Συνέπειες απο την αναξία μετάληψη

Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας
Συνεπειες απο την αναξια μεταληψη

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΠΕΜΠΤΟ

ΑΓΙΑΣΤΙΚΑ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΤΟΥ ΜΥΣΤΗΡΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΙΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΑΣ

ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΑΞΙΑ ΜΕΤΑΛΗΨΗ

Στο ίδιο το κείμενο της θείας Λειτουργίας απαριθμούνται τα αγιαστικά της θείας Ευχαριστίας αποτελέσματα. Το μυστήριο προσφέρεται, «ὥστε γενέσθαι τοῖς μεταλαμβάνουσιν εἰς νῆψιν ψυχῆς, εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν, εἰς κοινωνίαν τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, εἰς Βασιλείας οὐρανῶν πλήρωμα, εἰς παρρησίαν...» προς το Θεό, και οι πιστοί παρακαλούν, πριν προσέλθουν στο άγιο ποτήριο, να γίνουν μέτοχοι όλων αυτών των δωρεών και να μη κατακριθούν λόγω της αναξιότητάς τους. Η θεία Ευχαριστία είναι φωτιά - άνθρακας σαν αυτόν που άγγιξε τα χείλη του Ησαΐα και τον εξαγίασε - που μπορεί να κάψει τις αμαρτίες του πιστού όταν προσέρχεται άξια στο μυστήριο, ή να «καεί» ο ίδιος, ως χόρτο ξερό και άχρηστο. Είναι, συνεπώς, σημαντικό να μελετήσουμε, τελειώνοντας, τα αγιαστικά αποτελέσματα του μυστηρίου των μυστηρίων και μαζί τις συνέπειες της ανάξιας μετάληψης, όπως τα περιγράφει ο άγιος της Εκκλησίας διδάσκαλος. α. Αγιαστικά αποτελέσματα του μυστηρίου της θείας Ευχαριστίας Η νήψη και η άφεση των αμαρτιών δεν αποτελούν προϋποθέσεις μόνο της προσέλευσης στη θεία Ευχαριστία, αλλά και αποτελέσματά της. Ο ιερός Χρυσόστομος παραινεί τους πιστούς, ακολουθώντας το παράδειγμα των Αποστόλων και των πρώτων χριστιανών, να «προσκαρτερούν» στην προσευχή και τη διδασκαλία, να εντείνουν τον αγώνα τους, διατηρώντας και επιτείνοντας τη νηστεία και τη σωφροσύνη, καθώς «δεῖ μὲν ἐν ἑκατέρῳ σωφρονεῖν, μάλιστα δὲ μετὰ τὸ δέξασθαι τὸν Νυμφίον· πρὸ τοῦτου μὲν ἵνα ἄξιος γένῃ τοῦ λαβεῖν, μετὰ δὲ ταῦτα ἵνα μὴ ἀνάξιος φανῇς ὧν ἔλαβες».

Η ζωή του πιστού είναι μια διαρκής ευχαριστιακή πορεία και η συμμετοχή του στο Σώμα και το Αίμα του Χριστού δεν μπορεί να είναι μία μεμονωμένη πράξη, που μόλις συντελεστεί λησμονείται και ο άνθρωπος επιστρέφει στην αμαρτωλή του καθημερινότητα «κώμοις καὶ μέθαις», αλλά, δια του ποτηρίου του πνευματικού, ζει μια άλλη «μέθη» πνευματική και αυτή, που προκαλεί, όχι παραλυσία, αλλά σωφροσύνη, που τονώνει και δυναμώνει τον άνθρωπο, που οδηγεί στη νήψη. Αυτό το μεθυστικό ποτήρι είναι «αἰδέσιμον ἀγγέλοις, φοβερὸν δαίμοσι, τίμιον τοῖς ἀνθρώποις, ἐπέραστον τῷ Δεσπότῃ». Αυτό το ποτό εξαλείφει τα πάθη, καθαρίζει από την αμαρτία και θεραπεύει την ψυχή· τη λούζει, τη στολίζει, την καλλωπίζει ενδύοντάς την βασιλική στολή και την οδηγεί προς τα άνω, παρέχοντάς της όπλα πνευματικά. Αυτό μόνο δύναται «νεκρῶσαι τοὺς ἔνδον σκώληκας καὶ τοὺς ὄφεις» και «πᾶσαν νόσον σβέσαι», γιατί αυτό είναι το αίμα που έσβησε τα χειρόγραφα των αμαρτιών, το αίμα που καθάρισε την ψυχή, που έπλυνε την κηλίδα και θριάμβευσε εναντίον των αρχών και εξουσιών του σκότους. Αυτό είναι που καθαρίζει τον ρύπο της ψυχής και παρέχει την άφεση των αμαρτιών, αγιάζοντας όλες τις αισθήσεις. Αυτό «το πανακήρατο Αίμα του Δεσπότου αναμιγνύεται με το δικό μας αίμα και μεταμορφώνει την ψυχή μας». Ο άνθρωπος, μετέχοντας στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, γίνεται χριστοφόρος και θεοφόρος, καθώς η θεία και ζωοποιός σάρκα του Κυρίου, που μένει πάντα αδιαίρετα συνενωμένη με το Θεό Λόγο, τον ζωοδοτεί και τον θεώνει, χωρίς ασφαλώς να αλλοιώσει τη φύση του, προσφέροντάς του το «σπέρμα της αφθαρσίας και της ανάστασης». «Εἰς ἄφεσιν ἁμαρτιῶν καὶ εἰς ζωὴν αἰώνιον», προσφέρεται το ιερό ποτήριο και η αιώνια, παραδείσια ζωή χαρίζεται δωρεάν στον προσερχόμενο σε αυτό. «Διὰ βρώσεως ἐξεβλήθημεν πρῴην, διὰ βρώσεως εἰσήχθημεν πάλιν» στον Παράδεισο· αντίδοτο του καρπού της παρακοής, το Σώμα και το Αίμα του Σωτήρα, μας οδηγεί εκ νέου στη θέωση. Η φθαρτή ανθρώπινη φύση θεραπεύεται και σώζεται, αφού αυτό το Σώμα, που αξιώνεται να μεταλάβει, δεν το υπέφερε ούτε ο θάνατος. Το χώμα (ο άνθρωπος), γίνεται Σώμα του Βασιλέως και μεταμορφώνεται, καθώς αναμιγνύεται με τον αθάνατο Σωτήρα.

Ο Χριστός εισήγαγε τη δική Του «μάζαν και ζύμην», ανασταίνοντας τη νεκρωμένη ανθρώπινη και ζωοποιώντας την με την κοινωνία της αθάνατης και ζώσας, απαλλαγμένης από την αμαρτία, θεανθρώπινης φύσης Του, τη δική μας, ερημωμένη από ζωή, πεπτωκυία φύση. Η θεία φύση του Χριστού, ως «θεοποιητική ζύμη», ενώνεται μυστικά με τον μεταλαμβάνοντα και οδηγεί σε «αμοιβαία αλληλοενοίκηση του Χριστού με τους πιστούς». Αυτό το «μέγα δείπνο» είναι η συμμετοχή μας στο μυστήριο της ένωσης του ανθρώπου με τον Θεό· δεν είναι απλώς ένα μυστήριο, αλλά «το όλον μυστήριον της θεώσεώς μας, της ενώσεώς μας, της ανακεφαλαιώσεως και συνυπάρξεως όλων μας εν Χριστώ και εις την ατελεύτητον πανύγηριν που Εκείνος θα μας δώσει εν συνεχεία». Ο άνθρωπος γίνεται ξανά ουρανοπολίτης και δοξολογεί το Θεό μαζί με τους αγγέλους, αφού κατά τη θυσία, «κοινή τῶν ἐπουρανίων καὶ ἐπιγείων συγκροτεῖται πανύγηρις· μία εὐχαριστία, ἕν ἀγαλίαμα, μία εὐφρόσυνος χοροστασία». Έτσι, η ιερή τράπεζα καθίσταται για τον μετέχοντα «τῆς ψυχῆς νεῦρα, τῆς διανοίας σύνδεσμος, τῆς παῤῥησίας ὑπόθεσις, ἡ ἐλπὶς, ἡ σωτηρία, τὸ φῶς, ἡ ζωὴ» και γίνεται εφόδιο της αιώνιας ζωής, καθώς, όταν αυτός απέρχεται από τον παρόντα βίο με εκείνη, ως «αποσκευή», παρουσιάζεται στα «ιερά πρόθυρα» με παρρησία, προστατευμένος από «χρυσή πανοπλία»· «ἐνταῦθα γάρ σοι τὴν γῆν οὐρανὸν ποιεῖ τουτὶ τὸ μυστήριον» . Ο «τρώγων τη σάρκα» του Δεσπότου Χριστού «οὐκ ἀπόλλυται τελευτήσας, οὐδὲ κολασθήσεται. Ἀλλ’ οὐδὲ περὶ τῆς ἀναστάσεως τῆς κοινῆς φησι· καὶ γὰρ ὁμοίως πάντες ἀνίστανται· ἀλλὰ περὶ τῆς ἐξαιρέτου, τῆς ἐνδόξου, καὶ μισθὸν ἐχούσης». Η Εκκλησία, άλλωστε, ανέκαθεν μεριμνούσε για τη μετάδοση της θείας Κοινωνίας ως εφοδίου αιώνιας ζωής, τόσο στους οδεύοντες προς το μαρτύριο πιστούς, όσο και στους ασθενείς και σε όσους αντιμετωπίζουν κίνδυνο θανάτου, στο πλαίσιο της φροντίδας της για συνεχή μετοχή των πιστών στο Σώμα του Χριστού. Το μυστήριο έχει έντονο εσχατολογικό χαρακτήρα. Η ευχαριστιακή σύναξη είναι το βασικό σημείο της έλευσης των εσχάτων, καθώς μαρτυρεί και η εισαγωγή στο μυστήριο - με τα λόγια «Εὐλογημένη ἡ βασιλεία τοῦ Πατρὸς καὶ τοῦ Υἱοῦ καὶ τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων» - αποκαλύπτοντας την αναγωγή του μυστηρίου στην έλευση της Βασιλείας του Θεού, και όλα τα επιμέρους στοιχεία που ενυπάρχουν σε αυτή (άμφια, ψαλμωδία, διάκοσμος, τυπικά) «δεν υπάρχουν ως τελετουργικές πτυχές, αλλά ως μέσα, που οδηγούν στην αιωνιότητα». Παρόλα αυτά, ποτέ η θεία Ευχαριστία δεν αντιμετωπίστηκε από την Εκκλησία ως μυστήριο των αποθνησκόντων, αλλά αντίθετα ως μυστήριο σωτηριολογικό και ζωοπάροχο· ως μυστήριο που προσφέρει όχι ζωή απλώς, αλλά την «εὐδόκιμο», την ένδοξη και τιμημένη ζωή. Και δεν περιορίζεται απλά σε μια ελπίδα για την αιωνιότητα, αλλά η χάρις του Θεού, που παρέχεται από το μυστήριο, καρποφορεί ήδη από την παρούσα ζωή.

 Η θεία Κοινωνία προσφέρεται «εἰς σωτηρίαν καὶ ὑγείαν ψυχῆς, εἰς παρρησίαν διηνεκῆ τῆς σωτηρίας» και κάνει το χριστιανό μέτοχο της αλήθειας και «φίλο» του Χριστού. Προικίζει με άπειρα δώρα πνευματικά, ήτοι σωφροσύνη, αγάπη, καταλλαγή προς το Θεό, ειρήνη «σταθερή», αγιασμό του εαυτού, οικοδομή του πλησίον και γίνεται φάρμακο σωτήριο των τραυμάτων, πλούτος αιώνιος και πρόξενος της βασιλείας των ουρανών. Η δωρεά της κοινωνίας και της ένωσης με το Θεό, με την παροχή όλων αυτών των θεϊκών χαρακτηριστικών, που αποτελεί εξάλλου τον λόγο της ύπαρξης του ανθρώπου, γίνεται πραγματικότητα, χωρίς καθόλου να χάνεται η προσωπικότητά του, καθώς ο ελεύθερος άνθρωπος διαλέγεται με το αγαπώντα Θεό, προσφέροντας την καρδιά του, ως θυσιαστήριο για την «μετα του Θεού προσωπικήν μέθεξιν». Ο πιστός γίνεται το κλήμα, το συνδεδεμένο με την Άμπελο· προσκολλάται σε αυτή και τροφοδοτείται από τους χυμούς της, ανακαινιζόμενος και συγγενεύοντας με τον ίδιο το Θεό. Ο Χριστός γίνεται τα πάντα για εκείνον, που του δίνεται αληθινά και που Τον δέχεται φιλότιμα. Αυτός «ο θείος συμφυρμός», συνιστά την κορυφαία έκφραση της φιλανθρωπίας του Θεού προς το πλάσμα Του. Όπως όλες οι δωρεές του Θεού μεταμορφώνουν, όχι μόνο τη σχέση του ανθρώπου με τον Ίδιο και με τον εαυτό του, αλλά και τη σχέση του με το συνάνθρωπο, έτσι και το μυστήριο της θείας Ευχαριστίας - εκτός της σωτηρίας και της άφεσης - προσφέρει αγάπη και ομοφροσύνη ανάμεσα στους μετέχοντες σε αυτό. Η αγάπη αυτή δεν είναι θεωρητική, λόγω κοινής πίστης και εμπειρίας, αλλά ουσιαστική· δεν είναι απλή φιλία ανάμεσα σε ομοϊδεάτες και συντρόφους, είναι συγγένεια αληθινή, αφού συναπτόμαστε και ενσωματωνόμαστε όλοι στο θεανθρώπινο Σώμα και γινόμαστε όλοι μέλη Του, με τρόπο ουσιαστικό. Κατά τον ιερό Χρυσόστομο, ακόμη και οι ληστές ημερεύουν και αποβάλλουν το ληστρικό τους τρόπο μεταξύ τους, όταν κάθονται στο ίδιο τραπέζι· και οι συμπατριώτες, και οι σύντεκνοι, οι γείτονες, οι συγγενείς, όλοι και εκτός της Εκκλησίας βρίσκουν τρόπους να συνάψουν φιλικούς δεσμούς· εμείς, λοιπόν, που μετέχουμε στην πιο αξιοσέβαστη και ιερή τράπεζα, είναι θλιβερό να μη γνωριζόμαστε, εξαιτίας της ραθυμίας και της αδιαφορίας μας, ή να απομακρυνόμαστε ο ένας από τον άλλο, αφού έχουμε «καὶ πόλιν τὴν αὐτήν, καὶ οἰκίαν τὴν αὐτήν, καὶ τράπεζαν, καὶ ὁδόν, καὶ θύραν, καὶ ῥίζαν, καὶ ζωήν, καὶ κεφαλήν, καὶ ποιμένα τὸν αὐτόν, καὶ βασιλέα, καὶ διδάσκαλον, καὶ κριτήν, καὶ δημιουργόν, καὶ πατέρα, καὶ πάντα κοινὰ». «Οὐ γὰρ τῷ μετέχειν μόνον καὶ μεταλαμβάνειν, ἀλλὰ καὶ τῷ ἑνοῦσθαι κοινωνοῦμεν»· δεν είναι μία προσωπική σχέση και ένωση με το Θεό η θεία Ευχαριστία, δεν προσφέρει μία προσωπική σωτηρία, που αγνοεί τον αδελφό, αλλά γινόμαστε όλοι ένα, κοινωνώντας μεταξύ μας μέσα στο ένα θεανθρώπινο Σώμα· αυτός, εξάλλου, είναι και ο ορισμός της λέξης «κοινωνία».

Η απομόνωση του ανθρώπου αίρεται δια του μυστηρίου και οι πιστοί γίνονται  «συμ-μέλη» Χριστού, άρα και «συμ-μέλη» αλλήλων, οικοδομώντας τη νέα καθολική ανθρωπότητα. Η μετοχή στο μυστήριο έχει ως άμεση συνέπεια και την πλήρη εξάλειψη όλων των ανισοτήτων μεταξύ των ανθρώπων· στην Εκκλησία, που ούτως ή άλλως «οὐκ ἔνι ᾿Ιουδαῖος οὐδὲ ῞Ελλην, οὐκ ἔνι δοῦλος οὐδὲ ἐλεύθερος, οὐκ ἔνι ἄρσεν καὶ θῆλυ», η θυσία είναι κοινή και προσφέρεται από όλους, ανεξάρτητα από φυλή, φύλο, κοινωνική θέση, μορφωτικό επίπεδο, γλώσσα, ή οτιδήποτε παρόμοιο. Από την τίμια πλευρά Του, που όλοι μαζί κοινωνούμε, δημιουργήθηκε - ως άλλη Εύα, πλασμένη από την πλευρά του Αδάμ - η Εκκλησία, και από το αίμα και το ύδωρ, που έρρευσαν από αυτήν, γεννιόμαστε και τρεφόμαστε όλοι, άρα εν μυστηρίω αδελφοποιούμαστε. Αυτή η ζωτική για την Εκκλησία αλήθεια θεολογείται με απλότητα και σαφήνεια από τον ιερό Χρυσορρήμονα, που εξηγεί : «Τοῦτο γὰρ συμπλέκει τὰς διανοίας ἡμῶν, καὶ ποιεῖ σῶμα γενέσθαι ἕν ἅπαντας, ἐπειδὴ καὶ ἑνὸς σώματος μετέχομεν οἱ πάντες. Κεράσωμεν οὖν ἑαυτοὺς εἰς σῶμα ἕν, οὐ τὰ σώματα ἀλλήλοις ἀναφύροντες, ἀλλὰ τὰς ψυχὰς ἀλλήλαις τῷ τῆς ἀγάπης συνδέσμῳ συνάπτοντες». Η ευχαριστιακή τράπεζα συνιστά προοίμιο της ενότητας όλων των ανθρώπων· η θυσία, η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος, η μετοχή στο ευχαριστιακό σώμα είναι μία εγγύηση για τη ζωή εν τῳ κόσμῳ, που επιστρέφει, διά του κοινού ποτηρίου, στην αρχική του ωραιότητα και δύναμη. Γι αυτό και στο ποτήριο της Ευχαριστίας ενώνεται ολόκληρη η Εκκλησία, ουράνια και επίγεια, και βιώνεται πραγματικά η κοινωνία ανάμεσα στους παρόντες και τους «δικαίως τετελειωμένους», τους αγίους, τους μάρτυρες. Όλοι, ζώντες και κεκοιμημένοι, μνημονεύονται και ενώνονται στο ίδιο ευχαριστιακό ποτήριο, σημάδι ότι όλοι αυτοί, εξίσου στερεώθηκαν μέσα στο ένα και καθολικό σώμα της Εκκλησίας, της οποίας το παρόν και το παρελθόν περιλαμβάνεται όλο μέσα στο Σώμα του Χριστού

. Κατά τον ιερό πατέρα, η μνημόνευση των προσφιλών μας κεκοιμημένων κατά την τέλεση των φρικτών μυστηρίων προσφέρει σε αυτούς σημαντική βοήθεια και τους ωφελεί ουσιαστικά· αυτό είναι το καθήκον μας έναντι των «απελθόντων», σύμφωνα με την παράδοση, να τελούμε τη «φρικτή θυσία» για χάρη τους και όχι να θρηνούμε σπαρακτικά και ίσως επιδεικτικά και κενόδοξα για να αποδείξουμε την προς εκείνους αγάπη μας. Με την μνημόνευσή τους μαζί με τους μάρτυρες, τους ομολογητές, τους ιερείς - όλη, δηλαδή τη θριαμβεύουσα Εκκλησία - και την εισαγωγή των ονομάτων τους στο άγιο ποτήριο, τους εισάγουμε στην «κοινή εξιλέωση της οικουμένης», αυτή που προσέφερε ο «Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ, ὁ αἴρων τὴν ἁμαρτίαν τοῦ κόσμου», και παράλληλα, με τη συγχώρηση, τους προσφέρουμε παρηγοριά, με τη συσσωμάτωσή τους μαζί με τα λαμπρά μέλη, στο ένα, ζωντανό σώμα της Εκκλησίας. Ο Χριστός, λοιπόν, ως γνήσιος πατέρας, τρέφει από τις σάρκες Του τα παιδιά Του και αδελφοποιεί τους πιστούς, συνδέοντάς τους ουσιαστικά και οντολογικά δια της «οργανικής ἐν Χριστῷ ζωής», και όλοι αναχωρούμε, πια, από την αγία τράπεζα «ὡς λέοντες πῦρ πνέοντες», «φοβεροί τῷ διαβόλῳ γινόμενοι, καὶ τὴν κεφαλὴν τὴν ἡμετέραν ἐννοοῦντες, καὶ τὴν ἀγάπην ἥν περὶ ἡμᾶς ἐπεδείξατο».

 «Σὺ οὖν, Δέσποτα, τὰ προκείμενα πᾶσιν ἡμῖν εἰς ἀγαθὸν ἐξομάλισον, κατὰ τὴν ἑκάστου ἰδίαν χρείαν». β. Συνέπειες της ανάξιας μετάληψης Η θεία Ευχαριστία είναι, όπως συνάγουμε και από τα παραπάνω, πνευματική τροφή· τροφή «λιπαρή» και θρεπτική· άρα, όπως η απλή σωματική τροφή είναι αναγκαίο να μπει σε στομάχι υγιές, προκειμένου να προσφέρει ζωή και θρέψη, έτσι και η προσφερόμενη θυσία απαραίτητα οφείλει να γίνεται δεκτή από ψυχή υγιή, ειδάλλως είναι δυνατόν να καταστεί, αντί για σωτήρια, «νόσου ἀφορμή». Αυτό δεν θα μπορούσε να οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι είναι δυνατό, σε οποιαδήποτε περίπτωση, η Ευχαριστία να είναι βλαβερή από τη φύση της, αλλά μόνο, λόγω της ασθένειας του προσερχομένου σε αυτή, μπορεί να προκαλέσει την απώλεια, την ασθένεια και την τιμωρία, όπως ακριβώς και οι τροφές, που, αν και ωφέλιμες, όταν πέσουν σε στομάχι γεμάτο βλαβερά υγρά, σε άνθρωπο «κακόσιτο», προκαλούν το αντίθετο από αυτό που προορίζονται, αποτέλεσμα. Ο ίδιος, αλλού, εξηγεί ότι η ασθένεια, που καθιστά τον άνθρωπο αδύναμο να δεχθεί το πανάγιο Σώμα και Αίμα, είναι οι εμπαθείς επιθυμίες των σωμάτων, των χρημάτων, του θυμού, της μνησικακίας και γενικά, κάθε είδους εμπάθεια. Με αυτή την πατρική προειδοποίηση, πολλάκις ο ιερός Χρυσόστομος νουθετεί τους πιστούς και αναφέρει τις συνέπειες που ακολουθούν την ανάξια προσέλευση στο άγιο ποτήριο. Καθιστά απολύτως σαφές ότι η   τυχαία, απροϋπόθετη, χωρίς συναίσθηση, μετάληψη δεν θα μας ωφελήσει, διευκρινίζοντας ότι δεν αρκεί η συμμετοχή μόνον στο μυστήριο, αλλά είναι αναγκαία η ανακαίνιση του βίου

 Συγχρόνως στηλιτεύει την τυπική και την προς επίδειξη προσέλευση. Ο πιστός, κατά τον άγιο Ιεράρχη, πρέπει να είναι «φῶς καὶ ἅλας», να διακρίνεται η αγιότητά του κατά πάντα - το βάδισμα, το βλέμμα, την εμφάνιση, την ομιλία - και να φροντίζει να στέκεται στο ύψος της τιμής που του γίνεται από τον Θεό, για να μη βρεθεί αναπολόγητος μπροστά σε αυτή, καθώς, όσο μεγαλύτερη η τιμή και το αξίωμα, τόσο μεγαλύτερες και οι απαιτήσεις ή αντίστοιχα η τιμωρία, όταν αυτά καταφρονούνται. Γίνεται, στη συνέχεια, ακόμη πιο κατηγορηματικός και παράλληλα πρακτικός, αναζητώντας πρώτα την ανθρωπιά και έπειτα την πιστότητα των μετεχόντων, προκαλώντας τους να αποδείξουν έμπρακτα την πρώτη, αποκόπτοντας τις θηριώδεις συνήθειές, τους και ύστερα να επιδοθούν στην αναζήτηση της δεύτερης, ευτρεπίζοντας τον εαυτό τους πρώτα και έπειτα ασχολούμενοι με τον πλησίον. Η «ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν καὶ συνηθείᾳ μᾶλλον καὶ νόμῳ ἤ λογισμῷ καὶ διανοίᾳ» κοινωνία του «αναμάρτητου Κυριακού Σώματος» προκαλεί ασθένεια και δίκη και τιμωρία, ακριβώς γιατί η τιμή της μετοχής είναι    μεγάλη. Όταν αυτός που μετέχει στο μυστήριο, εργάζεται την αμαρτία, καταπατεί και καταφρονεί τον Χριστό, με αποτέλεσμα η ύβρις, που διαπράττει, να τον παραδίδει στο διάβολο, για να τον ποδοπατεί. Ο ανάξιος προκαλεί τη δίκαιη οργή και κρίση του Θεού, αφού απορρίπτει την ευεργεσία Του, και ενώ Εκείνος τον ανέδειξε υιό Του, αυτός επιδιώκει να υποβιβάζεται σε δούλο και εκχωρεί μόνος του την εξουσία στους δαίμονες, να τον συλλάβουν ως δεσμοφύλακες, οδηγώντας τον στην αιχμαλωσία και την απώλεια. Μεγαλύτερο παράδειγμα αναισχυντίας μπροστά στα Τίμια Δώρα δεν θα μπορούσε να είναι άλλο από τον Ιούδα, που αφού ανάξια μετείχε του θείου και Μυστικού Δείπνου, κυριεύθηκε από τον διάβολο, όχι επειδή περιφρονήθηκε το δεσποτικό Σώμα, αλλά εξαιτίας της αδιαντροπιάς του Ιούδα· ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, ο πονηρός «ἐπιπηδᾷ καὶ ἐπιβαίνει» συνεχώς σε εκείνους που ανάξια μεταλαμβάνουν. Η ασέβεια αυτή είναι κοινή αυτοκτονία, γιατί η τράπεζα αναβλύζει - όπως η πηγή το νερό - φωτιά πνευματική και η ανάξια μεταλαμβάνουσα ψυχή κατακαίεται, πυροδοτώντας την ακόμη περισσότερο, με την αμέλειά της, σαν να πλησιάζει σε αυτή κρατώντας καλάμια και ξύλα και χόρτα. Μπροστά σε αυτή τη θεϊκή φωτιά και ενώ τα Χερουβίμ παρίστανται, ο ιερέας αγωνίζεται, ο Αμνός σφαγιάζεται, αυτός που περιφρονεί την προσέλευση ή προσέρχεται με συνείδηση μολυσμένη, με αδιαφορία και ματαιολογίες, χωρίς καθόλου να φοβάται ή να κοκκινίζει από ντροπή για τη συμπεριφορά του, αποδεικνύεται ψεύτης και καταπατητής της υπόσχεσης που έδωσε στον λειτουργό, όταν κατά τη μυσταγωγία, στην προτροπή του «ἄνω σχῶμεν ἡμῶν τὸν νοῦν καὶ τὰς καρδίας» απάντησε «ἔχομεν πρὸς τὸν Κύριον».

Διερωτάται ο ιερός Χρυσόστομος, πώς είναι δυνατόν ο ιερέας να στέκεται ενώπιον του Θεού αναφέροντας τις μυσταγωγικές ευχές για λογαριασμό όλων, ενώ εκείνη την ιερή στιγμή να υπάρχουν καταφρονητές των τελουμένων, που χωρίς αιδώ και φόβο, γελούν, χωρίς καθόλου να συνειδητοποιούν πως βρίσκονται ενώπιον του αληθινού Βασιλέα των όλων· αυτού του είδους η ασεβής συμπεριφορά είναι επικίνδυνη και οδηγεί στο να «σωρεύσωμεν πῦρ ἐπὶ τὴν ἑαυτῶν κεφαλήν». Η αναξιότητα ως προς τη μετοχή στο μυστήριο της θείας Ευχαριστίας, καθιστά το μυστήριο σφαγή και όχι θυσία και τους προσερχομένους καταδικάζει, αντί να αγιάσει, όπως τον αχάριστο δούλο της παραβολής, όπως αυτούς που δε δέχτηκαν τον Θεάνθρωπο με πίστη, όταν αυτός καταδέχτηκε να ενανθρωπήσει, και όπως αυτούς που Τον σταύρωσαν και Τον κέντησαν και έχυσαν το αίμα Του, όχι για να μεταλάβουν, αλλά για να το απορρίψουν. Είναι συχνή η παραβολή των αναξίως προσιώντων στα Τίμια Δώρα, με τους σταυρωτές του Χριστού και με τον Ιούδα. Όταν κοινωνούμε, χωρίς να το αξίζουμε, «ὁμοίως ἀπολλύμεθα τοῖς χριστοκτόνοις». Για να μη φανεί σε πολλούς υπερβολή η παρομοίωση και ανυπόφορη απειλή η ομοιότητα στην τιμωρία, ο μέγας ρήτορας της Εκκλησίας εξηγεί χρησιμοποιώντας ως παράδειγμα τη βασιλική πορφύρα, την οποία είτε τη μολύνει, είτε τη σχίσει κάποιος, θεωρείται ύβρις κατά του βασιλιά, που τη φορεί· κατ’ αντιστοιχία, και αυτοί που «μολύνουν» το Σώμα και το Αίμα του Δεσπότου Χριστού, δεχόμενοι αυτό μέσα στη μολυσμένη ψυχή τους, διαπράττουν ύβρι, όμοια με έκείνους που «διέρρηξαν» και εφόνευσαν τον Κύριο επάνω στο σταυρό. Η ευθύνη για τη βαριά αυτή ασέβεια και ύβρι βαρύνει τον καθένα αμαρτωλό και δεν μπορεί να αποδοθεί στους ιερείς, αφού εκείνοι δε γνωρίζουν όλους τους αμαρτωλούς, που κοινωνούν ανάξια, ώστε να τους αποτρέψουν, με αποτέλεσμα να προκαλούνται ασθένειες, επιβουλές, πένθη, συμφορές και θάνατος. Παρόλα αυτά, δεν απαλλάσσει τελείως τους ιερείς, αλλά και τους πιστούς ακόμη, από την ευθύνη της διαφύλαξης της θείας Κοινωνίας από τη μετάδοση σε ανάξια χείλη. Σύμφωνα με τη θεϊκή εντολή «μὴ δῶτε τὸ ἅγιον τοῖς κυσί», ο Ιεράρχης επιτιμά τους ιερείς που, ανατρέποντας αυτό το πρόσταγμα, παραδίδουν τα Άγια σε διεφθαρμένους και απίστους, αβασάνιστα, χωρίς εξέταση, από κενοδοξία ή από παράλογη φιλοτιμία. Ακόμη και οι πιστοι φέρουν το μερίδιο της ευθύνης τους, καθώς, ενώ δεν είναι δική τους υπόθεση να ελέγχουν τον αδελφό, οφείλουν να ενημερώσουν τους διακονούντες στο μυστήριο, όταν αντιληφθούν ότι κάποιος βέβηλος και αμαρτωλός πορεύεται ανάξια προς το ποτήριο, ώστε εκείνοι να τον αποτρέψουν.

Σε αντίθετη περίπτωση η ευθύνη θα ζητηθεί από τους ίδιους τους ιερείς· με πολλή φροντίδα, λοιπόν, οφείλουν να μεταδίδουν το Σώμα το δεσποτικό, χωρίς καθόλου να ενδιαφέρονται για το αν θα γίνουν αγαπητοί ή μισητοί από τους ανθρώπους και χωρίς καθόλου να φοβηθούν να απομακρύνουν οποιονδήποτε εξαιτίας του αξιώματος που τυχόν έχει. Γιατί, όποιος και αν είναι αυτός, στρατηγός, ύπαρχος και βασιλέας ακόμη, ο ιερέας έχει μεγαλύτερη από εκείνον εξουσία. Η διεφθαρμένη ζωή συνιστά, κατά τη διδασκαλία του ιερού Πατρός, κώλυμα για την προσέλευση στη θεία Ευχαριστία· είναι απαράδεκτο αυτοί που διάγουν τέτοιου είδους βίο, χωρίς να καθαρίσουν τον εαυτό τους, να τολμούν να πλησιάζουν με αναίδεια την ιερή τράπεζα, όμοια με λυσσασμένα σκυλιά, αφού με τα έργα και την αμετανοησία τους έχουν θέσει από μόνοι τους τον εαυτό τους εκτός Εκκλησίας. Είναι σαφής, εδώ, η αναφορά της ακοινωνησίας ως επιτιμίου στους βαριά αμαρτήσαντες και η προτροπή να γίνουν και πάλι δεκτοί στο μυστήριο μετά από μετάνοια, εξομολόγηση και πλήρη απομάκρυνση από την αμαρτία που τους χώρισε από το μυστήριο της σωτηρίας. Τελειώνοντας, είναι ανάγκη να υπογραμμίσουμε πως όλη αυτή η ανάλυση των συνεπειών της ανάξιας προσέλευσης στη θεία Ευχαριστία,από τον ιερό Χρυσόστομο, δε έχει ως σκοπό την αποτροπή των πιστών από το μυστήριο, γιατί κάτι τέτοιο θα προκαλούσε λιμό και «Ἄν τοίνυν ἴδῃς τινά τῶν μετὰ σοῦ συναγελαζομένων πορνεύοντα, καὶ μυστηρίοις προσερχόμενον, εἰπέ τῷ διακονουμένῳ τὴν τούτων διανομὴν· Ὁ δεῖνα ἀνάξιος μυστηρίων, κώλυσον τὸν βέβηλον τῶν ἁγίων. Εἰ γὰρ μηδὲ διηγεῖσθαι τὰ δικαιώματα τοῦ Θεοῦ ὁ τοιοῦτος ἄξιος, ἐννόησον εἰ προβήσεται τὰ τῆς κολάσεως αὐτῷ, ὅταν καὶ τῆς ἱερᾶς ἅπτεται τραπέζης· οὐκ αὐτῷ δὲ μόνῳ, ἀλλὰ καὶ σοί τῷ συσκιάζοντι». Περί του μη καταφρονείν της του Θεού Εκκλησίας και των αγίων μυστηρίων, θάνατο, αλλά αντίθετα ο ίδιος εξηγεί ότι «ταῦτα ἠναγκάσθην εἰπεῖν, ἵνα μάθητε ὅτι οὐκ ἀπάγω, ἀλλὰ συνάγω μᾶλλον· οὐδὲ ἀποσοβῶ, οὐδὲ ἀπείργω, ἀλλ’ ἐπισπῶμαι διὰ τῶν ἐλέγχων πλέον. Ὁ γὰρ φόβος τῆς τιμωρίας, καθάπερ πῦρ κηρόν, οὕτως εἰς τὸ συνειδὸς τῶν ἁμαρτανόντων ἐμπίπτων, λύει μὲν ἡμῶν καὶ τήκει τὰ πλημμελήματα διηνεκῶς ἐγκαθήμενος, καθαρὰν δὲ καὶ ἀποστίλβουσαν ἐργαζόμενος τὴν διάνοιαν, πλείονα τὴν παῤῥησίαν ἡμῖν ἐντίθησι». Απόλυτα και κατηγορηματικά υπογραμμίζει ο ιερός Πατέρας και ανυπέρβλητος ποιμένας της Εκκλησίας πως η σωτηρία είναι αδύνατη χωρίς τη μετοχή στο άγιο ποτήριο.

Εισαγωγή  και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :

Ελένη Β. Παπαδοπούλου

Το Μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας 

κατα τήν διδασκαλία Ιερού Χρυσοστόμου

Λειτουργική και Θεολογική προσέγγιση

Σύμβουλος καθηγητής: αρχιμανδρίτης

Νικόδημος Σκρέττας Θεσσαλονίκη 

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: