Χτίσε τήν προσωπικότητα του παιδιού σου
Αρχιμανδρίτου Διονυσίου Δ. Μπέκου
6. ΤΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΗΣ ΨΥΧΙΚΗΣ ΑΥΤΟΝΟΜΙΑΣ
ΚΑΙ Η ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚΗ ΠΙΣΤΗ
Όταν διάβαζα στα διάφορα ψυχολογικά βιβλία τα γνωρίσματα του ανθρώπου με ψυχική ωριμότητα, είπα για μια στιγμή στον εαυτό μου: Μα αυτά είναι τα γνωρίσματα του χριστιανού! Γι' αυτό από τις προηγούμενες παραγράφους έχω αρχίσει να δείχνω, πώς η χριστιανική πίστη καλλιεργεί και ενισχύει τα διάφορα στοιχεία και γνωρίσματα της ανθρώπινης προσωπικότητας, όπως τα έχω παρουσιάσει στο Β' κεφάλαιο. Θα μπορούσε βέβαια να γραφεί ολόκληρο βιβλίο για τη σημασία και την πολύτιμη συμβολή της χριστιανικής πίστης στην ανάπτυξη των επί μέρους στοιχείων της ψυχικής αυτονομίας και γενικά στην ψυχική ανάπτύξη και στην ολοκλήρωση της προσωπικότητας του ανθρώπου. ΓΙ αυτό στην παράγραφο αυτή θα αρκεσθώ να αναφέρω μόνο μερικά ενδεικτικά στοιχεία. α) Για το σπουδαίο εκείνο στοιχείο της ολοκληρωμένης προσωπικότητας, που λέγεται: «δύναμη της θέλησης», θα έλεγα ότι ολόκληρη η ζωή του χριστιανού είναι μία συνεχής και αδιάκοπη εξάσκηση και ενίσχυση της θέλησης του. Όταν ο χριστιανός λέει «όχι» στο κακό και στην αμαρτία, τι άλλο κάνει παρά να ενισχύει και να δυναμώνει τη θέληση του; Όταν αρνείται να ικανοποιήσει την παράνομη επιθυμία και προτροπή του φίλου του ή του γνωστού του, τι άλλο κάνει παρά να ισχυροποιεί τη θέληση του;
Όταν επιβάλλεται στον εαυτό του και δεν υποχωρεί στα πάθη του και στις αμαρτωλές του αδυναμίες, τι άλλο κάνει παρά να δημιουργεί μία χαλύβδινη θέληση; Όταν στην ώρα του πειρασμού εφαρμόζει το λόγο της Αγίας Γραφής: «άντίστήτε τω διαβάλω καί φεύξεται άφ' υμών» (Ίακ. δ' 7), τι άλλο κάνει και τι άλλο αποκτά παρά μια θέληση ισχυρή και ακατάβλητη; Αν θέλεις, και την ώρα που νηστεύει και επιβάλλει μόνος του θεληματικά στον εαυτό του αυτή τη μικρή στέρηση της τροφής, τι άλλο κάνει παρά να δημιουργεί ένα δυνατό χαρακτήρα και μια ατσάλινη θέληση; Κι όταν σκέπτεται, ότι αγωνίζεται για την αιώνια σωτηρία του και ότι ο αγώνας του είναι ο πιο ιερός και άγιος αγώνας και γι' αυτό είναι έτοιμος να θυσιάσει τα πάντα, δεν αποδεικνύει μ' αυτό τον τρόπο, ότι διαθέτει πραγματικά μια αδάμαστη και αδούλωτη θέληση; Τι έλεγε και τι προέτρεπε τους χριστιανούς της εποχής του ο άγιος Κύριλλος Ιεροσολύμων; «Νευρώσωμεν τήν διάνοιαν συντείνωμεν τήν ψυχήν έτοιμάσωμεν τήν καρδίαν περί ψυχής τρέχομεν περί αιωνίων πραγμάτων έλπίζομεν». Και αγωνίζεται για όλα αυτά ο χριστιανός όχι από τυφλή υποταγή, ούτε από ανάγκη που του επιβάλλεται άνωθεν, αλλά ύστερα από προσωπική και ελεύθερη σκέψη και απόφαση, με την ελεύθερη βούληση του. Όπως υπογραμμίζει ο Μ. Βασίλειος, «Θεώ τοίνυν ού τό ήναγκασμένον φίλον, αλλά τό έξ αρετής κατορθούμενον. 'Αρετή δέ έκ προαιρέσεως καί ούκ έξ ανάγκης γίνεται»'. Δηλαδή, στο Θεό δεν είναι αρεστό αυτό που γίνεται εξ ανάγκης, αλλά αυτό που κατορθώνει κανείς εξ αρετής. Και η αρετή γίνεται και κατορθώνεται από την ελεύθερη βούληση και προαίρεση και όχι από ανάγκη. Τι είπε άλλωστε ο Χριστός;
«Όστις θέλει οπίσω μου έλθεϊν...» (Ματθ. ιστ' 24, Μάρκ. η' 34). Και μόνο αυτή η διακήρυξη του Χριστού, που έχει θείο και αιώνιο κύρος, είναι ικανή να πείσει τον καθένα, ότι το αν θα ακολουθήσουμε το δρόμο του Χριστού και της αρετής, εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από την προαίρεση μας και από την ελεύθερη θέληση μας. Αλλά για να μη μένουμε μόνο στα λόγια και στις θεωρίες, ας φέρουμε και ένα συγκεκριμένο παράδειγμα, που δείχνει παραστατικά και ανάγλυφα την ακατάβλητη δύναμη της θέλησης, που χαρίζει στον άνθρωπο η πίστη στο Θεό. Πρόκειται για τους Τρεις Παίδες της Π. Διαθήκης. Όταν ο Ναβουχοδονόσορ μαθαίνει, ότι αυτοί οι Τρεις Παίδες δεν προσκύνησαν το χρυσό άγαλμα του, τους καλεί και τους συμβουλεύει να πέσουν και να προσκυνήσουν τη χρυσή εκείνη εικόνα. Διαφορετικά, τους λέει, αυτή την ώρα θα ριχθήτε «εις τήν κάμινον τοϋ πυρός τήν καιομένην. Καί τίς έστι Θεός, ός έξελεϊται υμάς έκ των χειρών μου;» Και τότε ποιος Θεός είναι εκείνος που θα μπορέσει να σας σώσει από τα χέρια μου; Μπροστά σ' ένα τέτοιο φοβερό βασιλιά, που δεν τό 'χει σε τίποτε να βάζει τον εαυτό του πάνω και απ' αυτό το Θεό, θά 'ταν εντελώς ανθρώπινο και ασφαλώς δικαιολογημένο οι τρεις εκείνοι νέοι να αισθανθούν Τέτοιο φόβο και τρόμο, ώστε να υποκύψουν στη βασιλική διαταγή. Παρόλα αυτά, οι τρεις αυτοί ευσεβείς νέοι μένουν άφοβοι και ατάραχοι μπροστά σε κείνον τον τρομερό βασιλιά την ώρα μάλιστα που εξαπέλυε κεραυνούς και απειλές μέσα στον έξαλλο θυμό του. Και με ένα ψυχικό μεγαλείο, που δεν θα μπορούσε κανείς να μη θαυμάσει, ανεξάρτητα αν είναι πιστός ή άπιστος, οι τρεις νέοι απαντούν: Δεν έχουμε ανάγκη να σου απαντήσουμε εμείς για το ζήτημα αυτό. Υπάρχει ο Θεός μας στους ουρανούς, τον οποίον εμείς λατρεύουμε και που είναι δυνατός να μας φυλάξει από την αναμμένη κάμινο του πυρός και να μας σώσει από τα χέρια σου, βασιλιά. «Καί έάν μή, γνωστόν έστω σοι, βασιλεϋ, δτι τοις θεοΐς σου ού λατρεύομεν καί τη εΐκόνι, ή έστησας, ού προσκυνοϋμεν» (Δανιήλ Γ' 18). Αλλά κι αν ο Θεός μας δεν θελήσει να μας λυτρώσει από το αναμμένο καμίνι, σου καθιστούμε γνωστό, βασιλιά, ότι τους θεούς σου ΔΕΝ τους λατρεύουμε και το χρυσό άγαλμα που έστησες ΔΕΝ το προσκυνούμε! Θύμωνε και φώναζε και διάταζε όσο θέλεις. Στις ανόσιες προσταγές σου δεν πρόκειται ποτέ να υποκύψουμε και να συμμορφωθούμε. Και κάνε ό,τι θέλεις. Ποιος μπορεί να μη θαυμάσει την ακατάβλητη θέληση και την άφθαστη γενναιότητα των τριών εκείνων ευσεβών νέων; Και ποιος μπορεί να αρνηθεί ότι η πίστη στο Θεό ήταν εκείνη που τους ενέπνεε αυτό το θάρρος και αυτή τη γενναιότητα; Νά πόσο ενισχύει και πόσο ισχυροποιεί τη θέληση των ανθρώπων η πίστη στο Θεό! β) Για την επιμονή στην επιδίωξη σκοπών, που δεν είναι τίποτε άλλο παρά η ψυχική καρτερία και το ψυχικό σθένος στην πράξη και στις συγκεκριμένες δυσκολίες, τι να πω; Μα εκείνο ακριβώς που χαρακτηρίζει το γνήσιο χριστιανό είναι η ψυχική καρτερία και το ψυχικό σθένος. Μόλις πριν από λίγο ανέφερα το παράδειγμα των Τριών Παίδων. Δεν δειλιάζουν μπροστά στις απειλές του φοβερού εκείνου βασιλιά, του Ναβουχοδονόσορα.
Προτιμούν να ριχθούν στο αναμμένο καμίνι παρά να αρνηθούν την πίστη τους στο Θεό. Το ίδιο ακριβώς δεν έκαναν και όλοι οι Μάρτυρες της πίστης μας; Δέχονται με θαυμαστό ηρωισμό και με απαράμιλλη γενναιότητα να υποβληθούν στα πιο τρομερά βασανιστήρια και στον πιο φρικτό θάνατο προκειμένου να μείνουν «πιστοί» στο Θεό. Προκειμένου να εφαρμόσουν το «γίνου πιστός άχρι θανάτου καί δώσω σοι τόν στέφανον της ζωής» (Άποκ. β' 10). Και δεν ήταν ένας και δύο οι Μάρτυρες, αλλά μυριάδες και εκατομμύρια. Ούτε ήταν μόνο λευκασμένοι γέροντες, αλλά και νέοι πάνω στο άνθος της ηλικίας τους. Αν δεν μαρτυρεί λοιπόν άφθαστη ψυχική καρτερία και απαράμιλλο ψυχικό σθένος το να θυσιάσει κανείς και αυτή τη ζωή του για το «πιστεύω» του και για κάποιο ανώτερο σκοπό της ζωής του, τότε τι άλλο μπορεί να χαρακτηρισθεί έτσι; Ο χριστιανός λοιπόν δεν «τα παρατάει» με την πρώτη δυσκολία, ούτε προδίδει την πίστη του στον πρώτο πειρασμό. Στα βάθη της ψυχής του αντηχούν τα λόγια του Χριστού: «Ό δέ ύπομείνας εις τέλος ούτος σωθήσεται» (Ματθ. ι' 22). Όποιος θα υπομείνει μέχρι το τέλος, αυτός θα απολαύσει την αιώνια σωτηρία του. Η υπομονή δεν είναι μία από τις βασικές αρετές του χριστιανού; Τι διαβάζουμε στην προς Εβραίους επιστολή; «'Υπομονής έχετε χρείαν, ίνα τό θέλημα τοϋ Θεού ποιήσαντες κομίσησθε τήν έπαγγελίαν» (Έβρ. ι' 36). Δηλαδή, έχετε ανάγκη από υπομονή, ώστε εξακολουθώντας να μένετε πιστοί στο θέλημα του Θεού να λάβετε την αμοιβή, που έχει υποσχεθεί ο Θεός. «Μέχρι τέλους»!
Θα αγωνίζομαι μέχρι να κλείσω τα μάτια μου! Μέχρι την τελευταία μου αναπνοή θα αγωνίζομαι «τόν καλόν αγώνα της πίστεως» (Α' Τιμοθ. στ' 12). Αυτό είναι το σύνθημα, αυτή είναι και η ιερή απόφαση και υπόσχεση κάθε αληθινού χριστιανού. Να μείνει χριστιανός, να μείνει πιστός και αφοσιωμένος στο Χριστό και στο άγιο θέλημα Του «μέχρι τέλους». Δεν είναι λοιπόν αυτό επιμονή στην επιδίωξη σκοπών και ψυχική καρτερία; Και δεν τον βοηθεί έτσι η χριστιανική πίστη και ζωή να δείχνει επιμονή και στους άλλους «σκοπούς» της ζωής του, όπως και στις βιοτικές δυσκολίες του; γ) Για την πιστότητα του χριστιανού δεν χρειάζεται να αναφέρω τίποτε. Και μόνο το ότι ο χριστιανός ονομάζεται «πιστός», αρκεί για να δείξει την πιστότητα και την αξιοπιστία του. Ένας άνθρωπος που είναι έτοιμος να θυσιάσει και αυτή τη ζωή του, για να μείνει «πιστός» στο Θεό, θα μπορέσει να δειχθεί «πιστός» και στη σύζυγο του (ή στο σύζυγο της), στο φίλο του, στο συνέταιρο του. Θα μπορέσει να φανεί «πιστός» στις υποσχέσεις του. Άλλωστε η πιστότητα στηρίζεται πάνω στην ευθύτητα και στην ειλικρίνεια. Και ο χριστιανός την ευθύτητα και την ειλικρίνεια την έχει εγκολπωθεί και δεν την προδίδει ποτέ. δ) Για το αίσβημα της προσωπικής ικανότητας στο χριστιανό θεωρώ αρκετό να σημειώσω δύο μόνο διακηρύξεις από την Καινή Διαθήκη.
Η μία είναι του Ευαγγελιστή Ιωάννη, που γράφει στους χριστιανούς νέους της εποχής του: «"Εγραψα ύμΐν, νεανίσκοι, ότι ισχυροί έστε καί ό λόγος τοϋ Θεού έν ύμΐν μένει καί νενικήκατε τόν πονηρόν» (Α' Ίωάν. β', 14). Δηλαδή, σας έγραψα, νέοι μου, γιατί παρά το νεαρό της ηλικίας σας είσθε ισχυροί στην ψυχή και ο λόγος του Θεού μένει μέσα σας και έχετε νικήσει τον πονηρό διάβολο. Η δεύτερη διακήρυξη είναι τα μεγαλειώδη εκείνα λόγια του ουρανοβάμονος απ. Παύλου: «Πάντα ισχύω έν τω ένδυναμοϋντί με Χριστώ» (Φιλιπ. δ', 13). Όλα τα επιτυγχάνω κι όλα τα κατορθώνω με τη δύναμη του Χριστού. Αν αναλογισθείς, ότι ο απ. Παύλος κατέκτησε κυριολεκτικά τον τότε γνωστό κόσμο με τους πνευματικούς του αγώνες, παρά το γεγονός ότι δεν διέθετε καμία υλική δύναμη και υποστήριξη και παρά τους πολλούς και φοβερούς εχθρούς, που είχε να αντιμετωπίσει, τότε θα αντιληφθείς, ότι τα παραπάνω λόγια του απ. Παύλου δεν είναι «κούφια λόγια», αλλά χειροπιαστή πραγματικότητα. Για όλα αυτά ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος χαρακτηρίζει τον απ. Παύλο «ουρανομήκη ψυχή». Τόσο άφθαστο εύρισκε το ψυχικό μεγαλείο και τόσο ανυπέρβλητη ένιωθε την ψυχική δύναμη του απ. Παύλου. Αλλά και κάθε χριστιανός με τη ζωντανή πίστη του μπορεί «να κατεβάζει τη δύναμη του ουρανού στη γη», αφού δεν έλαβε «πνεύμα δειλίας, αλλά δυνάμεως» (Β' Τιμοθ. α', 7). Γιατί συνδέοντας τον εαυτό του με τον Παντοδύναμο Θεό, μπορεί να αντλεί αστείρευτη και ανεξάντλητη πνευματική δύναμη, με την οποία κατορθώνει έργα μεγάλα και θαυμαστά, που ξεπερνούν πραγματικά τα όρια της ανθρώπινης φύσης.
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΧΤΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Δ. ΜΠΕΚΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
(Η αναφαίρετη προίκα του παιδιού σου: Η ψυχική αυτονομία και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της Ψυχολόγου Σπυριδούλας Ευαγγέλου Λέκκου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου