4. Βίος καί Λόγοι τού Οσίου Πατρός Ισααάκ τού Σύρου

Τα ονόματα των παθών

Όταν θέλουμε να ονομάσουμε όλα τα πάθη μαζί, τα λέμε «κόσμο». Καί όταν θέλουμε να ξεχωρίσουμε καί να δώσουμε στο καθένα το όνομά του, τα ονομάζουμε «πάθη». Καί τα πάθη, καθώς διαδέχο νται το ένα το άλλο, σχηματίζουν το δρόμο του κόσμου, καί οπού τελειώνουν τα πάθη, εκεί παύει να υπάρχει ό δρόμος του κόσμου.

Τα πάθη είναι τα έξης:

Ό πόθος του πλούτου το να μαζεύει ό μοναχός γήι να καί μη αναγκαία πράγματα

Η τρυφή του σώματος, από την οποία έρχεται το πορνικό πάθος. Ο πόθος της τιμής, από τον όποιο προκύπτει ό φθόνος.

Ο πόθος της εξουσίας, ή φιλαρχία.

Ο στολισμός καί ή ανόητη επίδειξη .

Η ανθρώπινη δόξα, πού είναι αιτία της μνησικακίας .

Ο φόβος ότι θα πάθει κάτι κακό το σώμα μας.

Όπου πάψει ή ενέργεια των παθών, εκεί πεθαίνει μαζί τους καί ό κόσμος. Είπε κάποιος σοφός για τους αγίους, ότι όταν ζούσαν, ήταν ήδη πε θαμένοι διότι, ενώ ζούσαν με το σώμα τους, δε ζούσαν ζωή σαρκική. Καί συ πρόσεξε να δεις ποια πάθη ζούνε μέσα σου, για να καταλάβεις πόσο ανήκεις στον κόσμο καί για ποια πάθη είσαι δεμένος μαζί του καί από ποια ελευθερώθηκες. Με δυο λόγια, κόσμος είναι ή εμπαθής ζωή καί το σαρκικό φρόνημα Όποιος απαλλαγεί από τα πάθη του, έχει εξέλθει από τον κόσμο.

Τα πάθη δε σβήνουν γρήγορα

Όταν ή ζωή σου περάσει από την αρετή στην αμέλεια, τα πάθη θα σε ενοχλούν καί δε θα βρίσκεις ειρήνη στην ψυχή σου. Άλλα μην απορήσεις γι' αυ τό. Κοίταξε τι συμβαίνει με το έδαφος. Εάν οι ακτί νες του ήλιου πέσουν βαθιά μέσα στη γη, μετά από πολλή ώρα διατηρείται ακόμη ή θερμότητα της. Το ί διο καί με τα φάρμακα καί με το μύρο. Ή οσμή των φαρμάκων καί ή εύωδία του

μύρου, πού διαχέεται στον αέρα, παραμένει πολλή ώρα, μέχρι να σκορπίσει καί να εξαφανισθεί. Πόσο μάλλον το ίδιο συμ βαίνει καί με τα πάθη! Γιατί αυτά είναι σαν τα σκυλιά, πού συνήθισαν να γλύφουν το αίμα των ζώων στο σφαγείο καί, όταν δεν υπάρχει πια αίμα, συνεχί ζουν καί γαβγίζουν μπροστά στις εισόδους του σφαγείου,   μέχρι  να  σβήσει  ή  δύναμη  της  συνήθειας τους.

Δε θέλομε τα πάθη, αλλά... αγαπάμε τίς αφορμές τους

τι γλυκές πού είναι οί αιτίες καί οι αφορμές των παθών! Γιατί ό άνθρωπος μπορεί κάποτε να κόψει τα πάθη, οπότε, μακριά άπ' αυτά, αισθάνεται γαλήνη καί ευφροσύνη, όμως δεν μπορεί να αφήσει τις αιτίες. Γι' αυτό καί, χωρίς να το θέλουμε, υφιστάμεθα πειρασμούς. Καί ενώ λυπούμαστε για τα πάθη, πού μας τυραννούν, μας αρέσει να είναι μέσα μας οί α φορμές! Τίς αμαρτίες δεν τίς θέλουμε, όμως τα αίτια καί τίς αφορμές τους τα δεχόμαστε με μεγάλη ευχαρίστηση. Γι' αυτό το λόγο οί αφορμές, πού τίς θέλουμε, μας σπρώχνουν να αμαρτήσουμε. Αυτός, λοιπόν, πού αγαπά τίς αφορμές των παθών, είναι, χωρίς να το θέλει, υποχείριος καί υπόδουλος στα πάθη.

Ή κενοδοξία ανοίγει το δρόμο των παθών

Ή κοσμική δόξα είναι σαν το βράχο στη θά λασσα, πού τον σκεπάζουν τα νερά, καί ό πλοίαρχος δεν το ξέρει, μέχρι να χτυπήσει ή καρίνα του πλοίου

καί να βυθισθεί. Έτσι κάνει καί ή κενοδοξία στον άνθρωπο, πού παραμένει κρυμμένη μέχρι να τον βυθίσει στα πάθη καί να τον καταστρέψει. Είπαν γι' αυ την οί άγιοι Πατέρες, ότι στην ψυχή πού πέφτει στην κενοδοξία, ξαναγυρίζουν όλα τα πάθη, πού νικήθηκαν με τη χάρη του Θεού, καί αναχώρησαν.

Πώς εξουσιάζονται τα πάθη

Όποιος συγκρατεί τη γλώσσα του καί δε μι λάει, σε όλους τους τρόπους του θα είναι ταπεινόφρων καί, χωρίς να κοπιάσει, θα εξουσιάσει τα πάθη του. Τα πάθη εκριζώνονται καί εκδιώκονται με την αδιάλειπτη μελέτη του Θεού, καί αυτή ή μελέτη είναι το ξίφος πού τα θανατώνει.

Είναι καλύτερο να καταβάλλεις τα πάθη με καλούς λογισμούς, μνημονεύοντας τίς αρετές, παρά με την αντίσταση. Διότι τα πάθη, όταν διεγερθούν καί κινηθούν εναντίον σου για να σε πολεμήσουν, τότε εντυπώνουν στο νου σου διάφορα σχήματα καί εικόνες, πού προκαλούν στην αμαρτία Αυτός ό πόλεμος εναντίον του νου μας έχει πολύ μεγάλη δύναμη, καθώς ταράζει τίς παλιές μνήμες καί μας θορυβεί. Εάν όμως, πάνω στην επίθεση τους, τους υποσκάπτεις με αγαθούς λογισμούς, όπως είπαμε, τότε ούτε ίχνος παθών δε φαίνεται πια στο νου σου, μετά την αποδίωξή τους.

Κανένας δεν μπορεί να νικήσει τα πάθη παρά με τίς πρακτικές καί αισθητές αρετές, ενώ το διασκορπισμό του νου μπορούμε να τον νικήσουμε μόνο με το να καταγινόμαστε με τα πνευματικά. Γιατί ό νους μας είναι ελαφρός καί, αν δε δεσμευθεί με κάποιο πνευματικό λογισμό, δε θα πάψει να τριγυρίζει εδώ κι εκεί. Καί άμα δεν κατορθώσουμε τίς πρακτικές αρετές, δεν μπορούμε να φυλαχτούμε από τα πάθη. Γιατί, αν δε νικήσει κάποιος τους εχθρούς, δεν μπορεί να ειρηνεύσει. Καί αν ή ειρήνη δε βασιλεύει στην ψυχή μας, πώς είναι δυνατό να βρούμε καί να χαρούμε τα αγαθά της; Τα πάθη είναι ένα διάφραγ μα,πού δεν αφήνει να ενεργοποιηθούν οι κρυμμένες αρετές της ψυχής. Αν λοιπόν, δεν πέσουν πρώτα αυτά με τίς φανερές αρετές, δε γίνονται αισθητές οι κρυμμένες αρετές της ψυχής. Καί βέβαια, κανείς δεν μπορεί, ενώ είναι έξω από το τείχος, να συναναστραφεί με αυτούς πού είναι μέσα. Καί όπως δεν μπορείς να δεις τον ήλιο μέσα στην ομίχλη, έτσι δεν μπο ρείς να αισθανθείς τη δύναμη της

αρετής της ψυχής, ενόσω διαμένει γύρω της ή ταραχή των παθών.

Όπως ένας άνθρωπος, άμα πιει κρασί την η μέρα του πένθους, μεθάει καί ξεχνάει κάθε λύπη και κάθε πόνο έτσι καί εκείνος πού μεθάει από την αγάπη του Θεού σ' αυτό τον κόσμο, πού είναι το σπίτι του πένθους καί του κλάματος, ξεχνάει όλους τους πόνους καί τίς λύπες του καί γίνεται, από το μεθύσι αναίσθητος σε όλα τα πάθη της αμαρτίας. Αν ή καρδιά ενός ανθρώπου έχει στηριχθεί μόνο στην ελπίδα του

Θεού, ή ψυχή του γίνεται ελαφρά σαν το πουλί πού πετάει, καί συνεχώς ό νους του υψώνεται από τη γη καί, καθώς μελετάει τα θεία, πετάει πάνω από τα ανθρώπινα, καί απολαμβάνει καί ευφραίνεται με τα αθάνατα μυστήρια του Υψίστου. Σ' αυτόν ανήκει ή δόξα καί ή δύναμη εις τους αιώνας των αιώνων. Αμήν.

Ό έμπορος πού ταξιδεύει στη θάλασσα, φοβάται καί τρέμει μήπως σηκωθεί τρικυμία καί βυθισθεί ή ελπίδα των κόπων του. Καί ό μοναχός, όσο ζει σ' αυτό τον κόσμο, κυριαρχείται από το φόβο, μήπως ξυπνήσει εναντίον του ή τρικυμία των παθών, καί χάσει όλους τους κόπους του, από τα νιάτα του

ως τα γηρατειά του. Ό έμπορος έχει στραμμένο το βλέμμα του στη στεριά, καί ό μοναχός στην ώρα του θανάτου.

Ό καπετάνιος βλέπει τα άστρα, όταν διαπλέει τη θάλασσα, καί κατευθύνει το καράβι ανάλογα με τη θέση των άστρων, μέχρι να φθάσει στο λιμάνι. Έτσι καί ό μοναχός έχει μπροστά στα μάτια της ψυχής του την ευχή, διότι με αυτήν διορθώνει την πορεία του, καί κατευθύνεται ίσια στο λιμάνι πού προσεύχεται να φθάσει.

Επίμονο ξερίζωμα των αγκαθιών

Είναι για μας επιτακτική ανάγκη να ξεριζώ σουμε από τη φύση μας τα αγκάθια των παθών, όσο ζούμε σ' αυτή τη γη. Με το επίμονο ξερίζωμα στο Χωράφι της ψυχής μας, εξαφανίζονται τα αγκάθια γιατί δεν έχει καθαρισθεί ακόμη εξολοκλήρου. Εάν λοιπόν, με την προσωρινή μας ραθυμία, ή με τη μι κρή μας αμέλεια, βρίσκουν καιρό καί αυξάνουν τα αγκάθια των παθών, καί καλύπτουν καί πιέζουν την καρδιά, καί αποπνίγουν τον καλό σπόρο της, καί κά νουν τον κόπο

μας να πάει χαμένος, συμπεραίνουμε ότι πρέπει να την καθαρίζουμε κάθε μέρα πού περνάει. Γιατί, άμα σταματήσουμε, τα αγκάθια πληθαίνουν πολύ. Ας

καθαρισθούμε, λοιπόν, άπ' αυτά με τη χάρη του ομοουσίου καί μονογενούς Υιού του Θεού, στον όποιο ανήκει ή δόξα, μαζί με τον άναρχο Πατέ ρα καί το ζωοποιό Πνεύμα, εις τους αιώνας.

Τα πάθη διορθώνονται με σωματικούς κόπους στην ησυχία

Να ξέρεις, αδελφέ μου, ότι τα κρυμμένα πάθη στην ψυχή μας δε διορθώνονται μόνο με τους σωματικούς κόπους μας, ούτε πάλι οι σωματικοί κόποι α πό μόνοι τους εμποδίζουν τους κακούς λογισμούς, πού διεγείρονται πάντοτε από τις αισθήσεις μας. Οί κόποι, βέβαια, φυλάγουν τον άνθρωπο από τις πονη ρές επιθυμίες, για να μην τον νικήσουν, καί από τη δαιμονική πλάνη, όμως δεν μπορούν από μόνοι τους να δώσουν στην ψυχή την ειρήνη καί τη γαλήνη. Για τί τα έργα του Θεού καί οί κόποι μας τότε μόνο πα ρέχουν στην ψυχή την απάθεια, καί νεκρώνουν τα γήινα μέλη μας, καί μας χαρίζουν την ανάπαυση των λογισμών, όταν γίνονται στην ησυχία, οπότε οί σω ματικές μας αισθήσεις αναπαύονται από την εξωτερική ταραχή καί μπορούμε να αφοσιωθούμε, για κάποιο διάστημα, στην εργασία πού μας οδηγεί στη σοφία του Θεού. Γιατί, μέχρι να στερηθεί ό μοναχός τις συναντήσεις των διαφόρων ανθρώπων, καί να συμμαζέψει τους σκόρπιους λογισμούς του, καί να συ γκεντρωθεί στον εαυτό του, δε θα μπορέσει να γνωρίσει το πάθος πού τον κυβερνάει. Γι ατί, όπως είπε ό άγιος Βασίλειος, ή ησυχία είναι ή αρχή της κάθαρ σης της ψυχής. Όταν δηλ. σταματήσουν οί ερεθισμοί καί οί περισπασμοί από τον έξω κόσμο, τότε ή διάνοια μας επιστρέφει, καί από κει πού ήταν σκόρπια από τους περισπασμούς, βρίσκεται μόνη της καί ηρεμεί, καί ξυπνάει ή καρδιά, για να εξερευνήσει τα θαυμάσια του Θεού. Καί αν δείξει καλή υπομονή σ' αύτη την εργασία της

ησυχίας, αρχίζει ό μοναχός καί οδεύει, ολίγον κατ' ολίγον, στην καθαρότητα της ψυχής.

Tι είναι απάθεια

Απάθεια είναι όχι το να μην αισθάνεσαι τα πάθη, αλλά το να μην τα δέχεσαι καί να μη συγκα τατίθεσαι σ' αυτά. Από τις πολλές καί διάφορες αρετές, τις φανερές καί τις κρυφές, πού αποκτούν οί αγωνιστές, εξασθενούν μέσα τους τα πάθη καί δεν έχουν τη δύναμη να κινηθούν κατά της ψυχής. Έτσι, καί ό νους δε χρειάζεται πάντοτε να προσέχει τις κι νήσεις τους διότι κάθε

ώρα καί στιγμή, νύχτα καί μέρα, είναι γεμάτος από καλούς λογισμούς,

αφού μελετά τα θεία νοήματα καί, κατά κάποιον τρόπο, συνομιλεί με αυτά. Όταν, λοιπόν, αρχίσουν τα πάθη να κινούνται μέσα στους αγωνιστές, ξαφνικά αρπάζεται ό νους από αυτά τα θεία νοήματα, πού τα αι σθάνεται πολύ κοντά του, καί έτσι, τα πάθη μένουν άνενέργητα, όπως είπε ό μακάριος Μάρκος ό ασκητής.

Ή ψυχή από τη φύση της είναι απαθής

Λοιπόν, τα πάθη είναι προσθήκη στον άνθρωπο, καί ή αιτία για την ύπαρξη τους είναι ότι τα δέχεται ή ψυχή διότι ή ψυχή δημιουργήθηκε από το Θεό απαθής, χωρίς κανένα πάθος. Καί όταν ακού σεις να ονομάζονται στην αγία Γραφή πάθη ψυχικά καί σωματικά, να γνωρίζεις ότι ονομάζονται έτσι ως

προς τίς αιτίες τους, ότι δηλ. ή ψυχή καί το σώμα είναι ή αιτία των παθών, επειδή τα δέχονται. Ή ψυχή, λοιπόν, από τη φύση της είναι απαθής. Βέβαια, οι μη χριστιανοί φιλόσοφοι αυτό δεν το παραδέχονται, καί όσοι άλλοι τους ακούν καί τους ακολουθούν. Άλλα εμείς οί ορθόδοξοι έτσι πιστεύουμε, ότι ό Θεός τον «κατ' εικόνα» άνθρωπο τον έπλασε απαθή. Καί όταν λέω «κατ' εικόνα», δεν αναφέρομαι στο σώμα, αλλά στην ψυχή, πού είναι αόρατη, όπως ό Θεός.

Αν ήταν κάποτε ή φύση της ψυχής φωτεινή καί καθαρή, διότι φωτιζόταν από το μακάριο φως του Θεού, ομοίως καί όταν επανέλθει στην αρχαία εκείνη κατάσταση, γίνεται πάλι φωτεινή καί απαθής. Επομένως, όταν ή ψυχή κινείται με εμπάθεια, βρίσκεται έξω από τη φυσική της κατάσταση, όπως μας βεβαιώνουν όσοι ζουν στην Εκκλησία καί τρέφονται από την αγία της παράδοση.

Εάν λοιπόν, ή αρετή είναι φυσική υγεία της ψυχής, συμπεραίνουμε ότι τα πάθη είναι αρρώστια της ψυχής, γιατί ήρθαν σ' αυτήν αργότερα, μετά τη δημιουργία της, καί την έβγαλαν από τη φυσική της υγιή κατάσταση. Είναι φανερό, λοιπόν, ότι ή υγεία υπήρχε στη φύση της ψυχής πριν από την αρρώστια. Καί αν αυτά είναι αληθινά, όπως καί είναι, λοιπόν ή αρετή είναι φυσική κατάσταση της ψυχής, ενώ τα πάθη την πρόσβαλαν άπ' έξω καί δεν ανήκουν στη φύση της.

Εάν τα πάθη ήταν φυσικό ιδίωμα της ψυχής, για ποιο λόγο να βλαφτεί άπ' αυτά; Διότι οσα είναι της φύσεως, δεν μπορούν να βλάψουν τη φύση τους.

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Ό Θεός δεν ακούει αμέσως τις ικεσίες των αμελών καί ανώριμων

Όταν είσαι άρρωστος, να πεις: Μακάριος είναι οποίος αξιώθηκε από το Θεό να υποστεί άγιες δοκιμασίες, με τις όποιες κληρονομούμε την αιώνια ζωή. Διότι ό Θεός επιφέρει τις αρρώστιες για να αποκτήσει ή ψυχή υγεία. Ένας άγιος είπε ότι ό μοναχός πού δεν υπηρετεί τον Κύριο θεαρέστως, καί πού δεν αγωνίζεται με ζήλο για τη σωτηρία της ψυχής του, αλλά είναι αμελής στην άσκηση των αρετών, εξάπαντος, με την παραχώρηση του Θεού, πέφτει στις θλίψεις, για να μη μείνει αργός καί πέσει, από την πολλή αργία, στα χειρότερα πάθη. Γι' αυτό ό Θεός ε- πιφέρει τους πόνους στους ράθυμους καί αμελείς, για να μελετούν σ' αυτούς τη σοφία του, καί να μην πηγαίνει το μυαλό τους στα μάταια.

Καί ό Θεός το κάνει αυτό σ' αυτούς πού τον αγα πούν, για να τους παιδέψει, καί να τους δώσει σοφία, καί να τους διδάξει το άγιο θέλημα του. Α υτοί οι αμελείς μοναχοί, όταν παρακαλούν το Θεό, κάνει πώς δεν τους ακούει αμέσως, μέχρι να ατονήσει ή ραθυμία τους καί μάθουν πολύ καλά, ότι όλες αυτές  οι θλίψεις τους βρήκαν εξαιτίας της αμέλειας καί της τεμπελιάς τους. Στον προφήτη Ησαΐα γράφει: « όταν απλώνετε ικετευτικά τα χέρια σας σε μένα, λέει ο Κύριος, θα πάρω τα μάτια μου από πάνω σας. Ε άν πληθύνετε τίς ικεσίες σας, δε θα σας ακούσω»! (Ήσ. 1, 15). Αυτό βέβαια λέχθηκε για άλλους ανθρώ πους, του καιρού εκείνου, αλλά σίγουρα το νόημά του αναφέρεται σ' αυτούς πού εγκαταλείπουν τον άγιο δρόμο του Κυρίου.

Αφού λέμε ότι ό Θεός είναι πολυέλεος καί ,πολύ εύσπλαχνος, για ποιο λόγο, στις θλίψεις μας, ενώ τον παρακαλούμε συνέχεια στις προσευχές μας, δε μας α - κούει, αλλά παραβλέπει τη δέηση μας; Την απάντη ση τη βρίσκουμε καί πάλι στον προφήτη Ησαΐα (59, 1): «Δεν είναι κοντό το χέρι του Κυρίου, ώστε να μη φτάνει να σας σώσει, ούτε είναι βαρήκοος, ώστε να μη σας ακούει, αλλά είναι οι αμαρτίες σας πού έκαμαν το Θεό να μη σας ακούει». Να θυμάσαι πάντοτε το Θεό, σε κάθε περίσταση, καί θα σε θυμηθεί ό Θεός, όταν πέσεις σε πειρασμούς.

Ένας από τους αγίους πατέρες μας έγραψε ότι οποίος δε λογαριάζει τον εαυτό του για αμαρτωλό, ή προσευχή του δεν είναι ευπρόσδεκτη από τον Κύριο.

Εάν ζητήσεις κάτι από το Θεό, καί δεν εισακουσθείς γρήγορα, μη λυπάσαι γιατί εσύ δεν είσαι πιο σοφός από το Θεό. Αυτό το κάνει ό Θεός από μακροθυμία: ή

δηλ. γιατί είσαι ανάξιος να δεχθείς την εκπλήρωση του αιτήματος σου, καί άρα θα ζημιωθείς αν το λάβεις, ή γιατί ή κατάσταση καί ή πορεία τ ης καρδιάς σου δεν είναι ανάλογη με τα αιτήματα σου, , ή γιατί δεν έφθασες ακόμη σε τέτοια πνευματικά μέτρα, ώστε να μπορείς να δεχθείς το χάρισμα πού ζητάς

Διότι δεν πρέπει να επιβάλλουμε στον εαυτό μας να δέχεται πράγματα πού ακόμη δεν αντέχουν τα μέτρα μας, για να μην αχρηστευθεί αυτό πού θα μας χαρίσει ό Θεός, με το να το λάβουμε γρήγορα. Διότι ότι λαμβάνουμε εύκολα, γρήγορα το χάνουμε ενώ ένα πράγμα πού το αποκτάμε με καρδιακό πόνο, το φυλάγουμε σαν θησαυρό, με μεγάλη προσοχή.

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: