13 ΟΜΙΛΙΑ ΝΔ΄ Καλέσασα δε Ρεβέκκα τον υιόν αύτής

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

13 ΟΜΙΛΙΑ ΝΔ΄.Καλέσασα δε Ρεβέκκα τον υιόν αύτής τον νεώτερον, είπεν αύτώ.

α. Είδετε χθες καΐ τοΰ τελώνου τήν πολλήν εύγνωμοσύνην, καΐ τοΰ Δεσπότου τήν αφατον φιλανθρωπίαν, καΐ τών Ιουδαίων τήν ύπερβάλλουσαν άναισθησίαν; Είδετε πώς απαντας ημάς επαίδευσεν ο μακαριος Ματθαίος, δι' ων ουτω ταχεως ύπήκουσε, δι' ων τοσαύτην επεδείξατο τήν μεταβολήν, ότι εν τή προαιρεσει κειται τή ημετερα, μετά τήν ανωθεν χάριν, τα τής άρετής και τής κακίας· και ότι και σπουδασαντες δυνάμεθα γενεσθαι ενάρετοι, καΐ ραθυμήσαντες πάλιν εις τον τής άμαρτίας κρημνόν καταφερόμεθα; Τοΰτο γάρ εστιν ό τών άλόγων διεστήκαμεν, το λόγω τετιμήσθαι ημάς παρά τοΰ φιλανθρώπου Θεοΰ, καΐ εν τή φύσει τή ημετερα εναποκεισθαι τήν γνώσιν τοΰ καλοΰ καΐ τοΰ πονηροΰ. Μηδεΐς τοίνυν προφασιζεσθω ως δι' αγνοιαν άρετής άμελών, ή δια το μή εχειν τον ύποδεικνύντα τήν ταύτης οδόν. Άρκοΰντα γάρ εχομεν διδάσκαλον το συνειδος, καΐ ούχ οιόν τε τινα άπεστερήσθαι τής εκειθεν βοηθείας. 



Καΐ γάρ αμα τή πλάσει τοΰ άνθρώπου καΐ η γνώσις τών πρακτεων αύτω εναπετεθη, ινα τήν οικείαν εύγνωμοσύνην επιδειξάμενος, καθάπερ εν παλαίστρα τινΐ, τω παρόντι βίω εγγυμνασάμενος προς τους τής άρετής πόνους, τά ύπερ τής άρετής βραβεία κομίσηται, καΐ εν βραχει χρόνω πονήσας, εν διηνεκει τω αιώνι τών στεφάνων άξιωθείη, καΐ εν τω επικήρω τούτω αιώνι τήν άρετήν ελόμενος, εν τοις άπείροις καΐ άΐδίοις αιώσι τών άθανάτων άγαθών άπολαύη. Όπερ ειδότες, άγαπη τοΐ, μή προδώμεν ημών τήν εύγενειαν, μή άγνώμονες περΐ τήν τοσαύτην εύεργεσίαν γενώμεθα, μηδε το πρόσκαιρον τής δοκούσης ηδονής μεταδιώξαντες, διηνεκή τήν οδύνην εαυτοις κατασκευάσωμεν· άλλά τον άκοίμητον οφθαλμον τον τά άπόρρητα τής διανοίας επιστάμενον διηνεκώς προορώμενοι, ουτως απαντα τά καθ' εαυτούς οικονομώμεν, καΐ τοις όπλοις τοΰ Πνεύματος φραξάμενοι, καΐ τήν οικείαν εύγνωμοσύνην επιδειξάμενοι, επισπασώμεθα τήν ανωθεν ροπήν, ινα της έκεΐθεν άπολαύοντες συμμαχίας, και του έχθροΰ καί πολεμίου περιγενόμενοι, καί άκυρα αύτοΰ καταστήσαντες τα μηχανήματα, των άγαθων έκείνων άπολαΰσαι δυνηθωμεν, ών έπηγγείλατο τοΐς άγαπωσιν αύτον ο Κύριος. Μή τοίνυν προς τον πόνον τις όράτω της άρετης, άλλα το έντεΰθεν κέρδος λογιζόμενος έτοίμως τους ύπέρ ταύτης πόνους καταδεχέσθω. Εί γαρ οί περί τα βιωτικα στρεφόμενοι, καί περί τήν των χρημάτων συλλογήν μεμηνότες, άπαντα προθύμως καταδέχονται, καί τους κατά θάλατταν κινδύνους, καί τα ναυάγια, καί τας των πειρατων έφόδους προορωντες, ούδέ ούτως οκνηρότεροι γίνονται, καί ταΰτα ούδέ θαρρεΐν περί τοΰ τέλους δυνάμενοι· ποίαν ήμεΐς εξομεν άπολογίαν, των άθανάτων έκείνων ενεκεν προς τους της άρετης άγωνας μή πάση σπουδή καί προθυμία άποδυόμενοι; Τίνος ενεκεν ούτως άγνώμονες περί τον εύεργέτην γινόμεθα, καί ούτε τα ήδη δωρηθέντα λογιζόμεθα, ούτε τα έπαγγελθέντα έννοοΰμεν, άλλα πάντων, ώς είπεΐν, λήθην ποιησάμενοι, άπλως καί είκή βοσκημάτων δίκην βίον άπαντα παρατρέχομεν, της μέν ψυχης ούδεμίαν έπιμέλειαν ποιούμενοι, τήν δέ γαστέρα μόνην διαρρηγνύντες, καί πολλήν δια ταύτης τω ταλαιπώρω τούτω σώματι τήν λύμην κατασκευάζοντες, καί τοΰτο μέν δια της άμετρίας, καί της πολλης άδηφαγίας μυρία πράγματα κατασκευάζειν ήμΐν παρασκευάζομεν, τήν δέ ψυχήν λιμω τήκεσθαι συγχωροΰμεν; καίτοι ψυχή σώματος κυριώτερον, καί έκείνης άπειρηκυίας νεκρον τοΰτο καταλείπεται. Δέον ούν κάκείνη τήν κατάλληλον καί άρμόττουσαν παρέχειν τροφήν ήμάς, έκατέροις λυμαινόμεθα, άμετρίαν καί ένταΰθα κάκεΐ πολλήν έπιδεικνύμενοι, καί το μέν ύπέρ τήν χρείαν πιαίνοντες, τήν δέ ύπο λιμοΰ διαφθείρεσθαι καταναγκάζοντες. Καί οπερ ό των όλων Δεσπότης έν τάξει μεγίστης άγανακτήσεως ήπείλησέ ποτε τω των Ιουδαίων δήμω, λέγων, Δώσω ύμΐν ού λιμον άρτου, ούδέ δίψαν υδατος, άλλα λιμον τοΰ άκοΰσαι λόγον Κυρίου, διδάσκων ήμάς οτι έκεΐνος μέν ό λιμος το σωμα κατατείνειν δύναται, ούτος δέ ό λιμος αύτης καθικνεΐται της ψυχης· τοΰτ' αύτο νΰν, οπερ αντί τιμωρίας έκείνοις έπάγειν τότε ήπείλησεν ό Δεσπότης, ήμεΐς έκόντες έπισπώμεθα, καί ταΰτα τοΰ Θεοΰ τοσαύτην περί ήμάς κηδεμονίαν έπιδειξαμένου, καί οίκονομήσαντος μετα της άπο των Γραφων άναγνώσεως, εχειν ήμάς καί τήν άπο των διδασκάλων νουθεσίαν.

Δι' ό παρακαλώ τήν ύμετέραν άγάπην, πάσαν ραθυμίαν άποτινάξασθαι καί διεγερθηναι μικρόν, καί πάσαν τήν σπουδήν μεταθεΐναι έπί τήν της ψυχης σωτηρίαν. Ουτω γάρ αν καί τήν παρά του Θεού εύνοιαν μετά δαψιλείας έπισπάσησθε, καί ήμεΐς προθυμότερον τήν προς ύμάς διδασκαλίαν ποιησώμεθα, ορώντες εις εργον ήμών έκβαίνουσαν τήν συμβουλήν. Έπεί καί γεωργός, έπειδάν ίδη της γης τήν έπιτηδειότητα πολλήν παρέχουσαν αύτω τών καρπών τήν φοράν, καί αύτος μετά πλείονος της σπουδής προς τους της γεωργίας πόνους έπαποδύεται· τον αύτον δή τρόπον καί ήμεΐς αν θεασοίμεθα τήν κατά Θεον ύμών προκοπήν, καί οτι τά παρ' ήμών λεγόμενα διά τών έργων ένδείκνυσθαι σπουδάζετε, πλείονα καί αύτοί τον πόνον τον διδασκαλικόν έπιδειξόμεθα· ότε ειδότες οτι ού κατά πετρών σπείρομεν, άλλ' εις λιπαράν καί βαθύγεων καταβάλλομεν τά σπέρματα.

 β. Διά γάρ τουτο καθ' έκάστην ήμέραν τήν προς ύμάς διδασκαλίαν ποιούμεθα, ίνα καί ύμεΐς κερδάναντές τι χρήσιμον έντευθεν άπέλθητε, καί τά της άρετης ύμΐν αύξάνηται, καί ήμεις ορώντες ύμών τήν προκοπήν εύφραινώμεθα. Μή γάρ άπλώς καί είκη λέγειν βουλόμεθα, ώστε τον παρ' ύμών έπαινον καρπώσασθαι, καί ίνα κροτήσαντες ύμεΐς άναχωρήσητε; Ού διά τουτο, μή γένοιτο, άλλά διά τήν ώφέλειαν τήν ύμετέραν.

Έμοί μέγιστος έπαινος καί άρκετος, εί τις άπο της κακίας έπί τήν άρετήν μεταβάλλοιτο, εί τις προ τούτου ράθυμος ων, σπουδαΐος έκ της παρ' ήμών ύπομνήσεως γένηται· τουτο καί έμοί μέγιστον φέρει τον έπαινον καί τήν παραμυθίαν, καί ύμΐν πολυ το κέρδος καί τον πλουτον τον πνευματικόν. Άλλά καί οτι μεν πολλήν έπιδείξεσθε τήν σπουδήν, ούκ άμφιβάλλω· οίδα γάρ οτι θεοδίδακτοί έστε, δυνάμενοι καί άλλους νουθετεΐν. Διά τουτο ένταυθα στήσας τήν περί τούτου συμβουλήν, της συνήθους αψομαι διδασκαλίας έκ τών του μακαρίου Μωϋσέως ρημάτων, μάλλον δε τών παρά του άγίου Πνεύματος δι' αύτου ήμΐν είρημένων, μικρά τινα είς το μέσον προσθείς, έκεΐθεν ύμΐν σήμερον τήν έστίασιν παραθήσομαι. Ήκούσατε πρώην οπως κατά τήν συμβουλήν της 'Ρεβέκκας άπαντα διαπραξάμενος ο Ιακώβ, τήν παρά του πατρος εύλογίαν έπεσπάσατο, τήν έπαινετήν έκείνην κλοπήν έπιδειξάμενος, δι' ο καί της παρά του Θεου συνεργίας άπήλαυσε, καί είς εργον έξηλθεν αύτω το σπουδαζόμενον· άλλ' έπειδή έντευθεν αύτω πολυς ο φθόνος έτίκτετο παρά του Ήσαυ, και προς φόνον λοιπον παρεσκευάζετο· τοιουτον γάρ τουτί το ολέθριον πάθος· ου πρότερον ισταται, μέχρις αν τον υπο του πάθους άλόντα κατά κρημνών ένεχθήναι παρασκευάση, καί προς τήν του φόνου παρανομίαν δραμεΐν. 'Ρίζα γάρ του φόνου ο φθόνος. Ουτω καί έξ αρχής έπί του Κάϊν καί έπί του ’Άβελ γέγονεν. Ουδεν γάρ εχων ουδε έκεΐνος, ου μικρον, ου μέγα έγκαλέσαι τω άδελφω, έπειδή είδεν ευδοκιμουντα παρά τω Δεσπότη τών όλων απο τής προσκομιδής τών δωρων, καί εαυτον άπόβλητον γεγενημένον διά τήν οίκείαν ραθυμίαν, εις φθόνον ευθύς διηγείρετο, καί τήν ρίζαν του φόνου τεκών έν τή διανοία, παραχρήμα καί τον καρπον έκεΐνον τον ολέθριον έπεδείξατο, καί τον φόνον εις εργον ήγαγεν. Ουτω δή καί νυν ο Ήσαυ ίδών τον άδελφον τάς ευλογίας παρά του πατρος δεξάμενον, καί υπο του θυμου καί τής βασκανίας είς φόνον έξενεχθείς, έμελέτα του άδελφου τήν άναίρεσιν.

Άλλ' ή θαυμασία μήτηρ τουτο αίσθομένη, πάλιν τήν μητρικήν φιλοστοργίαν περί τον παΐδα έπιδείκνυται καί συμβουλήν εισάγει τήν δυναμένην αυτον έξαρπάσαι τών του άδελφου χειρών. Καλέσασα γάρ, φησί, τον υιον αυτής τον νεωτερον, είπεν αυτω· Ιδού Ήσαυ ο άδελφός σου άπειλεΐ σοι άποκτεΐναί σε. Νυν ούν ακουσόν μου τής φωνής. Ή πεΐρά σε διδασκέτω, φησίν, ότι τά λυσιτελή σοι συμβουλεύω, καί καθάπερ ήδη τής έμής φωνής άκούσας, τάς μεγάλας έκείνας ευλογίας έπεσπάσω παρά του πατρος, ουτω δή καί νυν ακουσόν μου τής φωνής, ινα διαφυγεΐν δυνηθής του άδελφου τάς χεΐρας. Ουτω γάρ εαυτον έλευθερώσεις τών κινδύνων, κάμε του πένθους. Είκος γάρ έκεΐνον, εί τουτο τολμήσειε, δίκην άπαιτηθήναι, καί πανταχόθεν έμοί τής οδύνης τήν έπίτασιν αύξεσθαι. Άκουσον ούν μου τής φωνής, καί άναστάς άπόδραθι προς τον άδελφόν μου Λάβαν είς Χαρράν, καί οικησον μετ' αυτου ήμέρας τινάς, έως του άποστρέψαι τον θυμον καί τήν οργήν του άδελφου σου άπο σου, καί έπιλάθηται α πεποίηκας αυτω· καί άποστείλασα μεταπέμψομαί σε έκεΐθεν, μήποτε άτεκνωθώ έκ τών δύο υμών έν ήμέρα μια. Άπιθι, φησί, προς τον άδελφόν μου Λάβαν, καί οικει έκεΐ μετ' αυτου. Είκος γάρ καί τον χωρισμον καί τον έν μέσω χρόνον ίσχυσαί τι πλέον, καί παραμυθήσασθαι το πάθος, καί τήν βασκανίαν λωφήσαι, καί λήθην αυτω γενέσθαι τών υπο σου γεγενημένων περί την της εύλογίας κλοπήν. Και έπιλάθηται, φησιν, α πεποίηκας αύτω. Εικότως, φησίν, οργίζεται· δι' ο προσήκει έκκλιναι αύτου τήν ορμήν, όπως απο του χρόνου λήθης έγγενομένης αύτω, μετά ασφαλείας λοιπον δυνηθής τήν ένταυθα οικησιν ποιήσασθαι. Καί ινα μή δυσχεράνη ο παις έπι τήν αλλοτρίαν απιέναι καταναγκαζόμενος, ορα πως παραμυθειται του νέου τήν ψυχήν, πρώτον μεν ειπουσα· ’Άπιθι προς Λάβαν τον αδελφόν μου. Μή γάρ προς ξένον τινά, φησί, κατεπείγω σε απελθειν; Προς τον αδελφον τον έμον, καί οικει μετ' αύτου ήμέρας τινάς. Βραχυν, φησί, χρόνον, ολίγας ήμέρας, εως του παύσασθαι τήν οργήν. Νυν γάρ καί ακμάζει αύτω, φησίν, ο θυμος, καί ούτε του πατρος αιδώ τινα ποιείται, καθάπαξ τυραννούμενος ύπο του πάθους, ούτε τήν αδελφικήν στοργήν έν διανοία λαμβάνει, αλλ' ένος μόνου γίνεται, του τον θυμον αποπληρώσαι. Καί αποστείλασα μεταπέμψομαί σε ταχέως, φησίν, έκειθεν. Σε έπανάξω. Άπιθι τοίνυν θαρρών, οτι Άποστείλασα μεταπέμψομαί σε· περί γάρ του παντός έστί μοι ο αγών, και περί αμφοτέρων δέδοικα, μήποτε αποστερηθώ αμφοτέρων. Όρα σύνεσιν μητρός· πώς οικοθεν κινουμένη, μάλλον δε τή του Θεου προρρήσει καί νυν ύπηρετουμένη, έκεινα συμβουλεύει τω παιδί, απερ ο Χριστος παρήνει τοις μαθηταις, συμβουλεύων μή ομόσε χωρειν τοις κινδύνοις, αλλά διά τής αναχωρήσεως παραμυθεισθαι του πάθους τήν μανίαν. Τουτο τοίνυν και αυτη εισηγουμένη τω παιδί, πρότερον αύτω συμβουλεύσασα καί παραθαρρύνασα αύτου τον λογισμον, ώστε μή δυσχεράναι προς τον χωρισμον, τότε λοιπον καί αφορμήν εύλογον τή αποδημία περιθειναι βούλεται, ώστε μή προφανώς δόξαι διά τήν του αδελφου βασκανίαν αναχωρειν, μηδε τον πατέρα γνώναι τήν αληθή τής αποδημίας αιτίαν, μήτε του Ήσαυ τήν κατά αύτου αγανάκτησιν. Καί εισελθουσα, φησί, προς τον Ισαάκ ή 'Ρεβέκκα είπε· Προσώχθισα τή ζωή μου διά τάς θυγατέρας τών υιών Χέτ. Ει λήψεται Ιακώβ γυναίκα απο τών θυγατέρων τής γής ταύτης, ίνα τί μοι το ζήν;

γ. Σκόπει πώς εύπρόσωπον εύρε πρόφασιν. Όταν γάρ ήμιν ή άνωθεν συμπράττη δεξιά, καί τά δυσχερή εύκολα γίνεται, και τά δύσκολα ραδια. Επει ουν και αυτη είχε τον τών ολων Θεον συναινουντα αύτής τή γνώμη, πάντα τά δυνάμενα συντελειν τή οικονομία τη μελλούση, και του παιδος τη σωτηρία, ύπέβαλεν αύτης τη διανοία. Προσώχθισα, φησίν, τη ζωη δια τάς θυγατέρας των υιών Χέτ. Ει λήψεται Ιακώβ γυναίκα άπο τών θυγατέρων της γης ταύτης, ινα τί μοι το ζην; Ένταΰθα αινίττεσθαί μοι δοκεί τών γυναικών τοΰ Ήσαΰ το δύστροπον, καί ότι πολλης άηδίας αύτοίς ύπόθεσις γεγόνασι. Καί γάρ άνωτέρω διηγήσατο ήμίν ή θεία Γραφή, ότι ελαβεν άπο τών Χετταίων καί άπο τών Εύαίων γυναίκας ο Ήσαΰ,

Καί ήσαν έρίζουσαι τω Ισαάκ καί τη Ρεβέκκα.

Τοΰτο ούν αύτο ύπομνησαι αύτον βουλομένη, μονονουχί ταΰτά φησι προς αύτόν· Οιδας όπως μοι τήν ζωήν πικράν πεποιήκασιν αι γαμεταί τοΰ Ήσαΰ, καί όπως διά τήν τούτων μοχθηρίαν λοιπον προς πάσας άπεχθώς εχω τάς θυγατέρας τών υιών Χέτ, καί απαν το εθνος δι' έκείνας μεμίσηκα. Ει τοίνυν συμβαίη καί τον Ιακώβ έκ τούτων άγαγέσθαι γυναικα, ποία μοι λοιπον εσται σωτηρίας έλπίς; Ινα τί γάρ μοι το ζην; Ει γάρ έκείνας ένεγκείν ούκ ισχύομεν, ει καί ούτος φθάσει άπο τών θυγατέρων της γης ταύτης λαβείν γυναίκα, τά της ζωης ήμίν οίχεται. Άκούσας δέ ταΰτα ο Ισαάκ, καί εις ύπόμνησιν έλθών της έκείνων κακίας, Προσκαλεσάμενος τον Ιακώβ, εύλόγησε, φησίν, αύτον, καί ένετείλατο αύτω λέγων· Ού λήψη γυναίκα άπο τών θυγατέρων τών Χαναναίων· άλλ' άναστάς πορεύου εις τήν Μεσοποταμίαν, εις τον οικον τοΰ πατρος της μητρός σου, καί λάβε σεαυτω έκείθεν γυναίκα έκ τών θυγατέρων τοΰ άδελφοΰ της μητρός σου. Καί ούκ εστη μέχρι τούτου, άλλά βουλόμενος προθυμότερον αύτον έργάσασθαι περί τήν άποδημίαν, καί τάς παρ' αύτοΰ εύλογίας πάλιν προτίθησι, καί φησιν· Ό Θεός μου εύλογήσει σε, καί αύξήσει σε, καί πληθυνεί σε, καί εση εις συναγωγάς έθνών, καί δώσει σοι τήν εύλογίαν Άβραάμ τοΰ πατρός μου, σοί καί τω σπέρματί σου μετά σέ, κληρονομησαι τήν γην της παροικήσεώς σου, ην εδωκεν ο Θεος τω Άβραάμ. Όρα τον δίκαιον τοΰτον, όπως προαναφωνεί αύτω απαντα, καί ικανά αύτω έφόδια προς παραμυθίαν δίδωσι, προμηνύων αύτω καί τήν έπάνοδον καί της γης τήν κληρονομίαν, καί ότι ού μόνον εις πληθος έπιδώσει, άλλά καί συναγωγάς έθνών έκ τοΰ σπέρματος αύτοΰ έξελεύσεσθαι. Ταΰτα άκούσας ο παίς έπλήρου τά δόξαντα τω πατρί, καί έπορεύετο εις τήν Μεσοποταμίαν προς Λάβαν τον της μητρος άδελφόν.

Άλλα πάλιν ο Ήσαΰ τούτο μαθών, και Οτι εύλογηθείς παρά του πατρος ο Ιακώβ έντολάς ελαβε, μή λαβεΐν γυναίκα έκ των θυγατέρων των Χαναναίων, άλλ' ωρμησεν εις τήν Μεσοποταμίαν, ωσπερ διορθωσαι βουλόμενος το οικεΐον πταίσμα, καί έξευμενίσασθαι τον πατέρα, Προσθείς, φησίν, ελαβε γυναίκα προς ταΐς γυναιξίν αύτοΰ, θυγατέρα Ισμαήλ του υΐοΰ Άβραάμ. Είδες, άγαπητέ, μεθ' Οσης συνέσεως ή φιλόστοργος αυτη μήτηρ έξήρπασε των κινδύνων τον Ιακώβ πρέπον σχημα έπιθεΐσα τη άποδημία, καί ούτε τοΰ Ήσαΰ τήν κακίαν έξέφηνεν, ούτε τω πατρί τήν αιτίαν δήλην έποίησεν, άλλά καί προς τον παΐδα κατάλληλον έποιήσατο τήν συμβουλήν, ίνα προτρέψασθαι δυνηθη διά τοΰ φόβου καταδέξασθαι τά παρ' αύτης λεγόμενα, καί τω πατρί άρμόζουσαν γνώμην εισηγήσατο; Όθεν καί έπιδραμών ο δίκαιος τοΐς ρηθεΐσι παρ' αύτης, έφοδιάσας ταΐς παρ' έαυτοΰ εύλογίαις τον Ιακώβ έξέπεμψεν. Άλλ' ει δοκεΐ, καί μή άπεκάμετε ίδωμεν Οπως τήν άποδημίαν ποιεΐται ο Ιακώβ. Ού μικρά γάρ καί έντεΰθεν καρπώσασθαι δυνησόμεθα, έάν προςέχωμεν. Καί γάρ φιλοσοφίας άπάσης διδασκαλίαν περιέχει των δικαίων ή διαγωγή. Όρα γοΰν ένταΰθα τον νέον τοΰτον, τον έπί της οικίας τραφέντα, τον ούχ οδοιπορίας πεΐραν ειληφότα ποτέ, ού της έν ξένη διατριβης, ούχ έτέρας τινος κακουχίας, οπως απτεται της οδοιπορίας, καί μάνθανε της φιλοσοφίας τήν ύπερβολήν. Έξηλθε, φησίν, Ιακώβ άπο τοΰ φρέατος τοΰ Ορκου, καί έπορεύθη εις Χαρράν, καί άπήντησε τόπω, καί έκοιμήθη έκει· εδυ γάρ ο ήλιος· καί ελαβεν άπο των λίθων τοΰ τόπου, καί εθηκε προς κεφαλήν αύτοΰ, καί έκοιμήθη έν τω τόπω. Είδες αφατον φιλοσοφίαν; είδες πως οι παλαιοί τάς οδοιπορίας έποιοΰντο; Άνήρ έν οικία τραφείς (πάλιν γάρ τά αύτά έρω), τοσαύτης άπολαύσας θεραπείας (’Άπλαστοσ γάρ, φησίν, οικων οικίαν), άποδημεΐν μέλλων ούχ ύποζυγίων έδεήθη, ούκ άκολούθων, ούκ έφοδίων· άλλ' άποστολικον ήδη μιμούμενος τρόπον, ουτως ήπτετο της οδοΰ. Καί έπειδή ο ήλιος, φησίν, ήν προς δυσμάς, ενθα κατελήφθη, έκεΐ έκάθευδε. Λαβών, φησί, λίθον εθηκε προς κεφαλήν αύτοΰ. Όρα τοΰ παιδος τήν άνδρείαν· τω λίθω άντί προσκεφαλαίου έχρήσατο, καί έπί τοΰ έδάφους έκάθευδε. Διά τοΰτο, έπειδή φιλόσοφον είχε ψυχήν, καί φρόνημα άνδρεΐον, καί πάσης φαντασίας βιωτικης άπήλλακτο, καί της οψεως έκείνης ήξιώθη της θαυμαστής. Τοιουτος γάρ ο Δεσπότης ο ήμέτερος· έπειδάν ϊδη ψυχήν εύγνώμονα, και των παρόντων ού πολυν ποιουμένην λόγον, πολλήν περί αύτήν τήν οίκείαν έπιδείκνυται πρόνοιαν. δ. Όρα τοίνυν τον δίκαιον τουτον έπί του έδάφους κείμενον, καί οπτασίαν ορωντα, μάλλον δε της του Θεου οπτασίας άξιούμενον. Ένυπνιάσθη γαρ, φησί, και ίδου κλιμαξ ήν έστηριγμένη έν τη γη, ής ή κεφαλή άφικνειτο είς τον ούρανον, και οι αγγελοι του Θεου άνέβαινον καί κατέβαινον έπ' αύτης.

Ό δε Κύριος έστήρικτο έπ' αύτης, καί ειπεν Έγώ ο Θεος Αβραάμ του πατρός σου, καί ο Θεος Ισαάκ· μή φοβου. Θέα μοι ένταυθα του φιλανθρώπου Θεου τήν ύπερβάλλουσαν κηδεμονίαν. Έπειδή γάρ έώρα κατά τήν συμβουλήν της μητρος διά τον του άδελφου φόβον τήν άποδημίαν καταδεξάμενον, καί καθάπερ άλήτην τινά ουτω τήν οδον ποιούμενον, καί ούδαμόθεν ούδεμίαν εχοντα παραμυθίαν, άλλά το πάν έπί τήν ανωθεν συμμαχίαν έπιρρίψαντα, εύθυς έν προοιμίοις της οδου νευρωσαι αύτου τήν προθυμίαν βουλόμενος έπιφαίνεται αύτω, καί φησιν· Έγώ είμι ο Θεος Αβραάμ, καί ο Θεος Ισαάκ του πατρός σου. Καί τον πατριάρχην καί τον πατέρα τον σον είς τοσαύτην αύξηθηναι περιφάνειαν πεποίηκα· μή τοίνυν φοβου, άλλά πίστευε οτι έγώ, ο έκείνοις τάς ύποσχέσεις πληρώσας, καί σε της έμης άξιώσω προνοίας. Μή ούν φοβου, άλλά θάρσει, καί πάσαν δειλίαν άπωσάμενος πίστευε τοις παρ' έμου σοι λεγομένοις. Καί γάρ τήν γην, έφ' ή συ καθεύδεις, σοί δώσω αύτήν καί τω σπέρματί σου, καί εσται το σπέρμα σου ώς ή αμμος της θαλάσσης. Μή νομίσης, φησίν, έπειδή έπί της άλλοτρίας νυν πορεύη, άπεστερησθαι της γης ταύτης, ενθα έτέχθης, ενθα έτράφης, ενθα ηύξήθης. Καί γάρ σοί αύτήν παρέξω, καί τω σπέρματί σου, οπερ ώς τήν αμμον της θαλάσσης αύξηθηναι παρασκευάσω, Καί πλατυνθήσεται προς θάλασσαν, καί λίβα, καί βορράν, καί άνατολάς· άντί του, πανταχου έκταθήσεται· Καί ένευλογηθήσονται έν σοί πάσαι αΐ φυλαί της γης, καί έν τω σπέρματί σου.

Όρα πως ήδη πάντα αύτω τά μετά πολυν έσόμενα χρόνον μηνύει. Ουτω γάρ εθος τω των ολων Δεσπότη έφ' έκάστου των δικαίων τουτο ποιειν· ύπισχνεισθαι μεν, μή παραχρημα δε τάς ύποσχέσεις είς εργον αγειν, άλλά γυμνάζειν των δικαίων τήν ύπακοήν καί τήν πολλήν ύπομονήν,

και ουτω μετά πολλής της δαψιλείας πληρούν τα έπαγγελθέντα. Είτα έπειδή ύπέσχετο αύτω τά μέλλοντα μετά ταυτα γενήσεσθαι, έδεΐτο δε ο δίκαιος ού της τυχούσης παρακλήσεως καί έν τοΐς αύτω μάλιστα προκειμένοις· ορα τον άγαθον Δεσπότην, πως καί τά μέλλοντα ύπισχνεΐται, καί δι' ών νυν προς αύτον έπιδείκνυται, περί έκείνων θαρρεΐν παρασκευάζει. Μή γαρ δή νομίσης, φησιν, οτι ταυτα μόνα σοι ύπισχνουμαι, άλλά καί νυν Μετά σου είμι διαφυλάσσων σε έν τη οδω πάση, ού έάν πορευθης. Μή τοίνυν νομίσης μόνος τήν οδοιπορίαν ποιεΐσθαι· έμε έξεις συνοδοιπόρον, έμε έξεις φύλακα έν πάση οδω, πάντα σοι τά δυσχερή έξευμαρίζοντα, καί τά δύσκολα εύκολα κατασκευάζοντα. Είτα έπιτείνων αύτω τήν παραμυθίαν, ηδη προμηνύει αύτω καί τήν είς τά οίκεια έπάνοδον. Καί άποστρέψω σε, φησίν, είς τήν γην ταύτην. Μή δείσης ώς έπί της άλλοτρίας λοιπον διάξων. Καί γάρ έπανάξω σε είς ταύτην τήν γην, καί ού μή σε έγκαταλίπω, έως του ποιησαί με πάντα οσα έλάλησά σοι. Ού περιόψομαί σε, φησίν, άλλά ταυτα πάντα, απερ ύπεσχόμην, είς εργον έλθεΐν παρασκευάσω. Πως αν τις κατ' άξίαν έκπλαγείη τήν αφατον του Θεου φιλανθρωπίαν, καί τήν ύπερβάλλουσαν συγκατάβασιν; Όρα πόσον όγκον ύποσχέσεων έποιήσατο προς τον δίκαιον, καί οπως αύτου το φρόνημα διανέστησε. Καί έπειδάν θαυμάσης του Θεου τήν φιλανθρωπίαν, έννόει καί του δικαίου τούτου τήν εύγνωμοσύνην, καί οτι μετά τοσαύτας ύποσχέσεις ε’ίκοσιν έτων άριθμον ταλαιπωρηθείς παρά τω Λάβαν, ούκ έδυσχέρανεν, ούκ ένάρκησε προς το μηκος του χρόνου· άλλά πάντα γενναίως εφερεν, άναμένων των ύποσχέσεων το τέλος, καί είδώς ώς ούχ οίόν τε τά παρά του Θεου ρηθέντα διαπεσεΐν, καί μάλιστα έπειδάν ήμεΐς τά παρ' έαυτων είσενεγκεΐν σπουδάζωμεν, τήν πίστιν, τήν ύπομονήν, το τοΐς μήπω γεγονόσιν, έπειδάν ο Δεσπότης ύπόσχηται, ώς ηδη είς εργον έξελθουσι θαρρεΐν. Τουτο γάρ άληθως πίστις, το μή τοΐς ορωμένοις προσέχειν, καν έναντία η τά γινόμενα τη ύποσχέσει, άλλά θαρρεΐν τη δυνάμει του έπαγγειλαμένου. Τέως δε ίδωμεν του δικαίου τούτου τήν εύγνωμοσύνην. Καί έξηγέρθη, φησίν, Ιακώβ άπο του υπνου αύτου, καί είπεν, οτι Έστί Κύριος έν τω τόπω τούτω, έγώ δε ούκ ήδειν. Καί έφοβήθη, καί είπεν· Ώς φοβερος ο τόπος ούτος. Ούκ εστι τουτο, άλλ' η οίκος Θεου, καί αυτη ή πύλη του ούρανοΰ. Καταπλαγεις, φησιν, ο δίκαιος, τήν πολλήν τοΰ Θεοΰ φιλανθρωπίαν έφοβήθη, και είπεν· Ούκ εστι τοΰτο άλλ' η οίκος τοΰ Θεοΰ, και αυτη ή πύλη τοΰ ούρανοΰ. Ούτος ο τόπος λοιπον έμοι οίκος τοΰ Θεοΰ νενόμισται. Τοσαύτης ούν έπιφανείας άξιωθεις, και αύτήν, ώς είπεΐν, τήν πύλην τοΰ ούρανοΰ θεασαμενος, δίκαιος αν ειην τήν οφειλομένην εύχαριστίαν άνενεγκεΐν ένταΰθα τω Δεσπότη. Και άνέστη Ιακώβ, και ελαβε τον λίθον, ον είχε προς κεφαλήν αύτοΰ, και εστησεν αύτον στήλην, και έπέχεεν ελαιον έπι το ακρον αύτης.

Και έκάλεσεν Ιακώβ το ονομα τοΰ τόπου έκείνου, Οίκος Θεοΰ. Έτερον γαρ ήν ονομα τω τόπω το πρότερον. Επειδή μεγάλων ήξιώθη δια της οπτασίας, τη προσηγορία τήν μνήμην έναποτίθεσθαι βούλεται τω τόπω, και έπίσημον είς το έξης έργάσασθαι. Και τον λίθον άντι της στήλης στήσας, και το ελαιον έπιχέας (τοΰτο γαρ αύτον μόνον είκος έπιφέρεσθαι, ατε ουτως οδοιποροΰντα), εύχήν προσάγει τω φιλανθρώπω Θεω πάσης γέμουσαν φιλοσοφίας. ε. Και εί βούλεσθε, και αύτών έπακούσωμεν των ρημάτων. Ηυξατο γαρ, φησιν, εύχήν, λέγων· Έαν ή Κύριος ο Θεος μετ' έμοΰ, και φυλάξη με έν τη οδω ταύτη, η έγώ πορεύομαι. Έπειδή είπεν, οτι Έγώ είμι μετα σοΰ, και διαφυλάξω σε έν τη οδω, η έαν πορεύη· δια τοΰτο και αύτός φησιν· Εί έκεΐνά μοι υπάρξει, απερ μοι υπέσχου. Είτα και αιτησιν οίκοθεν προσφέρει, λέγων, Έαν δω μοι Κύριος αρτον και ίμάτιον περιβαλέσθαι. Ού πλοΰτον, ού περιουσίαν τινα ήτησεν, άλλ' αρτον και ίμάτιον, το μεν είς τήν τοΰ σώματος περιβολήν, το δε είς τροφήν της χρείας. Σκόπει πώς άποστολικον χαρακτηρα δια της αίτήσεως ήμΐν ηνίξατο· ουτω πολλης εγεμε της φιλοσοφίας τοΰ δικαίου το φρόνημα. Όπερ γαρ ο Χριστος ελεγε, Μή κτήσησθε χρυσον, μηδε άργύριον, μηδε δύο χιτώνας, τοΰτο ούτος ούδέπω παρ' ούδενος διδαχθεις, άλλ' οίκοθεν και έκ τοΰ έγκειμένου τη φύσει τη ήμετέρα διδασκάλου ταΰτα μαθών, έπεζήτει παρα τοΰ Δεσπότου αύτω παρασχεθηναι, αρτον φαγεΐν και ίμάτιον περιβαλέσθαι. Έαν ταΰτά μοι, φησιν, υπάρξη έπι της άλλοτρίας, Και άποστρέψη με μετα σωτηρίας είς τον οίκον τοΰ πατρός μου, καθάπερ υπέσχετο· Και εσται Κύριος έμοι είς Θεον, και ο λίθος ούτος, ον εστησα στήλην, εσται μοι οίκος Θεοΰ· και πάντων ων αν μοι δως, δεκάτην άποδεκατώσω αύτά σοι. Όρα του δικαίου την εύγνωμοσυνην. Την αιτησιν μεν αιτουμενος, ούδέν πολυτελές αΐτήσαι κατεδέξατο, άλλ' άρτον καί ίμάτιον· ύπισχνουμενος δέ τα παρ' έαυτοΰ τω Δεσπότη, είδώς αύτοΰ το φιλότιμον έν ταΐς δωρεαΐς, καί ότι ύπερβαίνει ταΐς άντιδόσεσι τας έννοίας τας ήμετέρας, φησί· Καί την στήλην ταυτην είς οίκον Θεοΰ έξω, καί πάντων των παρα σοΰ μοι χορηγουμένων τας δεκάτας άποδεκατώσω. Είδες γνώμην φιλόθεον; Ουπω ούδέν έλαβε, καί ύπισχνεΐται των μελλόντων αύτω δίδοσθαι τας δεκάτας τω Θεω προσοίσειν. Μη άπλώς, άγαπητοί, παρατρέχωμεν τα είρημένα, άλλα ζηλώσωμεν απαντες τουτον τον δίκαιον, οί έν τή χάριτι τον προ τοΰ νόμου, καί μηδέν βιωτικον αΐτώμεν παρα τοΰ Δεσπότου. Ούδέ γαρ περιμένει την παρ' ήμων ύπόμνησιν, άλλα καν μη αιτωμεν, ήμιν τα προς την χρείαν δωρεΐται. Ανατέλλει γαρ τον ήλιον έπί πονηρούς καί άγαθους, καί βρέχει έπί δικαίους καί άδίκους. Καί πειθώμεθα αύτω παραινοΰντι καί λέγοντι· Ζητεΐτε πρώτον την βασιλείαν τοΰ Θεοΰ, καί ταΰτα πάντα προστεθήσεται ύμΐν.

Ορας ότι αύτος έκεΐνα ήμΐν ήτοίμασε παρασχεΐν, καί ταΰτα έν προσθήκης μέρει δοΰναι έπαγγέλλεται; Μη τοίνυν απερ έν προσθήκης μέρει λαμβάνειν μέλλεις, ταΰτα ως προηγούμενα αιτει, μηδέ άντιστρέψωμεν την τάξιν, άλλα ζητώμεν έκεΐνα, καθώς έπέταξεν, ίνα κάκείνων καί τουτων έν άπολαυσει γενώμεθα. Δια γαρ τοΰτο καί έν τοΐς τής εύχής ρήμασιν όρους ήμΐν καί κανόνας τιθείς, μέχρι τίνος δεΐ την περί τών βιωτικών αιτησιν ποιεΐσθαι, τα ρήματα έκεΐνα λέγειν ήμας έκέλευσε, τα πάσης φιλοσοφίας γέμοντα, Τον άρτον ήμών τον έπιουσιον δος ήμΐν σήμερον,αντί τοΰ, την τής ήμέρας τροφήν· όπερ ο δίκαιος ουτος, ούδέν τουτων άκηκοώς, ηυχετο λέγων· Εαν δω μοι Κυριος άρτον φαγεΐν, καί ίμάτιον περιβαλέσθαι. Μη τοίνυν έτερόν τι τών βιωτικών αΐτώμεν παρ' αύτοΰ. Ανάξιον γαρ σφόδρα παρα τοΰ ουτω φιλοτίμου καί τοσαυτην δυνάμεως περιουσίαν κεκτημένου ταΰτα αΐτεΐν, α τω παρόντι συγκαταλυεται βίω, καί πολλην έχει την μεταβολην καί την μετάπτωσιν· τοιαΰτα γαρ απαντα τα άνθρώπινα, καν πλοΰτον ειπης, καν δυναστείαν, καν δόξαν άνθρωπίνην· άλλ' αΐτώμεν τα άεί μένοντα, τα διαρκή, καί μεταβολην ούκ έπιστάμενα. Καί εΐδότες τοΰ ήμετέρου Δεσπότου την άγαθότητα, μηδένα ποιώμεθα λόγον τών παρόντων, αλλα πασαν ημών την σπουδήν εις τον των επουρανιων πόθον μεταστήσωμεν. Ει γαρ τον ήλιον αύτοΰ ανατέλλει επι πονηρούς και αγαθούς, και βρέχει επι δικαίους καί αδίκους, πολλω μαλλον τους απεχομένους τής πονηρίας και την αδικίαν φεύγοντας ού περιόψεται, αλλα πολλής αξιώσει τής προνοΐας, και την εαυτοΰ κηδεμονίαν εν απασι παρέξει. Οπερ ειδότες, αγαπητοι, μη απιστώμεν ταΐς τοΰ Θεοΰ ύποσχέσεσι, μηδέ εναντία ών εκέλευσε διαπραττώμεθα. Τα γαρ νΰν παρ' ημών γινόμενα ούδέν απιστούντων διενήνοχεν. Οταν γαρ αύτος μέν επαγγέλληται τα μέλλοντα, ημεΐς δέ μη βουλώμεθα θαρρεΐν εκεΐνοις, αλλα τοΐς παροΰσιν ώμεν προσηλωμένοι, ποΐον έτερον δείγμα απιστίας λοιπόν τις επιζητήσειε, τών πραγμάτων αύτών λαμπραν αφιέντων φωνήν; Και πάλιν, αύτοΰ κελεύοντος μηδέν ζητεΐν παρ' αύτοΰ τών επικήρων τούτων και βιωτικών, αλλ' εκείνων μαλλον, ημεΐς απ' εναντίας αύτω ερχόμενοι, απερ είπε μη ζητεΐν, εκείνα ζητοΰμεν, και απερ είπε ζητεΐν, εκείνα ού ζητοΰμεν. Και ταΰτα διαπραττόμενοι, και ουτω ραθύμως τα καθ' εαυτούς διοικοΰντες, και παροργίζοντες τον ήμερον και προσηνή Δεσπότην, ώσπερ επιλαθόμενοι τών παρ' ημών γινομένων, την αΐτίαν ζητοΰμεν τής καθ' ημών αγανακτήσεως, και τίνος ένεκεν ημας πολλάκις περιορα ποικίλοις πειρασμοΐς περιπίπτοντας, και ούκ εννοοΰμεν το μέγεθος τών ημΐν ημαρτημένων, αλλ' εκόντες εαυτούς παραλογιζόμεθα. Διο, παρακαλώ, ταΰτα πάντα αποσεισάμενοι, μηδέν έτερον τής οικείας σωτηρίας προτιμώμεν. Τί γαρ ώφελεΐται άνθρωπος, εαν μέν τον κόσμον ολον κερδήση, την δέ ψυχην αύτοΰ ζημιωθή; Και τα περιττα τών χρημάτων ήδη κενώσωμεν είς τούς δεομένους, και πολλην εν απασι την φιλοσοφίαν επιδειξώμεθα τής ματαΐας δόξης καταφρονοΰντες, τον ανθρώπινον τΰφον καταπατοΰντες, και πολλην την αγάπην προς αλλήλους επιδεικνύμενοι· ίνα και τών ενταΰθα και τών μελλόντων αγαθών απολαΰσαι δυνηθώμεν, χάριτι και φιλανθρωπία τοΰ Κυρίου ημών Ίησοΰ Χριστοΰ, μεθ' ού τω Πατρι, αμα τω άγΐω Πνεύματι, δόξα, κράτος, τιμη, νΰν και αει, και είς τούς αΙώνας τών αiώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

 

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: