Μικρός Ευεργετινός
Μοναχού Παύλου Ευεργετινού
ΜΒ. ΝΑ ΜΗΝ ΚΑΤΗΓΟΡΟΥΜΕ ΚΑΝΕΝΑ ΕΙΤΕ ΚΡΥΦΑ ΕΙΤΕ ΦΑΝΕΡΑ, ΜΑ ΟΥΤΕ ΚΑΙ ΤΟΝ ΦΙΛΟΚΑΤΗΓΟΡΟ Ν` ΑΝΕΧΟΜΑΣΤΕ.
Από το Βίο της αγίας Συγκλητικής
Εμείς όμως μιλάμε ακόμα και για τα έργα των ανθρώπων...» (Ψαλμ. 16:4). Εμείς όμως μιλάμε ακόμα και για έργα πού δεν έκαναν οι άνθρωποι! Γι' αυτό πρέπει όχι μόνο να μην πιστεύουμε όσα μας λένε και να μην τα παραδεχόμαστε καθόλου, αλλά και να ενεργούμε και να μιλάμε σύμφωνα με το παράδειγμα του προφήτη: «Εγώ δέ... έγενόμην ωσεί άνθρωπος ουκ άκούων και ουκ έχων εν τω στόματι αυτόν έλεγμούς» (Ψαλμ. 37:15). Από το Γεροντικό Κάποιος αδελφός ρώτησε ένα γέροντα: Τι είναι καταλαλιά και Τι κατάκριση; και ο γέροντας αποκρίθηκε: Ή καταλαλιά αναφέρεται και στα αφανέρωτα και απόκρυφα αμαρτήματα, ενώ ή κατάκριση (μόνο) στα φανερά. Κάθε λόγος λοιπόν, πού δεν μπορεί κανείς να τον πει μπροστά στον αδελφό του, είναι καταλαλιά. "Όπως λ.χ., αν πει κανείς, ότι ο τάδε αδελφός είναι καλός και αγαθός άλλ' αμελής και αδιάκριτος, αυτό είναι καταλαλιά. "Αν όμως κάποιος πει, ότι εκείνος ο αδελφός είναι πολυμέριμνος και φιλάργυρος, αυτό είναι κατάκριση. Γιατί κατέκρινε (όχι μόνο) τις πράξεις του (αλλά) και ολόκληρη τη ζωή του. Και τούτο είναι χειρότερο από την καταλαλιά. Ό άββάς Ύπερέχιος είπε: Το φίδι, με τον ψιθυρισμό του, έβγαλε την Εύα από τον παράδεισο. Μ' αυτό λοιπόν (το φίδι) είναι ομοίως κι εκείνος πού κατηγορεί τον πλησίον του· γιατί παρασύρει στην απώλεια, μαζί με τη δική του ψυχή, και την ψυχή εκείνου πού τον ακούει. Είπε πάλι (ο ίδιος): Το στόμα σου ας μην προφέρει κακό λόγο, γιατί το αμπέλι δεν βγάζει αγκάθια (πρβλ. Ματθαίου. 7:16). Ένας γέροντας είπε: Αν καταλαλήσεις τον αδελφό σου και σε ελέγξει ή συνείδηση σου, πήγαινε, βάλε του μετάνοια και πες του: "(Συγχώρεσέ με, γιατί) σε καταλάλησα". και πρόσεξε να μην ξεγελαστείς άλλη φορά, γιατί ή καταλαλιά είναι θάνατος της ψυχής. Είπε πάλι (ο ίδιος): "Αν ένας αδελφός κατηγορήσει μπροστά σου κάποιον άλλο, πρόσεξε, να μην τον ντραπείς και πεις, "Ναι, έτσι είναι". 'Αλλά ή να σωπάσεις ή να του πεις, "Εγώ, αδελφέ, είμαι καταδικασμένος, και δεν μπορώ να κρίνω άλλον". "Έτσι σώζεις και τον εαυτό σου και εκείνον. Του αββα Ησαΐα "Αν κάποιος αδελφός διαστεί να κατηγορήσει (μπροστά σου) τον αδελφό του, εσύ να μη συμφωνήσεις μαζί του από ντροπή και αμαρτήσεις έτσι στο Θεό, αλλά να του πεις με ταπείνωση: "Συγχώρεσέ με, αδελφέ, είμαι ένας ταλαίπωρος· και αυτά πού λες δικά μου είναι και δεν μπορώ να τα σηκώσω". "Αν πάλι εσύ πολεμείσαι (από το διάβολο) να κατηγορήσεις τον αδελφό σου, σκέψου ότι, αν το μάθει, θα λυπηθεί. Αυτό θα σε συγκρατήσει και δεν θ' απαντήσεις σ' αυτόν (πού τον κατηγορεί). "Έτσι θα είσαι αναπαυμένος. Του αββά Ισαάκ Να επιμένεις από το στόμα σου να βγαίνει πάντα ο καλός λόγος, και δεν θα κακολογηθείς. Γιατί ή κακολογία γεννάει την κακολογία και ο έπαινος τον έπαινο. Τη μέρα πού θ' ανοίξεις το στόμα σου και θα μιλήσεις εναντίον κάποιου, λογάριασε πώς είσαι νεκρός και πώς πηγαίνουν χαμένα όλα τα (καλά) έργα πού κάνεις, έστω κι αν νομίζεις ότι μίλησες με καθαρή καρδιά, αποσκοπώντας στην (πνευματική) οικοδομή. Γιατί δεν είναι ανάγκη να γκρεμίσει κανείς το σπίτι του για να χτίσει το σπίτι του άλλου. "Αν πάλι κάποιος αρχίσει να κατηγορεί τον αδελφό του μπροστά σου, δείξε με την έκφραση του προσώπου σου ότι δυσφορείς, κι έτσι θα φυλαχτείς και άπ' αυτόν και από το Θεό. Δεν μπορείς να κλείσεις το στόμα εκείνου πού κατηγορεί τον πλησίον του; Προφυλάξου, τουλάχιστον, να μη συμφωνήσεις μαζί του. Μάθε, πώς αν 6γεΐ φωτιά από μέσα σου και κάψει τους άλλους, ο Θεός θα ζητήσει άπ' τα χέρια σου τις ψυχές πού κάηκαν στη φωτιά σου. "Αν πάλι δεν βάλεις εσύ τη φωτιά, αλλά συμφωνείς μ' εκείνον πού την άναψε και ευχαριστιέσαι μ' αυτό, τότε θα κριθείς (στη Δευτέρα Παρουσία) σαν συνένοχος του. Του αγίου Μαξίμου Μην παραδώσεις την ακοή σου στη γλώσσα εκείνου πού καταλαλεί, ούτε τη δική σου γλώσσα στην ακοή του φιλοκατήγορου, ακούγοντας (ή μιλώντας) μ' ευχαρίστηση εναντίον του πλησίον σου, για να μη χάσεις τη θεία αγάπη και βρεθείς απόκληρος της αιώνιας ζωής. Κλείνε το στόμα εκείνου πού κατηγορεί (τον άλλον) μπροστά σου, για να μην πέφτεις μαζί του σε διπλή αμαρτία· και με το να συνηθίζεις ο ίδιος σε καταστροφικό πάθος, και με το να μη σταματάς εκείνον πού φλυαρεί εναντίον του πλησίον. Εκείνος πού λέει χωρίς εμπάθεια το αμάρτημα κάποιου αδελφού, το κάνει για δύο αιτίες: ή για να τον διορθώσει ή για να ωφελήσει άλλον. "Αν όμως δεν το λέει είτε στον ίδιο τον αδελφό είτε σε άλλον για καμιά από τις δυο αυτές αιτίες, τότε το λέει ή για να τον προσβάλει ή για να τον εξευτελίσει. και δεν θ' αποφύγει την εγκατάλειψη του Θεού, αλλά θα πέσει οπωσδήποτε ή στο Ίδιο ή σε άλλο παράπτωμα και, αφού ελεγχθεί και προσβληθεί από άλλους, θα καταντροπιαστεί.
ΜΓ. ΟΧΙ ΜΟΝΟ ΔΕΝ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΚΑΤΑΚΡΙΝΕΙ ΚΑΝΕΙΣ ΑΠΟ ΥΠΟΝΟΙΕΣ ΜΑ ΟΥΤΕ ΚΑΝ ΝΑ ΔΙΝΕΙ ΠΙΣΤΗ Σ` ΑΥΤΕΣ.
Από το Βίο του αγίου Ιωάννου του ελεήμονος
Ο ΜΕΓΑΣ Βιτάλιος αρχικά ησύχαζε στη μονή του μονάχου Σερίδωνος. Εκείνο τον καιρό (της πατριαρχίας του αγίου Ιωάννου) ήρθε στην Αλεξάνδρεια. Τη ζωή του εδώ, στην Αλεξάνδρεια, πολύ εύκολα θα μπορούσαν να την κατηγορήσουν οι άνθρωποι, στο Θεό όμως ήταν εξαιρετικά ευάρεστη, όπως τελικά αποδείχθηκε. Όταν ήρθε δηλαδή στην πόλη ο γέροντας ήταν ήδη πάνω από εξήντα χρόνων , βάλθηκε να καταγράφει με επιμέλεια όλες τις πόρνες των διαφθορείων! Συνάμα έπιασε δουλειά (κάπου), και συμφώνησε να παίρνει μεροκάματο δώδεκα οβολούς. Με τον έναν άπ' αυτούς αγόραζε λούπινα και τα έτρωγε μετά τη δύση του ήλιου. Τους υπόλοιπους πήγαινε κάθε νύχτα και τους έδινε σε κάποια πόρνη, λέγοντας της: Πάρε τούτα (τα χρήματα), και φυλάξου αυτή τη νύχτα αμόλυντη για χάρη μου. Και μετά άπ' αυτό, έμενε όρθιος ολόκληρη τη νύχτα σε μια γωνιά του πορνείου της γυναίκας εκείνης, κάνοντας μετάνοιες, ψελλίζοντας ακατάπαυστα ψαλμούς Και υψώνοντας ικετευτικά τα χέρια στο Θεό γι' αυτήν. Έφευγε με την αυγή, αφού πρώτα την έβαζε να δεσμευθεί ότι δεν θα φανέρωνε σε κανέναν αυτό (πού είχε γίνει). Κάποιαν πάντως, πού τόλμησε να καταφρονήσει την υπόσχεση της Και ν' αποκαλύψει το μυστικό, την έκανε ο γέροντας με την προσευχή του να δαιμονιστεί, ώστε να μην τολμήσει πια καμιά από τις άλλες να κάνει γνωστά όσα αφορούσαν τη ζωή του. Γιατί αυτός σ' ένα μόνο αποσκοπούσε, στη σωτηρία ψυχών, Και προσευχόταν να συγχωρηθεί ή αμαρτία εκείνων πού μιλούσαν εναντίον του (συκοφαντικά). Το έργο τούτο του γέροντα έγινε αιτία να σωθούν πολλές. Γιατί βλέποντας οι γυναίκες την ολονύκτια ορθοστασία του Και τη γλώσσα του να υμνολογεί ακατάπαυστα το Θεό Και τη συνεχή προσευχή του για τη μεταστροφή Και τη σωτηρία τους, ξέκοβαν από τις αισχρές τους πράξεις, φρόντιζαν με επιμέλεια για τη σωφροσύνη, Και άλλες παντρεύονταν με νόμιμο σύζυγο, άλλες έμεναν έτσι, μακριά πια από τις αμαρτίες, ενώ άλλες εγκατέλειπαν εντελώς τον κόσμο, προτιμώντας τον μοναχικό βίο. Κανείς πάντως, όσο ζούσε (ο όσιος Βιτάλιος), δεν υποπτεύθηκε τη θεάρεστη κρυφή ζωή του. Γι' αυτό ακριβώς, όταν κάποτε έβγαινε από το καταγώγιο της πιο διαβόητης πόρνης, τον συναντάει κάποιος ακόλαστος μπαίνοντας εκείνος για ν' αγοράσει τη βδελυρότητα , Και τον χτυπάει μ' όλη του τη δύναμη στο σαγόνι, λέγοντας: "Ως πότε, θεομπαίχτη, θα συνεχίζεις τις αισχρότητες σου; Σ' αυτά ο γέροντας απάντησε: Φτωχέ μου, έχεις να δεχθείς τέτοιο χαστούκι, πού όλη σχεδόν ή Αλεξάνδρεια θα μαζευτεί άπ' τις φωνές σου. Πέρασε αρκετός καιρός, και ο άγιος εκείνος άνθρωπος αναχώρησε για τον Κύριο. Έμενε τότε σ' ένα στενόχωρο κελλάκι, πού είχε χτίσει κάπου στη λεγόμενη Ηλιούπολη πόλη της Κάτω Αιγύπτου. Εκεί κάποιοι γείτονες του είχαν παραχωρήσει ένα μικρό παρεκκλήσι, οπού έκανε πολλές λατρευτικές συνάξεις. Όταν λοιπόν κοιμήθηκε, κανείς δεν το πήρε είδηση. Παρευθύς όμως εμφανίζεται ένας απαίσιος Αιθίοπας στον ακόλαστο εκείνο, πού τον είχε ραπίσει, και του καταφέρνει στο πρόσωπο ένα χτύπημα δυνατό και βροντερό τόσο πολύ, πού ο κρότος ακούστηκε σε πολύ μεγάλη απόσταση λέγοντας του συνάμα: Άρπαξε τούτο 'δώ το χαστούκι, πού σου το στέλνει ο μοναχός Βιτάλιος, όπως σου το είχε πει. Αμέσως τότε ο ταλαίπωρος δαιμονίστηκε και άρχισε να κυλιέται (στη γη). Σύμφωνα με την πρόρρηση του αγίου, σχεδόν όλη ή Αλεξάνδρεια μαζεύτηκε γύρω του. Μόλις λοιπόν, μετά από πολλή ώρα, σηκώθηκε, άρχισε να ξεσκίζει τα ρούχα του. Σε μια στιγμή πετάχτηκε πάνω κι έτρεξε προς το σπιτάκι του αγίου, φωνάζοντας: Ελέησε με, δούλε του Θεού Βιτάλιε, γιατί πολύ αμάρτησα απέναντι στο Θεό και σε σένα! Όπως είδαν όλοι όσοι έτυχε να βρίσκονται εκεί, μόλις έφτασε στο σπιτάκι του γέροντα, το δαιμόνιο τον έριξε χάμω, τον έκανε να σπαράξει και μετά τον άφησε. Όταν λοιπόν τα είδαν αυτά (οι παρόντες), μπήκαν μέσα και βρήκαν τον όσιο γονατιστό, να έχει παραδώσει στο Θεό την ψυχή του καθώς προσευχόταν. Ύστερα, σκύβοντας στο έδαφος, είδαν κάτι γραμμένο. Να τι έγραφε: Άνθρωποι της Αλεξάνδρειας, μην κρίνετε τίποτα πρόωρα, ώσπου να έρθει ο Κύριος". Τότε ο δαιμονισμένος άρχισε να εξομολογείται μπροστά σε όλους ότι είχε κάνει εναντίον του δικαίου και ότι προφητικά του είχε πει εκείνος αυτό πού είχε πάθει τώρα. Αμέσως ενημερώθηκε για όλα ο πατριάρχης, (ο άγιος Ιωάννης ο ελεήμων). Και μόλις ήρθε, μαζί με όλους τους κληρικούς του, Και διάβασε αυτό πού ήταν γραμμένο στο έδαφος, είπε: Παρά λίγο, αν παρασυρόμουν από τα λόγια των συκοφαντών, να έτρωγα εγώ εκείνο το ράπισμα! Τότε συγκεντρώθηκαν Και οι (πρώην) πόρνες, πλήθος, για την κηδεία του τίμιου σώματος, φέρνοντας αρώματα Και λαμπάδες Και θρηνολογώντας άπ' τα βάθη της καρδιάς τους για τη στέρηση της διδαχής του, από την οποία πήγαζε τόση ωφέλεια. Τότε φανέρωσαν Και τη ζωή του, ότι δηλαδή δεν πήγαινε κοντά τους με πονηρό σκοπό, (αφού) ούτε τα μάτια του σήκωσε ποτέ σε καμιά τους ούτε τα χέρια τους άγγιξε με το χέρι του ούτε, πολύ περισσότερο, ξάπλωσε σε κάποιας το πλευρό. Μερικοί όμως άρχισαν να τις κατηγορούν για τη σιωπή τους, λέγοντας ότι έτσι είχαν το κρίμα για το σκανδαλισμό πολλών. Εκείνες τότε πρόβαλλαν σαν απολογία την εντολή του αγίου καθώς Και την παιδαγωγική μάστιγα, με την οποία ο δαίμονας χτύπησε την ανυπάκουη. Αυτός πάλι πού είχε δώσει (στον άγιο) το ράπισμα Και το είχε πάρει πίσω, από τότε δεν παρέλειψε ποτέ να πηγαίνει στον τάφο του μακαρίου, πού αναδείχθηκε σε θησαυρό πολλών θαυμάτων, Και να τιμά (κάθε χρόνο) τη μνήμη του με την καθιερωμένη ψαλμωδία. Ύστερα από λίγα χρόνια έγινε Και μοναχός στη μονή του άββά Σερίδωνος. Μάλιστα, για την πολλή του ευλάβεια στον ιερό Βιτάλιο, του έδωσαν το κελί εκείνου. Έτσι έμεινε εκεί ως το θάνατο του, αφοσιωμένος στη ζωή της ησυχίας. Ό πατριάρχης πάλι ευγνωμονούσε ολόψυχα το Θεό, πού τον φύλαξε για να μην πει ή να σκεφτεί κάτι κακό για τη μακάρια Και άοίδιμη εκείνη ψυχή. Άλλα Και πολλοί από τους Αλεξανδρινούς, πού εύκολα κατέκριναν, διορθώθηκαν Και έκοψαν την κακή αυτή συνήθεια. Σε μερικούς μάλιστα ο πατριάρχης έλεγε: Πρέπει να προσέχουμε, αδελφοί, Και να μην είμαστε εύκολοι στην κατάκριση.. Όταν ο μακάριος (Ιωάννης) δίδασκε τους πιστούς για την αποφυγή της ιεροκατηγορίας, πρόσθετε και την αξιοθαύμαστη εκείνη ρήση του αοίδιμου βασιλιά (αγίου) Κωνσταντίνου, ο όποιος, όταν στη σύνοδο της Νίκαιας του έδωσαν λίβελους με κατηγορίες εναντίον ορισμένων επισκόπων, δεν τους δέχθηκε, λέγοντας: ""Αν συναντούσα επίσκοπο ή μοναχό να πορνεύει, θα έβγαζα τη χλαμύδα μου και θα την έριχνα πάνω του, για να μην τον δει κανένα μάτι". Γνώριζε καλά ο βασιλιάς, (σχολίαζε ο άγιος Ιωάννης), ότι τα ελαττώματα αυτών των ανθρώπων, (επισκόπων και μοναχών), όταν φανερώνονται στους πολλούς, όχι μόνο την καταφρόνηση προκαλούν όσων είναι άξια σεβασμού και τιμής, (δηλαδή του αρχιερατικού αξιώματος και του μοναχικού σχήματος), αλλά και στην αμαρτία παρακινούν και προφάσεις προσφέρουν (στους άλλους ανθρώπους). Οι άνθρωποι, (έλεγε άλλοτε ο άγιος Ιωάννης), είναι σχεδόν πάντα πρόθυμοι να δώσουν πίστη στις υπόνοιες, και μάλιστα όταν οι 'ίδιοι είναι κακοήθεις και μοχθηροί, οπότε μπορούν να έχουν από τον εαυτό τους (και τις δικές τους πράξεις) τις αφορμές για να πιστεύουν (στις υπόνοιες). "Έτσι παίρνοντας ευθύς σαν πιο άμεσο μάρτυρα τον 'ίδιο τους τον εαυτό, κατηγορούν τους άλλους εύκολα από τη μια επειδή τους αρέσει να καταπιάνονται με τέτοιες σκέψεις και συζητήσεις, κι από την άλλη επειδή επιθυμούν να έχουν και άλλους ομοίους τους στις κακίες, και να ξεφεύγουν έτσι βιαστικά από τις τύψεις της συνειδήσεως τους.
ΜΔ. ΝΑ ΜΗ ΚΑΤΑΚΡΙΝΟΥΜΕ ΚΑΙ ΝΑ ΜΗΝ ΕΞΕΥΤΕΛΙΖΟΥΜΕ ΚΑΝΕΝΑ ΟΥΤΕ ΚΙ ΕΚΕΙΝΟΝ ΠΟΥ ΑΜΑΡΤΑΝΕΙ ΦΑΝΕΡΑ. ΑΛΛΑ ΝΑ ΚΟΙΤΑΖΟΥΜΕ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ ΜΑΣ.
ΑΠΟ ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ.
Ο αββας Ιωάννης ο Κολοβός είπε. Άλλη αρετή δεν υπάρχει, σαν το να μην εξευτελίζει κανείς τον πλησίον. Δύο αδελφοί ήρθαν κάποτε στον αββά Παμβώ. Και τον ρώτησε ο ένας: Άββά, εγώ νηστεύω για δυο συνεχόμενες ημέρες Και την Τρίτη τρώγω δυο ψωμάκια. "Άραγε σώζομαι έτσι ή βρίσκομαι σε πλάνη; Άββά, τον λέει Και ο άλλος, εγώ βγάζω από το εργόχειρο μου δυο κεράτια την ημέρα. Κρατάω (άπ' αυτά) λίγα νουμία για τη διατροφή μου, Και τα υπόλοιπα τα δίνω ελεημοσύνη. Άραγε σώζομαι έτσι ή βρίσκομαι σε πλάνη; Ό γέροντας δεν τους απάντησε, μ' όλο πού τον παρακάλεσαν επίμονα. Μετά από τέσσερις μέρες, θέλησαν πια να φύγουν. Τότε οι κληρικοί τους παρηγορούσαν, λέγοντας: Μη λυπηθείτε, αδελφοί! Ό Θεός θα σας δώσει την αμοιβή σας. Αυτή είναι ή συνήθεια του γέροντα, να μην απαντάει αμέσως (σε ότι τον ρωτάνε), αν δεν τον πληροφορήσει σχετικά ο Θεός. Πήγαν λοιπόν οι αδελφοί στο γέροντα Και του είπαν: Άββά, δώσε μας την ευχή σου. Θέλετε να φύγετε; τους ρώτησε εκείνος. Ναι, αποκρίθηκαν. Τότε έφερε στο νου του τα έργα τους Και, χαράζοντας πάνω στο έδαφος, μονολογούσε: Παμβώ, νηστεύει δυο μέρες Και τρώει (την τρίτη) δυο ψωμάκια. Γίνεται άραγε έτσι (καλός) μοναχός; "Όχι!... Παμβώ, κάνει δουλειά δύο κερατίων Και τα δίνει ελεημοσύνη. Γίνεται άραγε έτσι (καλός) μοναχός; "Όχι ακόμα!... Καλά είναι τα έργα είπε γυρίζοντας στους αδελφούς , αν όμως φυλάξει κανείς τη συνείδηση του (καθαρή) απέναντι στον πλησίον του, τότε σώζεται. Και εκείνοι, αφού πήραν (εσωτερική) πληροφορία (για την ορθότητα του λόγου του γέροντα), έφυγαν χαρούμενοι. Ένας άγιος άνθρωπος, όταν είδε κάποιον ν' αμαρτάνει, έκλαψε πικρά και μονολόγησε: Αυτός σήμερα, εγώ οπωσδήποτε αύριο. και αυτός οπωσδήποτε μετανοεί, εγώ όμως όχι. Κοντά σ' ένα γέροντα κατοικούσε κάποιος αδελφός, κάπως αμελής, πού είχε λίγο καιρό στην ασκητική ζωή. Όταν λοιπόν αυτός ήταν ετοιμοθάνατος, κάθονταν κοντά του μερικοί αδελφοί. Τότε ο γέροντας, βλέποντας τον ν' αφήνει το σώμα με ιλαρότητα και χαρά και θέλοντας να ωφελήσει τους αδελφούς πού ήταν εκεί, του λέει: Αδελφέ, όλοι ξέρουμε ότι δεν έδειξες και μεγάλο ζήλο στην άσκηση. Πώς λοιπόν φεύγεις (από τη ζωή αυτή) τόσο πρόσχαρος; και ο αδελφός αποκρίθηκε: Πραγματικά, πάτερ, την αλήθεια λες. Από τότε όμως πού έγινα μοναχός, ξέρω πώς δεν έκρινα άνθρωπο ούτε κράτησα μνησικακία σε κανένα. Κι αν έτυχε ποτέ να διαφωνήσω με κάποιον, την ίδια ώρα συμφιλιωνόμουνα μαζί του. Σκέφτομαι λοιπόν να πω στο Θεό: "Κύριε, Εσύ είπες «μη κρίνετε, και ου μη κριθείτε» (Λουκ. 6:37)· και «άφετε, και άφεθήσεται υμίν» (πρβλ. Ματθ. 6:14)". Ό γέροντας τότε του λέει: Ή ειρήνη ας είναι μαζί σου, παιδί μου, γιατί και χωρίς κόπο σώθηκες. Ό άββάς Άμμωνάς, (πού είχε γίνει επίσκοπος), ήρθε κάποτε σ' έναν τόπο για να φάει. Εκεί ήταν ένας αδελφός με φήμη κακή, δηλαδή πόρνου. "Έτυχε μάλιστα να βρίσκεται τότε στο κελί του και ή γυναίκα, πού μαζί της αμάρτανε. Αυτοί λοιπόν πού έμεναν στον τόπο εκείνο, μόλις κατάλαβαν πώς ή γυναίκα ήταν στο κελί του αδελφού, κίνησαν για να τον διώξουν από το κελί του. Στο μεταξύ, μαθαίνοντας ότι βρίσκεται κοντά τους και ο επίσκοπος Άμμωνάς, ήρθαν και τον παρακάλεσαν να πάει μαζί τους, για να ελέγξουν μπροστά του τον αδελφό, πριν τον διώξουν. Ό αδελφός, παίρνοντας είδηση (τι του ετοίμαζαν), πρόλαβε κι έκρυψε τη γυναίκα σ' ένα μεγάλο πιθάρι, με άνοιγμα από πάνω. Ό άββάς Άμμωνάς, (σαν προορατικός πού ήταν), γνώρισε αυτό πού έκανε ο αδελφός. και φτάνοντας στο κελί του, μπήκε μέσα και κάθισε πάνω στο πιθάρι. "Ύστερα πρόσταξε να ερευνηθεί το κελί, ν' αναζητηθεί δηλαδή ή γυναίκα. Καθώς λοιπόν έψαξαν προσεκτικά παντού και ή γυναίκα δεν βρέθηκε, ο άββάς Άμμωνάς τους είπε: Ό Θεός να σας συγχωρέσει! και αφού έδωσε σε όλους την ευχή του, τους απομάκρυνε. Έπειτα έπιασε από το χέρι τον αδελφό και του είπε: Πρόσεχε την ψυχή σου, αδελφέ! και χωρίς να πει τίποτε άλλο, έφυγε. Ό άββάς Ησαΐας είπε: Ό (καλύτερος) τρόπος για ν' αναπαύσει κανείς τη συνείδηση του, είναι να μην κατακρίνει τον πλησίον και να ταπεινώνει τον εαυτό του. Κάποτε στη Σκήτη ένας αδελφός έπεσε σε κάποιο σφάλμα, και έγινε σύναξη (των άλλων για να τον δικάσουν). Στη σύναξη κάλεσαν και τον άββά Μωϋσή. Εκείνος όμως δεν ήθελε να έρθει. Ό πρεσβύτερος τον κάλεσε πάλι, παραγγέλλοντας του: Έλα, γιατί όλοι εσένα περιμένουν". Σηκώθηκε τότε, πήρε ένα λιωμένο ζεμπίλι, το γέμισε άμμο, το φορτώθηκε και ήρθε. Οι πατέρες, βγαίνοντας να τον προϋπαντήσουν και βλέποντας τον να έχει στον ώμο το ζεμπίλι, (πού από τις τρύπες του έτρεχε ή άμμος), τον ρώτησαν: Τι είναι τούτο, πάτερ; Οι αμαρτίες μου είναι, τους απάντησε ο γέροντας, πού γλιστράνε πίσω μου και δεν τις βλέπω. και όμως, ήρθα εγώ σήμερα να κρίνω ξένα αμαρτήματα! Μόλις τ' άκουσαν οι πατέρες, δεν είπαν τίποτα στον αδελφό (πού ήθελαν να δικάσουν), και τον συγχώρησαν. Ένας αδελφός είπε στον αββά Ποιμένα: Αν δω αδελφό, για τον όποιο άκουσα ότι αμάρτησε, δεν θέλω να τον βάλω στο κελί μου. "Αν όμως δω άλλον καλό, ευχαριστιέμαι μαζί του. Αν στον καλό κάνεις μια μικρή καλοσύνη, αποκρίθηκε ο γέροντας, διπλασίασε την σ' εκείνον πού άκουσες (ότι αμάρτησε)· γιατί αυτός είναι ο άρρωστος. "Έτσι θα σ' ελεήσει κι εσένα ο Θεός. Άλλος αδελφός ρώτησε (πάλι) τον αββά Ποιμένα: Τι να κάνω; και αποκρίθηκε ο γέροντας: Είναι γραμμένο: «Την ανομία μου εγώ αναγγέλλω και μεριμνήσω υπέρ της αμαρτίας μου» (Ψαλμ. 37:19). Ό αββάς Ποιμήν ήρθε κάποτε να κατοικήσει στα μέρη της Αιγύπτου. Κοντά του έμενε ένας αδελφός πού είχε γυναίκα, και ποτέ δεν τον ήλεγξε. Αυτή λοιπόν (ή γυναίκα) έτυχε να γεννήσει νύχτα. Το πήρε είδηση ο γέροντας και κάλεσε τον μικρότερο αδελφό (της συνοδείας) του. Πάρε μαζί σου ένα μπουκάλι κρασί, του είπε, και πήγαινε να το δώσεις στο γείτονα, γιατί το χρειάζεται σήμερα. Εκείνος έκανε όπως τον πρόσταξε ο γέροντας. Μόλις πήρε το κρασί ο αδελφός, κατανύχθηκε. Σε λίγες μέρες απομάκρυνε τη γυναίκα, αφού της έδωσε ότι είχε. Ύστερα ήρθε στο γέροντα και του είπε: Εγώ από σήμερα μετανοώ. Ό γέροντας του έδωσε θάρρος. Τότε ο αδελφός πήγε κι έχτισε άλλο κελί, δίπλα στου γέροντα. Κι άπ' αυτό ερχόταν (συχνά) στο γέροντα, πού τον καθοδηγούσε στο δρόμο του Θεού. Έτσι λοιπόν κέρδισε (ο άββάς Ποιμήν) τον αδελφό. Ένας γέροντας είπε: Μην κατακρίνεις τον πόρνο, αν είσαι αγνός, γιατί έτσι παραβαίνεις κι εσύ το νόμο. Αυτός πού είπε να μην πορνεύσεις, είπε και να μην κατακρίνεις. Ένας από τους πατέρες είπε: Δεν υπάρχει κάτω από τον ουρανό άλλο γένος σαν το χριστιανικό. και μέσα σ' αυτό πάλι, δεν υπάρχει άλλη τάξη σαν τη μοναχική. Εκείνα όμως πού βλάπτουν πολύ (τους μοναχούς και όλους τους χριστιανούς), είναι κατ' εξοχήν ή μεταξύ τους μνησικακία και ή κατάκριση. Όποιος απομακρύνει από την καρδιά του αυτά (τα δύο), κάνει ζωή αγγελική πάνω στη γη. Ένας γέροντας είπε: Αν δεις κανένα να γελάει ή να τρώει υπερβολικά, μην τον κατακρίνεις, αλλά πες καλύτερα: "Μακάριος είναι (ο άνθρωπος) αυτός, γιατί δεν έχει αμαρτίες, και γι' αυτό χαίρεται ή ψυχή του" Ένας γέροντας είπε: Αν δεις με τα μάτια σου κάποιον ν' αμαρτάνει, πες αμέσως: Ανάθεμα σε, σατανά! Γιατί αυτός (ο άνθρωπος) δεν φταίει". Και φύλαξε έτσι την καρδιά σου από την κατάκριση του αδελφού σου, γιατί αλλιώς το "Άγιο Πνεύμα σε εγκαταλείπει. Λέγε ακόμα στον εαυτό σου: Όπως νικήθηκε αυτός, έτσι (θα νικηθώ) κι εγώ! Και κλαίγε και ζήτα τη βοήθεια του Θεού και δείχνε συμπάθεια σε οποίον ακούσια έπεσε· γιατί κανένας δεν θέλει ν' αμαρτήσει ενώπιον του Θεού, όλοι γελιόμαστε (από το διάβολο). Ένας γέροντας είπε: Είκοσι χρόνια πολεμούσα επίμονα ένα λογισμό και παρακαλούσα το Θεό να (με βοηθήσει, ώστε να) βλέπω όλους τους ανθρώπους το ίδιο. Του αββα Ησαΐα Αν ένας άνθρωπος, πού κάνει μεγάλους (ασκητικούς) κόπους, δει κάποιον ολότελα αμαρτωλό ή αμελή, και του δείξει περιφρόνηση, μάταιη είναι όλη του ή μετάνοια· γιατί απορρίπτει ένα μέλος (του Σώματος) του Χρίστου, καταδικάζοντας το και μην αφήνοντας την κρίση στον Κριτή Θεό, μήτε κοιτάζοντας τις δικές του (μονάχα) αμαρτίες. Γιατί, στην παρούσα ζωή, όλοι είμαστε σαν σε νοσοκομείο: "Άλλος υποφέρει από το μάτι του, άλλος πονάει στο χέρι, άλλος έχει συρίγγιο ή οποιαδήποτε άλλη πάθηση, άπ' όσες υπάρχουν. και είναι μερικές πληγές άπ' αυτές, πού έχουν ήδη θεραπευθεί. "Αν όμως εκείνος πού θεραπεύθηκε φάει κάτι πού τον βλάπτει, τότε υποτροπιάζει. Έτσι γίνεται και μ' εκείνον πού βρίσκεται στο δρόμο της μετάνοιας, και κατακρίνει ή περιφρονεί κάποιον: Χάνει τη μετάνοια και ξανακυλιέται (στην αμετανοησία). Γιατί αν κάποιος άπ' αυτούς πού βρίσκονται σε νοσοκομείο και έχουν διάφορες ασθένειες, βογκάει για τη δική του πάθηση, μήπως θα του πει άλλος, "Γιατί βογκάς;". Ό καθένας τα δικά του δεν σκέφτεται; "Αν έκανα έτσι και με την αρρώστια των αμαρτιών μου, δεν θα είχα μάτια να κοιτάξω άλλον αμαρτωλό. Γιατί όλοι όσοι νοσηλεύονται σε νοσοκομείο, φυλάγονται ώσπου να 'ρθει ο γιατρός, απέχοντας άπ' ότι θα επιδεινώσει την πληγή τους. και ποιος είναι εκείνος πού δεν έχει πληγή; Αν παρατηρήσεις ελάττωμα στον αδελφό σου, μην του δείξεις περιφρόνηση, για να μην πέσεις στα χέρια των εχθρών σου (δαιμόνων). Πρόσεχε, να μην ειρωνευτείς ποτέ κανένα για την εμφάνιση του, και βλάψεις την ψυχή σου. Αν ή καρδιά σου πολεμείται να ταπεινώσει τον πλησίον, θυμήσου ότι γι' αυτό σε παραδίνει ο Θεός στα χέρια των έχθρων σου, κι έτσι θα ησυχάσεις γιατί πρέπει να ξέρεις τούτο, ότι ο άνθρωπος πού έχει να κατηγορήσει για οτιδήποτε τον αδελφό του, βρίσκεται μακριά από το έλεος του Θεού. Του αγίου Μαξίμου Πώς να μη φρίξουμε και να μη σαστίσουμε και να μη χάσουμε το μυαλό μας, πού ο Θεός και Πατέρας δεν κρίνει κανέναν, αλλά την κρίση όλη την έδωσε στον Υιό (Ίω. 5:22); και πού ο Υιός Του πάλι λέει «μη κρίνετε, ίνα μη κριθείτε» (Ματθ. 7:1); και πού ο Παύλος όμοια, «μη προ καιρού τι κρίνετε, έως αν έλθει ο Κύριος» (Α' Κορ. 4:5) και «εν ω κρίνεις τον έτερον, σεαυτόν κατακρίνεις» (Ρωμ. 2:1); και πού οι άνθρωποι, αντίθετα, άφησαν τις αμαρτίες τους, αφαίρεσαν την κρίση από τον Υιό και καταδικάζουν ο ένας τον άλλον; Ό ουρανός έμεινε κατάπληκτος άπ' αυτό, ή γη έφριξε, κι αυτοί μένουν αναίσθητοι και δεν ντρέπονται. Του αγίου Αναστασίου του Σιναΐτου Για να μπορέσουμε να μην κατακρίνουμε εκείνον πού αμαρτάνει φανερά, πρέπει να έχουμε στο νου μας το λόγο του Κυρίου: «Μη κρίνετε, και ου μη κριθείτε· μη καταδικάζετε, και ου μη καταδικαστείτε» (Λουκ. 6:37). Και του αποστόλου, πού λέει παραινετικά: «Ό δοκών έστάναι βλέπεται μη πέση» (Α' Κορ. 10:12). Και άλλου: «Εν ω κρίνεις τον έτερον, σεαυτόν κατακρίνεις» (Ρωμ. 2:1). Γιατί κανείς δεν γνωρίζει τα ιδιαίτερα του κάθε ανθρώπου, παρά μόνο ή ίδια του ή ψυχή, πού είναι μέσα του, όπως είπε (με το στόμα του αποστόλου) ο Κύριος (Α' Κορ. 2:11). Πολλοί άνθρωποι, βλέπεις, ενώ αμαρτάνουν πολλές φορές (φανερά) μπροστά στους ανθρώπους, μετά εξομολογούνται κρυφά μπροστά στο Θεό, και παίρνουν την άφεση και Τον ευαρεστούν και λαμβάνουν Πνεύμα "Άγιο. Κι έτσι, αυτοί πού εμείς νομίζουμε πώς είναι αμαρτωλοί, για το Θεό είναι δίκαιοι. Γιατί την αμαρτία τους την είδαμε, τα καλά έργα όμως, πού έκαναν κρυφά, δεν τα γνωρίζουμε. Γι' αυτό δεν πρέπει να κατακρίνουμε κανέναν, έστω κι αν τον δούμε με τα ίδια μας τα μάτια ν' αμαρτάνει. Επειδή δέκα βήματα αν απομακρυνθούμε άπ' αυτόν πού αμάρτησε, δεν (μπορούμε να) ξέρουμε τα κρυφά του έργα και το τι έκανε μαζί του ο Θεός. Ό προδότης Ιούδας, το βράδυ της Πέμπτης, ήταν με το Χριστό και τους μαθητές, ενώ ο ληστής ανάμεσα στους κακούργους και τους φονιάδες· και μόλις μπήκε ή Παρασκευή, ο Ιούδας κατρακύλησε στο «σκότος το εξώτερον» (Ματθ. 8:12), ενώ ο ληστής κατοίκησε στον παράδεισο μαζί με το Χριστό. Γι' αυτές λοιπόν τις ξαφνικές μεταβολές, καλό είναι να μην κρίνει ο άνθρωπος, ώσπου να έρθει ο Χριστός, Αυτός πού γνωρίζει τόσο καλά τους λογισμούς των ανθρώπων και φέρνει στο φως τα κρυφά των καρδιών τους. Γιατί «ο πατήρ... την κρίσιν πάσαν δέδωκε τω υιω» (Ίω. 5:22). "Έτσι, οποίος κρίνει τον άλλο, δηλαδή τον πλησίον του, σφετερίζεται το αξίωμα του Κριτή, κι ένας τέτοιος άνθρωπος είναι αντίχριστος. "Άλλωστε υπάρχουν μερικοί πού παίρνουν την άφεση των αμαρτημάτων τους με ποικίλες δοκιμασίες, χωρίς εμείς να το γνωρίζουμε. "Άλλοι πάλι καθαρίζονται (από την αμαρτία) με σωματική ασθένεια και μακροχρόνιο νόσημα. Γιατί λέει (ή Γραφή): «Παιδεύων επαίδευσε με ο Κύριος, και τω θανάτω ου παρέδωκέ με» (Ψαλμ. 117:18). Και ο απόστολος: «Κρινόμενοι υπό τον Κυρίου παιδευόμεθα, ίνα μη συν τω κοσμώ κατακριθώμεν» (Α' Κορ. 11:32). Αυτό ακριβώς έκανε Και στην περίπτωση εκείνου πού πόρνευσε, παραχωρώντας «παραδούνε τον τοιούτον τω σατανά εις όλεθρο της σαρκός, ίνα το πνεύμα σωθεί εν τη ήμερα του Κυρίου» (Α' Κορ. 5:5). Από τούτο μαθαίνουμε, ότι Και οι δαιμονισμένοι, αν υπομείνουν (τη δοκιμασία τους) ευχαριστώντας (το Θεό), σώζονται μ' αυτή την τιμωρία. Άλλοι, ικετεύοντας με θερμά δάκρυα το Θεό κι όταν ακόμα είχαν προσβληθεί από θανατηφόρα ασθένεια, βρήκαν έλεος, όπως ο βασιλιάς Εζεκίας (Β' Παραλ. 32:24). Άλλοι, αφού συμφιλιώθηκαν κρυφά με το Θεό Και μετανόησαν, μέσα σε λίγες μέρες έφυγαν από τη ζωή αυτή Και σώθηκαν. Γιατί σ' όποια ψυχική κατάσταση, είτε καλή είτε κακή, βρεθεί (την ώρα του θανάτου) ο άνθρωπος, σ' αυτή Και θα κριθεί. "Έτσι διακήρυξε ο Θεός με το στόμα του προφήτη Ιεζεκιήλ: «Εάν ποίηση άνθρωπος πάσας τας αδικίας, και αποστραφείς ποίηση δικαιοσυνην, των ανομιών αυτόν ου μη μνησθώ· εν ω γαρ εύρω αυτόν, εν αυτώ και κρίνω αυτόν» (πρβλ. Ίεζ. 33:1216). Είναι Και μερικοί, πού έλαβαν την άφεση των αμαρτιών χάρη σε αγίους ανθρώπους. Γιατί «θέλημα των φοβούμενων αυτόν ποιήσει» ο Κύριος (Ψαλμ. 144:19). Και μάρτυρας τούτου είναι ή Αγία Γραφή: Ό Ααρών, πού έφτιαξε το (χρυσό) μοσχάρι για τους Ισραηλίτες στο Χωρήβ, συγχωρήθηκε χάρη στις προσευχές του Μωϋσή (Εξ. 32:3035). Το ίδιο Και ή αδελφή του Μαριάμ, θεραπεύθηκε από τη λέπρα, όταν ο Μωυσής παρακάλεσε γι' αυτή το Θεό (Αριθ. 12:115). Ακόμα και ο Ναβουχοδονόσορ βρήκε έλεος από το Θεό με τις προσευχές του προφήτη Δανιήλ (Δαν. 4:134). Πολλές φορές Και οι άγιοι άγγελοι, πού έχουν πολλή παρρησία σ' Αυτόν, επειδή είναι αφοσιωμένοι υπηρέτες Του Και ποτέ δεν αμαρτάνουν ενώπιον Του, είναι δυνατόν να Του ζητήσουν ο ένας αυτού Και ο άλλος εκείνου του ανθρώπου τη σωτηρία. Και ο Θεός, πού λατρεύεται Και ευαρεστείται νύχταμέρα απ' αυτούς, ικανοποιεί τα αιτήματα τους, όπως ακριβώς και οι επίγειοι βασιλείς, για χάρη ειλικρινών φίλων τους πού τους παρακαλούν, αμνηστεύουν καμιά φορά και θανατοποινίτες. Ας μην κατακρίνουμε λοιπόν άνθρωπο, ακόμα κι αν τον δούμε ν' αμαρτάνει φανερά. Καλύτερα να τον συμβουλέψουμε ταπεινά και να προσευχηθούμε γι' αυτόν. ' Αν όμως δεν φτάνουν όσα (παραδείγματα) αναφέραμε, θα προσθέσουμε και άλλα, για να επιβεβαιώσουμε (όσα είπαμε). Πες μου δηλαδή, αγαπητέ, ποιος θα πίστευε, βλέποντας την πόρνη Ραάβ να πορνεύει απροσχημάτιστα στην Ιεριχώ, ότι θα της συγχωρούσε ο Θεός όλες τις πορνείες της και θα τη δικαίωνε, επειδή δέχθηκε (και βοήθησε) τους κατασκόπους του Ισραήλ (Ίησ. Ναυή 2:121); Η ότι ο τελώνης, ο άρπαγας και άδικος, πού προσευχόταν μαζί με το Φαρισαίο, θα κέρδιζε μ' έναν αναστεναγμό το έλεος του Θεού και θα κατέβαινε «δεδικαιωμένος εις τον οίκον αυτού» (Λουκ. 18:914); Η ότι ο Σαμψών, μολονότι αυτοκτόνησε (Κριταί 16:30), βρίσκεται ανάμεσα στους αγίους, όπως μαρτυρεί ο Παύλος (Έβρ. 11:32); Η ότι ο Μανασσής, πού για πενήντα δύο χρόνια λάτρευε τα είδωλα και έκανε ολόκληρο τον Ισραηλιτικό λαό να παρανομήσει και να αποστατήσει από το Θεό, αυτός λοιπόν, ποιος θα περίμενε ότι μέσα σε μια ώρα, με μια μικρή προσευχή, θα λάβαινε συγχώρηση, καθώς ή Γραφή αναφέρει (Β' Παραλ. 33:120); Γιατί όταν κλείστηκε από το βασιλιά των Άσσυρίων μέσα σ' ένα χάλκινο ομοίωμα ζώου, προσευχήθηκε στο Θεό με τη γνωστή προσευχή του, εκεί μέσα στο ομοίωμα του ζώου, και με τη δύναμη του Θεού εκείνο έγινε θρύψαλα. Τότε άγγελος Κυρίου τον μετέφερε στην Ιερουσαλήμ, οπού έζησε με μετάνοια, όπως διηγούνται οι ιστοριογράφοι. Αφήνω όμως τα παλιά και κλείνω το λόγο θυμίζοντας (και πάλι) τον άγιο ληστή, πού σταυρώθηκε (μαζί με το Χριστό). Αν άραγε το μυστήριο, πού συντελέσθηκε σ' αυτόν, είχε γίνει κρυφά, θα μπορούσε ποτέ να πιστέψει κανένας άνθρωπος πάνω στη γη, ότι εκείνος ο στυγερός, πού λήστεψε πολλούς, εκείνος πού σκότωσε μικρούς και μεγάλους, δικαίους και αδίκους, εκείνος πού δίδαξε και σε άλλους την παρανομία της ληστείας, στο τέλος της ζωής του θα δικαιωνόταν μ' ένα του λόγο, και ότι, πολύ περισσότερο, θα γινόταν (ο πρώτος) οικιστής του παραδείσου (Λουκ. 23:4243); "Όλ’ αυτά δεν τα εξήγησα, και μάλιστα μακραίνοντας το λόγο, μάταια, μα επειδή ξέρω ότι ή γλώσσα πολλών είναι κοφτερή «υπέρ πάσαν μάχαιραν δίστομον» (Έβρ. 4:12) όταν κατακρίνει τα ξένα (σφάλματα). Αυτοί, κι αν δουν μύρια καλά σ' έναν άνθρωπο, μόλις παρατηρήσουν κάποιο ανθρώπινο ελάττωμα του γιατί κανείς δεν είναι αναμάρτητος, παρά μόνο ο Θεός , αφήνουν και παραβλέπουν τα μύρια εκείνα προτερήματα του, και παρουσιάζουν πάντα εκείνο μόνο το μικρό ελάττωμα, κάνοντας το γνωστό και στους άλλους ανθρώπους. Πάνω σ' αυτούς (τους κακολόγους) θα ξεσπάσει δίκαια ή τιμωρία του Θεού, όχι μόνο γιατί αμαρτάνουν οι ίδιοι, αλλά και γιατί βλάπτουν και καταστρέφουν (ψυχικά) και τους άλλους.
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων απο το Βιβλίο:
ΜΙΚΡΟΣ ΕΥΕΡΓΕΤΙΝΟΣ
Επιλογή και νεοελληνική απόδοση κειμένων «πάνυ ωφέλιμων μοναχοίς τε και κοσμικοίς» από τη
ΣΥΝΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΘΕΟΦΘΟΓΓΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΩΝ ΤΩΝ ΘΕΟΦΟΡΩΝ ΚΑΙ ΑΓΙΩΝ ΠΑΤΕΡΩΝ
του μοναχού Παύλου Ευεργετινού ( 1054)
ΕΚΔΟΣΗ ΤΡΙΤΗ ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΠΑΡΑΚΛΗΤΟΥ ΩΡΩΠΟΣ ΑΤΤΙΚΗΣ 2001
Επίτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο με αναφορά πηγής το
Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου