1 ΟΜΙΛΙΑ ΜΒ΄ Έξαναστάντες δε οί άνδρες έπέβλεψαν έπί πρόσωπον

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

1 ΟΜΙΛΙΑ ΜΒ΄ Έξαναστάντες δε οί άνδρες έπέβλεψαν έπί πρόσωπον Σοδόμων καί Γομόρρας.

α. Έμάθομεν έκ των χθες άνεγνωσμένων, άγαπητοί, τήν ύπερβολήν της του δικαίου φιλοξενίας· φέρε δή καί σήμερον τα έξης έπελθόντες, πάλιν καταμάθωμεν του πατριάρχου το φιλόστοργον καί συμπαθές. Έκάστην γαρ των άρετων μεθ' ύπερβολης ο δίκαιος ούτος έκέκτητο. Ούδε γαρ μόνον φιλόστοργος, ούδε φιλόξενος ήν καί συμπαθής, άλλα καί τας αλλας άρετας άπάσας μετα δαψιλείας έπεδείκνυτο. ’Άν τε γαρ ύπομονήν δέη έπιδείξασθαι, εύρήσεις αύτον εις αύτήν τήν ακραν κορυφήν άναβεβηκότα· αν τε ταπεινοφροσύνην, οψει πάλιν καί ένταυθα ούδενί παραχωρουντα, άλλα πάντας ύπερακοντίζοντα· καν πίστιν έπιδείξασθαι δέη, καί έν τούτω πάλιν μάλλον εύρεθήσεται των αλλων άπάντων εύδοκιμων. Καθάπερ γαρ εΐκών τις έμψυχός έστιν ή τούτου ψυχή, τα διάφορα της άρετης χρώματα έν έαυτή δεικνύουσα.

 Ποία ουν ήμιν ύπολείπεται λοιπον άπολογία, όταν ένος άνθρώπου πάσας τας άρετας έν έαυτω περιφέροντος, ήμεις ούτως έρημοι τυγχάνωμεν, ως μηδεμίαν άρετήν βούλεσθαι κατορθουν; Ότι γαρ ού παρα το μή δύνασθαι, άλλα παρα το μή βούλεσθαι έρημοι πάντων έσμεν των άγαθων, σαφής άπόδειξις το πολλούς των ομογενών ήμιν εύρειν διαλάμποντας έν άρετή. Καί αύτο δε τουτο, το τον πατριάρχην καί προ της χάριτος, καί προ του νόμου γεγονότα, οίκοθεν καί άπο της έν τή φύσει κειμένης γνώσεως είς τοσουτον μέτρον άρετης έλθειν, πάσης ήμάς άπολογίας άποστερησαι δυνήσεται. Άλλ' ίσως έρουσί τινες, ότι πολλης άπέλαυσε της παρα του Θεου κηδεμονίας ο άνήρ, καί πολλήν έπεδείξατο τήν περί αύτον πρόνοιαν ο των όλων Θεός. Ναί, ομολογω· άλλ' εΐ μή πρότερος τα παρ' έαυτου καί αύτος έπεδείξατο, ούκ αν των παρα του Δεσπότου άπήλαυσε. Μή τοίνυν τουτο μόνον όρα, άλλα καθ' έκαστον έξετάζων καταμάνθανε, πως πρότερον της οίκείας άρετης έν πάσι τήν βάσανον παρεσχηκώς, ούτως ήξιουτο της παρα του Θεου συμμαχίας. Καί ταυτα πολλάκις ύμιν έδείξαμεν, ήνίκα τα κατα τήν μετάστασιν αύτου τήν έκ γης της πατρφας έποιειτο όπως ούδε άπο προγόνων σπέρματα εύσεβείας δεξάμενος, ο’ίκοθεν και παρ' έαυτοΰ πολύ το φιλόθεον έπεδείκνυτο, και άνθρωπος άρτι της Χαλδαίας μεταναστάς, άθρόον κελευόμενος τήν άλλοτρίαν της οικείας άνταλλάξασθαι, ούκ ένεδοίασεν, ούκ άνεβάλλετο, άλλ' εύθέως έπλήρου το έπιταχθεν, και ταΰτα ούκ ειδως οπου στήσεται αύτω τά της πλάνης, και εσπευδε και ηπείγετο, ως έπι ωμολογημένοις, τοΐς άδήλοις, το τοΰ Θεοΰ πρόσταγμα πάντων προτιμότερον ηγούμενος. Είδες πως έξ άρχης και έκ προοιμίων τά παρ' έαυτοΰ εισέφερε, και διά τοΰτο και τά παρά τοΰ Θεοΰ καθ' έκάστην έκαρποΰτο μετά πολλης της δαψιλείας; Τον αύτον δή τρόπον και ημεΐς, άγαπητοι, ει βουλοίμεθα της άνωθεν άπολαύειν εύνοίας, ζηλώσωμεν τον πατριάρχην, και μή άναδυώμεθα προς τήν άρετήν, άλλ' έκάστην άπολαβόντες, ουτω ταύτην μετά σπουδης μετερχώμεθα, ως τον άκοίμητον έκεΐνον οφθαλμον έπισπάσασθαι προς τήν της άμοιβης άντίδοσιν. Ο γάρ τά άπόρρητα της διανοίας ημων έπιστάμενος,έπειδάν ιδη υγιη γνώμην έπιδεικνυμένους, και προς τους της άρετης άγωνας άποδύεσθαι έσπουδακότας, παραχρημα και τήν παρ' έαυτοΰ παρέχει ροπήν, ομοΰ και τους πόνους ημΐν έπικουφίζων, και το άσθενες της ημετέρας φύσεως έπιρρωννυς, και δαψιλείς τάς άμοιβάς χορηγών. Και έπι μεν των ’Ολυμπιακών άγώνων ούκ άν ποτε ευροις τι τοιοΰτον γινόμενον· άλλ' εστηκεν ο παιδοτρίβης, θεατής μόνον γινόμενος τών άγωνιζομένων, και ούδεν ετερον συνεισενεγκεΐν δυνάμενος, άλλ' άναμένων τήν νίκην γενέσθαι· ο δε Δεσπότης ο ημέτερος ούχ ουτως, άλλά και συναγωνίζεται, και χεΐρα ορέγει, και συνεφάπτεται, και μονονουχι πανταχόθεν τον άντίπαλον υποτεταγμένον ημΐν παραδίδωσι, και πάντα ποιεΐ και πραγματεύεται, ώστε δυνηθηναι ημάς καταγωνίσασθαι, και τήν νίκην άρασθαι, ινα τον άμαράντινον στέφανον έπιθη τη ημετέρα κεφαλή. Στέφανον γάρ, φησιν, χαρίτων δέξη ση κορυφη. Και έν μεν τοΐς Ολυμπιακοΐς τούτοις άγωσιν ο στέφανος μετά τήν νίκην ούδεν ετερόν έστιν, η φύλλα δάφνης, και κρότος, και βοή παρά τοΰ δήμου γινομένη, άπερ άπαντα, της έσπέρας καταλαβούσης, κατεμαράνθη και άπώλετο· ο δε υπερ της άρετης και τών ταύτης ιδρώτων στέφανος ούδεν αισθητον εχει, ούδε έν τω αιώνι τούτω συγκαταλυόμενον, άλλά διηνεκής, άθάνατος, άπασι τοΐς αιώσι συμπαρεκτεινόμενος. Και ο μεν πόνος προς χρόνον βραχυν, η δε υπερ τών πόνων άμοιβή τέλος ούκ οίδεν, ούδε εικει τω χρόνω, ούδε μαραίνεται. Και ινα μάθητε, ιδου πόσα ετη διελήλυθε, και πόσαι γενεαι, έξ ου πατριάρχης ουτος γέγονε· και ως χθες και σήμερον, ουτω διαλάμπουσιν αύτοΰ οί ύπέρ της άρετής στέφανοι, καί μέχρι της συντελείας αύτής πασι τοΐς εύ φρονοΰσι διδασκαλίας ύπόθεσις γίνεται. 

β. Έπεί ούν τοιαύτη τοΰ δικαίου τούτου ή άρετή, εις ζήλον τούτου διεγερθώμεν, καί όψέ γοΰν ποτε τήν οικείαν έπιγνόντες εύγένειαν, τον πατριάρχην μιμησώμεθα, καί εννοιάν τινα λάβωμεν τής σωτηρίας τής ήμετέρας, καί πολλήν έπιμέλειαν ποιώμεθα, ώστε μή το σώμα μόνον ύγιαίνειν, άλλα καί τής ψυχής τα διάφορα νοσήματα ιατρεύειν. Έαν γαρ βουλώμεθα νήφειν καί έγρηγορέναι, των τοΰ σώματος παθων εύκολώτερον τα τής ψυχής ιασόμεθα νοσήματα. Οιον γαρ αν ένοχλή ήμΐν πάθος, έαν έθέλωμεν εύσεβεΐ λογισμω έν νω άναλαβεΐν το κριτήριον τής φοβερας έκείνης ήμέρας, καί μή προς το παρον ήδύ άπιδειν, άλλα τήν μετα ταΰτα όδύνην έγγινομένην ήμιν, παραχρήμα άποπτήσεται καί άποπηδήσει τής ήμετέρας ψυχής. Μή τοίνυν ραθυμώμεν, άλλ' ειδότες ότι άγών έστι καί παλαίσματα, καί δεΐ παρατετάχθαι προς τήν μάχην, καθ' έκάστην ήμέραν ήμών τον λογισμον άκμάζοντα καί νεαρον εχωμεν, ινα τής άνωθεν συμμαχίας άπολαύοντες, τοΰ πονηροΰ τούτου θηρίου, τοΰ έπιβούλου λέγω τής σωτηρίας τής ήμετέρας, τήν κεφαλήν συντρΐψαι δυνηθώμεν. Αύτος γαρ ήμΐν ο Δεσπότης έπήγγελται λέγων· Ιδού δέδωκα ύμΐν έξουσίαν πατεΐν έπάνω οφεων καί σκορπίων, καί έπί πασαν τήν δύναμιν τοΰ έχθροΰ. Νήφωμεν τοίνυν, παρακαλώ, Ινα κατ' ’ίχνος τοΰ πατριάρχου τούτου τήν άρετήν μετιόντες, τών αύτών έκείνω στεφάνων άξιωθήναι δυνηθώμεν, καί εις τούς τούτου καταντήσαι κόλπους, καί διαφυγεΐν τήν έν τή γεέννη κόλασιν, καί τών άπορρήτων έκείνων άγαθών άξιωθήναι. Άλλ' Ινα πλείονα ζήλον έν ύμΐν έργαζώμεθα, καί προς τήν τοΰ δικαίου τούτου μίμησιν ύμας διεγείρωμεν, φέρε πάλιν έκ τής κατ' αύτον ίστορίας διαλεχθώμεν προς τήν ύμετέραν άγάπην, έπελθόντες τών έξής τήν άκολουθίαν. Μετα γαρ τήν δαψιλή φιλοξενίαν έκείνην, ού τή ποιότητι ή ποσότητι τών έδεσμάτων κρινομένην, άλλα τή προθυμία, το δαψιλές τής γνώμης δεξάμενος παραχρήμα τής φιλοξενίας τας άμοιβας έχαρίσατο. Καί μαθών τίς τε είη ο παραγεγονώς, καί πόση ή τούτου δύναμις, μέλλουσιν έκεΐθεν έπί τήν Σοδόμων καταστροφήν όρμαν ήκολούθησεν ο πατριάρχης συμπροπέμπων, φησίν. Όρα Δεσπότου φιλανθρωπίαν, όση συγκαταβάσει κέχρηται, όμοΰ καί τήν εις τον δίκαιον τιμήν δεικνύς, καί έκκαλύψαι βουλόμενος τήν άρετήν τήν έναποκειμένην αύτοΰ τή ψυχή. Εξανασταντες δέ, φησίν, οί ανδρες κατέβλεψαν έπί πρόσωπον Σοδόμων και Γομόρρασ Τους άγγέλους φησίν. Ενταύθα μεν γάρ έν τη σκηνη του Αβραάμ καί οί άγγελοι, καί ο τούτων Δεσπότης κατά ταυτον ωφθησαν· λοιπον δε οί μεν ως υπηρέται άπεστέλλοντο έπί τήν καταστροφήν των πόλεων έκείνων, ο δε έμενε, καθάπερ φίλος φίλω, μονονουχί κοινολογούμενος τω δικαίω, απερ έμελλε ποιεΐν. Άπελθόντων τοίνυν έκείνων, Είπε, φησίν, ο Κύριος· Ου μή κρύψω έγώ άπο Άβραάμ του παιδός μου, α έγώ ποιω. Μεγίστη του Θεου ή συγκατάβασις, καί πάντα λόγον υπερβαίνουσα ή εις τον δίκαιον τιμή. Όρα γάρ πως προς αυτον διαλέγεται, ωσανεί άνθρωπος άνθρώπω διαλεξόμενος, δεικνυς ήμΐν όσης οί ένάρετοι άξιουνται τής παρά του Θεου τιμής. Καί ίνα μή νομίσης τής του Θεου μόνον είναι άγαθότητος τήν τοσαύτην εις τον δίκαιον τιμήν, ορα πως ή θεία Γραφή διδάσκει ήμας, οτι αυτος έαυτω ταύτης τής τιμής αίτιος κατέστη, μετά πολλής τής υπακοής τοΐς παρά του Θεου πειθόμενος έπιτάγμασιν. Ειπών γάρ·

Ου μή κρύψω άπο Άβραάμ του παιδός μου, α έγώ ποιω, ουκ ευθέως λέγει το μέλλον έσεσθαι· άκόλουθον γάρ ήν έπαγαγεΐν καί ειπεΐν, οτι μέλλει τά Σόδομα έμπιπραν. Άλλ' άξιον μηδε έκεΐνο παραδραμεΐν· ουδε γάρ συλλαβήν ουδε κεραίαν παρατρέχειν χρή των έν τη θεία Γ ραφη κειμένων. Πόσης γάρ οίει τιμής είναι καί τουτο αυτο το λέγειν, Άβραάμ του παιδός μου; πόσου φίλτρου; πόσης διαθέσεως; Τουτο γάρ μάλιστα δείκνυσι το έξαίρετον, καί τήν εις τον δίκαιον τιμήν. Είτα, οπερ έλεγον, ειπών, Ου μή κρύψω, ουκ ευθέως έπάγει καί λέγει το γινόμενον, άλλά τί; 'Ίνα μάθωμεν οτι ουχ απλως ουδε εική τοσαύτην περί αυτον δείκνυται τήν κηδεμονίαν, φησίν· Άβραάμ δε γινόμενος έσται εις έθνος μέγα καί πολυ, καί ένευλογηθήσονται έν αυτω πάντα τά έθνη τής γής. Ή,δειν γάρ οτι συντάξει τοΐς υίοΐς αυτου, καί τω οίκω αυτου μετ' αυτον, καί φυλάξουσι τάς οδους Κυρίου του Θεου, ποιεΐν δικαιοσύνην καί κρίσιν, οπως αν έπαγάγη Κύριος έπί Άβραάμ πάντα, α έλάλησε προς αυτόν. Βαβαί, πόσον τής του Δεσπότου φιλανθρωπίας το μέγεθος. Επειδή μέλλει μετά ταυτα έπάγειν τά κατά τήν καταστροφήν Σοδόμων, προλαβών νυν παραθαρρύνει τον πατριάρχην, ομου καί τήν μεγίστην ευλογίαν αυτω έπαγγελλόμενος, καί οτι εις πλήθος έσται μέγα, καί διδάσκων αυτον οτι άμοιβήν ταύτην λαμβάνει τής φιλοθέου αυτου γνώμης. Εννόησον γάρ οση έστίν ή του πατριάρχου άρετή, οταν ο Θεος λέγη· Ή,δειν γάρ οτι συντάξει τοΐς υίοΐς αύτοΰ μετ' αύτον, και φυλάξουσι τας οδούς Κυρίου. Πολλή της άρετής ή έπίτασις· ού γαρ μόνον ύπερ ών αύτος μέτεισι τήν άρετήν, τας άμοιβας δέχεται, άλλα καί ύπερ ών διετάξατο τοΐς έξ αύτοΰ τεχθεΐσι, δαψιλοΰς άξιοΰται τής άντιδόσεως· εικότως· αύτος γαρ λοιπον απασι διδάσκαλος γέγονεν. Ό γαρ τήν άρχήν καί τα προοίμια παρασχών, ούτος καί των μετα ταΰτα γινομένων αίτιος αν είη. 

γ. Καί ορα τοΰ Δεσπότου τήν άγαθότητα. Ού μόνον ύπερ τής έν τω παρελθόντι άρετής άμείβεται τον δίκαιον, άλλα καί ύπερ τής μελλούσης. Ή,δειν γαρ, φησίν, οτι συντάξει τοις υίοις αύτοΰ. Επειδή, φησί, προγινώσκω τοΰ δικαίου τήν γνώμην, δια τοΰτο προλαμβάνω ταΐς άμοιβαΐς. Οιδε γαρ τα άπόρρητα τής διανοίας ήμων, καί οταν θεάσηται τα δέοντα βουλευομένους καί ύγιή τήν γνώμην έπιδεικνυμένους, καί χεΐρα ορέγει, καί προ των πόνων άμείβεται, προθυμοτέρους ταύτη κατασκευάζων· καί τοΰτο αν ευροις έπί των δικαίων άπάντων γινόμενον. Ειδώς γαρ τής άνθρωπίνης φύσεως τήν άσθένειαν, ώστε μή άπαγορεΰσαι προς τα δυσχερή, μεταξύ των πόνων πολλάκις τήν παρ' έαυτοΰ άντίληψιν καί τας άμοιβας παρέχει, ώστε καί τον πόνον έπικουφίσαι, καί τήν ορμήν έπιτεΐναι. Ή,δειν γαρ, φησίν, οτι συντάξει τοΐς υίοΐς αύτοΰ, καί φυλάξουσι τας οδούς Κυρίου. Ού μόνον περί αύτοΰ προλέγει, οτι Συντάξει, άλλα καί περί των υίων αύτοΰ, οτι Φυλάξουσι τας οδούς Κυρίου, τον Ίσαακ, τον Ιακώβ αινιττόμενος. Τας οδούς Κυρίου, τοΰτ' εστι τα προςτάγματα, τας έντολάς. Ποιεΐν γαρ, φησί, δικαιοσύνην καί κρίσιν· μηδεν τοΰ δικαίου προτιμάν, έκτος γίνεσθαι πάσης άδικίας. Τοΰτο γαρ ή μεγίστη άρετή· διά τοι τοΰτο πάντα εις εργον έκβήσεται, οσα έλάλησε Κύριος προς αύτόν. Οιμαι δε καί έτερόν τι αινίττεσθαι αύτον δια τοΰ λέγειν, Άβρααμ δε γινόμενος εσται εις εθνος μέγα καί πολύ, άντί τοΰ, Συ μεν ο τήν άρετήν έλόμενος, καί τοΐς έμοΐς προστάγμασι πειθόμενος, καί τήν ύπακοήν έπιδεικνύμενος, εις εθνος μέγα καί πολυ γενήση· οί δε παράνομοι ούτοι οί κατα τήν των Σοδόμων χώραν οικοΰντες, άφανισθήσονται απαντες. Ώσπερ γαρ ή άρετή σωτηρίας ύπόθεσις γίνεται τοΐς ταύτην μετιοΰσιν, ούτως ή πονηρία άφανισμοΰ αιτία καθίσταται. Ειτα έπειδή καί δια τής εύλογίας, καί δια των έπαίνων εις πλείονα παρρησίαν ήγαγε τον δίκαιον, αρχεται τής ύποθέσεως, καί φησι· Κραυγή Σοδόμων καί Γομόρρας πεπλήθυνται πρός με, καί αί άμαρτίαι αύτων μεγάλαι σφόδρα. Καταβάς ούν οψομαι, εί κατά τήν κραυγήν αύτών τήν έρχομένην πρός με συντελουνται· εί δε μή, ινα γνώ. Φοβερά τά είρημένα. Κραυγή Σοδόμων, φησί, και Γομόρρας. Καίτοι και έτεραι πόλεις μετ' αύτών ήφανίσθησαν, άλλ' έπειδή αύται ήσαν αι περιφανέστεραι, τούτων έμνημόνευσεν. Πεπλήθυνται πρός με, καί αι άμαρτίαι αύτών μεγάλαι σφόδρα.

Όρα τών κακών τήν έπίτασιν. Ού μόνον πολύ το πλήθος τής κραυγής, άλλά καί τής άδικίας. Το γάρ, Κραυγή Σοδόμων καί Γομόρρας πεπλήθυνται, οιμαι σημαίνειν, ότι μετά τής παρανομίας έκείνης τής άφάτου και πάσης συγγνώμης άπεστερημένης, και ετέρας άδικίας πολλάς έπεδείκνυντο, οι δυνατώτεροι κατεξανιστάμενοι τών άσθενεστέρων, οι πλούσιοι τών πενήτων. Ού μόνον τοίνυν, φησι, πολύ τής κραυγής το πένθος, άλλά καί αι άμαρτίαι αύτών ούχ αι τυχουσαί είσιν, άλλά καί μεγάλαι, καί σφόδρα μεγάλαι. Ξένον γάρ τρόπον παρανομίας έπενόησαν, καί άλλοκότους καί άθέσμους τών μίξεων νόμους έφευρον, καί τοσαύτη τής κακίας ή φορά, ώς απαντας τής λύμης άναπλησθήναι πάσης, καί μηδεμίαν λοιπον διόρθωσιν αύτους έπιδέχεσθαι, άλλ' άφανισμου δεΐσθαι παντελούς· ούδε γάρ ίατρείαν λοιπον έπιδέχεται τά τούτων πάθη άνίατα γεγονότα. Ειτα παιδεύων απασαν τών άνθρώπων τήν φύσιν, καν μεγάλα ή σφόδρα τά άμαρτήματα καί ώμολογημένα, μή πρότερον τάς ψήφους έκφέρειν, πρίν αν έναργεΐς άποδείξεις γένωνται, φησί· Καταβάς οψομαι, εί κατά τήν κραυγήν αύτών συντελούνται τήν έρχομένην πρός με· εί δε μή, ινα γνώ.

Τί βούλεται τής λέξεως ή συγκατάβασις; Καταβάς, φησίν, οψομαι. Τόπον γάρ έκ τόπου μεταβαίνει ο τών όλων Θεός; Ούχί, μή γένοιτο. Ού τουτο λέγει, άλλ' όπερ πολλάκις εφην, τή παχύτητι τής λέξεως ήμας παιδευσαι βούλεται, ότι δεΐ πολλή τή άκριβεία κεχρήσθαι, καί μήτε άπο άκοής καταδικάζειν τους ήμαρτηκότας, μήτε ανευ άποδείξεως τάς ψήφους έκφέρειν. Άκούωμεν ταυτα απαντες. Ού γάρ μόνον οι τον δικαστικον θρόνον έπέχοντες, τουτον παραφυλάττεσθαι οφείλουσι τον νόμον, άλλά καί ήμών έκαστος μηδέποτε άπο ψιλής διαβολής κατακρίνειν τον πλησίον. Διά γάρ τουτο καί μετά ταυτα ο μακάριος ούτος Μωϋσής ένηχούμενος ύπο του Πνεύματος παρήνει, λέγων· Άκοήν ματαίαν μή παραδέξη.

Καί ο μακάριος δε Παυλος γράφων έβόα· Συ δε τί κρίνεις τον άδελφόν σου; Καί ο Χριστος διατασσόμενος τοΐς μαθηταΐς, καί διδάσκων τών Ιουδαίων το πλήθος, τους γραμματέας αύτών καί Φαρισαίους, ελεγε·

Μή κρίνετε, ίνα μή κριθητε. Τί γάρ, φησί, προ καιρού άρπάζεις το του δικαστου άξίωμα; τί προλαμβάνεις τήν ήμέραν έκείνην τήν φοβεράν; Βούλει κριτής είναι; Σαυτου γίνου, καί των σοι πεπλημμελημένων. Ούδείς ο κωλύων. Ουτω γαρ καί τα ήμαρτημένα σοι διορθώση, καί ούδεμίαν έκ του πράγματος ύποστήση βλάβην. Έάν δε τά κατά σαυτον καταλιπών έτέρους καθέζη κρίνων, μείζονα σαυτω τά φορτία των άμαρτημάτων συλλέγων ούκ αίσθάνη. Δι' ό, παρακαλώ, φεύγωμεν πάντη το καταδικάζειν τους πλησίον. Εί γάρ καί της έξουσίας της δικαστικής ού μετέχεις, άλλά τη γνώμη κατέκρινας. καί ύπεύθυνον τω άμαρτήματι πεποίηκας, ούδεμίαν άπόδειξιν δεξάμενος, άλλά πολλάκις έξ ύποψίας καί διαβολης ψιλης. Διά γάρ τουτο καί ο μακάριος Δαυίδ έβόα λέγων· Τον καταλαλουντα λάθρα του πλησίον αύτου, τουτον έξεδίωκον.

δ. Είδες άρετης ύπερβολήν; Ού μόνον ού παρεδέχετο αύτος τά λεγόμενα, άλλά καί άπήλαυνε τον του άδελφου καταλαλεΐν βουλόμενον. Έάν τοίνυν βουλώμεθα καί ήμεΐς έλαττουν τά έαυτοΐς έπταισμένα, τουτο μάλιστα πάντων φυλαττώμεθα, μήτε καταψηφίζεσθαι τών άδελφών τών ήμετέρων, μήτε τους καταλαλεΐν έπιχειρουντας προσίεσθαι, μάλλον δε κατά τον προφήτην άπελαύνειν, καί πάντη άποστρέφεσθαι. Τουτο γάρ οίμαι καί τον προφήτην Μωϋσην δηλουν διά του λέγειν, Ακοήν ματαίαν μή παραδέξη. Διά τοι τουτο καί νυν ο τών όλων Δεσπότης τοσαύτη παχύτητι λέξεως έχρήσατο προς ώφέλειαν τών ήμετέρων ψυχών, καί φησι· Καταβάς οψομαι. Τί γάρ; Ούκ ήπίστατο; ούκ ήδει το μέγεθος τών άμαρτημάτων; ούκ έγίνωσκε το άδιόρθωτον τών έπταισμένων; Άλλ' ώσπερ άπολογίαν τινά συντιθείς τοΐς μετά ταυτα άναισχύντως έγκαλεΐν βουλομένοις, καί δεικνυς αύτών το άκάθεκτον, καί τήν πολλήν σπάνιν της άρετης, τοσαύτη κέχρηται τη μακροθυμία. Τάχα δε ού διά τουτο μόνον, άλλ' ώστε καί τω δικαίω άφορμήν παρασχεΐν δεΐξαι της γνώμης αύτου το συμπαθές καί το φιλόστοργον. Οί μέν ούν άγγελοι, καθάπερ εφθην είπών, άπηλθον είς τά Σόδομα· ο δέ πατριάρχης είστήκει έναντίον Κυρίου. Καί έγγίσας, φησίν, Άβραάμ είπε· Μή συναπολέσης δίκαιον μετά άσεβους, καί εσται ο δίκαιος ώς ο άσεβής; Ώ της του δικαίου παρρησίας, μάλλον δέ, ώ ψυχης συμπάθεια· όπως τη της συμπαθείας μέθη καρωθείς ούδέ δ λέγει συνίησι. Καί δεικνύουσα ή θεία Γ ραφή, οτι μετά φόβου πολλου καί τρόμου τήν ίκεσίαν ποιεΐται, φησίν· Έγγίσας Άβραάμ είπε· Μή συναπολέσης δίκαιον μετά άσεβοΰς; Τί ποιείς, ώ μακάριε πατριάρχα; Της παρά σοΰ δείται παρακλήσεως ο Δεσπότης, ώστε μή τοΰτο ποιησαι; Αλλά μή τοΰτο νοήσωμεν· ούδε γάρ ώς τοΰ Δεσπότου τοΰτο ποιείν μέλλοντος λέγει, άλλ' έπειδή έξ εύθείας διά τον άδελφιδοΰν ειπείν ούκ έθάρρει, κοινήν ύπερ άπάντων ποιείται τήν ικεσίαν, βουλόμενος μετά των άλλων και τοΰτον διασωσαι, καί μετά τούτου καί τους άλλους έξαρπάσαι· και άρχεται της παρακλήσεως, καί φησιν· Εάν ώσι πεντήκοντα δίκαιοι έν τη πόλει, άπολέσεις αύτούς;

Ούκ άνήσεις απαντα τον τόπον ενεκεν των πεντήκοντα δικαίων, έάν ώσιν έν αύτη; Μηδαμώς· ού ποιήσεις το ρημα τοΰτο, τοΰ άποκτείναι δίκαιον μετά άσεβοΰς, καί εσται ο δίκαιος ώς ο άσεβής. Μηδαμώς. Ό κρίνων πάσαν τήν γην ού ποιήσεις κρίσιν; Όρα πως καί έν τη ικεσία δείκνυσιν αύτοΰ της γνώμης το φιλόθεον, καί κριτήν πάσης της γης ομολογεί, καί άξιοί μή συναπολέσαι δίκαιον μετά άσεβοΰς.

Ειτα ο ήμερος καί φιλάνθρωπος Θεος έπινεύει τη αιτήσει, καί φησι· Ποιώ οπερ είρηκας, καί δέχομαί σου τήν παράκλησιν. Εάν εύρεθωσι πεντήκοντα δίκαιοι έν τη πόλει, δι' έκείνους άφήσω πάντα τον τόπον.

Χαρίζομαι, φησί, τοίς πεντήκοντα δικαίοις, έάν εύρεθωσι, των λοιπων τήν σωτηρίαν, καί τήν αίτησιν τήν σήν εις εργον άγάγω. Άλλ' ίδωμεν τον δίκαιον τοΰτον, οπως παρρησίας έπιλαβόμενος, καί τοΰ Θεοΰ τήν φιλανθρωπίαν ειδώς, πάλιν δευτέραν αίτησιν προσάγει, καί φησι·

Νΰν ήρξάμην λαλησαι προς τον Κύριόν μου· έγώ δέ ειμι γη καί σποδός. Μή νομίσης, φησί, Δέσποτα, άγνοείν με έμαυτον, καί ύπερβαίνειν με το μέτρον, καί τοσαύτη κεχρησθαι τη παρρησία. Οιδα γάρ οτι γη ειμι καί σποδός· άλλ' ώσπερ τοΰτο οιδα, καί σαφως έπίσταμαι, ούτως ούδε έκεινο άγνοω, οτι πολυ το μέγεθος της σης φιλανθρωπίας, καί οτι πλούσιος ει έν άγαθότητι, καί βούλει πάντας ανθρώπους σωθηναι. Ό γάρ έκ τοΰ μή οντος παραγαγών, πως άν ποτε γενομένους άπολέσης, ει μή πολλή των άμαρτημάτων ήν ή φορά; Δι' ο δέομαι πάλιν καί άξιω, Εάν έλάττους των πεντήκοντα εύρεθωσι, καί τεσσαράκοντα πέντε ώσιν έν τη πόλει δίκαιοι, ού σώσεις τήν πόλιν; Καί ειπεν· Εάν εύρεθωσι τεσσαράκοντα πέντε, ού μή άπολέσω. Τίς αν κατ' άξίαν τον των ολων Θεον ύμνήσειε της τοσαύτης μακροθυμίας καί συγκαταβάσεως, ή τον δίκαιον μακαρίσειε τοσαύτης άπολαύσαντα παρρησίας; Καί προςέθηκε, φησίν, ετι λαλησαι, καί ειπεν· Εάν δε εύρεθωσιν έκεΐ τεσσαράκοντα; Και είπεν· Ού μή άπολέσω ενεκεν των τεσσαράκοντα. Είτα λοιπον ώσπερ αιδεσθείς του Θεού τήν άφατον μακροθυμίαν ο δίκαιος, καί δεδιώς μήποτε καί δόξη ύπερβαίνειν, καί πέρα του μέτρου τήν Ικεσίαν ποιεΐσθαι, φησί· Μή τι, Κύριε, έάν λαλήσω· Έάν εύρεθωσιν έκεΐ τριάκοντα; Επειδή είδεν έτοιμον προς φιλανθρωπίαν, ούκ ετι κατά μικρον καθυφίησιν, ούδε πέντε δικαίους παραλιπών, άλλά δέκα, ουτω προσάγει τήν παράκλησιν, καί φησιν· Έάν εύρεθωσιν έκεΐ τριάκοντα; Καί είπεν· Ού μή άπολέσω, έάν ευρω έκει τριάκοντα. Σκόπει πόση του δικαίου η εύτονία· καθάπερ αύτος μέλλων ύπεύθυνος τη ψήφω γίνεσθαι, ουτω πολλήν τίθεται τήν σπουδήν έξαρπάσαι της μελλούσης έπάγεσθαι τιμωρίας το των Σοδομιτών εθνος. Καί είπεν· Έπειδή εχω λαλησαι προς τον Κύριον, Έάν δε εύρεθώσιν έκεΐ είκοσι; Καί είπεν· Ού μή άπολέσω ένεκεν τών είκοσι. Πάντα λόγον ύπερβαίνει καί πάσαν έννοιαν η του Δεσπότου άγαθότης. Τίς γάρ ημών τών έν μέσω μυρίων κακών στρεφομένων ειλετό ποτε κατά τών ομογενών ψηφον έκφέρων τοσαύτη χρήσασθαι συγκαταβάσει καί φιλανθρωπία; 

ε. Άλλ' όμως ο δίκαιος ούτος ορών τον πλούτον της του Θεου φιλανθρωπίας ούχ ισταται, άλλά πάλιν φησί·

Μή τι, Κύριε, έάν λαλήσω ετι άπαξ; Έπειδή γάρ άφατος ήν η μακροθυμία, διά τουτο δεδοικώς μή καί είς άγανάκτησιν τήν κατ' αύτου κινήσειε τον παρακαλούμενον, φησί· Μή τι, Κύριε; Μή προπετές τι ποιώ; μή άναίσχυντόν τι έπιδείκνυμι; μή καταγνώσεως άξιον πράγμα διαπράττομαι, έάν λαλήσω ετι άπαξ; Μετά της πολλης έκείνης άγαθότητος ετι μίαν Ικεσίαν δέξαι παρ' έμου.

Έάν δε εύρεθώσιν έκεΐ δέκα; Καί είπεν· Ού μή άπολέσω ένεκεν τών δέκα. Καί έπειδή προλαβών είπεν, Έτι άπαξ λαλήσω; Άπηλθε, φησί, Κύριος, ώς έπαύσατο λαλών τω Άβραάμ· καί Άβραάμ ύπέστρεψεν είς τον τόπον αύτου. Είδετε του Δεσπότου τήν συγκατάβασιν; είδετε του δικαίου τήν φιλοστοργίαν; έμάθετε οση η ισχύς τών τήν άρετήν μετιόντων; Εάν γάρ εύρεθώσι, φησί, δέκα δίκαιοι, δι' έκείνους πάσι τήν συγχώρησιν τών ημαρτημένων δωρουμαι. Ού καλώς ελεγον, οτι ταυτα πάντα έγένετο, ινα μηδεμία καταλίπηται τοΐς μετά ταυτα άναισχυντουσιν άντιλογίας άφορμή; Εισί γάρ πολλοί τών μεμηνότων, άκόλαστον γλώτταν εχοντες, καί αΐτιάσθαι βουλόμενοι καί λέγοντες· Τίνος ένεκεν ένεπρήσθη τά Σόδομα; Εΐ μακροθυμίας άπήλαυσαν, ίσως άν μετενόησαν. Διά τουτο δείκνυσί σοι της κακίας τήν έπίτασιν, καί οτι έν τοσούτω πλήθει τοσαύτη ην σπανις αρετής, ως ετερου κλυδωνίου τοιούτου δεΐσθαι, οίον πρότερον κατέλαβε τήν οικουμένην. Άλλ' έπειδή ύπόσχεσίς έστι του Θεού, ώστε μηκέτι τοιαύτην έπενεχθηναι τιμωρίαν, δια τοΰτο έτερον τρόπον τιμωρίας έπαγει, όμοΰ κακείνους ύπο τήν τιμωρίαν άγων, καί τοΐς εξης απασι διηνεκη τήν διδασκαλίαν παρεχόμενος. Επειδή γαρ ανέτρεψαν τους της φύσεως νόμους, καί ξένας καί παρανόμους έπενόησαν μίξεις, δια τοΰτο ξένον τιμωρίας τον τρόπον έπήγαγε, δια τήν έκείνων παρανομίαν καί της γης τήν γαστέρα πηρώσας, καί καταλιπών ύπόμνημα διηνεκές ταΐς μετα ταΰτα γενεαΐς, ώστε μή τοΐς αύτοΐς έπιχειρεΐν, ίνα μή τοΐς αύτοΐς περιπέσωσι. Καί έξεστι τω βουλομένω εις τους τόπους αφικνεισθαι έκείνους, καί όραν αύτήν, ως ειπειν, τήν γην βοώσαν καί δεικνύουσαν της τιμωρίας τα ίχνη, καί μετα τοσούτων έτών αριθμόν, ως χθές καί πρώην έπαχθείσης της τιμωρίας, ουτω καταφανής ή αγανακτησις δείκνυται. Δι' ό, παρακαλώ, έξ ών έτεροι τήν δίκην έδοσαν ήμεΐς σωφρονιζώμεθα. Άλλ' ίσως είποι τις άντί ουν; έπειδή έκεΐνοι ουτως έκολασθησαν, ούκ εισί καί νΰν πολλοί τα αύτα έκείνοις παρανομοΰντες, καί μή κολαζόμενοι; Ναί· αλλα τοΰτο μάλλον τιμωρίαν προξενήσει τοΐς τοιαΰτα παρανομοΰσι. Όταν γαρ μήτε έκ τών εις έκείνους συμβεβηκότων σωφρονιζώμεθα, μήτε απο της μακροθυμίας τοΰ Θεοΰ κερδαίνωμέν τι, έννόησον καί οπως έκεΐνο το άσβεστον πΰρ σφοδρότερον εαυτοΐς ύπαναπτωμεν, καί τον σκώληκα πικρον έργαζώμεθα. ’Άλλως δέ, έπειδή πολλοί δια τήν τοΰ Θεοΰ χαριν εισί καί νΰν έναρετοι, δυσωπεΐν δυναμενοι τον Δεσπότην, καθαπερ τότε ό πατριάρχης· ει καί ήμεΐς έκ τοΰ τα καθ' εαυτούς σκοπεΐν, καί προς τήν ραθυμίαν αφοραν τήν ήμετέραν, νομίζομεν πολλήν είναι τήν σπανιν της αρετης· ομως δια τήν έκείνων αρετήν τήν περί τούτους μακροθυμίαν έπιδείκνυται. Καί ίνα μαθης οτι ή τών τοιούτων παρρησία της μακροθυμίας ήμΐν πρόξενος γίνεται, άκουσον έξ αύτης ταύτης της ιστορίας, τί φησι προς τον πατριαρχην, οτι Εαν δέκα δικαίους ευρω, ού μή απολέσω τήν πόλιν. Καί τί λέγω δέκα δικαίους; Ούδείς εύρέθη έκεΐ της παρανομίας έκτος, ει μή μόνος Λώτ ό δίκαιος, καί αΐ τούτου δύο θυγατέρες. Ή γαρ γυνή δι' αύτον ίσως τήν έν τη πόλει τιμωρίαν διαφυγοΰσα, ύστερον τήν δίκην έδωκε δι' οικείαν ραθυμίαν. Νυνί δέ δια τήν άφατον τοΰ Θεοΰ φιλανθρωπίαν, έπειδή έπέδωκε τα της εύσεβείας, πολλοί καί έν μέσαις ταΐς πόλεσι λανθανοντές είσι, δυνάμενοι δυσωπεΐν τον Θεόν, και έν ορεσι και σπηλαιοις ετεροι, και η των ολίγων τούτων αρετή τήν των πολλων κακίαν αποκρύψαι δύναται· έπειδή πολλή του Δεσπότου η αγαθότης, και πολλάκις οιδε δι' ολίγους δικαίους των πολλων χαρίζεσθαι τήν σωτηρίαν. Και τί λέγω δι' ολίγους δικαίους; Πολλάκις, όταν μή εύρεθή έν τω παρόντι βίω δίκαιος, δια τήν των τετελευτηκότων αρετήν των ζώντων κήδεται, και βοα λέγων· Ύπερασπιω της πόλεως ταύτης δι' έμέ, και δια Δαυϊδ τον παΐδά μου. Εί και αύτοι, φησιν, ανάξιοί είσι του σώζεσθαι, και ούδεμίαν αφορμήν εχουσι σωτηρίας, αλλ' έπειδή το φιλανθρωπεύεσθαι σύνηθες έμοι, και περι το έλεεΐν είμι έτοιμος, και έξαρπάζειν των δεινων, δι' έμαυτον ποιήσω και δια τον παΐδά μου Δαυϊδ ύπερασπισμόν· και ο προ τοσούτων έτων του βίου μεταστας, ούτος αίτιος της σωτηρίας γίνεται τοΐς ύπο της οίκείας ραθυμίας προδεδομένοις. Ειδες φιλανθρωπίαν Δεσπότου, πως τιμα τους έν αρετή διαλάμποντας· πως αύτους προτίθησι, και ανταξίους δείκνυσι παντος του πλήθους; Δια τουτο και Παυλος ελεγεν Περιήλθον έν μηλωταΐς, έν αίγείοις δέρμασιν, ύστερούμενοι, θλιβόμενοι, κακουχούμενοι, ων ούκ ήν άξιος ο κόσμος.

Ούτος απας, φησιν, ο κόσμος, ο κατα τήν οίκουμένην απασαν, ούκ αν είη ίσοστάσιος τούτων των έν θλίψεσι, των έν κακουχίαις, των γυμνητευόντων, των περιιόντων, των έν σπηλαίοις διαγόντων δια τον Θεόν.

Οταν ουν ίδης, αγαπητέ, ανδρα εύτελες μεν σχήμα εξωθεν περικείμενον, αρετήν δέ ενδοθεν περιβεβλημένον, μή έξευτελίσης τουτον δια το φαινόμενον, αλλα τον τής ψυχής πλουτον καταμάνθανε, και τήν ενδον περιφάνειαν, και τότε οψει πανταχόθεν τήν αρετήν λάμπουσαν. Τοιουτος ήν ο μακάριος Ήλίας· μηλωτήν μόνον ειχε, και ο τήν πορφυρίδα περιβεβλημένος Άχααβ τής έκείνου μηλωτής έδεΐτο. Ειδες του μέν Άχααβ τήν πενίαν, του δέ Ήλία τον πλουτον; Ορα και τής δυνάμεως όσον το μέσον. Ή μηλωτή τούτου τον ούρανον απέκλεισε· των ύετων εστησε τήν φοραν, και η γλωσσα του προφήτου χαλινος έγένετο τω ούρανω, και έπι τρία ετη και μήνας εξ ύετος ούκ έγένετο· και ο τήν αλουργίδα και το διάδημα περικείμενος περιήει τον προφήτην έπιζητων, και ούδέν δυνάμενος κερδαναι έκ τής τοσαύτης δυναστείας. Άλλ' όρα Δεσπότου φιλανθρωπίαν. Έπειδή ειδεν απο ζήλου και πολλής θερμότητος τον προφήτην κινηθέντα, και τήν μεγάλην ταύτην τιμωρίαν έπαγαγόντα κατα πάσης τής γής, ώστε μή και αύτον συναπολαυσαι τής τιμωρίας, καί ομοίως τη έκείνων πονηρία κολάζεσθαι, φησί προς αύτόν Έγερθείς πορεύθητι εις Σαρεπτα της Σιδωνίας. Έκεΐ γαρ έντελουμαι γυναικί χήρα του διατρέφειν σε. Καί άναστας έπορεύθη. Όρα του Πνεύματος τήν χάριν, άγαπητέ. Καί γαρ καί χθες εις φιλοξενίαν ήμΐν ο λόγος απας κατέληξε, καί σήμερον ίδού ή φιλόξενος αυτη χήρα είς τέλος ήμΐν αγειν τον λόγον μέλλει. Καί παρεγένετο, φησί, προς τήν χήραν, καί εύρεν αύτήν συλλέγουσαν ξύλα, καί φησι προς αύτήν Δός μοι μικρον υδωρ, καί πίομαι. Ή δε ύπήκουσε. Καί φησι προς αύτήν πάλιν· Ποίησόν μοι έγκρυφίας, καί φάγομαι. Ή δε λοιπον έκκαλύπτει αύτης τήν ύπερβάλλουσαν πενίαν, μάλλον δε τον αφατον πλούτον· ή γαρ της πενίας έπίτασις έδείκνυ του πλούτου το μέγεθος. Ή δέ φησιν· Ούκ εστι τη δούλη σου, εί μή δραξ άλεύρου, καί ολίγον ελαιον έν τω καμψάκη, καί φαγόμεθα έγώ τε καί τα παιδία, καί άποθανούμεθα. Έλεεινα τα ρήματα, καί αύτήν λιθίνην ψυχήν ίκανα έπικάμψαι. Ούδεμία λοιπον, φησίν, εσται έλπίς σωτηρίας. Έπί θύραις τα του θανάτου. Τουτο μόνον ήμΐν ύπολέλειπται προς ζωήν, ο μόλις άρκέσει έμοί καί τοις παιδίοις. Όπερ ήν μοι δυνατον, πεποίηκα· του υδατος μετέδωκα. Άλλ' ίνα μάθωμεν καί της γυναικος το φιλόξενον, καί του δικαίου τήν πολλήν παρρησίαν, ορα τί γίνεται. Έπειδή εμαθεν ο προφήτης πάντα μετα άκριβείας, ίνα έκκαλύψη ήμΐν τήν άρετήν της γυναικος (ο γαρ Θεος ο είπών, οτι Έντέταλμαι γυναικί του διατρέφειν σε, αύτος ήν ο δια του προφήτου ένεργών), καί φησι προς αύτήν· Ποίησον έμοί πρώτον, καί φάγομαι, καί τότε τοΐς τέκνοις σου. Ακούετε, γυναΐκες, αί πλούτω περιρρεόμεναι, καί είς μυρία άνόνητα καταναλίσκουσαι τήν οίκείαν περιουσίαν, καί ούδε μετα τήν οίκείαν άπόλαυσιν πολλάκις καταδεχόμεναι οβολούς δύο προέσθαι τοΐς δεομένοις, η άνδρί τινι τών έναρέτων δια τον Θεον πενομένω. Αυτη δε ούδεν έτερον κεκτημένη, η τήν δράκα του άλεύρου, καί μέλλουσα κατα μικρον, οσον κατα τον εαυτής λογισμον, των παίδων τον θάνατον οραν, άκούσασα παρα του προφήτου, οτι Εμοί πρώτον ποίησον, καί τότε σοί καί τοΐς παιδίοις σου, ούκ έδυσχέρανεν, ούκ ήμέλλησεν, άλλ' έποίει το έπιταχθεν, παιδεύουσα πάντας ήμάς προτιμάν της οίκείας άναπαύσεως τούς του Θεου δούλους, καί μή άπλώς παρατρέχειν τα τοιαυτα κέρδη, άλλ' είδέναι οτι πολλή ή ύπερ τούτων ήμΐν άντίδοσις εσται. Ορα γουν ταύτην τήν χήραν, άντί μιάς δρακος άλεύρου καί ολίγου έλαίου πως διηνεκή αλωνα έκτήσατο. Μετά γάρ το τραφήναι τον προφήτην, ούτε ή δραξ του αλευρου έπελειψεν, ούτε ο καμψάκης του έλαίου, πάσης τής γής λιμω διαφθειρομενης. Και το δή θαυμαστόν και παράδοξον, ότι ούδε μόχθων έδεΐτο λοιπον, αλλ' ειχεν έτοιμον διηνεκως το αλευρον και το ελαιον, και ούτε γεωργίας εχρηζεν, ούτε τής των βοων συνεργίας, ούτε ετερας τινος έπιμελείας, αλλά παρά φυσιν ήν ιδεΐν απαντα συμβαίνοντα, Και του βασιλεως του το διάδημα περικειμένου έν αμηχανία οντος, και λιμω διαφθειρομένου, χήρα ή πενιχρά, ή πάντων έστερημενη, έπειδή τον προφήτην υπεδεξατο, έν εύπορία έτυγχανε διηνεκεΐ. Διά τουτο και ο Χριστος ελεγεν· Ό δεχόμενος προφήτην εις ονομα προφήτου, μισθον προφήτου λήψεται. Ειδες χθες οιων ο πατριάρχης ήξιώθη, δαψιλή τήν φιλοξενίαν έπιδειξάμενος και μετά πολλής τής θερμότητος· όρα και ταυτην τήν Σιδωνίαν αθρόον πλουτον αφατον κτησαμενην. Ή γάρ γλωσσα του προφήτου, ή του ούρανου τάς ήνίας έπισχουσα, αυτη του αλευρου τήν δράκα πηγάσαι έποίησε, ται του έλαίου τον καμψάκην.

ζ. Ταυτην πάντες μιμείσθωσαν και ανδρες και γυναίκες. Έγώ μεν γάρ έβουλόμην εις τον του προφήτου ζήλον υμάς έναγαγεΐν, και τής αρετής τήν μίμησιν· αλλ' έπειδή τουτο υπερογκον υμιν δοκει ειναι, καίτοι κακεινος άνθρωπος ήν, και σάρκα περιεκειτο καθώς και ήμεΐς, και τής αύτής ήμΐν μετεΐχε φυσεως· αλλ' έπειδή τά παρ' εαυτου μετά δαψιλείας εισήνεγκε, και τήν αρετήν ειλετο, ήξιώθη και τής ανωθεν χάριτος· αλλά τεως καν τήν γυναΐκα ταυτην μιμησώμεθα, και τότε κατά μικρον ηξομεν και έπι τήν του προφήτου μίμησιν. Μιμησώμεθα τοίνυν τήν ταυτης φιλοξενίαν, και μηδεις λοιπον πενίαν προβαλλεσθω. Οιος γάρ αν ή πενης, ούκ αν ε’ίη ταυτης πενεστερος, η προς μίαν ήμεραν μόνον έκεκτητο τροφήν, και ούδε ουτως οκνηροτερα γεγονε περι τήν του δικαίου αιτησιν, αλλά πολλή τή προθυμία χρησαμενη ταχεΐαν τήν αμοιβήν έκομίσατο. Τοιαυτα γάρ τά παρά του Θεου. Άντι μικρων εθος αύτω μεγάλα δωρεΐσθαι. Τί γάρ, ειπε μοι, τοσουτον εισήνεγκεν, όσον έκομίσατο; Άλλ' ο Δεσπότης ο ήμετερος ού τή ποσότητι προσεχειν ειωθεν, αλλά τή δαψιλεία τής γνώμης, και απο ταυτης και τά μικρά μεγάλα γίνεται, και τά μεγάλα πολλάκις έξευτελίζεται, όταν μή ιλαρά τή προθυμία έπιτελήται τά γινόμενα. Διά τουτο και ή χήρα έκείνη ή έν τω Εύαγγελίω, πολλων πολλά βαλόντων έν τω γαζοφυλακίω, δυο λεπτά βαλουσα πάντας υπερηκόντισεν, ούκ έπειδή πλείονα των άλλων εβαλεν, άλλ' ότι δαψιλή τήν γνώμην έπεδείξατο. Οι μεν γαρ άλλοι, φησίν, έκ του περισσεύοντος αυτοις τουτο έποίουν· αυτη δε απαντα απερ έκέκτητο εβαλεν. Όλον γαρ τον βίον αυτής εβαλε. Καν τας γυναίκας μιμησώμεθα οι άνδρες, και μή έλάττους αυτών όφθώμεν, άλλα σπουδάσωμεν μή μόνον προς τήν οικείαν άπόλαυσιν πάσαν τήν ουσίαν καταναλίσκειν, άλλα καί τών δεομενων πολλήν ποιεισθαι πρόνοιαν, καί μετα προθυμίας καί φαιδρότητος τουτο ποιειν. Καί γαρ ο γεωργός εις τήν γην καταβάλλων τα σπέρματα, ου μετα στυγνότητος τουτο έργάζεται, άλλα χαίρων καί γεγηθώς, καί ηδη τη προσδοκία τα δράγματα βλέπειν νομίζων, ουτως εις τήν γην άφίησι τα σπέρματα. Καί συ τοίνυν, άγαπητε, μή προς τον λαμβάνοντα όρα μόνον, μηδε προς τήν δαπάνην τήν γινομένην, άλλ' έννόει ότι ούτος μεν έστιν ο ορώμενος, ο παρα σου δεχόμενος, ετερος δε ο τα εις έκεινον γινόμενα οικειούμενος, καί ουχ ο τυχών, άλλ' ο τών όλων Δεσπότης, ο τών άπάντων Κύριος, ο ουρανου καί γης ποιητής· καί ότι ή δαπάνη αυτη πρόσοδος γίνεται, καί ου μόνον ουκ έλαττοι σου τήν ουσίαν, άλλα καί πλεονάζει μάλλον, έαν συ μετα πίστεως τουτο έργάζη καί ιλαράς της προθυμίας. Ε’ίπω το κεφάλαιον τών άγαθών· μετα της προσόδου της άπο της δαπάνης ταύτης γινομένης καί άμαρτημάτων συγχωρήσεώς σοι πρόξενος γίνεται, ού τί αν γένοιτο ίσον; Ει τοίνυν βουλοίμεθα ειδέναι πλουτειν τον άληθη πλουτον, καί μετα του πλούτου καί τών άμαρτημάτων τήν συγχώρησιν ευρασθαι, έκχέωμεν τα οντα εις τας τών δεομένων χειρας, προαποστείλωμεν αυτα εις τον ουρανον, ένθα ουδε κλέπτης, ουδε ληστής, ου τοιχωρύχος, ουκ οικέτου κακουργία, ουκ άλλο ουδεν λυμήνασθαι δυνήσεται τον πλουτον τον ήμέτερον. Το γαρ χωρίον έκεινο πάσης τοιαύτης βλάβης άνώτερον. Μόνον μή μετα κενοδοξίας τουτο ποιώμεν, άλλα κατα τους ύπ' αυτου δεδομένους νόμους, ώστε μή τον παρα τών άνθρώπων έπαινον καρπώσασθαι, άλλα τον παρα του κοινου πάντων Δεσπότου, ινα μή καί τήν δαπάνην ύπομείνωμεν, καί του κέρδους άποστερηθώμεν. Ώσπερ γαρ πάσαις ταις άλλαις έπιβουλαις άνάλωτός έστιν ο πλουτος ο έκει μετατιθέμενος δια της τών πενήτων χειρος, ουτω κενοδοξία μόνη άναλίσκεται· καί όπερ έστίν ένταυθα ο σής καί ο σκώληξ προς τήν της έσθητος διαφθοραν, τουτο κενοδοξία γίνεται προς τον άπο της έλεημοσύνης συλλεγόμενον πλουτον. Δι' ο, παρακαλώ, μή μόνον ποιώμεν τήν έλεημοσύνην, άλλα καί μετα άσφαλείας ταύτην έργαζώμεθα, ινα άντί μικρών μεγάλα καρπωσώμεθα άγαθά, και άντί των έπικήρων τα άφθαρτα, καί άντί τών πρόσκαιρων τα αιώνια, καί μετά τούτων άπάντων καί της άφέσεως τών άμαρτημάτων τυχεΐν δυνηθώμεν, καί τών άπορρήτων έκείνων άγαθών· ών γένοιτο πάντας ήμάς έπιτυχεΐν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ιησού Χριστού, μεθ' ού τώ Πατρί ή δόξα άμα τώ άγίω καί ζωοποιώ Πνεύματι, νύν καί άεί, καί εις τούς αιώνας τών αιώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: