12 ΟΜΙΛΙΑ ΝΓ Ήν δε Ήσαύ έτών τεσσαράκοντα

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

12 ΟΜΙΛΙΑ ΝΓ  Ήν δε Ήσαύ  έτών τεσσαράκοντα, καί έλαβε τήν’Ιουδίθ θυγατέρα Βεήλ του Χετταίου, καί τήνΒασεμάθ θυγατέρα Έλώμ του Εύαίου, καί ήσαν έρίζουσαι τω Ίσαακ καί τή Ρεβέκκα.

α. Φέρε καί σήμερον, εί δοκεΐ, τα έξής τών χθες είρημένων έπελθόντες, κατα το ήμΐν έγχωρουν άναπτύξωμεν έκαστον τών γεγραμμένων, ινα τήν έντευθεν ωφέλειαν καρπωσάμενοι, ουτως οικαδε άναχωρήσωμεν. ’Ίδωμεν τοίνυν τήν άρχήν τών άνεγνωσμένων.

Ήν δε Ήσαυ, φησίν, έτών τεσσαράκοντα, καί έλαβε τήν Ίουδίθ θυγατέρα Βεήλ του Χετταίου, καί τήν Βασεμαθ θυγατέρα Έλώμ του Εύαίου, καί ήσαν έρίζουσαι τω Ίσαακ καί τή 'Ρεβέκκα. Όρα πόσα έκ τών ολίγων τούτων ρημάτων έστι καταμαθεΐν. Τίνος γαρ ένεκεν ήμΐν τον άριθμον τών έτών του Ήσαυ έσήμανεν; Ούχ άπλώς, άλλ' ινα έντευθεν καταμάθωμεν του Ίσαακ το γήρας, καί ότι λοιπον προβεβηκώς ήν. Έαν γαρ μνημονεύσωμεν τών έμπροσθεν είρημένων, καί ότι, ήνίκα μεν έλαβε τήν Ρεβέκκαν, καί αύτος τεσσαράκοντα έτών έτύγχανεν, ότε δε έτέχθησαν οί παΐδες, έξήκοντα έτών ήν, είσόμεθα ότι νυν έκατοστου λοιπον έτους έπιβας έν βαθυτάτω γήρα έτύγχανεν. Έπειδή γαρ μέλλει μετα ταυτα διηγεΐσθαι ήμιν, ως υπο του γήρως άμβλυτέρας έσχε τας όψεις, δια τούτο των έτών του Ήσαυ τον άριθμον έσήμανεν, ινα έντευθεν ειδέναι εχωμεν άκριβώς του Ισαάκ τον χρόνον. 

Δια τουτο ελεγεν, Ήν δε Ήσαυ έτών τεσσαράκοντα. Ειτα ινα μάθωμεν του παιδος τήν προπέτειαν, και ότι παρά τών έθνών, ών ούκ έχρην, τας γαμετας ηγάγετο, έδήλωσεν ημιν, ότι η μεν έκ του γένους τών Χετταίων ήν, η δε έκ τών Εύαίων καίτοι γε έχρην αύτον μαθόντα, όσην σπουδήν ο πατριάρχης έποιήσατο διαστελλόμενος τω παιδί τω εαυτου, ώστε έκ της φυλης αύτου γαμετήν τών Ισαάκ ένέγκαι, καί ότι η μήτηρ αύτών η Ρεβέκκα έκ της Χαρράν ώρματο, μηδεν τοιουτον βουλεύσασθαι. Άλλ' ινα έκ προοιμίων δείξη τών οικείων τρόπων το ατακτον, προλαβών έκείνας ηγάγετο. Καί ινα μάθωμεν τών γυναικών το δύστροπον, φησίν η Γραφή,

Καί ήσαν έρίζουσαι τω Ισαάκ καί τή Ρεβέκκα. Καί τί αν είη ταύτης της μοχθηρίας χαλεπώτερον, όταν αι πασαν τιμήν άπονέμειν οφείλουσαι, μή μόνον τουτο μή ποιώσιν, άλλά καί προς φιλονεικίαν παρασκευάζωνται; Ταυτα δε πάντα ούχ απλώς ημιν η ιστορία σημαίνει, άλλ ινα μετά ταυτα, έπειδάν ίδης τήν Ρεβέκκαν προς τον Ιακώβ πολλήν τήν εύνοιαν έπιδεικνυμένην, μάθης ώς ούκ άπεικος πραγμα διεπράττετο. Τέως δε ινα μή τήν άκολουθίαν προφθάσωμεν, αύτοις επώμεθα τοις γεγραμμένοις. Έγένετο δε μετά το γηρασαι τον Ισαάκ, καί ημβλύνθησαν οι οφθαλμοί αύτου του οραν ούκ ετι γάρ, φησίν, ύπο του γήρως οραν ηδύνατο· Καί έκάλεσεν Ήσαυ τον υΐον αύτου τον πρεσβύτερον, καί ειπεν αύτω·

ΥΙέ μου, ιδού έγώ γεγήρακα, καί ού γινώσκω τήν ημέραν της τελευτης μου. Νυν ούν λάβε το σκευός σου, τήν τε φαρέτραν καί το τόξον, καί εξελθε εις το πεδίον, καί θήρευσόν μοι θήραν, καί ποίησόν μοι έδέσματα, ώς φιλώ έγώ, καί ενεγκέ μοι, ινα φάγω, όπως εύλογήση σε η ψυχή μου, πρίν ή άποθανειν με. Ένταυθά μοι σκόπει, άγαπητε, τήν αφατον του Θεου σοφίαν, καί όπως ο μεν πατήρ τήν φυσικήν φιλοστοργίαν έπιδεικνύμενος ταυτα διετάξατο τω Ήσαυ· ο δε σοφος καί εύμήχανος Δεσπότης διά της 'Ρεβέκκας τήν οικείαν πρόρρησιν εις εργον έξενεχθηναι παρασκευάζει, διδάσκων ημας όση της άρετης η ισχύς καί της τών τρόπων έπιεικείας. Καί γάρ έκεινος μεν καί άπο τών πρωτοτοκίων, καί άπο της του πατρος περί αύτον διαθέσεως τά πρωτεια εχειν νομίζων, άθρόον απάντων ερημος ηύρίσκετο, έπειδή τα παρ' έαυτοΰ είσενεγκεΐν ούκ ήβουλήθη ούτος δε, έπειδή ο’ίκοθεν ήν ένάρετος, και τήν άνωθεν είχε ροπήν συμμαχοΰσαν αύτω, καί άκοντος τοΰ πατρος τήν παρ' αύτοΰ εύλογίαν έπισπάται. Ούδεν γάρ ίσχυρότερον τοΰ παρά της δεξιάς έκείνης βοηθουμένου. Όρα γοΰν άκριβώς άπαντα, ίνα μάθης της οίκονομίας τήν ύπερβολήν, καί πώς ο μεν της έκεΐθεν άπολαύων ροπής, πολλής έν άπασιν άξιοΰται τής συνεργίας, ώστε τήν τοΰ πατρος εύλογίαν είς αύτον μετενεχθήναι· ο δε πάντων διαμαρτάνει, προδεδομένος οίκοθεν διά τήν τών τρόπων μοχθηρίαν. 'Ρεβέκκα δε, φησίν, ήκουσε λαλοΰντος Ισαάκ προς Ήσαΰ τον υίον αύτοΰ. ’Επορεύθη δε Ήσαΰ είς το πεδίον θηράσαι θήραν τω πατρί αύτοΰ. Είπε δε Ρεβέκκα προς τον υίον αύτής τον έλάσσω. Διά τί προσέθηκε, Τον έλάσσω; Επειδή ανωτέρω είπεν, οτι Εκάλεσεν Ισαάκ τον υίον αύτοΰ τον πρεσβύτερον, ίνα μάθωμεν τίνι νΰν διαλέγεται ή Ρεβέκκα, φησί, Προς τον έλάσσω, τοΰτ' εστι, τον Ιακώβ· ’Ίδε έγώ ήκουσα τοΰ πατρός σου λαλοΰντος προς Ήσαΰ τον άδελφόν σου, καί λέγοντος· Ένεγκέ μοι θήραν, καί ποίησόν μοι έδέσματα, ίνα φαγών εύλογήσω σε έναντίον Κυρίου, προ τοΰ άποθανεΐν με. Ταΰτα μεν ήκουσα τοΰ πατρός σου προς τον άδελφόν σου τον Ήσαΰ διαλεγομένου. Νΰν ούν, υίε, άκουέ μου καθά σοι έγώ έντέλλομαι, καί πορευθείς είς τά πρόβατα, λάβε μοι έκεΐθεν δύο έρίφους άπαλους καί καλούς,καί ποιήσω αύτους έδέσματα τω πατρί σου, ως φιλεΐ, καί είσοίσεις τω πατρί σου, καί φάγεται, οπως εύλογήση σε ο πατήρ σου προ τοΰ άποθανεΐν αύτόν.

β. Όρα μητρος φιλοστοργίαν, μάλλον δε Θεοΰ οίκονομίαν. Αύτος γάρ ήν ο καί ταύτην προς τήν συμβουλήν διεγείρων, καί το πάν κατορθωθήναι ποιών. Είδες τής μητρος τήν άρίστην συμβουλήν; Όρα καί τοΰ Ιακώβ το περιεσκεμμένον, καί οπως διά τής άποκρίσεως τών οίκείων τρόπων δείκνυσι τήν έπιείκειαν. Είπε γάρ, φησί, προς τήν μητέρα αύτοΰ·

Έστιν ο άδελφός μου Ήσαΰ άνήρ δασυς, έγώ δε άνήρ λεΐος· μήποτε ψηλαφήση με ο πατήρ, καί εσομαι έναντίον αύτοΰ ως καταφρονών, καί έπάξω έμαυτω κατάραν, καί ούκ εύλογίαν. Πολλή τοΰ παιδος ή εύγνωμοσύνη, καί ή προς τον πατέρα αίδώς. Δέδοικα, φησί, μή είς το έναντίον μοι τά τής σπουδής έπέλθη, μή δόξω έναντιοΰσθαι τη τοΰ πατρος γνώμη,και αντί της ευλογίας καταραν επισπασωμαι. Τι ουν ή Ρεβέκκα, ή θαυμασία καί φιλόστοργος; Επειδή ουκ εξ οικείας γνώμης μόνον τούτο διεπραττετο, αλλά καί τή άνωθεν ύπηρετεΐτο προρρήσει, πάσαν σπουδήν ποιείται τον φόβον εξελεΐν του παιδος, καί θαρσος ενθεΐναι, ώστε τήν συμβουλήν εις εργον αγαγεΐν· καί ουχ ύπισχνεΐται αυτω ότι δυνήσεται παρακρούσασθαι τον πατέρα καί λαθεΐν· αλλά τΐ; Επ' εμέ ή καταρα σου, τέκνον· μόνον ύπακουσον της φωνης μου, καί πορευθείς ενεγκέ μοι. Καν γένηται τοιουτόν τι, φησίν, ουδέν αυτος παραβλαβήση. Μή τοίνυν δείσης, αλλά θαρρών Ύπακουσόν μου της φωνης, καί ποίει τά παρ' εμου σοι συμβουλευθέντα. Τουτο αληθώς φιλοστοργια μητρος, το ύπέρ του παιδος ετοιμως απαντα καταδέχεσθαι. Ταυτα ειπουσα ισχυσε εξελεΐν του παιδος τον φόβον. Καί πορευθείς ελαβε καί ηνεγκε τή μητρί αυτου· καί εποίησεν εδέσματα καθά εφίλει ο πατήρ αυτου. Καί λαβουσα, φησίν, ή Ρεβέκκα τήν στολήν του υιου αυτης του πρεσβυτέρου τήν καλήν, ή ήν παρ' αυτή εν τω οικω, ενέδυσεν Ιακώβ τον υιον αυτης τον νεώτερον, καί τά δέρματα τών ερίφων περιέθηκε περί τους βραχίονας αυτου, και επι τά γυμνά του τραχήλου αυτου, και εδωκε τά εδέσματα και τους άρτους, ους εποιησεν, εις τάς χεΐρας Ιακώβ του υιου αυτης, καί εισήνεγκε τω πατρί αυτου. Θέα μοι ενταυθα της 'Ρεβέκκας μετά της φιλοστοργίας καί τήν πολλήν σοφιαν. Επειδή γάρ ειπεν ανωτέρω, ότι ο μέν ήν δασυς, ο δέ λεΐος, τήν στολήν, φησίν, ενέδυσεν αυτον του Ήσαυ, καί τά δέρματα περιέθηκεν αυτω, καί πανταχόθεν σχηματισασα αυτον, ώς τήν απάτην εις εργον ελθεΐν, δουσα τά εδέσματα και τους άρτους εις τάς χεΐρας, παρεσκεύασε προσαγαγεΐν τω πατρι. Σκόπει μοι παλιν ενταυθα, πώς της άνωθεν χαριτος ήν το πάν. Όταν γάρ ήμεΐς τά παρ' εαυτών ειςενέγκωμεν, δαψιλώς απολαύσομεν καί της παρά του Θεου συνεργιας. 'Ίνα γάρ μή ραθυμώμεν, μηδέ αναπεπτωκότες ώμεν, βούλεται καί ήμάς τι συνεισφέρειν, ιν' ουτω και τά παρ' εαυτου επιδειξηται· και ούτε το πάν της άνωθεν γίνεται βοηθειας, αλλά δεΐ και ήμάς τι συνεισενεγκεΐν ούτε παρ' ήμών παλιν απαιτεΐ το πάν, ειδώς της ήμετέρας ασθενειας τήν ύπερβολήν, αλλά τήν οικειαν φιλανθρωπιαν μιμούμενος, και βουλόμενος αφορμήν τινα λαβεΐν, ώστε τήν οικειαν φιλοτιμιαν επιδειξασθαι, αναμένει τά παρ' ήμών ειςενεχθηναι· οπερ και νυν γεγένηται. Επειδή γάρ και ο Ιακώβ καί ή 'Ρεβέκκα, απερ έχρην άφ' έαυτών γενέσθαι, πεποιήκασι, καί ο μεν ύπήκουσε της συμβουλής της μητρος, ή δε τα παρ' έαυτης πάντα έπλήρωσε, τότε λοιπον καί ο άγαθος Δεσπότης το πάντων δυσχερέστερον τουτο μετ' εύκολίας άνυσθηναι πεποίηκε, το μή γενέσθαι κατάδηλον της άπάτης το δράμα τω Ισαάκ. Επειδή γάρ προσήνεγκε τά έδέσματα τω πατρί, Είπε· Τίς εί συ, τέκνον; Καί είπεν Ιακώβ τω πατρί αύτου· ’Εγώ ειμι Ήσαυ ο υιός σου ο πρωτότοκος· πεποίηκά σοι, καθά λελάληκάς μοι. Άναστάς κάθισον, καί φάγε έκ της θήρας μου, οπως εύλογήση με ή ψυχή σου. Εννόει μοι μεθ' οσης άγωνίας ταυτα έφθέγγετο ο Ιακώβ.

Ό γάρ έν προοιμίοις ειπών τη μητρί, Φοβούμαι μη έπάξω έμαυτω κατάραν, καί ούκ εύλογίαν, νυν έν οσω φόβω καθειστήκει τοσουτον δράμα ύποκρινόμενος; Άλλ' έπειδή Θεος ήν ο συνεργών τοΐς γινομένοις, απαντα εις εργον έξήει. Τί ουν, αν ειποι τις, καί τω ψεύδει τω τοιούτω Θεος συνήργησε; Μή άπλώς έξέταζε το γινόμενον, άγαπητε, άλλά τον σκοπον καταμάνθανε, καί οτι ού βιωτικης ενεκέν τινος πλεονεξίας τουτο έγίνετο, άλλά του πατρος τήν εύλογίαν έπισπάσασθαι έσπούδαζεν· άλλως δε ει μέλλοις άπλώς τά γινόμενα έξετάζειν, καί μή τον σκοπον πανταχου έπιζητεΐν, ορα σοι τον πατριάρχην παιδοκτόνον ονομάζειν, καί τον Φινεες άνδροφόνον. Άλλ' ούτε έκεΐνος παιδοκτόνος, άλλά καί λίαν φιλόστοργος, ει καί τις άλλος· ούτε ουτος άνδροφόνος, άλλά το μάλλον καί άγαν ζηλωτής. Έκάτερος γάρ αύτών το δοκουν τω Θεω διεπράττετο. Διόπερ ο μεν διά τήν ύπακοήν πολλής άξιουται της άνωθεν άμοιβης· ο δε διά τον ζηλον άνακηρύττεται. Έστη γάρ, φησί, Φινεες, καί έξιλάσατο. Ει τοίνυν φόνος εύδοκίμησε καί παιδοκτονία έν έκείνοις, έπειδή κατά Θεου γνώμην έγένετο, καί ού τοΐς γεγονόσι προσέχομεν, άλλά τω σκοπω τών γινομένων, καί τη τών πεποιηκότων γνώμη, πολλω μάλλον καί ένταυθα τουτο λογίζεσθαι χρή.

 γ. Μή τοίνυν τουτο σκόπει, οτι ψευδος ήν τά λεγόμενα παρά του Ιακώβ, άλλ' έκεΐνο έννόει, οτι βουλόμενος ο Θεος εις εργον τήν πρόρρησιν αύτου άγαγειν, απαντα ούτως φκονόμησε γενέσθαι. Καί ίνα μάθης οτι ο Θεος ήν ο πάντα έξευμαρίζων, καί τά δύσκολα εύκολα ποιών, ορα πώς ο δίκαιος ούκ ήδυνήθη συνιδεΐν τήν άπάτην, άλλά καί πείθεται τοΐς παρά του Ιακώβ ρηθεΐσι, και άπολαύσας των έδεσμάτων άμείβεται αύτον ταΐς εύλογίαις. Καί ού πρότερον παραγίνεται άπο της Θήρας ο Ήσαυ, μέχρις οτε πάντα τέλος ελαβεν, ινα δια πάντων γνώμεν οτι κατά Θεού γνώμην το γινόμενον ήν. Είπε δε, φησίν, Ισαάκ· Τί τούτο, οτι ταχύ εύρες, ώ τέκνον; Ό δε είπεν· Ό παρέδωκε Κύριος ο Θεός σου έναντίον έμου. Έτι έναγώνιος είστήκει ο Ιακώβ, καί ηυξετο αύτω τά του φόβου, καί πάντα έγίνετο, ινα μάθωμεν δι' αύτών οτι ο φιλάνθρωπος Δεσπότης ούχ άπλώς τήν οικείαν έπιδείκνυται πρόνοιαν, αν μή πολλήν ίδη καί τήν παρ' ήμών θερμότητα γινομένην. Μή γάρ μοι παραδράμης, άγαπητε, τουτον νυν τον άγωνα, άλλα σκόπει οτι περί του παντος ήν αύτω ο κίνδυνος, καί έδεδοίκει καί ετρεμε μή δι' εύλογίαν κατάρας ύπεύθυνος γένηται. Είτά φησιν, Είπε δε Ισαάκ· Έγγισόν μοι, καί ψηλαφήσω σε, τέκνον, ει συ εί ο υίός μου Ήσαυ, ή ου. Απο γαρ τής φωνής ήρέμα πως ένεδοίαζεν ο δίκαιος· άλλ' έπειδή έχρήν τήν οικονομίαν εις εργον έξελθεΐν, ού συνεχωρήθη συνιδεΐν τήν άπάτην. Ήγγισε δε, φησίν, Ιακώβ, καί έψηλάφησεν αύτον καί είπεν· Ή μεν φωνή, φωνή Ιακώβ· αί δε χεΐρες, χεΐρες Ήσαυ· καί ούκ έπέγνω αύτόν. Όρα πώς δείκνυται οτι τής του Θεου χάριτος ήν το παν, τής παρασκευαζούσης καί αύτον μηδεν τών γινομένων συνιδεΐν, καί τον Ιακώβ άπολαυσαι τής πατρικής εύλογίας. Καί ούκ έπέγνω αύτον, φησίν· ήσαν γάρ αί χεΐρες αύτου ώς αί χεΐρες Ήσαυ. Καί είπεν·

Ει συ εί ο υίός μου Ήσαυ; Όρα πάλιν πώς δείκνυσιν ή θεία Γ ραφή οτι έδίσταζεν ο δίκαιος. Είπε γαρ, Ει συ εί ο υίός μου Ήσαυ; ινα καί έκ τούτου πάλιν γνώμεν, οτι ο πατήρ μεν ήττηθείς τή φυσική φιλοστοργία άπαντα διεπράττετο· ο δε Θεος ο τά μέλλοντα προορών, καί άπο τής τών τρόπων άρετής χαρακτηρίζων καί δεικνυς τους έαυτου θεράποντας, ούτως άπαντα οικονομει. Καί είπε, φησίν· Εγώ. Επειδή γαρ είπεν, Ει συ εί ο υίός μου Ήσαυ; καί είπεν, ’Εγώ· είπε, Προσάγαγέ μοι, καί φάγομαι άπο τής θήρας σου, τέκνον, ινα εύλογήση σε ή ψυχή μου· μόλις ποτε τής άγωνίας λοιπον άπηλλάγη ο Ιακώβ, Καί προσήνεγκε τω πατρί τα έδέσματα, καί εισήνεγκεν οίνον, καί επιε. Καί είπεν αύτω· Έγγισόν μοι, καί φίλησόν με, τέκνον. Καί έγγίσας έφίλησεν αύτόν· καί ώσφράνθη τήν οσμήν τών ίματίων αύτου, καί εύλόγησεν αύτον, καί είπεν.

Όρα της θείας Γραφής τήν παρατήρησιν. Επειδή ήρώτησεν, Εί συ εί Ήσαυ; καί είπεν, Έγώ, καί πάλιν έψηλάφησεν αύτον, καί ήρεμα πως ένεδοίαζεν ύπο της φωνής είς ύπόνοιάν τινα καί ύπόκρισιν έμπεσών, καί πάλιν ήρώτησεν, Εί συ εί ο υίός μου Ήσαυ; καί είπεν, Έγώ, είτα προσήνεγκεν αύτω, καί εφαγε· τότε, φησίν, Έφίλησεν αύτον, καί εύλόγησεν αύτόν. 'Ίνα μή νομίση τις οτι είς το του Ήσαυ πρόςωπον τήν εύλογίαν έποιήσατο, άλλ' είς έκεΐνον τον ύπ' αύτου φιληθεντα· δια τουτο έμνημόνευσεν ή θεία Γ ραφή, οτι καί έφίλησε, καί ηύλόγησεν έκεΐνον τον ύπ' αύτου φιληθεντα. Ώσφράνθη δε, φησίν, τήν οσμήν των ίματίων αύτου, καί εύλόγησεν αύτον, καί είπεν· Ιδου οσμή του υίου μου, ως οσμή άγρου πλήρους, δν ηύλόγησε Κύριος. Καί δώσει σοι Κύριος άπο τής δρόσου του ούρανου, καί άπο τής πιότητος τής γής, καί πλήθος σίτου καί οίνου. Δώσει, φησί, σοί τω τα έδεσματα προσενεγκόντι, τω παρ' έμου φιληθεντι, Καί δουλευσάτωσάν σοι εθνη. Όρα πως τήν των άναγκαίων άφθονίαν αύτω έπηύξατο, είτα τήν άρχήν των έθνων, προμηνύων ήδη τήν μελλουσαν αύτω εσεσθαι εύημερίαν, καί των έξ αύτου τικτομενων τήν έπίδοσιν. Καί προσκυνησάτωσάν σοι άρχοντες.

Ού μόνον τήν των έθνων ύποταγήν αύτω έπεύχεται, άλλα καί των άρχόντων. Καί γίνου κύριος του άδελφου σου. Όρα πως ύπηρετεΐται καί άγνοων ο δίκαιος τη του Θεου γνώμη. Καί άπαντα ταυτα διά τουτο φκονομειτο, ινα ουτος ο δια τήν άρετήν άξιος, αύτος καρπώσηται τήν εύλογίαν. Καί προσκυνήσουσί σοι οί υίοί του πατρός σου. Υίους είωθεν ή Γ ραφή καλεΐν πάσαν τήν συγγενειαν· ως καί ένταυθα, τους υίους του πατρός σου, ως άν είποι τις, τους έκ του σπερματος του Ήσαυ εσεσθαι μελλοντας. Ούδε γάρ έτερον παΐδα εσχεν ο Ισαάκ, άλλ' ή τούτους μόνους. Ό καταρώμενός σε, έπικατάρατος· ο δε εύλογων σε, εύλογημενος. Ίδου ή κορωνίς τής εύλογίας, ίδου το κεφάλαιον των άγαθων άπάντων, το εύλογημενον είναι. Είδες Θεου φιλανθρωπίαν; Ό δεδοικώς μή κατάραν έπισπάσηται άντί εύλογίας, ού μόνον μετά τοσαύτης δαψιλείας τάς εύλογίας κομίζεται παρά του πατρος, άλλα καί έκείνοις άράται τοΐς έπιχειρουσιν αύτον καταράσθαι. Έντευθεν μανθάνωμεν οτι έπειδάν τις κατά τά τω Θεω δοκουντα τά καθ' έαυτον οίκονομεΐν βούληται, τοσαύτης άπολαύει τής άνωθεν συνεργείας, ως αύτής των πραγμάτων τής πείρας αίσθησιν λαβεΐν Τίς γαρ ούκ αν έκπλαγείη και θαυμάσειε του Θεού τήν αφατον οικονομίαν, οτι ού πρότερον ο Ήσαυ άπο της Θήρας παραγέγονε, μέχρις οτε πέρας ελαβεν ή του δράματος ύπόθεσις, κάκεΐνος δεξάμενος τας εύλογίας παρα του πατρος άνεχώρησε; Τουτο γαρ ήμας διδάξαι βουλόμενος ο μακάριος Μωϋσης έπήγαγε· Καί έγένετο μετα το παύσασθαι τον Ισαάκ εύλογουντα Ιακώβ τον υιον αύτου, καί έγένετο ώς έξηλθεν άπο προσώπου Ίσαακ του πατρος αύτου, καί ιδού Ήσαυ ο άδελφος αύτου ήλθεν άπο της Θήρας

 δ. Όρα πως μετα τήν τούτου εξοδον έκεΐνος εύθέως παρεγένετο, ούχ απλως ούδε εικη, άλλ' ινα άγνοων προσαγάγη καί αύτος τα έδέσματα, καί παρα του πατρος μάθη απασαν του πράγματος τήν ύπόθεσιν.

Ει γαρ εφθη καταλαβεΐν τον άδελφον, ’ίσως αν αύτον καί διεχειρίσατο ήττώμενος ύπο του θυμου· ο γαρ μετα ταυτα τουτο βουλευσάμενος, πολλω μαλλον έν άκμή του πράγματος τουτο αν ειργάσατο. Άλλ' ή του Θεου χείρ ήν ή τον παΐδα διασώζουσα, καί τουτον μεν αξιον της εύλογίας άπεργασαμένη, έκεινον δε άποστερήσασα καί της εύλογίας καί των πρωτοτοκίων. Παραγενόμενος δε, φησίν, έποίησε καί αύτος έδέσματα, καί προσήνεγκε τω πατρί αύτου, καί ειπεν· Άναστήτω ο πατήρ μου, καί φαγέτω της θήρας του υιου αύτου, οπως εύλογήση με ή ψυχή σου. Όρα μοι πάλιν τον δίκαιον έν θορύβω γενόμενον καί διαταραττόμενον τον λογισμόν. Άκούσας γαρ, φησίν, Ειπε· Τίς ει σύ; Ο δε ειπεν· Εγώ ειμι ο υιός σου ο πρωτότοκος Ήσαυ. Όρα πως μεγαλοφρονων έπί τω πράγματι, ούκ ήρκέσθη τω ειπεΐν,

Εγώ ειμι Ήσαυ, άλλα προσέθηκεν, Ό πρωτότοκος. Εξέστη δε Ίσαακ εκστασιν μεγάλην σφόδρα, καί ειπε· Τίς ούν ο θηρεύσας μοι θήραν, καί ειςενέγκας μοι, καί εφαγον άπο πάντων προ του σε έλθεΐν, καί εύλόγησα αύτον, καί εύλογημένος εστω; Ορα πως καί εις άπορίαν γεγονώς ο δίκαιος, καί διηγούμενος αύτω το συμβαν, ομως προσέθηκε, καιρίαν έκείνω διδούς τήν πληγήν, το, Καί εύλόγηκα αύτον, καί εύλογημένος εστω. Τουτο δε έποίει ο δίκαιος της του Θεου σοφίας οδηγούσης αύτου τήν γλωτταν, ινα πάντα μετα άκριβείας έκεΐνος μαθών ειδέναι εχη, ώς ούδεν αύτω πλέον εσται ούτε άπο των πρωτοτοκίων, ούτε άπο της θήρας. Άκούσας δε, φησίν, Ήσαυ άνεβόησε φωνήν μεγάλην σφόδρα καί πικράν. Τί έστι, Φωνήν μεγάλην σφόδρα καί πικράν; Τον θυμόν ήνίξατο δια του ρήματος, και της οργής, ής έπλήσθη ταυτα μαθών, τήν ύπερβολήν.

Καί είπεν, Εύλόγησον δή κάμε, πάτερ. Είπε δε αύτω· Έλθών ο άδελφός σου μετα δόλου, έλαβε τήν εύλογίαν σου. Προλαβών, φησίν, ο άδελφός σου τήν εύλογίαν πάσαν έπεσπάσατο μετα πολλής τής δαψιλείας. Και ινα γνως, οτι ή άνωθεν χάρις ήν ή τον δίκαιον άπατηθήναι συνεργήσασα, ορα πως αύτος τουτο ομολογεί λέγων, Έλθών ο άδελφός σου μετα δόλου, μονονουχί άπολογούμενος τω παιδί, καί διδάσκων αύτον, οτι  αγνοών έπ' έκείνον τας εύλογίας έποιησάμην, και οτι Εις σε ταύτας έτοιμος ήμην ποιήσασθαι· άλλ' έκείνος, Έλθών μετα δόλου, έλαβε τήν εύλογίαν σου· τα σοί παρασκευασθέντα έκείνος έδέξατο· ού παρα τήν έμήν δε αΙτίαν γέγονε. Καί είπε, φησίν, Ήσαυ· Δικαίως έπεκλήθη το ονομα αύτου Ιακώβ· έπτέρνικε γάρ με ήδη δεύτερον τουτο· τά τε πρωτοτόκιά μου είλήφει, καί νυν είληφε τήν εύλογίαν μου. Ού μάτην, φησί, τής προσηγορίας ταύτης ήξιώθη· πτερνισμος γαρ έρμηνεύεται το ονομα αύτου, οπερ ουτος εις έμε έπεδείξατο, καί τών πρωτοτοκίων άποστερήσας καί τής εύλογίας.

Τί ούν ο Ήσαυ προς Ισαάκ; Ούχ ύπελίπου μοι εύλογίαν, πάτερ; Άποκριθείς δε Ισαάκ είπεν αύτω· Μάνθανε, φησίν, οτι πάσας είς αύτον έξέχεα τας εύλογίας, Ει κύριον αύτον έποίησά σου. Όρα πώς εύθέως άπο τούτου αρχεται, καί ούδεν έτερον λέγει, άλλα τήν δουλείαν αύτω σημαίνει καί τήν ύποταγήν· καί φησιν, Ει κύριον αύτον έποίησά σου, καί πάντας τους άδελφους αύτου οΐκέτας, σίτω καί οίνω έστήριξα αύτόν· σοί δε τί ποιήσω, τέκνον;

Ούδεν έτερον λοιπον ύπολέλειπται· εΐ δεσπότην αύτον έποίησά σου, καί πάντας αύτου οικέτας τους άδελφους, καί τών άναγκαίων αύτω τήν άφθονίαν έπηυξάμην, τί λοιπον έτερον λείπεται; Είπε δε Ήσαυ προς τον πατέρα αύτου· Μή εύλογία μία σοί έστι, πάτερ; Εύλόγησον δή κάμέ. Επειδή ήκουσε του πατρος είπόντος, Καί εύλόγησα αύτον, καί εύλογημένος έσται, ειτα καί τήν εύλογίαν αύτω πάσαν δήλην έποίησε, τότε φησίν, Εύλόγησον δή κάμε, πάτερ· μή γαρ μία σοί έστιν εύλογία; Μή γαρ ούχ ικανος συ κάμε άξιωσαι τής παρα σου εύλογίας, τον ουτω παρα σου άγαπώμενον, τον πρωτότοκον, τον δια τήν θήραν παρα σου άποσταλέντα; Συνέχεε δια τών ρημάτων τον πατέρα. Κατανυχθέντος γάρ, φησίν, Ισαάκ άνεβόησε φωνή Ήσαύ, και εκλαυσεν. Είδε τον πατέρα εν άμηχανια υπάρχοντα, και ου δυναμενον, ουδέ άνεχόμενον άνατρεψαι τα ηδη γεγονότα· καί ο μέν τη βοη καί κλαυθμόν προσέθηκεν, εις πλεΐονα συμπάθειαν άγαγεΐν τον πατέρα βουλόμενος. ΟικτεΙρας δέ αυτον ο Ισαάκ, ειπεν αυτω· Ιδού άπο της πιότητος της γης εσται η κατοίκησίς σου, καί άπο της δρόσου του ουρανού άνωθεν, καί επί τη μαχαίρα σου ζήση, καί τω άδελφω σου δουλεύσεις· εσται δέ ηνίκα αν καθέλης καί εκλύσης τον ζυγον αυτού άπο τού τραχήλου σου. Επειδή, φησί, καί αυτος της παρ' εμού ευλογίας άπολαύσαι επιθυμείς, μάνθανε ότι ουχ οιόν τέ με εναντία τη τού Θεού γνώμη διαπράξασθαι· άλλά καί σοί μέν επεύχομαι τήν άπο της δρόσου τού ουρανού άπόλαυσιν· ισθι δέ μέλλων πολεμικον άναδέξασθαι βίον· ’Επί τη μαχαίρα γάρ σου ζήση, καί τω άδελφω σου δουλεύσεις.

ε. Αλλά μηδείς άκούων ταύτα ξενιζέσθω, όρων μετά ταύτα τον άδελφον άλήτην γενόμενον διά τον παρά τούτου φόβον, καί εις τήν άλλοτρίαν επειγόμενον, μηδέ τοΐς προοιμίοις προσέχων, νομιζέτω διαπίπτειν τήν πρόρρησιν. Όταν γάρ ό Δεσπότης τι υπόσχηται, καν εναντία των υποσχέσεων ιδωμεν εν τοΐς προοιμιοις εκβαΐνοντα, μή θορυβώμεθα· ου γάρ οιόν τέ ποτε μέχρι τέλους διαμαρτεΐν. Τούτο δέ γίνεται, ινα λαμπρότεροι διά πάντων οι δίκαιοι δεικνύμενοι, τήν περιουσίαν της τού Θεού δυνάμεως κατάδηλον ημΐν απασι γενέσθαι παρασκευάσωσι. Καί εφ' έκάστου των δικαίων τούτο ευρήσεις, ει βουληθεΐης άπάσας μετά άκριβείας κατιδεΐν τάς ιστορίας, ο δή καί νύν γεγένηται. Μή γάρ δή τούτο ιδης, ότι νύν ευθέως φυγάς εγίνετο, άλλά τήν μετά ταύτα περιφάνειαν λογίζου, καί ότι τού χρόνου παραδραμόντος αυτος ούτος ό φοβερος αυτω γεγονως τοσαύτην περί αυτον επιδεικνυται τήν αιδω, καί ότι εις τοσαύτην ήλθε δόξαν μετά τήν επί της ξένης ταλαιπωρίαν, ως καί τους εξ αυτού τεχθέντας εις άπειρον πληθος εκταθηναι, καί διά της τούτου προσηγορίας απαν το εθνος χαρακτηρίζεσθαι. Νυνί δέ διδάσκουσα ημάς η θεΐα Γ ραφή τού άδελφού τον θυμον, καί ότι προς φόνον άπέβλεπε, φησί· Καί ενεκότει Ήσαύ τω Ίακωβ περί της ευλογίας, ής ηυλόγησεν αυτον ό πατήρ αυτού. Καί ινα μάθωμεν, ότι ουχ άπλως οργή ήν πρόσκαιρος τούτο, διά της λέξεως εσήμανεν ημΐν της κακίας αυτού την  ύπερβολήν. Ένεκότει γαρ, φησίν, άντί του, ένέκειτο, έπέμενεν, ώς καί δια των ρημάτων τήν έν τω βάθει κρυπτομένην γνώμην φανεραν καταστησαι. Είπε γαρ, φησιν, έν τη διανοια· Έγγισάτωσαν αι ημέραι του πένθους του πατρός μου, ίνα άποκτείνω Ιακώβ τον άδελφόν μου. Όντως άρα καί των μαινομένων αύτών ούκ ελαττον ο θυμούμενος παραπαίει. Σκόπει γαρ, όπως καθάπερ τους μαινομένους ο δαίμων έκεΐνος έπεισελθών εκφρονας έργάζεται, καί έναντία τοΐς ορωμένοις διαπράττεσθαι άναπείθει. Ού γαρ ορωσιν ύγιως, ούτε ετερόν τι διαπράττονται τών χρησίμων, άλλα καθάπερ τας αισθήσεις πεπηρωμένοι, καί το διακριτικόν διαφθείραντες, ούτως άπαντα έργάζονται. Ουτω καί οΐ θυμούμενοι, ού τους παρόντας έπιγινώσκουσιν, ού συγγενειας μέμνηνται, ού φιλίας, ού συνηθεΐας, ούκ άξιώματος, ούκ άλλου τινος έννοιαν λαμβάνουσιν, άλλ' ολοι ύπο του θυμου τυραννούμενοι κατα κρημνών φέρονται. Τι ουν αν ειη των τοιούτων έλεεινότερον, οταν αλόντες ύπο του πάθους, καί αιχμάλωτοι γενόμενοι, καί προς φόνον έπείγονται; Δια τουτο ο μακάριος Παυλος τήν ρίζαν άποσπάσαι βουλόμενος του κακου, γράφων παρηνει, ουτω λέγων, Πάσα οργή καί θυμος καί κραυγή άρθήτω άφ' ύμών συν πάση κακία. Ού μόνον, φησί, θυμουσθαι ύμάς ού βούλομαι, ούδε μή οργίζεσθαι, άλλα μηδε μετα κραυγής τοΐς πλησίον διαλέγεσθαι, κραυγήν ένταυθα λέγων, τήν ύπο του θυμου γινομένην. Όταν γαρ το πάθος ενδοθεν διεγείρηται, καί η καρδια οιδαινη, ούκ ετι λοιπον η γλώσσα ηρέμα φθέγγεσθαι άνέχεται, άλλα τήν διάθεσιν της καρδίας έμφαίνουσα, μετα κραυγής τω πλησίον διαλέγεσθαι παρασκευάζει. Βουλόμενος ουν έν γαλήνη διάγειν διηνεκεΐ τους αύτω πειθομένους ο μακάριος ούτος, ειπών, Πάσα οργή, εδειξε τΐ έστι Πάσα οργή, η άφ' οίου δή ποτε πράγματος κινουμένη καί πάς θυμος καί πάσα κραυγή άρθήτω άφ' ύμών· είτα αύτήν τήν ρίζαν της κακίας ξηράναι βουλόμενος καί άκαρπον έργάσασθαι, φησί, Συν πάση κακία. Ό γαρ ουτω διακείμενος διηνεκώς έν λιμένι κάθηται, τών άπο της γης κυμάτων άπηλλαγμένος, καί ούτε χειμώνα δέδοικεν, ούτε ναυάγιον, άλλα καθάπερ έν γαλήνη πλέων η έν εύδιω λιμένι καθήμενος, ουτως ελκει τον παρόντα βιον πάσης ταραχής έκτος ών, καί ού μόνον τουτο, άλλα καί τών άθανάτων καί άπορρήτων άγαθών τήν άπόλαυσιν έαυτω δια πάντων προξενεί· ων γενοιτο παντας ημάς επιτυχειν, χαριτι και φιλανθρωπία του Κυρίου ημών Ίησοΰ Χριστού, μεθ' ού τω Πατρί, αμα τω άγίω Πνεύματι, δόξα, κράτος, τιμή, νΰν καί άεΐ, καί εις τους αιώνας τών αιώνων.

Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: