Χτίσε τήν προσωπικότητα του παιδιού σου
Αρχιμανδρίτου Διονυσίου Δ. Μπέκου
3. Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΘΕΛΗΣΗΣ
Ένας άνθρωπος με ψυχική αυτονομία και ολοκληρωμένη προσωπικότητα διαθέτει δυνατή θέληση ή ακριβέστερα δύναμη θέλησης. Πρόκειται για την ικανότητα του να θέλεις, να μπορείς να θέλεις. Όπως, όταν έχουμε σωματική υγεία, νιώθουμε όρεξη για κίνηση, για δράση και για εργασία, έτσι και όταν διαθέτουμε ψυχική υγεία και ευεξία, νιώθουμε όρεξη και ικανότητα για ψυχική κίνηση και δράση, για ψυχική δραστηριοποίηση, για επιδίωξη προσωπικών στόχων και σκοπών. Αυτή η όρεξη και η δυνατότητα για ψυχική δραστηριοποίηση και για επιλογή και επιδίωξη των ιδιαίτερων προσωπικών μας στόχων και σκοπών αποτελεί τη βάση και το θεμέλιο της προσωπικής θέλησης του κάθε ανθρώπου. Ο άνθρωπος που διαθέτει ψυχική υγεία και ευρωστία, διαθέτει οπωσδήποτε και ικανότητα θέλησης. Όσο περισσότερη ψυχική δύναμη διαθέτει, τόσο και μεγαλύτερη δύναμη θέλησης παρουσιάζει. Αντιθέτως, ένας άνθρωπος που παρουσιάζει ελάχιστη θέληση ή, το χειρότερο, δεν παρουσιάζει καμία θέληση και δεν έχει κανένα προσωπικό στόχο και σκοπό, αυτός ο άνθρωπος πάσχει από ψυχική αδυναμία και στις πιο βαριές περιπτώσεις δείχνει πλήρη ψυχική εξάντληση και παραλυσία. Σύμφωνα με τον Erikson (Έρικσον) η «ψυχική αδράνεια» (inactivite) είναι τελείως διαφορετική από την «παθητικότητα», διότι «η παθητικότητα μπορεί να είναι μία ενεργητική προσαρμογή, ενώ η ψυχική αδράνεια (δηλαδή η έλλειψη και η απουσία κάθε προσπάθειας και δραστηριότητας) είναι αποτέλεσμα μιας ψυχικής παραλυσίας»
Τέτοια περίπου πρέπει να ήταν η περίπτωση ενός παιδιού το οποίο, όταν τελείωσε το τριτάξιο Γυμνάσιο, σε ερώτηση των γονιών του, αν θέλει να συνεχίσει στο Λύκειο ή να πάει σε Τεχνική Σχολή ή να πάει να μάθει μια τέχνη κοντά σε κάποιον τεχνίτη, απαντούσε σε κάθε ερώτηση: Δεν μ' αρέσει... Δεν μπορώ... Δεν θέλω... Η τελεία απογοήτευση, η ολοκληρωτική αποθάρρυνση και η απουσία κάθε εμπιστοσύνης στον εαυτό τους οδηγεί τα άτομα αυτά σε πλήρη ψυχική αδράνεια και σε εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας και δραστηριότητας. Απέτυχαν μια φορά, απέτυχαν δύο, απέτυχαν τρεις, απέτυχαν χίλιες φορές. Μια «σκέτη» αποτυχία είναι όλη τους η ζωή. Προς τι να προσπαθήσουν και πάλι, αφού δεν έχουν την παραμικρή ελπίδα επιτυχίας; Μια νέα προσπάθεια τους παρουσιάζεται σαν μια νέα «απειλή». Έτσι με σπασμένη και τσακισμένη τη θέληση τους, χωρίς καμία όρεξη για ζωή και για δράση, βουλιάζουν μέρα με τη μέρα όλο και πιο βαθιά στην ψυχική και σωματική αδράνεια και απραξία, στην ψυχική παραλυσία και στην πλήρη εξουθένωση. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να ανησυχήσεις πολύ, αν αρχίσεις να βλέπεις το παιδί σου, καλά καθούμενα, να μην έχει όρεξη να παίξει, να τρέξει, να ασχοληθεί με κάτι, αλλά κάθεται σε μια γωνιά μαραζωμένο και λυπημένο. Να ανησυχήσεις. Να το πλησιάσεις με πολλή στοργή. Να το ζεστάνεις με την αγάπη σου. Να το πάρεις να ασχοληθείτε μαζί με κάτι ευχάριστο. Και να ζητήσεις το συντομότερο τη βοήθεια κάποιου ψυχολόγου ή άλλου ειδικού, ο οποίος θα ζωντανέψει και θα αναζωογονήσει τη θέληση σου, την όρεξη του για ζωή και για δράση και την επιδίωξη προσωπικών στόχων και σκοπών. Απεναντίας θα πρέπει να γεμίζεις από χαρά, όταν βλέπεις το σπλάχνο σου να είναι γεμάτο όρεξη και ζωή, να τρέχει πάνω κάτω, να παίζει ακούραστο, να γεμίζει το σπίτι σου με τα γέλια του και τις φωνές του και να ασχολείται συνέχεια με πράγματα, που το ελκύουν και το ευχαριστούν.
Κι όταν σου λέει, ότι θέλει τούτο και κείνο, όταν σου ζητάει πολλά και διάφορα πράγματα ή να πάτε εδώ και κει, μην το θεωρείς ιδιότροπο ή απαιτητικό, ούτε να προσπερνάς αδιάφορος τις παρακλήσεις και τις προτιμήσεις του. Αλλά στο μέτρο του δυνατού ικανοποίησε αυτά που θέλει και σου ζητάει. Και για όσα δεν υπάρχει δυνατότητα, δος του τις ανάλογες εξηγήσεις και μη διστάσεις να εκφράσεις και τη λύπη σου, γιατί δεν μπορείς να του ικανοποιήσεις κάποια λογική του επιθυμία. Η προσωπική θέληση μιας αυτόνομης προσωπικότητας εκφράζεται προ πάντων με την προσωπική σκέψη και κρίση, με την προσωπική και ελεύθερη εκλογή και επιλογή, με τον ελεύθερο καθορισμό των προσωπικών στόχων και σκοπών, με τις προσωπικές προτιμήσεις και προτεραιότητες και με τις προσωπικές και ελεύθερες αποφάσεις. Και όλα αυτά με ένα αίσθημα ευθύνης για τις συνέπειες, που θα έχουν όλα αυτά στη ζωή του ατόμου.
Όπως υπογραμμίζει ο γάλλος Καθηγητής της Ψυχιατρικής Maurice Porot (Μωρίς Πορό), ψυχική αυτονομία και ανεξαρτησία διαθέτει ο άνθρωπος εκείνος, «που είναι ικανός να κάνει εκλογές και επιλογές και να παίρνει αποφάσεις σύμφωνα με την αντίληψη, που 86 έχει για τον εαυτό του και για τους άλλους ανθρώπους του περιβάλλοντος του, ο οποίος αναγνωρίζει αυτές τις εκλογές επιλογές και αυτές τις αποφάσεις σαν δικές του και ο οποίος αποδέχεται την ευθύνη για καθετί, που θα ακολουθήσει σαν συνέπεια» Για το λόγο αυτό πρέπει να θεωρείται σαν «πλύση εγκεφάλου» και «ψυχικός στραγγαλισμός» κάθε άμεση ή έμμεση προσπάθεια οποιασδήποτε κομματικής, πολιτικής, θρησκευτικής ή άλλου είδους παράταξης ή οργάνωσης, που επιχειρεί να αφαιρέσει από τα μέλη της ή τους οπαδούς της την προσωπική τους σκέψη και κρίση και την προσωπική τους εκλογή και απόφαση. Τέτοιες οργανώσεις είναι πέρα ως πέρα αντιανθρωπιστικές και κυριολεκτικά καταστρεπτικές για την ανθρώπινη προσωπικότητα και πρέπει να αποφεύγονται και να καταδικάζονται με κάθε τρόπο. Λέγοντας προσωπική, ελεύθερη και αυτόνομη σκέψη και κρίση εννοούμε τη δυνατότητα του ανθρώπου να σκέπτεται ο ίδιος για τα προβλήματα του και για τα ζητήματα που τον αφορούν προσωπικά. Εννοούμε το να μην ανέχεται να γίνεται το «πιόνι» του ενός ή του άλλου, της μιας ή της άλλης οργάνωσης ή παράταξης, ώστε να τον «μεταχειρίζονται», όπως εκείνοι σκέπτονται και κρίνουν, προκειμένου να επιτύχουν τους ιδιοτελείς σκοπούς και τα συμφέροντα της οργάνωσης ή της παράταξης τους, καταπατώντας και ποδοπατώντας κάθε στοιχειώδη έννοια ανθρώπινης αξιοπρέπειας και ελευθερίας. Όταν κάποιο κόμμα ή κάποια παράταξη και οργάνωση ζητούν από τα μέλη τους και τους οπαδούς τους να ακολουθούν τις αποφάσεις τους «με κλειστά μάτια» και να έχουν «τυφλή υπακοή» στις εντολές τους, τότε στερούν τα μέλη τους από την προσωπική τους σκέψη και κρίση.
Τέτοια είναι η περίπτωση της οργάνωσης των «Μαρτύρων του Ιεχωβά», που επιβάλλει στα μέλη της και στους οπαδούς της «τυφλή υπακοή» και τους στερεί με απειλές και εκφοβισμούς από κάθε ίχνος προσωπικής σκέψης και κρίσης. Κάθε τέτοια παράταξη ή οργάνωση καταντά τελικά αληθινή τυραννία για τα μέλη της και τους οπαδούς της, τους οποίους χρησιμοποιεί σαν «ανελεύθερα όντα» και σαν «ανδράποδα». Περιττό να τονίσω, πως σε καμιά περίπτωση και για κανένα αντάλλαγμα δεν θα πρέπει ένας άνθρωπος να γίνεται μέλος και οπαδός μιας τέτοιας ανελεύθερης και τυραννικής παράταξης και οργάνωσης, είτε κομματικής είτε θρησκευτικής.
Γιατί χωρίς προσωπική σκέψη και κρίση δεν υπάρχει ελεύθερη θέληση ούτε αυτόνομη και ελεύθερη προσωπικότητα. Έκφραση της ελεύθερης θέλησης του ανθρώπου είναι ακόμη η δυνατότητα του να κάνει προσωπικές εκλογές και επιλογές, να διαλέγει και να καθορίζει τους προσωπικούς του στόχους και σκοπούς, να παίρνει προσωπικές πρωτοβουλίες και να έχει τις προτιμήσεις του και τις προτεραιότητες του. Όποιος έχει δική του θέληση διαλέγει ο ίδιος τα ρούχα που θα φορέσει, τα παιχνίδια που θα παίξει, τις δραστηριότητες που θα έχει και προ πάντων τη δουλειά και το επάγγελμα που θα εξασκήσει στη ζωή του. Δική του θέληση έχει ο άνθρωπος που διαλέγει ο ίδιος και αποφασίζει ο ίδιος για όλα τα θέματα και τα ζητήματα που τον αφορούν, από τα πιο μικρά μέχρι τα πιο μεγάλα, από τα πιο απλά μέχρι τα πιο σπουδαία και σοβαρά. Δική του θέληση έχει ο άνθρωπος που διαλέγει και αποφασίζει ο ίδιος, αν θα είναι φίλος του βιβλίου ή των σπρο, αν θα πάει διακοπές στο βουνό ή στη θάλασσα, αν θα κάνει παρέα με αυτόν ή εκείνον τον άνθρωπο, αν θα μείνει σ' αυτήν ή σε κείνη την πόλη ή την περιοχή. Δική του θέληση έχει μόνο ο άνθρωπος, ο οποίος σκέπτεται ο ίδιος, κρίνει ο ίδιος, εκλέγει και αποφασίζει ο ίδιος για κάθε πράξη και ενέργεια της ζωής του.
Φυσικά αναλαμβάνει και την ευθύνη για τις συνέπειες, που θα έχουν στη ζωή του αυτές οι αποφάσεις και οι πράξεις του. Δυνατή θέληση έχει ο άνθρωπος που μπορεί να κυριαρχεί στις ορμές του και στα αισθήματα του, να κυβερνά τα ένστικτα του και να επιβάλλει περιορισμούς στον ίδιο τον εαυτό του. Δυνατή θέληση έχει ο άνθρωπος, ο οποίος παρόλα τα εμπόδια και τις δυσκολίες προσπαθεί να υλοποιήσει τις προσωπικές του επιλογές και αποφάσεις και αγωνίζεται με όλα τα μέσα που διαθέτει για την πραγματοποίηση των προσωπικών του στόχων και σκοπών.
Έχει τα προσωπικά του ενδιαφέροντα, τον δικό του τρόπο έκφρασης, τον προσωπικό του τρόπο ζωής και συμπεριφοράς, τις προσωπικές του «αξίες», τη δική του ελεύθερη και ανεξάρτητη προσωπικότητα. Για όλα αυτά όχι μόνο δεν θα πρέπει να προσπαθείς να τσακίσεις την προσωπική θέληση του παιδιού σου, εκλαμβάνοντας την σαν εγωισμό ή σαν πείσμα, όχι μόνο δεν θα πρέπει να ενοχλείσαι, όταν το παιδί σου εκφράζει τις προσωπικές του προτιμήσεις, αλλά και θα πρέπει να βοηθείς και να παρακινείς το παιδί σου, ανάλογα με την ηλικία του και τις δυνατότητες του, να σκέπτεται και να αποφασίζει το ίδιο για θέματα που το αφορούν προσωπικά. Να διαλέξει τα ρούχα του, τα παπούτσια του, τα παιχνίδια του, τα βιβλία του. Να αποφασίσει το ίδιο πώς θα διακοσμήσει το δωμάτιο του ή τη δική του «γωνιά». Να έχει και το ίδιο γνώμη, ασφαλώς μέχρις ενός ορίου, για το φαγητό του, για τους φίλους του, για την ψυχαγωγία του κ.λ.π.
Τέλος θα ενισχύσεις αποτελεσματικά τη θέληση του παιδιού σου, όταν το αφήνεις από πολύ μικρό να κάνει «μόνο του» όσο πιο πολλά πράγματα μπορεί, όταν του προσφέρεις ευχάριστες δραστηριότητες και όταν το βοηθείς να έχει εμπειρίες επιτυχίας. Κάθε επιτυχία είναι ένα αληθινό ψυχικό δυναμωτικό, που τροφοδοτεί και δυναμώνει τη θέληση του παιδιού σου, που έτσι αποκτά την όρεξη να επαναλάβει τη δραστηριότητα του, για να έχει και νέα επιτυχία και νέα ψυχική ικανοποίηση και χαρά. Αν μάλιστα το παιδί σου κατέβαλε αρκετή προσπάθεια και έδειξε αρκετή επιμονή, για να μπορέσει να φθάσει στην επιτυχία του, τότε μη διστάσεις να του δείξεις την εκτίμηση σου και να του εκφράσεις την επιδοκιμασία σου και τον έπαινο σου, γιατί όχι και το θαυμασμό σου, για την επιτυχία του και το κατόρθωμα του. Αυτή η εκτίμηση σου και η επιδοκιμασία σου θα γίνουν αφορμή να δεκαπλασιάσει το παιδί σου τις προσπάθειες του την επόμενη φορά, προκειμένου να φθάσει στην επιτυχία και να αποσπάσει για άλλη μια φορά την εκτίμηση και τον έπαινο σου, που το κάνουν να γεμίζει κυριολεκτικά από χαρά και περηφάνεια. Με τον τρόπο αυτό το παιδί σου θα οπλισθεί με ακατάβλητη θέληση και αποφασιστικότητα, με τα οποία θα μπορέσει να κάνει πραγματικά θαύματα στη ζωή του. Μια τέτοια ασφαλώς ακατάβλητη θέληση και αποφασιστικότητα πρέπει να είχε ο νέος, που με... ξύλινα πόδια έμαθε και έκανε σκι πάνω στο χιόνι, όπως έγραψε και έδειξε τη φωτογραφία του ένα περιοδικό των αναπήρων, καθώς και ο άλλος νέος, που... χωρίς πόδια έπαιζε ποδόσφαιρο και μάλιστα σε κανονική ομάδα, όπως έδειξε προ καιρού η εκπομπή της ΕΡΤ1 «απίστευτα και όμως αληθινά». .
4.ΕΠΙΜΟΝΗ ΣΤΗΝ ΕΠΙΔΙΩΞΗ ΣΚΟΠΩΝ ΨΥΧΙΚΗ ΚΑΡΤΕΡΙΑ
Μια τρίτη ψυχική δύναμη και ικανότητα, που χαρακτηρίζει τον άνθρωπο με ψυχική αυτονομία και ολοκληρωμένη προσωπικότητα, είναι η επιμονή στην επιδίωξη σκοπών. Είναι το ψυχικό κουράγιο, η αντοχή και η καρτερία, που έχει και δείχνει ένας άνθρωπος, στην προσπάθεια του να επιτύχει έναν προσωπικό και συγκεκριμένο στόχο και σκοπό. Είναι η μεγάλη και ακατάβλητη επιμονή του, προκειμένου να επιτύχει κάτι, που τον ενδιαφέρει άμεσα και προσωπικά. Είναι η ακατάβλητη και ανυποχώρητη προσπάθεια του να επιτύχει αυτό, που θέλει και επιθυμεί διακαώς. Είναι αυτό που λέει ο λαός: «Τό 'βαλε βουλή να το πετύχει». «Τό 'βαλε πείσμα να το καταφέρει».
Η Jeannine Guindon (Ζαννίν Γκεντόν) λέει, ότι αυτή η ψυχική δύναμη είναι «το κουράγιο να επιδιώκει κανείς και να θέλει να επιτύχει αξιόλογους στόχους και σκοπούς, χωρίς να αφεθεί να κατακλυσθεί από οποιουσδήποτε φόβους, αλλά επιδεικνύοντας επιμονή και καρτερία, μέχρις ότου επιτύχει το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα»'. Η εμπιστοσύνη στον εαυτό μας και η δύναμη της θέλησης μας ίσως να μη φαίνονται και τόσο καθαρά ούτε στο περιβάλλον μας ούτε στον ίδιο τον εαυτό μας. Η επιμονή όμως στην επιδίωξη και επιτυχία ενός προσωπικού μας στόχου και σκοπού, που είναι φυσική συνέπεια και αποτέλεσμα των δύο προηγούμενων ψυχικών δυνάμεων, είναι κάτι το απτό και χειροπιαστό. Είναι κάτι που μπορείς να το δεις και να το παρατηρήσεις, να το ψηλαφήσεις και να το μετρήσεις. Έτσι ο ένας άνθρωπος στην επιδίωξη ενός στόχου του εγκαταλείπει την προσπάθεια του στο πρώτο εμπόδιο και στην πρώτη δυσκολία. «Τα παρατάει με την πρώτη», όπως λέει ο λαός. Δεν έχει την ψυχική αντοχή και υπομονή, για να συνεχίσει την προσπάθεια του και να ξεπεράσει τα εμπόδια και τις δυσκολίες, ώστε να επιτύχει και να πραγματοποιήσει αυτό που ζητάει και θέλει. Κουράζεται ψυχικά εύκολα, απόδειξη ότι δεν διαθέτει αρκετή ψυχική δύναμη. Για ένα τέτοιο παιδί ο Adler (Άντλερ) μας δίνει τις ακόλουθες πληροφορίες: «Πρόκειται για ένα αγόρι 9 χρονών, που έχει ένα μικρότερο αδελφό 7 χρονών.
Το αγόρι αυτό έζησε μια πραγματική τραγωδία, όταν γεννήθηκε το μικρότερο. Όταν ακούμε ότι φοβάται συνεχώς μήπως το δεύτερο παιδί τον φτάσει ή και τον ξεπεράσει, και ότι έχει χάσει κάθε ελπίδα, καταλαβαίνουμε ότι η στάση αυτή οφείλεται στον αυτόματο τρόπο σκέψης που έχει αποκτήσει σχετικά με το ζήτημα αυτό. Στην ψυχή του είναι χαραγμένη η σκέψι: «Ξαφνικά έρχεται κάποιος άλλος και μου τα παίρνει όλα». Το αγόρι αυτό είναι πολύ αργό στη μάθηση... Καμιά συμβουλή, είτε ευγενική, είτε αυστηρή, δεν έδωσε ως τώρα αποτέλεσμα... Υπόσχεται μόνο ότι θα εργαστεί περισσότερο... Αλλά δεν κάνει καμιά προσπάθεια. Όταν τα παιδιά γράφουν στην τάξι, αυτός αφήνεται να ξεχαστεί από ο,τιδήποτε... Μπορεί να μένει καθιστός ή ξαπλωμένος ώρες ολόκληρες, κοιτάζοντας απλώς στο διάστημα... Παρ' όλο που έχει πολλά βιβλία κι έχει αρχίσει να διαβάζει μερικά, ποτέ δεν τελείωσε κανένα... Καμιά υπομονή, καμιά επιμονή! Ψάχνει γύρω για παιχνίδια' αλλά μετά από λίγη ώρα τα εγκαταλείπει χωρίς να έχει διασκεδάσει καθόλου». Όλα αυτά αποδεικνύουν, ότι το αγόρι αυτό δεν διαθέτει ούτε εμπιστοσύνη στον εαυτό του, ούτε δύναμη θέλησης, ούτε φυσικά επιμονή στην επιδίωξη στόχων και σκοπών. Πάσχει από μια γενική ψυχική αδυναμία.
Αντίθετα, όταν ένα παιδί και ένας άνθρωπος γενικά έχουν ικανοποιητική ψυχική ανάπτυξη, τότε διαθέτουν αρκετή εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, αρκετή δύναμη θέλησης και κατ' ακολουθίαν και αρκετή επιμονή στην επιδίωξη προσωπικών στόχων και σκοπών. Ένας τέτοιος άνθρωπος κάνει τη δουλειά του και τα έργα του με αληθινό ενθουσιασμό. Είναι κυριολεκτικά «συνεπαρμένος» απ' αυτό που κάνει και επιδιώκει. Μπορεί να συγκεντρώνεται και να απορροφάται από την εργασία του, χωρίς «καλάκαλά» να καταλαβαίνει για πότε πέρασαν ώρες ολόκληρες. Φυσικά με τον τρόπο αυτό είναι πολύ αποδοτικός στην εργασία του και κατά κανόνα τελειώνει κάθε εργασία που αρχίζει. Δεν του αρέσει καθόλου να αφήνει τις δουλειές του μισοτελειωμένες. Θεμελιώδης αρχή του είναι το: «Συνεχίζω πάντοτε, ό,τι αρχίζω, και επιμένω, μέχρι να το τελειώσω»
. Αυτός ο άνθρωπος έχει την ικανότητα να καθορίζει προτεραιότητες στους διάφορους σκοπούς του, στα έργα του και στις ενέργειες του, χωρίς να αφήνεται παθητικά στη ροή των πραγμάτων και των γεγονότων, στο «όπως έλθουν τα πράγματα». Μπορεί να σχεδιάζει και να προγραμματίζει τις διάφορες ενέργειες του, ώστε να επιτύχει τον επιδιωκόμενο σκοπό του. Καθώς έχει την ικανότητα να διαλέγει τους πιο κατάλληλους τρόπους και τα πιο αποδοτικά και αποτελεσματικά μέσα, κατορθώνει να δείξει την απαιτούμενη επιμονή και καρτερία, αφού είναι σίγουρος, ότι με τους τρόπους και τα μέσα που έχει διαλέξει, είναι εξασφαλισμένη η επιτυχία του. Τέλος η αίσθηση και η συνειδητοποίηση, ότι επιχειρεί και επιδιώκει ένα συγκεκριμένο στόχο και σκοπό, τον οποίο δεν του έχουν επιβάλει άλλοι, αλλά τον έχει διαλέξει και τον έχει αποφασίσει μόνος του και τελείως ελεύθερα, τον βοηθεί στο να επιδείξει την απαραίτητη δύναμη και επιμονή, ώστε να επιτύχει και να υλοποιήσει την απόφαση του και την επιθυμία του. Για όλα αυτά αποδεικνύεται πολύ σωστή η παρατήρηση του αμερικανού Ψυχολόγου και Παιδαγωγού S. Engelmann (Σ. Ένγκελμαν), ότι «η επιμονή και η καρτερία είναι ίσως το πιο σπουδαίο ψυχικό προσόν, που μπορεί να κατέχει ένας άνθρωπος»
Ορθώς λοιπόν το Περιοδικό «ΓΟΝΕΙΣ» (τεύχος Δεκεμβρίου 1986, σελ. 17) μεταξύ των προσόντων, που χαρακτηρίζουν το ιδιαίτερα έξυπνο παιδί, αναφέρει και το ότι ένα τέτοιο παιδί: «Δουλεύει καλά μόνο του και παρουσιάζει επιμονή και ικανότητα συγκέντρωσης». Είναι επομένως πέρα ως πέρα αληθινό, ότι «τα πιο έντονα χαρακτηριστικά των εξαιρετικά προικισμένων ανθρώπων είναι η επιμονή και η καρτερία, η εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και η σαφής και ολοκληρωμένη αντίληψη των στόχων που επιδιώκουν»*56'. Και είναι ασφαλώς αναμφισβήτητη αλήθεια, πως ο άνθρωπος που διαθέτει μια προσωπικότητα με θέληση, καρτερία και αυτοπεποίθηση, αυτός ο άνθρωπος θα κατορθώσει να αναπτύξει τα προσωπικά του χαρίσματα και ταλέντα, να έχει σπουδαία επιτεύγματα και μεγάλες επιτυχίες και έτσι να αποβεί χρήσιμος και ωφέλιμος όχι μόνο στον εαυτό του, αλλά και στην κοινωνία ολόκληρη. Για το πώς μπορούμε να βοηθήσουμε ένα παιδί στο να αποκτήσει αυτή τη σπουδαία και πολύτιμη ψυχική ικανότητα της επιμονής και της καρτερίας στην επιδίωξη στόχων και σκοπών, θα έλεγα, ότι το παιδί αποκτά την πολύτιμη αυτή ψυχική δύναμη με το να κάνει «μόνο του» όσο πιο πολλά πράγματα μπορεί, ανάλογα βέβαια με την ηλικία του. Με το να έχει 94 αρκετές και ποικίλες πρωτοβουλίες. Ότι κάθε επιτυχία του παιδιού μας σε οποιοδήποτε τομέα της ζωής και της δραστηριότητας του είναι ένα ψυχικό δυναμωτικό, που τρέφει και δυναμώνει την επιμονή του και την καρτερία του στην επιδίωξη των στόχων του και των σκοπών του. Ότι το παιχνίδι με τα άλλα παιδιά της ηλικίας του είναι μια «άσκηση» και μια ενίσχυση αυτής της επιμονής του και της καρτερίας του.
Και ότι το ενδιαφέρον των γονιών, όπως και των άλλων σημαντικών προσώπων για το παιδί, καθώς και η επιδοκιμασία τους και ο έπαινος τους για κάθε μικρή ή μεγάλη επιτυχία του και δραστηριότητα του, δίνει φτερά στο παιδί και του ανοίγει κυριολεκτικά την ψυχική όρεξη, για να συνεχίσει και σε άλλες δραστηριότητες και σε άλλες επιτυχίες, ώστε έτσι να έχει και καινούργια χαρά, καινούργια ψυχική ικανοποίηση, καινούργια επιδοκιμασία και καινούργιο έπαινο από τους γονείς του. Έτσι αναπτύσσονται ψυχικά τα παιδιά. Έτσι καλλιεργούν και αποκτούν τις διάφορες ψυχικές ικανότητες. Έτσι προχωρούν προς την ψυχική τους αυτονομία και ανεξαρτησία και έτσι δημιουργούν τη δυνατή τους προσωπικότητα, που είναι κυριολεκτικά η μόνη αναφαίρετη και η πιο πολύτιμη «προίκα» και το σπουδαιότερο εφόδιο για την πρόοδο και την ευτυχία τους. Για το πώς εκδηλώνεται αυτή η ψυχική δύναμη της επιμονής στα μικρά παιδιά η διάσημη ιταλίδα Παιδαγωγός Μαρία Μοντεσσόρι σημειώνει: «Παρατηρήσαμε ακόμη κάτι πολύ σημαντικό, ότι όταν ενθουσιαστεί το παιδί και απορροφηθεί σε κάποια συγκεκριμένη δουλειά, επαναλαμβάνει την ίδια σειρά κινήσεων πολλές φορές συνέχεια. Κάνει τεράστια εντύπωση στον επισκέπτη να κοιτάζει κάποιο από τα παιδιά μας την ώρα που κάνει μιαν από τις λεγόμενες «ασκήσεις πρακτικής ζωής»: τελείως απορροφημένο, ας πούμε, να γυαλίζει ένα μπρούτζινο βάζο, ακολουθώντας προσεκτικά τις οδηγίες μέχρι να το κάνει να λάμπει. Τότε, χωρίς διακοπή, να ξαναρχίζει και να επαναλαμβάνει κάθε λεπτομέρεια μέχρι να γυαλίσει το δοχείο που λαμποκοπά πια, πολλές φορές από την αρχή... Είναι αλήθεια ότι σε όλες αυτές τις δραστηριότητες, μπορεί να θεωρηθεί ότι το παιδί παίζει. Το είδος όμως αυτό του παιχνιδιού είναι γεμάτο προσπάθεια και μέσα από αυτό αποκτά τις νέες δυνάμεις που θα χρειαστεί για το μέλλον του»
. Και αλλού συμπληρώνει: «Μετά τη συγκέντρωση, θα ακολουθήσει η επιμονή. Είναι ένα άλλο στοιχείο του χαρακτήρα που εμφανίζεται με τη σειρά του. Σας είπα, νομίζω, πώς επαναλαμβάνουν τα παιδιά ορισμένες ασκήσεις... Η επανάληψη αυτή, που ακολουθεί τη συγκέντρωση, στερεώνει κατά κάποιο τρόπο την προσπάθεια και σημειώνει την αρχή ενός ακόμη σταδίου στη διαμόρφωση του ανθρώπινου χαρακτήρα... Το παιδί, ωστόσο, δείχνει και κάτι άλλο, σε συνδυασμό με την επανάληψη της άσκησης την ικανότητα δηλαδή να τελειώνει αυτό που αρχίζει».
Για όλα αυτά θα πρέπει να χαίρεσαι και να δοξάζεις το Θεό, όταν βλέπεις το παιδί σου να είναι συγκεντρωμένο και απορροφημένο με κάτι που «μαστορεύει», με κάτι που φτιάχνει ή με το οποίο ασχολείται. Αυτή η συγκέντρωση και η προσήλωση καλλιεργεί και αναπτύσσει στο παιδί αυτή την ψυχική δύναμη της επιμονής και της καρτερίας, την οποία έχει τόσο ανάγκη και η οποία θα το ωφελήσει όσο τίποτε άλλο στη ζωή του. Για το λόγο αυτό φρόντισε να αποφεύγεις να διακόπτεις το παιδί σου, όταν αυτό είναι απορροφημένο από κάτι που φτιάχνει, και να μην επεμβαίνεις στην δραστηριότητα του, παρακινούμενος από τη γνώμη, ότι το παιδί σου δεν το φτιάχνει και τόσο καλά και ότι θα πρέπει να του δείξεις εσύ, πώς πρέπει να το φτιάξει. Δεν πρέπει να ξεχνάς, ότι τα παιδιά σκέπτονται πολλές φορές τελείως διαφορετικά από τους μεγάλους και ότι στις δραστηριότητες των παιδιών δεν έχει τόση σημασία το τελικό αποτέλεσμα, όσο η προσπάθεια τους, η προσήλωση τους και η επιμονή τους να φτιάξουν αυτό που θέλουν και να τελειώσουν αυτό που άρχισαν. Είναι ακριβώς αυτά τα στοιχεία και αυτά τα ψυχικά προσόντα, που έχει απόλυτη ανάγκη το παιδί για τη μετέπειτα ζωή και πρόοδο του, και τα οποία καλλιεργεί και αναπτύσσει τώρα με τις «παιδικές ασχολίες του και δραστηριότητες του». Γι' αυτό εμείς οι μεγάλοι θα έπρεπε να δίνουμε πολύ μεγαλύτερη σημασία και να σεβόμαστε κυριολεκτικά το παιδί, όταν με τρόπο «πολύ σοβαρό», για ένα παιδί, προσηλώνεται στα μαστορέματα του και στις δραστηριότητες και προσπαθεί ακούραστο να επιτύχει αυτό που θέλει και επιδιώκει.
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΧΤΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Δ. ΜΠΕΚΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
(Η αναφαίρετη προίκα του παιδιού σου: Η ψυχική αυτονομία και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της Ψυχολόγου Σπυριδούλας Ευαγγέλου Λέκκου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου