Α. ΤΑ ΨΥΧΙΚΑ ΚΑΙ ΣΩΜΑΤΙΚΑ ΑΡΡΩΣΤΗΜΑΤΑ
ΣΤΟΥΣ ΠΑΡΑΚΛΗΤΙΚΟΥΣ ΚΑΝΟΝΕΣ
Οἱ νοσογόνες αἰτίες.
Ἡ πολυποίκιλος ἁμαρτία καὶ ὁ σκοτασμὸς τῆς ἐμπαθείας, ἐπιτεινόμενος ἀπὸ φθόνους δαιμονικούς, πολλαχοῦ ἐπανέρχονται στοὺς παρακλητικοὺς κανόνες, θεωρούμενα ὡς αἴτια τῆς ψυχοσωματικῆς ἀσθένειας, ἀλλὰ καὶ ὡς ἡ μέγιστη καὶ κατ᾽ ἐξοχὴν κινδυνώδης ἀσθένεια, ἡ ὁποία, μένοντας ἀθερά πευτη, ποιεῖ ὑπαρκτικὰ καὶ ἠθικὰ τὸν ἄνθρωπο «μέγα τραῦμα»45.
Ἀπαρχὴ τοῦ κακοῦ, τῆς φθορᾶς καὶ τῆς ἀσθένειας, γιὰ τὴν ἀνθρώπινη φύση, ἔγινε ἡ ἐξ ἀπάτης δαιμονικῆς παρακοὴ τοῦ γενάρχου στὴν ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ46, ἀλλὰ καὶ ἡ ἐκ προαιρέσεώς του ἀνταρσία ἀπὸ τὴν ἀγαπητικὴ κοινωνία τοῦ Δημιουργοῦ του, γινόμενος αὐτὸς ὁ ἴδιος ἐκ παραχρήσεως «αἰτία τῆς ἑαυτοῦ ἀπωλείας»47. Τὴ νέκρωση τοῦ Ἀδὰμ προξένησε τὸ παράπτωμα τῆς ἐκούσιας ἐπαναστάσεώς του ἐναντίον τῆς πηγῆς τῆς ζωῆς του48 καὶ ἡ ἁρπακτικὴ ἀκρασία του49.Ἀπὸ τὴν πρώτη αὐτὴ ἁμαρτία καὶ ἑξῆς, ἡ μισάνθρωπη κακουργία τοῦ πολεμήτορος διαβόλου, συμμαχούσης τῆς ἀνθρωπίνης ραθυμίας, γίνεται αἰτία τῶν ψυχικῶν ἰδιαίτερα νοσημάτων50. Οἱ ἐπήρειες τῶν δαιμόνων παρομοιάζονται μὲ ληστρικὲς ἐφόδους καὶ φαρμακερὰ δαγκώματα, ποὺ δηλητηριάζουν καὶ τραυματίζουν τὴν ψυχή, ἀλλὰ καὶ κατακρημνίζουν τὸν νοῦ τοῦ ἀνθρώπου5 . Οἱ προσβολές, οἱ ἐπιβουλὲς καὶ οἱ ἐνέδρες τοῦ «παλαιοῦ πτερνιστοῦ» καὶ δεινοῦ ἀντιμάχου τῆς σωτηρίας ἐξασθενοῦν καὶ καταπληγώνουν τὴν ψυχὴ προξενώντας ὀσμὴ θανάτου καὶ νεκρωτικὲς καταστάσεις σ᾽ αὐτήν52. Ὁ ἐχθρός, μὲ θηριώδεις ὁρμές, μὲ ληστρικὲς κυκλώσεις, μὲ συνεχεῖς κατατοξεύσεις, μὲ ἀφειδεῖς θλιπτικὲς ἐπιφορές, ζητεῖ νὰ ἁρπάσει, νὰ κατασπαράξει καὶ νὰ κατακρημνίσει τὴν ψυχὴ στὸν βυθὸ τῶν φθορο ποιῶν παθῶν53.
Ἡ ἁμαρτία, ὡς νόσος λοιμική, ἐμποιεῖ πλέον θάνατο ψυχικὸ καὶ σωματικό54, ἀλλὰ γίνεται καὶ αἰτία (κατὰ τὴ γνωστὴ συγκλονιστικὴ φράση τοῦ μικροῦ παρακλητικοῦ κανόνα: «Ἀπὸ τῶν πολλῶν μου ἁμαρτιῶν, ἀσθενεῖ τὸ σῶμα, ἀσθενεῖ μου καὶ ἡ ψυχὴ»55) νὰ ἀσθενεῖ καὶ νὰ πάσχει ἡ σύνολη ὕπαρξη. Ἡ ψυχὴ καταφθείρεται καὶ νεκρώνεται καὶ ἀνιάτως νοσεῖ καὶ καταπνίγεται στὴν πλημμύρα καὶ κατατήκεται στὸν καύσωνα τῶν πολλῶν ἁμαρτιῶν καὶ τῶν ποικίλων πταισμάτων56.
Ἡ πονηρία καὶ ἡ κακὴ συνήθεια, ἡ καθ᾽ ὑπερβολὴν ἀνεξέλεγκτη πτώση σὲ σφάλματα καὶ ἡ κατατρύγηση τῶν ἁμαρτωλῶν ἡδονῶν ἀμβλύνουν τὰ πνευματικὰ αἰσθητήρια, μολύνουν καὶ ξηραίνουν τὴν καρδιά, ἀναισθητοῦν τὰ νεῦρα τῆς ψυχῆς καὶ τὴν παραλύουν, τὴν παγώνουν καὶ τὴν πληγώνουν, δημιουργώντας νοσηρὸ καὶ ἀνίατο ἄλγος καὶ ὑποδουλώνοντάς την «φρενοβλαβῶς»57.
Ἡ ζωὴ τῆς ἁμαρτίας προσθέτει στοὺς μώλωπες τραύματα καὶ γυμνώνει τὸν ἄνθρωπο «τῆς πρὶν θεοϋφάντου στολῆς»58. Οἱ ὑμνογράφοι, ὡς ἐξ ὀνόματος τῶν πιστῶν, παρακαλοῦν γιὰ τὴ θεραπεία καὶ τῆς αἰτίας (ἁμαρτία) καὶ τοῦ ἀποτελέσματος (νόσος, ἀσθένεια, ἀρρωστία). Ἡ σύμφυρση μὲ τὰ πταίσματα καὶ τὰ παραπτώματα καὶ ἡ πλήξη τῆς φύσεως ἀπὸ τὴ θανατη φόρο ρομφαία τῆς ἁμαρτίας ποιεῖ τὸν βίο τοῦ ἀνθρώπου «μοχθηρὸν καὶ ἐπώδυνον», «ἀσθενῆ καὶ δυσειδῆ»59. Εἶναι τὸ ἀποτέλεσμα τῆς ἀποσκιρτήσεως ἐκ τῆς ζωῆς τῆς χάριτος, ποὺ ὁδηγεῖ εἰς χώραν μακρὰν «πόρρω Θεοῦ»60, μέσα στὴν παραζάλη τῆς ψυχικῆς τρικυμίας, τὴν ἀθεοφοβία, τὴν ποικίλη κάκωση, τοὺς ἄμετρους πειρασμοὺς καὶ τὶς πτώσεις6 .
Ἡ ἄκρως, ἐπίσης, νοσογόνος λειτουργία τῶν παθῶν ἐπισημαίνεται ἐξι διασμένα καὶ σὲ ὅλους τοὺς τόνους καὶ χρωματισμοὺς στὰ κείμενα τῶν παρακλητικῶν ὑμνογραφημάτων. Λύμη ἀληθινὴ τῆς ὡραιότητος τοῦ νοὸς γίνεται ἡ ἐκτύπωση σ᾽ αὐτὸν τῆς ἀμορφίας τῶν φιληδόνων καὶ ὁρμητικῶν στὴν καταλυτική τους δύναμη παθῶν62. Ψυχοσωματικὰ τραύματα, ἕλκη, πυρετοὶ καὶ πληγὲς ὑποδηλοῦν ὡς ἀποτέλεσμα τὴν ἀνατροπὴ τῆς καλῆς προαιρέσεως ἀπὸ τὴν αὐθαιρεσία τῆς ἐνεργείας τους63.
Ἀχλὺς τυφλωτικὴ καὶ ζόφωση, σκοτισμοὶ ἀμελείας, ἀγνωσία, πώρωση, ταραχή, κάκωση δεινή, μωρία καὶ ἀλογία, αἴσθηση κολάσεως, βίωση φθορᾶς, σπορὰ ζιζανίων στὸν ἀγρὸ τῆς ψυχῆς, ἀναισθησία καὶ νέκρωση, μολυσμοί, ἀχρειώσεις καὶ καταντήματα, νοσηρὴ καχεξία, παθήματα χαλεπά, ζωώδεις ἀκαθαρσίες, σκότος καὶ νύκτα καὶ ἀμαύρωση τοῦ ἔσω φωτός, ὕβρις καὶ ἀτιμία, λύπη καὶ ἀθυμία καὶ ἀπόγνωση εἶναι τὰ ἀρρωστημένα ἀπόνερα τῆς ἐμπαθοῦς ζωῆς, τῆς ἀμετανοησίας, τῆς ἀκρασίας, τῆς ἀφρόνου διαγωγῆς, τῆς κακῆς συνηθείας, τῆς αὐχμηρίας τῶν παθῶν τῆς ἀτιμίας64.
Τὸ σῶμα συμμετέχει στὴν καταδούλωση τῆς ψυχῆς καὶ τὴ δημιουργία τῶν ψυχοσωματικῶν ἀσθενειῶν διὰ τῆς ἡδονικῆς ἀκρασίας του καὶ τῶν φιληδόνων κινήσεών του. Ὁ νοῦς γίνεται χαμερπὴς καὶ ἡ ψυχὴ σκοτεινή, κα κουχημένη καὶ συντριμμένη ἀπὸ τὸ βάρος τῆς ἐνηδόνου φορᾶς, κυριολεκτικὰ φονευμένη, παραδομένη στὴ ρευστότητα καὶ τὴ νέκρωση τοῦ φρονήματος τῆς σαρκός65.
Τέλος τὴ νοσοποιὸ λειτουργία τῶν κακῶν καὶ ἐμπαθῶν λογισμῶν καὶ ἐνθυμήσεων δὲν παραλείπουν νὰ τονίσουν ἐμφατικὰ οἱ ἅγιοι ὑμνογράφοι, καθὼς οἱ περισσότεροι ἦσαν νηπτικοὶ μοναχοὶ καὶ πνευματικοὶ πατέρες. Ἡ στρεβλότητα, ἡ φαυλότητα, ἡ ἀγνωσία, ἡ ληστρικὴ συναρπαγὴ κάθε καλοῦ ἀπὸ τὸν νοῦ καὶ ἡ τύφλωσή του εἶναι ἀποτέλεσμα συχνὰ τῶν «μιαιφόνων λογισμῶν»66.
Ἡ ἐκ τῶν ἁμαρτιῶν, τοῦ πολεμήτορος, τῶν παθῶν καὶ τῶν λογισμῶν βλάβη εἶναι ἐνίοτε τόσο μεγάλη, ποὺ ὁδηγεῖ τὸν ἄνθρωπο στὴν ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καὶ τὴν ἀρρωστημένη καὶ φρενοβλαβὴ αὐτοειδωλοποίηση67.
2. Τὰ εἴδη τῶν ἀρρωστημάτων.
Εἶναι χαρακτηριστικὸς καὶ ἀξιοπρόσεκτος ὁ τρόπος τῆς λεπτομεροῦς περιγραφῆς τῶν σωματικῶν καὶ τῶν ψυχικῶνπνευματικῶν νοσημάτων ἀπὸ τοὺς ποιητὲς τῶν παρακλητικῶν κανόνων, ὥστε θὰ εἶχε ἐνδιαφέρον ἡ κα ταγραφή τους καὶ γιὰ τοὺς ἱστορικοὺς τῆς ἰατρικῆς ἐπιστήμης, καθὼς οἱ καταιγιστικὲς μαρτυρίες ἀποκαλύπτουν καὶ τὴν ὑφή, ἀλλὰ καὶ τὴ διαχρονία τῶν ἀσθενειῶν τῆς ἀνθρωπίνης φύσεως καὶ τῆς ἀνθρωπίνης ὑποστά σεως, μαζὶ μὲ τὶς περιστάσεις, τὶς θλίψεις, τοὺς πειρασμοὺς καὶ τὶς ἀνάγκες τῆς ζωῆς68.
Σημαντικὸ καὶ ἀξιοσημείωτο θεωροῦμε ὅτι ἡ λέξη «πάθη» πλειστάκις στοὺς κανόνες σημαίνει ἐμφανῶς ψυχικὰ καὶ σωματικὰ παθήματα καὶ ἀρρωστήματα. Τὰ πάθη ὡς παθήματα ἀσθενειῶν, ἀλλὰ καὶ τὰ πάθη ὡς ἀρρωστήματα ψυχῶν εἶναι ἀμέτρητα, πολυσύνθετα καί, δυστυχῶς, πολλὲς φορὲς δυσίατα. Εἶναι περισσότερο ἀπὸ προφανὲς ὅτι εἶναι ἀδύνατο νὰ τὰ ἀναλύσουμε ἢ ἀκόμα καὶ νὰ τὰ ἀπαριθμήσουμε στὸ σύνολό τους. Ἐδῶ ἁπλῶς ἐπιλεκτικὰ θὰ τὰ παραθέσουμε. Μία σύνθετη ἑκάστοτε παραπομπὴ θὰ ταυτίζει κατὰ ἀπόλυτη σειρὰ τὰ καταγραφόμενα σὲ ὀνομαστικὴ πτώση.
α) Σωματικά.
«Σαρκὸς ὀδύναι», «σώματος χαλεπαὶ νόσοι», «σωμάτων μαλακίαι»,
«χαλεπὴ τοῦ σώματος κάκωσις», «χαλεπαὶ ἀρρωστίαι καὶ νοσερὰ πάθη»,
«νόσοι δυσφόρητοι», «δεινὴ ἀλγηδών», «δειναὶ νόσοι», «δεινὰ πάθη»,
«ἀλγηδόνες παντοῖαι», «νοσήματα χαλεπὰ ... κάκωσις σώματος», «πληγὴ χολέρας», «λύμη ἀκρίδος καὶ λώβης», «πάθη ποικίλα, νόσοι, πᾶσα κάκωσις», «νόσος καὶ ἐπάχθεια», «σαρκικαὶ ἀσθένειαι», «νόσων λύμη»,
«ἀλγεινά», «φλὸξ τῶν νόσων», «κλυδώνιον ἀσθενειῶν», «νόσοι ἰοβόλοι»,
«νόσων σάλος», «ἀσθενήματα δεινά», «ὀδύναι δυσφόρητοι», «σωμάτων δεινὰ ἑλκώματα», «νόσοι δυσίατοι», «ἀσθένειαι καὶ κακώσεις ψυχῆς καὶ σώματος»69, «σωματικῶν παθῶν ἐπαναστάσεις», «ἰσχυρότατον βασκανίας πάθος», «ἄτονον σαρκός», «βρωμάτων ἀκρασίαι», «σαρκὸς ἀσθένεια»,
«μώλωπες καὶ τραύματα καὶ σηπεδόνες», «νεκροποιὰ νοσήματα», «ἀσθένειαι χαλεπαὶ καὶ δυσφόρητοι», «νόσοι παντοδαπαί», «ἀλγηδόνες καὶ βαρεῖς πόνοι», «μώλωπες ἀνιάτρευτοι», «ἀφόρητοι ὀδύναι», «πυρετοὶ διακαεῖς», «περίοδοι πυρετῶν καὶ σφοδρότατα τούτων ρίγη», «ἀνιαρὰ νοσήματα, χαλεπὰ ἀρρωστήματα, ἀλλεπάλληλα ἀνίατα πάθη, ὀδυνῶν κλύ δων, κύματα πόνων», «πάρεσις γονάτων, ποδῶν καὶ χειρῶν»70.
β) Ψυχικά.
«Πρόληψις παθῶν», «ψυχαὶ σεσαλευμέναι», «ζάλη παθῶν», «ψυχῆς δεινὴ ἀμορφία», «καρδίας τραύματα», «ἀλγεινῶν παθῶν συντρίμματα»,
«κρύφια τῆς ψυχῆς τραύματα», «ἄλογοι πράξεις, ἡδοναὶ θανατηφόροι»,
«φθοροποιὰ ἁμαρτήματα καὶ πάθη», «πικρία παθῶν καὶ λογισμῶν», «νοὸς ἀμαυρώσεις», «δυσώδη καρδίας πάθη», «χείμαρροι παθῶν καὶ ὕδατα κακίας», «ρεύματα ἀμετρήτων κακῶν», «μώλωπες ἐμπαθοῦς καρδίας»,
«πάθη ψυχοφθόρα, δεσμοὶ καὶ σάλος καὶ σύγχυσις παθῶν», «ἀναισθησία νοσηρά», «δαιμόνων τάραχος, παθῶν ἐπαγωγαί», «φρυγανώδη πάθη διανοίας, ἐσβεσμένος λύχνος τῆς καρδίας», «πανώδυνοι καρδίαι»7 , «ψυχῆς ἄλγος», «παθῶν τάραχος, κλύδων πταισμάτων», «ψυχικὸς τάραχος, ἀθυμίας ζάλη», «ψυχῆς μολύσματα», «ψυχῶν ἀρρωστίαι», «ἀσθένειαι ψυχῆς»72,
«ψυχῆς πάθη καὶ τραύματα», «ἕλκη ψυχῆς», «χαλεπαὶ ἀθυμίας ἐπικλύσεις», «βλαβερὸς καύσων καρδίας», «θανατοῦντα πάθη», «ἄλγος καὶ κάκωσις καὶ σκυθρωπότης καρδίας», «πάθη ψυχοφθόρα», «παντοία θλίψις»,
«κάκωσις ψυχῆς», «παθῶν καύσων, ψυχῆς τάραχος», «παθῶν φλὸξ δεινή»,
«ἀθυμία πικρά», «πάθη μυσαρὰ καὶ χρόνια», «συντρίμματα καὶ χαλεπαὶ παραπτώσεις», «μύχιοι στεναγμοί», «ἀνιαραὶ θλίψεις, ζάλη καὶ πικρὰ ἀθυ μία», «ψυχῶν τραύματα», «στεναγμοί», «ἄνοια δεινή», «ἀθυμίας νέφη»,
«θλίψεις, ἀσθένειαι καὶ κακώσεις ψυχῆς», «τρόποι ἄσπλαγχνοι καὶ μοχθηροί», «ἄγρια πάθη», «ψυχῆς οἴησις δεινή», «σηπεδὼν νοός, μαλακίαι ψυχῆς», «ψυχῆς ἡδυπάθεια, νοὸς προσπάθεια», «μνῆμαι κακῶν», «ψυχικὸς τάραχος», «ἀκρασία, χαλεπὴ ἁμαρτία», «παθῶν σκοτόμαινα», «ψυχῶν ἄλγη»73, «φιλότης σαρκική, ἡδύτης μωμητή», «ρῆμα βέβηλον, λογισμοὶ καὶ πράξεις ἄτοποι», «βέβηλος νοῦς, βάθη κακίας ἐξ ἀγνοίας», «ἀλογία ἡδονῶν», «ψοχοφθόροι ἀτοπίαι», «κακῶν ἀμετρία καὶ πολυπλήθεια», «νοὸς παρεκτροπαὶ, ρεμβασμοὶ αἰχμαλωσίας, φαυλότητες, αἰσχρόνοια ἀκαθάρτων καὶ ρυπαρῶν λογισμῶν», «πᾶσα κακία, ἄθεσμα λόγια», «αἰσχραὶ ἐνθυμήσεις», «παθῶν ἀμαυρώσεις», «ψυχῆς ἀθυμία καὶ λύπη»74, «παθῶν προσβολαί», «ψυχῆς ἀλγήματα», «παθῶν κλυδώνιον, καρδίας πώρωσις»,
«ἀχυρῶδες νόημα», «σκότους καὶ νυκτὸς ἔργα», «ἔκλυσις ψυχῆς καὶ πάρεσις», «αἰσχραὶ ἔννοιαι», «νυκτώδη ἐγκλήματα», «ψυχῆς μώλωπες, πλη γαὶ ἁμαρτίας», «ρυπαροὶ λογισμοί, φαῦλαι καὶ αἰσχραὶ ἐνθυμήσεις»,
«πικρὰ δουλεία παθῶν», «σκοτισμὸς ἁμαρτίας», «σκοτίας κρημνός»,
«ψυχῆς ὀδύνη», «νοὸς σαθρὸν καὶ ἄστατον», «ἀκηδίας ἔκλυσις», «ἰλὺς παθῶν, βυθὸς θλίψεων», «ζόφος ἀγνωσίας», «ψυχῆς ἀσθένεια, καρδίας ἄτο νον, νοὸς ἐκτροπαί», «ζοφώδης ἄγνοια», «νοὸς σκοτόμαινα», «κλύδων παθῶν, τρικυμίαι λογισμῶν, ἡδονῶν ἀντίπνοιαι», «ψυχῆς πόρωσις», «ρυ πώδης κακόνοια», «παθῶν κάμινος», «ἐναντίων λογισμῶν κλύδων», «φαῦ λαι φιληδονίαι», «νέφος πολλῶν σφαλμάτων ἐν ψυχῇ», «ἀκαθάρτων λογισμῶν χείμαρροι... νοητικοῦ δυσωδία», «καταιγὶς ἀθυμίας», «μικροψυχία», «ἀθυμίαι»75.
γ) Περιστάσεις, θλίψεις, ἀνάγκες, παντοῖα δεινὰ καὶ πειρασμοὶ δαιμονικοί.
Μὲ τὰ ἐντονότερα χρώματα οἱ κανονογράφοι τῶν παρακλητικῶν περι γράφουν τὰ λυπηρὰ τοῦ βίου τοῦ ἀνθρώπου, τὰ ὁποῖα πάντως εἶναι δεῖγμα τῆς ἀσθενούσης φύσεως, ποὺ «συστενάζει καὶ συνωδίνει ἄχρι τοῦ νῦν»76, ἀπὸ τὴν ἡμέρα τῆς προπατορικῆς ἀνταρσίας, ἀλλὰ καὶ συντείνουν στὴν ἐμφάνιση καὶ παραμονὴ τῶν ψυχοσωματικῶν ἀρρωστημάτων. Καταγρά φουμε τὸν καταιγισμὸ τῶν σχετικῶν ἀναφορῶν: «πέλαγος δεινῶν», «μοχθηρὰ τοῦ βίου», «λυπηρῶν ἐπαγωγαί, συμφορῶν νέφη», «ἀμέτρητοι ἀνάγκαι καὶ θλίψεις, ἐχθροὶ δυσμενεῖς καὶ συμφοραὶ βίου», «ἀνάγκη, θλίψις, βλάβη», «βίου ζάλαι, βέλη θλίψεων», «κάκωσις, δειναὶ συμφοραί, βλάβη, κίνδυνοι καὶ πειρασμοί», «περιστάσεις, θλίψεις, ἀνάγκαι, συμφοραὶ βίου», «δυσχερῆ καὶ δεινά», «δυσχέρεια πᾶσα», «πᾶσα ἀνάγκη καὶ θλίψις», «θλιβόμενοι, ἀδικούμενοι, πενόμενοι, ξένοι, τυφλοί, ἀσθενεῖς, κατα πονούμενοι, ὀρφανοί», «συμφοραὶ ἐπίπονοι», «ἔχθιστα δυσμενῆ», «δεινὰ φοβερά», «συμφοραὶ καὶ θλίψεις καὶ δεινὰ παντοῖα», «δεινὰ παντοῖα, θλί ψις, περιστάσεις», «βάσανοι», «πέλαγος δεινὸν βίου, παντοίων παθῶν (παθημάτων) τρικυμίαι, σάλος καὶ κλυδώνιον», «συμφοραὶ ἀδόκητοι, μάστιγες πολύτροποι, δεινὰ ἐπερχόμενα», «πολλὰ κακά», «θλίψεις τῆς ψυχῆς καὶ τῶν σωμάτων»77, «περιστατικαὶ συγχύσεις τοῦ βίου», «κίνδυνοι», «ἐν κινδύνοις καὶ θλίψεσι κατακαμπτόμενοι», «σάλος βιοτικῶν κυμάτων ... κακώσεις τοῦ βίου», «δυσχέρειαι»78, «κίνδυνοι ἐπώδυνοι», «ἀδόκητοι κίνδυνοι»,
«βίου κίνδυνοι», «κοσμικοὶ πειρασμοί», «πολέμων πολλῶν περικύκλωσις»,
«παντοῖοι κίνδυνοι καὶ κακά», «ἐναντίων κακουχίαι»79, «πολλοὶ πειρασμοί», «πειρασμῶν προσβολαί», «πειρασμῶν ὄχλος», «πειρατήρια» (πειρασμοί), «παντοῖα βιοτικὰ πειρατήρια», «πειρασμῶν νέφος», «φθαρτικοὶ πειρασμοί», «ταλαιπωρίαι πειρασμῶν», «καταιγίδες πειρασμῶν», «πειρασμοὶ ἀνήκεστοι», «πᾶσα ἐπήρεια», «πολύτροπα πειρατήρια»80, «δαιμονικαὶ ἐπιφοραί», «ὄφεως κακουργία», «μεθοδεῖαι βλαβεραὶ τοῦ ἀρχεκάκου ἐχθροῦ», «δαιμόνων ἐπήρειαι», «δαιμόνων τάραχος», «δαιμόνων τοξεύματα», «κακώσεις δαιμόνων»8 , «δαιμόνων βουλαί», «θλίψεις, ποικίλαι μάστιγες, κινδύνων πέλαγος», «πειρασμοὶ φλογοφόροι καὶ πικροί», «σκοτία κρημνοῦ αἱρέσεων», «αὖραι θλίψεων, ἀναγκῶν καὶ πειρασμῶν», «βυθὸς θλίψεων καὶ πειρασμῶν βιωτικῶν», «λυποῦντες καὶ κακοῦντες ἐχθροὶ ἀόρατοι», «μυρίαι συμφοραί, σφοδραὶ ὀδύναι», «συμφοραὶ καὶ θλίψεις, ὀδύναι πικρότατοι, ἀνένδοτοι πόνοι»82.
3. Ἡ καταβύθιση στὰ ψυχοσωματικὰ ἀρρωστήματα.
Ἡ καταβύθιση στὰ πολυσύνθετα καὶ περιπεπλεγμένα ψυχοσωματικὰ καὶ ὑπαρξιακὰ προβλήματα τοῦ σύγχρονου ἀνθρώπου, ὁ ὁποῖος τόσο πολὺ μοιάζει μὲ τὸν παλαιό, στὸ νοσηρὸ ὑπόβαθρο τῆς φύσεως καὶ τῆς ὑποστάσεώς του, ἀποτελεῖ ἀληθινὴ διάβαση διὰ μέσου σκοτεινοτάτων ἀβύσσων.
Μὲ τοὺς μελανότερους ἐκφραστικοὺς τόνους οἱ ὑμνογράφοι καταγράφουν τὰ βιώματα τῶν σωματικῶν πόνων καὶ ἰδιαίτερα τῶν ψυχικῶν ὀδυνῶν ποὺ προξενοῦν τὰ ποικίλα ἀρρωστήματα. Ἡ ὀλιγόπιστη καὶ ὀλιγόθυμη ὕπαρξη καταποντίζεται σὲ βάραθρα φοβικὰ ἢ κυριολεκτικὰ καταπίνεται ἀπὸ τοὺς ἀπογνωστικοὺς λογισμούς. Ἄλλοτε βιώνει τὴν παγερὴ γύμνωση τοῦ πνευματικοῦ κενοῦ, τὸ δυσβάστακτο βάρος τῶν ἐνοχικῶν συμπλεγμά των, τὴ ζόφωση τῆς ἀνταρτικῆς αὐτονόμησης, τὴν αὐταπάτη τῆς αὐτάρκειας, τὴν ἀλλοτριωτικὴ οἴηση, τὴν ἀκόρεστη ἡδονοθηρία, τὴν ἀρρωστημένη ὑλομανία, τὴν κατασκευασμένη «ἀναμαρτησία», τὴ νεκρωτικὴ ἀναισθησία, τὴ διαρραγὴ τῆς ἀγαπητικῆς κοινωνίας μὲ τὸν Θεὸ Πατέρα.
Τὰ νοσήματα τῆς ψυχῆς καὶ τοῦ σώματος θὰ μποροῦσαν νὰ ἀποδοθοῦν στὴ φύση τοῦ ἀνθρώπου, ἐνῶ τὰ παραπτώματα, τὰ πάθη, οἱ ἁμαρτίες, οἱ ἀστοχίες, τὰ δαιμονικὰ ἐνεργήματα καὶ οἱ πνευματικὲς ἀσθένειες στὴν ὑπό σταση, δηλαδὴ στὴ δηλητηριασμένη αὐτεξουσιότητα καὶ στὸ ἔνοχο, συν τριμμένο καὶ διαστρεφόμενο συνειδός. Βέβαια τὰ δύο εἶναι ἀλληλένδετα. Ἀπὸ τῶν πολλῶν ἁμαρτιῶν ἀσθενεῖ τὸ σῶμα καὶ ἡ ψυχή, πολλές φορὲς ἕως θανάτου.
Ἡ ταπεινὴ συναίσθηση ὅτι φύση καὶ ὑπόσταση ἀσθενοῦν ὁδηγεῖ τὸν πιστὸ ἄνθρωπο στὶς ἐκστατικὲς καταστάσεις τῆς μετανοίας, τῆς ἐλπίδας καὶ τῆς ἀναζήτησης θεραπείας. Ἡ ἴδια ἡ μετάνοια εἶναι αὐτόβουλη κίνηση ἀνορθώσεως καὶ ἀναστάσεως, θεραπεία καὶ ἀποκατάσταση τῆς ψυχικῆς ὑγείας, ἀληθινὴ ὑπαρκτικὴ ὁλοκλήρωση, ἀναστήλωση τοῦ μοναδικοῦ καὶ ἀνεπανάληπτου τιμίου προσώπου τοῦ κάθε πλάσματος τοῦ Θεοῦ.
Στοὺς παρακλητικοὺς κανόνες τὰ αἰτήματα τῆς προσευχῆς πρὸς θεραπεία κατατίθενται μὲ θάρσος ἐκρηκτικό, μὲ ρηματικὲς προστακτικὲς ἀνατρεπτικὲς καὶ ἀλλοιωτικές: «ἐξάρπασον θανάτου καὶ τῆς φθορᾶς», «στόρεσον τὸ κλυδώνιον τῶν ἀσθενειῶν»83, κατάλυσον δηλαδή, κατάστρεψον, ρίψον εἰς γῆν, ἀποδίωξον, σύντριψον, κατακρήμνισον, κατεδάφισον, εἰς χοῦν λέπτυνον, κατάκαυσον, ἀφάνισον καὶ τὰ ἀσθενήματα καὶ τὶς αἰτίες τους.
Η ελπίδα τής θεραπείας μέσα απο τούς Παρακλητικούς Κανόνες
Ἀρχιμ. Νικοδήμου Σκρέττα
Ἐπικούρου Καθηγητοῦ τοῦ Α.Π.Θ.
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου