Χτίσε τήν προσωπικότητα του παιδιού σου
Αρχιμανδρίτου Διονυσίου Δ. Μπέκου
7. ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΓΑΠΗ
Η σπουδαιότερη και ανώτερη ψυχική δύναμη, το βασικότερο και πολυτιμότερο γνώρισμα και προσόν ενός ανθρώπου, που διαθέτει πλήρη ψυχική αυτονομία, ακμαία ψυχική υγεία και δυνατή προσωπικότητα είναι η ικανότητα να δίνει και να προσφέρει. Είναι η διάθεση, η δυνατότητα και η ικανότητα να δίνει, να προσφέρει, να εξυπηρετεί, να βοηθεί και να συμπαρίσταται σε κάθε άνθρωπο που έχει κάποια ανάγκη. Είναι αυτό που με άλλα λόγια το λέμε κοινωνικό αίσθημα, κοινωνικό ενδιαφέρον, αλληλεγγύη και αλτρουισμό. Είναι αυτό για το οποίο όλοι διψάμε και από το οποίο όλοι έχουμε απόλυτη ανάγκη: Είναι η αγάπη η γνήσια και ανιδιοτελής. Είναι χαρακτηριστικά τα υπέροχα λόγια της Αντιγόνης στην αρχαία τραγωδία του Σοφοκλή: «Οϋτοι συνέχθειν, αλλά συμφιλεΐν έφυν». Ύστερα λοιπόν από κάποια επιτυχία του παιδιού σου, ακόμη και την πιο μικρή, μην τσιγκουνευτείς να του πεις ένα καλό λόγο και μη διστάσεις να το επαινέσεις με όλη σου την καρδιά. Δείξε του τη χαρά σου, ακόμη, αν είναι πρέπον και άξιον, δείξε του και αυτόν το θαυμασμό σου για την επιτυχία του και το κατόρθωμα του. Όπως κάθε φυσιολογικός άνθρωπος, έτσι και το παιδί σου διψάει κυριολεκτικά για εκτίμηση, για αναγνώριση και για θαυμασμό. Και όταν αυτή η εκτίμηση και ο θαυμασμός δεν προέρχονται απλώς από ένα συνομήλικο του, αλλά από ένα πρόσωπο «σημαντικό» για το παιδί, όπως είναι η μάνα και ο πατέρας του, τότε αυτή η εκτίμηση και ο θαυμασμός γίνονται δυνατοί μοχλοί, που σπρώχνουν το παιδί προς τα εμπρός και προς τα πάνω, του δίνουν μεγάλη ώθηση για ψυχική ανάπτυξη και ολοκλήρωση και συντελούν στο να αποκτήσει θετική εικόνα για τον εαυτό του, να ενισχύσει την αυτοπεποίθηση του και να δημιουργήσει μία δυνατή και ολοκληρωμένη προσωπικότητα.
Γνωρίζεις βέβαια πολύ καλά, ότι η ψυχική αυτονομία και η δυνατή προσωπικότητα δεν είναι κάποιο λαχείο, που μπορεί να «τύχει» στο παιδί σου τη στιγμή, που εκείνο βρίσκεται ξαπλωμένο στο κρεβάτι του ή κάθεται αναπαυτικά στην πολυθρόνα του. Ούτε πάλι είναι δυνατό, όπως αφήνεις στο παιδί σου με συμβόλαιο ένα χτήμα, ένα οικόπεδο ή ένα σπίτι, να του αφήσεις κληρονομιά, πάλι με συμβόλαια, ένα μέρος από την ψυχική σου δύναμη ή ένα κομμάτι από την προσωπικότητα σου! Αν δεν αγωνισθεί το ίδιο το παιδί σου, για να αποκτήσει ψυχική αυτονομία και δυνατή προσωπικότητα, τότε κανείς άλλος δεν θα μπορέσει να του δώσει ή να του χαρίσει τα ανεκτίμητα αυτά αγαθά. Γιατί χωρίς καμία αμφιβολία η δυνατή προσωπικότητα αποκτάται μόνο με προσωπική προσπάθεια και με προσωπικό αγώνα. Όπως πολύ εύστοχα παρατηρεί ο Έριχ Φρομ, «μόνο η συνεχής επαγρύπνηση, δραστηριότητα και προσπάθεια είναι δυνατόν να μας κάμουν να μην αποτύχουμε στο μόνο έργο που έχει σημασία: στην ανάπτυξη των δυνάμεων μας μέσα στα όρια που θέτουν οι νόμοι της ύπαρξης μας». Όπως υπογραμμίζει ο Alexis Carrel (Αλέξις Καρρέλ), «έχει διαπιστωθή άμεσα από την παρατήρησι πως οι φυσιολογικές και πνευματικές λειτουργίες βελτιώνονται με την χρήσι. Η προσπάθεια είναι απαραίτητη για την αρίστη ανάπτυξι του ατόμου.
Η διάνοια και το ηθικό συναίσθημα ατροφούν, όπως οι μύες, από την έλλειψι ασκήσεως». Και συνεχίζει ο Carrel: «Πρέπει προπαντός να τηρήται ο νόμος της προσπάθειας. Ο εκφυλισμός του σώματος και της ψυχής είναι η τιμή που θα πληρώσουν όλοι εκείνοι άτομα είτε φυλές που ξεχνούν αυτόν τον νόμον. Αυτήν την ανάγκη... Οι σύγχρονοι άνθρωποι χρειάζονται πολύ περισσότερο την νευρική ισορροπία, την ευφυΐα, την αντοχή στον κόπο και την ηθική δύναμι, παρά την μυϊκή ισχύ. Η απόκτησις των ιδιοτήτων αυτών δεν μπορεί να γίνη χωρίς προσπάθεια και χωρίς πάλη». Μη διστάζεις λοιπόν και μη φοβάσαι ν' αφήνεις το παιδί σου να παίζει όμορφα και χαρούμενα με τ' άλλα παιδιά είτε στο σπίτι σου είτε στη γειτονιά είτε στη θάλασσα και το βουνό είτε κάπου αλλού. Γιατί παιδί που δεν παίζει, θα πει πως έχει κάποια σοβαρή οργανική ή ψυχική πάθηση. Όπως τονίζει ο Schiller (Σίλλερ), «το παιδί δεν είναι δυνατό να εξελιχθεί σε τέλειο άνθρωπο, παρά μόνο όταν παίζει». Γενικά, πολλοί είναι εκείνοι που δέχονται την ψυχική ανάπτυξη του παιδιού, «ως μίαν εξέλιξιν ρυθμικήν δια μέσου κρίσεων, αι οποίαι διαδέχονται περιόδους ηρέμου, κατά κανόνα, αφομοιώσεως». Στην ηλικία των δυόμισι ετών περίπου το μικρό παιδί είναι ένας σωστός αντάρτης. Η συμπεριφορά του χαρακτηρίζεται από τη συνεχή αντίδραση και αντίσταση στη θέληση και στις εντολές της μάνας και του πατέρα του.
Ένας σωστός αναρχικός δυόμισι ετών! «Την κλασική εικόνα του παιδιού του κατακόκκινου από θυμό, που έχει στηλώσει τα πόδια του και το τραβά από το χέρι μια μητέρα τρομερά ενοχλημένη, την εικόνα αυτή μας τη δίνει στην ηλικία που έχει τώρα, των δυόμισι ετών. Αρνείται να φάει, να κοιμηθεί, δεν ξέρει πια να πει «ναι», λέει «όχι» σε όλους: «Θέλεις να παίξεις;... να βγεις;... να κάνεις μπάνιο;...» Πάντα «Όχι!... Όχι!...». Η κραυγή όμως που ακολουθεί τα εξηγεί όλα: «Εγώ μόνος μου! Εγώ μόνος μου!» Λέει «όχι», γιατί θα ήθελε να μπορεί να αποφασίσει μόνο του για ό,τι θα κάνει, για να το κάνει χωρίς βοήθεια π.χ. ν' αποφασίσει ότι είναι η ώρα του μπάνιου και να γδυθεί μόνο του. Λοιπόν, δεν μπορεί ακόμη να φθάσει σ' αυτό το σημείο, η μητέρα του πρέπει να το βοηθήσει. Κλαίει απ' το κακό του' είναι η σκηνή, η κλασική σκηνή. Αυτό είναι το δράμα του παιδιού των 2,1/23 ετών. Ανακάλυψε ότι είναι κάποιος και το διαλαλεί. Το γεγονός αυτό του δίνει τη γεύση της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας. Έχει ακόμη μεγάλη ανάγκη από τη μητέρα του (άλλωστε δεν αισθάνεται ασφάλεια μακριά της). Τότε τα βάζει μαζί της επειδή του είναι ακόμη τόσο αναγκαία, τα βάζει και με τον εαυτό του γιατί είναι ακόμη τόσο εξαρτημένο». Αν δεν γνωρίζει κανείς τι ακριβώς συμβαίνει στην ψυχή του παιδιού των δυόμισι ετών, είναι δυνατόν σε κάθε του άρνηση και σε κάθε του αντίσταση και αντίδραση να σκεφθεί: Ακόμη δεν βγήκε «από τ' αυγό» και άρχισε να μου λέει «όχι» και να μου κάνει «σκηνές»; Αμ, θα του δείξω εγώ! Και σε κάθε άρνηση και αντίδραση «να του ρίχνει ένα γερό ξύλο»!
Σε βεβαιώνω, ότι κάτι τέτοιο θα ήταν ό,τι πιο καταστρεπτικό θα μπορούσε να κάνει μια μάνα κι ένας πατέρας στο παιδί του των δυόμισι ετών. Θα πρέπει λοιπόν να γνωρίζεις ότι το παιδί σου των δυόμισι ετών δεν αμφισβητεί καθόλου την πατρική ή τη μητρική σου εξουσία. Όταν λέει «όχι» σε κάποια επιθυμία ή εντολή σου, δεν το κάνει καθόλου, γιατί δεν σε «λογαριάζει» ή γιατί θα ήθελε ίσως να σε στενοχωρήσει... ή να σε «εκδικηθεί» για το «ξύλο», που τού έδωσες, ή γιατί δεν τού έκανες κάποιο χατίρι του. Το μικρό παιδί των δυόμισι ετών για πρώτη φορά ανακαλύπτει το δικό του ΕΓΩ. Για πρώτη φορά καταλαβαίνει και νιώθει το παιδί αυτό, ότι είναι κάτι διαφορετικό και ξεχωριστό από τη μαμά και το μπαμπά. Ότι είναι κι αυτό ένα ιδιαίτερο και ξεχωριστό ΠΡΟΣΩΠΟ, με τα δικά του αισθήματα, τις δικές του λύπες και χαρές, τη δική του θέληση, τη δική του σκέψη και επιθυμία. Αυτή η ανακάλυψη του ατομικού του ΕΓΩ, αυτή η συνειδητοποίηση της προσωπικής και ατομικής του ύπαρξης, αυτή η «αυτοσυνειδησία» του, γεμίζει το παιδί με περηφάνεια και χαρά. «Μόλις πριν από 30 μήνες ήταν ένα βρέφος που δεν είχε περισσότερη συνείδηση για την ύπαρξη του από όσο έχει ένα έπιπλο, που δεν διέκρινε τον εαυτό του από σας, που αγνοούσε ότι το χέρι που κοίταζε με θαυμασμό ήταν το δικό του, που δάγκωνε το πόδι του σαν να ήταν ένα αντικείμενο, κι όταν άκουγε να προφέρεται το όνομα του από κάποιον απείχε πολύ από το να καταλάβει ότι επρόκειτο για τον εαυτό του. Χρειάστηκαν 30 περίπου μήνες στο μωρό για να αποκτήσει συνείδηση ότι υπήρχε, για να ξέρει ότι είχε ένα σώμα με χέρια και πόδια, για να ανακαλύψει τι μπορούσε να κάνει και για να διακρίνει ότι είχε ένα πνεύμα ικανό να συλλογίζεται, να θυμάται και να θέλει». Θα ονειρεύεσαι ασφαλώς και θα λαχταράς να δεις μια μέρα το παιδί σου να διαθέτει μια θέληση ισχυρή και μια ψυχή και μια προσωπικότητα δυνατή. Μάθε λοιπόν ότι τώρα, στα δυόμισι χρόνια του, το παιδί σου αρχίζει να αποκτά δική του θέληση και δική του προσωπικότητα.
Γι' αυτό αρχίζει να λέει «όχι» και να φωνάζει να κάνει «μόνο» του το καθετί που το αφορά. Αν δεν εμποδίσεις κι αν δεν «σπάσεις» τη θέληση του, που μόλις φυτρώνει, αν δεν «λυγίσεις» κι αν δεν «σπάσεις» τη θέληση του και την προσωπικότητα του τώρα, που φανερώνεται για πρώτη φορά, με την αυταρχικότητα σου, τις απαγορεύσεις σου και τις παράλογες τιμωρίες σου, θα μπορέσει το παιδί σου να αποκτήσει μια δυνατή θέληση και μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Όπως χάρηκε η μητέρα, όταν το έμβρυο, που έφερε μέσα στα σπλάχνα της και τρεφόταν από το αίμα της σαν παράσιτο, χωρίσθηκε από το σώμα της και με τη γέννηση του άρχισε να αναπτύσσει τις δικές του σωματικές δυνάμεις και να έχει τη δική του σωματική ζωή, έτσι θα πρέπει να χαρεί και τώρα, όταν ακούει τα πρώτα «όχι» του μωρού της, γιατί με τον τρόπο αυτό συντελείται η «ψυχική γέννηση» του μωρού της. Όταν έκοβαν τον ομφάλιο λώρο του νεογέννητου βρέφους, η μάνα και ο πατέρας του ήταν γεμάτοι χαρά, γιατί έφεραν έναν καινούργιο άνθρωπο στον κόσμο. Έτσι θα πρέπει να χαρούν οι γονείς και τώρα, που βλέπουν και ακούνε, ότι το μωρό τους αρχίζει να έχει δική του θέληση και δική του προσωπικότητα. Πίσω από τα «όχι» και τα παροδικά πείσματα του μωρού τους οι γονείς θα πρέπει να βλέπουν την ψυχικήγέννηση του παιδιού τους και τη θεμελίωση της προσωπικότητας του. Ενώ λοιπόν θα έπρεπε να χαρούν οι γονείς, όταν ακούνε τις πρώτες αρνήσεις του παιδιού τους, που δείχνουν την ψυχική του γέννηση και τη θεμελίωση της προσωπικότητας του, πολλές φορές οι γονείς «αντί να χαρούν και να χειριστούν με επιδεξιότητα τις πρώτες αυτές αντιρρήσεις του παιδιού στην παντοδυναμία τους, φέρονται αυστηρά ή και επιθετικά. Διαισθάνονται, σωστά, ότι αρχίζει να εκδηλώνεται η χειραφέτηση του παιδιού, την οποία κατά βάθος φοβούνται. Όμως, ο άσχημος τρόπος αντίδρασης τους είναι δυνατόν να αναστείλει την αποδεσμευτική ορμή του παιδιού. Το παιδί, ενδοβάλλοντας το μίσος των γονιών του, είναι δυνατόν να μη ζητήσει ποτέ πια την αποκόλληση και κοινωνικοποίηση του. Είναι ακόμη δυνατόν, το Εγώ του παιδιού, (πριν καλάκαλά αποπλεύσει το Εγώ προς το Άλλο), να νιώσει ισχυρότατο φόβο για τον Άλλον ή το Συ» Μια τέτοια άσχημη αντίδραση των γονιών στα πρώτα «όχι» του μωρού τους, μια προσπάθεια των γονιών να σπάσουν και να λυγίσουν με τον πιο σκληρό τρόπο την αντίσταση του μωρού στη θέληση τους, για να το μάθουν τάχα να είναι «υπάκουο» παιδί, μπορεί να έχει σαν αποτέλεσμα κυριολεκτικά την ψυχική καταστροφή του παιδιού τους.
Ένα τέτοιο μωρό μπροστά στο φόβο και στον τρόμο, που του προκαλούν οι αυστηροί και αυταρχικοί γονείς του, μπορεί να μη θελήσει «να γεννηθεί ψυχικά», αλλά να μείνει για πάντα εξαρτημένο ψυχικά από τους γονείς του. Με άλλα λόγια, ένα μωρό που στην πρώτη ανακάλυψη του ΕΓΩ του και στην πρώτη δειλή έκφραση της θέλησης του, θα αντιμετωπίσει τη σκληρότητα και την τιμωρία των γονιών του, και μάλιστα όχι μια και δυο φορές, αλλά συνεχώς και επανειλημμένως, είναι δυνατόν να «μη θελήσει να μεγαλώσει ποτέ». Αφού το να έχεις «δική σου θέληση» και δική σου προσωπικότητα είναι τόσο «κακό», γι' αυτό και οι γονείς του το τιμωρούν τόσο σκληρά, το μωρό αυτό «ασυνείδητα» μπορεί να αποφασίσει να μην αποκτήσει ποτέ δική του θέληση και δική του προσωπικότητα, για να εξασφαλίσει έτσι την αγάπη των γονιών του, που την έχει τόσο πολύ ανάγκη. Έτσι το παιδί αυτό γίνεται δέκα ετών, δεκαπέντε ετών, είκοσι ετών, αλλά ψυχικά μένει συνεχώς «μωρό»! Είναι ένα αιώνιο «μωρό». Και αιτία της δυστυχίας αυτού του παιδιού είναι κατά κανόνα οι γονείς του, η μάνα του ή ο πατέρας του, με την άστοχη, άσχημη και αψυχολόγητη συμπεριφορά τους απέναντι στην πρώτη εμφάνιση και εκδήλωση της θέλησης και της προσωπικότητας του παιδιού τους.
Ένα τέτοιο μωρό, με σπασμένη τη θέληση και στραπατσαρισμένη την προσωπικότητα του από τις φοβέρες, τις απειλές και τις ανήκουστες και παράλογες τιμωρίες των γονιών του, καθώς μεγαλώνει γίνεται ένα αξιολύπητο πλάσμα, ένας άβουλος άνθρωπος, χωρίς καμιά όρεξη για δουλειά, για πρόοδο και χαρά. Ένα τέτοιο παιδί είναι καταδικασμένο εκ των προτέρων σε κάθε αποτυχία, στο σχολείο, στη δουλειά, στην κοινωνία, παντού. Ίσως να σκέπτονται οι γονείς του, ότι «τους ήτανε γραφτό» ή ότι ήταν «τυχερό» να έχουν ένα τέτοιο δυστυχισμένο και αποτυχημένο παιδί. Η αλήθεια όμως είναι, ότι σε ένα μεγάλο βαθμό είναι αυτοί οι ίδιοι, που κατέστρεψαν το παιδί τους, του έσπασαν τη θέληση του και του εξασφάλισαν την αποτυχία! Γνώρισα προσωπικά ένα τέτοιο παιδί, που δεν είχε να παρουσιάσει στη ζωή του τίποτε άλλο από φόβους, δειλίες και αποτυχίες με αποτέλεσμα να μην έχει καμία όρεξη για τη ζωή και να λέει σε συγγενείς και φίλους, ότι σύντομα θα πεθάνει! Όταν τελείωσε με χίλια βάσανα το τριτάξιο Γυμνάσιο, στις ερωτήσεις των γονιών του, αν θα ήθελε να συνεχίσει το σχολείο ή να πάει σε Τεχνική Σχολή ή να πάει κοντά σ' ένα τεχνίτη για να μάθει τέχνη, η απάντηση του αγοριού μας ήταν: Δεν θέλω... Δεν μου αρέσει... Δεν μπορώ!... Και βέβαια, πώς να θέλει και πώς να μπορεί, όταν η θέληση του ήταν σπασμένη και η προσωπικότητα του τσακισμένη από τα πιο μικρά παιδικά του χρόνια και μάλιστα από τους ίδιους τους γονείς του;
Ήταν τότε 17 ετών, πάνω στο άνθος της ηλικίας του, και όμως το αγόρι μας αυτό ήταν ένα άβουλο και αξιοθρήνητο πλάσμα. Οι ψυχίατροι και οι ψυχολόγοι, στους οποίους έγινε τακτικός πελάτης, δεν μπόρεσαν μέχρι στιγμής, απ' όσα γνωρίζω, να του προσφέρουν καμία ουσιαστική βοήθεια. Αν θέλεις λοιπόν, το πραγματικό καλό του παιδιού σου και αν δεν έχεις καμία όρεξη να το πηγαίνεις αργότερα σε ψυχιάτρους και ψυχολόγους, τότε στην ηλικία των δυόμισι ετών, όταν εκείνο δειλά δειλά πάει να αποκτήσει τη δική του θέληση και τη δική του προσωπικότητα και σου λέει τα πρώτα του «όχι» και σου φέρνει τις πρώτες αντιρρήσεις, μην «κολλήσεις» σ' αυτά τα «όχι» και σ' αυτές τις αντιρρήσεις του παιδιού σου και μη θελήσεις να του φερθείς εγωιστικά, σπάζοντας και λυγίζοντας τις αντιρρήσεις και τη θέληση του παιδιού σου. Γιατί τότε εσύ ο ίδιος (ή εσύ η ίδια) θα έχεις καταστρέψει το παιδί σου με όλη τη σημασία της λέξης και θα του έχεις ετοιμάσει ένα μέλλον δυστυχισμένο και αξιοθρήνητο. Στην ηλικία αυτή των δυόμισι και τριών ετών με τις αρνήσεις και τις αντιρρήσεις του το μωρό σου βάζει τα θεμέλια της ψυχικής του αυτονομίας και της προσωπικότητας του. Αν με τον τρόπο σου και τη συμπεριφορά σου «στηρίξεις» αυτά τα θεμέλια της ψυχικής αυτονομίας του παιδιού σου, θα του εξασφαλίσεις ένα μέλλον λαμπρό και ευτυχισμένο. Αν όμως από παρεξήγηση ή από πείσμα και εγωισμό διαλύσεις και καταστρέψεις αυτά τα «θεμέλια» της ψυχικής ανεξαρτησίας του παιδιού σου, τότε θα του έχεις ετοιμάσει μια ζωή γεμάτη αποτυχίες, λύπες και δάκρυα. Όπως τονίζει ο Ψυχίατρος Ν. Δρακουλίδης, «στην περίοδο αυτή η προσοχή πρέπει να γίνει στην αποφυγή συγκρούσεων του ΕΓΩ του παιδιού με το ΕΓΩ της μητέρας. Η μητέρα πρέπει περισσότερο να πειθαρχήσει το ΕΓΩ της για να βοηθήσει την ανάπτυξη του ΕΓΩ του παιδιού της, χωρίς ν' αποκλείει ένα «όχι» 199 χαμογελαστό, αλλά και χωρίς να δημιουργεί αναστολή των φυσιολογικών παρορμήσεων. Δεν πρέπει να ευνοηθεί ο εγωκεντρισμός, αλλά πρέπει να αποκλειστεί και ο ακρωτηριασμός του Εγώ με καθετί το αρνητικό που, ανάλογα με την ιδιοσυστασία του παιδιού, θα μπορούσε να δημιουργήσει φοβία και αναστολή ή ανταρσία και ανυπακοή, από αντίδραση.
Η στάση δηλαδή της μητέρας δεν πρέπει να είναι ούτε αρνητική και απαγορευτική ούτε υπερπροστατευτική και υποτακτική. Σχετικά με το τελευταίο πρέπει να είναι «διακριτικά βοηθητική» ώστε να ενθαρρύνει την αυτενέργεια του παιδιού». Θα πρέπει ακόμη να γνωρίζεις, πως κάθε «όχι» ή αντίδραση του παιδιού σου δεν είναι πάντοτε και ένα καπρίτσιο. Πολλές φορές όλα αυτά είναι η φυσιολογική τάση του παιδιού σου να μεγαλώσει και να επιβεβαιώσει την προσωπικότητα του, όπως πολύ ορθά παρατηρεί η Λωράνς Περνού. «Σήμερα καθώς το χτενίζετε, το παιδί θέλει να πάρει τη χτένα. "Εγώ μόνος μου" "Όχι, άφησε με να σε χτενίσω" "Όχι, εγώ". Φωνές, κλάματα. Είναι καπρίτσιο; Όχι. Η επιθυμία του παιδιού να χτενισθεί μόνο του, είναι φυσική, θεμιτή. Γιατί να μην το αφήσετε να το κάνει, κι εσείς να του σιάξετε ύστερα τα μαλλιά χωρίς μάλιστα να το καταλάβει; » Κι αν νομίζεις, ότι κάτι πρέπει να γίνει οπωσδήποτε, τότε μη χρησιμοποιείς την «κατά μέτωπο» επίθεση. «Για να αποφύγετε τη δυναμική αναμέτρηση μόνο ένα μέσο υπάρχει το λοξοδρόμισμα. Παράδειγμα: Μανώλη, έλα να πλύνεις τα χέρια. ΌχιΈλα γρήγορα. Όχι. Εδώ υπάρχουν δύο δρόμοι: ο ένας είναι το αδιέξοδο, όχιναι, όχιναι. Αναπόφευκτο αποτέλεσμα: ένα σκαμπίλι, κλάματα και ύστερα, αν το παιδί σας είναι βίαιο, ένας θυμός που υπάρχει κίνδυνος να κρατήσει πολύ και να κουράσει κι αυτό κι εσάς. Οπωσδήποτε, ένα γεύμα με λυγμούς. Ο άλλος δρόμος είναι ο πλάγιος, που πρέπει να τον διαλέξουμε πριν από τα κλάματα ή το θυμό, γιατί αλλοιώς το παιδί δεν ακούει πια τίποτε.
Καλά, θα πλύνουμε πρώτα τα χέρια της αρκούδας σου. Δεν είδες ποτέ αρκούδα να πλένει τα χέρια της; Κοίτα, κλπ. Προσωπική παραλλαγή (υπάρχουν πολλές): Όταν ήσουν μικρός δεν ήθελες να πλύνεις τα χέρια. Τότε σου έκανα έτσι, έτσι... Υποταγμένος ο Μανώλης, υπερήφανος που τον μεταχειρίζονται σαν μεγάλο, έδινε τα χέρια του χωρίς να το παίρνει είδηση». Έτσι, με τον όμορφο και πλάγιο αυτό τρόπο, χωρίς κατά μέτωπο επίθεση, και τα χέρια του μωρού σας πλένετε και τα κλάματα του προλαβαίνετε και το καπρίτσιο του αποφεύγετε και τα «θεμέλια» της ψυχικής του αυτονομίας τα διατηρείτε και τα «στηρίζετε»! Τέλος θα πρέπει να γνωρίζεις, ότι η περίοδος αυτή «του πρώτου παιδικού πείσματος» δεν διαρκεί παρά λίγους σχετικά μήνες. Λίγη υπομονή λοιπόν και οι συνεχείς αρνήσεις και αντιρρήσεις του παιδιού σου θα δώσουν τη θέση τους στη «χρυσή ηλικία των τριών χρόνων», που χαρακτηρίζεται από ψυχική ισορροπία και ευχάριστη ψυχική διάθεση του παιδιού σου. Λίγη υπομονή λοιπόν και οι δυσκολίες θα περάσουν γρήγορα.
5. ΤΟ «ΑΨΟΓΟ» ΠΑΙΔΙ
Ύστερα από όσα είπα προηγουμένως, ίσως θα ήθελες να με ρωτήσεις και να μου πεις: Καλά, και δεν θα ήταν καλύτερα να μη μου λέει «όχι» το μωρό μου και να μη μου φέρνει αντιρρήσεις, να μη μου κάνει πείσματα και καπρίτσια, να ακούει ό,τι του λέω και να είμαστε όλοι ήσυχοι και ήρεμοι και ευτυχισμένοι; Σ' αυτή λοιπόν την ερώτηση σου απαντώ κατηγορηματικά, ότι δεν θα ήταν καλύτερα! Γιατί ένα μωρό και ένα παιδί, που δείχνεται και παρουσιάζεται «τέλειο» και «άψογο», που δεν λέει ποτέ «όχι» στη μαμά του, που δεν φέρνει ποτέ αντίρρηση στο μπαμπά του, που είναι πάντοτε «φρόνιμο» και «υπάκουο», αν δεν σε πείραζε θα έλεγα, που είναι «πολύ φρόνιμο» και «υπερβολικά υπάκουο», ένα τέτοιο μωρό λοιπόν κι ένα τέτοιο παιδί δεν είναι κανονικό και φυσιολογικό, αλλά είναι άρρωστο ψυχικά. Η «φρονιμάδα» του αυτή και η υπερβολική του «υπακοή» θα πρέπει να σε ανησυχήσει και να διερωτηθείς, γιατί το παιδί σου να δείχνεται τόσο πολύ «φρόνιμο» και γιατί να έχει τόσο μεγάλη «υπακοή», αφού κάτι τέτοιο δεν παρουσιάζεται στα άλλα παιδιά της γειτονιάς και όλου του κόσμου. Είναι χαρακτηριστικό, ότι όλοι οι Παιδαγωγοί και όλοι οι Ψυχολόγοι, όταν έρχεται η στιγμή να μιλήσουν για το «άψογο», το «τέλειο» και το «υπερβολικά υπάκουο» παιδί, κρούουν «τον κώδωνα του κινδύνου» για την τραγική κατάσταση του αξιοθρήνητου αυτού πλάσματος και υπογραμμίζουν την τεράστια ευθύνη των γονιών του για το παιδί αυτό και για την κοινωνία ολόκληρη. Έτσι ο γάλλος Καθηγητής της Ψυχιατρικής 202 Maurice Porot (Μωρίς Πορό) διακηρύττει, ότι «το υπερβολικά φρόνιμο παιδί δεν είναι ένα παιδί φυσιολογικό» και ότι, «αν το παιδί έχει αφεθεί να το συντρίψουν, αν δεν έχει αντιδράσει, ο πίνακας τότε είναι τελείως διαφορετικός και βρίσκεται κανείς μπροστά στο «σύνδρομο του υπερβολικά φρόνιμου μικρού παιδιού», που δυστυχώς δεν ανησυχεί ποτέ τη μητέρα, η οποία φαίνεται πολύ ευτυχισμένη από τη φαινομενική τελειότητα του γιου της».
Εισαγωγή και δημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο :
ΧΤΙΣΕ ΤΗΝ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΙΔΙΟΥ ΣΟΥ
ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ Δ. ΜΠΕΚΟΥ ΑΡΧΙΜΑΝΔΡΙΤΟΥ
(Η αναφαίρετη προίκα του παιδιού σου: Η ψυχική αυτονομία και η ολοκληρωμένη προσωπικότητα)
ΠΡΟΛΟΓΟΣ της Ψυχολόγου Σπυριδούλας Ευαγγέλου Λέκκου
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988
Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια κειμένων και εικόνων έγινε απο τόν Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/
Αναρτήσεις
0 σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου