16 Κλήρος και Εκκλησία

Κεφάλαιο 2

- Κλῆρος καὶ Ἐκκλησία

– Γέροντα, γιατί δὲν γίνεσθε ἱερεύς;

– Σκοπός εἶναι νὰ σωθοῦμε. Ἡ ἱερωσύνη δὲν εἶναι μέσο γιὰ νὰ σωθῆ ὁ ἄνθρωπος.

– Δὲν σᾶς πρότειναν ποτέ νὰ γίνετε ἱερεύς;

– Πολλές φορές μὲ πίεσαν. Ὅταν ἤμουν στὸ Κοινόβιο, μὲ ζόρισαν καὶ γιὰ τὴν ἱερωσύνη καὶ γιὰ τὸ Μεγάλο Σχῆμα. Ὁ σκοπός εἶναι νὰ γίνη κανεὶς ἀπὸ μέσα τοῦ καλόγερος. Ἐμένα αὐτὸ μὲ ἐνδιέφερε· δὲν μὲ ἀπασχολοῦσε τίποτε ἄλλο. Ἐπειδή καὶ ἀπὸ νέος, σάν λαϊκός, εἶχα ζήσει μερικά θεία γεγονότα, ὅταν πῆγα στὸ Μοναστήρι, ἔλεγα: «Ἀρκεῖ νὰ ζῶ καλογερικά». Τὴν βαρύτητα σ΄ αὐτὸ τὴν εἶχα ρίξει καὶ δὲν μὲ ἀπασχολοῦσε πότε θὰ γίνω μεγαλόσχημος ἤ ἄν θὰ γίνω ἱερεύς. Τελευταία ἦρθε κάποιος στὸ Κελλί τῆς Παναγούδας καὶ πάλι ἐπέμενε πολύ νὰ ἱερωθῶ. Πῆγε στὸ Πατριαρχεῖο Γι’ αὐτόν τὸν λόγο, μίλησε στὴν Ἐξαρχία, ὅταν ἦρθε στὸ Ἅγιον Ὅρος… Τοῦ εἶπαν ὅμως: «Πές τὸ καὶ στὸν ἴδιο, μήν τυχόν ἐμεῖς τὸ ἀποφασίσουμε καὶ αὐτός μας φύγη». Ἔτσι ἦρθε καὶ μοῦ τὸ εἶπε. Ὅταν τὸ ἄκουσα, ἔβαλα τὶς φωνές, ὅποτέ μου λέει: «Τουλάχιστον γίνε ἱερεύς, γιὰ νὰ διαβάζης τὴν συγχωρητική εὐχή στούς ἀνθρώπους, ἀφοῦ σου λένε ἐκτός ἀπὸ τὰ προβλήματά τους καὶ τὶς ἁμαρτίες τους. Ἐσύ δὲν μοῦ ἔλεγες πόσα μπερδέματα γίνονται, γιατί οἱ ἄνθρωποι ἄλλοτε τὰ λένε διαφορετικά καὶ ἄλλοτε λένε τὰ μισά ἀπὸ ὅσα τούς λές στούς Πνευματικούς ἤ στούς μητροπολίτες; Νὰ ἀκοῦς τὶς ἁμαρτίες τους, νὰ τούς διαβάζης τὴν συγχωρητική εὐχή, νὰ παίρνουν τὴν ἄφεση καὶ νὰ τακτοποιοῦνται». Ὁ καημένος μὲ καλό λογισμό τὸ ἔλεγε, ἀλλὰ δὲν ἦταν αὐτὸ γιὰ μένα.

– Δηλαδή, Γέροντα, ἄν ἕνας αἰσθάνεται ἀδύναμος γιὰ τὴν ἱερωσύνη, ἀλλὰ τὸν προωθοῦν ἄλλοι, τί πρέπει νὰ κάνη;

– Θὰ πῆ τὸν λογισμό του. Κανέναν δὲν μποροῦν νὰ τὸν ἐξαναγκάσουν οὔτε γιὰ τὴν ἱερωσύνη οὔτε γιὰ τὸ Μεγάλο Σχῆμα. Ἄν ὅμως τὸ δεχθῆ ἀπὸ ὑπακοή καὶ μὲ ταπείνωση καὶ βάλη λίγο φιλότιμο καὶ λίγη ἀγάπη, τότε ὅλα θὰ τὰ ἀναπληρώση ὁ Θεός. Ἐξάλλου ὁ κόσμος ἔχει ἀλάθητο κριτήριο καὶ διακρίνει ποιοί ἔγιναν ἱερεῖς ἀπὸ ἀγάπη  πρὸς  τὸν  Θεό,  γιὰ  νὰ  διακονήσουν  τὴν  Ἐκκλησία  Του.  Εἶναι  μερικοί  ποὺ θέλουν νὰ γίνουν ἱερεῖς ἀπὸ ἐπιθυμία νὰ δοξασθοῦν. Αὐτοί θὰ ταλαιπωρηθοῦν, ὅταν βρεθοῦν σὲ δυσκολία, γιατί ὁ Χριστός δὲν θὰ τούς βοηθήση, ἐκτός ἄν ταπεινωθοῦν καὶ μετανοήσουν. Ἄν ὅμως κάποιος θέλη νὰ ἱερωθῆ, χωρίς νὰ ἔχη ἐπιδιώξεις κοσμικές, τότε, ἄν κινδυνεύση, ὁ Χριστός θὰ τὸν βοηθήση. Κανονικά πρέπει νὰ σὲ πιέζουν, νὰ θέλουν οἱ ἄλλοι, ἡ Ἐκκλησία, γιὰ νὰ γίνης ἱερεύς, ὥστε νὰ σὲ σκεπάζη ὁ Χριστός καὶ, ἄν βρεθῆς σὲ δύσκολη στιγμή, νὰ σὲ συμπαρασταθοῦν οἱ ἄλλοι καὶ νὰ βοηθήση καὶ ὁ Χριστός.

Βέβαια στὸν κλῆρο σπάνια καὶ πολύ λίγοι εἶναι αὐτοί ποὺ ξεκινοῦν μὲ προγράμματα δικά τους. Αὐτούς δὲν τούς βάζω στὸν λογαριασμό. Οἱ περισσότεροι ξεκινοῦν μὲ καλή διάθεση, ἀλλὰ μετά ἀρχίζει ὁ διάβολος τὴν δουλειά του, καὶ βλέπεις νὰ μπαίνη ἡ δόξα, νὰ μπαίνη ἡ μανία γιὰ ἀξιώματα καὶ νὰ τὰ ξεχνοῦν ὅλα. Μέχρι ποὺ φθάνουν σὲ σημεῖο νὰ βάζουν καὶ ἀνθρώπους νὰ μεσολαβήσουν γιὰ τὴν ἐκλογή τους   σὲ   προϊστὰμενο,   σὲ   μητροπολίτη   κ.λπ.   Ἐνῶ   ξεκίνησαν   γιὰ   τὸν   Χριστό, ποικιλία καὶ ὄχι τὰ ἀπαραίτητα. Πῶς μᾶς ξεγελάει ὁ διάβολος, ἅμα δὲν προσέξουμε! – Γέροντα, τί θέλει ὁ Θεὸς καὶ τί θέλουν οἱ ἄνθρωποι ἀπὸ τὸν ἱερέα; –  Τὸ  τί  θέλει  ὁ  Θεὸς  εἶναι  πολύ  μεγάλο·  ἄφησε  τὸ.  Τώρα  τὸ  τί  θέλουν  οἱ ἄνθρωποι. Παλιά οἱ ἱερεῖς ἔκαναν ἄσκηση, εἶχαν ἀρετή, ἦταν ἅγιοι, καὶ οἱ ἄνθρωποι τούς εὐλαβοῦνταν. Σήμερα οἱ ἄνθρωποι θέλουν δύο πράγματα ἀπὸ τὸν ἱερέα· νὰ εἶναι ἀφιλοχρήματος καὶ νὰ ἔχη ἀγάπη. Ὅταν οἱ ἄνθρωποι βροῦν αὐτὰ  σὲ ἕναν ἱερέα, τὸν θεωροῦν ἅγιο καὶ τρέχουν στὴν Ἐκκλησία· καὶ ἀφοῦ τρέχουν στὴν Ἐκκλησία, σώζονται. Μετά συγκαταβαίνει ὁ Θεὸς καὶ  σώζει καὶ τὸν ἱερέα.  Ὁ ἱερεύς πάντως πρέπει νὰ ἔχη μεγάλη καθαρότητα.

Τὸν μοναχό ὁ διάβολος προσπαθεῖ νὰ τὸν ἀποδυναμώση μὲ τὶς κακομοιριές , ὥστε νὰ τὸν ἀχρηστέψη καὶ νὰ μήν ἔχη καμμιά δύναμη πνευματική ἡ προσευχή του. Ὁ μοναχός, γιὰ νὰ ἔχη τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, πρέπει νὰ εἶναι σωστός μοναχός.  Τότε  μόνον  ἔχει  μία  θεϊκή  ἐξουσία  καὶ  βοηθάει  πολύ  θετικά  μὲ  τὴν προσευχή του. Ἐνῶ ἕνας ἱερεύς, καὶ νὰ μήν ἔχη πνευματική κατάσταση, πάλι βοηθάει μὲ τὴν ἐξουσία ποὺ τοῦ ἔχει δοθῆ μὲ τὴν ἱερωσύνη, ὅταν τελῆ τὰ Μυστήρια, διαβάζη τούς ἀνθρώπους κ.λπ. Ἀκόμη καὶ νὰ σκοτώση ἄνθρωπο, τὰ Μυστήρια ποὺ τελεῖ πάλι ἐνεργοῦν, μέχρι νὰ καθαιρεθῆ. Ἄν ὅμως ἔχη καὶ πνευματική κατάσταση, τότε εἶναι σωστός ἱερεύς καὶ βοηθάει περισσότερο.

Ὅταν μὲ ρωτοῦν ἱερεῖς πῶς θὰ βοηθήσουν τούς ἐνορίτες, ἀλλὰ καὶ σὲ ὅλουςποὺ ἔχουν μία ποιμαντική εὐθύνη, ἕνα πράγμα τονίζω· νὰ κοιτάξουν νὰ κάνουν δουλειά στὸν ἑαυτό τους, νὰ κάνουν τὰ ἀπαραίτητα πνευματικά τους καθήκοντα καὶ κάτι παραπάνω, γιὰ νὰ ἔχουν πάντοτε ἀπόθεμα πνευματικό. Ἡ πνευματική ἐργασία στὸν ἑαυτό μᾶς εἶναι ἀθόρυβη ἐργασία στὸν πλησίον, γιατί μιλάει τὸ παράδειγμα, καὶ τότε μιμοῦνται οἱ ἄνθρωποι τὸ καλό ποὺ βλέπουν καὶ διορθώνονται. Ἐὰν δὲν ἀποκτήσουμε ἐμεῖς πνευματικό  πλοῦτο,  γιὰ νὰ μποροῦμε νὰ συντηρούμαστε ἀπὸ τούς  πνευματικούς  τόκους,  ὅταν  θὰ  ἐργαζώμαστε  δωρεάν  γιὰ  τούς  ἄλλους,  θὰ εἴμαστε οἱ πιὸ δυστυχισμένοι καὶ ἀξιολύπητοι. Γι’ αὐτὸ νὰ μήν τὸ θεωροῦμε σπατάλη χρόνου, ὅταν κάνουμε ἐργασία στὸν ἑαυτό μας, εἴτε γιὰ λίγο χρονικό διάστημα εἴτε γιὰ  πολύ  εἴτε  γιὰ  πάντα,  σ΄  ὅλη  τὴν  ζωή  μας,  γιατί  ἡ  μυστική  ἐργασία  ἔχει  τὴν ἰδιότητα νὰ κηρύττη μυστικά τὸν λόγο τοῦ Θεοῦ μέσα στὶς ψυχές τῶν ἀνθρώπων. Ὁ χαριτωμένος ἄνθρωπος τοῦ Θεοῦ μεταδίδει θεία Χάρη καὶ ἀλλοιώνει τούς σαρκικούς ἀνθρώπους. Τούς ἐλευθερώνει ἀπὸ τὴν σκλαβιά τῶν παθῶν καὶ τούς πλησιάζει μ΄ αὐτόν τὸν τρόπο στὸν Θεό καὶ σώζονται.

Ὁ ἱερεύς ἔχει μεγάλη εὐθύνη

Ὁ ἱερεύς δὲν μπορεῖ ποτέ νὰ κλείση τὴν πόρτα του· ἔχει μεγάλη εὐθύνη. Ὁ ἕνας εἶναι ἀπελπισμένος, ὁ ἄλλος ἄρρωστος καὶ ἔχει ἀνάγκη, ὁ ἄλλος ψυχορραγεῖ· πρέπει ἄλλους νὰ τούς δεχθῆ, ἄλλους νὰ τούς ἐπισκεφθῆ. Δὲν μπορεῖ νὰ ἀρνηθῆ ὁ ἱερεύς. Κινδυνεύουν ψυχές· πρέπει νὰ τὶς βοηθήση. Ἄν δὲν τὶς βοηθήση καὶ τὶς πάρη ὁ Θεὸς ἀτακτοποίητες, ποιός θὰ ἔχη τὴν εὐθύνη; Δὲν θὰ τὴν ἔχη ὁ ἱερεύς; Ἐγώ σάν μοναχός μπορῶ νὰ κλείσω καὶ τὴν πόρτα μου, νὰ φύγω καὶ στὴν ἔρημο, νὰ ἐξαφανισθῶ, καὶ νὰ βοηθῶ μὲ τὴν προσευχή ἀθόρυβα. Γιατί ἡ δουλειά μου δὲν εἶναι νὰ λύνω τὰ προβλήματα τοῦ κόσμου, ἀλλὰ νὰ λέω καμμιά εὐχή γιὰ τὸν κόσμο. Γι’ αὐτὸ δὲν ἔγινα οὔτε παπάς οὔτε Πνευματικός, γιὰ νὰ βοηθάω μὲ ἄλλον τρόπο. Ἄν ἤμουν στὸν κόσμο ἱερεύς,   δὲν   θὰ   μποροῦσα   νὰ   κλείσω   ποτέ   τὴν   πόρτα   μου.   Θὰ   ἔπρεπε   νὰ ἀνταποκρίνωμαι πάντοτε, χωρίς διακρίσεις, σὲ ὅ,τι μου ζητοῦσαν ὅλοι. Πρῶτα θὰ φρόντιζα γιὰ ὅλους τους ἀνθρώπους τῆς ἐνορίας μου καὶ ἔπειτα, ὅ,τι περίσσευε, θὰ ἔδινα στούς ἄλλους ποὺ θὰ μοῦ ζητοῦσαν νὰ τούς βοηθήσω. Θὰ ἐνδιαφερόμουν ὄχι μόνο γιὰ τούς πιστούς, ἀλλὰ καὶ γιὰ τούς ἀπίστους καὶ γιὰ τούς ἀθέους καὶ γιὰ τούς ἐχθρούς της Ἐκκλησίας. Ή, ἄν ἤμουν Πνευματικός καὶ μοῦ ἔλεγε ἕνας κάτι γιὰ ἕναν ἄλλον, θὰ φώναζα καὶ ἐκεῖνον, γιὰ νὰ βγάλω ἄκρη. Θὰ ἔπαιρνα τηλέφωνο, γιὰ νὰ δῶ τί κάνει ὁ ἄλλος ποὺ εἶχε ἕναν πειρασμό, ποὺ ἀντιμετώπιζε κάποιο πρόβλημα κ.λπ. Πῶς θὰ μποροῦσα νὰ ἡσυχάσω;

Ὁ ἱερεύς πρέπει νὰ τραβάη μπροστὰ, γιὰ νὰ ἀκολουθοῦν οἱ πιστοί. Βλέπεις, στὸ κοπάδι πάει μπροστὰ τὸ γκισέμι154 καὶ τὰ ἄλλα πρόβατα ἀκολουθοῦν. Γυρίζει τὰ κέρατα πρὸς τὰ δεξιά, γυρίζει καὶ ὅλο τὸ κοπάδι δεξιά. Ὅλα τὰ πρόβατα ἀκολουθοῦν τὸ κριάρι, τὸν ἀρχηγό δηλαδή. Γι’ αὐτὸ δὲν ἀπομονώνονται τὰ πρόβατα· πᾶνε τὸ ἕνα πίσω  ἀπὸ  τὸ  ἄλλο.  Ἔχει  τὸ  κριάρι  τὴν  κατεύθυνση  πρὸς  τὰ  ποῦ  θὰ  πάη  καὶ  τὰ πρόβατα ἀκολουθοῦν.

– Γέροντα, δικαιολογεῖται ἕνας ποῦ ἔχει μία ποιμαντική εὐθύνη νὰ ἀγαπάη μία ψυχή καλή πιὸ πολύ ἀπὸ μία ἄλλη ποῦ ἔχει παράλογες ἀπαιτήσεις;

– Εἶσαι λ.χ. βοσκός καὶ ἔχεις στὸ κοπάδι σου πολλά ἀρνιά. Ἄλλα χαρούμενα βόσκουν καὶ βαλάζουν καὶ ἄλλα εἶναι καχεκτικά ἤ μὲ καμμιά βδέλλα ἐπάνω τους καὶ ἀπομακρύνονται στὶς ἄκρες. Ποιά θὰ φροντίσης περισσότερο; Δὲν θὰ φροντίσης αὐτὰ ποῦ εἶναι καχεκτικά; Ή, ἄν χυμήξη σὲ μερικά ἕνα τσακάλι καὶ βάλουν τὶς φωνές, ποῦ θὰ τρέξης; Σ΄ αὐτὰ   ποὺ βελάζουν «μπέ-μπέ»καὶ βόσκουν ἥσυχα ἤ σ΄ αὐτὰ   ποῦ φωνάζουν σπαρακτικά ἀπὸ τὸ τσακάλι; Ὁ τσομπάνος τὸ ἀρρωστιάρικο ἤ πληγωμένο ἀρνί τὸ πονάει περισσότερο καὶ τὸ περιποιεῖται ἰδιαίτερα, μέχρι νὰ πάρη ἐπάνω του καὶ αὐτό. Καὶ αὐτούς ποὺ κάνουν θαύματα καὶ αὐτούς ποὺ ἔχουν τραυματισθῆ ἀπὸ τὸν ἐχθρό διάβολο νὰ τούς ἔχουμε τοποθετημένους στὸν ἴδιο τόπο τῆς καρδιᾶς μας· νὰ μήν περιφρονοῦμε ἐσωτερικά τους δεύτερους. Περισσότερο ἔχω ἀγαπήσει, ἔχω πονέσει καὶ τούς ἔχω στὸν νοῦ μου συνέχεια αὐτούς ποὺ εἶχαν ἄσχημη ζωή καὶ ἀγωνίζονται νὰ κόψουν τὰ πάθη τους, παρά αὐτούς ποὺ δὲν βασανίζονται ἀπὸ πάθη. Ὅταν ὑπάρχη ἐσωτερική ἀγάπη, τότε πληροφορεῖται καὶ ὁ ἄλλος, γιατί αὐτή ἡ ἀγάπη γλυκαίνει καὶ ὅλον τὸν ἐξωτερικό ἄνθρωπο καὶ τὸν ὀμορφαίνει μὲ τὴν θεία Χάρη, ἡ ὁποία δὲν κρύβεται, γιατί ἀκτινοβολεῖ. Οἱ ποιμένες, εἴτε ἱερεῖς εἶναι εἴτε ἀρχιερεῖς, καλά εἶναι νὰ θυμοῦνται καὶ τὸν

Μωυσῆ,  τί  τράβηξε  μὲ  τὰ  δυὸ  ἑκατομμύρια  γκρινιάρικο  λαό.  Πόση  προσευχή  μὲ ἀγάπη ἔκανε γιὰ τὸν λαό του καὶ πόσο ταλαιπωρήθηκε χρόνια ὁλόκληρα στὴν ἔρημο καὶ αὐτός, μέχρι νὰ τὸν ὁδηγήση στὴν Γῆ τῆς Ἐπαγγελίας. Ἐὰν αὐτὰ   θὰ φέρνουν στὴν μνήμη τους, θὰ παίρνουν ἄφθονο κουράγιο καὶ δὲν θὰ γογγύσουν ποτέ γιὰ τὶς ἐλάχιστες ταλαιπωρίες τούς ἐν συγκρίσει μὲ τὶς ταλαιπωρίες ποὺ πέρασε ὁ Μωυσῆς.

Ἐκκοσμίκευση τοῦ κλήρου

– Γέροντα, εἶναι ἀπαραίτητο ὁ Ἐκκλησιαστικός155  νὰ διακονῆ μὲ μανδύα καὶ τὸ

καλοκαίρι μὲ τὴν ζέστη; Ἐγώ δυσκολεύομαι μὲ τὴν ζέστη.

– Αὐτή ἡ καλογερική σήμερα…, τί νὰ πῶ! Ὁ Ἅγιος Ἀθανάσιος φοροῦσε ἕνα χονδρό ροῦχο καὶ ἕναν σταυρό πολύ βαρύ γιὰ ἄσκηση, καὶ σήμερα ποῦ φθάσαμε! Ἐκεῖ στὴν Αὐστραλία ποὺ εἶχα πάει, ἦταν μὲ σορτσάκι ἕνας νεωκόρος. «Γιὰ τὴν θάλασσα, τοῦ λέω, γιὰ ΄κεῖ εἶναι αὐτό». «Κινοῦμαι ἔτσι πιὸ ἄνετα», μοῦ λέει. Ἔτσι ξεκινοῦν σιγά- σιγὰ    καὶ μετά φθάνουν: «Νὰ πετάξουμε τὰ ράσα, γιὰ νὰ μή μᾶς καίη ὁ ἥλιος!».Ἐμποδίζει  ὁ  μανδύας;  Πέταξε  τὸν.  Τὸ  μανδήλι  ἐμποδίζει,  γιατί  ἱδρώνεις; Πέταξε τὸ. Ἐκεῖ πᾶμε. Νὰ ρυθμίση καθένας τὸν ἑαυτό του, βρέ παιδάκι μου! Νὰ βάλη λιγώτερα ροῦχα ἀπὸ μέσα.

– Γέροντα, μπορεῖ κανεὶς νὰ βγάζη τὸ ράσο καὶ νὰ φοράη μόνον τὸν μανδύα;

– Καὶ οἱ ἱερεῖς νὰ βγάλουν τὸ ἀντερί καὶ νὰ εἶναι μὲ τὸ παντελόνι; Ἔμ, τί νὰ πῶ;

Ὁ μανδύας εἶναι ἔνδυμα τοῦ μοναχοῦ. Δίνεται στὸν σταυροφόρο καὶ στὸν μεγαλόσχημο. Στὴν διάρκεια τῆς κουρᾶς τὸν φοράει ὁ ἀνάδοχος καὶ, ὅταν βάλη τὸ ράσο στὸν νεοκοῦρο, τὸν βγάζει καὶ τοῦ τὸν φοράει. Μοῦ ἔκανε ἐντύπωση στὴν Ἀλεξάνδρεια ποὺ ἔχει καὶ πολλή ζέστη πώς μερικές γυναῖκες φοροῦσαν ὅλο μαῦρα, ἐπειδή τὸ ἔχουν ἀπὸ τὴν παράδοσή τους. Καὶ ἐμεῖς δὲν ἀντέχουμε τὸ ράσο ποῦ τὸ ἔχουμε ἀπὸ τούς Πατέρες μας;

– Γέροντα, λένε: «Μήπως τὸ ράσο κάνει τὸν παπά;».

– Πρόσεξε λ.χ. δυὸ ἐλιές ποὺ ἡ μία ἔχει φύλλα καὶ ἡ ἄλλη δὲν ἔχει. Ποιά ἀπὸ τὶς δυὸ σου ἀρέσει; Αὐτή ποῦ ἔχει φύλλα ἤ αὐτή ποῦ δὲν ἔχει; Ὅταν ἤμουν στὸ Καλύβι τοῦ Τιμίου Σταυροῦ, μία φορά ξεφλούδισα τὸν κορμό τῆς ἐλιᾶς ποὺ ἦταν στὴν αὐλή καὶ ἔγραψα: «Τὰ Δὲνδρα πέταξαν τὴν στολή τους, θὰ δοῦμε τὴν προκοπή τους!...»καὶ δίπλα: «Παπάς ἀράσοτος, ἄρα ἄσωτος». Ἐκεῖνον τὸν καιρό συζητοῦσαν πολύ τὸ θέμα νὰ μή φοροῦν ράσα οἱ ἱερεῖς καὶ ἔρχονταν μερικοί ἐκεῖ, γιὰ νὰ πάρουν ἀπὸ μένα… εὐλογία!

– Κάποιος, Γέροντα, ἔφερε στὸ Μοναστήρι ὀρθόδοξο ἱερέα μὲ παντελόνι. Νὰ παίρναμε τὴν εὐχή του;

– Τί εὐχή νὰ πάρης; Νὰ λέγατε σ΄ αὐτόν ποὺ τὸν ἔφερε, ὁποιοσδήποτε καὶ νὰ ἦταν: «Συγχωρέστε μας, ἀλλὰ εἶναι ἀρχή τοῦ Μοναστηριοῦ νὰ δίνουμε ράσο. Ἱερεύς νὰ ἔρθη μὲ παντελόνι σὲ ὀρθόδοξο γυναικεῖο Μοναστήρι; Δὲν ταιριάζει». Ὅταν δὲν ντρέπεται αὐτός ποῦ τὸν ἔφερε ἤ ὁ ἴδιος ποῦ ἦρθε χωρίς ράσο, θὰ ντραπῆς ἐσύ νὰ τοῦ δώσης ράσο; Κάποτε συνάντησα στὸ ἀεροδρόμιο ἕναν νέο ἀρχιμανδρίτη μὲ λαϊκά. Πήγαινε στὸ ἐξωτερικό καὶ μοῦ συστήθηκε: «Εἶμαι ὁ πατήρ τάδε». «Ποῦ εἶναι τὰ ράσα σου;», τοῦ εἶπα καὶ φυσικά δὲν τοῦ ἔβαλα μετάνοια.

– Γέροντα, μερικοί ὑποστηρίζουν ὅτι ὁ κλῆρος, ἄν ἐκσυγχρονισθῆ, θὰ βοηθήση πιὸ πολύ.

– Ὅταν εἶχε πάει ὁ Πατριάρχης Δημήτριος στὴν Ἀμερική στὴν Σχολή τοῦ Τιμίου

Σταυροῦ, πῆγαν μερικοί εὐλαβεῖς φοιτητές Ἀμερικάνοι καὶ τοῦ εἶπαν: «Παναγιώτατε, στὴν ἐποχή μᾶς πρέπει ὁ κλῆρος νὰ ἐκσυγχρονισθῆ». Καὶ ὁ Πατριάρχης ἀπάντησε: «Ὁ Ἅγιος Κοσμᾶς λέει: «ὅταν οἱ κληρικοί γίνουν λαϊκοί, οἱ λαϊκοί θὰ γίνουν δαίμονες!».«Καλά δὲν τούς εἶπε; Τοῦ ἑτοίμασαν γιὰ νὰ μείνη ἕνα πολυτελέστατο δωμάτιο μὲ κρεββάτι ἐπίσημο κ.λπ. Μόλις τὸ εἶδε, εἶπε: «Ποῦ θὰ μείνω; Σ΄ αὐτὸ τὸ δωμάτιο; Φέρτε μου καλύτερα ἕνα ράνζο. Ὁ κληρικός, ὅταν κοσμικοποιηθῆ, γίνεται ὑποψήφιος διάβολος».

– Γέροντα, μήπως νὰ κάνουμε πιὸ ἁπλά ἄμφια; Μήπως βλάπτουμε τούς ἱερεῖς μὲ τὰ πολύ κεντημένα;

– Θὰ σᾶς τιμᾶ, ἄν πῆτε: «Ἐμεῖς κάνουμε αὐτὰ  τὰ ἁπλά. Μποροῦμε νὰ κάνουμε καὶ  μὲ  πολύ κέντημα,  ἀλλὰ  τὸ  ἀποφεύγουμε,  γιατί  μᾶς  πειράζει  ὁ  λογισμός ποὺ σκανδαλίζεται ὁ κόσμος. Τὸ ἐκμεταλλεύονται μετά καὶ οἱ ἄλλοι ποὺ δὲν πιστεύουν. Ἀκοῦμε νὰ λένε: «Ἐμεῖς δὲν ἔχουμε ψωμί νὰ φᾶμε καὶ οἱ παπάδες ἔχουν ἕνα σωρό στολές»». Ἄν κάνετε ἁπλά κεντήματα, θὰ ἔρχωνται καὶ σοβαροί ἱερεῖς νὰ τὰ πάρουν. Ἄν ἔρχωνται ἱερεῖς μὲ κοσμικό φρόνημα, καὶ αὐτοί θὰ γίνωνται ρεζίλι, καὶ ἐσεῖς θὰ γίνεσθε ρεζίλι μὲ τὰ πολύ στολισμένα. Στὰ καλύμματα Ἁγίας Τραπέζης καὶ Τιμίων Δώρων μπορεῖτε νὰ βάλετε περισσότερο κέντημα. Καὶ νὰ ἀποφεύγετε νὰ βάζετε σταυρούς χαμηλά στὰ στιχάρια καὶ στὰ φαιλόνια. Βάλτε κάτι ἄλλο συμβολικό. Κάθονται οἱ ἱερεῖς ἐπάνω στούς Ἁγίους, στούς σταυρούς… Αὐτὸ εἶναι ἀνευλάβεια.

«Τὶς ἐλέγχει μὲ περί σκανδάλου;»

– Γέροντα, ἡ θεία Χάρις χάνεται ἀπὸ ἕναν κληρικό, ὅταν πέση σὲ κάποιο θανάσιμο ἁμάρτημα;

– Ὄχι, πῶς νὰ χαθῆ; Ἡ θεία Χάρις μπορεῖ νὰ ἀπομακρυνθῆ· ὄχι ὅμως νὰ χαθῆ. Ἕναν  ἱερέα,  ἅμα  τὸν  κάνουν  ἀργό,  ἔχει  τὴν  ἱερωσύνη,  ἀλλὰ  τὰ  Μυστήρια  δὲν ἐνεργοῦν.   Δὲν   ἔχει   δύναμη   πιά   ὁ   ἱερεύς.   Τὸ   κυριώτερο   εἶναι   ἡ   Χάρις.   Ἄν ἀποκατασταθῆ, τότε εἶναι τὰ Μυστήρια ἔγκυρα.

Θέλει πολλή διάκριση στὸ θέμα τῶν ἱερέων ποὺ ἔχουν κωλύματα. Χρειάζεται πολλή  προσοχή  νὰ  μή  δημιουργηθῆ  μὲ  ἀδιάκριτες  αὐστηρότητες  σκάνδαλο  στὸν κόσμο καὶ μπή σὲ λογισμούς καὶ ἡ οἰκογένεια τοῦ ἱερέως. Νὰ παύη τὶς Λειτουργίες μὲ τρόπο, γιὰ νὰ μή γίνεται κακό στούς πιστούς ἀντί γιὰ καλό. Γιατί τὰ κωλύματα τὰ ξέρει ὁ Θεὸς καὶ ὁ ἱερεύς· ἐὰν ὅμως παύση ἀμέσως, τότε καὶ οἱ πιστοί καὶ ἡ οἰκογένειά του θὰ μποῦν σὲ λογισμούς, καὶ ἔτσι τὸ κακό θὰ εἶναι μεγαλύτερο.

Βλέπω πώς καμμιά φορὰ ἐπιτρέπει ὁ Θεὸς καὶ εὐλαβεῖς κληρικοί νὰ πάθουν κάτι σωματικό, π.χ. νὰ τρέχη ἡ μύτη τούς αἷμα ἤ νὰ πονᾶ τὸ στομάχι τούς κ.λπ., καὶ νὰ ἐμποδίζωνται ἀπὸ τὴν Λειτουργία, καὶ ἔτσι νὰ ἀναπαύωνται οἱ ἱερεῖς ποὺ ἔχουν κωλύματα καὶ πρέπει νὰ παύσουν νὰ λειτουργοῦν. Ἔρχεται καμμιά φορὰ κανένας ἱερεύς στὸ Καλύβι ποὺ ἔχει κάποιο κώλυμα, ὁ καημένος, καὶ βλέπω ὅτι πρέπει νὰ σταματήση νὰ ἱερουργῆ. Καμμιά φορὰ ὅμως συμβαίνει ὁ ἐπίσκοπός του νὰ ἔχη διαφορετική γνώμη. Μετά τί νὰ πῆς; Μόνον προσευχή μπορεῖς νὰ κάνης καὶ ἐπεμβαίνει ὁ Θεός. Συγκεκριμένα, εἶχα πεῖ σὲ κάποιον καὶ τὸν προετοίμασα νὰ ἀφήση τὴν ἱερουργία. Ὅταν τὸ εἶπε στὸν Πνευματικό του καὶ στὸν ἐπίσκοπό του, δὲν συμφώνησαν. Ἔτσι συνέχισε νὰ ἱερουργῆ, ἐνῶ εἶχε τὸ κώλυμα. Μετά ἀπὸ λίγο διάστημα τὸν χτύπησε αὐτοκίνητο καὶ τὸν ἄφησε στὸν τόπο! «Φοβερόν τὸ ἐμπεσεῖν εἰς χείρας Θεοῦ ζῶντος»156!

Ἡ Ὀρθόδοξη Ἐκκλησία μας δὲν ἔχει καμμία ἔλλειψη. Ἡ μόνη ἔλλειψη ποὺ παρουσιάζεται, εἶναι ἀπὸ μᾶς τούς ἴδιους, ὅταν δὲν ἀντιπροσωπεύουμε σωστὰ τὴν Ἐκκλησία, ἀπὸ τὸν πιὸ μεγάλο στὴν ἱεραρχία μέχρι τὸν ἁπλό πιστό. Μπορεῖ νὰ εἶναι λίγοι οἱ ἐκλεκτοί, ὅμως αὐτὸ δὲν εἶναι ἀνησυχητικό. Ἡ Ἐκκλησία εἶναι Ἐκκλησιά τοῦ Χριστοῦ καὶ Αὐτός τὴν κυβερνάει. Δὲν εἶναι Ναός ποὺ κτίζεται μὲ πέτρες, ἄμμο καὶ ἀσβέστη ἀπὸ εὐσεβεῖς καὶ καταστρέφεται μὲ φωτιά βαρβάρων, ἀλλὰ εἶναι ὁ ἴδιος ὁ Χριστός· «καὶ ὁ πεσῶν ἐπί τὸν λίθον τοῦτον συνθλασθήσεται· ἔφ΄ ὄν δ΄ ἄν πέση, λικμήσει αὐτόν»157.

Ὁ Χριστός ἀνέχεται σήμερα μία κατάσταση. Ἀνέχεται καὶ ἐνεργεῖ ἡ θεία Χάρις γιὰ χάρη τοῦ λαοῦ. Μία μπόρα εἶναι· θὰ ξεκαθαρίσουν τὰ πράγματα· δὲν θὰ σταθοῦν. Εἶδες  ποὺ  ἀναφέρει  στὸ  Εὐαγγέλιο:  «Λυχνάρι  μισοσβησμένο  δὲν  θὰ  τὸ  φυσήξω. Καλάμι ραγισμένο δὲν θὰ τὸ ἀγγίξω»158; Αὐτὸ τὸ εἶπε ὁ Χριστός, γιὰ νὰ εἴμαστε ἀναπολόγητοι τὴν ἡμέρα τῆς Κρίσεως. Βλέπεις, ὅταν τὸ λυχνάρι δὲν ἔχη ἄλλο λάδι στὴν κούπα καὶ μείνη μόνο λίγο λάδι στὸ φιτίλι, θὰ σβήση μετά ἀπὸ λίγο, ἔστω καὶ ἄν τὸ  φιτίλι  πάη  μία  ἐπάνω  μία  κάτω.  Εἶναι  σάν  τὸν  ἑτοιμοθάνατο  ποὺ  ἔχει  τὶς τελευταῖες ἀναλαμπές. Ὁ Χριστός ὅμως δὲν θέλει νὰ τὸ φυσήξη καὶ νὰ τὸ σβήση, γιατί μετά θὰ πῆ: «Ἐγώ θὰ ἔκαιγα, ἀλλὰ μὲ φύσηξες καὶ ἔσβησα!».Τί σὲ φύσηξα; Ἡ κούπα δὲν εἶχε καθόλου λάδι! Οὔτε τὸ ραγισμένο καλάμι θέλει νὰ τὸ ἀγγίξη, γιατί μετά, ἄν σπάση, θὰ πῆ: «Μὲ ἄγγιξες καὶ ἔσπασα!».Μά ἀφοῦ ἤσουν ραγισμένο καὶ θὰ ἔσπαζες, τί μου λές ὅτι σὲ ἄγγιξα καὶ ἔσπασες;

Ἐμεῖς οἱ μοναχοί, ἀλλὰ καὶ οἱ κληρικοί, σκορποῦμε ἀθεΐα, ὅταν δὲν ζοῦμε σύμφωνα μὲ τὸ Εὐαγγέλιο. Ὁ κόσμος ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τὶς ἀρετές μας ὄχι ἀπὸ τὰ χάλια μας. Ἰδίως τὸ παράδειγμα τῶν μοναχῶν στούς κοσμικούς εἶναι πολύ μεγάλο πράγμα! Οἱ κοσμικοί ἀφορμή ζητοῦν, γιὰ νὰ δικαιολογήσουν τὶς ἁμαρτίες τους. Γι’ αὐτὸ θέλει πολλή προσοχή. Βλέπεις, ἐμεῖς δὲν μποροῦμε νὰ ποῦμε αὐτὸ ποῦ λέει ὁ Χριστός, «τὶς ἐλέγχει μὲ περί ἁμαρτίας;»159   ἀλλὰ «τὶς ἐλέγχει μὲ περί σκανδάλου», αὐτὸ πρέπει νὰ μποροῦμε νὰ τὸ ποῦμε. Ὁ Χριστός τὸ εἶπε ἐκεῖνο, γιατί ἦταν τέλειος Θεὸς καὶ τέλειος ἄνθρωπος. Ἐμεῖς εἴμαστε ἄνθρωποι. Ἔχουμε ἀτέλειες, ἔχουμε πτώσεις,  τέλος  πάντων,  ἀλλὰ  δὲν  κάνει  νὰ  γινώμαστε  αἰτία  νὰ  σκανδαλίζεται  ὁ ἄλλος.

Μοῦ ἔλεγε ἕνας στρατηγός: «Ἄν δὲν εἶχα τὴν πίστη ἀπὸ τὴν μάνα μου, θὰ τὴν εἶχα χάσει, ὅταν πῆγα στὴν Κύπρο τότε μὲ τὰ γεγονότα. Ἄνθρωπος τῆς Ἐκκλησίας νὰ φωνάζη ἀπὸ τὸ τηλέφωνο: «Σφάξτε τούς Τούρκους», στὰ καλά καθούμενα, ἐνῶ ἡ διαταγή ἔλεγε: «Μήν τούς πειράζετε»»! Καὶ οἱ Φαρασιῶτες, ὅταν ἦρθαν στὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὴν Μικρά Ἀσία, παρασύρθηκαν ἀπὸ αἱρέσεις ποὺ εἶχαν παρουσιασθῆ ἐκεῖνα τὰ χρόνια ἐδῶ, γιατί ἔβλεπαν δεσποτάδες, παπάδες χωρίς εὐλάβεια. Ἔβλεπαν στὴν Ἐκκλησία ἄλλου εἴδους κόσμο, χωρίς πνευματική ζωή, ὅποτε σκανδαλίσθηκαν. Εἶχαν ἄλλη εἰκόνα ἀπὸ ἐκεῖ. Παρουσιάσθηκαν καὶ οἱ Εὐαγγελικοί, οἱ ὁποῖοι ἔλεγαν, «ἐμεῖς ἐφαρμόζουμε τὸ Εὐαγγέλιο», καὶ οἱ καημένοι παρασύρθηκαν.

Ἄν  ὅμως  φταίη  ἕνας  δεσπότης,  ἕνας  παπάς,  ἕνας  καλόγερος,  δὲν  φταίει  ὁ Χριστός. Ἀλλά οἱ ἄνθρωποι δὲν πᾶνε ὡς ἐκεῖ. «Ἀντιπρόσωπος τοῦ Χριστοῦ δὲν εἶναι;», λένε. Ναί, ἀλλὰ ἀναπαύεται ὁ Χριστός μὲ αὐτόν τὸν ἀντιπρόσωπο; Ἤ δὲν σκέφτονται τί  τὸν  περιμένει  αὐτόν  τὸν  ἀντιπρόσωπο  στὴν  ἄλλη  ζωή.  Γι’  αὐτὸ  μερικοί  ποὺ σκανδαλίζονται  ἀπὸ  μερικά  γεγονότα  καταλήγουν  νὰ  μήν  πιστεύουν,  γιατί  δὲν καταλαβαίνουν οἱ καημένοι ὅτι ὅπως, ἄν φταίη ἕνας χωροφύλακας, δὲν φταίει τὸ ἔθνος, ἔτσι κι ἄν φταίη ἕνας παπάς, δὲν φταίει ἡ Ἐκκλησία. Ὅσοι ὅμως σκανδαλίζονται, ἀλλὰ ἔχουν καλή διάθεση, καταλαβαίνουν, ὅταν τούς ἐξηγήσης. Αὐτοί  ἔχουν  καὶ  ἐλαφρυντικά,  γιατί  μπορεῖ  νὰ  μήν  εἶχαν  βοηθηθῆ  καὶ  νὰ  ἔχουν ἄγνοια ἀπὸ μερικά πράγματα.

– Γέροντα, γιατί κανένας δὲν παίρνει μία θέση μὲ τόσα σκάνδαλα ποῦ γίνονται στὴν Ἐκκλησία; – Στὰ ἐκκλησιαστικά θέματα ὅλες οἱ καταστὰσεις δὲν εἶναι νὰ πάρης θέση. Μπορεῖ νὰ ἀνέχεται κανεὶς μία κατάσταση κάνοντας ὑπομονή, ἕως ὅτου ὁ Θεὸς δείξη τί πρέπει νὰ κάνη. Ἄλλο εἶναι νὰ ἀνέχεται κανεὶς μία κατάσταση καὶ ἄλλο νὰ τὴν ἀποδέχεται, ἐνῶ δὲν πρέπει. Ὕστερα, σὲ τέτοιες περιπτώσεις, ὅ,τι ἔχει νὰ πῆ κανεὶς νὰ τὸ πῆ μὲ σεβασμό, ἀνδρίκια· ὄχι νὰ βρίζη, νὰ δημοσιεύη. Νὰ τὸ πῆ ἰδιαιτέρως στὸ ἴδιο τὸ πρόσωπο στὸ ὁποῖο ἀφορᾶ τὸ θέμα μὲ πόνο, ἀπὸ ἀγάπη, γιὰ νὰ προσέξη μερικά πράγματα.  Δὲν  εἶναι  εἰλικρινής  καὶ  εὐθύς  ἐκεῖνος  ποὺ  λέει  κατὰ  πρόσωπο  τὴν ἀλήθεια οὔτε ἐκεῖνος ποὺ τὴν δημοσιεύει, ἀλλὰ ἐκεῖνος ποὺ ἔχει ἀγάπη καὶ ἀληθινή ζωή καὶ μιλάει μὲ διάκριση, ὅταν πρέπη, καὶ λέει ἐκεῖνα ποὺ πρέπει στὴν πρέπουσα ὥρα.

Ἐκεῖνοι ποὺ ἐλέγχουν μὲ ἀδιακρισία ἔχουν πνευματική σκότιση καὶ κακία καὶ βλέπουν τούς ἀνθρώπους δυστυχῶς σάν κούτσουρα. Καὶ ἐνῶ τούς πελεκάνε ἀλύπητα καὶ ὑποφέρουν οἱ ἄνθρωποι, αὐτοί χαίρονται γιὰ τὸ τετραγώνισμα ποὺ τούς κάνουν, γιὰ «τὸν κυβισμό»! Μόνο σὲ ἄνθρωπο ποὺ ἔχει δαιμόνιο ἀρχικό δικαιολογεῖται νὰ θεατρίζη τούς ἀνθρώπους μπροστὰ στὸ κόσμο, νὰ τούς λέη τὸ παρελθόν τους (σὲ ὅσους βέβαια ἔχει δικαιώματα τὸ δαιμόνιο), γιὰ νὰ κλονίζη ἀδύνατες ψυχές. Τὸ ἀκάθαρτο πνεῦμα, φυσικά, δὲν βγάζει στὴν φόρα τὶς ἀρετές τῶν ἀνθρώπων ἀλλὰ τὶς ἀδυναμίες τους, ἐπειδή δὲν ἔχουν κακία, τὸ κακό τὸ διορθώνουν μὲ καλωσύνη. Ἄν δοῦν καμμιά φορὰ κάπου λίγη ἀκαθαρσία ποὺ δὲν καθαρίζεται, τὴν σκεπάζουν μὲ καμμιά πλάκα, γιὰ νὰ μήν ἀηδιάση καὶ ὁ ἄλλος ποὺ θὰ τὴν δή. Ἐνῶ ἐκεῖνοι ποὺ ξεσκαλίζουν σκουπίδια μοιάζουν μὲ τὶς κότες…

Τώρα160  ὁ διάβολος κάνει μουντζοῦρες πολλές καὶ μπλέκει πολύ τὰ πράγματα, ἀλλὰ τελικά θὰ σπάση τὰ μοῦτρα του. Μετά ἀπὸ χρόνια θὰ λάμψουν οἱ δίκαιοι. Καὶ λίγη ἀρετή νὰ ἔχουν, ἐν τούτοις θὰ φαίνωνται, γιατί θὰ ἐπικρατῆ πολύ σκοτάδι, καὶ ὁ κόσμος θὰ στραφῆ πρὸς αὐτούς. Αὐτοί ποὺ σήμερα κάνουν τὰ σκάνδαλα, ἄν ζοῦν τότε, θὰ ντρέπωνται.

ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ

161. Ματθ. 18, 17.

162. Ἰω. 5, 41.

163. Φιλιπ. 3, 8.

164. Βλ. Ἀριθμ. 20, 10.

165. Βλ. Ἅ΄ Κορ. 3, 16.

166. Γνωμικό του Κλεοβούλου, τυράννου της ἀρχαίας πόλεως Λίνδου τῆς Ρόδου, ἑνός ἀπὸ τούς ἑπτά σοφούς (6ος αἱ. π.Χ.).

167. Ἰω. 17, 1 κ.ε.

168. Ἰω. 5, 44.

169. Β΄ Τίμ. 3, 13.

170. Τροπάριο τῆς στ΄ ὠδῆς τοῦ β΄ κανόνος τῆς ἑορτῆς τῶν Εἰσοδίων τῆς Θεοτόκου (21Νοεμβρίου).

171. Βλ. Ματθ. 24, 44.

172. Ψαλμ. 36, 16.

173. Ἑβρ. 13, 8.

174. Τὸ Κελλί τοῦ Ὑπατίου στὰ Κατουνάκια.

175. Ἔτσι ὀνόμαζε ὁ Γέροντας τὰ φωνητικά μελωδικά σχήματα ἤ ποικίλματα ἤ σημάδια τῆς   βυζαντινῆς   μουσικῆς,   ποὺ   δηλώνονται   κυρίως   μὲ   τούς   χαρακτῆρες   ποιότητος   ἤ ἐκφράσεως καὶ συμβάλλουν στὴν καλλιέπεια τῶν μελωδιῶν.

176. Νότες τῆς βυζαντινῆς μουσικῆς.

177. Εἰπώθηκε τὸν Ἰούνιο τοῦ 1985.

178. Εἰπώθηκε τὸ 1992. 

Εισαγωγή στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο απο το Βιβλίο :

ΛΟΓΟΙ Α’ - ΜΕ ΠΟΝΟ ΚΑΙ ΑΓΑΠΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟ ΑΝΘΡΩΠΟ

ΓΕΡΟΝΤΟΣ  ΠΑΪΣΙΟΥ  ΑΓΙΟΡΕΙΤΟΥ

ΙΕΡΟΝ  ΗΣΥΧΑΣΤΗΡΙΟΝ

«ΕΥΑΓΓΕΛΙΣΤΗΣ  ΙΩΑΝΝΗΣ  Ο  ΘΕΟΛΟΓΟΣ»

ΣΟΥΡΩΤΗ  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ 1998

© Ἱερὸν Ἡσυχαστήριον Μοναζουσῶν

«Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ὁ Θεολόγος»

Η ηλεκτρονική επεξεργασία  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

 http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: