Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Πρόλογος

Ο λόγος, προφορικός ή γραπτός, αποτελεί κατά την Αγίαν Γραφήν και την πατερικήν παράδοσιν το κυριώτερο μέσο μεταδόσεως της «καινής εν Χριστώ ζωή». Η οντολογική μεταμόρφωσις ή θέωσις είναι μία πνευματική γέννησις του ανθρώπου. Τα τέκνα ονομάζονται μαθηταί, ο δε πατήρ αποκαλείται διδάσκαλος. Ο απ. Παύλος συνδέει την γέννησιν των πνευματικών του τέκνων, Κορινθίων, με τον ευαγγελικόν λόγον. «Εάν γαρ μυρίους παιδαγωγούς έχητε εν Χριστώ, αλλ ου πολλούς πατέρας. Εν γαρ Χριστώ Ιησού δια του ευαγγελίου εγώ υμάς εγέννησα». (Α Κορ. δ΄, 15). Εν τη Καινή Διαθήκη τονίζεται η κατ εξοχήν αναγεννητική δύναμις του λόγου του Θεού.Και εις τους ασκητικούς Πατέρας ο λόγος έχει βασικήν σημασίαν. Ο πνευματικός υιός ή υποτακτικός δέχεται τον λόγον του πνευματικού πατρός ή Γέροντος, ως εκ Θεού προερχόμενον και ως μέσον δια του οποίου μεταγγίζεται εις την ψυχήν του η αναγεννητική δύναμις της Θείας Χαριτος.Δια τούτο βλέπομεν να επαναλαμβάνεται συνεχώς η παράκλησις: «Αββά ειπέ μοι λόγον ίνα σωθώ».

Read More ->>

Αποταγή και ξενιτεία

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση 1η
Αποταγή και ξενιτεία

Αδελφοί και πατέρες, γράφει ο Απόστολος Παύλος για τον εαυτό του και το μεταφέρω και εγώ στην ευτέλειά μου- «σε μένα δεν είναι οκνηρό σε σας όμως είναι ασφαλές» (Φιλ. γ΄, 1), να υπενθυμίζω συνεχώς το σκοπό της σωτηρίας μας, αφού αυτός είναι και ο προορισμός μας.

Η αφετηρία μας κατά τη Γραφή και τη γνώμη των Πατέρων μας, είναι η αποταγή, η ξενιτεία, η αναχώρηση. Και δικαίως αφού ο Κύριός μας, μας τονίζει: «Πας εξ υμών, ος ουκ αποτάσσεται πάσι τοις εαυτού υπάρχουσιν, ου δύναται είναι μου μαθητής» (Λουκ. ι΄ 33). Τα υπάρχοντά μας κατά τη διπλή μας υπόσταση- είναι και αυτά διπλά. Αλλα ανήκουν στον κόσμο των πραγμάτων και άλλα ανήκουν στον κόσμο των νοημάτων.Και τα πρώτα του κόσμου των πραγμάτων και των υλών- και αυτόν ακόμη το δεσμό της συγγένειας, με τη Χάρη του Χριστού, τα αφήσαμε. Μένουν τώρα σε μας οι λεγόμενες «προλήψεις», δηλαδή τα νοήματα του κόσμου των πραγμάτων και των υλών.

Το κύριο μέσο και όργανο της επαφής και επικοινωνίας με τον κόσμο μας είναι ο νους. 'ρα αν θέλουμε να ανασυρθούμε από την πτώση και αιχμαλωσία του παλαιού ανθρώπου, η προσπάθειά μας πρέπει να στραφεί στον έλεγχο και την τήρηση του νου.

Read More ->>

Η κοινοβιακή ζωή

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   5η
Η κοινοβιακή ζωή

Αδελφοί και πατέρες, οι «τα πάντα καλώς διαταξάμενοι» πνευματοφόροι Πατέρες, οργάνωσαν το κοινοβιακό μας σύστημα λαμβάνοντας υπόψη τους ασθενέστερους χαρακτήρες, για ευκολώτερη τήρηση του μοναστικού μας βιώματος.Πρότυπο του κοινοβιακού μας συστήματος είναι η πρώτη χριστιανική Εκκλησία στην οποία «ην αυτοίς άπαντα κοινά» (Πραξ. δ΄, 32) και η οποία μιμήθηκε τον κοινοβιακό τρόπο ζωής του Κυρίου με τους Αποστόλους πριν αποσταλούν στο κήρυγμα.

Το κοινόβιο στην πράξη είναι αντίγραφο κάθε ιδανικής οικογένειας. Σ αυτήν κάτω από την πρόνοια και κηδεμονία του πατέρα, παρά το ανόμοιο της ηλικίας και το χαρακτήρα των μελών της, υπάρχει συμφωνία και αρμονία στο βίωμα, που οφείλεται στο σύνδεσμο και την ένωση, που προκαλεί η αγάπη.Εμείς, στο κοινοβιακό σύστημα, δημιουργήσαμε νέα και υψηλότερου επιπέδου οικογένεια, που στηρίζεται στην «εν Χριστώ» αγάπη, η οποία «ου λογίζεται το κακόν και ου ζητεί τα εαυτής» (Α Κορ. ιγ΄, 5). Αυτή αντικατέστησε την πρσωπική μας οικογένεια, που αρνηθήκαμε. Ο σκοπός, που αναφέρουμε τα γνωστά αυτά στοιχεία, είναι η αναζωπύρωση της καλής πρόθεσης. Σκεφτείτε ότι ο Κύριος μας κάλεσε στην πνευματική ενότητα και στρατεία και μας συγκέντρωσε στο σύνδεσμο αυτό της παναγάπης του. Ας μη ραθυμήσουμε κάτω από την πίεση των παράλογων προφάσεων της μάταιης ζωής. Ας κρατήσουμε την πνευματική μας πανοπλία. Την υπακοή, την ταπείνωση, την πραότητα, την ελπίδα, την πίστη, την καρτερία, την ευλάβεια, την αγάπη. Ιδιαίτερα την ειρήνη και την αδιάλειπτη αίνεση και ευχή του Κυρίου μας, που ευδόκησε, ως πανάγαθος, να μας χαρίσει τη βασιλεία του. Εμείς, ως συνετοί και πρόθυμοι, θα είμαστε ε΄τοιμοι πάντοτε και στον κατάλληλο χρόνο θα την αρπάξουμε, ως αληθινοί βιαστές

Read More ->>

Η ακριβής «εν Χριστώ» πορεία μας

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   9η
Η ακριβής «εν Χριστώ» πορεία μας

Αδελφοί και πατέρες, όσοι επωμίστηκαν το ζυγό του Κυρίου και φέρουν συνεχώς το ελαφρό φορτίο, δεν θα αργήσουν να αισθανθούν τη γλυκύτητα και την πραότητά του, γιατί πραγματικά «γινώσκει Κύριος τους όντας αυτού» (Β Τιμ. β, 19). Τότε ενθυμούμενοι «πάσας τας ανταποδόσεις αυτού» (Ψαλμ. ρβ, 2), θα ψάλλουν με το Δαυΐδ: «Ιδού τα χείλη μου ου μη κωλύσω, Κύριε, συ έγνως. Την δικαιοσύνην σου ουκ έκρυψα εν τη καρδία μου• την αλήθειάν σου και το σωτήριόν σου είπα. Ουκ έκρυψα το έλεός σου• και την αλήθειάν σου από συναγωγής πολλής» (Ψαλμ. λθ, 9-1θ). Η εγκράτεια, η νηστεία και γενικά η αγωνιστικότητα, στην οποία περιλαμβάνεται κάθε μορφής κακοπάθεια, είναι το πρώτο και κύριο μέσο για τη «νέκρωση των μελών των επί της γης» (Κολ. γ, 5), της κτηνώδους φιλαυτίας και των σκιρτημάτων της σάρκας. Για όσους σήκωσαν στους ώμους τους την πολύφορο φιλοπονία, που εμπεριέχει το νόημα του Σταυρού, αυτό είναι πρωταρχικό καθήκον. Τα ψυχικά όμως νοσήματα και αυτά της ταραγμένης καρδιάς, κατευνάζονται με την ανάγνωση των θείων Γραφών και των πατερικών νοημάτων, μαζί με την επίμονη προσευχή.

Read More ->>

«Αποθέμενοι τον παλαιόν άνθρωπον»

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   13η
«Αποθέμενοι τον παλαιόν άνθρωπον»

Αδελφοί και πατέρες, μιλήσαμε σε προηγούμενες κατηχήσεις, σύμφωνα με τους ορισμούς των Πατέρων, περί πράξης και θεωρίας, περί εισαγωγής, προόδου και τελείωσης και ερμηνεύσαμε τι είναι και πως πραγματώνεται ο βίος των μοναχών. Αυτό είναι το σχήμα και η εικόνα της περιγραφής. Εμείς όμως, ενδιαφερόμαστε για τον πρακτικώτερο τρόπο, που θα μας φέρει τον καρπό αυτό, όπως ενδιαφέρει τους γεωργούς ο θερισμός του κόπου τους και τους φοιτητές η απόκτηση του διπλώματός τους.«Ιδού», σε μας, «καιρός ευπρόσδεκτος και ημέρα σωτηρίας» (Β Κορ. στ, 2). Το στάδιο είναι ανοικτό και προκαλεί τους αθλητές. Καθένας καλείται να προσφέρει την άθληση και αγωνιστικότητα που αρμόζει στη θέση που τοποθετήθηκε και με τον κατάλληλο τρόπο. Κατά τον Παύλο «είτε διακονίαν, εν τη διακονία, είτε ο διδάσκων, εν τη διδασκαλία, είτε ο παρακαλών, εν τη παρακλήσει, ο μεταδιδους, εν απλότητι, ο προϊστάμενος, εν σπουδή, ο ελεών, εν ιλαρότητι. Η αγάπη ανυπόκριτος. Αποστυγούντες το πονηρόν, κολλώμενοι τω αγαθώ , τη φιλαδελφία εις αλλήλους φιλόστοργοι, τη τιμή αλλήλους προηγούμενοι, τη σπουδή μη οκνηροί, τω πνεύματι ζέοντες τω Κυρίω δουλεύοντες... το αυτό εις αλλήλους φρονούντες και μη τα υψηλά φρονούντες» (Ρωμ. ιβ, 7 11, 16).

Read More ->>

Οι γίγαντες των παθών και ο δικός μας αγώνας

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   17η
Οι γίγαντες των παθών και ο δικός μας αγώνας

Αδελφοί και πατέρες, ας επανέλθουμε στο σκοπό του αγώνα, για τον οποίο μας κάλεσε ο Κύριός μας. Μιλήσαμε για τις αρετές και για την πίστη. Πράγματι η πίστη είναι κορυφαία αρετή, γιατί μας στηρίζει στο ξεκίνημά μας, όταν είμαστε αδαείς, αλλά και στη συνέχεια γίνεται το στήριγμα και το εξάρτημα της μετάνοιας. Όλες τις ελλείψεις μας τις συμπληρώνουμε με την πίστη, αφού ο Κύριός μας μας υπόσχεται, ότι «ουκ αφήσω υμάς ορφανούς» (Ιω. ιδ, 18).Όλες οι αρετές είναι αλληλένδετες και άλληλοεξαρτώμενες και το ίδιο συμβαίνει και με την πίστη. «Έργον άπιστον και πίστις άεργος», είναι και τα δυο στον ίδιο βαθμό νεκρά. Η αφηρημένη πίστη είναι νεκρή, κατά το λόγο τον Κυρίου: «Ου πας ο λέγων μοι Κύριε Κύριε, εισελεύσεται» (Ματ. ζ, 21). Τι θα ωφεληθεί κάποιος αν πιστεύει ότι υπάρχει Θεός; Μήπως και οι δαίμονες δεν πιστεύουν στην ύπαρξή του και πρώτοι διδάσκούν για τη θεότητα του Κυρίου μας;

Read More ->>

Μη χάνετε το θάρρος σας

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   21η
Μη χάνετε το θάρρος σας

Αδελφοί και πατέρες, αν και περιστασιακά μιλήσαμε για το θάρρος, και ότι δεν πρέπει να πέφτουμε στην απόγνωση, σ αυτήν την κατήχηση θα αναπτύξουμε το θέμα εκτενέστερα, για να ενθαρρύνουμε τους αγωνιστές, ώστε να μην οπισθοχωρούν μπροστά σ ένα από τα σπουδαιότερα τεχνάσματα του πονηρού μας αντίπαλου.Εάν το «κατ ευδοκίαν» θέλημα του Θεού και Πατέρα των πάντων είναι «ίνα (μη) απόληται εις των μικρών τούτων» (Ματ. ιη, 14), και πάλι τον βρίσκουμε να ορκίζεται στο όνομά του, « επεί κατ ουδενός είχε μείζονος ομόσαι» (Εβρ. στ, 13), ότι δεν θέλει το θάνατο του αμαρτωλού «ως το επιστρέψαι και ζην αυτόν» , τότε ποια θέση μπορεί να έχει η απόγνωση; Προηγείται η αποθάρρυνση, που προκαλεί το μαρασμό και ακολουθεί η απογοήτευση, που προκαλεί τη νέκρωση και παραλυσία. Μετά τοποθετείται η πλάκα του θανάτου, η απόγνωση, που είναι ύβρη κατά της θείας ευσπλαγχνίας και παναγάπης. Αυτός ο οποίος «του ιδίου υιού ουκ εφείσατο, αλλ υπέρ ημών πάντων παρέδωκεν αυτόν» (Ρωμ. η, 32), δεν θα επιβλέψει και στη δική μας φτώχεια και αδυναμία, ώστε να μη μας στερήσει αυτά που ετοίμασε «πρό καταβολής κόσμου»; Χωρίς Θεό γίνεται τίποτε; Εάν «ουδείς δύναται ειπείν Κύριον Ιησούν ει μη εν Πνεύματι Αγίω» (Α Κορ. ιβ, 3) και «ουδείς δύναται ελθείν προς με, εάν μη ο πατήρ ο πέμψας με ελκύση αυτόν» και «ουχ υμείς με εξελέξασθε, αλλ εγώ εξελεξάμην υμάς, και έθηκα υμάς ίνα υμείς υπάγητε και καρπόν φέρητε» (Ιω. ιε, 16), τότε που βρίσκεται η έννοια της αποθάρρυνσης ή και αυτής της σκέψης ότι μεταβλήθηκε η απόφαση του Θεού ή η ευσπλαγχνία του;

Read More ->>

«Δια πίστεως περιπατούμεν»

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   25η
«Δια πίστεως περιπατούμεν»

Αδελφοί και πατέρες, εάν πράγματι «πάντα δυνατά τω πιστεύοντι» (Μάρκ. θ, 23) ποιος δικαιούται να αγωνιά και να αποθαρρύνεται; Απόλυτο και μόνιμο μέσο για να κατορθώσουμε το σκοπό μας, εφόσον εμείς είμαστε αδύνατοι, είναι η πίστη μας. Όποιος έχει υγιή πίστη «λογίζεται αυτώ εις δικαιοσύνην» (Ρωμ. δ. 3) και αυτό πιστοποιείται με τα αθάνατα παραδείγματα των αγίων μας. Εξαιτίας της δικής μας αδυναμίας, χάρισε ο Κύριός μας την πίστη στην πατρική του πρόνοια, την οποία οι Πατέρες ονομάζουν «πίστη της θεωρίας», και όποιος μπόρεσε να την κρατήσει έμεινε αμέριμνος, σύμφωνα με το « επίρριψον επί Κύριον την μέριμνάν σου και αυτός σε διαθρέψει» (Ψαλμ. νδ, 22).Εμείς οι μοναχοί, πρέπει να έχουμε αχώριστη σύντροφο αυτήν την πίστη, εφόσον με την αυταπάρνηση καλούμαστε να τα εγκαταλείψουμε όλα, γιατί «αυτώ μέλει περί ημών» (πρβλ. Α Πέτ. ε, 7). Περισσότερο έκαναν χρήση αυτής της πίστης οι αναχωρητές Πατέρες. Αυτοί επειδή βρίσκονταν μακρυά από τα υλικά πράγματα και στοιχεία, και τα πιο αναγκαία ακόμα, παραδόθηκαν στη θεία πρόνοια και έζησαν πράγματι όπως τα πτηνά. Κράτησαν τέλεια αμεριμνία, για να προσκολληθούν εξ ολοκλήρου προς το Θεό, και ο Κύριος μεριμνούσε γι αυτούς.

Read More ->>

Να αποκτήσουμε ελευθερία

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   29η
Να αποκτήσουμε ελευθερία

Αδελφοί και πατέρες, «επ ελευθερία εκλήθημεν» (Γαλ. ε, 13) και άρα οφείλουμε να αναζητήσουμε πρακτικά την ελευθερία, που μας χαρακτηρίζει ως τέκνα Θεού. Ελεύθερος είναι όποιος δεν υποτάσσεται στις ηδονές, σωματικές και πνευματικές. Όποιος έχει ως βίωμα την αυτάρκεια, που ειδικά χαρακτηρίζει το μοναχό, δεν απέχει από το βραβείο της ελευθερίας. Αν θέλουμε να διακρίνουμε τους ανελεύθερους, θα τους βρούμε να ασχολούνται με τον «πλεονασμό», στηριζόμενοι πολλές φορές σε γελοίες προφάσεις.Κρατώντας αυστηρά την αυτάρκεια, με βάση την πίστη μας στην πατρική πρόνοια του Κυρίου μας, που υπόσχεται « ου μη σε ανώ ουδ ου μη σε εγκαταλείψω» (Δευτ. λα, 6), βαδίζουμε προς την ελευθερία. Η θεία Χάρη, όταν δεν εμποδίζεται από τα μεγάλα πάθη του πλεονασμού και του παράλογου, προχωρεί στο φωτισμό του νου και τη θέρμη του θείου ζήλου, που ως υπερφυσική ενέργεια μας δυναμώνει στον αγώνα της φιλοπονίας. Η δύναμη και επενέργεια του θείου ζήλου ήταν ο παράγοντας που βοηθούσε τους μάρτυρες να ολοκληρώσουν τα επίπονα μαρτύριά τους, τους οσίους τους υπερφυσικούς αγώνες τους και γενικά ό,τι καλό έγινε σ όλη την περίοδο της μαρτυρίας της πίστης μας. Ο σκοπός του αγώνα στην πρακτική ζωή μας είναι η απόκτηση της ελευθερίας μας από την αιχμαλωσία και δουλεία του παράλογου. Αυτό μας παρέδωσε ο Κύριός μας με την παρουσία του.

Read More ->>

Η εσωστρέφεια, ένα δυνατό όπλο

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ
Κατήχηση   33
Η εσωστρέφεια, ένα δυνατό όπλο

Αδελφοί και πατέρες, οι θεόπνευστοι Πατέρες μας επιμένουν ότι η εσωστρέφεια είναι απαραίτητο μέσο προκοπής στον πνευματικό αγώνα. Γι αυτό επιβάλλεται να μην αμελήσουμε το επωφελέστατο αυτό μέσο για τον καταρτισμό μας, που είναι ισχυρό όπλο στο νοητό πόλεμο.

Σαν σύνθημα ακούεται η παραγγελία ενός μεγάλου Πατέρα, του αββά Αλώνιου, και μας εισάγει κατευθείαν στο κεντρικώτατο νόημα της εσωστρέφειας, που είναι και ο βασικός στόχος που θέλουμε σύντομα να κατακτήσουμε. «Εάν δεν πει ο άνθρωπος, ο μοναχός, μέσα στην καρδιά του, ότι είμαι εγώ μόνος και ο Θεός στον κόσμο, αυτός δεν θα βρει ανάπαυση». Σύντομο και περιεκτικό απόφθεγμα. Πληροφορεί κάθε αγωνιζόμενο ότι αυτό είναι το περιεχόμενο του νόμιμου αγώνα, για την απαλλαγή και ελευθερία από τα νοήματα και πράγματα αυτού του κόσμου.

Δυό αφορμές και αιτίες ή υλικά μέσα κινούν όλο τον κόσμο μας, τον εσωτερικό και εξωτερικό, και δια μέσου αυτών γίνεται η δική μας εργασία και η πάλη και κατά του αντιστρατευόμενου νόμου και κατά του Πονηρού. Η μια αιτία είναι εξωτερική και φροντίζει την επαφή μας με τον κόσμο και τη συντήρηση του σώματος. Η άλλη, η εσωτερική, είναι τα πάθη, που αποκτήσαμε μετά την πτώση, και εμποδίζει τις αρετές.

Read More ->>

«Νήψατε, γρηγορήσατε»

Βατοπεδινές Κατηχήσεις
Γέροντος Ιωσήφ

Κατήχηση  37η

«Νήψατε, γρηγορήσατε»

Αδελφοί και πατέρες, επειδή αισθάνομαι την ευθύνη μου και τη βαρύτητα του καθήκοντός μου, επαναλαμβάνω τα παραγγέλματα του πρωτοκορυφαίου Πέτρου: «Δίκαιον δε ηγούμαι, εφόσον ειμί εν τούτω τω σκηνώματι, διεγείρειν υμάς εν υπομνήσει» (Β Πέτ. α, 13) και «νήψατε, γρηγορήσατε. Ο αντίδικος υμών διάβολος ως λέων ωρυόμενος περιπατεί ζητών τίνα καταπίη» (Α Πέτ. ε, 8). Στις ποικίλες μορφές της κρούσης του αισθητού και αόρατου πολέμου να «μη ξενίζεσθε τη εν υμίν πυρώσει προς πειρασμόν (ή μάλλον δοκιμασία) υμίν γινομένη, ως ξένου υμίν συμβαίνοντος» (Α Πέτ. δ, 12) και συνεχίζει ο γηραιός διδάσκαλος να μας διεγείρει: «Χριστού ουν παθόντος υπέρ ημών σαρκί και υμείς την αυτήν έννοιαν οπλίσασθε» (Α Πέτ. δ, 1). Δεν παραλείπει ο Απόστολος, μετά την πατρική ευλογία και ενθάρρυνση, να μας θυμίσει και τις τιμωρίες, που περιμένουν όσους αμελούν και προδίδουν την ευλογία και θέση στη μερίδα του κλήρου των αγίων, που τους έδωσε ο Θεός. Αυτή είναι και η δική μας ευλογία. «Ει γαρ ο Θεός αγγέλων αμαρτησάντων ουκ εφείσατο, αλλά σειραίς ζόφου ταρταρώσας παρέδωκεν εις κρίσιν τηρουμένους» (Β Πέτ. β, 4), τα ίδια θα πάθουν και όσοι αμελούν. Πιο ωφέλιμη πάντως θεωρείται η μνήμη και χρήση της αγάπης, παρά η απειλή της ποινής και τιμωρίας στην οποία φανερώνεται η θεία δικαιοσύνη.

Read More ->>