω, ουχί έκείνων τοσοΰτον άντεχόμενος, όσον τής υμετέρας άγάπης, καί βουλόμενος υμας δια πάντων κερδαίνειν. Τί γαρ τοσοΰτον δίδως, όσον λαμβάνεις παρα τοΰ Δεσπότου; πόσην θεραπείαν εισάγεις; Άλλ' όμως καί υπέρ έκείνης τής ευτελοΰς καί έν τω παρόντι βίω συγκαταλυομένης άθανάτους κομίση άμοιβας, καί τα άπόρρητα άγαθά.

ε. Άπερ λογιζόμενοι, έπιτρέχωμεν ταΐς τοιαύταις διακονίαις, μή τήν δαπάνην λογιζόμενοι, άλλα το κέρδος καί τήν πρόσοδον τήν έντεΰθεν τικτομένην. Ει γαρ άνθρώπω τινί των υπερεχόντων έν άξιώμασι βιωτικοΐς οικειούμενόν τινα θεασοίμεθα, πασαν θεραπείαν εις αυτον έπιδείκνυσθαι σπουδάζομεν, έννοοΰντες ότι τα εις έκεΐνον γινόμενα εις τον προστάτην διαβήσεται τον αυτοΰ, καί ότι έκεΐνος γνωρίσας έκείνω, ον προστάτην έπιγράφεται, πλείονος ήμΐν άπολαΰσαι παρασκευάσει τής παρ' αυτοΰ ευνοίας· πολλω μάλλον έπι του Δεσπότου των όλων τούτο εσται. Ει γαρ, και έπι των τυχόντων και έπι της αγοράς έρριμμενων ει έπεδειξατό τις τινα φιλοφροσύνην και συμπάθειαν, οίκειούμενος τα γενόμενα ο Δεσπότης έπαγγελλεται είς τήν βασιλείαν είσάγειν τους αγαθόν τι είς έκεΐνους εΐργασμενους, και έρεΐν· Δευτε οι εύλογημενοι του Πατρός μου, ότι έπείνασα, και έδώκατε μοι φαγεΐν· πολλω μάλλον τους δια τον Θεόν θλιβομενους, και ιερωσύνη τετιμημενους εΐ θεραπεύσειε τις, ού της τοσαύτης απολαύσεται της αμοιβης, αλλα πολυπλασιονος, του φιλανθρώπου Θεου έκ πολλου του περιόντος νικωντος αει τα παρ' ήμων γινόμενα. Μή τοίνυν γινώμεθα χείρους των άπιστων, των δια τήν περι τα είδωλα πλάνην ετι και τοσαύτην θεραπείαν έπιδεικνυμενων περι τους τούτων θεραπευτάς· αλλ' όση ή διαφορα της πλάνης προς τήν αλήθειαν, και των έκεΐνων ιερεων προς τους του Θεου ιερείς, τοσαύτην διαφοραν και περι τήν τιμήν έπιδειξώμεθα, ινα πολυπλασίους τας άνωθεν αμοιβας κομίσασθαι δυνηθωμεν. Κατφκησε δε, φησιν, Ιακώβ έν Αΐγύπτω, και ηύξήθησαν και έπληθύνθησαν σφόδρα. Αυτη γαρ ήν και του Θεου ή ύπόσχεσις προς αύτον γεγενημενη, ότι Ποιήσω σε είς εθνος μεγα. Και έπεζησεν Ιακώβ δεκαεπτα ετη. Και έγενοντο αι ήμεραι Ιακώβ έκατον τεςσαράκοντα έπτα ετη. Δια τουτο της ζωης αύτω τον χρόνον τουτον έπεμετρησεν ο Θεος, ινα της ταλαιπωριας, ής έν παντι τω χρόνω της ζωης ύπεμεινεν, αρκουσαν παραμυθίαν κομισάμενος, ουτω τον βίον καταλύση.

Άλλ' εΐ βούλεσθε, ινα μή τω πλήθει των είρημενων καταχώσωμεν ύμων τήν μνήμην, τα λειπόμενα εΐς τήν έξης ταμιευσάμενοι, ένταυθα καταπαύσομεν τον λόγον, έκεΐνο παρακαλεσαντες ύμων τήν αγάπην, ώστε μετα ακριβείας προσεχειν τοΐς λεγομενοις, και τήν μνήμην διηνεκή τούτων κεκτησθαι, και ταυτα διηνεκως στρεφειν έπι της διανοΐας, και λογίζεσθαι τήν ύπομονήν, ήν οι δίκαιοι ουτοι ύπεμενον, τήν μακροθυμίαν, τήν πίστιν, ήν έπεδείκνυντο περι τας του Θεου ύποσχεσεις, ού παρασαλευόμενοι τον λογισμον δια τα μετα τήν ύπόσχεσιν συμπίπτοντα· αλλα θαρρουντες τή του έπαγγειλαμενου δυνάμει, ουτως απαντα πράως εφερον, και δια τούτων εύδοκιμουν. Ιδου γαρ και ο δικαιος ουτος μετα το έν ετεσι τοσούτοις πενθησαι τον Ιωσήφ ώς αποτεθνηκότα, ειδεν αύτον τήν βασιλείαν της Αίγύπτου κατέχοντα· καί ο θαυμάσιος Ιωσήφ μετά τήν δουλείαν, μετά το δεσμωτηριον, μετά τά αλλα πάντα, απερ υπέμεινε, τήν άρχήν απασαν έδέχετο της χώρας. Καί εί βουλοίμεθα έπιέναι πάσας τάς έν τη Γραφή κειμένας ιστορίας, ευρησομεν τους έπ' άρετη απαντας διά πειρασμών οδεύσαντας, καί ουτω δυνηθέντας πολλήν τήν ανωθεν έπισπάσασθαι ροπην. Εί τοίνυν βουλόμεθα καί ήμεΐς της εύνοίας άξιωθηναι της παρά του Θεού, μή άσχάλλωμεν έν τοΐς πειρασμοΐς, μηδε δυσχεραίνωμεν προς τά έπιόντα· άλλά μάλλον χαίρωμεν καί εύφραινώμεθα τη πίστει νευρούμενοι, είδότες ότι ταύτη μάλιστα πολλης άπολαυσόμεθα της προνοίας, εί μετ' εύχαριστίας απαντα φέρειν μελετησωμεν. Γένοιτο δε πάντας ήμάς καί τον παρόντα βίον έν άρετη διάγοντας τών μελλόντων έπιτυχεΐν άγαθών, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ίησοΰ Χριστού, μεθ' ού τω Πατρί, αμα τω άγίω Πνεύματι, δόξα, κράτος, τιμή, νΰν καί άεί, καί είς τους αίώνας τών αίώνων. Άμην.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: