Ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος συγκινεῖ τὸν Θεὸ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4

Ἡ συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος συγκινεῖ τὸν Θεὸ

Ἡ ἀναγνώριση τοῦ σφάλματός μας

Γέροντα, ὁ Ἀββᾶς Ἰσαὰκ λέει ὅτι πρέπει νὰ αἰσθάνεσαι στὴν προσευχὴ σὰν παιδί1.

– Ναί, ἀλλὰ νὰ νιώθης ὅτι εἶσαι ἕνα ἄτακτο παιδί.

Νὰ ἀναγνωρίζης ὅτι στενοχώρησες τὸν Πατέρα σου καὶ νὰ κλαῖς γι᾿ αὐτό.

Τότε θὰ νιώθης τὰ χάδια τὰ θεϊκά. Ὄχι νὰ λές: «Ἐπειδὴ εἶμαι παιδί, ὁ Θεὸς πρέπει νὰ μ᾿ ἀγαπάη καὶ νὰ μὲ συγχωρῆ, ἂς κάνω ἀταξίες».

– Γέροντα, ἀνησύχησα, ὅταν διάβασα στὸν Ἅγιο Γρηγόριο Νύσσης ὅτι, γιὰ νὰ ἐπικαλεσθοῦμε «Πατέρα» τὸν Θεό, πρέπει νὰ ἔχουμε φθάσει στὴν ἀπάθεια2, ἀλλιῶς εἶναι «ὕβρις καὶ λοιδορία»3.

–  Εὐλογημένη,  μὴ στενοχωριέσαι.  Αὐτὸ  τὸ  ἔγραψε ὁ  Ἅγιος γιὰ ὅσους ζοῦν ρέμπελα καὶ ἁμαρτωλά. Ὅταν ὅμως ἁμαρτάνη κανείς, ἀλλὰ συναισθάνεται βαθιὰ τὴν ἐνοχή του, τότε μπορεῖ νὰ ὀνομάζη «Πατέρα» τὸν Θεό.

– Γέροντα, αἰσθάνομαι ὅτι δὲν εἶμαι ἐντάξει ἀπέναντι στὸν Θεό, καὶ αὐτὸ μὲ πονάει.

–  Ἀπὸ  τὴν  στιγμὴ  ποὺ  αἰσθάνεσαι  ὅτι  δὲν  εἶσαι  ἐντάξει  καὶ  λὲς  ταπεινὰ

«ἥμαρτον, Θεέ μου», ὁ Θεὸς συγχωρεῖ, βοηθάει καὶ χαριτώνει, καὶ ἂν σὲ βρῆ στὴν

κατάσταση αὐτὴν ὁ θάνατος, θὰ σωθῆς. Γιατὶ δὲν λὲς ἁπλῶς πὼς δὲν εἶσαι ἐντάξει καὶ  μένεις σὲ ἕναν  στραβὸ  δρόμο,  ἀλλὰ ἀγωνίζεσαι.  Δὲν  εἶσαι,  Θεὸς φυλάξοι,  σὲ δαιμονικὴ  κατάσταση.  Λίγο-πολύ,  ἐδῶ  στὸ  μοναστήρι,  ὅλες  οἱ  ἀδελφές,  μὲ  τὴν βοήθεια τοῦ Θεοῦ, εἶστε ἐν μετανοίᾳ. Ὕστερα, νὰ ξέρης, ὁ πνευματικὸς ἄνθρωπος, ὅταν αἰσθάνεται ὅτι εἶναι χάλια, δέχεται τὴν θεία Χάρη, γιατὶ εἶναι ἕνα ξέπλυμα αὐτὴ ἡ συναίσθηση ποὺ ἔχει γιὰ τὴν ἁμαρτωλότητά του.

Ἐγώ, ὅταν κάποιος μὲ πόνο μοῦ λέει: «εἶμαι τέτοιος, τέτοιος», τὸν χαίρομαι, γιατί, ἀφοῦ ἀναγνωρίζει τὰ σφάλματά του, θὰ ἐλευθερωθῆ ἀπὸ αὐτά. Βρῆκα κάποτε ἕναν ἄνθρωπο ποὺ ἔμενε σὲ ἕνα καλύβι μὲ τὰ γατιά, μὲ τὰ σκυλιά. Οὔτε φωτιὰ ἄναβε, γιατὶ φοβόταν μὴν κάψη τὸ καλύβι. Ἦταν τελείως ἐγκαταλελειμμένος! Τὸν πόνεσα, τὸν λυπήθηκα, ἀλλὰ ἐκεῖνος μοῦ εἶπε: «Μὴ μὲ λυπᾶσαι, μωρὲ καλόγερε· ἐγὼ πρέπει νὰ βασανισθῶ. Ἂν ἤξερες τί ἔχω κάνει, δὲν θὰ μὲ λυπόσουν. Γιὰ μένα, κι ἐδῶ ποὺ εἶμαι, πολὺ εἶναι». Ἔ, αὐτόν, ὅ,τι κι ἂν ἔχη κάνει, δὲν θὰ τὸν οἰκονομήση ὁ Θεός; Καὶ τώρα4    ποὺ  ἤμουν  στὸ  νοσοκομεῖο,  ἦρθε  μιὰ  γυναίκα,  ποὺ  τὰ  χέρια  της  ἦταν τρυπημένα ἀπὸ τὶς μεταγγίσεις! Ἦταν τελείως χάλια! Δὲν εἶχε  ἡ φουκαριάρα φλέβα γιὰ φλέβα! «Δὲν ἔχω κανένα καλό, μοῦ λέει. Μήπως μὲ λυπηθῆ ἀπὸ αὐτὰ ὁ Θεὸς καὶ μὲ πάρη στὸν Παράδεισο! Ἔχω ἐκεῖνο, ἐκεῖνο τὸ ἐλάττωμα...». Καὶ ἔλεγε-ἔλεγε ἕνα σωρὸ κουσούρια. Τί λεπτὴ ἐργασία ἔκανε στὸν ἑαυτό της! Ἐγὼ σὲ τέτοια κατάσταση

ἄλλον ἄνθρωπο δὲν εἶδα!

– Γέροντα, ἄκουσα κάποιον νὰ λέη: «Ἔχω τὸν λογισμὸ ὅτι ὁ Χριστὸς θὰ φερθῆ μὲ ἐπιείκεια». Εἶναι σωστὸς αὐτὸς ὁ λογισμός;

– Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἔχη μεγάλη ταπείνωση, ἀναγνωρίζη τὸ σφάλμα του, αἰσθάνεται τὴν ἐνοχή του σὲ μεγάλο βαθμὸ καὶ ὑποφέρη, τότε ὁ Χριστὸς θὰ φερθῆ μὲ ἐπιείκεια καὶ θὰ τὸν συγχωρήση. «Παιδί μου, θὰ τοῦ πῆ, μὴν τὸ σκέφτεσαι πιά· πάει, ἔληξε». Ἂν ὅμως δὲν συναισθάνεται τὴν ἐνοχή του καὶ ἀναπαύη τὸν λογισμό του ὅτι ὁ Χριστὸς θὰ φερθῆ μὲ ἐπιείκεια καὶ εὐσπλαχνία, αὐτὸ εἶναι πολὺ ἐπικίνδυνο. Δηλαδὴ ὁ Χριστὸς θὰ βραβεύση τοὺς ἁμαρτωλούς;

Ἡ καλὴ ἀναγνώριση τοῦ ἑαυτοῦ μας συγκινεῖ τὸν Θεὸ καὶ μᾶς δίνει βοήθεια θεϊκὴ καὶ χαρὰ παραδεισένια. Ἂν μᾶς βοηθοῦσε καὶ ἡ μὴ ἀναγνώριση, ὁ Θεὸς οὔτε καὶ αὐτὴν θὰ μᾶς τὴν ζητοῦσε.

– Γέροντα, εἴπατε «ἡ καλὴ ἀναγνώριση» τοῦ ἑαυτοῦ μας· ὑπάρχει καὶ κακὴ

ἀναγνώριση;

–  Ναί,  μπορεῖ  νὰ  ἔχη  κανεὶς  λανθασμένη  γνώση    τοῦ  ἑαυτοῦ  του,  νὰ  τὸν

δικαιολογῆ καὶ νὰ ἀναπαύη τὸν λογισμό του. Γι᾿ αὐτό, ὅταν λέω ὅτι ὑπάρχει ἀναγνώριση τοῦ σφάλματος, ἐννοῶ ὅτι ὑπάρχει ἔστω καὶ μιὰ μικρὴ προσπάθεια γιὰ διόρθωση. Σοῦ χρωστάω π.χ. πεντακόσιες χιλιάδες δραχμὲς καί, ὅταν σὲ βλέπω, λέω:

«σοῦ χρωστάω καὶ πεντακόσιες χιλιάδες», ἀλλὰ δὲν μὲ ἀπασχολεῖ νὰ ἐπιστρέψω τὸ

χρέος· ἁπλῶς ἀναγνωρίζω ὅτι ἔχω ἕνα χρέος. Μετὰ ἀπὸ λίγο πάλι τὸ σκέφτομαι καὶ σοῦ  λέω:  «ναί,  ναί,  ἔχω  καὶ  ἕνα  χρέος».  Αὐτὸ  δὲν  θὰ  πῆ  ἀναγνώριση.  Ὅταν ἀναγνωρίζη κανεὶς πραγματικὰ ὅτι ἔχει ἕνα χρέος, δὲν κοιμᾶται· ψάχνει νὰ βρῆ πῶς νὰ τὸ ἐξοφλήση. Καὶ τότε, ὅταν λέη «ἔχω ἕνα χρέος», πληροφορεῖται καὶ ὁ ἄλλος, ἀπὸ τὸν τρόπο ποὺ τὸ λέει, ὅτι πράγματι τὸν ἀπασχολεῖ τὸ θέμα.

Συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητος καὶ πρόοδος στὸν ἀγώνα

– Γέροντα, ὅταν κανεὶς δὲν πηγαίνη καλὰ στὸν ἀγώνα του, εἶναι σωστὸ νὰ λέη:

«Τέτοιος εἶσαι καὶ θὰ εἶσαι. Τίποτε καλύτερο δὲν περιμένω ἀπὸ σένα»;

– Ἂν ἀντιμετωπίζη ἔτσι τὴν κατάστασή του, μπορεῖ νὰ πλανηθῆ· νὰ φθάση νὰ πῆ: «Ὅσοι εἶναι νὰ πᾶνε στὸν Παράδεισο, θὰ πᾶνε. Ἑπομένως, γιατί νὰ ἀγωνισθῶ;». Δηλαδὴ οἱ  Ἅγιοι  ἁγίασαν  χωρὶς  ἀγώνα;  Αὐτός, ἐνῶ δὲν  ἀγωνίζεται,  περιμένει  νὰ διορθωθῆ, νὰ ἐλευθερωθῆ ἀπὸ τὰ πάθη του. Κάνει σὰν ἐκεῖνον τὸν γέρο ποὺ ἤθελε νὰ φάη μοῦρα καὶ καθόταν κάτω ἀπὸ τὴν μουριὰ μὲ ἀνοιχτὸ τὸ στόμα καὶ περίμενε νὰ πέση κανένα μοῦρο στὸ στόμα του.

– Γέροντα, πῶς θὰ καταλάβω ἂν ἔχω πνευματικὴ πρόοδο;

–  Ἂν  ἔχης  συναίσθηση  τῆς  ἁμαρτωλότητός  σου,  θὰ  ἔχης  καὶ  πνευματικὴ

πρόοδο. Ὅσο μεγαλύτερες βλέπεις τὶς ἁμαρτίες σου, τόσο μεγαλύτερη συναίσθηση θὰ ἀποκτᾶς καὶ τόσο θὰ προοδεύης.

– Μπορεῖ, Γέροντα, κάποιος νὰ ἀναγνωρίζη τὸ σφάλμα του καὶ νὰ μὴν προοδεύη;

– Ὅταν ὁ ἄνθρωπος ἀναγνωρίζη τὸ σφάλμα του καὶ πέφτη ξανά, χωρὶς νὰ θέλη, σημαίνει ὅτι ὑπάρχει ὑπερηφάνεια ἢ προδιάθεση γιὰ ὑπερηφάνεια, καὶ γι᾿ αὐτὸ δὲν τὸν βοηθάει ὁ Θεὸς νὰ προκόψη.

Τὸ  νὰ  συναισθανθῆ  κανεὶς  τὴν  ἁμαρτωλότητά  του,  εἶναι  μεγάλη  δύναμη,

μεγάλη  ὑπόθεση.  Μετὰ  σιχαίνεται  τὸν  ἑαυτό  του,  ταπεινώνεται,  ἀποδίδει  ὅλα  τὰ

καλὰ στὴν φιλανθρωπία καὶ στὴν ἀγαθότητα τοῦ Θεοῦ καὶ αἰσθάνεται μεγάλη εὐγνωμοσύνη. Γι᾿ αὐτὸ ὁ Θεὸς ἀγαπάει περισσότερο τοὺς ἁμαρτωλοὺς ποὺ ἀναγνωρίζουν τὴν ἁμαρτωλότητά τους, μετανοοῦν καὶ ζοῦν μὲ ταπείνωση, παρὰ ἐκείνους ποὺ ἀγωνίζονται πολύ, ἀλλὰ δὲν ἀναγνωρίζουν τὴν ἁμαρτωλότητά τους καὶ δὲν ἔχουν μετάνοια.

Νὰ ζητᾶμε ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν διόρθωσή μας

– Γέροντα, ὅταν οἱ Πατέρες λένε ὅτι μετάνοια εἶναι νὰ ἀποφασίση κανεὶς νὰ μὴν ξανακάνη τὰ προηγούμενα ἁμαρτήματα καὶ νὰ λυπᾶται γι᾿ αὐτά, σημαίνει ὅτι διαρκῶς πρέπει νὰ τὰ θυμᾶται;

–   Ὄχι,   δὲν   θυμᾶται   κάθε   ἁμαρτία   χωριστά,   ἀλλὰ   ἔχει   συνέχεια   τὴν

συναίσθηση  τῆς  ἁμαρτωλότητός  του.  Μέχρις  ἑνὸς  σημείου  πρέπει  νὰ  σκέφτεται κανεὶς ἕνα σφάλμα του καὶ ὕστερα νὰ ζητᾶ ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ καί, ἂν δὲν ὑπάρχη ὑπερηφάνεια, ὁ Θεὸς θὰ βοηθήση. Ἰδίως ὅταν κάποιος εἶναι εὐαίσθητος, καλύτερα εἶναι νὰ ξεχνᾶ παλιὲς ἁμαρτίες του, ἀφοῦ ἔχουν τακτοποιηθῆ μὲ τὴν μετάνοια καὶ τὴν ἐξομολόγηση. Μπορεῖ τὸ ταγκαλάκι νὰ τοῦ θυμίζη παλιές του ἁμαρτίες  καὶ  νὰ  τὸν  ζαλίζη  μὲ  λογισμούς,  γιὰ  νὰ  τοῦ  τρώη  τὴν  ὥρα  καὶ  νὰ  τὸν περισπᾶ ἀπὸ τὴν προσευχή. Ἕνας ὅμως ποὺ δὲν εἶναι εὐαίσθητος καὶ βλέπει νὰ γεννιέται μέσα του ὑπερηφάνεια, τότε καλὰ εἶναι νὰ φέρνη στὸν νοῦ του τὶς ἁμαρτίες του, γιὰ νὰ ταπεινώνεται.

– Γέροντα, μπορεῖ κάποιος νὰ ἔχη συναίσθηση τῆς ἁμαρτωλότητός του καὶ νὰ

μὴν ἔχη μετάνοια;

– Ναί, ἂν δὲν ἔχη ταπείνωση. Ὅταν στὴν μετάνοια ἀνακατεύεται ὁ ἐγωισμός,

συνέχεια ὁ ἄνθρωπος σκέφτεται: «πῶς τὸ ἔκανα αὐτό, πῶς τὸ εἶδαν οἱ ἄλλοι, τί ἰδέα θὰ σχηματίσουν;», καὶ βασανίζεται. Τὸ «πῶς τὸ ἔκανα πάλι» καὶ τὸ «πῶς κατήντησα» ἔχει ἐγωισμό· δὲν ἔχει μετάνοια. Πρέπει νὰ καταλάβη ὅτι ἔσφαλε καὶ νὰ ζητήση ταπεινὰ τὸ ἔλεος τοῦ Θεοῦ. «Θεέ μου, νὰ πῆ, ἔσφαλα, συγχώρεσέ με. Τέτοιος παλιάνθρωπος εἶμαι. Λυπήσου με. Ἂν δὲν μὲ βοηθήσης, χειρότερος μπορῶ νὰ γίνω, καλύτερος δὲν μπορῶ νὰ γίνω. Μόνος μου δὲν πρόκειται νὰ διορθωθῶ», καὶ νὰ προσπαθήση νὰ μὴν τὸ ξανακάνη. Πολλοὶ ἄνθρωποι ποὺ ἔσφαλαν καὶ πόνεσαν, γιατὶ πλήγωσαν τὸν Θεὸ καὶ ὄχι γιατὶ ξέπεσαν στὰ μάτια τῶν ἀνθρώπων, ἁγίασαν.

Ὅταν κάποιος ζῆ κοσμικὰ καὶ κόβη μετὰ τὶς σχέσεις του μὲ τὸ κοσμικὸ πνεῦμα, ἕλκεται   πολλὲς   φορὲς   ἀπὸ   αὐτό,   χωρὶς   νὰ   τὸ   θέλη.   Δὲν   πρέπει   ὅμως   νὰ ἀπογοητεύεται. Νομίζω, σ᾿ αὐτὴν τὴν περίπτωση, πρόοδος εἶναι καὶ τὸ ὅτι ἀρχίζει ἡ καλὴ ἀνησυχία, ποὺ ἐλέγχει τὴν ψυχὴ γιὰ τὰ σφάλματα ποὺ ἔκανε καὶ γιὰ ὅ,τι ἔπρεπε νὰ κάνη, ἀλλὰ δὲν ἔκανε. Σιγὰ-σιγὰ γίνεται μιὰ πάλη, ταπεινώνεται ἀκουσίως ὁ ἄνθρωπος καὶ ἀπελπίζεται μὲ τὴν καλὴ ἀπελπισία, δηλαδὴ ἀπελπίζεται ἀπὸ τὸ ἐγώ του. Τότε ὅλα τὰ ἀποδίδει στὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ καὶ πιστεύει ἀληθινὰ ἐκεῖνο ποὺ εἶπε ὁ Κύριος: «Χωρὶς ἐμοῦ οὐ δύνασθε ποιεῖν οὐδέν»5. Ἂν στὴν συνέχεια ἀγωνισθῆ φιλότιμα,

μὲ πολλὴ ταπείνωση, ἐλπίζοντας στὴν παντοδυναμία τοῦ Θεοῦ, ὁ Καλὸς Θεὸς θὰ τὸν

ἐλεήση.

Ἡ λύπη γιὰ τὰ σφάλματά μας

– Γέροντα, πῶς θὰ βοηθηθῆ κανεὶς νὰ μὴν ξανακάνη τὸ ἴδιο σφάλμα;

– ῍ Αν πονέση πραγματικὰ γιὰ τὸ σφάλμα του, δὲν θὰ τὸ ξανακάνη. Πρέπει νὰ ὑπάρχη ἐσωτερικὴ συντριβὴ μὲ εἰλικρινῆ μετάνοια, γιὰ νὰ διορθωθῆ. Γι᾿ αὐτὸ λέει ὁ Ἀββᾶς Μάρκος ὁ Ἀσκητής: «Ἂν ὁ ἄνθρωπος δὲν στενοχωρηθῆ κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματός του, εὔκολα περιπίπτει εἰς τὸ αὐτὸ σφάλμα»6. Δηλαδή, ἂν εἶναι μικρὸ τὸ σφάλμα, χρειάζεται μικρότερη μετάνοια, ἂν εἶναι μεγαλύτερο, μεγαλύτερη μετάνοια. Ὅταν κανεὶς δὲν πιάνη τὸ μέγεθος τῆς πτώσεώς του καὶ δὲν λυπᾶται «κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος», τότε εὔκολα πέφτει στὸ ἴδιο ἢ καὶ σὲ μεγαλύτερο σφάλμα.

– Πῶς θὰ καταλάβουμε ὅτι δὲν λυπηθήκαμε «κατ᾿ ἀναλογίαν τοῦ σφάλματος»;

– Ἀπόδειξη ἂν πέφτετε πάλι στὸ ἴδιο σφάλμα. Ὕστερα, ὅταν παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, νὰ μὴν κάνετε μόνο διάγνωση. Ἐσεῖς συνέχεια κάνετε μικροβιολογικὲς ἐξετάσεις, βρίσκετε τὸ μικρόβιο, τὸ κοιτᾶτε καὶ λέτε: «πρέπει νὰ τὸ σκοτώσω», ἀλλὰ δὲν  ἀρχίζετε  θεραπεία.  Ἐντάξει,  διαπιστώσατε  ὅτι  ἔχετε  μιὰ  πάθηση.  Τάκ,  νὰ κοιτάξετε πῶς θὰ τὴν θεραπεύσετε. Τί ὠφελεῖ νὰ κάνετε συνέχεια ἀναλύσεις– ἀναλύσεις, χωρὶς νὰ προσπαθῆτε νὰ διορθωθῆτε; Λέτε: «ἔχω ἐκεῖνο τὸ πάθος, ἔχω τὸ ἄλλο», ἀλλὰ δὲν τὰ κόβετε καὶ παραμένετε στὰ ἴδια μοιρολογώντας. Ἔτσι σπαταλᾶτε τὶς δυνάμεις σας καὶ χαραμίζεστε. Χαραμίζετε τὸ μυαλό σας, τὴν καρδιά σας. Ἀρρωσταίνετε ἀπὸ τὴν στενοχώρια καὶ ὕστερα δὲν κάνετε τίποτε. Ἔπειτα, ὅταν γίνετε καλά, ἀρχίζετε: «Καὶ γιατί τότε ἀρρώστησα καὶ πῶς ἀρρώστησα;». Δὲν λέω, θὰ παρακολουθῆτε τὸν ἑαυτό σας, δὲν θὰ ἀφήνετε τὰ σφάλματά σας νὰ περνᾶνε ἀπαρατήρητα, ἀλλὰ μέχρις ἑνὸς σημείου, βρὲ παιδάκι μου, καὶ ἡ στενοχώρια! Ὄχι ἀδιαφορία, ἀλλὰ ὄχι καὶ κακομοιριά! Ἔκανες κάτι ποὺ δὲν ἦταν σωστό; Τὸ σκέφτηκες; Τὸ εἶδες; Τὸ ἀναγνώρισες; Τὸ ἐξομολογήθηκες; Προχώρα· μὴ σκαλώνης. Κράτησέ το μόνο στὸν νοῦ σου, γιὰ νὰ προσέξης ἄλλη φορά, ἂν σοῦ δοθῆ παρόμοια ἀφορμή. Ἡ στενοχώρια γιὰ τὰ σφάλματά μας εἶναι ἄσκοπη, ὅταν δὲν προσπαθοῦμε νὰ τὰ διορθώσουμε.   Εἶναι   σὰν   νὰ   κλαῖμε   ἕναν   ἄρρωστο   συνέχεια,   χωρὶς   νὰ   τοῦ προσφέρουμε βοήθεια γιὰ νὰ ἀναρρώση.

– Καὶ ὅταν, Γέροντα, δίκαια ταλαιπωρῆσαι γιὰ ἕνα σφάλμα σου, καὶ τότε δὲν πρέπει νὰ λυπᾶσαι;

– Ὄχι, πρέπει νὰ λυπᾶσαι, ἀλλὰ ἡ λύπη νὰ εἶναι ἀνάλογη, σύμμετρη μὲ τὸ σφάλμα σου. Ἂν δὲν πονέσης, θὰ εἶσαι «τραλαλὰ» καὶ θὰ ξαναπέσης στὸ ἴδιο λάθος· δὲν θὰ διορθωθῆς. Ὅταν ὅμως ἀπὸ τὴν λύπη τῆς μετανοίας περνᾶς στὴν ἀπόγνωση, τότε σημαίνει ὅτι ἔχεις λυπηθῆ περισσότερο ἀπὸ ὅσο ἔπρεπε. Σ᾿ αὐτὲς τὶς περιπτώσεις χρειάζεται νὰ δώσης στὸν ἑαυτό σου λίγο κουράγιο καὶ νὰ ἀντιμετωπίσης τὸ σφάλμα μὲ λίγη καλὴ ἀδιαφορία.

Αὐτομεμψία ὄχι ἀπελπισία

–   Γέροντα,   εἶναι   εὔκολο   ἐξαρχῆς   νὰ   συναισθανθοῦμε   σὲ   βάθος   τὴν

ἁμαρτωλότητά μας;

– Ὁ Θεὸς ἀπὸ ἀγάπη δὲν ἐπιτρέπει στὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς μας ζωῆς νὰ

συναισθανθοῦμε   τὴν   ἁμαρτωλότητά   μας,   γιὰ   νὰ   μὴν   καμφθοῦμε.   Ὑπάρχουν φιλότιμες καὶ εὐαίσθητες ψυχὲς ποὺ δὲν θὰ τὸ ἄντεχαν καὶ θὰ πάθαιναν ζημιά. Θαμπώνει τὰ μάτια μας καὶ δὲν βλέπουμε ὅλα μαζὶ τὰ σφάλματά μας. Μπορεῖ π.χ. νὰ ἔχουμε κουτσουλιὲς στὸ μανίκι μας, καὶ ἐμεῖς νὰ νομίζουμε ὅτι εἶναι λουλούδια. Προχωρώντας  στὸν  ἀγώνα  μας,  λίγο-λίγο,  ἐπιτρέπει  ὁ  Θεὸς  νὰ  ἀρχίσουμε  νὰ βλέπουμε τὰ σφάλματά μας καὶ μᾶς δίνει καὶ δύναμη νὰ ἀγωνισθοῦμε, γιὰ νὰ τὰ διορθώσουμε. Ἡ λεπτὴ ἐργασία βλάπτει, ὅταν δὲν ὑπάρχη πεῖρα. Τὸ ἴδιο συμβαίνει καὶ μὲ τὴν συναίσθηση τῶν εὐεργεσιῶν τοῦ Θεοῦ. Ἂν ἔβλεπε ὁ ἄνθρωπος τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ στὴν ἀρχὴ τῆς πνευματικῆς του ζωῆς, θὰ πάθαινε πνευματικὴ αἱμορραγία. Γιατί, ὅταν κανεὶς βλέπη τὶς εὐεργεσίες τοῦ Θεοῦ καὶ συναισθάνεται τὴν ἀχαριστία του, μετὰ λειώνει.

– Γέροντα, δὲν βλέπω τὰ σφάλματά μου καὶ ἡ καρδιά μου εἶναι πέτρα.

– Μερικὲς φορὲς ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ μὴ βλέπουμε τὰ σφάλματά μας καὶ νὰ εἶναι ἡ καρδιά μας πέτρα, γιατὶ μπορεῖ ὁ διάβολος νὰ μᾶς ρίξη στὴν ἀπελπισία. Ὁ ἄνθρωπος πρέπει νὰ σκέφτεται τὴν ἁμαρτωλότητά του μὲ διάκριση. Ἡ μετάνοια ποὺ ἔχει μέσα της ἄγχος καὶ ἀπελπισία δὲν εἶναι ἀπὸ τὸν Θεό· ἔχει βάλει καὶ τὸ ταγκαλάκι τὴν οὐρίτσα του. Πρέπει νὰ προσέξη κανείς, γιατὶ μπορεῖ ὁ διάβολος νὰ τὸν πιάση ἀπὸ τὰ δεξιά, ἀπὸ τὴν μετάνοια, καὶ νὰ τὸν πετάξη στὰ ἀριστερά, στὴν θλίψη καὶ στὴν ἀπογοήτευση, ὥστε νὰ τὸν τσακίση ψυχικὰ καὶ σωματικὰ καὶ νὰ τὸν ἀχρηστέψη. Φέρνει δηλαδὴ τὴν ἄλλη συντριβή, ποὺ ἔχει ἄγχος, γιὰ νὰ τὸν κάνη συντρίμμια. Μπορεῖ λ.χ. νὰ τοῦ πῆ: «Εἶσαι πολὺ ἁμαρτωλός, δὲν θὰ σωθῆς». Δῆθεν ἐνδιαφέρεται γιὰ τὴν ψυχή του, καὶ τοῦ δημιουργεῖ ἄγχος καὶ ἀπελπισία! Μὰ δὲν θὰ ἀφήσω τὸν διάβολο νὰ κάνη ὅ,τι θέλει. Ὅταν ὁ διάβολος σοῦ λέη: «εἶσαι ἁμαρτωλή», νὰ τοῦ λές:

«Τί σὲ ἐνδιαφέρει ἐσένα; Ὅταν θέλω ἐγώ, θὰ πῶ ὅτι εἶμαι ἁμαρτωλή, ὄχι ὅταν θέλης

ἐσύ».

– Γέροντα, ποῦ ὀφείλεται ἡ μελαγχολία ποὺ ἔρχεται πολλὲς φορὲς στὴν ψυχή;

– Ἡ μελαγχολία καὶ τὸ πλάκωμα τῆς ψυχῆς ὀφείλονται συνήθως σὲ τύψεις ἀπὸ εὐαισθησία, καὶ τότε ὁ ἄνθρωπος χρειάζεται νὰ ἐξομολογηθῆ, γιὰ νὰ μπορέση νὰ βοηθηθῆ ἀπὸ τὸν πνευματικό. Γιατί, ἂν εἶναι εὐαίσθητος, μπορεῖ τὸ σφάλμα ποὺ ἔκανε νὰ εἶναι πολὺ μικρό, ἀλλὰ ὁ ἐχθρὸς διάβολος νὰ τὸ μεγαλοποιῆ· νὰ τοῦ τὸ δείχνη  μὲ  μικροσκόπιο,  γιὰ  νὰ  τὸν  ρίξη  στὴν  ἀπελπισία  καὶ  νὰ  τὸν  ἀχρηστέψη. Μπορεῖ νὰ τοῦ πῆ λ.χ. ὅτι τάχα στενοχώρησε πολὺ τοὺς ἄλλους, ὅτι τοὺς δυσκόλεψε κ.λπ.,   καὶ   νὰ   τὸν   κάνη   νὰ   στενοχωριέται   πιὸ   πολὺ   ἀπὸ   ὅσο   ἀντέχει.   Ἀφοῦ ἐνδιαφέρεται ὁ διάβολος, γιατί δὲν πηγαίνει νὰ πειράξη τὴν συνείδηση ἑνὸς ἀναίσθητου  ἀνθρώπου;  Ἀλλὰ  τὸν  ἀναίσθητο  τὸν  κάνει  νὰ  θεωρῆ  μηδαμινὸ  ἕνα μεγάλο σφάλμα του, γιὰ νὰ μὴν ἔρθη σὲ συναίσθηση.

Πρέπει ὁ ἄνθρωπος νὰ γνωρίση τὸν ἑαυτό του ὅπως εἶναι, καὶ ὄχι ὅπως τὸν παρουσιάζει ὁ ἐχθρὸς διάβολος, διότι αὐτὸς ἐνδιαφέρεται γιὰ τὸ κακό μας. Ποτὲ νὰ μὴν ἀπελπίζεται, ἀρκεῖ νὰ μετανοῆ, γιατὶ καὶ οἱ ἁμαρτίες του εἶναι λιγώτερες ἀπὸ τοῦ διαβόλου καὶ ἐλαφρυντικὰ ἔχει, ἐπειδὴ πλάσθηκε ἀπὸ χῶμα καὶ ἀπὸ ἀπροσεξία γλίστρησε καὶ λασπώθηκε.

Γιὰ νὰ γίνη σωστὸς ἀγώνας, πρέπει νὰ γυρίζουμε τὴν ρόδα ἀντίθετα ἀπὸ ἐκεῖ

ποὺ  τὴν  γυρίζει  ὁ  διάβολος.  Ἂν  μᾶς  λέη  ὅτι  εἴμαστε  κάτι,  νὰ  καλλιεργοῦμε  τὴν

αὐτομεμψία. Ἂν μᾶς λέη ὅτι δὲν εἴμαστε τίποτε, νὰ λέμε: «Ὁ Θεὸς θὰ μὲ ἐλεήση». Ἔτσι ἁπλὰ ἂν κινῆται ὁ ἄνθρωπος, μὲ ἐμπιστοσύνη καὶ ἐλπίδα στὸν Θεό, μπαίνει στὴν ζωή του ἡ μετάνοια, ἡ ταπείνωση, καὶ ἀνεβαίνει σὲ πνευματικὰ ὕψη.

– Δηλαδή, Γέροντα, ἡ αὐτομεμψία δὲν βοηθάει στὸν πνευματικὸ ἀγώνα;

– Βοηθάει, ἀλλὰ θέλει διάκριση. Μπορεῖ π.χ. νὰ λέη κανεὶς στὸν ἑαυτό του:

«Εἶσαι ἀνόητος...». Νὰ τὸ λέη ὅμως μὲ ταπείνωση, γιὰ νὰ κοροϊδέψη τὸν διάβολο,

ἀλλὰ καὶ μὲ λεβεντιά, ὄχι μὲ κακομοιριά. Αὐτομεμψία, ὄχι ἀπελπισία.

Σημεῖο  πνευματικῆς  ὡριμότητος  εἶναι  νὰ  πιστέψω  ὅτι  δὲν  κάνω  τίποτε,  νὰ

ἀπογοητευθῶ μὲ τὴν καλὴ ἔννοια ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου, ἀπὸ τὸ ἐγώ μου· νὰ νιώθω πὼς μὲ  ὅ,τι  κάνω  προσθέτω  συνέχεια  μηδενικὰ  καὶ  νὰ  συνεχίζω  τὸν  ἀγώνα  μου ἐλπίζοντας στὸν Θεό. Τότε ὁ Καλὸς Θεός, ὅταν δῆ τὰ μηδενικὰ τῆς ἀγαθῆς μου προαιρέσεως, θὰ μὲ λυπηθῆ, θὰ προσθέση στὴν ἀρχὴ τὴν μονάδα καὶ θὰ πάρουν ἀξία τὰ μηδενικά μου καὶ θὰ πλουτίσω πνευματικά. Μέσα στὴν ταπεινὴ κατάσταση τῆς ἀπογοητεύσεως ἀπὸ τὸν ἑαυτό μου κρύβεται ἡ καλὴ πνευματικὴ κατάσταση.

Πνευματικὴ ἐργασία μὲ φακὸ

– Γέροντα, πῶς μπορεῖ κανεὶς νὰ βλέπη τὸν ἑαυτό του πάντοτε ἁμαρτωλό;

– Ὅταν τὸν ἐξετάζη προσεκτικά. Ὅσο πιὸ προσεκτικὰ τὸν ἐξετάζη, τόσο πιὸ ἁμαρτωλὸ τὸν βλέπει.

– Κάποιος ποὺ ἔχει πολλὲς φροντίδες, πῶς θὰ βοηθηθῆ νὰ κάνη αὐτὴν τὴν ἐργασία;

– Καλὰ εἶναι μέσα στὴν ἡμέρα νὰ λέη λίγο τὴν εὐχὴ καὶ νὰ ἔχη καὶ κάποια ὥρα περισυλλογῆς. Βλέπετε, ὁ μπακάλης κάθε βράδυ μετράει τὰ χρήματά του. Ἂν δὲν παρακολουθοῦσε τί κερδίζει καὶ τί χρωστάει, θὰ χρεωκοποῦσε καὶ θὰ ἔμπαινε στὴν φυλακή.

– Γέροντα, μερικοὶ ἄνθρωποι δὲν ξέρουν τί νὰ ποῦν στὴν ἐξομολόγηση.

– Αὐτὸ δείχνει ὅτι δὲν κάνουν λεπτὴ ἐργασία στὸν ἑαυτό τους. Ἂν δὲν κάνουμε

λεπτὴ ἐργασία στὸν ἑαυτό μας, τότε καὶ τὰ χοντρὰ μᾶς ξεφεύγουν. Πρέπει νὰ καθαρίσουμε τὰ μάτια τῆς ψυχῆς μας. Ἕνας τυφλὸς δὲν βλέπει τίποτε. Ἕνας ποὺ ἔχει ἕνα μάτι, ἔ, αὐτὸς βλέπει· ἀλλὰ πιὸ καλὰ βλέπει αὐτὸς ποὺ ἔχει καὶ τὰ δυὸ μάτια γερά. Καὶ ἂν ἔχη καὶ τηλεσκόπιο καὶ μικροσκόπιο, θὰ βλέπη καὶ τὰ μακρινὰ καὶ τὰ κοντινὰ πολὺ καθαρά. Ἕνα ξυλόγλυπτο εἰκονάκι λ.χ. μπορῶ νὰ τὸ τελειώσω σὲ τρεῖς ὧρες. Ἂν ὅμως τὸ ἀφήσω λίγες μέρες καὶ τὸ ξαναδῶ, βρίσκω ἀρκετὲς ἐλλείψεις. Τὸ ἴδιο μπορεῖ νὰ τὸ δουλέψω καὶ μιὰ ἑβδομάδα καὶ ἕναν μήνα καὶ δύο χρόνια. Τὸ ἴδιο μπορῶ νὰ τὸ δουλεύω καὶ πέντε χρόνια, ἂν θέλω. Ἀλλὰ μετὰ πρέπει νὰ δουλεύω μὲ φακό. Θέλω νὰ πῶ ὅτι καὶ ἡ πνευματικὴ ἐργασία δὲν ἔχει τελειωμό. Ὅσο προχωράει κανεὶς πνευματικά, καθαρίζουν τὰ μάτια τῆς ψυχῆς του πιὸ πολὺ–πιὸ πολύ, καὶ βλέπει τὰ σφάλματά του ὅλο καὶ μεγαλύτερα, καὶ ἔτσι ταπεινώνεται καὶ ἔρχεται ἡ Χάρις τοῦ Θεοῦ. Οἱ Ἅγιοι ποὺ ἔλεγαν: «εἶμαι ἁμαρτωλός, ἐλεεινός», τὸ πίστευαν, γιατὶ τὰ μάτια τῆς ψυχῆς τους εἶχαν γίνει μικροσκόπια. Ὅσο προχωροῦσαν, ἀποκτοῦσαν ἰσχυρότερο μικροσκόπιο καὶ ἔβλεπαν ὅτι εἶναι πιὸ ἁμαρτωλοί. Νά, τώρα βλέπω μὲ γυμνὸ μάτι τὸ χέρι μου καὶ μοῦ φαίνεται ὄμορφο. Ἂν ὅμως τὸ δῶ μὲ φακό, θὰ δῶ αὐτὲς τὶς τρίχες,

ποὺ καλὰ–καλὰ τώρα δὲν τὶς βλέπω, σὰν κυπαρισσάκια! «Βρὲ παιδάκι μου, τί εἶμαι;

ἀγριάνθρωπος;», θὰ  πῶ.  Ἂν  δουλεύετε ἔτσι  πνευματικά,  θὰ σιχαθῆτε  τὸν  παλαιὸ

ἑαυτό σας.

Ὁ παλαιός μας ἄνθρωπος εἶναι ἕνας κακὸς ἐνοικιαστὴς μέσα μας καί, γιὰ νὰ φύγη,  πρέπει  νὰ  γκρεμίσουμε  τὸ  σπίτι  καὶ  νὰ  ἀρχίσουμε  νὰ  χτίζουμε  τὴν  νέα οἰκοδομή, τὸν καινὸ ἄνθρωπο.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1 Βλ.Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Οἱ Ἀσκητικοὶ Λόγοι, Λόγος ΙΘ´, σ. 58 κ.ἑ.

2  Ὡς ὅρος τῆς ἁγιοπατερικῆς γλώσσας δηλώνει τὴν μακαρία ἐκείνη κατάσταση κατὰ

τὴν ὁποία, μετὰ ἀπὸ μακροχρόνια ἄσκηση, παύουν νὰ ἐνεργοῦν τὰ πάθη καὶ ὁ ἄνθρωπος φθάνει μὲ τὴν Χάρη τοῦ Θεοῦ «εἰς μέτρον ἡλικίας τοῦ πληρώματος τοῦ Χριστοῦ».

3 Βλ. Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης, Εἰς τὴν προσευχήν, Λόγος Β´, PG 44, 1141Α.

4 Τὸ 1994, στὸ Θεαγένειο νοσοκομεῖο.

5 Ἰω. 15, 5.

6  Βλ. Ὁσίου Μάρκου τοῦ Ἀσκητοῦ, Περὶ τῶν οἰομένων ἐξ ἔργων δικαιοῦσθαι, κεφ. σιε´,

Φιλοκαλία τῶν ἱερῶν Νηπτικῶν, τόμος Α´, ἔκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1984, σ. 124.

Εισαγωγή στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο απο το Βιβλίο :

ΛΟΓΟΙ Γ’ - ΠΝΕΥΜΑΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ ΓΕΡΟΝΤΟΣ  ΠΑΪΣΙΟΥ  ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

© Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον Μοναζουσῶν

«Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος»

Η ηλεκτρονική επεξεργασία  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

 http://www.alavastron.net/

 

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: