Οἱ πνευματικοὶ νόμοι

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4  Οἱ πνευματικοὶ νόμοι1

 

Πῶς λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι

 – Γέροντα, ποιοί νόμοι λέγονται πνευματικοί;

– Θὰ σοῦ ἐξηγήσω: Ὅπως στὴν φύση ὑπάρχουν οἱ φυσικοὶ νόμοι, ἔτσι καὶ στὴν πνευματικὴ ζωὴ ὑπάρχουν οἱ πνευματικοὶ νόμοι. Ἂς ποῦμε, ὅταν πετάη κανεὶς ἕνα βαρὺ ἀντικείμενο ψηλά, μὲ ὅσο περισσότερη ὁρμὴ καὶ ὅσο πιὸ ψηλὰ τὸ πετάξη, μὲ τόσο μεγαλύτερη δύναμη θὰ πέση κάτω καὶ θὰ συντριβῆ. Αὐτὸς εἶναι φυσικὸς νόμος. Στὴν πνευματικὴ ζωή, ὅσο περισσότερο ὑψώνεται κανεὶς μὲ τὴν ὑπερηφάνειά του, τόσο μεγαλύτερη θὰ εἶναι καὶ ἡ πνευματική του πτώση καὶ ἀνάλογα μὲ τὸ ὕψος τῆς ὑπερηφανείας του θὰ συντριβῆ. Γιατὶ ὁ ὑπερήφανος ἀνεβαίνει, φθάνει σὲ ἕνα σημεῖο καὶ μετὰ πέφτει καὶ σπάζει τὰ μοῦτρα του – «ὁ ὑψῶν ἑαυτὸν ταπεινωθήσεται»2. Αὐτὸς εἶναι πνευματικὸς νόμος.

Ὑπάρχει  ὅμως μιὰ σημαντικὴ διαφορὰ ἀνάμεσα στοὺς φυσικοὺς καὶ  στοὺς πνευματικοὺς νόμους: Ἐνῶ οἱ φυσικοὶ νόμοι δὲν ἔχουν σπλάχνα καὶ ὁ ἄνθρωπος δὲν μπορεῖ νὰ τοὺς ἀλλάξη, οἱ πνευματικοὶ νόμοι ἔχουν σπλάχνα καὶ ὁ ἄνθρωπος μπορεῖ νὰ τοὺς ἀλλάξη, γιατὶ ἔχει νὰ κάνη μὲ τὸν Δημιουργὸ καὶ Πλάστη του, τὸν Πολυεύσπλαχνο Θεό. Ἂν δηλαδὴ καταλάβη ἀμέσως τὸ ἀνέβασμα τῆς ὑπερηφανείας του καὶ πῆ: «Θεέ μου, ἐγὼ δὲν ἔχω τίποτε δικό μου καὶ ὑπερηφανεύομαι· συγχώρεσέ με!», ἀμέσως τὰ σπλαχνικὰ χέρια τοῦ Θεοῦ τὸν ἁρπάζουν καὶ τὸν κατεβάζουν ἁπαλὰ κάτω, χωρὶς νὰ γίνη ἀντιληπτὴ ἡ πτώση του. Ἔτσι δὲν συντρίβεται, ἀφοῦ προηγήθηκε ἡ καρδιακὴ συντριβὴ μὲ τὴν μετάνοια ποὺ ἔδειξε.

Τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ γιὰ τὸ «μάχαιραν ἔδωκας, μάχαιραν θὰ λάβης»3, ποὺ λέει τὸ

Εὐαγγέλιο. Ἂν δηλαδὴ «ἔδωσα μάχαιρα», κανονικὰ πρέπει νὰ ξοφλήσω μὲ μάχαιρα. Ὅταν  ὅμως  συναισθάνωμαι  τὸ  σφάλμα  μου,  μὲ  μαχαιρώνη  ἡ  συνείδησή  μου  καὶ ζητάω συγχώρηση ἀπὸ τὸν Θεό, τότε πλέον παύουν νὰ λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι καὶ δέχομαι ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν ἀγάπη Του σὰν βάλσαμο.

Μέσα δηλαδὴ στὰ κρίματα τοῦ Θεοῦ, ποὺ εἶναι ἄβυσσος, βλέπουμε νὰ ἀλλάζη ὁ Θεός, ὅταν ἀλλάζουν οἱ ἄνθρωποι. Ὅταν τὸ ἄτακτο παιδὶ συνέρχεται, μετανοῆ καὶ δέρνεται ἀπὸ τὴν συνείδησή του, τότε ὁ Πατέρας του τὸ χαϊδεύει μὲ ἀγάπη καὶ τὸ παρηγορεῖ. Δὲν εἶναι μικρὸ πράγμα νὰ μπορῆ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἀλλάξη τὴν ἀπόφαση τοῦ Θεοῦ! Κάνεις κακό; Ὁ Θεὸς σοῦ δίνει σκαμπιλάκι. Λὲς «ἥμαρτον»; Σοῦ δίνει εὐλογίες.

Τὰ ἀρχοντόπουλα τοῦ Θεοῦ

Μερικοὶ ἄνθρωποι, παρόλο ποὺ μετάνοιωσαν γιὰ κάποιο σφάλμα τους καὶ ὁ

Θεὸς τοὺς συγχώρεσε, ὁπότε ἔπαψαν νὰ λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι, αὐτοὶ δὲν ξεχνοῦν τὸ σφάλμα τους. Ζητοῦν ἐπίμονα ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ τιμωρηθοῦν σ᾿ αὐτὴν τὴν

ζωὴ γιὰ τὸ σφάλμα τους, γιὰ νὰ ἐξοφλήσουν. Ἀφοῦ λοιπὸν ἐπιμένουν, ὁ Καλὸς Θεὸς

ἐκπληρώνει  αὐτὸ  τὸ  φιλότιμο  αἴτημά  τους,  τοὺς  κρατάει  ὅμως  τοκισμένη  τὴν πληρωμὴ στὸ Οὐράνιο Ταμιευτήριό Του, στὸν Παράδεισο. Αὐτοὶ εἶναι τὰ ἀρχοντόπουλα τοῦ Θεοῦ, εἶναι τὰ πιὸ φιλότιμα παιδιὰ τοῦ Θεοῦ.

Στὸ Λειμωνάριο4   λ.χ. ἀναφέρεται τὸ ἑξῆς γιὰ τὸν ἀββᾶ Ποιμένα τὸν βοσκό:

Μιὰ φορὰ τὸν ἐπισκέφθηκε κάποιος καὶ ζήτησε νὰ τὸν φιλοξενήση στὸ κελλί του. Ἐπειδὴ ὁ ἀββᾶς δὲν εἶχε ἰδιαίτερο χῶρο γιὰ φιλοξενία, τακτοποίησε τὸν ἐπισκέπτη στὸ κελλί του καὶ αὐτὸς πῆγε νὰ διανυκτερεύση σὲ μιὰ σπηλιά. Τὸ πρωὶ ποὺ ἐπέστρεψε, τὸν ρώτησε ὁ ἐπισκέπτης: «Πῶς τὰ πέρασες, ἀββᾶ; Μήπως κρύωσες;».

«Ὄχι, πέρασα καλά. Μπῆκα σὲ μιὰ σπηλιὰ καὶ βρῆκα μέσα ἕνα λιοντάρι νὰ κοιμᾶται. Ξάπλωσα κι ἐγὼ καὶ ἀκούμπησα τὴν πλάτη μου στὴν χαίτη του. Ἀπὸ τὰ χνῶτα του ἡ σπηλιὰ ἦταν σὰν φοῦρνος καὶ δὲν κρύωσα». «Καλά, δὲν φοβήθηκες μήπως σὲ φάη τὸ λιοντάρι;», τὸν ρώτησε ὁ ἐπισκέπτης. «Ὄχι, τοῦ λέει ὁ ἀββᾶς, ἀλλά, νὰ ξέρης, ἐμένα θὰ μὲ φᾶνε τὰ θηρία». «Πῶς τὸ ξέρεις αὐτό;». «Ἐγὼ στὸν κόσμο ἤμουν βοσκός, τοῦ λέει ὁ ἀββᾶς, καὶ κάποτε ποὺ βοσκοῦσα τὸ κοπάδι μου οἱ σκύλοι μου καταξέσχισαν κάποιον περαστικὸ καί, ἐνῶ μποροῦσα νὰ τὸν σώσω, ἀδιαφόρησα. Ἀπὸ τότε ζητάω ἀπὸ τὸν Θεὸ συνέχεια νὰ μὲ φᾶνε τὰ θηρία. Πιστεύω νὰ μοῦ κάνη ὁ Θεὸς αὐτὸ τὸ χατίρι». Καὶ πράγματι αὐτὸν τὸν ἀββᾶ τὸν ἔφαγαν τὰ θηρία. Στὴν ἄλλη ὅμως ζωὴ αὐτοὶ οἱ ἄνθρωποι θὰ εἶναι στὸν πιὸ ἐκλεκτὸ τόπο.

– Γέροντα, διάβασα σὲ σχόλια κάποιου πατερικοῦ βιβλίου ὅτι ὁ ἄνθρωπος, ὅταν κάνη κάποια ἁμαρτία, πρέπει νὰ τιμωρηθῆ, γιὰ νὰ πληρώση γιὰ τὸ κακὸ ποὺ ἔκανε.

– Ὄχι, δὲν εἶναι ἔτσι. Ὁ ἄνθρωπος, ἂν μετανοιώση, δὲν τιμωρεῖται· τὸν ἐλεεῖ ὁ

Χριστός. Χρειάζεται πολλὴ προσοχὴ στὰ σχόλια, γιατὶ μπορεῖ ἕνας σχολιαστὴς νὰ εἶναι ἀρκετὰ καλός, ἀλλὰ καμμιὰ φορὰ νὰ κάνη λανθασμένες ἑρμηνεῖες. Ἂν κανεὶς δὲν εἶναι  σίγουρος ὅτι  ὁ  σχολιαστὴς  εἶναι  καλός,  καλύτερα  ἂς  διαβάση μόνον  τὸ κείμενο. Καὶ σ᾿ ἐμένα εἶπε κάποιος ὅτι τὸν Προφήτη Ἠσαΐα τὸν πριόνισαν5, γιατὶ ἔπρεπε νὰ πριονισθῆ γιὰ τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου. Ἐνῶ ὁ ἴδιος παρακάλεσε τὸν Θεὸ νὰ πριονισθῆ γιὰ τὶς ἁμαρτίες τοῦ κόσμου καὶ ὁ Θεὸς ὑπέκυψε στὴν πολλὴ ἀγάπη ποὺ εἶχε γιὰ τὸν λαό. Ἀλλὰ γιὰ κάθε πριονιὰ ὁ Θεὸς θὰ τοῦ δώση καὶ ἕνα στεφάνι. Εἶναι ἀπαραίτητο  νὰ ξέρη  κανεὶς  μερικὰ πράγματα,  γιὰ νὰ καταλάβη κάποια ἄλλα.  Ὁ ἀββᾶς Ποιμήν, γιὰ τὸν ὁποῖο ἀνέφερα προηγουμένως, μποροῦσε νὰ καταλάβη τὸν Προφήτη Ἠσαΐα – ἂν καὶ ἡ περίπτωση τοῦ ἑνὸς διέφερε ἀπὸ τοῦ ἄλλου, γιατὶ στὴν περίπτωση τοῦ Προφήτη Ἠσαΐα ὑπῆρχε ἡ θυσία γιὰ τὸν κόσμο.

– Ἔχουμε, Γέροντα, καὶ στὴν ἐποχή μας τέτοια περιστατικά;

– Ναί, βέβαια. Θυμᾶμαι κάποιο γεγονὸς ποὺ συνέβη, ὅταν ἤμουν στὴν Μονὴ Φιλοθέου. Κάποιος μοναχός, ὅταν ἦταν στὸν κόσμο, εἶχε κάψει ἕναν Τοῦρκο στὸν φοῦρνο, ἐπειδὴ εἶχε σφάξει τὸν πατέρα του. Μετὰ μετανόησε, ἦρθε στὸ Ἅγιον Ὄρος, ἔγινε μοναχὸς καὶ εἶχε βάλει μιὰ καλὴ σειρά. Μέρα-νύχτα ὅμως παρακαλοῦσε τὸν Θεὸ νὰ ἐπιτρέψη νὰ καῆ καὶ ὁ ἴδιος. Μιὰ φορὰ ἔπιασε πυρκαγιὰ στὸ Μοναστήρι. Ἐγὼ τότε ἤμουν δοχειάρης. Ἑτοίμασα δοχεῖα μὲ νερὸ καὶ τρέξαμε ὅλοι καὶ σβήσαμε τὴν

φωτιά. Τελικὰ αὐτὸν τὸν μοναχὸ τὸν βρήκαμε καμένο. Θὰ μοῦ μείνη ἀλησμόνητη ἡ

σκηνή... Τί εἶχε γίνει; Αὐτὸς τότε ἦταν ὀγδόντα πέντε χρονῶν καὶ τὸν διακονοῦσε ἕνας μοναχὸς ποὺ ἦταν ἑβδομῆντα πέντε. Ἐκείνη τὴν ἡμέρα, γιὰ νὰ τὸν ἀνακουφίση λίγο ἀπὸ τοὺς πόνους τῶν ρευματισμῶν, τοῦ ἔτριψε τὰ πόδια του μὲ πετρέλαιο καὶ τὸν κουκούλωσε κοντὰ στὸ τζάκι. Πετάχθηκε ὅμως μιὰ σκανδαλήθρα ἀπὸ τὰ ξύλα τῆς καστανιᾶς, πῆρε φωτιά, κάηκε ἐκεῖνος καὶ ἔπιασε φωτιὰ καὶ ὅλο τὸ μοναστήρι. Ἐγὼ στενοχωρήθηκα πολὺ γιὰ τὸ γεγονός· δὲν μποροῦσα νὰ ἡσυχάσω! Ὕστερα μοῦ εἶπε ὁ Πνευματικός: «Μὴ στενοχωριέσαι· αὐτὸς ζητοῦσε ἀπὸ τὸν Θεὸ νὰ καῆ, γιὰ νὰ ἐξιλεωθῆ· αὐτὸ ἦταν δῶρο Θεοῦ».

Οἱ πνευματικοὶ νόμοι καὶ ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ

– Γέροντα, οἱ πνευματικοὶ νόμοι λειτουργοῦν πάντοτε ἀμέσως;

– Ἀναλόγως. Πολλὲς φορὲς ἀπορεῖ κανείς! Ἐνῶ λίγο ὑπερηφανεύθηκε, ἀμέσως ἔσπασε τὰ μοῦτρα του· λειτούργησαν οἱ πνευματικοὶ νόμοι ἀστραπιαίως. Π.χ. καθαρίζει μία ἀδελφὴ τὰ τζάμια καὶ τῆς ἔρχεται ἕνας ὑπερήφανος λογισμὸς ὅτι τὰ καθαρίζει καλύτερα ἀπὸ τὴν ἄλλη, ὁπότε κάτι συμβαίνει καί, τσάκ, σπάζει τὸ τζάμι. Ἄλλες φορὲς λειτουργοῦν ἀργότερα.

– Ὅταν, Γέροντα, οἱ πνευματικοὶ νόμοι λειτουργοῦν ἀμέσως, αὐτὸ τί σημαίνει;

– Αὐτὸ εἶναι καλό. Τότε πρέπει νὰ καταλάβη ὁ ἄνθρωπος ὅτι ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ τὸν προστατεύει, γιατὶ ξοφλάει καὶ δὲν θὰ τὰ πληρώση ὅλα μαζεμένα. Ὅταν ὅμως δὲν λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι σὲ ἕναν ἄνθρωπο, εἶναι ἐπικίνδυνο, γιατὶ δείχνει ὅτι εἶναι ἀπομακρυσμένο παιδὶ τοῦ Θεοῦ· δὲν εἶναι στὸ σπίτι Του. Ὑπάρχουν μερικοὶ ποὺ ἐνεργοῦν συνέχεια μὲ ὑπερηφάνεια καὶ δὲν παθαίνουν τίποτε. Αὐτὸ σημαίνει ὅτι ἡ ὑπερηφάνειά τους ξεπέρασε τὴν ἀνθρώπινη καὶ ἔφθασε στὸν ἀνώτατο βαθμό της, στὴν δαιμονικὴ ὑπερηφάνεια, στὴν ἔπαρση. Ἡ πτώση τότε γίνεται ἀπὸ τὴν  ἄλλη  μεριὰ  τῆς  κορυφῆς,  ὁπότε  πέφτει  κατ᾿  εὐθεῖαν  στὴν  κόλαση.  Εἶναι ἑωσφορικὴ πτώση καὶ  δὲν τὴν  βλέπουν  ὅσοι  βρίσκονται  ἀπὸ  τὴν  ἄλλη μεριὰ  τῆς κορυφῆς. Αὐτοὺς δηλαδὴ δὲν τοὺς πιάνει ὁ πνευματικὸς νόμος σὲ τούτη τὴν ζωή, ἀλλὰ ἰσχύει γι᾿ αὐτοὺς τὸ Ἀποστολικό: «Πονηροὶ ἄνθρωποι καὶ γόητες προκόψουσιν ἐπὶ τὸ χεῖρον, πλανῶντες καὶ πλανώμενοι»6.

– Μπορεῖ, Γέροντα, νὰ θαυμάση κανεὶς ἕνα ἔργο ποὺ ἔκανε καὶ νὰ γίνη κάποια

ζημιά;

– Ναί, γιατὶ λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι. Παίρνει τὴν Χάρη Του ὁ Θεὸς

ἀπὸ κάποιον καὶ κάνει τὴν ζημιά, γιὰ νὰ συνετισθῆ ὁ ἄλλος ποὺ ὑπερηφανεύτηκε γιὰ τὸ ἔργο του.

– Δηλαδή, Γέροντα, ὅταν γίνεται ζημιά, σημαίνει ὅτι ἔχουν λειτουργήσει οἱ

πνευματικοὶ νόμοι;

– Φυσικά.

– Ἀποκλείεται νὰ εἶναι κανεὶς ἀδέξιος καὶ νὰ κάνη ζημιές;

– Σπάνιες εἶναι αὐτὲς οἱ περιπτώσεις. Γι᾿ αὐτό, ὅσο μπορεῖτε, νὰ ζῆτε ταπεινά.

Νὰ σκέφτεσθε ὅτι δὲν ἔχουμε τίποτε δικό μας. Ὅλα ὁ Θεὸς μᾶς τὰ ἔχει δώσει. Ὅλα

ὅσα   ἔχουμε   εἶναι   τοῦ   Θεοῦ.   Μόνον   οἱ   ἁμαρτίες   εἶναι   δικές   μας.   Ἂν   δὲν

ταπεινωνώμαστε, θὰ λειτουργοῦν σ᾿ ἐμᾶς συνεχῶς οἱ πνευματικοὶ νόμοι, μέχρις ὅτου

καμφθῆ ὁ ἐγωισμός μας. Ὁ Θεὸς νὰ δώση νὰ γίνη αὐτό, πρὶν μᾶς βρῆ ὁ θάνατος.

– Μπορεῖ, Γέροντα, ὁ ἄνθρωπος νὰ μὴν καταλάβη ὅτι ἔχουν λειτουργήσει οἱ

πνευματικοὶ νόμοι;

– Ἂν δὲν παρακολουθῆ κανεὶς τὸν ἑαυτό του, τίποτε δὲν καταλαβαίνει καὶ ἀπὸ

τίποτε δὲν βοηθιέται, οὔτε ὠφελεῖται.

– Δηλαδή, Γέροντα, οἱ πνευματικοὶ νόμοι παύουν νὰ λειτουργοῦν, μόνον ὅταν

ταπεινωθῆ ὁ ἄνθρωπος;

– Ναί, κυρίως μὲ τὴν ταπείνωση ἤ, ὅταν ἔχη κανεὶς τὸ ἀκαταλόγιστο. Νὰ σοῦ

πῶ ἕνα παράδειγμα: Μιὰ γυναίκα ἔδερνε συνέχεια τὸν ἄνδρα της καὶ αὐτὸς δὲν μιλοῦσε, γιὰ νὰ μὴ χάση τὴν ἀξιοπρέπειά του, γιατὶ ἦταν καὶ δάσκαλος. Λειτουργοῦσαν ὅμως σ᾿ αὐτὸν οἱ πνευματικοὶ νόμοι. Εἶχε ὀρφανέψει μικρὸς ἀπὸ πατέρα καὶ ἡ χήρα μάνα του μὲ μιὰ σύνταξη προσπαθοῦσε νὰ τὸν σπουδάση, νὰ τὸν κάνη δάσκαλο, καὶ αὐτὸς τὴν ἔδερνε! Τί εἶχε τραβήξει ἡ φουκαριάρα ἡ μάνα του! Ὁπότε ἐπέτρεψε ὁ Θεὸς νὰ τὸν δέρνη ἡ γυναίκα του, γιὰ νὰ ἐξοφλήση. Ὕστερα τί γίνεται; Πεθαίνει αὐτός, καὶ ὁ γιός του ἔδερνε τὴν μάνα του. Ξόφλησε ἔτσι καὶ αὐτή. Παντρεύεται ὁ γιὸς καὶ παίρνει  μιὰ ἐλαφρούτσικη, ποὺ τὸν ἔδερνε καὶ ἔψελνε τὸ

«Χριστὸς Ἀνέστη»! Πῶς οἰκονόμησε ὁ Θεός, γιὰ νὰ ἐξοφλήση καὶ αὐτός! Ἐδῶ ὅμως σταμάτησαν νὰ λειτουργοῦν οἱ πνευματικοὶ νόμοι, γιατὶ αὐτὴ εἶχε τὸ ἀκαταλόγιστο.

– Ὅταν, Γέροντα, κάποιος ἔχη μιὰ πτώση καὶ λυπᾶται, ἔτσι ξεπληρώνει;

– Αἰσθάνεται ὅτι χρωστάει ἢ λυπᾶται ἐγωιστικά; Ἂν αἰσθάνεται ὅτι χρωστάει,

δὲν θὰ πληρώση. Ὅταν ὅμως δὲν αἰσθάνεται τὸ χρέος του, ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς νὰ πληρώση. Ὁ Χριστιανὸς λ.χ. πρέπει νὰ κάνη ἐλεημοσύνες. Ἂν κάποιος εἶναι σκληρὸς καὶ δὲν δίνη, ἀλλὰ μαζεύη τὰ χρήματα, θὰ πᾶνε οἱ κλέφτες, θὰ τὸν δείρουν, θὰ τοῦ πάρουν καὶ τὰ χρήματα, καὶ ἔτσι θὰ ξοφλήση. Ὅταν ἔχουμε χρέη καὶ δὲν ξοφλοῦμε σ᾿ αὐτὴν τὴν ζωή, αὐτὸ εἶναι πολὺ κακὸ σημάδι, εἶναι ἐγκατάλειψη ἀπὸ τὸν Θεό. Ὅταν πάλι κάποιος δὲν τρώη σκαμπίλια καὶ δέχεται εὐλογίες, τότε φαίνεται ὅτι ἔκανε κάτι καλὸ καὶ ἀνταμείβεται ἐδῶ γι᾿ αὐτὸ ἀπὸ τὸν Χριστὸ διπλὰ καὶ τριπλά. Δὲν ξοφλάει ὅμως γιὰ τὰ σφάλματά του. Καὶ αὐτὸ πάλι εἶναι κακό. Ἂς ποῦμε ὅτι ἔκανα δέκα τοῖς ἑκατὸ καλωσύνες καὶ ὁ Χριστὸς μὲ ἀνταμείβει γιὰ εἴκοσι τοῖς ἑκατὸ καὶ δὲν ἔχω οὔτε θλίψεις οὔτε στενοχώρια· τότε ὅμως δὲν ξοφλῶ ἁμαρτίες.

Ἡ ταλαιπωρία σ᾿ αὐτὴν τὴν ζωὴ τρώει τὴν κόλαση, λέει ὁ Ἀββᾶς Ἰσαάκ7. Δηλαδή, ὅταν λειτουργοῦν σὲ κάποιον οἱ πνευματικοὶ νόμοι, ἀφαιρεῖται ἕνα μέρος ἀπὸ τὰ βάσανα τῆς κολάσεως.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

1   Ὁ Γέροντας στὶς συζητήσεις του μὲ τοὺς ἀνθρώπους γιὰ τὰ διάφορα προβλήματά

τους συχνὰ ἀναφερόταν στοὺς πνευματικοὺς νόμους, ἀλλὰ καὶ ἔγραψε γι᾿ αὐτὸ τὸ θέμα στὸ βιβλίο «Ὁ Γέρων Χατζη-Γεώργης ὁ Ἀθωνίτης», σ. 70.

2 Λουκ. 18, 14· βλ. καὶ Ματθ. 23, 12.

3 Βλ. Ματθ. 26, 52.

4   Βλ. Ἰωάννου Μόσχου, Λειμωνάριον, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Σταυρονικήτα, Ἅγιον Ὄρος

1983, σ. 182.

5 Βλ. Ὁ Μέγας Συναξαριστὴς τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας, τόμος 5ος, σ. 218.

6 Β´ Τιμ. 3, 13.

7 Ἀββᾶ Ἰσαὰκ τοῦ Σύρου, Οἱ Ἀσκητικοὶ Λόγοι, Λόγος ΝΕ´, ἔκδ. «Ἀστήρ», Ἀθῆναι 1961, σ.

Εισαγωγή στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο απο το Βιβλίο :

ΛΟΓΟΙ Δ΄ ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΚΗ ΖΩΗ ΓΕΡΟΝΤΟΣ  ΠΑΪΣΙΟΥ  ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

© Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον Μοναζουσῶν

«Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος»

Η ηλεκτρονική επεξεργασία  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

 http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: