Χτίσε τήν προσωπικότητα του παιδιού σου
Αρχιμανδρίτου Διονυσίου Δ. Μπέκου
3. ΑΞΙΑ ΚΑΙ ΣΗΜΑΣΙΑ
ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
Θα πρέπει ευθύς εξαρχής να τονίσω και να διακηρύξω με όλη τη δύναμη της ψυχής μου και του είναι μου, ότι η ψυχική αυτονομία του παιδιού, όπως και κάθε ανθρώπου γενικά, είναι το πιο βασικό, το πιο θεμελιώδες, το πιο αναγκαίο, το πιο απαραίτητο και το πιο σπουδαίο προσόν και απόκτημα του παιδιού για την επιτυχία, την πρόοδο και την ευτυχία του στη ζωή. Όλα τα άλλα, όπως κινητή και ακίνητη υλική περιουσία, γνώσεις τεχνικές και επιστημονικές, πτυχία πανεπιστημιακά, ξένες γλώσσες, επιτυχημένη επαγγελματική ή επιστημονική καριέρα κ.λ.π., όλα αυτά και άλλα παρόμοια έρχονται σε δεύτερη μοίρα και έχουν μικρότερη αξία και σημασία από την απόκτηση της ψυχικής αυτονομίας και της δυνατής προσωπικότητας. Η διάσημη Παιδαγωγός και Ψυχολόγος του Καναδά Jeannine Guindon (Ζαννίν Γκεντόν) δεν διστάζει να τονίσει, ότι από όλους τους άλλους σκοπούς της αγωγής, όπως είναι η μετάδοση της γνώσης και της πολιτιστικής κληρονομιάς, η επαγγελματική κατάρτιση για την ένταξη στην κοινωνία κ.λ.π., «η απόκτηση της προσωπικής αυτονομίας έχει την προτεραιότητα και το προβάδισμα από κάθε άλλο αντικείμενο και σκοπό στην ανάπτυξη της προσωπικότητας του παιδιού». Όπως υπογραμμίζει και ο Ν. Δρακουλίδης, το σπουδαιότερο καθήκον και η πολυτιμότερη προσφορά των γονιών προς το παιδί τους είναι να φροντίσουν «να γίνει το παιδί τους αυτοκυβέρνητο, με την προστασία και την καλλιέργεια των βασικών εκείνων εφοδίων, που είναι απαραίτητα για να οργανώσουν την ασφάλεια του στην πορεία της ζωής του, όπως π.χ. είναι η πρωτοβουλία, το θάρρος, ο έλεγχος, η ευθύνη, η αυτενέργεια, το καθήκον, η αυτοπεποίθηση, η χαρά, η ελευθερία, η εργατικότητα, η κοινωνικότητα, η δικαιοσύνη, η φιλαλληλία, η καρτερία, κ.λ.π. Όλα τ' άλλα, όσο χρήσιμα ή απαραίτητα να είναι, έχουν δεύτερη θέση»· Μια άλλη συνέπεια της έλλειψης ψυχικής αυτονομίας είναι, ότι αυτοί οι άνθρωποι «δεν μπορούν να αγαπήσουν. Πώς θα μπορούσαν να το κάνουν αυτό, αφού πιστεύουν ότι κανείς δεν μπορεί να τους αγαπήσει;».
γ) Η νευρωτική και αγχώδης μητέρα: Μια μητέρα που είναι γεμάτη άγχος και αγωνία, γεμάτη φόβους και ανασφάλεια, γεμάτη από ψυχαναγκαστικές τάσεις και ορμές, χωρίς καμία σιγουριά και εμπιστοσύνη στον εαυτό της, είναι φυσικό να μη μπορέσει να προσφέρει ασφάλεια και σιγουριά στο σπλάγχνο της. Μια τέτοια μητέρα δεν διαθέτει την απαραίτητη ψυχική ηρεμία, για να φροντίσει άνετα το μωρό της και να του προσφέρει περίσσεια τη στοργή και την αγάπη της. Νιώθει συνέχεια «πνιγμένη» από τις πολλές δουλειές. Η φροντίδα και η περιποίηση του μωρού της τής γίνεται βάρος ασήκωτο. Τα βάζει με τον εαυτό της, που έφερε στον κόσμο ένα ανθρώπινο πλάσμα, χωρίς να πολυσκεφθεί τις ευθύνες της και χωρίς να υπολογίσει τις συνέπειες, που θα είχε για τη ζωή της το γεγονός αυτό. Τα βάζει και με το μωρό της, που δεν την αφήνει σε ησυχία, που κλαίει συνέχεια, που δεν την αφήνει να κοιμηθεί τη νύχτα. Σε μεγαλύτερη ηλικία των παιδιών τους αυτές οι μητέρες είναι άκαμπτες και αλύγιστες στη συμπεριφορά τους απέναντι στα παιδιά τους. Είναι υπερβολικά απαιτητικές. Δεν δείχνουν καμία κατανόηση στα παιδιά τους. Δημιουργούν συχνά επεισόδια. Γίνονται εκνευριστικές. Και το μόνο που κατορθώνει μια τέτοια μητέρα είναι να απομακρύνει ψυχικά τα παιδιά της από κοντά της ή ακόμη και να τα κάνει να τη μισήσουν και να εύχονται το θάνατο της, για να απαλλαγούν από τα βάσανα, που τους προκαλεί. Νά τι λέει γι' αυτές τις μητέρες ο Ν. Δρακουλίδης. «Όταν η "μητρική στοργή" είναι τροφοδοτημένη από τη φοβία της που τρέμει το κακό και βλέπει διαρκώς να τριγυρνά κι αυτήν και το παιδί της, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς το άγχος και την κατωτερότητα που θα του οργανώσει. Αν τύχει ν' αργήσει (το παιδί) λίγα λεπτά να γυρίσει από το σχολείο, αναστατώνεται από φόβο μην το πλάκωσε κανένα αυτοκίνητο και, μόλις έλθει, αντί να χαρεί και να το φιλήσει, το χαστουκίζει για τη λαχτάρα που της έδωσε. Για να αποφύγει το άγχος της ανασφάλειας της εμποδίζει το παιδί από καθετί που θα μπορούσε να ενολήσει τη δική της ταραγμένη ψυχή, κι έτσι για όλη του τη ζωή του φυτεύει τη φοβία για την ικανοποίηση μιας νόμιμης επιθυμίας του, εμποδίζει την τόλμη για το ξεπέρασμα των εμποδίων, του απαγορεύει την κοινωνική συναναστροφή... την ατομική σκέψη, τη ζωή ολάκερη».
δ) Η υπερπροστασία το «παραχάϊδεμα»: Κατά κανόνα κάτι τέτοιο γίνεται από μητέρες με λιγότερες ή περισσότερες ψυχικές αδυναμίες και με πολλούς και αβάσιμους φόβους. Ήδη στην παράγραφο αυτού του κεφαλαίου, «Όταν λείψει η ψυχική αυτονομία», το γ' παράδειγμα αναφέρεται στην υπερπροστασία και στα καταστρεπτικά αποτελέσματα, που έχει για την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού. Όταν λέμε, ότι ένα παιδί είναι «παραχαϊδεμένο», εννοούμε ότι η μητέρα του το «πνίγει» με τα χάδια της. Είναι υπερπροστατευτική απέναντι του. Ενεργεί για λογαριασμό του. Το προσκολλά στον εαυτό της. Το έχει, όπως λέμε, «μη στάξει και μη βρέξει». Δεν το αφήνει και δεν το βοηθάει να αναπτύξει τις ικανότητες του. Δεν του δίνει ευκαιρία να συνδεθεί με τα άλλα παιδιά και τους άλλους ανθρώπους, να συνεργασθεί μαζί τους και να τους βοηθήσει. Όπως λέει ο Adler (Άντλερ), «το παραχαϊδεμένο παιδί είναι ένα παιδί που του έχουν στερήσει την ανεξάρτητη λειτουργία του. Κάποιος άλλος μιλά για λογαριασμό του, αναγνωρίζει τις επικίνδυνες καταστάσεις και το προστατεύει απ' αυτές. Με δύο λόγια το παιδί αυτό ρυμουλκείται από κάποιον άλλον. Το παιδί αυτό έχει ένα παρασιτικό χαρακτηριστικό: Προσπαθεί να πετύχει όσα θέλει με τη βοήθεια της μητέρας του» Γι' αυτό ακριβώς, «όταν τα παραχαϊδεμένα παιδιά βρίσκονται έξω από τον κύκλο τους, αισθάνονται αδιάκοπα σα να απειλούνται και ενεργούν σα να βρίσκονται σε εχθρική χώρα». Είχε πολύ δίκιο λοιπόν ο γάλλος Ψυχολόγος Α. Berge (Α. Μπερζ), όταν διεκήρυττε, «ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερος κίνδυνος από το να μην έχει εκτεθεί κάποιος ποτέ σε κανέναν κίνδυνο». Τα μοναχοπαίδια και τα στερνοπαίδια κινδυνεύουν περισσότερο από τα άλλα παιδιά να παραχαϊδευτούν από τους γονείς τους και ιδιαίτερα από τη μητέρα τους. Περισσότερα για την υπερπροστασία και τα καταστρεπτικά της αποτελέσματα στη ζωή των παιδιών μπορείς να βρεις στα βιβλία μου
ε) Η αυταρχική και πιεστική αγωγή: Αν το ένα άκρο της αγωγής είναι η υπερπροστασία και το παραχάϊδεμα, το άλλο άκρο είναι η αυταρχική και πιεστική αγωγή. Μολονότι οι δύο αυτοί τρόποι αγωγής είναι εκ διαμέτρου αντίθετοι ο ένας προς τον άλλον, εντούτοις τα αποτελέσματα τους πάνω στο παιδί είναι σχεδόν τα ίδια, γιατί φρενάρουν και εμποδίζουν την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού και του δημιουργούν πολλά ψυχολογικά προβλήματα και πολλές δυσκολίες στην ψυχική του εξέλιξη. Όταν λέμε αυταρχική και πιεστική αγωγή, εννοούμε τη στάση και τη συμπεριφορά των γονιών, που πάντα παρακολουθεί το παιδί, το θέλει τέλειο και άψογο, δεν συγχωρεί κανένα λάθος και καμία ατέλεια και πάντα τιμωρεί, ακόμη και το παραμικρό, προβάλλοντας σαν πρόσχημα «το καλό και την ωφέλεια του παιδιού». Το παιδί βλέπει πια τη μητέρα ή τον πατέρα του σαν αστυνομικό. Δεν αισθάνεται καμία ασφάλεια για τη ζωή του. Αντί να αγαπά τους γονείς του, τους φοβάται. Και όταν η κατάσταση χειροτερέψει, φθάνει στο σημείο να αποστρέφεται ή και να μισεί τους γονείς του και να εύχεται να πεθάνουν, για να ησυχάσει και να απαλλαγεί από τα βάσανα που του προκαλούν. Οι συνεχείς διαταγές και απαγορεύσεις από τη μητέρα και τον πατέρα δεν δημιουργούν τίποτε άλλο παρά μόνο εσωτερική αστάθεια, δειλία και συνεχή φόβο, που συνοδεύουν αυτά τα παιδιά σ' όλη τους τη ζωή.
Ένα παιδί που αισθάνεται «καταπιεσμένο», χωρίς αρκετή ελευθερία και άνεση στις κινήσεις του, δεν μπορεί να είναι ευχαριστημένο με τον εαυτό του και με τη ζωή του, με οδυνηρές και καταστρεπτικές συνέπειες για την όλη ψυχική του ανάπτυξη. Δεν θα πρέπει λοιπόν να μας παραξενέψει, αν απ' αυτά τα παιδιά, τα φοβισμένα και καταπιεσμένα, που μεγαλώνουν σε αυταρχικό και αυστηρό περιβάλλον, γίνουν πολλά άτομα εγκληματικά ή νευρωτικά. Πιεστικός και αυταρχικός είναι τις περισσότερες φορές ο πατέρας. Θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα, για να μη καταντούν αυταρχικοί και πιεστικοί προς τα παιδιά τους, όσοι είναι «συντηρητικών αρχών». Άλλο το «συντηρητικό πνεύμα» και άλλο η αυταρχικότητα και η αδικαιολόγητη αυστηρότητα. Δεν θα πρέπει άλλωστε να ξεχνάμε, ότι άλλο πράγμα είναι ο μεγάλος και άλλο το παιδί. Ούτε να κρίνουμε το παιδί με τα «μέτρα και τα σταθμά», που κρίνουμε τον εαυτό μας ή τους άλλους μεγάλους. Το ίδιο θα πρέπει να προσέχουν, για να μη καταντούν αυταρχικοί και τυραννικοί, και όσοι είναι αστυνομικοί, στρατιωτικοί ή έχουν κάποιο παραπλήσιο επάγγελμα. Όλοι αυτοί μπαίνοντας στο σπίτι τους θα πρέπει να «ξεχνούν» την επαγγελματική τους ιδιότητα και να μπαίνουν μέσα μόνο σαν σύζυγοι και σαν γονείς, αν θέλουν ειλικρινά να έχουν μια αρμονική οικογένεια και ψυχικά ισορροπημένα παιδιά. Στην παράγραφο αυτού του κεφαλαίου, «Όταν λείψει η ψυχική αυτονομία», το δ' παράδειγμα αναφέρεται ακριβώς στα αποτελέσματα της πιεστικής και αυταρχικής αγωγής. Άλλα παραδείγματα μπορείς να βρεις, αν το θέλεις, στα βιβλία μου
Ας σημειωθεί, ότι τόσο στην περίπτωση της υπερπροστασίας όσο και της αυταρχικής αγωγής πολλές φορές οι γονείς δεν συνειδητοποιούν και δεν παραδέχονται το λάθος τους αυτό. Αλλά έχουν τη γνώμη, ότι φέρονται πολύ «σωστά» στα παιδιά τους και ότι με τη συμπεριφορά τους αυτή εξυπηρετούν το «πραγματικό καλό» και την ωφέλεια των παιδιών τους! Το γεγονός όμως ότι τέτοιοι γονείς κατά κανόνα δεν έχουν καλές σχέσεις με τα παιδιά τους, όπως και οι δυσκολίες που συναντούν αυτά τα παιδιά στην ψυχική τους ανάπτυξη, αυτά τα δύο θα πρέπει να προβληματίσουν αυτούς τους γονείς, αν και κατά πόσο η στάση τους και η συμπεριφορά τους απέναντι στα παιδιά τους είναι στην πραγματικότητα ορθή και σωστή. Για το πώς θα ξέρει ένας γονιός, αν είναι πολύ αυστηρός, μας δίνει μερικές ενδείξεις και οδηγίες το Περιοδικό «ΓΟΝΕΙΣ». Πώς θα ξέρετε αν είστε πολύ αυστηροί: Όταν το παιδί σας είναι πολύ φρόνιμο, πολύ ήσυχο και δεν τολμάει να εκφράσει τη δυσαρέσκεια του ή να σας προκαλέσει.
Όταν είναι πολύ ευαίσθητο και αντιδρά κατά τρόπο υπερβολικό και στην παραμικρή παρατήρηση που του κάνετε.Όταν δεν έχει την παραμικρή αίσθηση του χιούμορ και δεν είναι εύθυμο και ανέμελο.Όταν είναι κάθε λίγο και λιγάκι ευέξαπτο και νευρικό. Η αγωνία του και η ανησυχία του εκφράζονται σε κάθε στιγμή της ζωής του, ακόμη και όταν τρώει, όταν κοιμάται και όταν κάνει τα κακά του. Όταν «ξαναγίνεται μωρό», δηλαδή όταν αρχίζει ξαφνικά να συμπεριφέρεται όπως τότε που ήταν μωρό ή όταν δείχνει ότι ξεχνά τις γνώσεις που έχει ως τότε σιγά σιγά αποκτήσει»
στ) Διάφορες άλλες αιτίες: Για να μη μακρηγορώ, αναφέρω με λίγα λόγια και μερικές άλλες αιτίες, που μπορεί να εμποδίσουν σοβαρά την ψυχική ανάπτυξη ενός παιδιού. Ο Παιδοψυχίατρος Ιω. Χασάπης υπογραμμίζει, ότι «πολύ δυσάρεστη επίδραση πάνω στην προσωπικότητα των παιδιών έχει η απορριπτική στάση των γονιών. Τα παιδιά αυτά γίνονται συνήθως ανασφαλή και εξαρτημένα... Υπάρχουν δύο είδη απορρίψεως: η ειδική και η μη ειδική. Στην ειδική απόρριψη η μητέρα δε θέλει το συγκεκριμένο παιδί, γιατί αυτό συμβολίζει αρνητικές ιδιότητες στο φαινομενικό της κόσμο. Η απόρριψη μπορεί να είναι συνειδητή ή ασυνείδητη. Τα κίνητρα για τη μη ειδική απόρριψη είναι: σύλληψη σε εποχή επικείμενου διαζυγίου, γέννηση του παιδιού σε εποχή οικονομικής στεναχώριας και παρεμβολή του παιδιού στη σταδιοδρομία της μητέρας». Γενικά, χωρίς πλήρη αποδοχή του παιδιού σου, όπως ακριβώς είναι, με τα σωματικά και ψυχικά πλεο 66 νεκτήματα και μειονεκτήματα του, με τα προτερήματα και τις ελλείψεις του, και χωρίς τον ορθό τρόπο παρουσίασης και υλοποίησης αυτής της αποδοχής σου, πρέπει να γνωρίζεις, ότι δεν θα κατορθώσεις να δημιουργήσεις μαζί του μία σωστή ανθρώπινη σχέση και ένα δυνατό ψυχικό δεσμό, που θα αποτελεί για το παιδί σου το λιμάνι της σωτηρίας του από τις φουρτούνες και τα κύματα της ζωής. Περισσότερα για την άρνηση της αποδοχής του παιδιού, καθώς και σχετικά παραδείγματα, μπορείς να βρεις στο βιβλίο μου
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΧΤΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Δ. ΜΠΕΚΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
(Η αναφαίρετη προίκα του παιδιού σου: Η ψυχική αυτονομία και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της Ψυχολόγου Σπυριδούλας Ευαγγέλου Λέκκου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου