Μικρός Ευεργετινός
Μοναχού Παύλου Ευεργετινού
ΝΑ. Ν` ΑΝΤΙΣΤΕΚΟΜΑΣΤΕ ΜΕ ΓΕΝΝΑΙΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΑΚΗΔΙΑ ΚΑΙ ΤΗ ΛΥΠΗ ΠΟΥ ΜΑΣ ΠΡΟΞΕΝΟΥΝ ΟΙ ΔΑΙΜΟΝΕΣ.
Από το βίο της αγίας Συγκλητικής
Η ΜΑΚΑΡΙΑ Συγκλητική είπε στις αδελφές, πού είχαν συγκεντρωθεί κοντά της: Υπάρχει λύπη ωφέλιμη και λύπη βλαπτική. και ωφέλιμη είναι ή λύπη, όταν ο άνθρωπος θρηνεί για τις αμαρτίες του, όταν θλίβεται για την (πνευματική) άγνοια του πλησίον, όταν ανησυχεί μήπως ξεφύγει από το σκοπό του και όταν έχει αγωνία να κατακτήσει την τέλεια αρετή. Υπάρχει όμως και ή λύπη πού υποβάλλει ο εχθρός, κι αυτή είναι εντελώς παράλογη. Από μερικούς ονομάζεται και ακηδία. Τη λύπη αυτή πρέπει να την αποδιώχνουμε με την προσευχή κυρίως και την ψαλμωδία, κάνοντας τη σκέψη, ότι στην παρούσα ζωή κανένας ασύνετος δεν είναι χωρίς (τέτοιες) λύπες. Του άββά Ησαΐα Αν αγωνίζεσαι εναντίον κάποιου πάθους, μη λιποψυχήσεις. Ρίξε τον εαυτό σου μπροστά στο Θεό, λέγοντας Του: "Κύριε, δεν έχω τη δύναμη να νικήσω αυτό το πάθος, βοήθησε με τον ταλαίπωρο" Έτσι πες μ' όλη σου την καρδιά, και θα νιώσεις ανάπαυση. Του αββά Μάρκου Αν στεναχωρηθείς με διάφορους τρόπους από την κακία και πέσεις σε ακηδία, συλλογίσου το θάνατό σου και τις φοβερές τιμωρίες. Καλύτερα νά προσκολλάσαι ατό Θεό με προσευχή και ελπίδα (Ψαλμ. 72:28), παρά νά έχεις εξωτερικές ενθυμήσεις, κι αν ακόμα είναι ωφέλιμες. Του αββά Κασσιανού Το φοβερό πνεύμα της λύπης,
Όταν κυριεύσει την ψυχή του ανθρώπου και τη σκοτίσει ολοκληρωτικά, την εμποδίζει από κάθε αγαθή εργασία και τη γεμίζει με κάθε κακία. Γιατί δεν της επιτρέπει νά προσεύχεται με προθυμία, δεν την αφήνει νά εγκαρτερεί στην ωφέλεια των ιερών αναγνωσμάτων, κάνει τον άνθρωπο οργίλο και επιθετικό προς τούς αδελφούς, γεννάει το μίσος και εναντίον ακόμα του μοναχικού σχήματος. και γενικά ή λύπη, αφού δημιουργήσει σύγχυση σ' όλες τις σωτήριες σκέψεις της ψυχής και παραλύσει τη δραστηριότητα και την καρτερία της, τη φέρνει σε σημείο νά είναι σαν ανόητη και μανιακή, δένοντάς την με το λογισμό της απελπισίας. Όπως ο σκόρος τρώει το ρούχο και το σκουλήκι το ξύλο, έτσι και ή λύπη κατατρώει την ψυχή του ανθρώπου. Πείθει τον άνθρωπο ν' αποφεύγει κάθε καλή πνευματική συναναστροφή, και δεν του επιτρέπει ούτε από γνήσιους φίλους νά δέχεται συμβουλή ούτε καλή και ειρηνική απάντηση νά τούς δίνει, αλλ' αφού κυριαρχήσει σ' όλη την ψυχή, τη γεμίζει με δυσαρέσκεια και ακηδία. και τότε τη βάζει ν' αποφεύγει τούς ανθρώπους, γιατί γίνονται σ' αυτήν αίτιοι ταραχής. και δεν την αφήνει νά καταλάβει, πώς ή αρρώστια δεν οφείλεται σε εξωτερικά αίτια, αλλά την έχει από μέσα της και φανερώνεται τότε, πού θα έρθουν οι πειρασμοί και με τη δοκιμασία θα τη φέρουν στην επιφάνεια. Γιατί ποτέ δεν μπορεί νά υποστεί βλάβη ο άνθρωπος από άλλον, αν δεν έχει μέσα του αποθηκευμένες τις αφορμές των παθών. Γι' αυτό και ο Κύριός μας Ιησούς Χριστός, ο Γιατρός των ψυχών, ο μόνος πού γνωρίζει ακριβώς, ως Δημιουργός, τα ψυχικά τραύματα και καθορίζει γι' αυτά τις κατάλληλες θεραπείες, δεν παραγγέλλει ν' αποφεύγουμε τις συναναστροφές των ανθρώπων, αλλά να κόβουμε τις αιτίες της κακίας πού είναι μέσα μας. Γιατί γνωρίζει πώς ή υγεία της ψυχής δεν κατορθώνεται με το χωρισμό από τους ανθρώπους, αλλά με τη συναναστροφή των ενάρετων και τη συνεχή εξάσκηση. Εκείνος λοιπόν πού, για κάποιες εύλογες τάχα προφάσεις, εγκαταλείπει τους αδελφούς, ας είναι βέβαιος ότι δεν κόβει με την αναχώρηση του τις αφορμές της λύπης, αλλά μόνο έκανε μιαν εναλλαγή τους, γιατί ή αρρώστια πού έχει μέσα του θα τις ανακινήσει πάλι, εξαιτίας άλλων περιστατικών. Γι' αυτό ας μη θεωρούμε κανέναν από τους άλλους σαν αίτιο των αναταραχών των παθών μας, αλλά μονάχα τον εαυτό μας. και όλος ο πόλεμος μας ας γίνεται εναντίον των παθών πού είναι μέσα μας. Γιατί αν αυτά, με τη βοήθεια του Θεού, βγουν από μέσα μας, όχι μόνο με ανθρώπους, αλλά και με άγρια θηρία εύκολα θα μπορούμε να ζήσουμε, όπως είπε ο μακάριος Ιώβ: «Θήρες άγριοι ειρηνεύσουσί σοι» (Ιώβ 5:23). Πρώταπρώτα λοιπόν ας αγωνιστούμε εναντίον του πνεύματος της λύπης, πού μας φέρνει την απελπισία, απομακρύνοντας το από την καρδιά μας με την ελπίδα στο Θεό. Γιατί αυτό το πνεύμα δεν άφησε τον Κάιν να μετανοήσει μετά την αδελφοκτονία, ούτε τον Ιούδα μετά την προδοσία του Κυρίου. Εκείνη μόνο τη λύπη να καλλιεργήσουμε, πού συνίσταται στη μετάνοια για τις αμαρτίες μας ενωμένη με την αγαθή ελπίδα, και πού μας προετοιμάζει ν' αποκτήσουμε τα ουράνια αγαθά. Αυτή είναι πού μακαρίζεται και από το Χριστό με το λόγο, «μακάριοι οι πενθούντες, κ.λπ.» (Ματθ. 5:4). Αυτή είναι πού εγκωμιάζεται και από τον απόστολο με τη φράση, «ή κατά Θεόν λύπη μετάνοια εις σωτήρια αμεταμέλητων κατεργάζεται» (Β' Κορ. 7:10). Αυτή λοιπόν ή σωτήρια λύπη, τρέφοντας την ψυχή με την ελπίδα πού ακολουθεί τη μετάνοια, είναι ανάμικτη με χαρά. Γι' αυτό και κάνει τον άνθρωπο πρόθυμο και υπάκουο για κάθε καλό έργο, εύκολοπλησίαστο, πράο, ανεξίκακο, υπομονετικό σε κάθε αγαθό κόπο, αφού είναι λύπη κατά Θεόν. Και μ' αυτό γίνονται πια φανεροί οι καρποί του Αγίου Πνεύματος στον άνθρωπο, δηλαδή ή αγάπη, ή χαρά, ή ειρήνη, ή μακροθυμία, ή αγαθότητα, ή πίστη, ή εγκράτεια (βλ. Γαλ. 5:22). Της αντίθετης πάλι λύπης οι καρποί είναι οι έξης: άκηδία, ανυπομονησία, θυμός, μίσος, αντιλογία, απελπισία, οκνηρία στην προσευχή και την ψαλμωδία. Αυτή τη λύπη πρέπει να την αποφεύγουμε όπως την πορνεία και τη φιλαργυρία Και το θυμό και τα υπόλοιπα πάθη. Αυτή ή λύπη θεραπεύεται με την προσευχή Και την ψαλμωδία, με την ελπίδα στο Θεό, με τη μελέτη των θείων λόγων Και με την υπομονή στους πειρασμούς. Γιατί αν δεν βρει το μοναχό ασφαλισμένο μ' αυτά τα όπλα, τον κάνει άστατο Και ονειροπόλο Και ράθυμο Και άεργο Και τον οδηγεί να επισκέπτεται πολλά μοναστήρια Και να μη φροντίζει για τίποτε άλλο παρά που γίνονται τραπέζια Και συμπόσια. Γιατί ή διάνοια αυτού πού έπεσε σε άκηδία, τίποτε άλλο δεν φαντάζεται, παρά τις ονειροπολήσεις όσων αναφέραμε. Άπ' αυτά τον δεσμεύει Και σε κοσμικά πράγματα Και τον δελεάζει λίγολίγο σε επιβλαβείς ασχολίες, ώσπου να τον διώξει κι άπ' αυτή τη μοναχική ζωή. Ό απόστολος, γνωρίζοντας πόσο βαρεία είναι τούτη ή αρρώστια Και θέλοντας να την ξεριζώσει από τις ψυχές μας, φανερώνει τις αιτίες από τις όποιες γεννιέται Και λέει: «Παραγγέλλομεν δε υμίν, αδελφοί, εν ονόματι του Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου, στέλλεσθαι υμάς από παντός αδελφού ατάκτως περιπατούντος και μη κατά την παράδοσιν ην παρέλαβον παρ' ημών. Αυτοί γαρ οίδατε πώς δει μιμείσθαι ημάς, ότι ουκ ήτακτήσαμεν εν υμίν, ουδέ δωρεάν άρτον έφάγομεν παρά τίνος, άλλ' εν κοπώ και μοχθώ, νύκτα και ήμέραν εργαζόμενοι, προς το μη έπιβαρήσαί τίνα υμών ούχ ότι ουκ εχομεν έξουσίαν, άλλ' ίνα εαυτούς τύπον δώμεν υμίν εις το μιμείσθαι ημάς. Και γαρ οτε ήμεν προς υμάς, τούτο παρηγγέλλομεν υμίν, ότι τις ου θέλει έργάζεσθαί, μηδέ έσθίέτω. Άκούομεν γαρ τινας περιπατούντας εν υμίν ατάκτως, μηδέν εργαζομένους, άλλα περιεργαζομένους· τοις δε τοιούτοις παραγγέλλομεν Και παρακαλούμεν δια του Κυρίου ημών Ιησού Χρίστου, ίνα μετά ησυχίας εργαζόμενοι τον εαυτών άρτον εσθίωσιν» (Β' Θεσ. 3:612). Ας ακούσουμε πόσο καθαρά μας αποκαλύπτει ο απόστολος τις αιτίες της ακηδίας. Εκείνους πού δεν εργάζονται, τους ονομάζει άτακτους, φανερώνοντας με μια λέξη πολλή κακία. Γιατί ο άτακτος είναι και ανευλαβής και αυθάδης στα λόγια και πρόχειρος σε κατηγορίες, και γι' αυτό είναι ακατάλληλος για την ησυχία και δούλος της ακηδίας. Παραγγέλλει λοιπόν να τους αποφεύγουμε, δηλαδή να φεύγουμε μακριά τους, σαν να έχουν μεταδοτική αρρώστια. Κι έπειτα, με τη φράση «και μη κατά την παράδοσιν ην παρέλαβον παρ' ημών», φανερώνει πώς αυτοί είναι υπερήφανοι και καταφρονητές και ανατροπείς των αποστολικών παραδόσεων. και στη συνέχεια λέει: «ουδέ δωρεάν άρτον εφάγομεν παρά τίνος, άλλ' εν κοπώ και μοχθώ, νύκτα και ήμέραν εργαζόμενοι, προς το μη επιβαρήσαί τίνα υμών». Πω πω! Ό διδάσκαλος των εθνών, ο κήρυκας του Ευαγγελίου, πού ανέβηκε ως τον τρίτο ουρανό, αυτός πού λέει ότι ο Κύριος πρόσταξε τους κήρυκες του Ευαγγελίου να ζουν από το Ευαγγέλιο (Α' Κορ. 9:14), εργαζόταν ο ίδιος νύχτα και μέρα, με κόπο και μόχθο, για να μην επιβαρύνει κανέναν! Τι λοιπόν θα κάνουμε εμείς, πού είμαστε στην εργασία οκνηροί και επιδιώκουμε τη σωματική ανάπαυση, εμείς, πού ούτε κήρυγμα του Ευαγγελίου μας έχει ανατεθεί ούτε ή μέριμνα για τις Εκκλησίες (αλλά μόνο ή φροντίδα για την ψυχή μας); Για να δείξει όμως πιο καθαρά τη βλάβη πού φέρνει ή αργία, καταλήγει: «μηδέν εργαζομένους, αλλά περιεργαζομένους». Γιατί από την αργία γεννιέται (ή περιέργεια, από την περιέργεια) ή αταξία και από την αταξία κάθε κακία. (και για να καθορίσει τη θεραπεία τους, συμπληρώνει: «τοις δε τοιούτοις παραγγέλλομεν..., Ίνα μετά ησυχίας εργαζόμενοι τον εαυτών άρτον εσθίωσιν». Κάνει μάλιστα και μια βαρύτερη επίπληξη: «ει τις ου θέλει εργάζεσθαι, μηδέ εσθιέτω»}. Αυτές τις αποστολικές παραγγελίες έχοντας υπόψη οι άγιοι πατέρες της Αιγύπτου, δεν αφήνουν ποτέ να μένουν αργοί οι μοναχοί, και μάλιστα οι νεώτεροι, επειδή γνωρίζουν ότι, με την υπομονή στην εργασία, και την άκηδία διώχνουν και την τροφή τους προμηθεύονται και όσους έχουν ανάγκη βοηθούν. Γιατί δεν εργάζονται μόνο για τις δικές τους ανάγκες, αλλά και σε ξένους και σε φτωχούς και σε φυλακισμένους δίνουν από την εργασία τους, πιστεύοντας ότι ή αγαθοεργία αυτή είναι θυσία άγια και ευάρεστη στο Θεό, και λένε επίσης οι πατέρες, ότι ο εργαζόμενος πολεμάει μ' ένα δαίμονα πολλές φορές και στενοχωρείται άπ' αυτόν, ενώ ο αργός αιχμαλωτίζεται από χιλιάδες πονηρά πνεύματα. Από το Γεροντικό Εκεί πού καθόταν στην έρημο ο αββάς Αντώνιος, έπεσε κάποτε σε άκηδία και σε μεγάλο σκοτισμό από τους λογισμούς. και έλεγε στο Θεό: Κύριε, θέλω να σωθώ και δεν μ' αφήνουν οι λογισμοί. Δίδαξε με, τι να κάνω στη θλίψη μου; Πώς θα σωθώ; Σηκώθηκε λοιπόν και απομακρύνθηκε λίγο από το κελί του. Βλέπει τότε κάποιον, πού του έμοιαζε, να κάθεται και να εργάζεται· έπειτα να σηκώνεται από το εργόχειρο του και να προσεύχεται· μετά πάλι να κάθεται και να πλέκει τη σειρά γιατί αυτό το εργόχειρο έκανε· και αφού πάλι εργάστηκε αρκετά, να σηκώνεται και να ξαναπροσεύχεται. Ήταν άγγελος Κυρίου, σταλμένος για να διορθώσει και να στηρίξει τον Αντώνιο. Στράφηκε μάλιστα και του είπε: Έτσι να κάνεις και θα σωθείς. Μόλις το άκουσε αυτό ο Αντώνιος, ένιωσε πολλή χαρά και θάρρος. Απαλλάχθηκε από την άκηδία, έκανε έτσι (πού του είπε ο άγγελος) και προχωρούσε στο δρόμο της σωτηρίας. Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα: Τι να κάνω, πού, όταν κάθομαι στο κελί μου, πέφτω σε αμέλεια; Και ο γέροντας του αποκρίθηκε: Κανένα να μην περιφρονήσεις ούτε να κατακρίνεις ούτε να κατηγορήσεις. Τότε ο Θεός θα σου χαρίσει (ψυχική) ανάπαυση, και ή παραμονή σου στο κελί θα είναι απερίσπαστη. Ρώτησαν ένα γέροντα: Γιατί ποτέ δεν έπεσες σε αμέλεια; και αποκρίθηκε: Γιατί κάθε μέρα περιμένω το θάνατο. Ένας αδελφός ρώτησε τον αββά Ποιμένα για την άκηδία, και ο γέροντας αποκρίθηκε: Κάθε φορά πού ο άνθρωπος αρχίζει κάτι καλό, τον πολεμάει ή άκηδία. Δεν υπάρχει, πραγματικά, χειρότερο πάθος άπ' αυτήν. "Αν όμως τη συνειδητοποιήσει ο άνθρωπος και ενεργοποιήσει μέσα του την υπομονή και τη φιλοπονία, τότε βρίσκει ανάπαυση. Του αββά Ισαάκ Ένα μικρό σύννεφο σκεπάζει το δίσκο του ήλιου· όταν όμως περάσει το σύννεφο, ο ήλιος γίνεται πάλι πολύ θερμός. "Έτσι και ή άκηδία, καλύπτει για λίγο την ψυχή, στερώντας της το θείο φως· όταν όμως περάσει, ή χαρά (πού δοκιμάζει ή ψυχή) είναι μεγάλη. Όταν αυξηθεί ή υπομονή στις ψυχές μας, είναι φανερό ότι πήραμε μυστικά τη χαρά της θείας παρηγοριάς. και ή δύναμη της υπομονής είναι ανώτερη άπ' όλες τις μορφές χαράς, πού μπορεί να δοκιμάσει ή καρδιά.
ΝΑ ΟΤΑΝ ΕΙΜΑΣΤΕ ΑΡΡΩΣΤΟΙ ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΤΑΡΓΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΖΗΤΩΝΤΑΣ ΤΙΣ ΑΠΟΛΑΥΣΕΙΣ. ΟΥΤΕ ΝΑ ΕΛΠΙΖΟΥΜΕ ΣΤΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΩΝ ΓΙΑΤΡΩΝ, ΑΛΛΑ ΣΤΟ ΘΕΟ. ΠΩΣ ΚΑΙ ΠΟΤΕ ΝΑ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΜΕ ΤΑ ΙΑΤΡΙΚΑ ΜΕΣΑ.
Από το βίο του αγίου Παχωμίου
Ο ΜΕΓΑΣ Παλαμών, ο δάσκαλος του οσίου Παχωμίου, γερασμένος ήδη και υποφέροντας από τη σπλήνα του, λόγω των υπερβολικών ασκήσεων, είχε καταβληθεί σωματικά. Γιατί άλλοτε έτρωγε χωρίς να πίνει νερό, και άλλοτε έπινε χωρίς να τρώει καθόλου. Επειδή λοιπόν τον επισκέφθηκαν μερικοί αδελφοί και τον παρακάλεσαν να μην καταπονεί πολύ το σώμα του, αλλά να το φροντίζει λίγο, για να μην του προξενεί πόνους από τη μεγάλη ταλαιπωρία, μόλις πού πείστηκε να φάει για λίγες μέρες ότι ήταν κατάλληλο για την αρρώστια του. Όταν όμως διαπίστωσε ότι και έτσι ο πόνος δυνάμωνε, σταμάτησε να τρώει εκείνα τα φαγητά, λέγοντας: Αν οι μάρτυρες του Χρίστου, μολονότι τους ακρωτηρίαζαν, τους αποκεφάλιζαν και τους κατάκαιγαν, έδειχναν ως το θάνατο καρτερία και ελπίδα στο Θεό, πώς εγώ θα ζημιώσω τον εαυτό μου, δείχνοντας μικροψυχία σ' έναν τόσο ελαφρό πόνο; και πώς θα δειλιάσω, υποχωρώντας μπροστά στο φόβο μιας πρόσκαιρης δοκιμασίας; Αν και πείστηκα να δοκιμάσω τα φαγητά πού θεωρούνται δυναμωτικά για το σώμα, καθόλου δεν ωφελήθηκα. Θα ξαναγυρίσω λοιπόν στην προηγούμενη άσκηση μου, στην οποία, είμαι βέβαιος, υπάρχει κάθε ανάπαυση, κι έτσι θα γιατρευτώ. Για το Θεό άλλωστε αγωνίζομαι, δεν επιδίδομαι στην άσκηση από κίνητρα ανθρώπινα. Αφού λοιπόν ξανάρχισε να ασκείται έτσι γενναία, μετά από ένα μήνα αρρώστησε (βαριά). Και σ αυτή την αρρώστια του τον επισκέφθηκε ο Κύριος. Αναπαύθηκε σε βαθιά γεράματα, αφού πήρε μόνος του μια σεμνοπρεπή στάση, με τον Παχώμιο να βρίσκεται δίπλα του. Πήγαν κάποτε οι αδελφοί μαζί με τον μέγα Παχώμιο σ' ένα νησί για να κόψουν θρύα. Και ενώ ο Θεόδωρος τους ετοίμαζε το φαγητό, αρρώστησε ο όσιος και γύρισε πίσω. Επειδή μάλιστα είχε ρίγη, ο Θεόδωρος του έριξε ένα τρίχινο σκέπασμα. Εκείνος όμως στενοχωρήθηκε πολύ γι' αυτό και είπε: Πάρ' το από πάνω μου, και ρίξε μου μια ψάθα, όπως είναι συνηθισμένο στους αδελφούς. Μόλις έγινε αυτό, σαν να ξέχασε και πάλι ο Θεόδωρος τη μοναχική ακρίβεια του γέροντα. Πήρε λοιπόν μια χούφτα χουρμάδες και του τους έδωσε, παρακαλώντας τον να τους φάει. Μόλις τους είδε ο όσιος, δάκρυσε και του είπε: Άραγε, αδελφέ, επειδή εμείς έχουμε στην εξουσία μας τους κόπους των αδελφών και φροντίζουμε για τις ανάγκες τους, πρέπει γι' αυτό να είμαστε απρόσεκτοι, και χωρίς σοβαρό λόγο να κάνουμε κάτι περιττό ή άκαιρο ή ασυνήθιστο; Που είναι λοιπόν ο φόβος του Θεού; Πες μου, αδελφέ, μήπως γύρισες όλες τις καλύβες (των μοναχών) και διαπίστωσες ότι δεν υπάρχει σ' αυτές κανένας άρρωστος; Μη γελιέσαι, Θεόδωρε! Παρανομία είναι και ή μεγάλη, παρανομία είναι και ή μικρή. Αφού λοιπόν εκείνοι (πού είναι άρρωστοι στις καλύβες τους) υπομένουν αγόγγυστα τις θλίψεις τους για χάρη του Θεού, εμείς δεν θα υπομείνουμε; Κατά το μέτρο της χάριτος πού του δόθηκε (από το Θεό) ο όσιος Παχώμιος είχε τη δυνατότητα να εξακριβώνει την αιτία και τη φύση των ασθενειών, γνωρίζοντας καλά πώς οι δαίμονες προσπαθούν με κάθε επινόηση να εμποδίζουν τους πιστούς (από τον αγώνα της αρετής). Κάποτε λοιπόν, ενώ ήταν στη μονή, τον έπιασε πολύ ψηλός πυρετός, κι έμεινε νηστικός πέντε μέρες. Επειδή όμως κατάλαβε πώς αυτό ήταν τέχνασμα του πονηρού, πού πάντα επιδιώκει να δημιουργεί προβλήματα στους ανθρώπους του Θεού, δεν σταμάτησε να σηκώνεται κάθε μέρα πρωίπρωί και ν' απευθύνει θερμές ικεσίες στο Θεό πού ποθούσε. Μετά από λίγο καιρό λοιπόν υποχώρησε ή ασθένεια, και τότε παρακάθισε στην τράπεζα των υγιών αδελφών, ευχαριστώντας τον Κύριο, πού του χάρισε την Ικανότητα να διακρίνει τις πανουργίες του διαβόλου. Και ενώ ο ίδιος αντιμετώπιζε έτσι τις αρρώστιες του, δεν αδιαφορούσε καθόλου για τους άλλους ασθενείς, αλλά ήταν πιο πολύ άπ' τον καθένα καλοσυνάτος και σπλαχνικός με τους αδελφούς. Κάποτε παρουσιάστηκε στο κεφάλι του Θεόδωρου μια φλεγμονή, πού του προκαλούσε φοβερούς πόνους. Και ενώ εκείνος ζητούσε να γίνουν εξετάσεις και να υποβληθεί σε θεραπεία, ο Παχώμιος του είπε: Νομίζεις, αδελφέ, ότι μας βρίσκει αρρώστια ή τίποτε άλλο παρόμοιο χωρίς παραχώρηση του Θεού; Γι' αυτό, παιδί μου, κάνε υπομονή, και όταν θελήσει ο Θεός θα σε γιατρέψει. Πρόσεξε, όσο δοκιμάζεσαι, να ευχαριστείς (τον Κύριο) σαν άλλος Ιώβ, για να βρεις ανάπαυση. Καλή είναι βέβαια για τον ασκητή ή κατά Θεόν υπομονή στις προσευχές και στην εγκράτεια, μπορεί όμως, όταν αρρωστήσει, ν' απολαύσει μεγαλύτερο μισθό με την καρτερία Και τη μακροθυμία. Από το βίο της αγίας Συγκλητικής Ή μακαριά Συγκλητική έλεγε: Αν αποφάσισες να νηστεύεις, μη διακόψεις τη νηστεία με την πρόφαση κάποιας αρρώστιας. Και εκείνοι άλλωστε πού δεν νηστεύουν, πολλές φορές προσβάλλονται από τις ίδιες ή Και βαρύτερες ασθένειες. Αφού άρχισες το καλό, μην το σταματήσεις, αφήνοντας τον εχθρό να σε ανακόψει με την αρρώστια. Απεναντίας, εσύ μάλλον να τον εξουδετερώσεις με την υπομονή σου. Να, κι αυτοί πού ξεκινούν για θαλασσινό ταξίδι, μόλις φυσήξει ευνοϊκός άνεμος, απλώνουν τα πανιά. Αργότερα συναντούν Και αντίθετο άνεμο. Άλλα δεν ρίχνουν αμέσως οι ναύτες, εξαιτίας μιας μικρής τρικυμίας, το φορτίο στη θάλασσα. Αφού ησυχάσουν λίγο, έχοντας δώσει συχνά σκληρή μάχη με τα κύματα, μόλις γίνει γαλήνη, συνεχίζουν πάλι με ασφάλεια το ταξίδι. Έτσι λοιπόν κι εμείς, όταν μας 6ρεϊ αντίθετος άνεμος, ας απλώσουμε αντί για πανί τον τίμιο σταυρό, κι έτσι ας συνεχίσουμε το ταξίδι μας χωρίς φόβο. Του αγίου Μαξίμου Από τις αρετές, άλλες είναι σωματικές Και άλλες ψυχικές. Σωματικές είναι ή νηστεία, ή αγρυπνία, ή διακονία, το να κοιμάται κανείς καταγής χωρίς στρώμα, το εργόχειρο πού κάνουμε για να μην επιβαρύνουμε άλλους ή για να μπορούμε να ελεούμε, κ.λπ. (Ψυχικές αρετές είναι ή αγάπη, ή μακροθυμία, ή πραότητα, ή εγκράτεια, ή προσευχή, κ.λπ.). Αν λοιπόν από κάποια ανάγκη ή περίσταση σωματική, π.χ. αρρώστια ή κάτι παρόμοιο, μας συμβεί να μην μπορούμε να εκτελέσουμε τις παραπάνω σωματικές αρετές, μας συγχωρεί ο Κύριος, πού γνωρίζει Και τις αιτίες. "Αν όμως δεν εκτελούμε τις ψυχικές αρετές, δεν θα έχουμε καμιά απολογία, γιατί δεν υπάρχει κάποια ανάγκη πού να δικαιολογεί τημη εκτέλεση τους. Από το Γεροντικό Αρρώστησε κάποτε βαριά ο αββάς Ισαάκ, κι έμεινε σ' αυτή την κατάσταση πολύ καιρό. "Ένας αδελφός πού τον υπηρετούσε, του έφτιαξε λίγο χυλό με δαμάσκηνα και του τον πρόσφερε. Τον είδε ο γέροντας, μα ούτε πού τον άγγιξε. Τότε ο αδελφός τον παρακάλεσε: Φάε λίγο, αββα Και ο γέροντας αποκρίθηκε: Στ' αλήθεια, αδελφέ, θα ήθελα να παραμείνω στην αρρώστια τριάντα χρόνια. Μια φορά αρρώστησε ο αββάς Λογγίνος. Και έλεγε τότε στον εαυτό του: Και να υποφέρεις και να πεθάνεις! "Αν μου ζητήσεις φαγητό πέρα από την καθορισμένη ώρα, δεν θα σου δώσω ούτε τη συνηθισμένη καθημερινή σου τροφή! Του αγίου Διαδόχου Τίποτα δεν εμποδίζει να καλούμε γιατρούς όταν αρρωσταίνουμε. Γιατί τα φαρμακευτικά βότανα προϋπήρχαν, επειδή ακριβώς έμελλε κάποτε, από την ανθρώπινη πείρα, να δημιουργηθεί ή ιατρική επιστήμη. Δεν πρέπει όμως να έχουμε στους γιατρούς την ελπίδα της θεραπείας μας, αλλά στον αληθινό Σωτήρα μας Και Γιατρό Ιησού Χριστό. Αυτά τα λέω για κείνους πού έχουν επιδοθεί στον αγώνα της εγκράτειας είτε στα κοινόβια είτε στις πόλεις, επειδή, εξαιτίας των περιστάσεων πού τους συμβαίνουν, δεν έχουν ακατάπαυστη την ενέργεια της πίστεως μέσω της αγάπης, αλλά Και για να μην πέφτουν σε κενοδοξία Και πειρασμό του διαβόλου· γιατί μερικοί από αυτούς ισχυρίζονται ενώπιον πολλών ότι δεν έχουν ανάγκη από γιατρούς. Αν όμως κανείς ζει τον άναχωρητικό βίο σε πιο ερημικά μέρη μαζί με δύο ή τρεις ομόφρονες αδελφούς, αυτός ας προσφέρει τον εαυτό του με πίστη μόνο στον Κύριο μας, πού θεραπεύει «πάσαν νόσον και πάσαν μαλακίαν» (Ματθ. 4:23), από οποιαδήποτε ασθένεια κι αν προσβληθεί. Γιατί έχει αρκετή παρηγοριά στις αρρώστιες, μετά τον Κύριο, την έρημία. Γι' αυτό και ποτέ δεν του λείπει ή ενέργεια της πίστεως, αφού μάλιστα δεν έχει και που να δείξει την αρετή της υπομονής, διαθέτοντας την έρημία σαν καλό παραπέτασμα (από την κενοδοξία). Γι' αυτό και ο Κύριος «κατοικίζει μονοτρόπους» (Ψαλμ. 67:7), (δηλαδή προστατεύει όσους ζουν μόνοι και απροστάτευτοι). Του αγίου Έφραίμ Να μην αδιαφορήσεις για κανέναν άρρωστο, γιατί είναι γραμμένο: «"Ος φράσσει τα ώτα αυτόν τον μη έπακουσαι ασθενούς, και αυτός έπικαλέσεται, και ουκ εσται ο είσακουων» (Παροιμ. 21:13). Αν ο αδελφός σου πάθει κανένα κακό, να του συμπαρασταθείς, για ν' αξιωθείς ν' ακούσεις από τον Κύριο την ημέρα εκείνη: «Έφ' όσον έποιήσατε ένί τούτων των αδελφών μου των ελαχίστων, εμοί έποιήσατε» (Ματθ. 25:40). Αγαπητέ, αν είσαι έμπειρος στην ιατρική επιστήμη και θεραπεύεις (τους ανθρώπους), να φυλάγεσαι με τη νίψη, μην τυχόν, επιδιώκοντας τη θεραπεία των άλλων, φανείς ο ίδιος εμπαθής· γιατί ο απόστολος λέει: «Μη βλασφημείσθω υμών το αγαθόν» (Ρωμ. 14:16).
ΝΓ. ΝΑ ΔΕΙΧΝΟΥΜΕ ΥΠΟΜΟΝΗ ΣΤΙΣ ΑΡΡΩΣΤΙΕΣ. ΣΕ ΜΕΡΙΚΟΥΣ ΕΝΑΡΕΤΟΥΣ ΑΝΘΡΩΠΟΥΣ ΠΑΡΑΧΩΡΟΥΝΤΑΙ, ΚΑΤΑ ΘΕΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΕΛΕΙΑ ΚΑΘΑΡΣΗ ΤΟΥΣ.
Του αγίου Διαδόχου
ΟΠΩΣ το κερί, αν δεν ζεσταθεί και μαλαχθει πολύ, δεν μπορεί νά δεχθεί τη σφραγίδα πού βάζουμε πάνω του, έτσι και ο άνθρωπος, αν δεν δοκιμαστεί με κόπους και ασθένειες, δεν μπορεί νά δεχθεί τη σφραγίδα της αρετής του Θεού. Γι' αυτό και ο Κύριος λέει στον θεσπέσιο Παύλο: «Αρκεί σοι ή χάρις μου ή γαρ δύναμίς μου εν ασθενεία τελειούται» (Β' Κορ. 12:9). Μα και ο ίδιος ο Παύλος καυχιέται με τα έξης λόγια: «Ήδιστα ούν μάλλον καυχήσομαι εν ταίς ασθενείαις μου, ινα επισκηνώση επ' εμέ ή δύναμις του Χριστού» (ο.π.). και αυτός μεν, λέγοντας «ασθένειες», εννοεί τις επιθέσεις των εχθρών του Σταυρού του Χριστού, πού συνεχώς γίνονταν και σ' αυτόν και σ' όλους τούς τότε αγίους, για νά μην υπερηφανεύονται, όπως λέει ο ίδιος, εξαιτίας των υπερβολικών αποκαλύψεων (Β' Κορ. 12:7), αλλά μάλλον νά μένουν με την ταπείνωση στην κατάσταση της τελειότητος, και με τούς συχνούς εξευτελισμού ς νά διατηρούν τη δωρεά του Θεού με οσιότητα. Εμείς όμως τώρα, όταν λέμε «ασθένειες», εννοούμε τούς πονηρούς λογισμούς και τις σωματικές αρρώστιες. Γιατί τότε, επειδή τα σώματα των αγίων πού αγωνίζονταν εναντίον της αμαρτίας, παραδίνονταν σε θανατηφόρα βασανιστήρια και σε διάφορες άλλες κακοπάθειες, ήταν πολύ ανώτερα από τα πάθη, πού μπήκαν λόγω της αμαρτίας στην ανθρώπινη φύση. Τώρα όμως, επειδή αυξάνεται με τη χάρη του Κυρίου ή ειρήνη των Εκκλησιών, πρέπει να δοκιμάζονται οι αγωνιστές της ευσέβειας στο σώμα με συνεχείς αρρώστιες και στην ψυχή με πονηρούς λογισμούς. και τούτο, για ν' απαλλάσσονται από κάθε κενοδοξία και υπερήφανη σκέψη, και να μπορέσουν, καθώς είπα, να δεχθούν μέσα στις καρδιές τους, με την πολλή ταπείνωση, τη σφραγίδα του θείου κάλλους, σύμφωνα με τον άγιο πού λέει: «Έσημειώθη έφ' ημάς το φως τον πρόσωπον σον, Κύριε» (Ψαλμ. 4:7). Πρέπει λοιπόν με ευχαριστία να υπομένουμε το θέλημα του Κυρίου. Γιατί έτσι οι συνεχείς αρρώστιες και ο πόλεμος με τους δαιμονικούς λογισμούς θα μας λογαριαστούν σαν ένα δεύτερο μαρτύριο. Βλέπετε, αυτός πού έλεγε τότε στους άγιους εκείνους μάρτυρες, μέσω των άνομων αρχόντων, να αρνηθούν το Χριστό και να ποθήσουν την εγκόσμια δόξα, (δηλαδή ο διάβολος), ο ίδιος στέκεται και τώρα και λέει ακατάπαυστα στους δούλους του Θεού τα ίδια. Αυτός πού έκανε τότε να υποφέρουν τα σώματα των αγίων και κακοποιούσε υπερβολικά τους τιμημένους δασκάλους (του Ευαγγελίου), μέσω όσων υπηρετούσαν τα διαβολικά εκείνα φρονήματα, ο ίδιος φέρνει και τώρα στους ομολογητές της ευσέβειας τα διάφορα παθήματα, με πολλές ύβρεις και εξευτελισμούς. Γι' αυτό κι εμείς οφείλουμε ν' αντιμετωπίζουμε με σταθερότητα και υπομονή το μαρτύριο της συνειδήσεως μας ενώπιον του Θεού, όπως λέει (ο Δαβίδ): «Υπομένων υπέμεινα τον Κύριον, και προσέσχε μοι» (Ψαλμ. 39:2). Από το βίο της αγίας Συγκλητικής Η μακαριά Συγκλητική έλεγε, πώς οι παγίδες του διαβόλου είναι πολλές. Δεν κατόρθωσε να κλονίσει μια ψυχή με τη φτώχεια; Παρουσιάζει σαν δόλωμα τον πλούτο. Δεν είχε αποτέλεσμα με τις ύβρεις και τους χλευασμούς; Προβάλλει τους επαίνους και τη δόξα. Νικήθηκε μέσω της υγείας; Κάνει το σώμα ν' αρρωστήσει. Γιατί, αφού δεν μπόρεσε ν' απατήσει την ψυχή με τις ηδονές, δοκιμάζει να την παραπλανήσει με τους ακούσιους πόνους. Επίμονα λοιπόν μας προξενεί πολύ βαρείες αρρώστιες, ώστε, με τη λιποψυχία, να θολώσει την αγάπη μας στο Θεό. Εσύ όμως, όταν το κορμί σου σφάζεται (από τους πόνους) και κατακαίγεται από τον υψηλό πυρετό και ξεραίνεται από την ακατάσχετη δίψα, αφού αυτά τα παθαίνεις οντάς αμαρτωλός , θυμήσου την αιώνια κόλαση και την αιώνια φωτιά και τις αφάνταστες τιμωρίες, κι έτσι δεν θα λιποψυχήσεις μπροστά στα τωρινά (βάσανα). Να χαίρεσαι μάλιστα, γιατί σ' επισκέφθηκε ο Θεός, και να έχεις πάντα στο στόμα σου το ιερό εκείνο ρητό: «Παιδεύων επαίδευσε με ο Κύριος και τω θανάτω ου παρέδωκέ με της αμαρτίας» (πρβλ. Ψαλμ. 117:18). Σιδερένιος ήσουνα; Άλλα με τη φωτιά (της αρρώστιας) αποβάλλεις τη σκουριά. Ενάρετος ήσουνα; Άλλ' από τα μεγάλα προκόβεις στα μεγαλύτερα. Χρυσάφι ήσουνα; Άλλα με τη φωτιά θα γίνεις καθαρότερος και λαμπρότερος. Σου δόθηκε «σκόλοψ τη σαρκί, άγγελος σατάν» (Β' Κορ. 12:7); Νιώσε αγαλλίαση, βλέποντας σε ποιόν έμοιασες: στον Παύλο, τον μεγάλο φωστήρα της οικουμένης! Δοκιμάζεσαι με πυρετό; Παιδεύεσαι με ρίγη; αφού θα περάσεις κι εσύ «δια πυρός και ύδατος», θα βρεις έπειτα έτοιμη και την αναψυχή (Ψαλμ. 65:12). αφού σε βρήκαν τα πρώτα, να περιμένεις και τα κατοπινά. Μη λυπηθείς, πού, λόγω της ασθένειας του σώματος, δεν μπορείς να σταθείς όρθιος την ώρα της προσευχής ή να ψάλλεις με δυνατή φωνή. Γιατί όλ’ αυτά και τα συνακόλουθα τους μας δόθηκαν για την εξουδετέρωση των σαρκικών επιθυμιών. και το να νηστεύουμε και το να κοιμόμαστε καταγής έχουν νομοθετηθεί (ως όπλα) εναντίον των αισχρών ηδονών. Αν όμως ή αρρώστια ταπείνωσε αυτές τις επιθυμίες, είναι περιττά εκείνα (τα όπλα). και γιατί λέω μόνο) περιττά; Ας πω καλύτερα, πώς ή αρρώστια είναι το καλύτερο και αποτελεσματικότερο φάρμακο για την ολοκληρωτική εξάλειψη του σαρκικού φρονήματος. και ή μεγαλύτερη άσκηση είναι τούτη, το να έχει κανείς εγκαρτέρηση στις αρρώστιες και να ευχαριστεί το Θεό. Χάσαμε από την αρρώστια τα μάτια μας; Ας μην το πάρουμε βαριά. Τα όργανα της απληστίας χάσαμε, τη δόξα όμως του Κυρίου τη βλέπουμε με τα μάτια της ψυχής. Χάσαμε την ακοή μας; Ας ευχαριστήσουμε (το Θεό), γιατί δεν θ' ακούμε πια μάταια λόγια. Το λόγο όμως του Κυρίου θα τον ακούμε παντοτινά με τ' αυτιά του νου. Έπαθαν τα χέρια ή τα πόδια μας; Αχρηστεύθηκαν για το καλό μας τα μέλη πού κάνουν την αμαρτία. Έχουμε όμως τα χέρια και τα πόδια της ψυχής, με τα όποια και τον εχθρό θα νικήσουμε και το δρόμο πού οδηγεί στον ουρανό με ασφάλεια θα βαδίσουμε. Ολόκληρο το σώμα καταβάλλεται από την αρρώστια; Ό εσωτερικός όμως άνθρωπος αποκτά την τέλεια υγεία. Ας μην αδημονούμε λοιπόν όταν αρρωσταίνουμε, άλλ' ας ευχαριστούμε το Θεό πού όλα τα οικονομεί για το συμφέρον μας, και πολλές φορές, με την πρόσκαιρη αρρώστια του φθαρτού σώματος, χαρίζει στην αθάνατη ψυχή υγεία και σωτηρία αιώνια. Από το Γεροντικό Όταν κάποτε ο άββάς Ησαΐας ήταν άρρωστος, τον επισκέφθηκε ο μαθητής του άββάς Πέτρος. και βλέποντας τον να υποφέρει πολύ, λυπήθηκε. Ό γέροντας όμως τον παρηγόρησε, λέγοντας: Μόλις με βρουν κάτι τέτοιες αρρώστιες, τότε μόνο μπορώ να θυμηθώ την πικρή ώρα του θανάτου και της Κρίσεως. Γιατί ή υγεία του σώματος δεν ωφελεί (την ψυχή). Το σώμα, βλέπεις, ζητάει την υγεία του για να εναντιωθεί στο Θεό. Είναι όπως το δέντρο, πού, αν ποτίζεται καθημερινά, δεν στεγνώνει για να καρποφορήσει. Ήταν ένας γέροντας πού συνεχώς κακοπαθούσε και αρρώσταινε. Κάποτε λοιπόν πέρασε έναν ολόκληρο χρόνο χωρίς να πάθει κακό, και γι' αυτό στενοχωριόταν υπερβολικά και έκλαιγε, λέγοντας: Μ' εγκατέλειψε ο Θεός και δεν μ' επισκέφθηκε! Ό άββάς Ποιμήν είπε: Αν ασκητεύουν τρεις μαζί, και άπ' αυτούς ο ένας κάνει την πρέπουσα ησυχαστική ζωή, ο άλλος είναι άρρωστος και ευχαριστεί (το Θεό), ενώ ο τρίτος υπηρετεί (τους δύο πρώτους) με καθαρό λογισμό, είναι και οι τρεις ισάξιοι στην (πνευματική) εργασία. Ένας γέροντας είπε: Αν σε βρει σωματική αρρώστια, μη λιποψυχήσεις. Γιατί αν Κύριος θέλει να κακοπαθήσεις σωματικά, ποιος εισαι εσύ πού δυσφορείς; Δεν σε φροντίζει Αυτός σε όλα; Μήπως ζεις χωρίς Αυτόν; Να σηκώνεις λοιπόν κάθε κακό και να Τον παρακαλείς να σου δίνει ότι σε συμφέρει. Αυτό είναι το θέλημα Του: Να υπομένεις με μακροθυμία και να χορταίνεις με την αγάπη Του. Του αγίου Έφραίμ Αγαπητέ, αν πέσεις σε αρρώστια, θυμήσου αυτόν πού είπε: «Υιέ, μη ολιγωρεί παιδείας Κυρίου, μηδέ έκλύου ύπ' αυτού ελεγχόμενος· ον γαρ αγαπά Κύριος παιδεύει, μαστιγοί δέ πάντα υίόν ον παραδέχεται» (Παροιμ. 3:1112). Εκείνος πού είναι κλεισμένος σε φυλακή από κάποιον βασιλιά και αποφασίζει να τα βάλει μαζί του, σε τι θα ωφεληθεί; Εκείνος όμως πού πέφτει στα πόδια του και τον παρακαλεί, αυτός ασφαλώς θα προκαλέσει τη συμπάθεια (του βασιλιά και θ' αποφυλακιστεί).
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων απο το Βιβλίο:
ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ
Επιλογή και νεοελληνική απόδοση κειμένων «πάνυ ωφέλιμων μοναχοίς τε και κοσμικοίς» από τη
ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΘΟΓΓΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΩΝ ΤΩΝ ΘΕΟΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
του μοναχού Παύλου Ευεργετινού ( 1054)
ΕΚΔΟΣΗ ΤΡΙΤΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2001
Επίτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο με αναφορά πηγής το
Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου