3. Ή προσφορά τού Αγίου Όρους

Έκτος από τους Αγίους που πρόσφερε στην Εκκλησία τό Άγιον Όρος, εξίσου μεγάλη είναι ή προσφορά του

α) στην Κοινωνία τών ανθρώπων, με τό δημοκρατικό του πολίτευμα καί τόν θαυμάσιο τρόπο αλλαγής φρουράς τής εξουσίας αύτού με ωραία σειρά καί ευταξία. Μέ τόν τρόπο αυτόν δίνει στην Κοινωνία ένα ζωντανό υπόδειγμα καλής πολιτικής διακυβερνήσεως σ’ όλους τους λαούς τής γής, χωρίς άντεγκλήσεις καί έριδες (’Ίδε Καταστατικό Χάρτη Αγίου Όρους, περί διοικήσεως καί αλλαγής Ίεράς Επιστασίας).

β) στό Γένος μας· ή προσφορά αυτή είναι μεγάλη, τόσο πνευματική όσο καί ύλική:

1.        Τό Άγιον Όρος, από τήν προχριστιανική ακόμη εποχή, οί Έλληνες τό θεωρούσαν σάν «ιερό βουνό» καί πολλοί φιλόσοφοι ανέβαιναν στήν κορυφή του κι απ’ εκεί μελετούσαν τά άστρα, έβλεπαν τή φύση καί δίδασκαν πολύ ωφέλιμα πράγματα στους άλλους ανθρώπους, όταν γύριζαν πάλι στον κόσμο.

2.         Σέ μιά από τις μεγάλες κωμοπόλεις, στήν περιοχή τής Μονής Μεγίστης Λαύρας, έκεΐ που σήμερα είναι τά Κελλιά τής Κερασιάς, τήν οποία τότε λέγανε «Ουρανούπολη», υπήρχε μεγάλο Παρθεναγωγείο. Στό Παρθεναγωγείο αυτό άπό όλες τις Ελληνικές πόλεις, πού ή καθεμία απ’ αύτές ήταν καί ένα βασίλειο, έστελναν κορίτσια παρθένα, πού μάθαιναν νά έξυπηρετούν τους ιερείς τών ειδώλων καί τά είδωλεία καί γίνονταν ιέρειες·ήταν ένα είδος θρησκευτικού φροντιστηρίου. Οί ιέρειες αυτές μετά τήν εκπαίδευσή τους σκορπούσαν σ’ όλα τα είδωλεΐα τού Ελληνικού Κράτους.

Ή πόλη αυτή ήταν γυναικοκρατούμενη και δεν έμπαινε ποτέ μέσα άνδρας. ’Άν καμμιά φορά, κατά λάθος, έμπαινε μέσα άνδρας, έπρεπε νά θυσιασθεί στά είδωλα.

3.         Όπως τότε τό Όρος τροφοδοτούσε τά είδωλα μέ ιέρειες, έτσι και από τήν άρχή πού κατοικήθηκε από μοναχούς αφιερωμένους στον αληθινό Θεό, άπο μορφωμένους και πνευματικά καλλιεργημένους μοναχούς, τροφοδοτούσε και τροφοδοτεί τήν Εκκλησία, δχι μόνο τής Ελλάδος, άλλά όλων τών ορθοδόξων εκκλησιών τών άλλων Κρατών, μέ διδασκάλους σοφούς, μέ ιερείς, άρχιερεΐς καί παντός βαθμού κληρικούς και ιερωμένους, ενάρετους καί άγιους άνθρώπους.

4.         Υλική προσφορά τού Αγίου Όρους στο έθνος καί τό Γένος μας ήταν καί είναι ή συμπαράσταση στις δύσκολες καμπές στή ζωή τού Ελληνικού Κράτους. Τό Άγιον Όρος είναι πάντοτε έτοιμο νά προσφέρει τήν πνευματική του άρωγή μέ τίς ιερές προσφορές καί τήν υλική βοήθεια στούς ιερούς έθνικούς άγώνες γιά τήν άπελευθέρωση τού Γένους μας από τούς βάρβαρους κατακτητές καί τίς επιδρομές τών άλλοφύλων καί τών Σταυροφόρων τού Πάπα.

5.         Στήν Καλαβρυτινή επετηρίδα (κωδ. 1703) άναφέρεται ότι μετά τό 963 συνασκητής τού άγιου Αθανασίου τού Αθωνίτου έφυγε άπο τό Όρος καί έκτισε κοντά στά Καλάβρυτα τό Μοναστήρι τής «Αγίας Λαύρας», έκεί που πρωτοσηκώθηκε τό Ιερό Λάβαρο τής Ελληνικής Έπαναστάσεως τού 1821 καί εύλογήθηκαν τά ελληνικά όπλα, πού έφεραν, μέ τή βοήθεια τού Θεού, τή λευτεριά στο ’Έθνος. Άλλά καί σάν ίδρυμα ή «Αγία Λαύρα», πνευματική άδελφή τής Μεγίστης Λαύρας τού Αγίου Όρους, μέ τή μεγάλη της προσφορά τιμά τήν Εκκλησία, διότι μέ έξοδά της μορφώνει νέους πού γίνονται ιερά στελέχη της. Καί γιά όλους τούς “Ελληνες είναι ένας μεγάλος πνευματικός φάρος καί σταθμός.

6.         Τό Άγιον Όρος, μέ τούς ιεραποστόλους του φώτισε τό γένος, όπως έκανε ό άγιος Κοσμάς ό Αίτωλός, πού μέ τά φλογερά κηρύγματα και την ενάρετη ζωή του φύλαξε τούς χριστιανούς κα'ι τούς βοήθησε να μείνουν πιστοί στή χριστιανική πίστη καί τήν έλληνική πατριωτική συνείδηση. Έκτισε έκκλησίες, ίδρυσε 300 καί πλέον Δημοτικά Σχολεία καί 16 Ελληνικά Σχολαρχεία για νά μαθαίνουν τά Ελληνόπουλα τά ελληνικά καί τά θρησκευτικά γράμματα καί μέ τίς φωτισμένες ιερές διδαχές του. πού σήμερα έχουν γίνει βιβλία, βοηθεί, τρέφει καί προτρέπει τούς χριστιανούς άκόμη μέχρι σήμερα νά φυλάνε τίς έντολές τού Θεού καί νά γνωρίζουν τά καθήκοντά τους απέναντι τού Θεού καί των άνθρώπων

.

7.         Μέ τούς Κολλυβάδες το Άγιον "Ορος βοήθησε πνευματικά τό υπόδουλο Ελληνικό "Εθνος, διότι αυτοί σκορπίσανε στά νησιά τού Αιγαίου πελάγους καί σέ διάφορα άλλα μέρη τής πατρίδας μας. ιδρύσανε πνευματικά κέντρα, ιερά μοναστήρια καί διδασκαλεία, άπό τά όποια έχουν άποφοιτήσει πολλοί νεώτεροι Έλληνες λογοτέχνες, ποιητές, πεζογράφοι καί λαογράφοι. όπως ό Αλέξανδρος Μωραϊτίδης, ό Παπαδιαμάντης καί πολλοί άλλοι, πού άφησαν αθάνατα λαογραφήματα καί πεζογραφήματα.

8.         Έκτος άπό τούς γνωστούς, υπήρξαν κι άλλοι πολλοί αγιορείτες Κοσμάδες, πού δέν γνωρίζουμε τά όνόματά τους καί οί όποίοι , «γιά τού Χριστού τήν πίστη τήν άγια» καί γιά νά προστατέψουν τό Γένος μας άπό τή διαφθορά καί τήν καταστροφή. έχυσαν τό αίμα τους καί θυσιάστηκαν, γιά νά βρούμε εμείς τήν ποθητή άπ’ όλον τον κόσμο λευτεριά καί πνευματική κληρονομιά, μέ τίς σοφές διδαχές τους καί τά ήθικοπλαστικά τους συγγράμματα.

Επώνυμοι Αγιορείτες σοφοί διδάσκαλοι

Μέ πολλή καί μεγάλη έρευνα συλλέξαμε μερικά άπό τά γνωστά ονόματα, των οποίων κάνουμε πολύ σύντομη περιγραφή, γιά νά γνωρίσουν οί πολλοί τούς κατά καιρούς άγωνισθέντες άγιορείτες σοφούς διδασκάλους, ενάρετους καί άγιους άνδρες.

Άπό τήν περιγραφή αυτή θά γνωρίσουμε ένα μέρος τής μεγάλης πνευματικής καί υλικής προσφοράς τού Αγίου "Ορους σ’ όλον τόν κόσμο καί ιδιαίτερα στήν πατρίδα μας.

Οί μοναχοί, έντοιχιπμένοι στα στασίδια στη σειρά, όπως οί καμάρες τών κτηρίων, στηρίζουν τόν κόσμο.

1          'Ο άγιος Αθανάσιος ό Αθωνίτης, κτίτορας τής Μεγίστης Λαύρας, μέ τη διαθήκη, τις διδαχές του και την ένάρετη ζωή του, πολύ κόσμο έχει ωφελήσει.

2          Όλοι οί κτίτορες τών 20 Μοναστηριών, τών 12 Ιερών Σκητών καί τών 150 ησυχαστικών Κελλιών καί Καλυβών τού Αγίου Όρους, στους διαδόχους των καί δι’ έκείνων μέχρις ημών, άφηκαν ανάλογες μέ τη διδασκαλία τού αγίου Αθανασίου διδαχές καί πνευματικές έντολές, άπό τις όποίες  καταγράφτηκαν οί Παραδόσεις καί διασώθηκαν οί τυπικές διατάξεις, πού διατήρησαν τή λειτουργική σειρά των ιερών Ακολουθιών σε κάθε μοναστήρι καί έτσι διατηρήθηκε μέχρι σήμερα τό Άγιον Όρος αμετάβλητο μέσα σε τόσους αιώνες ταραχώδους πνευματικής ζωής καί βοήθησε τήν Εκκλησία, πού πάλευε μέ τις διάφορες αιρέσεις καί κακοδοξίες. Όλοι αύτοί οί κτίτορες άφησαν φωτεινά παραδείγματα τήν άγια ζωή τους καί μέ τον ζωντανό λόγο τής διδαχής καί τά ιερά συγγράμματά τους ώφέλησαν ολόκληρο τον πνευματικό κόσμο.

3.         Ό Συμεών ό πανάριστος, καθηγούμενος τής 'Ιεράς Μονής Ξενοφώντος.

4.         Στο Ίβηρητικό Κελλί «Άγιος Γοβδελαάς», οί μοναχοί άσκητές: Γοβδελαάς, Ίλαρίων καί Κάλλιστος. έλαβαν μέρος στην έπανάσταση τής Κρήτης ώς ιεροκήρυκες.

5.         Ό Ξηροποταμηνός μοναχός Ισαάκ, έπί Μιχαήλ τού Παλαιολόγου (1259) ύποψήφιος Μητροπολίτης Σμύρνης, ευεργέτησε πολύ κόσμο.

6.         Τό 1246 ό αγιορείτης μοναχός Ιάκωβος έγινε Αρχιεπίσκοπος Βουλγαρίας καί συνέγραψε πολλά έκκλησιαστικά βιβλία.

7.         Τό 1250 ό άγιορείτης μοναχός Αρσένιος έκαμε μεγάλη συλλογή Τερών Κανόνων.

8.         Στά τέλη τού ΙΓ' αιώνα, ό άγιορείτης μοναχός Αθανάσιος ώς Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως πολλές ψυχές ωφέλησε καί έσωσε.

9.         Θεοδόσιος μοναχός, ό άγιώτατος ηγούμενος τής Τέρας Μονής Φιλοθέου, ώς Μητροπολίτης Τραπεζοϋντος έσωσε πολύ κόσμο.

10.       Ό Νικόδημος ό Βατοπαιδινός, θαυμάσιος μοναχός σέ πράξη καί θεωρία πνευματικής ζωής.

11.       Ό Γρηγόριος ό Βυζάντιος, άγιορείτης λόγιος καί περιβόητος ήσυχαστής καί μύστης τής νηπτικής θεωρίας.

12.       Οί μοναχοί Σάββας καί Γερμανός, μέ ένάρετη πολιτεία καί θεοειδή βίο, έκαναν περιβόητο τον Άθωνα.

13.       Ό άγιορείτης μοναχός Ισίδωρος έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως καί τό βίο του συνέγραψε ό έπίσης άγιορείτης μοναχός Φιλόθεος, πού κι αύτός έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

14.       Ό Γρηγόριος ό Σιναΐτης, όπως γράφει ό μαθητής του Κάλλιστος ό Ξανθόπουλος. άσκήτευσε πολλά χρόνια στό Άγιον Όρος.

15.       Ό άγιος Αθανάσιος ό νέος, από την Άνδριανούπολη, Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως, έκάρη στό Ίβηρητικό Κελλι τού «Αγίου Αθανασίου» καί είχε ασκητική ζωή.

16.       Οί Κάλλιστος καί Νικηφόρος Ξανθόπουλοι (1310) ζούσαν άσκητικά στην περιοχή τής Λαύρας και έγραψαν πολλά κεφάλαια γιά τήν νοερά προσευχή (ϊδε Φιλοκαλία). Ό Κάλλιστος λάμπρυνε καί τον πατριαρχικό θρόνο τής Κωνσταντινουπόλεως.

17.       Ό Γρηγόριος Καρδαμής, ηγούμενος τής Μονής Βατοπαιδίου κατά τον ΙΔ' α’ιώνα, ήταν λόγιος καί μορφωμένος κατά Θεόν.

18.       Ό Γεράσιμος, άγιώτατος ήγούμενος τής Μεγίστης Λαύρας (1325) με τόν σύγχρονό του Ισαάκ, που έγινε «Πρώτος» τού Αγίου Όρους.

19.       Στις άρχές τού ΙΔ' αιώνα, ό μαθητής τού άγιου Γρηγορίου τού Παλαμά Θεόληπτος μοναχός, που διαβίωσε στα ήσυχαστικώτερα μέρη τού Άθω, αγωνίστηκε κι έγινε μεγάλος άγιορειτικός φωστήρας καί, θείω θελήματι. Μητροπολίτης Φιλαδέλφειας.

20.       Ό μοναχός Φιλόθεος, άπό τό Μοναστήρι Θεοτόκου τής «Βάτου», συνέγραψε πολλά ασκητικά συγγράμματα μερικά άπό τά όποια σώζονται.

21.       Ό λόγιος μοναχός Ιωσήφ ό Καλοθέτης που μαζί μέ τόν άγιο Γρηγόριο τόν Παλαμά αγωνίστηκε κατά τών αίρεσιαρχών Βαρλαάμ καί Άκινδύνου, τών Καλαβρέζων μοναχών.

22.       Ό Ίωαννίκιος, Προηγούμενος τής Μονής Βατοπαιδίου, ποϋ έγινε Μητροπολίτης Περιθεωρίου (1330).

23.       Ό Σάββας, ό σοφός μοναχός τής Μονής Βατοπαιδίου, που έγινε φίλος τών βασιλέων έξαιτίας τής ασκητικής φήμης του καί τής ενάρετης πολιτείας του. Ό Ιωάννης Καντακουζηνός μάλιστα είπε στους Βατοπαιδινους νά φτιάξουν γιά τόν μοναχό Σάββα ιδιαίτερα ήσυχαστικά διαμερίσματα.

24.       Ό Μακάριος, ήγούμενος τής Μεγίστης Λαύρας, χειροτονήθηκε τό 1342 Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης.

25.       Ό μοναχός Ήσαΐας άπό τήν περιφέρεια τής Μεγίστης Λαύρας καί σύγχρονος τού Μακαρίου έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

26.       Ό άγιος Γρηγόριος ό Παλαμάς, ό σχυλοβάτης τής Εκκλησίας, έκαμε τό μεγαλύτερο μέρος τού αγώνα στη Μεγίστη Λαύρα. Ήταν νηπτικώτατος Πατέρας καί άγιώτατος διδάσκαλος τής Όρθοδοξίας. Στην Ιστορία του αναφέρει πώς τα χρόνια που αυτός άσκήτευε στό Άγιον Όρος ζούσαν πολλοί Πατέρες διάσημοι στην κατά Θεόν φιλοσοφία, οί όποίοι  ήταν λόγιοι καί σοφοί μοναχοί.

27.       Ό μοναχός Νικηφόρος που παρέδωσε τη νηπτική θεωρία καί πράξη.

28.       Ό αγιορείτης μοναχός Φιλόθεος που τό 1347 έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.

29.       Ό άγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης Ισίδωρος (ΙΔ' αιώνας) ήταν αγιορείτης μοναχός (Βλ. Βιογρ. μεγ. Συναξαριστή).

30.       Νείλος ό Σικελιώτης. Ήλίας. Αθανάσιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως. Γαβριήλ καί Αθανάσιος, ήσαν όλοι ευλογημένοι αγιορείτες μοναχοί. Όλοι τους διέθεταν προφητικό χάρισμα καί έφεραν πολό κόσμο στό δρόμο τού Θεού.

31.       Τήν ίδια έποχή ό Ιωάννης άναδείχθηκε θαυμάσιος αγιορείτης μοναχός καί έγραψε πολλά ψυχωφελή έρωτήματα.

32.       Ενάρετος επίσης άγιορείτης μοναχός ήταν ό Γρηγόριος, Πατριάρχης Αλεξάνδρειάς, τόν όποιο έπισκέφθηκε ό βυζαντινός αύτοκράτορας Ιωάννης Παλαιολόγος γιά νά ωφεληθεί.

33.       Ό άγιώτατος ηγούμενος τής Ιεράς Μονής Σίμωνος Πέτρας Γρηγόριος. επιστολές τού όποιου σώζονται στά Ιεροσόλυμα.

34.       Ό Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ιωσήφ, ποό έλαβε μέρος στή Σύνοδο τής Φλωρεντίας καί Φερράρας (143839). ήταν άγιορείτης μοναχός από τή Μονή τού Άλυπίου (τού σημερινού Κουτλουμουσιανού Κελλιού «Άγιοι Απόστολοι»).

35.       Ό λόγιος Βατοπαιδινός μοναχός Γεννάδιος συμμετείχε στή Σύνοδο τής Φλωρεντίας καί ύπήρξε υποψήφιος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως.         

Όλοι αύτοί ήκμασαν πριν πέσει ή Κωνσταντινούπολη. Διδάχθηκαν καί γαλουχήθηκαν στά πνευματικά νάματα τής αρετής καί τής άγιότητος τού Αγίου Όρους, τό όποιο όπως αναφέρει ό άγιώτατος Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Ισίδωρος ήταν «ιερόν διδασκαλείον τών μοναχών καί άρετής έργαστήριον» (Μανουήλ Γεδεών, σελ. 205). Τό εργαστήρι αυτό τής άρετής δεν σταμάτησε μέ την πτώση τής Κωνσταντινουπόλεως, άλλα συνέχισε και μετά νά προσφέρει στό ύπόδουλο Γένος μας σοφούς καί ένάρετους μοναχούς.

36.       Ό άγιώτατος μοναχός Νήφων έκάρη μοναχός στη Μονή Διονυσίου, έζησε γιά λίγο στη Μονή Βατοπαιδίου καί στή Μονή Παντοκράτορος καί διαθέτοντας τεράστια μόρφωση καί πνευματική κατάρτιση έγινε Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης καί κατόπιν Οικουμενικός Πατριάρχης. Από εκεί πήγε στή Βλαχία, τήν όποια φώτισε καί στόλισε μέ χριστιανικά ήθη καί πνευματικές άρετές. Πόσο κόσμο δέν ωφέλησε! Πόσες ψυχές δέν έσωσε!

Τούτος ό ευλογημένος άγιος έλεγε: «Εκείνος πού θ’ άποκτήσει ταπείνωση κτίζει τό σπίτι τής ψυχής του επάνω στήν πέτρα, πού είναι ό Χριστός. Εκείνος πού έχοντας καλλιεργήσει τόν έγωισμό του πιστεύει πώς είναι ενάρετος, αύτός είναι κούφιος άπό κάθε άρετή, γεμάτος φαντασία· καί όλα του τά έργα τά κτίζει έπάνω στήν άμμο τής υπερηφάνειας, πού είναι ό σατανάς. Ή ταπείνωση θά φέρει καί θά στερεώσει όλες τίς άρετές καί ό άνθρωπος πού τήν έχει θά είναι πάντα φωτισμένος. Ένώ ό εωσφορικός έγωισμός θά διώξει κάθε ίχνος καλοσύνης, θά φέρει πώρωση τού νοϋ κι ό άνθρωπος αύτός θά είναι πάντα σκοτισμένος, σύμφωνα μέ τό ρητό τής Αγίας Γραφής πού λέγει: «Κύριος ύπερηφάνοις άντιτάσσεται, ταπεινοίς δέ δίδωσι χάριν» (Σοφ. Σολομώντος).

37.       Σύγχρονος τού άγιου Νήφωνος ήταν ό λόγιος αγιορείτης μοναχός Ζαχαρίας, ιεροκήρυκας καί Πνευματικός τού Γ. Σκενδέρμπεη, ό οποίος τό 146465 διαδέχθηκε στήν Αρχιεπισκοπή Άχρίδος τόν Αρχιεπίσκοπο Νικόλαο.

38.       Οί σοφοί διδάσκαλοι Μητροφάνης Κριτόπουλος, Πατριάρχης Αλεξάνδρειάς. καί Σίλβεστρος, Πατριάρχης Αντιόχειας, ήσαν αγιορείτες μοναχοί.

39.       Κατά τά τέλη τού ΙΕ' αιώνα ό ιερομόναχος Γαβριήλ Διονυσιάτης, πρότυπο άρετής καί ταπεινώσεως, έγινε «Πρώτος» τού Όρους. Ή υπογραφή του ώς «Πρώτου» βρίσκεται σέ πρακτικό τής Ί.Μ. Έσφιγμένου τού 1527. Αύτός συνέγραψε τόν βίο τού (επίσης Διονυσιάτου) αγίου Νήφωνος Επισκόπου καί Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως. τού όποιου ήταν μαθητής.

40.       Σύγχρονος τού Γαβριήλ ήταν καί ό λόγιος ιερομόναχος Θεοδόσιος, ό όποίος έγραψε ωραιότατη διήγηση για την Ιερά Μονή των Ίβήρων.

41.       Τής ίδιας χρονολογίας είναι καί ό σοφός Νοτάριος τού Οικουμενικού Πατριάρχου Παχωμίου τού Α' Αρχιμανδρίτης Θεόφιλος, ό όποίος στα τέλη τού ΙΕ' αιώνα, με εντολή τού άγιου Νήφωνος Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, πήγε στήν Αλεξάνδρεια καί είδε τό θαΰμα τού «Ντούρ Ντάγ», όπως τό περιγράφουμε στή μελέτη αύτή (σελ. 72). Ηταν άγιώτατος μοναχός, πού άσκήτεψε πρώτα στή Μονή Βατοπαιδίου, μετά στήν Ίβήρων, τής όποιας καλλίγραψε όλα τά έκκλησιαστικά βιβλία, καί τελικώς παρέδωσε με όσιακό θάνατο τό πνεύμα του στον Κύριο στήν Παντοκρατορινή Καλύβη «Άγιος Βασίλειος» στήν Καψάλα. Λόγω τού καθαρού καί άγιου βίου του άξιώθηκε νά γίνει μυροβλύτης.

42.       Μεταξύ τών ετών 1540-50 έζησε άσκητικά ό μοναχός Σεραφείμ, πού έγινε καί «Πρώτος» τού Όρους, γιά τον όποιο λέγει ό άγιος Νικόδημος ότι συνέγραψε τήν ιστορία τής είκόνος τής Θεοτόκου «Αξιόν έστιν». Μέ άπόφαση τού Αγίου Όρους πήγε στή Βλαχία νά μαζέψει έλεημοσύνες καί βοηθήματα γιά τις Μονές πού ύπέφεραν καί δεινοπαθούσαν τότε άπό τήν πίεση τών βάρβαρων Τούρκων. Όταν πήγε έκεί ωφέλησε πολύ κόσμο μέ τό χάρισμα τού θείου λόγου του καί τήν ενάρετη ζωή του.

43.       Κατά τά τέλη τού ΙΕ' καί τις άρχές τού ΙΣΤ' αιώνα έζησε ό ιερομόναχος Κύριλλος, μαθητής τού ίερομ. Διονυσίου τού έκ Φουρνά τών Άγράφων. Ό ίερομ. Κύριλλος ύπήρξε ενάρετος καί άριστος άγιογράφος.

44.       Σύγχρονος τού ίερομ. Κυρίλλου ήταν καί ό σοφός μοναχός Παχώμιος Ρουσάνος, ό όποίος έγραψε παραινετική έπιστολή στούς Σταυρονικητιανούς καί Κανόνες πώς νά πορεύονται στήν άσκητική ζωή.

45.       Ό άγιος Θεωνάς, Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ήγούμενος τής Ί. Μ. Παντοκράτορος, πού ωφέλησε καί βοήθησε πολύ κόσμο.

46.       Στήν Ί.Μ. τών Ίβήρων άγωνίστηκε άσκητικά ό Θεοφάνης μοναχός Έλαβούλκος ό Νοταράς.

47.       Οί δύο σοφοί μοναχοί της 'Ι.Μ. Βατοπαιδίου Άνανίας και Θεοφάνης, οί όποίοι  έγραψαν ιαμβικούς στίχους στό πηγάδι πού διασώθηκε ή εικόνα της Θεοτόκου στό Βατοπέδι.

48.       Ό όσιος Διονύσιος, πού έκτισε μοναστήρι στον Όλυμπο ήταν μαθητής τού «Πρώτου» τού Όρους Σεραφείμ. Ό όσιος Διονύσιος ωφέλησε πολύ κόσμο.

49.       Στα τέλη τού ΙΣΤ' αιώνα έζησε ασκητικά και με πολλή εύλάβεια στη Μονή τών Ίβήρων ό διάκονος Συμεών ό Καβάσιλας.

50.       Στα τέλη τού ΐδίου αιώνα, στην έρημο τής Σκήτης Μικράς Αγίας ’Άννης, ζούσαν σαν πρώτοι κάτοικοι αυτής οί νηπτικώτατοι άγιοι Πατέρες καί Διδάσκαλοι Διονύσιος ό Ρήτωρ καί Μητροφάνης ό Πνευματικός. Καί οί δύο ύπήρξαν πολύ ενάρετοι καί έγιναν πνευματικοί σύμβουλοι καί ποδηγέτες της άναχωρητικης ζωής σ’ όλους τούς κατοίκους της περιφέρειας ολόκληρου τού Άγιου Όρους καί όλόκληρης της Χαλκιδικής.

Οί ιερομόναχοι αύτοί είχαν έρθει στό Όρος άπό τήν περίφημη Μονή τών Στουδιτών καί έξαιτίας τής αγίας ζωής τους έγιναν, καθώς φαίνεται, καί μυροβλύτες. Στή σπηλιά πού έζησαν, ό ευλαβέστατος Γέροντας Γεράσιμος ό ύμνογράφος τής Μεγ. τού Χριστού Εκκλησίας μέ τή Συνοδεία του κτίσανε θαυμάσιο έκκλησάκι. τό όποιο, όποίον καιρό κι αν πάει κανείς γιά νά προσκυνήσει, ευωδιάζει, γεγονός πού φανερώνει πώς κάπου έκεί κοντά θά πρέπει νά είναι κρυμμένα τά άγια λείψανά τους.

51.       Ό αγιορείτης μοναχός Θεόκλητος, ενάρετος καί σοφός διδάσκαλος τού μοναχισμού καί τής Όρθοδοξίας, μετέφρασε σε άπλή γλώσσα τό «Ηύξημένον Πρόχειρον» Βασιλείου Λέοντος καί Κωνσταντίνου, τό όποιο βρίσκεται ανέκδοτο στήν εθνική βιβλιοθήκη τών Παρισίων.

52.       Ό μοναχός Κωνσταντίνος, μαθητής τού Νικολάου Καβάσιλα, ωφέλησε πολύ κόσμο.

53.       Ό Δανιήλ Καστρίτσιος καί ό Παχώμιος άπό τον Τύρναβο τής Θεσσαλίας ήσαν αγιορείτες μοναχοί.

54.       Ό Ίωάσαφ Λογοθέτης, ό Νικόλαος Κούρσουλας, ό Αθανάσιος Κομνηνός καί ό Πέτρος Σταυρινός ήσαν μορφωμένοι καί ενάρετοι αγιορείτες μοναχοί.

55.       Ό Ρώσος αγιορείτης μοναχός Τιμόθεος, κάτοχος της ελληνικής γλώσσας, φρόντισε κι έγινε στη Μόσχα Ελληνική Ακαδημία, στην όποια διορίσθηκε Διευθυντής.

56.       Τον ΙΖ' αιώνα έζησε ό αγιορείτης μοναχός Κοσμάς, ό όποίος γνώριζε καλά την Ελληνική καί τή Σλαβική γλώσσα καί μετέφρασε τό «Πατερικό» που περιέχει βίους άπό τους θεοφόρους Πατέρες ποό άσκήτεψαν καί διέλαμψαν στις «Πετσέρες» τής Ρωσίας.

57.       Κατά τον ΙΖ' αιώνα, πολλοί αγιορείτες μοναχοί εργάστηκαν πνευματικά καί μέ τή χάρη τού Θεοϋ καί τήν καθαρή τους ζωή ωφέλησαν πολύ κόσμο. Τά όνόματά τους είναι σκορπισμένα στά χειρόγραφα τών Τερών Μονών, Σκητών καί Κελλίων καί ή άλληλογραφία τους φανερώνει τήν έκταση τού πνευματικού έργου τους στά διάφορα Μετόχια καί κτήματα τών Μονών ποό βρίσκονται στον κόσμο καί που ήσαν έκεί σάν οικονόμοι, πνευματικοί, έξομολόγοι καί διακονητές. Θά χρειασθούν πολλοί τόμοι καί αμέτρητος χρόνος γιά νά συλλέγουν καί νά καταγράφουν τά ονόματα καί άποφθέγματά τους.

58.       Τό 1668 ό άρχιμ. Διονύσιος Ίβηρίτης έγραψε «Ιστορία περί τής άρχής τών Ρώσων, άπό πού κατάγονται οί αρχηγοί τους καί πώς καί πότε λάβανε τό άγιο Βάπτισμα καί γίνανε χριστιανοί, καί γιά τό άγιο Λείψανο τού Πρωτοκλήτου αποστόλου Άνδρέα» (Μαν. Γεδεών, σελ. 21415).

59.       Ό μοναχός Άνθιμος ό Κουταλιανός άπό τήν Έφεσο, λόγιος καί σοφός αγιορείτης, έγινε Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως καί μετέγραψε τήν υπό τού Ζυγαβηνού ερμηνεία τού Ψαλτηρίου.

60.       Ό Μανουήλ Γεδεών στο βιβλίο του «Άγιον ’Όρος», σελ. 199200, γράφει ότι: «Μακρός θά ήδύνατο νά συμπαγή κατάλογος ονομάτων άγιορειτών αρχιερέων καί Πατριαρχών, ιερέων καί μοναχών, έν εκκλησιαστική διοικήσει διακριθέντων» καί συνεχίζουμε.

61.       Ό Κύριλλος Λούκαρις, ό περικλεής ίερομάρτυς καί Οικουμενικός Πατριάρχης, πολλές φορές πήγε στο ’Όρος καί σπούδασε στή μεγαλώνυμη Ακαδημία τού Αγίου "Ορους τή μοναχική φιλοσοφία.

62.       Ό ιερομόναχος Ιερεμίας στή Σκήτη τών Ίβήρων, ώς σοφός καί μορφωμένος πού ήταν, συνέχισε τήν ιστορία τής Μονής τών Ίβήρων, πού είχε άρχίσει ό Θεοδόσιος ό Ίβηρίτης τόν ΙΖ' αιώνα.

63.       Την εποχή αύτή έζησε και ό σπουδαίος καί ενάρετος διδάσκαλος Αγάπιος ό Λάνδος από τή μεγαλόνησο Κρήτη. Την ασκητική, πνευματική καί γεμάτη εγκράτεια ζωή του πέρασε σε μια Σπηλιά τής Μικράς Αγίας Άννης, έκεί που σήμερα είναι ή ήσυχαστική Καλόβη των «Αγίων Αρχαγγέλων». Πολύ ωφέλησε τους πιστούς χριστιανούς με τα γεμάτα κατάνυξη καί εόλάβεια βιβλία του: «Αμαρτωλών Σωτηρία», «Καλοκαιρινή», «Παράδεισος», «Νέος Παράδεισος», «Έκλόγιον» κ.ά. πολλά συγγράμματά του, που είναι γραμμένα σε απλή γλώσσα καί κατανοητά άπό τό αναγνωστικό κοινό τής εποχής εκείνης.

64.       Ό Μητροπολίτης Ίμβρου Αθανάσιος (1619) ήταν Αθωνίτης μοναχός.

65.       Ό άγιος Μακάριος Κορίνθου, πού ή «πατερίτσα του», πάνω στήν όποια στηριζόταν καί έκανε τήν προσευχή του, βρίσκεται στή Σκήτη τών Ίβήρων, στήν Καλόβη τού Αγίου Παντελεήμονος. Ό άγιος Μακάριος άναδείχθηκε μεγάλος διδάσκαλος καί φωστήρας τής εκκλησίας.

66.       Ό Οικουμενικός Πατριάρχης Καλλίνικος ό Β' άπό τήν Ακαρνανία ήταν αγιορείτης μοναχός.

67.       Ό άγιος Κοσμάς ό Αίτωλός, φωτισμένος αγιορείτης, μεγάλος διδάσκαλος καί ευεργέτης τού χριστιανισμού καί τού γένους μας, ξεκίνησε άπό τήν Ιερά Μονή Φιλοθέου καί έγινε εθναπόστολος καί ιερομάρτυρας.

Μέ τά θεία καί φλογερά κηρύγματά του διαφύλαξε τους χριστιανούς άπό τή Στερεά Ελλάδα μέχρι τή Βόρεια "Ηπειρο νά μή τουρκέψουν κι αλλάξουν τήν πίστη τους καί άφοϋ ίδρυσε 300 Δημοτικά Σχολεία καί 16 Σχολαρχεία, τελειώθηκε γιά τήν αγάπη τού Χριστού μέ μαρτυρικό θάνατο.

68.       Ό ιεροκήρυκας Ιωάννης ό Λίνδιος, διδάσκαλος καί συγγραφέας τής «Αποστολικής Σαγήνης» καί άλλων ψυχωφελών βιβλίων, άδελφός τής Τεράς Μονής Ξηροποτάμου, τελειώθηκε ασκητικά στήν Ιερά Σκήτη τών Ίβήρων, έχοντας βοηθήσει πολύ τό Χριστιανισμό.

69.       Ό Έσφιγμενίτης Ζωσιμάς, λόγιος καί συγγραφέας πολλών βιβλίων. δώρισε μεγάλη καί πλούσια βιβλιοθήκη στον Βόλο γιά νά μελετά τό κοινό.

70.       Ό Μητροπολίτης Τυρνάβου Ιωσήφ κατέλυσε τό βίο μέ μακάριο όσιακό τέλος στη Μεγίστη Λαύρα.

71.       Ό μοναχός Κύριλλος τής Μεγίστης Λαύρας, από τήν Πάτρα, ήταν λόγιος καί πολυγραφώτατος αγιορείτης.

72.       Ό πρώτος μαθητής τού όσιου Ακακίου τού νέου στα Καυσοκαλύβια, μοναχός Ιωνάς, έγραψε τους βίους τών νεοφανών Μαρτύρων.

73.       Ό Ιερόθεος από τήν Καλαμάτα ήταν σοφός, πολυμαθέστατος καί εγκρατής καί αγίασε στήν Ιερά Μονή τών Ίβήρων.

74.       Ό μοναχός Μελέτιος, μαθητής τού αγίου Ιεροθέου στή Μονή Ίβήρων, ήταν πολύ ένάρετος καί σπουδαίος.

75.       Ό Καισάριος Δαπόντες, μοναχός τής Ί. Μ. Ξηροποτάμου, διδάσκαλος καί ποιητής, έ'κτισε δικό του μοναστήρι στήν πατρίδα του. τή Σκόπελο, καί σ’ άλλα μέρη τής Ελλάδος καί έγραψε πολλά καί ώφέλιμα βιβλία (ϊδε Προσκυνητάρι Ί. Μ. Ξηροποτάμου).

76.       Ό Διονύσιος Ζαγοραϊος αγιορείτης μοναχός καί διδάσκαλος διέπρεψε στον κόσμο σάν καλλιτέχνης άγιογράφος.

77.       Ό Οικουμενικός Πατριάρχης καί Εθνομάρτυρας Γρηγόριος ό Ε', άπό τή Δημητσάνα, σπούδασε στήν Ακαδημία τής πρακτικής έξασκήσεως καί ενάρετης πολιτείας τού Άθω καί έλαβε ώς πνευματικά έφόδια τήν υπομονή καί τά γλυκύτατα νάματα τής χριστιανικής αρετής. Αγάπησε δε τόσο τό Άγιον ’Όρος, που διατηρούσε γιά πολλά χρόνια τό κλειδί τού δωματίου καί ίεροϋ ήσυχαστηρίου του στις Ιερές Μονές Λαύρα καί Ίβήρων.

78.       Ό Θεόκλητος Καρατζάς άπό τό Βυζάντιο, μορφωμένος καί σοφός διδάσκαλος, άσκήτευσε μέ κάθε είδος αρετής στή Σκήτη τών Καυσοκαλυβίων. Έκεί μετέφρασε σέ απλή γλώσσα τά «Ασκητικά» τού Μεγάλου Βασιλείου καί έγραψε «Σύνταγμα» Εκκλησιαστικών καί Πολιτικών νόμων.

Αγιορείτες μοναχοί καί λόγιοι διδάσκαλοι

Μέ τίς πνευματικές διδαχές καί τό υπόδειγμα ένάρετης ζωής ωφέλησαν τον κόσμο καί τό ’Έθνος μας οί παρακάτω ευλογημένοι αγιορείτες λόγιοι καί σοφοί Διδάσκαλοι.

Άνθιμος Ιερομόναχος και Δρόσος ό Βροένιος ήσαν Ξηροποταμιανοί μοναχοί. Ιοβδελαάς, ό διάσημος ασκητής. Ματθαίος μοναχός, Μητροπολίτης Λιβύης καί Πατριάρχης Αλεξάνδρειάς γενόμενος, αγιορείτης αδελφός. Ό Παντοκρατορινός μοναχός Βενιαμίν, διδάσκαλος άπό τίς Κυδωνιές τής Μικράς Ασίας. Ό Κουτλουμουσιανός Γρηγόριος Αρχιμανδρίτης. Οί Βατοπαιδινοί, Ιωσήφ. Αρχιμανδρίτης καί διδάσκαλος. καί ιερομόναχος Αρσένιος ό Ζακόνθιος. Ό αγιορείτης Διονύσιος πάνω άπό τη Σκήτη τής Άγιάννας ό Ιερομόναχος Γεράσιμος Γιαννούλης, Ζακύνθιος, γνώριζε καλά την αρχαία ελληνική γλώσσα καί έγραψε ιερές Ακολουθίες σέ πολλούς αγίους. Ιερομόναχος Διονύσιος άπό τή Σιάτιστα. Βατοπαιδινός, έξαρτηματικός, φιλόμουσος καί σοφός. Άνδρέας μοναχός άπό τή Νέα Σκήτη, διάσημος σέ μόρφωση καί αρετή. Γεννάδιος ό Χαλεπίου. Μητροπολίτης. Βησσαρίων ό έκ Ραψάνης, Διονύσιος ό Ζαγοραίος. μεταφραστής τού Νέου Θεολόγου. Χρύσανθος καί Άνανίας άπό τήν Ακαρνανία ό όποίος συνέγραψε δύο λεξικά, τό Γραικοτουρκικό καί τό Τουρκογραικικό. Ιάκωβος ό Μήλιος. Κυπριανός, ό διδάσκαλος τής Άθωνιάδος. Κύριλλος ό έκ Φουρνά των Άγράφων. Δαμασκηνός, Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ό όποίος μόρφωσε καί κατάρτισε διδασκάλους καί ιεροκήρυκες.

Οί άδελφοί Σκουρταΐοι Στέφανος καί Νεόφυτος, που γηροκόμησαν τον άγιο Νικόδημο καί έξετύπωσαν τα περισσότερα άπό τα συγγράμματά του προς ωφέλεια των πιστών. Νεόφυτος ό Σμυρναίος ό όποίος άσκήτεψε στα δρια τής Λαύρας. Ό Κρητικός Παΐσιος ό Καλλιδάχος, Βατοπαιδινός άδελφός, ήταν διδάσκαλος σέ σπίτια επισήμων στήν Πόλη καί άπό τό 1827-31 δίδαξε στο «Άρύσιο», έπειτα στή Νικομήδεια· κατέλυσε τον βίο στο Άγιον Όρος. Ό Βατοπαιδινός Γρηγόριος ό Βυζάντιος έγινε Μητροπολίτης Στρωμνίτσης καί μετά Ανδριανουπόλεως. Δωρόθεος ό πολύκλαυστος, Μητροπολίτης Κορυτσάς. Γερμανός Έσφιγμενίτης, ιεροκήρυκας, έγραψε τήν Ακολουθία τού νέου όσιομάρτυρος Άγαθαγγέλου καί έξέδωκε τήν «Ευαγγελική Σάλπιγγα». Νεόφυτος Ζαχαρόπουλος Έσφιγμενίτης, διδάσκαλος καί διάκονος, άπό τό 1821-1830 ήταν γραμματέας στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Παΐσιος Σταυρονικητιανός, προηγούμενος τό 1806-1808, ήταν Επίτροπος τού Αγίου Όρους στή Θεσσαλονίκη. Κύριλλος Δοχειαρίτης, Πρωτοσύγκελλος τής Μεγάλης τού Χριστού Εκκλησίας καί έπειτα Μητροπολίτης Αργολίδος. Λεόντιος, ιεροδιδάσκαλος, τό 1839 δίδαξε στη Θεολογική Σχολή τού Φαναριού καί στη Μονή Ξενοφώντος κοιμήθηκε τον αιώνιο ύπνο. Βενέδικτος, διδάσκαλος στήν ιερατική Σχολή Πόρου, έγραψε τήν Ακολουθία τού «Αξιόν έστιν» καί σ’ άλλους αγίους στιχούργησε Ακολουθίες καί εγκώμια. Προκόπιος ό Δενδρινός, άδελφός τής Ίεράς Μονής τού Αγίου Παντελεήμονος, δίδαξε στή Σχολή πού ίδρυσε στον Πόρο Ιωάννης ό Καποδίστριας. Σπουδαίος διδάσκαλος ήταν κι ό Κουτλουμουσιανός Βαρθολομαίος, δίδαξε τα ελληνικά γράμματα στήν Ίμβρο, στήν Κοινότητα Θεσσαλονίκης καί στό Φλαμιγγιανό Φροντιστήριο τής Βενετίας. Τό 1827-1834 διαδέχθηκε τό διευθυντή Τυπάλδο. Εκτύπωσε πολλά βιβλία εκκλησιαστικά: Τό «Προσευχητάριο», τά «Μηναία», τό «Πεντηκοστάριο», τό «Μέγα Ωρολόγιο» κ.π.ά. “Υστερα ό Γρηγόριος ό ΣΤ', Οικουμενικός Πατριάρχης. τόν διόρισε διευθυντή στή Θεολογική Σχολή τής Χάλκης καί στήν Εμπορική Σχολή τού Γένους. Τελικά έπέστρεψε στή μετάνοιά του, όπου καί «άνεπαύθη έν Κυρίω».

Μακάριος ιερομόναχος ό Τριγώνης, σκευοφύλακας τής Μεγίστης Λαύρας, όπου έγραψε καί έξετύπωσε τό «Προσκυνητάρι τής Λαύρας» στή Βενετία. Ιάκωβος ό Γρηγοριάτης, βαθύς λόγιος καί μορφωμένος. Διονύσιος ό εκ Φουρνά Άγράφων. άγιορείτης διδάσκαλος καί συγγραφέας Κανόνων ζωγραφικής καί χαρακτηριστικών άγιογραφίας. Χρυσόστομος ίερόμοναχος, Ξηροποταμηνός, εκτύπωσε τά χρυσόβουλλα Ρωμανού καί Ανδρονίκου των Παλαιολόγων κι άλλα έγγραφα τής μονής καί ύμνους στόν Τίμιο Σταυρό. Μακρέος, κληρικός έκ Φουρνά Αγράφων. μαθητής καί καθηγητής στήν Αθωνιάδα Σχολή, άγιορείτης συγγραφέας. Εύθύμιος μοναχός Λαυριώτης, δοκιμότατος συγγραφέας. Συνέγραψε «Προσκυνηματάριο» τής Λαύρας, τό βίο τού άγιου Αθανασίου καί ποίημα ογκωδέστατο «κατά Λατινικών καινοτομιών». Ματθαίος ιερομόναχος, Κουτλουμουσιανός, έγινε Πατριάρχης Αλεξάνδρειάς. Ρήγας Φεραΐος, ό Βελεστινλής. παρέμεινε άρκετό καιρό στήν Ιερά Μονή Παντοκράτορος. όπου  πολλά διδάχθηκε γιά τήν πίστη στόν Θεό καί στήν Πατρίδα καί προετοίμασε τόν άπελευθερωτικό αγώνα.

Νικόδημος ό Νάξιος. ό άγιορείτης, άγιώτατος μοναχός, σοφός διδάσκαλος καί ό μεγαλύτερος από όλους τούς αγιορείτες συγγραφείς. Τά συγγάμματά του, γεμάτα με υψηλής θεωρίας κινήματα, θεολογικά σχήματα καί μέ τή χάρη τού Αγίου Πνεύματος, γραμμένα σέ καθαρεύουσα και σέ απλή φράση, είναι καταληπτά κι άπό τούς πιο αγράμματους άκόμη. Τά περισσότερα άπό τά έργα του άναφέρονται στά βιβλία μας «Άγιον ’Όρος» κ.λπ. Ή Μητέρα Εκκλησία μέ απόφαση τής Αγίας Συνόδου τον ένέταξε στη χορεία των Αγίων, νά έορτάζεται στις 14 Ιουλίου, ήμερα τής όσιακής κοιμήσεως αύτού, που έγινε τό 1809.

Νεόφυτος Μαυρομάτης. Άρτης καί Ναυπάκτου Μητροπολίτης, στην 'Ιερά Μονή τών Ίβήρων κατέλυσε τό βίο. Θεοδώρητος, Αρχιμανδρίτης καί ηγούμενος στήν Έσφιγμένου Μονή χρηματίσας, συνέγραψε βιβλία καί τον βίο τελείωσε στά όρια τής Μεγίστης Λαύρας. Χριστοφόρος Λαυριώτης ιατρός, διδάσκαλος και συγγραφέας των βιβλίων «Θεία μάστιξ» καί «Λοιμοκαθαρτήριον». Νεόφυτος ό Καυσοκαλυβίτης, καθηγητής καί σχολάρχης τής Άθωνιάδος Σχολής. Ευγένιος ό Βούλγαρης, Κερκυραίος, διδάσκαλος τού Γένους καί από τους πρώτους καθηγητές καί Διευθυντές τής Άθωνιάδος. Καλλίνικος Έσφιγμενίτης, κληρικός, συγγραφέας καί διδάσκαλος τής Άθωνιάδος, έπειτα έγινε ιεροκήρυκας καί έξέδωκε παραφρασμένα τα «Ασκητικά» τού Άββά Ισαάκ τού Σύρου καί πολλά άλλα. Ραφαήλ ό Καυσοκαλυβίτης, συνασκητής καί σύγχρονος Νεοφύτου τού σοφού. Ίωάσαφ ό έκ Βλοβοκάς, Καυσοκαλυβίτης, μορφωμένος μοναχός. Αθανάσιος ό Πάριος, καθηγητής τής Άθωνιάδος Σχολής.

Όλα τά ιερά καθιδρύματα τού Αγίου Όρους ήσαν γεμάτα από σοφούς καί ένάρετους μοναχούς, οί όποίοι  θυσιάζονταν γιά τήν άγάπη τού Θεοϋ καί τού πλησίον ’Άς άναλογισθεί ό καθένας μας τί πρόσφερε μέ τή συμβολή τους, στους τόσους αιώνες ζωής του τό 'Άγιον Όρος καί τί όφείλουμε νά κάνουμε κι έμεΐς γι’ αυτό!

Εισαγωγή  σε πρώτη αποκλειστική δημοσίευση  στό Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΤΟ ΓΕΡΟΝΤΙΚΟ

ΑΠΟ ΤΟ ΠΕΡΙΒΟΛΙ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ

Η ηλεκτρονική επεξεργασία αναρτήσων κειμένων, τίτλων  και εικόνων έγινε από τον N.B.B

Επιτρέπεται η χρήση, διάθεση και αναπαραγωγή κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια, αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: