12. Μνήμες ιερές καί ζωντανές

Ό παπα-Πλανάς είχε συγγενείς στην Αθήνα -θείες, ξαδέλφια καί άνήψια. Απόκτησε όμως καί άλλους κατοπινά άπό τή μεγάλη οικογένεια τής νύφης του Μαριγώς Δεκουλάκου.

"Ολους αύτούς τούς επισκεπτόταν συχνά στά σπίτια τους στην όδό Κλάδου, Καλλιδρομίου, Ασκληπιού, Μαυρομιχάλη, Πετμεζά, Δράκου γιά νά τούς εύλογήσει, νά άναπαυθεΐ ή καί νά λύσει πνευματικά προβλήματα μέ τήν προφητική ικανότητα τής άγαθότητας.

Εξάλλου άνάμεσα σ’ αύτούς βρίσκονταν καί κείνοι οι όποιοι μέ στοργή είχαν μεγαλώσει τό γιό του Γιάννη.

Ώς κοιμήθηκε τό 1932 ό παπα-Νικόλας κι άφοΰ πέρασαν 43 χρόνια άπό τότε, δυό γυναίκες άπ’ αύτούς τούς συγγενείς ένα καλοκαιριάτικο δειλινό, Ιούλιο τού 1975, παρουσιάστηκαν στόν Άι-Γιάννη τού Αγρού, κρατούντας στά χέρια τους μιά τσάντα Ζήτησαν νά δούν τόν έφημέριο. Αλλά έκεΐνος άπουσίαζε. Καί τότε ό νεωκόρος κυρ-Κώστας ζήτησε νά μάθει τί τόν ήθελαν. Εκείνες τού άποκρίθηκαν ότι έπιθυμοΰσαν νά παραδώσουν στόν προϊστάμενο τού ναού κάποια λείψανα πού είχε άλλοτε στην κατοχή του ό παπα-Νικόλας.

Τό πράγμα, όπως ήταν φυσικό, είχε μεγάλο, πνευματικό ενδιαφέρον. Κι ό νεωκόρος έσπευσε νά τηλεφωνήσει στόν πατέρα Αντώνιο Γαβαλά καί νά τόν ένημερώσει. Όπότε πάραυτα έκεϊνος έδωσε έντολή νά παραλειφθοϋν τά λείψανα καί νά τοποθετηθούν μέ άσφάλεια ατό Ιερό του Ναοϋ.

'Ύστερα από λίγες μέρες έπέστρεψαν ξανά οί γυναίκες γιά νά παραλάβουν ένα νομότυπο πρωτόκολλο παράδοσης καί παραλαβής τό όποιο υπογράφουν ό πρεσβ. Άνώνιος Γα- βαλας καί ή κυρία Καλλιόπη Παπαθεοφίλου, ή πιό μικρή άδελφή τής νύφης τοΰ παπα-Πλανά.

Τό έγγραφο γράφει:

«Ή Καλλιόπη χήρα Κωνσταντίνου Παπαθεοφίλου, κάτοικος Αθηνών οδός Κυψέλης 104 (τηλ. 814105), μοναδική κληρονόμος τοΰ κοιμηθέντος τό 1932 καί έν Άγίοις άναπαυομένου, 'Ιερέως Νικολάου Πλανά έκ Νάξου, δωρίζει τά Αγια λείψανα των κάτωθι Αγίων: 1) Αγίου Νικολάου, 2) Αγίου Ιγνατίου, 3) Αγίας Ματρώνας, 4) Αγίας Αικατερίνης, 5) Αγίου Χαραλάμπους, 6) Αγίας Σοφίας, 7) Αγίας Παρασκευής, 8) Αγίας Βαρβάρας, εις τόν ιερόν Ναόν Αγίου Ίωάννου όδοϋ Βουλιαγμένης, εις όν ό άείμνηστος Ίερεύς Θεοφιλώς έφημέρευσεν έπί μίαν πεντηκονταετίαν.

Τά ώς άνω Αγια λείψανα ήσαν δικά του, δι’ αυτών δέ πλεΐστα δσα θαύματα θεραπείας άσθενών έπετέλεσεν ό Αγιος Πατήρ.

Ταϋτα ή υπογεγραμμένη Καλλιόπη χήρα Κωνσταντίνου Παπαθεοφίλου παραδίδω σήμερον 8ην Ιουλίου 1975, έορτήν τοΰ Αγίου Μεγαλομάρτυρος Προκοπίου, εις τόν έφημέ- ριον τοΰ Ίεροΰ Ναοΰ Αγίου Ίωάννου όδοΰ Βουλιαγμένης Πατέρα Αντώνιον Γαβαλάν, συνεχιστήν τοΰ έργου τοΰ παπα-Πλανά, ϊνα έπιμελώς φυλάσση καί τιμά αυτά καί δι’ αυτών νά εύλογήται καί νά προστατεύεται ή Ενορία τοΰ Αγίου Ίωάννου.

Εις τήν δωρεάν αυτήν προέβην διότι είμαι βεβαία ότι καί ή Αγία ψυχή τοΰ παπα-Πλανά τήν έγκρίνει.

Ή Δωρήτρια

Καλ. Κ. Παπαθεοψίλου

Ό Παραλαβιόν Άντ. Γαβαλάς».

Εκτός δμως από τά παραπάνω Ιερά λείψανα στόν Άι - Γιάννη βρίσκονται κι άλλα ενθυμήματα τοΰ παπα-Νικόλα.

Κι αύτά είναι:

α. "Ενας μεταλλικός σταυρός ευλογίας τόν όποιον χρησι-μοποιούσε κατά τήν θεία λειτουργία ό άγαθός λευίτης. Στό πίσω μέρος του μάλιστα άναγράφεται τό έτος κατασκευής του (;) 1927.

β. Μιά μεγάλη εικόνα τής Όδηγήτριας Θεοτόκου. Βρί-σκεται σέ προσκυνητάρι τοΰ ναοΰ, άριστερά τώ είσερχομένω καί γράψει στό κάτω μέρος:

«Άναζωγράφησις είκύνος Όδηγητρίας Πύργου. Δωρεά καί προμήθεια Ιερέων Ν. Λαμπροπούλου καί Ν. Πλανά έφημερίων αγίου Ίωάννου. Εις βοήθειαν των Συνενοριτών των. Εαυτών καί τής συγγένειας αυτών.

Πρωτότυπον τής άγιας είκόνος ίστορήθη τό 1821».

γ. Τρία βιβλία μέ «Πρακτικά τοΰ Εκκλησιαστικού Συμ-βουλίου Αγίου Ίωάννου Ήλυσίων τής όδοΰ Βουλιαγμένης»:

1.         Από 15 Ιουλίου 1912 μέχρι καί 24 Μαΐου 1924, σελί¬δες 100.

2.         Από 2 Ιουνίου 1927 μέχρι 8 Απριλίου 1934, σελίδες 388.

3.         Από 17 Ιουνίου 1930 μέχρι 13 Απριλίου 1931, σελίδες 56.

Πολλά άπό τά στοιχεία πού περιέχονται στά Πρακτικά αύτά έχουν χρησιμοποιηθεί κιόλας στή διήγησή μας. Ύπάρ- χουν όμως μερικά αποσπασματα που για τήν ιδιαιτεροτη- τά τους τά μεταφέρουμε εδώ. Είναι σκόρπια, άλλά αυτούσια.

Πρακτικά τής 15ης Ίανουαρίον 1922 άριθ. 76

«Τό Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον ψηφίζει παμψηφεϊ μισθοδοσίαν εκ δρχ. 400 Μηνιαίως διά τόν εφημέριον αίδ. Νικόλαον Λαμπρόπουλον καί μισθόν δρχ. 200 διά τόν Παλαιόν καί άνευ προσόντων έφημ. αίδ. κ. Ν. Πλανάν...».

Πρακτικά τής 15ης Ίανουαρίον 1922

άριθ. 78

«Περί δωρεάς των Ιερέων Νικολάου Π. Λαμπροπούλου καί Ν. Πλανά τής είκόνος τής 'Οδηγήτριας μετά πλαισίου χρυσοΰ άξίας έν όλω δρχ. 3.500, όπως εορτάζεται τής Ζωο- δόχου Πηγής, έφ’ ων Τρισχιλίας, άριθμός 3.000 δραχμών, κατέβαλεν ό ίερ. Ν. Λαμπρόπουλος καί 500 δρχ. ό ίερ. Ν. Πλανάς εφημέριοι... τό Εκκλησιαστικόν Συμβούλιον εκψραζει τήν ευαρεσκειαν του και τον έπαινον πάντων των ένοριτών άνακηρύσσων αυτούς... τόν μέν Λαμπρόπουλον ιε¬ρέα εύεργέτηντόν δέ Ν. Πλανάν δωρητήν».

Πρακτικά τής 4ης Φεβρουάριου 1927 άριθ. 80

«...Έξοδα δέ έτησίως εις Μισθούς προσωπικού, ήτοι: ίερέως Ν. Λαμπροπούλου δρχ. 17.600, Ιερέως Ί. Μουρούλη δρχ. 9.000, ιερέως Ν. Πλανά, δρχ. 6.000, δεξιού Ιεροψάλτου δρχ. 14.000, άριστεροΰ δρχ. 7.200, Νεωκόρου δρχ. 7.200, Υπηρέτριας Ναού 1.200, λογιστοΰ δρχ. 3.600».

Άπό τά Πρακτικά τής 19ης Αύγουστον 1930

Στά Πρακτικά αύτά υπάρχει καταχωρημένη έπιστολή τού προέδρου τού Εκκλησιαστικού Συμβουλίου Έμμ. Κοπελιάδη, ό όποιος μεταξύ των άλλων διατυπώνει πρός τό ΤΑΚΕ τήν πιό κάτω άπορία σχετικά μέ τόν παπα-Νικόλα:

 «Έν τή Εκκλησία μας υπάρχει ό Εφημέριος Παπανικόλας Πλανάς, ηλικίας 85 ετών καί άνω, όστις λαμβάνει επίδομα 600 δραχμές κατά μήνα καί ούχί μισθόν, διότι δέν είναι τακτικός Εφημέριος, λειτουργεί δμως δταν θέλει. Πρέπει νά τοϋ κρατήσωμε τά άνω ποσοστά;».

Πρακτικά  τής 1ης Απρίλιον 1932

«...Κατόπιν διαλογικής συζητήσεως έλαβε τόν λόγον ό Διευθυνών (π. Λαμπρόπουλος) επί τοΰ προέχοντος θέματος τοϋ ζητήματος περί τοϋ άειμνήστου Νικολάου ίερομονάχου Πλανά καί τοϋ ίδρυθησομένου Μνημείου αύτοΰ συμφώνως τή προηγουμένη συζητήσει καί άποφάσει τής 31ης Μαρτίου 1932.

»Ύπέδειξεν, ότι άφοϋ έλαβεν ώρισμένην κατεύθυνσιν ή Έποπτεία έν άπαρτία καί πλειοψηφία... προβή εις έκκλησιν πρός τούς κ.κ. ένορίτας όπως  ευαρεστούμενοι προσέλθωσι καί προσφέρωσι τάς συνδρομάς των διά τό Ιδρυθησόμενον Μνημεΐον...».

Παραλείποντας κι άλλα πολλά άπ’ δσα θέλαμε νά ποϋμε καί δώ γιά τίς άρετές τοϋ παπα-Νικόλα καί τή συμπεριφορά των άλλων πρός αύτόν, πρέπει νά ποϋμε πώς γιά τήν ώρα, έξόν άπό τά παραπάνω άντικείμενα πού άφοροΰν τόν παπούλη, σκορπισμένα σέ διάφορα εύσεβή χέρια ύπάρχουν καί:

α. Ένα άτόφιο πετραχήλι στήν Ιερά Μονή Εύαγγελισμοΰ Θεοτόκου Όρους Άμώμωντής Νέας Μάκρης.

β. Ράκη άπό πετραχήλι, τό μικρό, μαΰρο σκουφάκι πού συνήθιζε νά φοράει, μιά ξύλινη εικόνα στό πίσω μέρος τής οποίας είναι γραμμένα κάποια βιογραφικά τοΰ παπα-Νικό- λα άπό τά ’ίδια του τά χέρια, ένα αύθεντικό σκίτσο του καί κάμποσες ξύλινες, άσημένιες καί χάρτινες εικόνες στήν όδό Δράκου 39.

Ο αοίδιμος πρεσβντερος π. Αντώνιος Γαβαλάς εφημέριος τον ΆγιονΊωάννην Βουλιαγμένης, ό όποιος ύπήρξε συνεχιστής τον εργων του παπα-Νικόλα Πλανά στην  ίδια ένορία.

Έκεϊ υπάρχει άκέραιος καί ό τόπος, όπου κοιμήθηκαν ό Παπακαλόγερος Πλανάς, ό γιός του Γιάννης καί ή νύφη του Μαριγώ. Όλα αυτά παραμένουν σήμερα στήν κατοχή καί άποκλειστική κυριότητα τής κυρίας Ελένης Άθαν. Ρομπά- κη. Τής οποίας ή μητέρα, μακαριστή Δέσποινα Δεκουλάκου - Λαμπαδάρη, ήταν τό τρίτο παιδί του Γ. Δεκουλάκου κι άγαπημένη άδελφή τής νύφης τοϋ παπα-Πλανά. Ή οποία κοιμήθηκε τό 1965, σέ ήλικία 86 χρόνων.

Ό Γιάννης Πλανάς είχε πεθάνει ήδη άπό τό 1960 σέ ήλικία 80 έτών, στό ίδιο σπίτι, όπως είπαμε.

γ. Ένα άτόφίο πετραχήλι, ένα βελούδινο σκουφάκι, τεμάχιο άπό τό ραβδί, καθώς καί μέρος άπό τό τρίχωμα τής τίμιας κεφαλής τοΰ παπα-Νικόλα, πού περιήλθαν στήν Παλ. Μονή άγιων Κυπριανού καί Ίουστίνης Φυλής Αττικής.

Έκεΐ βρίσκονται άκόμα δυό καλλιτεχνικές προσωπογραφίες τοΰ παπα-Πλανά, καθώς καί ή πολυθρόνα τής μοναχής Μάρθας, όπού πάντα καθόταν καί ή φωνή της, άποτυπωμένη σέ κασέτα.

δ. "Ολόκληρο τό ραβδί τοΰ παπα-Νικόλα, τό όποιο αργότερα κρατούσε ή μοναχή Μάρθα, βρίσκεται στήν Παλ. Μονή Μεταμορφώσεως Σωτήρος Βοστώνης, τής Αμερικής. Άπό τή μονή αυτή μεταφράστηκε στά άγγλικά καί κυκλοφόρησε τό 1981 σέ ώραία έκδοση, τό βιβλίο τής Μάρθας «Ό παπα-Νικόλας Πλανάς» άπό τίς έκδόσεις Άλ. καί Ε. Παπαδημητρίου.

Ή Μάρθα μοναχή

Θά ήταν μεγάλη παράλειψή μας αν στό σημείο αύτό δέν άναφέραμε καί τό όνομα τής μακαριστής μοναχής Μάρθας (κατά κόσμο Ουρανίας Παπαδοπούλου). Δίχως αύτήν δέν θά γνωρίζαμε τόσα πολλά γιά τή ζωή, τήν αγιότητα καί τή θανή τοΰ παπα-Νικόλα Πλανά. Αύτή μάς τά έδωσε όλα μέ τίς άναμνήσεις καί νοσταλγίες της τίς γεμάτες τρυφερότητα, σεβασμό καί αποκαλυπτικές λεπτομέρειες, διατυπωμένες σέ βιβλίο, γιά πρώτη φορά τό 1965 (Άστήρ).

Αυτή ή άγνή καί τρυφερή ύπαρξη γεννήθηκε στά 1888 στό χωριό τής Κορινθίας Ευαγγελίστρια. Πέθανε στό σπίτι της, στήν οδό Πατρών 12, στήν Αθήνα. Καί τήν άλλη μέρα τής θανής της μεταφέρθηκε στήν Παλ. Μονή Παναγίας Όδηγητρίας Πορταριας Βόλου. Έζησε δηλαδή μέχρι τά 85 χρόνια της. Κι άνάμεσα στους άλλους τή θυμάται ή άξιοσέβαστη κυρία Μαρία σύζυγος τοΰ εκδότη Αλεξάνδρου Παπαδημητρίου, νά διηγείται μέ άγάπη καί θρησκευτικό πάθος έπί σαράντα χρόνια μετά τήν κοίμηση τοΰ ιερέα Νικόλα Πλανά, κάθε περιστατικό καί θαϋμα τής ζωής του.

Ή μοναχή Μάρθα υπήρξε ένας χαριτωμένος άνθρωπος τοΰ λαοΰ. Είχε βαθιά πίστη καί άγνότητα. Ύπακοή καί ταπεινότητα. Κι ήταν μόνιμα γλυκιά καί αισιόδοξη. Μά καί καταρτισμένη μέ βαθιά, ορθόδοξη πνευματικότητα, πού καθήλωνε σοφούς καί σπουδαγμένους σέ πολλές περιπτώσεις.

Γνώρισε τόν παπα-Πλανά στύν 'Άγιο Έλισσαΐο. Κι άπό τότε δέν έφυγε άπό κοντά του. Κι όταν αύτός κοιμήθηκε έμεινε γιά πάντα πιστή μαθήτρια στή μνήμη του. Τήν όποια πάσχιζε νά συντηρεί στόν κόσμο, μέ ιεραποστολικό ζήλο.

Έγραψε σέ έπιστολή της γιά τό βιβλίο της:

«Εις τό παρόν βιβλίον προέβημεν ΐνα περιγράψωμεν τόν βίον ενός έναρέτου ίερέως, διά νά μή τάς καταλύψη ό πανδαμάτωρ χρόνος. Πρόκειται περί άπλοΰ άνθρώπου ό όποιος έστερεϊτο κοσμικής μορφώσεως, άλλά είχεν τήν άσβεστον δίψαν νά καταφεύγη καί νά ζητά σοφίαν άπό τήν άνεξάντλητον πηγήν τής Θείας Χάριτος καί ή οποία τοΰ παρεχωρήθη πλούσια καί διαυγής ώστε νά δυνηθή νά φανή υπέρτερος των μικρών άνθρωπίνων άδυναμιών, νά παραμερίζη μέ τήν πεφωτισμένην του φιλοσοφίαν καί προσοχήν, νά καταμάθη ποιος ό σκοπός τής άποστολής ώς ίερέως, νά μεγαλοποιεί εις τήν διάνοιάν του ώς τό έλεγε άλλά μέ βαθείαν έπίγνωσιν ότι  (Μέγα τό υπούργημα τοΰ 'ιερέως) καί νά άποκαλή πάντοτε με συναίσθημα ότι είναι ανάξιος ίερεΰς

«Απέκτησε υιόν διά τόν όποιον δεν ένδιεφέρθη ποτέ νά τόν ένισχύση οίκονομικώς, μόνον προσηύχετο γι’ αυτόν. Καί τό αποτέλεσμα, εύρέθησαν άνθρωποι πού πήραν τό παιδί του ώς γαμβρόν τους καί έπειδή άγάπησαν τό παιδί καθώς καί τόν πατέρα, τόν έκαμαν νοικοκύρη μέ σπίτια, μέ θέσι κ.τ.λ.

Αύτά τά πρόσφερε ή προσευχή του καί ή πεποίθησή του, ότι ό Θεός θά τόν προστατέψη. Καί έτσι έμεινε άθόλωτη ή διάνοιά του από κοσμική φροντίδα...».

Ή μοναχή Μάρθα, καθώς άναφέρει τό περιοδικό «'Άγιος Κυπριανός», τ. 79-80, Νοεμβρ. Δεκεμβρ. 1973: «Τά τελευταία της χρόνια ζοϋσε διαρκώς μέ τίς πλούσιες άναμνήσεις τού άειμνήστου πνευματικού της πατέρα Νικολάου Πλανά, τού αγίου έκείνου πρεσβυτέρου, τόν όποιο γιά πολλά χρόνια άκολουθοΰσε πιστά στίς όλονύκτιες προσευχές του καί τόν διακονούσε καί τόν άνάπαυε μέ τόν καλό της χαρακτήρα. Πόσα καί πόσα χαριτωμένα, κατανυκτικά καί ψυχωφελή στιγμιότυπα άπό τήν όσιακή ζωή τού θαυματουργού παπα - Νικόλα Πλανά μάς περιέγραψε μέ χαρακτηριστική απλότητα καί ζωντάνια...».

Έτσι, στό πρόσωπο τής μοναχής Μάρθας, όπως  καί τού παπα-Νικόλα Πλανά, βεβαιώθηκε γιά μιά άκόμα φορά, αύτό πού είπε ό Απόστολος Παύλος Ότι δηλαδή: «Τά μωρά τοΰ κόσμου έξελέξατο ό Θεός ινα τούς σοφούς καταισχύνει καί τά άσθενή τοΰ κόσμου έξελέξατο ό Θεός ΐνα καταισχύνη τά ισχυρά, καί τά αγενή τού κόσμου καί τά έξουθενωμένα έξελέξατο ό Θεός καί τά μή όντα, ινα τά όντα καταργήση όπιυς μή καυχήσηται πάσα σάρξ ενώπιον τού Θεού».

Φήμη καί άγιότητα

Φέτος έκλεισαν έξήντα χρόνια (1932-1992) άπό τήν κοίμηση τού Ιερέα Νικόλα Πλανά. Κι όμως μέσα σ’ αύτά τά χρόνια έγιναν αρκετές ένέργειες γιά τή φήμη καί τήν αναγνώριση τοΰ έργου του.

Καί πρώτ’ απ’ όλα συνειδητοποιήθηκε στό πλήρωμα τής Εκκλησίας ή άγιότητα καί ή προσφορά τοΰ Παπακαλόγερου Πλανά μέ τόν πιό άποτελεσματικό τρόπο. Ήδη ό λαός τόν θεωρεί άγιο τής Όρθοδοξίας πριν άπό πολλά χρόνια.

Δεύτερο, παρουσιάστηκαν άρκετά δημοσιεύματα πού άποκαλύπτουν πτυχές τής ζωής καί των θαυμάτων τοΰ άγιου ιερέα. Κορυφαίο συμπλήρωμα είναι ή παροΰσα έκδοση, πού εξαντλεί ίσως, τό θέμα.

Τρίτο, γράφτηκαν ήδη, άπ’ όσα γνωρίζω, τρεις άσματικές άκολουθίες στό όνομα: «Τοΰ Αγίου πατρός ημών Νικολάου Πλανά, τοΰ Ναξίου».

Ή μία είναι τοΰ Σεβ. Μητροπολίτη Πατρών Νικοδήμου. Ή άλλη τοΰ Άρχιμ. Νικοδήμου Παυλόπουλου. Καί ή τρίτη τοΰ καθηγητή τοΰ Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Φώτη Δημητρακόπουλου.

Τέταρτο, μέ πράξη τοΰ Οίκουμενικοΰ Πατριαρχείου, κοινοποιήθηκε στις 29 Απριλίου τοΰ 1992 κατά τή Θ. Λειτουργία τοΰ 'Άι-Γιάννη όδοΰ Βουλιαγμένης, άπό τόν Μητροπολίτη Πατρών κ. Νικόδημο ή «Ευχή έπί τή άνακηρύξει τοΰ π. Νικολάου Πλανά ώς Αγίου»:

«Εύλογητός ει, Κύριε ό Θεός ημών, ό θαυμαστός έν τοΐς άγίοις σου· ότι καί έν ταις ήμέραις ήμών ούκ άμάρτυρον σε αυτόν άφήκες, άλλ’ έν παντί έθνει ό φοβούμενος Σε τόν μόνον άληθινόν Θεόν καί εργαζόμενος δικαιοσύνην δεκτός σοί έστιν. Σύ καί τό ήμέτερον εύσεβές έθνος ούκ έπαύσω ευεργετών, εξ αύτοΰ πολλούς αγίους άναδείξας, έν οις καί άπάρτι τόν ήγιασμένον πατέρα ήμών Νικόλαον Ιερέα, τόν έπικαλούμενον Πλανάν, τόν εκ Ναξίας προελθόντα, όν εις ιερατικήν διακονίαν έν τή μεγαλοπόλει ταύτη έκάλεσας άξιον τής κλήσεως άποφήνας, καί άσπιλον αύτόν τηρήσας άπό τοΰ κόσμου, καί προσδόκιμον έργάτην τής βασιλείας σου, και οίκονόμον των μυστηρίων σου. Εύχαριστοϋμέν σοι ό’ ότι κα-λήν μαρτυρίαν έξωθεν κτησάμενον, από γε τής αγίας αύτοΰ βιοτής καί των καλών αύτοΰ έργων καί ώφελίμων τοΐς άνθρώποις, έκήρυξας τανϋν διά τής Εκκλησίας, άγιον καί πολλήν παρρησίαν παρά Σοί έχοντα των πρεσβειών υπέρ ημών. Έφ’ ώ καί ίκετεύομέν Σε  πρόσδεξαι τάς εύχαριστίους δεήσεις ημών επί τή ευλογητή παρουσία τών τιμίων αύτοΰ Λειψάνων έν μέσω ημών. Καί έλέησον πάντας τούς τήν μνήμην αύτοΰ εύλαβώς τιμώντας καί έκδεχομένους, πρεσβείαις αύτοΰ, τήν θείαν χάριν τοΰ Σωτήρος ημών Ίησοΰ Χριστοΰ καί τήν άγάπην Σοΰ τοΰ Θεοΰ καί Πατρός καί τήν κοινωνίαν τοΰ άγιου Πνεύματος, ινα ή μετά πάντων ήμών, πάντοτε νΰν καί άεί καί εις τούς αιώνας τών αιώνων. Αμήν».

Ακολούθησε μάλιστα καί Τρισάγιο πάνω άπό τά ιερά λείψανα, καί έψάλει, γιά πρώτη φορά τό Μεγαλυνάριο τοΰ Αγίου σέ σύνθεση τοΰ Μητροπολίτη τών Πατρών Νικοδήμου:

«Χαίροις ό τής Νάξου θείος βλαστός καί τών ιερέων ό έν πάσιν υπογραμμός, έλεημοσύναις, νηστείαις, άγρυπνίαις, καί προσευχαίς σχολάζων πάτερ Νικόλαε».

Ό Αγιος Αθανάσιος στον Μπιλιανάκη. Μιά ώραία σχεδιασμένη άναπλαση από μνήμης τον Γιάννη Σιμωνέτη στό βιβλίο τον «θησείο»άπό τις εκδόσεις Φιλιππότη.

Ή σφραγίδα τον Νικολάκη Πλανά, παππού τον παπα-Νικόλα Πλανά.

Ν. Π. (: Νικόλαος Πλανάς). Οίκοσηματική παράσταση.

’Από τή διαθήκη τον. Είναι ιδοειδής καί φέρνει έμβλημα πλοίο τρικάταρτο ιστιοφόρο που περιβάλλεται από περιπλεγμένα κλαδιά φοίνικα (;)καί στέφεται αυτό στέμμα εύγενοϋς. Τά ιστία περιβάλλουν τά γράμματα

Ο 'Αγιος Ελισαίος στην καρδιά της Αθήνας

ΘΡΙΑΜΒΟΣ τής πίστης, τής υπομονής καί τής επιμονής, καί μάλιστα στις αρχές τής Τρίτης Χιλιετίας, (2005) με ό,τι αύτό σημαίνει αποτελεί ή ολοκλήρωση τής ανοικοδόμησης στην καρδιά τής Αθήνας, οδός Άρεως 14, (Μοναστηράκι) τοΰ μικρού Ναού τού Αγίου Ελισαίου.

Πρόκειται γιά έργο σημαντικό όχι μόνο άπό άποψη άρχιτεκτονική καί δομική (έγινε μέ γνώση καί σεβασμό). Αλλά καί γιά τό μόνιμο-χρόνια τώρα- άδιαπραγμάτευτο, πνευμα-τικό πάθος μερικών ευσεβών καί ευγενικών άνθρώπων, οί όποιοι μέ συνεχείς παραστάσεις, μέ ευθείες καί έμμεσες ένέργειες, μέ άρθρα στόν καθημερινό Τύπο, μέ έπιστολές, βιβλία, άκόμα μέ συνέδρια καί ειδικές συνάξεις προσπάθησαν, πρός κάθε κατεύθυνση, νά ένημερώσουν, νά παρακαλέσουν, νά πιέσουν, νά δεσμεύσουν καί τελικά νά πετύχουν, ώστε νά πραγματοποιηθεί ένα άληθινό θαύμα Δηλαδή πάνω στά έρείπια τού παλαιού, γκρεμισμένου Ναού νά άνεγερθεΐ καί πάλι, στά ίδια σχέδια τό ταπεινό, λαμπρό, κομψό, μά μεγαλοπρεπές, ιστορικό έκκλησάκι τοΰ Αγίου Ελισαίου: Ένας Ναός τής Αθήνας πού είναι γεμάτος μνήμες, συγκινήσεις καί νεώτερη ιστορία. Έπιβεβαιιόνοντας έτσι τόν κατηγορηματικό λόγο πού είπε ό Κύριος:

  

«Αιτείτε καί δοθήσεται υμίν, ζητείτε καί εύρήσετε, κρούετε καί άνοιγήσεται υμΐν πας γάρ ό αϊτών λαμβάνει καί ό ζητών ευρίσκει καί τώ κρούοντι άνοιγήσεται».

Τό σύντομο Ιστορικό χρονικό τής υπόθεσης λέει ότι ό ιερός Ναός τοΰ Αγίου Ελισαίου ήταν ένα ιδιόκτητο μεταβυζαντινό εκκλησάκι. Στά χρόνια τής Τουρκοκρατίας διαδραμάτιζε στην Αθήνα μεγάλο πνευματικό, έκκλησιαστικό καί έθνικό ρόλο. Έκεΐ μέσα οί Ρωμιοί ραγιάδες όχι μόνο ζοϋσαν τήν ευλογία καί τά χαρίσματα τής ορθόδοξης πίστης. Αλλά άποταμίευαν καί ψυχικά άντισώματα καταφυγής καί έλπίδας γιά τήν Ανάσταση τοΰ Γένους. Δημιουργούσαν άληθινές σχέσεις άγάπης καί άλληλεγγΰης. Καί είσέπρατταν τά μηνύματα τής νίκης τοΰ Θεοΰ έναντι τοΰ Εωσφόρου.

Μέ λίγα λόγια, μέσα οτό μικρό έκκλησάκι μέ ταπείνωση καί πλούσια ευχαριστιακή θεώρηση τοΰ έαυτοΰ τους καί των συνανθριόπων τους, οί ραγιάδες χριστιανοί άπόβαλλαν τήν έγωκεντρική καί ίδιοτελή διάστασή τους, καί άποκτοΰσαν, ολοένα καί βαθύτερη, κοινωνική συνείδηση. Άποκρυπτογραφοΰσαν τό νόημα τής ύπαρξης, τοΰ κόσμου καί τής έλευθερίας. Καί διαπίστωναν ότι καί μέσα στή δουλεία τοΰ Τυράννου καί τή στέρηση, τά δώρα πνευματικά καί ύλικά- τοΰ Θεοΰ στόν καθένα άνθρωπο ήταν πάντοτε άφθονα καί άτέλειωτα.

'Ώσπου κάποτε ήρθε ή Παλιγγενεσία. Καί τότε ό Άγιος Ελισαίος, όχι μόνο έξακολούθησε νά έξοικειώνει τούς πιστούς στό μυστήριο τής σωτηρίας καί τοΰ Όρθόδοξου πολιτισμοΰ, καί νά βοηθάει στή βίωση τοΰ έκκλησιαστικοΰ γεγονότος. Μά έγινε καί κέντρο ξεχωριστής άγιορείτικης ζωής, δημιουργώντας μιά θρησκευτική άναγέννηση στήν άρνητική εκείνη έποχή. Ή Αθήνα τότε σάρκαζε κάθε εκκλησιαστική εκδήλωση. Καί άρνιόταν επίσημα, τήν παράδοση, τά ήθη καί έθιμα τοΰ Γένους, χάρη μιας προτεσταντικής εκδοχής καί των κηρυγμάτων των μισσιονάριων καί τοΰ εκρηκτικού Διαφωτισμού, ό όποιος άμφισβητοΰσε κάθε πνευματική καί μεταφυσική εκδοχή της ζωής.

Ο Προφήτης Ελισαίος, λεπτομέρεια άπό τόν Ιερό Ναό τού Άγιον Παντελεήμονα, μέ τό χέρι τοϋ Γιάννη Καρούσου (1984).

Στόν Αγιο Ελισαίο κείνο τόν καιρό πυρήνας αυτής τής άναγέννησης ήταν μερικοί ταπεινοί ιερείς,  και Κολλυβάδες, όπως ό παπα-Νικόλας Πλανάς, ό παπα-Άντώνης, ό παπα-Χρύσανθος. Ένώ στό ψαλτήρι, μέ ύφος καί ήθος άγιορείτικο, δίχως φωνητικά παραληρήματα καί ψαλτικούς κομπασμούς, πρωτοστατούσαν ό Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης καί ό Αλέξανδρος Μωραϊτίδης. Καί άνάμεσα στό εκκλησίασμα άπό απλούς χριστιανούς, βρίσκονταν συχνά ό π. Φιλόθεος Ζερβάκος, ό Νεκτάριος Κεφαλάς, ό άρχιμ. Ιεζεκιήλ, ό Ζαχαρίας Παπαντωνίου, ό Γεράσιμος Βώκος, ό Κόντογλου, ό Νιρβάνας καί άλλοι λόγιοι, δάσκαλοι καί καθηγητές πού παρακολουθούσαν μέ κατάνυξη καί σεβασμό τις υπέροχες άγρυπνίες καί τις ζεστές άκολουθίες μέ τό άγιορείτικο τυπικό.

*

Πέρασε ό καιρός. Ήρθαν τά μαϋρα χρόνια τής τριπλής Κατοχής. Καί τότε, μιά μέρα τοΰ 1944 ό ιδιοκτήτης τοΰ Αγίου Ελισαίου, ώ τής άφροσύνης του, βρήκε τήν εύκαιρία νά γκρεμίσει τόν ιερό Ναό μέ τή δικαιολογία ότι δήθεν κινδύνευε τό οικόπεδό του άπό τήν περίπτυξη τοΰ Ναοΰ έκ μέρους τής διοίκησης τής Εκκλησίας Καί τότε, ξαφνικά, ό τόπος έρήμωσε

Οι  απλές καί ταπεινές ψυχές πού έβρισκαν στό λιτό καί μοναχικό έκκλησάκι άναψυχή, στήριγμα καί παραμυθία άπό εύλαβέστατους παπάδες, έχασαν μονομιάς τό φάρο καί τό καταφύγιο τής ένότητάς τους. Ή καρδιά τής Αθήνας στε ρήθηκε τήν άνθρώπινη, άγιορείτικη ζεστασιά της, καθώς καί τό μυστήριο της άδελφικής σύναξης πού έδινε δύναμη καί ελπίδα μέσα στην παγερότητα έκείνων των καιρών. Πάνω στα ερείπια του ιερού Τεμένους δεν υπήρχε ούτε κερί ούτε καντήλι γιά νά θυμίζει τά άγαθά τοΰ Θεού καί τήν πνευματική ζωή πού πρόσφερνε τό ταπεινό εκκλησάκι τοΰ Αγίου Ελισαίου. Οι περαστικοί πού δεν γνώριζαν τήν Ιστορία περνούσαν άδιάφοροι έξω από τό σιδερένιο κιγκλίδιυμα καί τήν κλειστή πόρτα μέ τήν αλυσίδα καί τό σκουριασμένο λου κέτο.

Ό Ιερός Ναός τον Άγιον Ελισαίου, όπως ήταν τό έτος 1944, πριν γκρεμιστεί. Ό ανασχεδιασμός είναι τον Λούη Μηλιάρη (1997), οστό φωτογραφία τον Γ. Βολετά στό περιοδικό «Νέα Εστία» τον έτους 1941.

Αυτοί πού γνώριζαν όμως έμεναν κολλημένοι αρκετή όίρα στό περίφραγμα καί έριχναν δάκρυα μνήμης, πόνου καί νοσταλγίας. Καί έκαναν κρυφούς ψίθυρους Ιερής οργής γιά τήν άρρωστη καί άκοινώνητη ψυχή πού είχε συντελέσει σ’ αύτό τό άνήκουστο έγκλημα.

*

Κάποτε όμως έληξε ό πόλεμος καί ή Κατοχή καί τέλειωσαν τά βάσανα τής Ελλάδας καί τών Αθηναίων. Κι εύθύς άρχισε ο έντιμος, επίμονος και φιλότιμος αγώνας, καθώς καί οι παραστάσεις γιά τήν άποκατάσταση τοΰ Ναοΰ. Καί, όπως είπαμε στην αρχή, υστέρα απο εξήντα χρονιά, και με τίς καλύτερες προδιαγραφές άπό εύλογημένους, ειδικούς, άριστούς τεχνίτες, ύψώθηκε καί πάλι στόν ϊδιο χώρο, πάνω στά ϊδια θεμέλια, στά ίδια σχέδια καί στις ίδιες διαστάσεις ό Ιερός Ναός τοΰ Αγίου Ελισαίου. Καί έτσι, στις μέρες μας, άποτελεϊ ξανά καύχημα, δόξα καί κατόρθωμα τής έκκλησια- στικής συνείδησης τών χριστιανών. Έτοιμος ό θαυμάσιος ναΐσκος ώς έστία καί πυρήνας μιας νέας άναγέννησης πνευματικής καί λειτουργικής στήν καρδιά τής Αθήνας. "Οπως στά εύλογημένα παλιά χρόνια όπου στό έκκλησάκι υπηρετούσαν ό παπα-Νικόλας Πλανάς, ό Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, ό Αλέξανδρος Μωραϊτίδης καί άλλοι εύλογημένοι κληρικοί καί λαϊκοί. Οί όποιοι ζοϋσαν μέσα στό θαΰμα τής σύναξης, τοϋ μυστηρίου της κατάνυξης καί τής άγιότητας των ψυχών.

Ο,τι απεμεινε απο τα ιερά έρεύτια τον Άγιον Ελισαίου κατά τις άνασκαφές τον 2004. Ήταν θαμμένα, γιά 60 χρόνια,κάτω άπό τά μπάζα του ανοσιουργήματος τό 1944. (Φωτό “Αννας Μπάκα).

«Τής αγρυπνίας Διάκονος έχρημάτισας, Νικόλαε, έν Ελισαίον Ναώ, παναοίδιμε  καθ’ ημέραν λειτουργών δεόμενος καί παννύχοις στάσεσι τώ Θεώ παρρησιαζόμενος.

'Όθεν, "Αγιε, έξ ουρανών νϋν, έπίβλεψον καί ϊδε άγρνπνοϋντα τά τέκνα σου καί σέ λιτάζοντα, ϊν' εΰρωσι παρά Θεώ τό μέγα έλεος».

Άρχιμ. Νικ. Παυλόπουλος

* Πλήρης Ιστορία διαχρονική καί ή εξέλιξη τοΰ Ναοϋ βρίσκεται στό βιβλίο τοϋ καθηγητή Φώτιου Α. Δημητρακόπσυλου «Ό Άγιος Ελισαίος», έκδ. ΕΚΟΟ, 2004, Αθήνα.

Ο ιερός Ναός τον Άγιου Ελισαίου ολοκληρωμένος, μνημείο ιερό τής ορθοδοξίας, της μνήμης καί τής παράδοσης στήδιαχρονία των αιώνων.

(Φωτο  Άννας Μπάκα).

ΑΣΜΑΤΙΚΕΣ ΑΚΟΛΟΥΘΙΕΣ ΑΓΙΟΥ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΛΑΝΑ

Ναξίου ιερέως

(Αποσπάσματα)

Άπολυτίκιον

’Ήχος α'. Της έρημου πολίτης

Τάς τοϋ πλάνου παγίδας έκφυγών, ίερώτατε, άπλανώς έπορεύθης διά βίου, πατήρ ημών,

Νικόλαε άοίδιμε Πλανά, ουράνια χαρίσματα λαβών, άγρυπνίαις και νηστείαις ιερουργών άξίως τώ Κυρίω σου·

Όνπερ καθικετεύων έκτενώς,

Νάξου ίεράτευμα, πρέσβευε δωρηθήναι καί ήμίν τό θειον έλεος.

Κοντάκιον

’Ήχος βαρύς. Έπί τοϋ δρους μετεμορφώθης.

Έν παντί έθνει, καιρώ καί χρόνω Θεός άμάρτυρον ούκ άφήκεν Αύτοϋ την θείαν δόξαν καί τήν θειότητα· τούς δέ όντας αγίους έν γή αύτοϋ καί Πλανάν τόν Νικόλαον έδόξασε- καί ήμΐν έδωρήσατο πρεσβευτήν, πατέρα καί θερμόν έν άνάγκαις άντιλήπτορα.

Μεγαλυνάριον

Χαίροις ό τής Νάξου θείος βλαστός καί των ιερέων ό έν πάσιν υπογραμμός, _ έλεημοσύναις, νηστείαις, άγρυπνίαις, καί προσευχαΐς σχολάζων, πάτερ Νικόλαε.

Μητροπολίτης Πατρών Νικόδημος

Οίκος

Άγγελος νψηβάτης έν τή Νάξω κατήλθε, Νικόδημος είπεϊν θειον ρήμα.

Καί σύν τή πανόσια φωνή, ό Πλανάς Νικόλαος προΰβαλε αίνων καί ευλογών τόν Σωτήρα, πρόν όν έφη ταϋτα:

Χαίροις τής Νάξου βλαστέ, θεόφυτε, χαίροις Εκκλησίας τό κλήμα, Νικόλαε, χαίροις Αθηνών ό λευΐτης ό μέγας, χαίροις Άρχιθύτου ό θύτης ό θείος, χαίροις τής άσκήσεως μύστα πανάριστε, χαίροις μετελθών σου τόν βίον ίσάγγελον, χαίροις τών θαυμάτων πηγή ή άκένωτος, χαίροις τών εύχών ποταμός ό άείρροος, χαίροις Νικοδήμου δευτερεΐα κατέχουν, χαίροις Μυρέων πατρός τούνομα έχων, χαίροις πάτερ Νικόλαε.

Άρχιμ. Νικόδημος Παυλόπουλος

Όδή ζ'. Ό τήν κάμινον πάλαι.

Έλισσαίου προφήτου τόν ναΐσκον τιμήσας άνεδείχθης ένδόξως συνυπάρχων άγίοις καί δρέπων παράδεισον.

Σύ καί ψάλτας έδέχθης Άλεξάνδρων δυάδα Σκιαθίων τό κλέος τούς τοϋ λόγου την τέχνην έν πίστει άνυψώσαντας.

Έξ αιμάτων άχράντων, βασιλεύ των αιώνων, άλουργίδα φορέσας εις έπίσκεψιν ήλθες κειμένων εις ταπείνωσιν.

Φώτης Δημητρακόπουλος

ΕΙΣ ΤΟΝ ΘΕΙΟΝ ΜΑΣ ΠΑΤΕΡΑ ΝΙΚΟΛΑΟΝ

Ήχος πλάγιος α'. Τόν συνάναρχον Λόγον.

Τον θερμόν μας προστάτην, θειον Νικόλαον,

ιερέα 'Υψιστού, λάτρην θερμότατον,

εύφημήσωμεν πιστοί καί μακαρίσωμεν,

ότι κατέλιπεν ήμιν, έναρέτω βιοτή, διδάγματα εύσεβείας-

υπομονήν τε άγάπην,

μακροθυμίαν καί πραότητα.

Μεχαλυνάριον

Χαίροις τοϋ Προδρόμου δούλος πιστός των άγρυπνιών τε ό εργάτης ό θαυμαστός· χαίροις έκκλησίας, προφήτου Έλισσαίου, τό σέμνωμα καί δόξα, πάτερ Νικόλαε.

13 ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Τό βιβλίο τοϋ Δημήτρη Φερούση «Ο ΠΑΠΑΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΝΙΚΟΑΑΣ ΠΛΑΝΑΣ», σέ έβδομη συμπληρωμένη μέ νέα στοιχεία έκδοση άπό την Άποστολική Διακονία, άφηγεϊται μέ τρόπο ζωντανό καί συνθετικό τήν πλούσια βιογραφία ενός καλού ποιμένα πού έζησε, έδρασε καί κοιμήθηκε στά πολύ δύσκολα χρόνια τής αθηναϊκής περιπέτειας τού 1851-1932. Ανατρέχει στά παιδικά του χρόνια στή Νάξο. Δίνει όλη τήν άτμόσφαιρα καί τό κλίμα τής έποχής. Καί τόν παρακολουθεί, κατά τά χρόνια τής ωριμότητάς του, στήν Αθήνα, μέ τις σκληρές αντιθέσεις, τή σύγχυση καί τά πολλά αδιέξοδα, βασισμένη σέ πολύχρονη έρευνα ιστορικών στοιχείων. Αγνός, ταπεινός, λιγομίλητος, ό παπα-Νικόλας Πλανάς άποτέλεσε γιά τήν έποχή του, όπως καί ό Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης, πνευματική πρόκληση. Γιατί κατόρθωσε μαζί μέ μιά μειοψηφία χριστιανών, ταπεινών υπάρξεων, νά κρατήσει άσβεστη τή φλόγα τής πίστης καί τής παράδοσης και είναι μια τεράστια προσφορά στή διατήρηση τής Ρωμιοσύνης καί τής Όρθοδοξίας μέσα στήν πανάρχαιη πόλη.

Εισαγωγή κειμένων σε πρώτη αποκλειστική δημοσίευση  στό Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΠΑΠΑΚΑΛΟΓΕΡΟΣ ΝΙΚΟΛΑΕ ΠΛΑΝΑΣ

Ο ΑΓΙΟΣ ΠΟΙΜΕΝΑΣ

ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΕΡΟΥΣΗ

Αφηγηματική βιογραφία

Η ηλεκτρονική επεξεργασία αναρτήσων κειμένων, τίτλων  και εικόνων έγινε από τον N.B.B

Επιτρέπεται η χρήση, διάθεση και αναπαραγωγή κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια, αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: