Σύντομη βιογραφία και εισαγωγικά σχόλια

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης:

Σύντομη βιογραφία και εισαγωγικά σχόλια

(Φιλοκαλία των Ιερών Νηπτικών)

Σύντομη βιογραφία: Ο άγιος πατέρας μας Γρηγόριος, ο οποίος δέχθηκε τη μοναχική κουρά στο όρος Σινά και γι' αυτό ονομάστηκε Σιναΐτης, ήκμασε στα χρόνια της βασιλείας του Ανδρονίκου Παλαιολόγου, γύρω στο 1330.

Όταν ήρθε στο όρος του Άθω και γύρισε τα διάφορα μοναστήρια και ήσυχαστήρια, βρήκε πολλούς να τους κοσμεί η σύνεση και η σεμνότητα του ήθους και να επιμελούνται την πρακτική αρετή μόνο, να είναι όμως τόσο αμύητοι στην φύλαξη του νου, την ακρίβεια της ησυχίας και τη θεωρία, ώστε ούτε το όνομά τους να γνωρίζουν.

Μόνο τρεις βρήκε στη σκήτη του Μαγουλά, αντίκρυ στη Μονή Φιλοθέου, τους Ησαΐα, Κορνήλιο και Μακάριο, που ασχολούνταν λίγο και με τη θεωρία. Κινούμενος λοιπόν από θερμό θείο ζήλο, όχι μονάχα αυτούς που ησύχαζαν μόνοι τους, αλλά και όλους τους κοινοβιάτες, τους δίδασκε περί νήψεως και φυλακής του νου και νοεράς προσευχής.

Κι όχι μόνο αυτό, αλλά αφού ίδρυσε και τρία μεγάλα μοναστήρια στα Παρόρια της Μακεδονίας και αφού γύρισε πάμπολλους τόπους και επαρχίες, παρακινούσε όλους γενικά με τις θείες διδασκαλίες του στην εργασία της αδιάλειπτης νοεράς προσευχής, και με αυτήν οδήγησε πολλούς αμαρτωλούς σε μετάνοια και από αναξίους τους ανέδειξε αξίους (πρβλ. Ιερ. 15,19) και έγινε αίτιος να σωθούν. Εκτενέστατο βίο τον σννέγραψε ο αγιότατος πατριάρχης Κάλλιστος, ο οποίος εχρημάτισε και μαθητής του.

Read More ->>

137 Ωφέλιμα Κεφάλαια

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης:

137 Ωφέλιμα Κεφάλαια

1. Το να είναι κανείς ή να γίνει λογικός όπως ήταν κατά φύση (προπτωτικά) ο άνθρωπος, είναι αδύνατο πριν φτάσει στην καθαρότητα και την αφθαρσία. Γιατί την πρώτη την κυρίευσε η άλογη έξη των αισθήσεων, ενώ την άλλη, η φθορά της σάρκας.

2. Κατά φύση λογικοί έγιναν μόνον οι Άγιοι με την καθαρότητα. Κανείς από τους σοφούς στα λόγια δεν είχε καθαρό λογικό, επειδή το διέφθειραν από την αρχή με τους λογισμούς. Γιατί το υλικό και φλύαρο πνεύμα της σοφίας του κόσμου τούτου, υποβάλλει λόγους στους πιο μορφωμένους, και λογισμούς στους πιο απλοϊκούς, κι έτσι συνοικεί με αυτούς εμποδίζοντάς τους από την ενυπόστατη σοφία και θεωρία κι από την αμέριστη και ενιαία γνώση.

3. Να θεωρείς ότι γνώση της αλήθειας είναι κυρίως η αίσθηση της χάρης. Όλες οι άλλες γνώσεις πρέπει να αποκαλούνται αποτελέσματα νοήσεως και αποδείξεις πραγμάτων.

4. Όσοι δεν πετυχαίνουν να λάβουν τη χάρη, το παθαίνουν από την απιστία και την αμέλειά τους. Κι όσοι πάλι τη λάβουν, το έχουν πετύχει με την πίστη και την επιμέλειά τους. Γιατί με αυτές πάντα προχωρούν εμπρός, ενώ με τις αντίθετες στρέφονται πίσω.

Read More ->>

Κεφάλαια

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης:

1. Καθένας που βαπτίσθηκε στο όνομα του Χριστού, οφείλει να περάσει απ΄ όλες τις μεθηλικιώσεις του Χριστού. Γιατί στο βάπτισμα τις έλαβε δυνάμει, και μέσω των εντολών μπορεί να τις πραγματώσει και να τις γνωρίσει. Στη σύλληψη του Χριστού αντιστοιχεί ο αρραβώνας του Πνεύματος• στη γέννησή Του, η ενέργεια της αγαλλιάσεως• στη βάπτισή Του, η καθαρτική δύναμη της φωτιάς του Πνεύματος• στη μεταμόρφωση, η θεωρία του θείου φωτος•

στη σταύρωση, η νέκρωση του πιστού σε σχέση με όλα· στην ταφή, η κατοχή μέσα στην καρδιά του θείου έρωτα· στην ανάσταση, η ζωοποιός έγερση της ψυχής· στην ανάληψη, η έκσταση προς το Θεό και η αρπαγή του νου. Όποιος δεν πέρασε αυτές τις μεθηλικιώσεις του Χριστού και δεν τις αισθάνεται, είναι ακόμη νήπιος και στο σώμα και στο πνεύμα κι ας θεωρείται απ΄ όλους γέροντας και πρακτικός.

2. Τα πάθη του Χριστού δίνουν ζωοποιό νέκρωση σ' εκείνους που τα μιμήθηκαν όλα, αφού ο λόγος που πάσχομε μαζί με το Χριστό, είναι για να δοξαστούμε μαζί Του(Ρωμ. 8, 17). Τα πάθη των ηδονών δίνουν θανατοποιό νέκρωση σ' εκείνους που τα ενεργούν. Γιατί το να πάσχει κανείς θεληματικά τα παθήματα του Χριστού, είναι σταύρωση σταυρώσεως και νέκρωση νεκρώσεως.

3. Το να πάσχει κανείς υπέρ Χριστού είναι, να υπομένει τις δοκιμασίες που του συμβαίνουν. Η παιδαγωγία του Κυρίου, για όσους μεν είναι ανεύθυνοι, παραχωρείται εξαιτίας του φθόνου των δαιμόνων και γίνεται αφορμή ωφέλειας· για εμάς όμως, τους υπεύθυνους για αμαρτίες, γίνεται έλεγχος που μας καλεί σε επιστροφή και μας ανοίγει τ' αυτιά(Ησ. 50, 50. Γι' αυτό και ο Θεός υποσχέθηκε αιώνιο στεφάνι σ' εκείνους που υπομενουν(Ιακ. 1, 12). Δόξα Σοι, ο Θεός ημών, δόξα Σοι. Τριάς Αγία, ένεκα πάντων δόξα Σοι.

Read More ->>

Δέκα κεφάλαια περί Ησυχίας και Προσευχής

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης: 

Δέκα κεφάλαια περί ησυχίας και προσευχής και περί των τεκμηρίων της χάρης και της πλάνης

Θα έπρεπε να πούμε, μαζί με το μεγάλο διδάσκαλο(άγιο Ιωάννη Χρυσόστομο), ότι θα έπρεπε να μη χρειαζόμαστε τη βοήθεια των Γραφών ή των άλλων πατερικών λόγων, θαυμάσιε Λογγίνε, αλλά να είμαστε θεοδίδακτοι, σύμφωνα με το ρητό: «Θα διδάσκει όλους ο ίδιος ο Θεός»(Ησ. 54, 13), ώστε να μαθαίνομε και να διδασκόμαστε από το Θεό και μέσω του Θεού αυτά που μας ωφελούν.

Κι όχι μόνον εμείς, αλλά και κάθε πιστός, ώστε ο νόμος του Πνεύματος να είναι γραμμένος στις πλάκες των καρδιών μας(Εβρ. 8, 10) και να αξιωνόμαστε —πράγμα εξαίσιο— να συνομιλούμε με το Χριστό μέσω της καθαρής προσευχής με τρόπο άμεσο και χερουβικό.

Επειδή όμως είμαστε νήπια κατά τον καιρό της αναπλάσεώς μας με το βάπτισμα, και μήτε τη χάρη εννοούμε μήτε την καινότητά μας αντιλαμβανόμαστε, αλλά μάλλον αγνοούμε το υπερβολικό μέγεθος της τιμής και της δόξας που δεχόμαστε, και ότι οφείλομε να αυξηθούμε ψυχικά και πνευματικά μέσω των εντολών και να δούμε νοερά εκείνο που λάβαμε, γι' αυτό από την αμέλειά μας και την εμπαθέστατη έξη μας πέφτομε οι περισσότεροι σε αναισθησία και σκοτισμό.

Read More ->>

Δεκαπέντε Κεφάλαια περί Ησυχίας και περί των δύο τρόπων της Προσευχής

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης:

Δεκαπέντε κεφάλαια περί ησυχίας και περί των δύο τρόπων της προσευχής

Δύο τρόποι ενώσεως υπάρχουν, ή μάλλον δύο είσοδοι από τη μία και από την άλλη πλευρά της νοεράς προσευχής, η οποία ενεργείται μέσα στην καρδιά από το πνεύμα.

Με αυτούς τους τρόπους, ή ο νους βρίσκεται στην καρδιά πριν από την προσευχή με το να προσκολλάται στον Κύριο(Α΄ Κορ. 6, 17), κατά τη Γραφή, ή η ενέργεια της προσευχής, καθώς κινείται προοδευτικά μέσα σε μιά φωτιά ευφροσύνης, έλκει το νου και τον δεσμεύει στην επίκληση του Κυρίου Ιησού και στην ένωση με Αυτόν.

Γιατί αν και το πνεύμα ενεργεί στον καθένα όπως αυτό θέλει(Α΄ Κορ. 12, 11), καθώς λέει ο Απόστολος, εντούτοις μερικές φορές η μία κατάσταση προηγείται σε κάποιους από την άλλη, με τους τρόπους που αναφέραμε παραπάνω.

Και άλλοτε μεν η ενέργεια γίνεται μέσα στην καρδιά, καθώς δηλαδή λιγοστεύουν τα πάθη με τη συνεχή επίκληση του Ιησού Χριστού κι έχει αναφανεί η θεϊκή θέρμη —γιατί ο Θεός μας, λέει η Γραφή(Δευτ. 4, 24· Εβρ. 12, 29), είναι φωτιά που κατακαίει τα πάθη. Άλλοτε δε, το πνεύμα έλκει το νου προς εαυτό και τον περιορίζει στο βάθος της καρδιάς και τον εμποδίζει από τη συνηθισμένη του περιφορά. Και τότε δεν οδηγείται πλέον αιχμάλωτος των Ασσυρίων μακριά από την Ιερουσαλήμ, αλλά επιστρέφει αξιέπαινα από τη Βαβυλώνα στη Σιών, ώστε να λέει κι αυτός μαζί με τον Προφήτη: «Σου πρέπει ύμνος, Θεέ μου, στη Σιών, και θα σου αποδώσομε το τάξιμό μας στην Ιερουσαλήμ»(Ψαλμ. 64, 2) και: «Όταν ο Κύριος επιστρέψει τους αιχμαλώτους στη Σιών, θα αναγαλλιάσει ο Ιακώβ και θα ευφρανθεί ο Ισραήλ»(Ψαλμ. 125, 1 και 25, 2).

Read More ->>

Πώς πρέπει να κάθεται ο Ησυχαστής στην προσευχή.

Άγιος Γρηγόριος ο Σιναΐτης: 

Πώς πρέπει να κάθεται ο ησυχαστής στην προσευχή και να μη σηκώνεται γρήγορα

Άλλοτε σε σκαμνί, το πιο πολύ, επειδή είναι κουραστικό· άλλοτε πάλι, πιο σπάνια, σε στρωσίδι προσωρινά, για κάποια άνεση. Πρέπει το κάθισμά σου αυτό να γίνεται με υπομονή, όπως λέει ο Απόστολος: «Να επιμένετε καρτερικά στην προσευχή»(Κολ. 4, 2), και να μην αδημονείς και σηκώνεσαι γρήγορα από τον οδυνηρό κόπο και τη νοερή φωνή και το αδιάκοπο σφίξιμο του νου. Γιατί λέει ο Προφήτης: «Με έπιασαν πόνοι σαν τη γυναίκα που γεννάει»(Ησ. 21, 3).

Αλλά σκύβοντας κατω και μαζεύοντας το νου μεσα στην καρδιά, αν βέβαια αυτή έχει ανοιχθεί, να επικαλείσαι τον Κύριο Ιησού να έρθει να σε βοηθήσει. Αν και θα κουραστούν οι ώμοι σου και συχνά θα πονά το κεφάλι σου, εσύ να έχεις καρτερία σ' αυτά με φιλοπονία και έρωτα, ζητώντας μέσα στην καρδιά σου τον Κύριο. «Η βασιλεία του Θεού ανήκει σ' όσους βιάζουν τον εαυτό τους, και αυτοί την αρπάζουν»(Ματθ. 11, 12).

Με αυτά τα λόγια ο Κύριος υπέδειξε αληθινά να επιμένομε σ' αυτά και σ' αυτούς τους κόπους. Γιατί η υπομονή και η καρτερία σε όλα είναι που γεννούν τους κόπους και του σώματος και της ψυχής.

Πώς πρέπει να λέμε την ευχή

Read More ->>