Χτίσε τήν προσωπικότητα του παιδιού σου
Αρχιμανδρίτου Διονυσίου Δ. Μπέκου
ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΔΕΥΤΕΡΟ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ
ΓΝΩΡΙΣΜΑΤΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
Θα ήθελες ασφαλώς να γνωρίζεις ποια προσόντα διαθέτει και ποιες ικανότητες παρουσιάζει ένα παιδί και γενικά ένας άνθρωπος, που έχει αποκτήσει ικανοποιητικό ή και μεγάλο βαθμό ψυχικής αυτονομίας. Πώς παρουσιάζεται στη ζωή και στη συμπεριφορά ένας άνθρωπος, που έχει ομαλή και κανονική ψυχική ανάπτυξη. Ποιες ιδιότητες και ποια γνωρίσματα έχει να επιδείξει ένας άνθρωπος, που κατόρθωσε να αναπτύξει τις ψυχικές του δυνάμεις σε ικανοποιητικό βαθμό. Με άλλα λόγια, ποια είνα τα στοιχεία και τα γνωρίσματα της ψυχικής αυτονομίας και ανεξαρτησίας. Αυτό ακριβώς θα προσπαθήσω να σου παρουσιάσω στο κεφάλαιο αυτό. Και είναι όχι μόνο χρήσιμη, αλλά και τελείως απαραίτητη μια τέτοια γνώση και ενημέρωση. Γιατί διαφορετικά, εξαιτίας άγνοιας ή παρεξήγησης, μπορεί να συμβεί το εξής τραγικό: Μπορεί να στενοχωρείται και να ανησυχεί ένας γονιός για εκδηλώσεις του παιδιού του, για τις οποίες θα έπρεπε κυριολεκτικά να χαίρεται, αφού αυτές δείχνουν θάρρος και ψυχική υγεία και ψυχική αυτονομία. Ενώ αντιθέτως για άλλες εκδηλώσεις, που δείχνουν φόβο και ψυχική αδυναμία και ψυχική στασιμότητα του παιδιού, οι γονείς αντί να στενοχωρηθούν και να ανησυχήσουν, μπορεί να μένουν αδιάφοροι ή και να δείχνονται ευχαριστημένοι, γιατί ακριβώς δεν γνωρίζουν ποια είναι τα στοιχεία και τα γνωρίσματα της ψυχικής αυτονομίας και γενικά της ψυχικής υγείας του παιδιού τους.
1. ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
Μια γενική εικόνα του ανθρώπου με ψυχική αυτονομία μας δίνει το Περιοδικό «ΓΟΝΕΙΣ» στο τεύχος του Νοεμβρίου 1986: «Τι σημαίνει, πιο επιτυχημένος και πιο δυνατός άνθρωπος; Σημαίνει άνθρωπος με περισσότερη ψυχική δύναμη και ενέργεια, καλύτερη υγεία, πιο ζωντανή και επιβλητική προσωπικότητα, μεγαλύτερη απόδοση στην εργασία του, δημιουργικότητα, σωστή επιλογή στόχων και ικανότητα να τους πραγματοποιεί. Τότε ο άνθρωπος είναι πιο ήρεμος και πιο ευτυχισμένος» Γενικά ο άνθρωπος, που έχει πλήρη ψυχική ανάπτυξη και διαθέτει δυνατή και ρωμαλέα προσωπικότητα, παρουσιάζει πλούσια εσωτερική ζωή με ανάπτυξη όλων των ψυχικών του δυνάμεων. Οι ψυχικές του δυνάμεις λειτουργούν με αρμονία και συνεργασία μεταξύ τους, με αποτέλεσμα να διαθέτει μια υπέροχη ψυχική ισορροπία και μια θαυμαστή απόδοση στη ζωή του. Έτσι ο άνθρωπος αυτός αποδεικνύεται αποδοτικός και με δημιουργική δραστηριότητα. Ο άνθρωπος με τη δυνατή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα έχει θετική γνώμη για τον εαυτό του. Είναι ευχαριστημένος και ικανοποιημένος πέρα ως πέρα με τον εαυτό του.
Έχει φθάσει σε τέτοια ψυχική κατάσταση, ικανοποιητική, πλούσια, όμορφη, ευχάριστη κ.λ.π., ώστε να μπορεί «να αγαπάει τον εαυτό του, να εκτιμά τον εαυτό του και να είναι ευχαριστημένος από τον εαυτό του», όπως τονίζει ο διάσημος αμερικανός Ψυχολόγος Carl Rogers (Καρλ Ρότζερς). Νιώθει μια αυθόρμητη και πηγαία χαρά για τη ζωή του γενικά, αλλά και για όλες τις δραστηριότητες του και για κάθε στιγμή της ζωής του, που τη ζει έντονα, με χαρά και με ενθουσιασμό. Είναι μια προσωπικότητα με ψυχική ενότητα, με ψυχική ισορροπία και με ψυχική αρμονία. Στην πλήρη ψυχική του ανάπτυξη ο άνθρωπος είναι «γνήσιος» και «αυθεντικός» στη ζωή, στις ενέργειες και στη συμπεριφορά του. Αφού είναι ευχαριστημένος και ικανοποιημένος από τον αληθινό εαυτό του, δεν αισθάνεται και δεν έχει ανάγκη να φορέσει κάποιο «προσωπείο», κάποια μάσκα, για να παρουσιασθεί έτσι στους άλλους ανθρώπους. Δεν νιώθει την ανάγκη να κρύψει τον αληθινό εαυτό του πίσω από κάποια «πρόσοψη», πίσω από κάποια ψεύτικη, απατηλή και υποκριτική εμφάνιση και συμπεριφορά. Έτσι, χωρίς κανένα φόβο, χωρίς κανένα αίσθημα μειονεξίας, χωρίς κανένα δισταγμό και χωρίς καμία ανησυχία μπορεί να παρουσιάζεται, «όπως ακριβώς είναι». Μπορεί να παρουσιάζει το αληθινό του «πρόσωπο» και τον «αληθινό εαυτό του» με αίσθημα εμπιστοσύνης, χαράς και ψυχικής ικανοποίησης. Όλα αυτά του χαρίζουν μια υπέροχη ψυχική άνεση. Τον απαλλάσσουν από το φόβο και το άγχος «μήπως δεν κάνει καλή εντύπωση». Αποδεσμεύουν και απελευθερώνουν τις ψυχικές του δυνάμεις, που μπορεί έτσι να τις χρησιμοποιεί στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό για χρήσιμες και δημιουργικές δραστηριότητες. Του προσφέρουν μια σταθερή και δυνατή σιγουριά και εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του.
Νιώθει την αυτοπεποίθηση του να είναι γερά και αδιάσειστα θεμελιωμένη μέσα του. Αισθάνεται αρκετά ανεξάρτητος από τους άλλους ανθρώπους, από τις ανάγκες τους και από τις κρίσεις τους για το άτομο του. Όπως τονίζει πάλι ο Rogers (Ρότζερς), «οι κρίσεις των άλλων, μολονότι έχω το καθήκον να τις ακούσω και να τις λάβω υπ' όψη μου, δεν θα μπορέσουν ποτέ να μου χρησιμεύσουν σαν οδηγός». Όλη αυτή η εσωτερική ασφάλεια και σιγουριά δίνει σ' αυτόν τον άνθρωπο τη δυνατότητα να αντιμετωπίζει τους άλλους ανθρώπους σαν πρόσωπα και όχι να τους μεταχειρίζεται σαν «νούμερα» ή σαν «πράγματα». Τρέφει και παρουσιάζει ένα γνήσιο και πηγαίο σεβασμό προς τους άλλους ανθρώπους, χωρίς να επιζητεί να τους βάλει στα δικά του «καλούπια» και στα δικά του «μέτρα». Επιτρέπει στους άλλους να είναι «ανεξάρτητοι», να έχουν και να αναπτύσσουν τη δική τους ιδιαίτερη προσωπικότητα, διαφορετική πολλές φορές από τη δική του, και αποδέχεται όλες τις υγιείς απόψεις της προσωπικότητας των άλλων. Με τέτοια «αυθεντική» ζωή και συμπεριφορά, με τέτοια ψυχική ωριμότητα και με τέτοια σωστή και αξιοπρεπή στάση και συμπεριφορά προς τους άλλους, δεν είναι καθόλου παράδοξο, ότι ένας τέτοιος άνθρωπος έχει μεγάλη ευκολία στην επικοινωνία του με τους άλλους ανθρώπους και πολύ καλές σχέσεις μαζί τους. Έχει μάθει να δίνει άνετα και ανυστερόβουλα από το δικό του ψυχικό πλούτο στους άλλους και να παίρνει αβίαστα κάτι χρήσιμο και ωφέλιμο από τον ψυχικό πλούτο του κάθε ανθρώπου. Γιατί κάθε άνθρωπος είναι ένας ολόκληρος κόσμος, από τον οποίο πολλά μπορείς να μάθεις και να ωφεληθείς. «Το να ανοίγεις δρόμους επικοινωνίας, που επιτρέπουν στους άλλους να σε κάνουν κοινωνό και μέτοχο των αισθημάτων τους και του εσωτερικού τους κόσμου, είναι κάτι που σε πλουτίζει πολύ».
Όταν όμως δεν υπάρχει στο άτομο ικανοποιητικός βαθμός ψυχικής ανάπτυξης και αυτονομίας, τότε ο άνθρωπος δεν μπορεί να έχει καμία αισιοδοξία και εμπιστοσύνη για το μέλλον του. Τα βλέπει όλα μαύρα και σκοτεινά. Δεν ελπίζει σε καμία βελτίωση της κα τάστασής του, που την περιγράφει με τα μελανότερα χρώματα. Μια τέτοια γυναίκα, που υπέφερε από φοβερά ψυχολογικά προβλήματα, μη έχοντας την παραμικρή ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον της, έφθασε να μου πει, και μάλιστα όχι μία αλλά πολλές φορές τα τραγικά τούτα λόγια: «Πάτερ μου, μην προσεύχεσθε για μένα... Μην κουράζεσθε άδικα... Δεν γίνεται πια τίποτε με μένα». Και σε άλλη παρόμοια περίπτωση ένας έφηβος, που η έλλειψη κάθε εμπιστοσύνης για το μέλλον τού είχε τσακίσει κυριολεκτικά «τα φτερά» και του είχε αφαιρέσει κάθε όρεξη για ζωή, με βεβαίωνε με τον πιο σοβαρό τρόπο, ότι σε λίγους μήνες θα πεθάνει... Περιττό να σημειώσω, ότι έχουν περάσει περισσότερα από τρία χρόνια και ο έφηβος αυτός είναι ακόμη στη ζωή. Μόνο που φυτοζωεί πραγματικά! Τα θεμέλια αυτής της σπουδαίας ψυχικής δύναμης και ικανότητας, της εμπιστοσύνης για το μέλλον και της αισιοδοξίας, μπαίνουν στον πρώτο χρόνο της ζωής του παιδιού, όταν υπάρχει πραγματικός ψυχικός δεσμός μητέρας βρέφους, όταν το βρέφος νιώθει, ότι βρίσκεται σ' ένα περιβάλλον στοργής και ασφάλειας και όταν απολαμβάνει γενικά τη θαλπωρή και τη ζεστασιά, που του προσφέρουν οι γονείς του. Αυτή η εμπειρία του βρέφους, που δεν είναι στιγμιαία, αλλά σταθερή και συνεχής για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, συντελεί στο να αποκτήσει το βρέφος τη «βασική εμπιστοσύνη», ότι οι γονείς του θα συνεχίσουν να το φροντίζουν και στο μέλλον. Αυτή η εμπιστοσύνη του βρέφους προς τους γονείς του γίνεται σιγά σιγά εμπιστοσύνη για το μέλλον και αισιοδοξία.
Και όσο το παιδί μεγαλώνει και βλέπει, ότι και το ίδιο έχει αρκετές δυνάμεις και ικανότητες και ότι έτσι θα τα «καταφέρει» στη ζωή του, αυτή η εμπιστοσύνη για το μέλλον γίνεται εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις ικανότητες του. Πόσο μεγάλη σημασία έχει για την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού και για την επιτυχία του στη ζωή αυτή η εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, μπορείς και μόνος σου να το καταλάβεις. Για το λόγο αυτό οι γονείς θα πρέπει αφ' ενός να εξασφαλίζουν στα παιδιά τους τη «βασική εμπιστοσύνη», με το να τους προσφέρουν πλούσια το αίσθημα της ασφάλειας και της στοργής, και αφ' ετέρου να προσφέρουν στα παιδιά τους τα κατάλληλα ερεθίσματα και τις απαραίτητες ευκαιρίες για την καλλιέργεια και ανάπτυξη των προσόντων και ικανοτήτων τους, υπογραμμίζοντας και την παραμικρή τους πρόοδο και επιτυχία και επαινώντας τα ειλικρινά γι' αυτές. Η επιδοκιμασία και ο έπαινος σου για κάποια μικρή ή μεγάλη επιτυχία του παιδιού σου είναι η καλύτερη βιταμίνη για την ψυχική πρόοδο και ανάπτυξη του παιδιού σου. Έτσι η εμπιστοσύνη για το μέλλον και η αισιοδοξία μεταφράζεται τελικά σε εμπιστοσύνη του ατόμου στον εαυτό του και ακόμη σε εμπιστοσύνη για την επιτυχία ενός συγκεκριμένου στόχου και σκοπού, τον οποίο το άτομο έχει θέσει και επιδιώκει. Ένας τέτοιος άνθρωπος, με εμπιστοσύνη στον εαυτό του και στις δυνάμεις του, είναι πάντοτε ρεαλιστής. Βάζει στόχους ανάλογους με τις δυνάμεις του και τις ικανότητες του και με την επιμονή, που τον χαρακτηρίζει, και την προσπάθεια του κατορθώνει να υλοποιεί τους στόχους του και να πραγματοποιεί τους σκοπούς του, πολλές φορές μάλιστα προς μεγάλη έκπληξη των ανθρώπων, που παρακολουθούν τις προσπάθειες του.
Ένα τέτοιο παράδειγμα έδειξε η ΕΡΤ1 στις 13-11-86 στην εκπομπή «απίστευτα και όμως αληθινά». Πρόκειται για ένα κοριτσάκι, τη Φίλιππα, που είχε το δυστύχημα να γεννηθεί χωρίς χέρια. Η μητέρα της όμως εξασκεί τη Φίλιππα στο να κάνει ένα σωρό δουλειές «μόνη» της, χρησιμοποιώντας τα πόδια της σαν να ήταν χέρια, και γενικά κατορθώνει να της δώσει μια πολύ καλή ανατροφή, να της εμπνεύσει εμπιστοσύνη στον εαυτό της και να της δώσει ψυχική αυτονομία. Η Φίλιππα λοιπόν, με την εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό της, αψηφώντας το γεγονός ότι δεν έχει χέρια, αρχίζει να μαθαίνει ιππασία!... Και τα καταφέρνει τόσο καλά, ώστε δεν αργεί να λαμβάνει μέρος σε επίσημους αγώνες ιππασίας, να αγωνισθεί «επί ίσοις όροις» με εκείνους που έχουν τα χέρια τους και πολλές φορές να διακριθεί και να βραβευθεί. Περιττό να υπογραμμίσω, ότι για να μεταδώσει και για να εμπνεύσει εμπιστοσύνη στο παιδί της μια μητέρα, θα πρέπει να έχει η ίδια αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό της και να έχει αναπτύξει σε ικανοποιητικό βαθμό όλες τις ψυχικές της δυνάμεις. Ποτέ δεν θα πρέπει να μας διαφεύγει η μεγάλη αλήθεια, πως μεταδίδουμε στα παιδιά μας όχι αυτό που θέλουμε, αλλά αυτό που έχουμε και αυτό που είμαστε. Γενικά ένας άνθρωπος με εμπιστοσύνη στον εαυτό του, όταν αρχίζει και επιχειρεί κάποιο νέο έργο, είναι σίγουρος εκ των προτέρων για την επιτυχία του
Έχει υπολογίσει τις απαιτήσεις και τις δυσκολίες του συγκεκριμένου έργου το οποίο αρχίζει. Έχει μετρήσει και έχει αναλογισθεί ρεαλιστικά τις δυνάμεις του και τις ικανότητες του. Έχει προγραμματίσει και έχει οργανώσει το σχέδιο δράσης και την προσπάθεια του. Και έχει εμπιστοσύνη, ότι «όλα θα πάνε καλά» και ότι θα επιτύχει να φέρει σε αίσιο πέρας το έργο, που έχει αναλάβει. Με την καλή οργάνωση του χρόνου και της δραστηριότητας του, κατορθώνει να έχει τη μεγαλύτερη δυνατή αξιοποίηση τόσο του χρόνου του όσο και των ικανοτήτων του, παρουσιάζοντας έτσι αξιοθαύμαστη απόδοση και μεγάλη επιτυχία σε καθετί που αναλαμβάνει. Κι αν τυχόν συμβεί κάτι απρόοπτο, που δεν το είχε υπολογίσει στο σχέδιο του και στον προγραμματισμό του, χωρίς να ταραχθεί και να τα χάσει, αναθεωρεί το πρωταρχικό του σχέδιο, υπολογίζει και τις νέες συνθήκες που παρουσιάσθηκαν, προγραμματίζει εκ νέου την προσπάθεια και τη δραστηριότητα του και προχωρεί στην επιτυχία του σκοπού του, σαν να μην είχε συμβεί τίποτε το απρόοπτο και το απροσδόκητο. Κι όταν τον ρωτήσεις, αν θα τα καταφέρει, χωρίς κανένα δισταγμό και χωρίς καμία αμφιβολία, αλλά και χωρίς αλαζονικό ύφος, θα σου δώσει απλά και ήρεμα την απάντηση:
Δεν υπάρχει πρόβλημα... Όλα θα πάνε καλά! Και πηγαίνουν πράγματι «όλα καλά», χάρις στην εμπιστοσύνη που έχει στον εαυτό του, η οποία τον βοηθεί να αντιμετωπίζει ρεαλιστικά όλα τα προβλήματα του, να οργανώνει κατά τον καλύτερο τρόπο το χρόνο του, το πρόγραμμα του και τις δραστηριότητες του και να αξιοποιεί κατά τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα προσόντα του και τις ικανότητες του. Νά ποια είναι η σπουδαιότερη και η πολυτιμότερη προίκα, με την οποία θα πρέπει να φροντίσεις να εφοδιάσεις όλα τα παιδιά σου, είτε αγόρια είναι αυτά είτε κορίτσια. «Το παιδί ζητάει εμπιστοσύνη απέναντι στον κόσμο. Αυτό είναι το έργο το πιο βαθύ της παιδαγωγικής σχέσης». Χάρισε στο παιδί σου εμπιστοσύνη για το μέλλον του και αισιοδοξία, εμπιστοσύνη στον κόσμο και στη ζωή, εμπιστοσύνη στον εαυτό του... και άφησε το. Θα έχεις εξασφαλίσει την πρόοδο του και την επιτυχία του.
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΧΤΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Δ. ΜΠΕΚΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
(Η αναφαίρετη προίκα του παιδιού σου: Η ψυχική αυτονομία και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της Ψυχολόγου Σπυριδούλας Ευαγγέλου Λέκκου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου