3 ΟΜΙΛΙΑ ΜΔ΄ Ώρθρισε δε Άβραάμ τω πρωϊ εις τον τόπον,

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

3 ΟΜΙΛΙΑ ΜΔ΄ Ώρθρισε δε Άβραάμ τω πρωϊ εις τον τόπον, ού ειστήκει έναντίον του Θεού

α. Ή κατα τήν Σαμαρεΐτιν ύπόθεσις ικανως ήμάς χθες έδίδαξε καί του Δεσπότου τήν αφατον μακροθυμίαν, καί τήν ύπερβάλλουσαν περί αύτήν κηδεμονίαν, καί έκείνης τήν εύγνωμοσύνην. Είδετε πως ύδωρ αισθητόν ύδρεύσασθαι παραγενομένη, έκ της νοητής πηγής τα θεία νάματα άρυσαμένη, ούτως οίκαδε έπανήλθε, πληρούσα το παρα του Δεσπότου ειρημένον Το ύδωρ, ο έγώ δώσω, γενήσεται έν αύτω πηγή υδατος αλλομένου εις ζωήν αιώνιον. Έμφορηθείσα γαρ αυτη τής θείας έκείνης καί πνευματικής πηγής, ού κατέσχεν είσω τα νάματα, άλλ' ύπερβλύζουσα, ώς ειπείν, έκχέει καί εις τους τήν πόλιν οικοΰντας τής παρασχεθείσης αύτή δωρεάς το χάρισμα, καί κήρυξ έγένετο άθρόον ή γυνή, ή Σαμαρείτις, ή άλλόφυλος. Είδετε οσον έστί ψυχής εύγνωμοσύνη, είδετε Δεσπότου φιλανθρωπίαν, οπως ούδενος ύπερορα, άλλα καν έν γυναικί, καν έν πενία, καν οπου δήποτε ευρη διεγηγερμένην ψυχήν καί ζέουσαν, παραχρήμα τήν παρ' έαυτοΰ χάριν έπαφίησι. 

Μιμησώμεθα τοίνυν, παρακαλώ, καί ήμείς τήν γυναίκα ταύτην, καί μετα πολλής προςοχής δεχώμεθα τα παρα τοΰ Πνεύματος διδάγματα. Ούδε γαρ ήμέτερά έστι τα λεγόμενα, ούδε έξ οικείας γλώττης φθεγγόμεθα, άπερ αν είπωμεν, άλλ' έκ τής τοΰ Δεσπότου φιλανθρωπίας οδηγούμενοι δια τήν ώφέλειαν τήν ύμετέραν καί τήν οικοδομήν τής τοΰ Θεοΰ Εκκλησίας. Μή τοίνυν προς έμε τον λέγοντα άπίδης, άγαπητε, μηδε προς τήν εύτέλειαν τήν έμήν, άλλ' οτι τα παρα τοΰ Δεσπότου διακομίζω, καί προς τον άποστείλαντα εχων τήν διάνοιαν τεταμένην, ουτω μετα νήψεως δέχου τα λεγόμενα. Έπεί καί έν τοίς άνθρωπίνοις πράγμασιν, έπειδαν ο βασιλεύς, ο το διάδημα περικείμενος, γράμματα διαπέμψηται, ο μεν έπιφερόμενος ταΰτα καθ' έαυτον μεν ούδενος λόγου άξιος τυγχάνει, άλλ' εύτελής τίς έστι, καί πολλάκις ούδε προγόνους άριθμείν εχων, άλλ' άνώνυμος καί έξ άνωνύμων· άλλ' ούκ έκείνω προσέχουσιν οι ταΰτα δέχεσθαι μέλλοντες, άλλα δια τα τοΰ βασιλέως γράμματα πολλήν κάκείνω τιμήν άπονέμουσι, καί τα γράμματα μετα πολλοΰ τοΰ φόβου καί πολλής τής ήσυχίας δέχονται. Ει τοίνυν έκείνος άνθρώπου έπαγόμενος γράμματα, καί χάρτην απλώς έπιφερόμενος, παρα πάσιν έναποδέχεται, πολλω μάλλον ύμεις αν είητε δίκαιοι τα παρα τοΰ Πνεύματος δι' ήμών ύμίν πεμφθέντα λόγια μετα πολλής τής προσοχής ύποδέχεσθαι, ίνα τής εύγνωμοσύνης πολλήν κομίσησθε τήν άμοιβήν. Έαν γαρ ίδη ο τών ολων Δεσπότης τής ψυχής ύμών τήν προθυμίαν, καί ήμίν δαψιλεστέραν παρέξει τήν χορηγίαν δια τήν οικοδομήν τήν ύμετέραν, καί ύμίν πλείονα δωρήσεται τήν σύνεσιν, ώστε συνιέναι τα λεγόμενα. Δαψιλης γάρ ή του Πνεύματος χάρις, και εις πάντας έκχεομένη ούδένα μερισμόν ύπομένει, άλλα τη διανομή μάλλον αυξεται, και οσω αν πλειους ωσιν οι ταύτης μετέχοντες, τοσούτω και τά της χάριτος έπι πλέον έκτεΐνεται. Φέρε ούν, ει δοκεΐ, και σήμερον της άκολουθίας των πρώην ήμΐν ειρημένων έπιλαβώμεθα, και ’ίδωμεν οπου τον λόγον κατελύσαμεν, και οθεν αύτον άναλαβεΐν σήμερον προσηκε. Που ούν τον λόγον πρώην προσορμίσαντες, ουτω της διδασκαλίας έπαυσάμεθα; Τά κατά τον Λώτ ύμΐν διηγούμενοι, και τον των Σοδόμων έμπρησμον, έκει τον λόγον έστήσαμεν, οπου ο δίκαιος εις τήν Σηγώρ διεσώθη. Ό ηλιοσ γάρ έξηλθεν έπι της γης, φησι και Λώτ εισηλθεν εις Σηγώρ, και τότε ή θεήλατος έκεΐνη οργή τούς τε έν Σοδόμοις κατέλαβε, και της γης τον άφανισμον ειργάσατο, οτε και ή γυνή του δικαίου έπιλαθομένη των ρηθέντων παρά των άγγέλων, έπιβλέψασα εις τά οπισω, έγένετο στήλη αλος, διηνεκές ύπόμνημα ταΐς μετά ταυτα γενεαΐς της οικείας ραθυμίας παρεχομένη. Άναγκαΐον ούν σήμερον τά έξης έπελθόντας μικρά τινα διαλεχθηναι προς τήν ύμετέραν άγάπην, ίνα πάλιν ειδητε του πατριάρχου το συμπαθές και φιλόστοργον, και του Θεου τήν περι αύτον ευνοιαν. Επειδή γάρ, της άνατολης του ήλΙου γενομένης, ο μέν δίκαιος Λώτ εις τήν Σηγώρ διεσώθη, οΐ δέ τά Σόδομα κατοικουντες ύπο τήν δικην γεγόνασιν, ο πατριάρχης ομου κάκεινους οικτειρων της άπωλειας, ήν διά τήν οικειαν παρανομίαν ύπέμειναν, και περι του δικαιου σφόδρα φροντιζων, ορθρισας, φησι, περιεσκόπει τά γεγενημένα. Ώρθρισε γάρ, φησιν, Αβραάμ τω πρωϊ εις τον τόπον, ού είστήκει έναντιον του Θεου, και έπέβλεψεν έπι πρόσωπον της περιχώρου Σοδόμων και Γομόρρας, και είδε. Και ιδού άνέβαινε φλοξ έκ της γης, ώσει άτμις καμινου. Εν έκεινω, φησι, τω τόπω γεγονώς, ένθα τήν διάλεξιν προς τον Δεσπότην έποιήσατο, και τήν περι των έν Σοδόμοις παράκλησιν, έώρα της φοβεράς έκεινης τιμωριας τά ίχνη, και του δικαιου ενεκεν μαθεΐν τι έπεθύμει. Τοιουτον γάρ των αγιων το έθος, φιλόστοργον και συμπαθητικόν. Και ίνα διδάξη ήμάς ή θεια Γ ραφή, οτι εύθέως αύτω τούτου τήν γνωσιν ένέθηκεν ή του Πνεύματος χάρις, ομου δέ και τον δικαιον ίνα της περι του Λώτ άπαλλάξη φροντιδος, φησιν· Εν τω έκτρΐψαι Κύριον τάς πόλεις της περιοικου, έμνήσθη ο Θεος του Αβραάμ, και έξαπέστειλε τον Λώτ έκ μέσου της καταστροφης. Τι έστιν, Εμνήσθη ο Θεος του Αβραάμ; Της παρακλήσεως, φησιν, ής έποιήσατο, λέγων, Μή συναπολέσης δίκαιον μετά άσεβοΰς. Τι ουν, αν ειποι τις, διά τήν παρακλησιν τοΰ πατριαρχου ο δίκαιος διεσώθη, καί ούχί διά τήν ιδίαν δικαιοσύνην; Ναι, καί διά τήν παρακλησιν τοΰ πατριαρχου· όταν γάρ τά παρ' έαυτών συνεισενέγκωμεν, καί ή παρά των δικαίων πρεσβεία τά μέγιστα ήμας ονίνησιν. Έπεί έάν αύτοί μεν ραθυμώμεν, τάς δε έλπίδας της ήμετέρας σωτηρίας έπ' έκείνοις μόνοις ποιώμεθα, ούδεν ήμΐν εσται πλέον· ούκ έπειδή άσθενεΐς οι δίκαιοι, άλλ' έπειδή ήμεΐς διά της οικείας ραθυμίας έαυτους προδίδομεν. 

β. Καί ίνα μαθης οτι, όταν άμελώμεν, καν δίκαιοι ωσιν οι υπερ ήμων παρακαλοΰντες, καν προφηται,ούδεν ήμιν έκ τούτου οφελος γίνεται (έκεινοι μεν γάρ τήν έαυτων άρετήν καί διά τούτων έπιδείκνυνται, ήμιν δε ούδεμία εσται ονησις διά τον οικειον τρόπον), ακουσον τοΰ τών ολων Θεοΰ προς τον έκ κοιλίας άγιασθέντα Ιερεμίαν τον προφήτην λέγοντα· Μή προσεύχου περί τοΰ λαοΰ τούτου, οτι ούκ εισακούσομαί σου. Ορα τοΰ Δεσπότου φιλανθρωπίαν· προλέγει τω προφήτη, ίνα μή μετά το προσεύξασθαι παρακουσθείς, νομίση οτι διά τήν παρ' αύτοΰ αιτίαν τοΰτο γεγένηται. Διά τοΰτο ήδη προμηνύει αύτω τήν κακίαν τοΰ λαοΰ, καί διαστέλλεται μή προσεύξασθαι, ίνα καί αύτος ειδέναι εχη της πονηρίας έκείνων τήν έπίτασιν, κάκεΐνοι μαθωσιν ώς ούδεν αύτοΐς ο προφήτης συμβάλλεται, ει μή καί αύτοί τά παρ' έαυτών εισενεγκεΐν βουληθώσιν. Οπερ ειδότες, άγαπητοί, καταφεύγωμεν μεν έπί τάς τών άγίων πρεσβείας, καί παρακαλώμεν ώστε υπερ ήμών δεηθηναι, άλλά μή ταΐς έκείνων ικεσίαις μόνον θαρρώμεν, άλλά καί αύτοί τά καθ' έαυτους δεόντως οικονομώμεν, καί της έπί το βέλτιον μεταβολης έχώμεθα, ίνα χώραν δώμεν τη πρεσβεία τη υπερ ήμών γινομένη. Τοΰτο καί προς έτερον προφήτην φησίν ο τών άπαντων Δεσπότης·

Ούχ όρας τί αύτοί ποιοΰσι; Θυμιώσι στέαρ, καί χαυώνας ποιοΰσι τη στρατια τοΰ ούρανοΰ· μονονουχί λέγων προς αύτόν· Ύπερ τούτων με παρακαλεΐς, τών ούχ ισταμένων της πονηρίας, τών ούδεμίαν αισθησιν λαμβανόντων της νόσου έν ή κατέχονται, άλλ' ούτως άναλγήτως διακειμένων; Ούχ όρας αύτών τήν υπερβαλλουσαν καταφρόνησιν; ού βλέπεις αύτών τήν μανίαν τήν πολλήν; πώς ούδέπω κόρον ειλήφασι της άσεβείας, άλλά καθαπερ ύς έν βορβόρω, ούτως έγκαλινδοΰνται ταΐς οικείαις παρανομίαις; Μή γάρ, ει έβούλοντο έπιστρέφειν, παρακληθηναι άνέμενον; Ούκ έγώ ειμι ό διά τών προφητών βοών καί λέγων· Καί είπον μετά το πορνευσαι αύτήν· Μετά ταυτα πάντα πρός με άνάστρεψον, και ούκ άνέστρεψε; Μή γάρ έτερόν τι ζητώ, η παύσασθαι της πονηρίας μόνον, καί στηναι των κακών; μή γάρ ύπερ τών παρελθόντων εύθύνας άπαιτώ, έάν ϊδω μεταβάλλεσθαι βουλομένους; ού καθ' έκάστην ήμέραν βοώ λέγων· Ού θελήσει θέλω τον θάνατον του αμαρτωλού, ως το έπιστρέψαι και ζην αύτόν;

Ού διά τουτο πάντα ποιώ, ινα της άπωλείας έξαρπάσω τους έπί τη πλάνη προκατειλημμένους; Μή γάρ, έάν ϊδω μεταβαλλομένους, ύπερτίθεμαι; Ούκ έγώ είμι ο λέγων· Έτι λαλουντός σου έρώ· Ιδού πάρειμι; Μή γάρ ούτως αύτοι έπιθυμουσι της έαυτών σωτηρίας, ως έμοι περισπούδαστόν έστιν απαντας άνθρώπους σωθηναι, καί είς έπίγνωσιν άληθείας έλθεΐν; Μή γάρ διά τουτό σε άπο του μή οντος παρήγαγον, ινα άπολέσω; μή γάρ είκη τήν βασιλείαν καί τά μυρία καί άπόρρητα άγαθά ηύτρέπισα; Ούχί διά τουτο καί γέενναν ήπείλησα, ινα είς τήν βασιλείαν απαντας καί διά τούτου δραμεΐν παρασκευάσω; Μή τοίνυν, ώ μακάριε προφητα, έκείνους καταλιμπάνων, έμοί πρόσαγε τήν παράκλησιν, άλλ' έν σοι τουτο διά σπουδης έστω, ώστε της έκείνων νόσου περιγενέσθαι, καί είς αϊσθησιν άγαγεΐν της άρρωστίας, καί προς ύγίειαν έπαναγαγεΐν, καί τά παρ' έμου πάντως έψεται. Ού γάρ μέλλω, ούδε άναβάλλομαι, έπειδάν ϊδω ψυχήν εύγνώμονα· εν γάρ μόνον έπιζητώ, ομολογίαν τών έπταισμένων καί ούκ έτι τήν έπί τοΐς έπταισμένοις δίκην έπάγω. Μή γάρ βαρύ τι καί έπαχθες το παρ' έμου προτεινόμενον; Εί μή ηδειν χείρους γινομένους, έκ του μή ομολογησαι τά πρότερα αμαρτήματα, ούκ αν ούδε τουτο έζήτουν. Άλλ' έπειδή οιδα το τών ανθρώπων γένος μάλλον προς κακίαν ρέπον, διά τουτο βούλομαι τά πρότερα ομολογησαι αμαρτήματα, ινα ή ομολογία κώλυμα αύτοΐς γένηται προς το μή τοΐς αύτοΐς περιπεσεΐν.

γ. Ταυτα τοίνυν, άγαπητοί, άναλογιζόμενοι, καί έννοουντες του ήμετέρου Δεσπότου τήν φιλανθρωπίαν, μή ραθυμώμεν, άλλά πρότερον πολλήν έαυτών τήν έπιμέλειαν ποιώμεθα, καί τον ρύπον τον άπο τών αμαρτημάτων έκκαθάρωμεν, καί ούτως έπί τάς πρεσβείας τών αγίων σπεύδωμεν. Έάν γάρ βουλώμεθα νήφειν καί έγρηγορέναι, καί δι' έαυτών παρακαλουντες τά μέγιστα ονησόμεθα. Έπειδή γάρ φιλάνθρωπός έστιν ο Δεσπότης ο ήμέτερος, ούχ ούτω δι' έτέρων παρακαλούμενος ύπερ ήμών έπινεύει, ως δι' ήμών αύτών. Όρα άγαθότητος ύπερβολήν· έάν ϊδη τούς προσκεκρουκότας ήμάς, τους ητιμωμένους, τους μηδεμιαν παρρησίαν έχοντας, μικρόν διεγερθέντας, και έπί τον πλούτον της φιλανθρωπίας αύτοΰ καταφυγεΐν έθελήσαντας, εύθέως έπινεύει ταΐς αιτήσεσι, καί χεΐρα ορέγει κειμένοις, καί διανίστησι πεπτωκότας, καί βοά λέγων· Μή ο πίπτων ούκ άνΙσταται; Άλλ' ινα μάθητε καί έξ αύτών των πραγμάτων, ότι πολλοί δι' έαυτών μάλλον παρακαλέσαντες ισχυσαν έπιτυχεΐν τών σπουδαζομένων, η δι' έτέρων, άναγκαΐόν έστι τους έπιτυχόντας εις μέσον παραγαγεΐν, ινα καί ήμεΐς μιμησώμεθα, καί εις ζηλον διεγερθώμεν. Άκούσωμεν τοίνυν πώς ή ΧαναναΙα έκεΐνη γυνή κατώδυνος ούσα τήν ψυχήν καί άλλόφυλος, έπειδή είδε τον των ψυχών ιατρον, καί τον ήλιον της δικαιοσύνης άνατείλαντα τοΐς έν σκότει καθημένοις, όπως μετά θερμης καί ζεούσης προθυμίας τήν πρόσοδον έποιήσατο, καί ούτε το γυναΐκα αύτήν είναι, ούτε το άλλόφυλον, οκνηροτέραν γενέσθαι παρεσκεύασεν, άλλά πάντα τά κωλύματα ταΰτα παρωσαμένη, προσελθοΰσά φησιν· Έλέησόν με, Κύριε, ότι ή θυγάτηρ μου κακώς δαιμονίζεται.

Άλλ' ο τά άπόρρητα της διανοΐας έπιστάμενος σιγά καί ούκ άποκρινεται, ού λόγου μεταδιδωσιν, ούδε οικτειρει το γύναιον, ορών μετά τοσαύτης οιμωγης προσελθοΰσαν, άλλά μακροθυμεΐ, βουλόμενος τον λανθάνοντα θησαυρον έν τη γυναικί κατάδηλον απασι ποιησαι. Ή,δει γάρ τον κρυπτόμενον μαργαρίτην, ον ούκ έβούλετο λαθεΐν ήμάς· καί διά τοΰτο άναβάλλεται, καί ούδε άποκρισεως άξιοι, ινα ή πολλή της γυναικος προσεδρια διδασκαλία πάσι γένηται τοΐς μετά ταΰτα. Καί όρα τοΰ Θεοΰ τήν άφατον άγαθότητα. Αύτος μεν, φησίν, ούκ άπεκρινατο αύτη· οι δε μαθηταί συμπαθέστεροι καί φιλανθρωπότεροι νομιζοντες είναι, ού τολμώσι φανερώς ειπεΐν· Παράσχου αύτη τήν αιτησιν, έλέησον αύτήν, σπλαγχνισθητι έπ' αύτη· άλλά τι; Άπόλυσον αύτήν, ότι κράζει όπισθεν ήμών, μονονουχί λέγοντες· έλευθέρωσον ήμάς της έπαχθειας, άπάλλαξον ήμάς της κραυγης της παρ' αύτης γινομένης. Τι ούν ο Δεσπότης; Νομιζετέ με, φησίν, εικη σεσιγηκέναι, καί μή άξιώσαι αύτήν άποκρισεως; Ακούετε· Ούκ άπεστάλην ει μή εις τά πρόβατα τά άπολωλότα οικου Ισραήλ. Ούκ ιστε, φησίν, ότι άλλόφυλός έστιν ή γυνή; ούκ ιστε ότι καί ύμΐν ήδη παρηγγύησα εις οδον έθνών μή άπελθεΐν;

Τινος ούν ενεκεν ούτως άνεξετάστως τήν συμπάθειαν έπιδεικνυσθε; Σκόπει τήν εύμήχανον τοΰ Θεοΰ σοφιαν, πώς καί ότε έδοξεν άποκρινεσθαι, της σιγης βαρύτερον καθικνεΐτο της γυναικος, καί μονονουχί καιριαν αύτη δέδωκε τήν πληγήν, κατά μικρόν αύτήν διεγεΐραι βουλόμενος, ινα μάθωσιν άγνοοΰντες οί μαθηταί τήν έγκεκρυμμένην έν αύτή πίστιν. Άλλ' ούδε ούτως ένάρκησεν, ούδε οκνηροτέρα γέγονε θεασαμένη καί τους μαθητάς ούδεν πλέον άνύσαντας, καί ούκ είπε προς εαυτήν Ει μηδε ουτοι ισχυσαν δυσωπήσαι τήν υπερ έμοΰ ίκεσίαν ποιησάμενοι, τίνος ενεκεν εΐκή καί μάτην προσεδρεύω; άλλά καθάπερ υπο πυρος φλεγομένη, καί έμπιπραμένη τον λογισμον, καί τά σπλάγχνα διακοπτομένη, πρόσεισι προσκυνοΰσα καί λέγουσα, Κύριε, βοήθει μοι. Καί ούδε ούτως έπινεύει τή γυναικί, άλλ' άπόκρισιν ποιείται τής προτέρας βαρυτέραν. Ούκ εστι, φησί, καλον λαβεΐν τον άρτον των τέκνων, καί βαλεΐν τοΐς κυναρίοις. Έννόησον, άγαπητε, καί θαύμασον ένταΰθα τής ψυχής αύτής τον πόθον καί τήν πίστιν τήν υπερβάλλουσαν· ότι κυνάριον άκούσασα ούκ έδυσχέρανεν, ούκ άπεπήδησεν, άλλά μετά πολλής εύγνωμοσύνης φησί· Ναί, Κύριε· καί γάρ τά κυνάρια έσθίει άπο των ψιχίων τής τραπέζης των κυρίων αύτων. Όμολογώ, φησί, κυνάριον είναι· ώς κυνάριον ούν με άξίωσον των ψιχίων τής τραπέζης. Είδες γυναικος πίστιν καί εύγνωμοσύνην; Κατεδέξατο το είρημένον, καί παραχρήμα έπέτυχε τοΰ σπουδαζομένου, καί έπέτυχε μετά πολλων των έγκωμίων. Τί γάρ φησιν ο Χριστός; Ώ γύναι, μεγάλη σου ή πίστις· γενηθήτω σοι ώς θέλεις. Ώ γύναι· θαυμασμοΰ το ρήμα, έπαίνου πολλοΰ γέμον το είρημένον. Μεγάλην, φησίν, έπεδείξω τήν πίστιν· διά τοΰτο τοσαΰτά σοι υπάρξει, όσα θέλεις.

Όρα φιλοτιμίας δαψίλειαν, καί θαύμασον τοΰ Δεσπότου τήν σοφίαν. Άρα ούκ έν προοιμίοις ένομίζομεν άσυμπαθή τινα αύτον είναι, ουτω διακρουόμενον, καί πρότερον μεν ούδε άποκρίσεως άξιοΰντα το γύναιον, μετά δε ταΰτα καί διά τής προτέρας, καί διά τής δευτέρας άποκρίσεως μονονουχί άπελαύνοντα, καί τήν μετά τοσούτου πόθου προσελθοΰσαν άποσοβοΰντα; Άλλ' έκ τοΰ τέλους κατάμαθε τοΰ Θεοΰ τήν άγαθότητα, ότι βουλόμενος αύτήν περιφανεστέραν έργάσασθαι, διά τοΰτο τή μακροθυμία έχρήσατο. Εΐ μεν γάρ εύθέως έπένευσεν, ούκ αν εγνωμεν ήμεις τής γυναικος τήν άρετήν· έπειδή δε μικρον άνεβάλλετο, καί τοΰ Δεσπότου εγνωμεν τήν άφατον φιλανθρωπίαν, κάκείνης τήν πίστιν τήν υπερβάλλουσαν. 

δ. Ταύτην δε πάσαν τήν ίστορίαν είς μέσον παραγαγεΐν ήναγκάσθημεν, ινα μάθωμεν, ότι ούχ ουτω δι' ετέρων παρακαλοΰντες άνύομεν, ώς αύτοί δι' εαυτων, έπειδάν μετά θερμότητος προσίωμεν καί διεγηγερμένης διανοίας.

Ιδού γαρ αυτη και τους μαθητας εχουσα υπέρ αυτής ικετεύοντας ούδεν πλέον άνύσαι ήδυνήθη, μέχρις οτε αυτή δι' έαυτής παραμείνασα τήν φιλανθρωπίαν έπεσπάσατο τού Δεσπότου. Καί ή παραβολή δέ έκείνη τού φίλου τού άωρΐ τής νυκτος παραγενομένου, καί τους τρεις άρτους αιτήσαντος, το αυτο αινίττεται. Ει γαρ και μή δια το φίλος αυτού είναι, φησιν, υπακούσει αυτω, δια γούν τήν άναίδειαν αυτού άναστας δώσει. ΕΙδότες τοίνυν τήν άφατον φιλανθρωπίαν τού ήμετέρου Δεσπότου, προςίωμεν αυτω, δεικνύντες, καΐ μονονουχΐ προ των οφθαλμών των ήμετέρων προτιθέντες κατ' είδος έκαστον τών ήμιν πεπλημμελημένων, καΐ τήν υπέρ τών παρελθόντων συγχώρησιν αιτούντες, ινα και εις το έξής πολλήν τήν άκρίβειαν έπιδειξάμενοι, πλείονα τήν παρ' αυτού εύνοιαν έπισπασώμεθα. Άλλ' έπανέλθωμεν, ει δοκει, έπΐ τήν άκολουθίαν τού άναγνώσματος. Άνέβη δέ, φησΐ, Λώτ εις Σηγώρ, καΐ έκάθητο έν τω δρει, καΐ αΐ δύο θυγατέρες αυτού μετ' αυτού· έφοβήθησαν γαρ οικήσαι έν Σηγώρ· καΐ ωκησεν έν τω σπηλαίω αυτος καΐ αΐ δύο θυγατέρες αυτού μετ' αυτού. Ένακμάζοντα εχων ετι τον φόβον τής τιμωρίας τής έπαχθείσης τοις κατα τα Σόδομα, πόρρωθεν άπεισιν ο δίκαιος, καΐ εις το δρος, φησΐ, κατοικεί μετα τών θυγατέρων, καΐ έν έρημία έσχάτη καΐ μονώσει λοιπον έτύγχανε μετα των δύο θυγατέρων έν τω δρει κατοικών. Είπε δέ, φησΐν, ή πρεσβυτέρα προς τήν νεωτέραν· Ό πατήρ ήμών πρεσβύτερος, καΐ ουδείς έστιν έπΐ τής γής, ος ειςελεύσεται προς ήμας, ώς καθήκει πάση τή γή.

Δεύρο, καΐ ποτίσωμεν τον πατέρα ήμών οίνον, καΐ κοιμηθώμεν μετ' αυτού, καΐ έξαναστήσωμεν σπέρμα έκ τού πατρος ήμών. Μετ' ευλαβείας καΐ φόβου πολλού άκούωμεν, άγαπητοΐ, τών έν ταις θείαις Γραφαις κειμένων· ουδέν γαρ άπλώς καΐ εική γέγραπται, άλλα πάντα συμφερόντως καΐ προς ώφέλειαν ήμετέραν, καν ήμεις ενια άγνοώμεν. Ου γαρ απαντα δυνάμεθα μετα άκριβείας ειδέναι, άλλ' ει καΐ αιτίας πειρώμεθά τινων άποδιδόναι κατα το ήμιν έφικτον, άλλ' όμως καΐ ουτως εχει έγκεκρυμμένον τινα θησαυρον πολυ άπόκρυφόν τε καΐ δυσερμήνευτον. Σκόπει τοίνυν, πώς ή Γραφή πάντα σαφώς διηγησαμένη, καΐ τον σκοπον ήμιν γνωρίσασα τών τού δικαίου θυγατέρων,νύν μέν υπέρ αυτών άρκούσαν άπολογίαν ποιειται, νύν δέ υπέρ τού δικαίου, ινα μηδεΐς άφορών προς το γεγονος, μήτε τού δικαίου καταγνοίη, μήτε τών αυτού θυγατέρων, ώς δι' άσέλγειαν τής μίξεως ταύτης γεγενημένης.

Πως ούν ύπερ των θυγατέρων του δικαίου απολογείται; Είπε, φησίν, ή πρεσβυτέρα προς τήν νεωτέραν· Ό πατήρ ήμων πρεσβύτερος, καί ούδείς έστιν έπί της γης, ός είσελεύσεται προς ήμας, ώς καθήκει πάση τη γη. Όρα τον σκοπον μετά ακριβείας, καί παντος αύτάς απαλλάξεις έγκλήματος. ’Ενόμισαν γάρ πανωλεθρίαν γεγενήσθαι, καί μηδένα ετι καταλειφθήναι· είτα καί του πατρος έώρων το γήρας. 'Ίνα ούν, φησί, μή αφανισθη το γένος, καί ανώνυμοι γενώμεθα (τουτο γάρ ήν το παλαιοίς περισπούδαστον, ώστε διά τής των έκγόνων διαδοχής έκτείνεσθαι αύτων το γένοσ)· ίνα ούν, φησί, μή παντελή καί ήμείς αφανισμον ύπομείνωμεν, του μεν πατρος προς γήρας έλάσαντος, ούδενος δε εύρισκομένου ανδρος, ό συγγενόμεναι δυνησόμεθα έκταθήναι, καί καταλιπείν του σπέρματος διαδοχήν, Δευρο, φησίν, ίνα μή τουτο γένηται, ποτίσωμεν τον πατέρα ήμων οίνον. Επειδή ούκ αν ποτε, φησίν, Ανάσχοιτο ούδε ακοη τουτο παραδέξασθαι ο πατήρ, διά του οίνου τήν απάτην έργασώμεθα. Επότισαν δε τον πατέρα αύτων οίνον έν τη νυκτί ταύτη, καί είσελθουσα ή πρεσβυτέρα έκοιμήθη μετά του πατρος αύτής· καί ούκ ήδει έν τω κοιμηθήναι αύτήν, καί αναστήναι.

Είδες πως καί ύπερ του δικαίου Απελογήσατο ή θεία Γραφή, ούχ απαξ, Αλλά καί δεύτερον; Πρότερον μεν γάρ έξ ων αι θυγατέρες τήν διά του οίνου Απάτην είργάσαντο, εδειξεν ώς ούκ αν έτέρως ήδυνήθησαν πείσαι τον πατέρα τουτο καταδέξασθαι· νυνί δε λοιπον οίμαι καί οίκονομίας είναι τής ανωθεν το γεγονος, ώστε τοσουτον αύτω κάρον έγγενέσθαι, ώς πάντη Αγνοήσαι, ίνα Ανεύθυνος γένηται των έγκλημάτων. Τά γάρ Αμαρτήματα έκείνα ήμΑς κατακρίνει καί καταδικάζει, απερ αν είδότες καί έκόντες Αμάρτωμεν. Όρας δε τήν Γραφήν μαρτυρουσαν τω δικαίω, οτι ολως ούκ ήδει το γεγονός; Αλλά πάλιν έτερον Ανακύπτει ζήτημα το τής μέθης. Δεί γάρ πάντα διερευνάσθαι, ώστε μηδεμίαν καταλιπειν τοις αγνώμοσι καί αναισχύντοις αφορμήν. Τί ούν καί περί τούτου είπωμεν; Οτι ού τοσουτον έξ ακρασίας τά τής μέθης αύτω γέγονεν, οσον απο αθυμίας. 

ε. Μηδείς τοίνυν τολμάτω ή του δικαίου ποτε καταψηφίσασθαι, ή των τούτου θυγατέρων. Πως γάρ ούκ αν είη μανίας έσχάτης καί παραφροσύνης, ους ή θεία Γραφή παντος Απήλλαξεν έγκλήματος, μάλλον δε ύπερ ων τοσαύτην απολογίαν συνέθηκεν, ήμάς τους μυρίοις αμαρτημάτων φορτίοις πεπληρωμένους καταδικάζειν, καί μή Ακούειν Παύλου λέγοντος, Θεος ο δικαιων, τίς ο κατακρίνων; Και ινα μάθης οτι ούχ άπλώς ούδε είκή τούτο γέγονεν, άλλ' ή ύπερβολή της άθυμίας μετά της του οίνου προσθήκης ούδεμίαν αύτω α’ίσθησιν συνεχώρησε γενέσθαι, ακουσον τί φησιν. Έγένετο δε τη έπαύριον, καί είπεν ή πρεσβυτέρα προς τήν νεωτέραν Ιδού έκοιμήθην χθες μετά του πατρος ήμών· ποτίσωμεν ούν αύτον οίνον καί τήν νύκτα ταύτην, καί είσελθουσα κοιμήθητι μετ' αύτου, καί έξαναστήσωμεν έκ του πατρος ήμών σπέρμα. Όρας πώς έξ ορθής γνώμης τουτο έποίουν. Επειδή γάρ ήδυνήθην, φησίν, έγώ το σπουδαζόμενόν μοι πληρώσαι, άναγκαΐον καί σε το αύτο διαπράξασθαι· ίσως γάρ είς εργον ήμΐν έκβήσεται τά τής προσδοκίας, καί ούκ είς τέλος το γένος ήμών άφανισθήσεται. Έπότισαν δε καί τη νυκτί έκείνη τον πατέρα αύτών οίνον, καί είσελθουσα ή νεωτέρα έκοιμήθη μετά του πατρος αύτής· καί ούκ ήδει έν τω κοιμηθήναι αύτήν, καί άναστήναι.

Σκόπησον, άγαπητε, οτι το παν τής του Θεου οίκονομίας ήν εργον το γεγονος, ώσπερ έπί του πρωτοπλάστου. Καθάπερ γάρ έκεΐ, καθεύδοντος αύτου, έκ τής πλευράς μέρος λαβών ούδεμίαν αισθησιν αύτω συνεχώρησε γενέσθαι, άλλά τήν πλευράν έκείνην είς γυναΐκα διαπλάσας παρέστησε τω Άδάμ· τον αύτον δή τρόπον καί νυν. Εί γάρ ή τής πλευράς άφαίρεσις, έπειδή τήν εκστασιν αύτω ο Θεος έπήγαγεν, άνεπαισθήτως γέγονε, πολλω μαλλον νυν τουτο αν έγένετο. Όπερ γάρ είπεν έκεΐ ή θεία Γραφή, οτι Έπέβαλεν εκστασιν έπί τον Άδάμ, καί ύπνωσε· τουτο καί ένταυθα έσήμανε διά του είπεΐν, οτι Ούκ ήδει έν τω κοιμηθήναι, καί άναστήναι. Καί συνέλαβον, φησίν, έκ του πατρος αύτών. Καί ετεκεν ή πρεσβυτέρα, καί έκάλεσε το όνομα αύτου Μωάβ, λέγουσα· Έκ του πατρός μου.

Ούτος πατήρ Μωαβιτών. Έτεκε δε καί ή νεωτέρα, καί έκάλεσε το όνομα αύτω Άμμαν, λέγουσα· Υίος του γένους μου. Ούτος πατήρ Άμμανιτών. Όρας πώς ούκ άσελγείας ήν το γεγονος, οτι παραχρήμα καί τάς προσηγορίας τοΐς τεχθεΐσιν έπέθεσαν μηνύουσαι το γεγενημένον, καί μονονουχί καθάπερ έν στήλη τινί τοΐς τών παιδίων ονόμασιν έναποτιθέμεναι του γεγονότος τήν μνήμην, καί ήδη προμηνύουσαι, οτι εθνη έξ αύτών εσται, καί είς πλήθος έκταθήσεται τών τεχθέντων το γένος. Ό μεν γάρ, φησίν, εσται πατήρ Μωαβιτών, ο δε, πατήρ Άμμανιτών.

. Άλλά τότε μεν, έπειδή άρχή καί προοίμια ήν, καί διά τής του γένους διαδοχής τήν μνήμην αύτοΐς έβούλοντο διατηρεΐσθαι, τοσαύτην σπουδήν του δικαίου αί θυγατέρες έποιήσαντο· νυνί δε, έπειδή δια τήν του Θεου χάριν τα της εύσεβείας έπιδέδωκε, καί κατα τον μακάριον Παυλον, Παράγει λοιπον το σχημα του κόσμου τούτου, τήν δια της των άγαθών πράξεως έργων μνήμην έαυτοΐς καταλιμπάνωμεν, ίνα καί μετα τήν έντευθεν μετάστασιν, ή της άρίστης ήμών πολιτείας άκρίβεια υπόμνησις καί διδασκαλία γένηται τοΐς εις ήμας ορωσιν. Οί γαρ ένάρετοι, καί τον σώφρονα βίον μετιόντες, ούκ έν τη ζωή ταύτη μόνον τυγχάνοντες τα μέγιστα τους εις αύτους ορωντας ωφελειν δύνανται, άλλα καί μετα τήν του βίου πάροδον. Καί ίνα μάθης, ορα μοι πόσος έτών άριθμος παρηλθε μέχρι της σήμερον, καί οσάκις αν βουληθείημεν είς τον της σωφροσύνης ζηλόν τινας ένάγειν, τον Ιωσήφ εις μέσον άγοντες, τον εύειδή, τον καλον, τον νέον, τον έν αύτή τή άκμή τής ήλικίας τοσαύτην άνδρείαν περί τήν σωφροσύνην έπιδειξάμενον, ουτω προς τήν μίμησιν του δικαίου τους άκούοντας διεγείρειν σπουδάζομεν. Τίς γαρ αν, είπέ μοι, κατ' άξίαν θαυμάσειε τον μακάριον τουτον, οτι έν δουλεία τυγχάνων, καί έν αύτω τω ανθει της ήλικίας, οτε καί μάλιστα ή κάμινος έπί πλέον έξάπτεται τών έπιθυμιών,ορών τήν αύτου δέσποιναν έπιπηδώσαν αύτω καί έπιμαινομένην, τοσαύτην έπεδείξατο τήν άνδρείαν, καί ουτω προς τους της σωφροσύνης άγώνας άπεδύσατο, ως της άκολάστου γυναικος έκείνης γυμνος μεν τών ίματίων άποπηδησαι, το δε της σωφροσύνης ένδυμα περιβαλέσθαι; Καί ήν Ιδεΐν πραγμα καινον καί παράδοξον, άρνίον ταΐς του λύκου χερσίν έμπεσον, μαλλον δε της λεαίνης, καί διασωθηναι δυνηθεν, καί καθάπερ περιστεραν του ίέρακος διαφυγουσαν τήν βλάβην, ουτω τον δίκαιον τών έκείνης διαρπαγέντα χειρών. Ούχ ουτω θαυμαστον είναί μοι δοκεΐ το τους τρεΐς παΐδας έκείνους έν μέση τή καμίνω τή Βαβυλωνία έκείνη του πυρος άνωτέρους γενέσθαι, καί μηδεν πλέον τα σώματα αύτών παθεΐν, ως θαυμαστον καί παράδοξον, τον δίκαιον τουτον εις τήν κάμινον ταύτην τήν της Βαβυλωνίας χαλεπωτέραν έμπεπτωκότα, τήν άσέλγειαν λέγω της Αιγυπτίας, άνέπαφον διαμεΐναι, καί καθαρον της σωφροσύνης το ένδυμα διατηρήσαντα, ουτως έξελθεΐν. Καί μή θαυμάσης, άγαπητέ· έπειδή γαρ τα παρ' έαυτου εισήνεγκεν, είχε καί τήν ανωθεν ροπήν αύτω συμπαρουσαν, καί τήν πυραν έκείνην κατασβεννύουσαν, καί έν μέση τή καμίνω τήν δρόσον τήν παρα του Πνεύματος χαριζομένην. Είδετε πώς οί ένάρετοι, καί ένταυθα παρόντες, καί μετα τήν έντεΰθεν μετάστασιν, ώφελείας ήμΐν ύπόθεσις γίνονται;

Δια γαρ τοΰτο τον δίκαιον τοΰτον εις μέσον νΰν παρηγάγομεν, ινα τουτω πάντες επωμεθα. Τοΰτον ουν απαντες ζηλωσωμεν, και άνωτεροι των ήδονων γενωμεθα, και ειδότες, Οτι ουκ εστιν ήμΐν ή πάλη προς αιμα καί σάρκα, άλλα προς τας άρχας, προς τας έξουσίας, προς τους κοσμοκράτορας τοΰ σκότους τοΰ αιωνος τουτου, ούτως εαυτούς καθοπλίζωμεν· καί έννοοΰντες οτι σωμα περικείμενοι, προς άσωμάτους δυνάμεις πυκτευειν άναγκαζόμεθα, φραττωμεθα τοΐς οπλοις τοΰ Πνεύματος. Δια γαρ τοΰτο ο φιλάνθρωπος Δεσπότης, έπειδή σάρκα περικείμενοι προς τας άοράτους δυνάμεις τήν πάλην εχομεν, και τα οπλα ήμων άόρατα κατεσκευασεν, Ινα τη δυνάμει των Οπλων περιγινωμεθα της φυσεως των άντιπάλων. Θαρροΰντες τοίνυν τη των Οπλων δυνάμει, τα παρ' εαυτων εισφέρωμεν, καί δυνησόμεθα τη παντευχία ταυτη τη πνευματική φραττόμενοι αυτήν τοΰ διαβόλου συγκόψαι τήν οψιν. Ουδέ γαρ ένεγκεΐν δυναται τήν έντεΰθεν άστραπήν, άλλα καν έπιχειρήση στηναι έξ έναντίας, ευθέως άποτυφλοΰται τας οψεις.

Ένθα γαρ αν ή σωφροσυνη, καί σεμνότης, καί πολλή των άλλων άρετων ή συνοδος, έκεΐ καί ή τοΰ Πνευματος χάρις μετα δαψιλείας έφίπταται. Δια τοΰτο καί Παΰλος ελεγεν· Ειρήνην διωκετε μετα πάντων, καί τον άγιασμόν. Έκκαθάρωμεν τοίνυν εαυτων, παρακαλω, το συνειδος, καί άποσμήξωμεν ήμων τον λογισμον, ινα πάσης ρυπαρας έννοίας άπηλλαγμένοι, τοΰ Πνευματος τήν χάριν έπισπασωμεθα, καί των τοΰ διαβόλου περιγενωμεθα μηχανημάτων, καί καταξιωθωμεν των άπορρήτων έκείνων άγαθων άπολαΰσαι, ων γένοιτο πάντας ήμας έπιτυχεΐν, χάριτι καί φιλανθρωπία τοΰ Κυρίου ήμων Ίησοΰ Χριστοΰ, μεθ' ού τω Πατρί ή δόξα, αμα τω άγίω Πνευματι, νΰν καί άεί, καί εις τούς αιωνας των αιωνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

 

 

 

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: