17 ΟΜΙΛΙΑ ΝΗ΄.Καί άναβλέψας Ίακώβ είδε παρεμβολήν Θεοΰ

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

17 ΟΜΙΛΙΑ ΝΗ΄.Καί άναβλέψας Ίακώβ είδε παρεμβολήν Θεοΰ παρεμβεβληκυΐαν, καί συνήντησαν αύτώ οι άγγελοι τοΰ Θεοΰ. Είπε δε Ίακώβ, ήνίκα είδεν αύτούς· Παρεμβολή Θεοΰ αυτη· καί έκάλεσε το όνομα τοΰ τόπου έκείνου, Παρεμβολαί.

α. Οίδα ότι κεκμήκατε χθες, εις πολυ μήκος τοΰ λόγου προελθόντος ήμΐν· άλλά καί θαρσεΐτε· ο κόπος ύμών ούκ εστι κενός· έν Κυρίω γάρ έστι γινόμενος, δι' ον καί ο προς βραχυ πόνος μεγάλων μισθών πρόξενος γίνεται. Ει γάρ καί το σώμα κέκμηκεν, άλλ' ή ψυχή πλέον έρρώννυτο. Διο καί αύτος ορών ύμών άκμάζοντα τον πόθον, καί τήν έπιθυμίαν διεγηγερμένην, βουλόμενος συστεΐλαι τήν διδασκαλίαν, ούκ ήβουλήθην προ τοΰ τέλους εις σιγήν καταλΰσαι τον λόγον, ειδώς ώς ταύτη μάλλον ύμΐν χαριοΰμαι. Το γάρ πλήθος τών ειρημένων μάλιστα έδείκνυ τής ύμετέρας φιληκοϊας τήν πολλήν σπουδήν καί τον άκόρεστον πόθον· διά τοΰτο καί αύτος μετά πλείονος προθυμίας τής προς ύμάς άπτομαι διδασκαλίας, ορών ύμών καθ' έκάστην ήμέραν τήν όρεξιν έπιτεινομένην.

Φέρε ούν καί σήμερον τά έξής τών χθες ειρημένων κατά δύναμιν έπελθόντες, τήν συνήθη έστίασιν παραθώμεν ύμών τή άγάπη, καί ίδωμεν, μετά τήν τοΰ Λάβαν άναχώρησιν όπως ο δίκαιος τής οδοιπορίας άπτεται. Ούδεν γάρ άργον τών έν τή θεία Γραφή κειμένων έστίν, άλλά πάντα τά ύπο τών δικαίων γινόμενα μεγίστης γέμει τής ώφελείας. Έπειδή γάρ τον τών όλων Δεσπότην είχον διηνεκώς αύτοΐς συμπαρόντα, καί τους κατά τήν οδοιπορίαν πόνους έπικουφίζοντα, πολλήν καί άπο τής ψιλής αύτών οδοιπορίας εστι τήν ώφέλειαν καρπώσασθαι. Άπελθόντος, φησί, τοΰ Λάβαν εις τον οίκον αύτοΰ, Καί Ίακώβ άπηλθεν εις τήν έαυτοΰ οδον, και άναβλέψας είδε παρεμβολήν Θεοΰ παρεμβεβληκυΐαν, καί συνήντησαν αύτω οι άγγελοι τοΰ Θεοΰ. Επειδή γάρ, παυσαμένου τοΰ φόβου τοΰ Λάβαν καί τέλος ειληφότος, διεδέχετο λοιπον ο φόβος τοΰ άδελφοΰ, δια τοΰτο ο φιλάνθρωπος Δεσπότης παραθαρρΰναι τον δίκαιον βουλόμενος, καί πάσαν αύτοΰ τήν δειλίαν άποσκεδάσαι, παρεσκεύασεν αύτον των άγγέλων τήν παρεμβολήν ιδεΐν. Συνήντησαν γάρ αύτω, φησίν, οι άγγελοι τοΰ Θεοΰ. Καί είπεν Ιακώβ· Παρεμβολή Θεοΰ αυτη. Καί έκάλεσε το Ονομα τοΰ τόπου έκείνου, Παρεμβολαί, ώστε έκ της προσηγορίας διηνεκη τήν υπόμνησιν είναι της γεγενημένης αύτω έκεΐσε οπτασίας. Είτα μετά τήν οπτασίαν ταύτην, Άπέστειλε, φησίν, έμπροσθεν αύτοΰ άγγέλους προς Ήσαΰ τον άδελφον αύτοΰ, καί ένετείλατο λέγων· Ουτως έρεΐτε τω κυρίω μου Ήσαΰ. Όρα καί μετά τήν οψιν πόσος έτι ο φόβος έπέκειτο τω δικαίω. Έδεδοίκει γάρ τοΰ άδελφοΰ τήν ορμήν, καί ήγωνία, μή ή μνήμη των πρίν υπ' αύτοΰ γεγενημένων εις τήν κατ' αύτοΰ έφοδον παρορμήση. Είπατε, φησί, τω κυρίω μου Ήσαΰ· Ουτω λέγει ο παΐς σου Ιακώβ· Μετά Λάβαν παρφκησα, καί έχρόνισα έως τοΰ νΰν, καί έγένοντό μοι βόες καί ονοι καί πρόβατα καί παΐδες καί παιδίσκαι, καί άπέστειλα τω κυρίω μου, ινα ευρη ο παΐς σου έναντίον σου χάριν. Σκόπει πως δέδοικε τον άδελφον, καί διά τοΰτο έξευμενίσασθαι αύτον βουλόμενος, προαποστέλλει μηνύων αύτω τήν τε οικείαν έπάνοδον, τήν τε γεγενημένην αύτω περιουσίαν, καί οπου τον απαντα διετέλεσε χρόνον,

Ινα μαλάξας αύτοΰ τον θυμον, ήμερον αύτον καταστησαι δυνηθή· ο δή καί γεγένηται, τοΰ Θεοΰ κατευνάσαντος αύτοΰ τήν καρδίαν, καί σβέσαντος τήν οργήν αύτοΰ, καί ήμερον αύτον καταστήσαντος. Ει γάρ τον Λάβαν τον μετά τοσαύτης ορμης καταδιώξαντα, έν τοσούτω φόβω γενέσθαι παρεσκεύασε δι' ών προς αύτον είπε, πολλω μάλλον τον άδελφον ήμερώτερον άν γενέσθαι παρεσκεύασε περί τον δίκαιον. Άνέστρεψαν δε, φησί, λέγοντες· Άπήλθομεν προς τον άδελφόν σου, καί έρχεται εις συνάντησίν σου, καί τετρακόσιοι άνδρες μετ' αύτοΰ.

Όρα πως καί αύτο τοΰτο έπέτεινε τω δικαίω τον φόβον. Ούδε γάρ ήδει τον σκοπον τοΰ άδελφοΰ μετά άκριβείας, άλλά μαθών το πληθος των συνόντων αύτω έδεδοίκει, υφορώμενος μή ώς προς πόλεμον παρασκευασάμενος, ουτω τήν ύπάντησιν ποιήσασθαι βούληται. Έφοβήθη γαρ, φησίν, Ιακώβ, και διηπορεΐτο. Ό φόβος αύτοΰ τήν διάνοιαν διετάρασσε, καί ούκ ηδει το τι πράξει, αλλ' εν απορία εγεγόνει· διο ώς περί τοΰ παντος δεδοικώς, καί τον θάνατον προ οφθαλμών εχων, Διαιρεί εις δύο παρεμβολας πάντα τον λαον τον μετ' αύτοΰ. Είπε γαρ, φησίν· Έαν ελθη εις παρεμβολήν μίαν καί κόψη αύτήν, ή δευτέρα εσται εις το σώζεσθαι. Ταΰτα μεν ο φόβος ύπηγόρευσε καί ή πολλή δειλία. Όρών δε έαυτον ώς εν δικτύοις απειλημμένον, επί τον άμαχον Δεσπότην καταφεύγει, καί τας ύποσχέσεις τας εις αύτον γεγενημένας απαιτεί παρα τοΰ τών όλων Θεοΰ, μονονουχί λέγων προς αύτόν· Νΰν ηκει καιρος, εν φ καί δια τήν τών προγόνων αρετήν, καί δια τήν παρα σοΰ γεγενημένην ύπόσχεσιν δίκαιος αν ειην απάσης απολαΰσαι συμμαχίας. Είπε γαρ, φησίν, Ιακώβ· Ό Θεος τοΰ πατρός μου Αβραάμ, καί ο Θεος τοΰ πατρός μου Ισαάκ, συ, φησίν, ο Θεος, ο ειπών μοι· Άπότρεχε εις τήν γην της γενέσεώς σου· ο αναστήσας με, φησίν, απο της ξένης, καί προστάξας επανελθεΐν προς τον πατέρα τον ιδιον καί εις τήν γην της γενέσεως· Ίκανούσθω μοι απο πάσης δικαιοσύνης, καί αληθείας, ής εποίησας τω παιδί σου. Άρκείσθω, φησί, προς τήν επί τοΰ παρόντος καιροΰ συμμαχίαν. Ό γαρ μέχρι τοΰ παρόντος τοσαύτην επιδειξάμενος περί εμε κηδεμονίαν, δυνατος εί καί νΰν εξαρπάσαι με τών επικειμένων μοι κινδύνων. Ούδε γαρ αγνοώ, ότι Έν τη ράβδω μου ταύτη διηλθον τον Ίορδάνην τοΰτον· νυνί δε δια τήν σήν περί εμε πρόνοιαν, ο τήν βακτηρίαν μόνην επιφερόμενος, ήνίκα εις τήν αλλοτρίαν απηειν, Νΰν μετα δύο παρεμβολών παραγέγονα. Συ ούν, Δέσποτα, ο ταύτην μοι τήν εύπορίαν χαρισάμενος, ο εις τοσοΰτόν με αύξηθηναι παρασκευάσας, συ νΰν Έξελοΰ με εκ χειρος τοΰ αδελφοΰ μου Ήσαΰ, ότι φοβοΰμαι εγώ αύτον, μήποτε πατάξη με, καί μητέρα επί τέκνοις. Συ είπας· Εύ σε ποιήσω, καί θήσω το σπέρμα σου ώς τήν άμμον της θαλάσσης, η ούκ αριθμηθήσεται ύπο τοΰ πλήθους. 

β. Όρα τοΰ δικαίου το φιλόθεον καί τήν πολλήν εύγνωμοσύνην, πώς ούδεν έτερον αξιοΐ τον Δεσπότην, η τας οικείας ύποσχέσεις πληρώσαι. Καί επί τοΐς προλαβοΰσιν εύχαριστίαν επιδειξάμενος, καί ομολογήσας ότι γυμνον οντα καί απερριμμένον εις τοςαύτην περιουσίαν κατέστησεν, Ικετεύει του κινδύνου αύτον έξαρπάσαι. Ειπασ γαρ, φησίν, οτι Θήσω το σπέρμα σου ως την άμμον της θαλάσσης, η ούκ έξαριθμηθήσεται. Ποιησάμενος δε την προς τον Δεσπότην παράκλησιν, και την ικετηρίαν της προσευχής άνενέγκας τω Δεσπότη, καί τα παρ' έαυτοΰ προςτίθησι. Καί λαβών, φησί, δώρα, έξ ών έπεφέρετο, άπέστειλε τω άδελφω, διελών τα άποσταλέντα, καί έντολας δεδωκώς, ώστε καί δια τών λόγων έξευμενίσασθαι, καί μηνΰσαι την έαυτοΰ παρουσίαν.

Είπατε γαρ, φησίν, οτι Ιδού ο παις σου παραγίνεται οπίσω ήμών ώστε πρότερον έξευμενίσασθαι, καί τότε την κατα πρόσωπον αύτοΰ γενέσθαι συντυχίαν. Μετα τοΰτο γαρ, φησίν, οψομαι το πρόσωπον αύτοΰ· ίσως γαρ, φησί, προσδέξεται το πρόςωπόν μου. Καί προεπορεύετο τα δώρα κατα πρόςωπον αύτοΰ. Άλλ' ορα μοι ένταΰθα πάλιν τοΰ Θεοΰ την αφατον φιλανθρωπίαν, καί οπως άεί καταλλήλως την οικείαν πρόνοιαν ένδείκνυται. Έπί μεν γαρ τοΰ Λάβαν, έπειδη ο δίκαιος ούδεν τοιοΰτον ύπώπτευεν, ούδε ήδει οτι πάντως αύτον καταλήψεται ο Λάβαν μετα πολλης της ορμης έπί το άμύνασθαι τον δίκαιον της λάθρα γενομένης άναχωρήσεως ένεκα, τω Λάβαν έπιφανείς καταστέλλει αύτοΰ την ορμην, καί έντέλλεται μηδεν τω Ιακώβ μηδε έν ρήμασι λυπηρον άποκρίνασθαι· Μη λαλήσησ γαρ, φησί, μετα Ιακώβ πονηρόν· καί τοΰτο φκονόμει δια της έκείνου γλώττης γνώριμον γενέσθαι τω δικαίω, ινα μαθών την περί αύτον γεγενημένην οικονομίαν θαρσαλεώτερον καταστη. Νυνί δε, έπειδη ο άδελφος μεν ύπο τοΰ χρόνου λωφήσας ήν, καί τον θυμον καί την άγανάκτησιν παύσας την κατα τοΰ Ιακώβ, ούτος δε έναγώνιος ήν, δεδοικώς καί τρέμων τοΰ άδελφοΰ την συντυχίαν, ο άγαθος Δεσπότης ούκ ετι τω Ήσαΰ έντέλλεται· ούδε γαρ έβουλεύετό τι κατα τοΰ άδελφοΰ· άλλα τον δίκαιον παραμυθειται. Μετα γαρ το άποστειλαι, φησί, τούς τα δώρα άποκομίζοντας, καθευδήσας, φησί, καί Άναστας έν τη νυκτί έκείνη, διήγαγε τας δύο γυναίκας καί τα παιδία την διάβασιν τοΰ Ίαβώχ· καί ελαβεν αύτούς, καί διέβη τον χειμάρρουν. Ύπελείφθη δε Ίακώβ μόνος, καί έπάλαιεν άνθρωπος μετ' αύτοΰ. Μεγάλη ή τοΰ Δεσπότου φιλανθρωπία. Έπειδη γαρ εμελλε την προς τον άδελφον συντυχίαν ποιήσασθαι, ινα μάθη δια των πραγμάτων, οτι ούδεν άηδες ύποστήσεται, έν σχήματι άνθρώπου παλαίειν μετά του δικαίου καταδέχεται. Ειτα όρων έαυτον ήττώμενον ο Ιακώβ, Έκράτησε, φησί, του πλάτους του μηρου αύτοΰ.

Όλον δε τοΰτο συγκαταβάσεως ενεκεν έγίγνετο, ινα τήν δειλίαν έξέληται της του δικαίου ψυχής, και πείση έκτος πάσης άγωνίας τήν προς τον άδελφον συντυχίαν ποιήσασθαι. Κρατήσαντος γάρ, φησίν, του Ιακώβ το πλάτος του μηρου, Ένάρκησε το πλάτος του μηρου Ιακώβ έν τω παλαίειν αύτον μετ' αύτου. Ειτα ινα μάθη ό Ιακώβ τήν δύναμιν του προς αύτον παλαίειν νομιζομένου, φησί προς αύτόν· Άπόστειλόν με· άνέβη γάρ ό ορθρος. Αισθόμενος τοίνυν ό δίκαιος το μέγεθος της δυνάμεως του ταυτα ειρηκότος, φησί· Ού μή σε άποστείλω, έάν μή με εύλογήσης. Μεγάλων ήξιώθην, φησί, καί ύπερ τήν άξίαν τήν έμαυτου. Ού πρότερον τοίνυν σε έάσω, μέχρις αν της εύλογίας άπολαύσω της παρά σου.

Ειτά φησι, Τί το ονομά σου έστίν; Ορα πάλιν συγκατάβασιν. Ει γάρ μή ήρώτησεν, ούκ ήδει του δικαίου τήν προσηγορίαν; Ή,δει πάντως, άλλά βούλεται αύτον πιστώσασθαι διά της έρωτήσεως, καί διδάξαι, τίς έστιν ό προς αύτον διαλεγόμενος.

Καί έπειδή ειπεν, Ιακώβ, φησίν· Ού κληθήσεται ετι το ονομά σου Ιακώβ, άλλ' Ισραήλ εσται το ονομά σου, οτι ένίσχυσας μετά Θεου, καί μετά άνθρώπων δυνατος εση. Ειδες πως εδειξε τήν αιτίαν απασαν, δι' ην τήν τοσαύτην συγκατάβασιν έπεδείξατο, καί όμου διδάσκει τον δίκαιον διά της έπιτεθείσης αύτω προσηγορίας, τίς έστιν δν ειδε καί κατασχεΐν κατηξιώθη. Ούκ ετι γάρ κληθήσεται, φησίν, Ιακώβ το ονομά σου, άλλ' Ισραήλ. Ισραήλ δε έρμηνεύεται, Όρων Θεόν. Έπειδή, ώς ιδεΐν άνθρώπω δυνατον, ιδεΐν κατηξιώθης Θεον, διά τουτο καί τήν προσηγορίαν σοι ταύτην έπιτίθημι, ινα πασι τοΐς έξης κατάδηλον γένηται, οιας ήξιώθης οπτασίας. Καί έπήγαγεν, Ότι ένίσχυσας μετά Θεου, καί μετά άνθρώπων δυνατος εση. Μηδε λοιπον δέδιθι, μηδε βλάβην τινά προσδοκήση παρά τινος ύπομένειν. Ό γάρ τοσαύτην ισχυν προσλαβών, ώς καί μετά Θεου δυνηθηναι παλαΐσαί σε, πολλω μαλλον των άνθρώπων περιέση, καί άχείρωτος απασι γενήση. 

γ. Ταυτα άκούων ό δίκαιος, καί καταπλαγείς του προς αύτον διαλεγομένου το μέγεθος, φησίν· Άνάγγειλόν μοι το ονομά σου. Καί ειπεν· 'Ίνα τί έρωτας το ονομά μου; Καί εύλόγησεν αύτόν. Έσω, φησί, των οικείων όρων μένε, καί μή ύπέρβαινέ σου τα μέτρα. Εύλογίας βούλει άπολαΰσαι της παρ' έμοΰ;

Ιδού, ταύτην σοι δωροΰμαι. Εύλόγησε γαρ, φησίν, αύτόν. Καί έκάλεσεν Ιακώβ το Ονομα τοΰ τόπου έκείνου, Είδος Θεοΰ. Είδον γαρ Θεον πρόσωπον προς πρόσωπον, καί έσώθη μου ή ψυχή. Όρας πόσον αύτω θάρσος γέγονεν άπο της οπτασίας της γεγενημένης; Έσώθη γάρ μου, φησίν, ή ψυχή, ή σχεδον άποτεθνηκυΐα ύπο τοΰ δέους. Έπειδή ιδεΐν κατηξιώθην πρόσωπον προς πρόσωπον τον Θεον, Έσώθη μου ή ψυχή. Άνέτειλε δέ αύτω ο ήλιος, ήνίκα παρήλθε το είδος τοΰ Θεοΰ. Είδες πως τη άσθενεία τη άνθρωπίνη συγκαταβαίνων ο Δεσπότης πάντα ποιεΐ καί πραγματεύεται, ώστε τήν οικείαν φιλανθρωπίαν έπιδείξασθαι; Καί μή ξενισθης, άγαπητέ, προς το τής συγκαταβάσεως μέγεθος, άλλ' έννόησον ότι καί έπί τοΰ πατριάρχου, ήνίκα παρα τήν δρΰν έκαθέζετο, έν άνθρώπου σχήματι μετα τών άγγέλων έπεξενώθη τω δικαίω, προμηνύων ήμΐν άνωθεν καί έξ άρχής, ότι μέλλει άνθρωπίνην μορφήν λαμβάνων, ουτω πάσαν τήν άνθρωπίνην φύσιν έκ τής τοΰ διαβόλου τυραννίδος έλευθεροΰν, καί προς τήν σωτηρίαν έπανάγειν.

Άλλα τότε μέν, έπειδή άρχή καί προοίμια ήν, έν σχήματι φαντασίας έκάστω αύτών έφαίνετο, καθάπερ καί αύτος δια τοΰ προφήτου φησίν· Έγώ οράσεις έπλήθυνα, καί έν χερσί προφητών ώμοιώθην· ότε δέ κατηξίωσε τήν τοΰ δούλου μορφήν άναλαβεΐν, καί τήν άπαρχήν τήν ήμετέραν άναδέξασθαι, ού φαντασία, ούδέ δοκήσει τήν σάρκα ύπέδυ, άλλ' άληθεία. Καί δια τοΰτο δια πάντων τών ήμετέρων έλθεΐν κατεδέξατο, καί έκ γυναικος τεχθήναι, καί βρέφος γενέσθαι, καί σπαργανωθήναι, καί γαλακτοτροφηθήναι, καί πάντα τα άλλα ύποστήναι, ινα πιστώσηται τής οικονομίας τήν άλήθειαν, καί άπορράψη τών αιρετικών τα στόματα. Δια τοΰτο καί καθεύδει έπί τοΰ πλοίου, καί οδοιπορεΐ, καί κοπια, καί πάντα τα άνθρώπινα ύπομένει ινα δια τών πραγμάτων πάντας πληροφορήσαι δυνηθη. Δια τοΰτο καί δικαστηρίω παρίσταται, καί σταυροΰται, καί θάνατον ύπομένει τον έπονείδιστον, καί έν μνημείω τίθεται, ινα τα τής οικονομίας δια πάντων κατάδηλα γένηται. Ει γαρ μή κατα άλήθειαν τήν σάρκα τήν ήμετέραν άνέλαβεν, ούδέ έσταυρώθη, ούδέ άπέθανεν, ούδέ έτάφη, ούδέ άνέστη. Ει δέ μή άνέστη, πάς ο της οικονομίας λογος ανατετραπται. Ορας εις όσην άτοπίαν έκπίπτουσιν οι μή βουλομενοι τω της θείας Γραφης κατακολουθεΐν κανόνι, άλλα τοΐς οίκείοις λογισμοΐς απαντα έπιτρεποντες; Άλλ' ώσπερ ένταυθα άλήθειά έστι προφανής, ούτως έπί του δικαίου τούτου φαντασία τις ήν, δι' ής έχρην πληροφορηθηναι τον δίκαιον, όσης άπολαύει της παρ' αύτοΰ προνοίας, καί οτι αχείρωτος εσται πασι τοις έπιβουλεύειν έπιχειρουσιν. Ειτα ινα μηδενα των είς το έξης λάθη ή γεγενημενη αύτω οπτασία, Επεσκαζε, φησι, τω μηρω αύτου. Ενεκα τούτου ού μή φάγωσιν υιοί Ισραήλ το νευρον, ο ένάρκησεν, ο έστιν έπι του πλάτους τοΰ μηρου, έως της ήμερας ταύτης, οτι ηψατο του πλάτους του μηρου Ιακώβ, ο καί ένάρκησεν.

Επειδή γαρ ο μεν δίκαιος εμελλε πληρώσας της ζωης αύτου τους χρόνους μεθίστασθαι του βίου, έχρην δε τήν παρα του Θεου γεγενημενην είς αύτον κηδεμονίαν, καί τήν τοσαύτην συγκατάβασιν παντί τω γενει τών άνθρώπων γνώριμον γενεσθαι, δια τουτό φησιν·

Ού μή φάγωσιν υιοί Ισραήλ το νευρον του πλάτους του μηρου, ο ένάρκησεν. Ειδώς αύτων τήν πολλήν άγνωμοσύνην, καί οπως έπιλανθάνονται τών παρα του Θεου εύεργεσιών, δια τουτο σοφιζόμενος διηνεκη αύτους εχειν τήν μνήμην τών παρ' αύτου γεγενημενων εύεργεσιών, τα ύπομνήματα φυλάττεσθαι αύτους έμηχανήσατο δια τών τοιούτων παρατηρήσεων· καί τουτο δια πάσης της Γ ραφης εστιν εύρεΐν. Αυτη γαρ μάλιστά έστιν ή αιτία τών πλειόνων παρατηρήσεων, το βούλεσθαι αύτον άδιαλείπτως τας έξης γενεας μελετάν του Θεου τας εύεργεσίας, καί μή λήθην τούτων ποιησαμενους έπί τήν οίκείαν πλάνην πάλιν άνατρεχειν· μάλιστα γαρ τουτο εθος τω τών Ιουδαίων γενει.

Οι γαρ καί παρ' αύτας τας εύεργεσίας πολλάκις τήν οίκείαν άγνωμοσύνην έπιδεικνύμενοι, πολλω μαλλον εΐ μή τουτο έγίνετο, πάντα αν τα παρα του Θεου είς αύτους γεγενημενα έξεβαλον της οίκείας διανοίας. Άλλ' ίδωμεν λοιπον, πώς τα της συντυχίας γίνεται τω Ιακώβ προς τον άδελφόν. Επειδή γαρ άρκουσαν ελαβε παράκλησιν έκ τών γεγενημενων καί ύπόσχεσιν έδεξατο οτι ισχυρος εσται, καί μετα άνθρώπων δυνατος, Άναβλεψας, φησίν, ειδε, καί Ιδου Ήσαυ ο άδελφος αύτου, καί τετρακόσιοι ανδρες μετ' αύτου.

Καί διειλεν Ιακώβ τα παιδία έπί Λείαν καί 'Ραχήλ καί τας δύο παιδίσκας. Καί εθετο τας δύο παιδίσκας καί τους υιους αύτών έν πρώτοις, καί Λείαν και τα παιδία αύτής οπίσω, και 'Ραχήλ και τον Ιωσήφ έν έσχάτοις. Αύτος δε προήλθεν έμπροσθεν αύτων, καί προσεκύνησεν έπΐ τήν γήν επτάκις, εως ήγγικε τω αδελφω αύτου. Ορα πως τήν διαίρεσιν ποιησάμενος, αύτος προ πάντων τήν συντυχίαν ποιείται. Καί προσεκύνησε, φησίν, έπί τήν γήν επτάκις, εως ου ήγγικε τω αδελφω αύτου· έφελκόμενος καί δια του σχήματος καί δια τής προσκυνήσεως τον αδελφόν εις τήν περί αύτον εύνοιαν· ο δή καί γέγονε. Προσδραμών γαρ, φησίν, Ήσαυ, καί περιλαβών αύτον έφίλησε, καί προσέπεσεν έπί τον τράχηλον αύτου· καί έκλαυσαν αμφότεροι.

δ. Ορα Θεου οίκονομίαν· οπερ γαρ χθες έλεγον, τουτο καί νυν έρω· οτι οταν βούληται ο των ολων Δεσπότης τήν περί ήμας κηδεμονίαν έπιδείξασθαι, καί τους ανημέρως προς ήμας διακειμένους προβάτων ήμερωτέρους έργάζεται. Σκόπει τοίνυν, οσην μεταβολήν έπιδείκνυται ο Ήσαυ. Προσέδραμε γαρ, φησίν, είς συνάντησιν αύτου, καί περιλαβών έφίλησε· καί έκλαυσαν αμφότεροι. Μόλις ποτε ο δίκαιος ανέπνευσε, καί τον φόβον απεσείσατο, καί τής δειλίας έλευθερωθείς, θαρσαλεώτερος γέγονεν. Άναβλέψας δε, φησίν, Ήσαυ είδε τας γυναίκας καί τα παιδία, καί είπε· Τί ταυτά σοί έστιν; Όρων γαρ του αδελφου τήν περιουσίαν, έξενίζετο καί έθαύμαζε· διο καί έρωταν έβούλετο. Τί ούν ο δίκαιος; Τα παιδία, φησίν, οις ήλέησεν ο Θεος τον παίδα σου. Ορα πόση τής έπιεικείας ή ισχυς, καί οπως δια τής των ρημάτων ταπεινοφροσύνης έκείνου τον θυμον κατεπράϋνε. Καί προσήγγισαν, φησίν, αι παιδίσκαι καί τα τέκνα, καί προσεκύνησαν ή Λεία καί ή Ραχήλ. Καί είπε· Τί ταυτά σοί έστι, πασαι αι παρεμβολαί αυται, αις απήντηκα; Ό δε είπεν· ίνα εύρη ο παίς σου χάριν έναντίον σου.

Θέα μοι πως τή ύπερβολή τής ταπεινοφροσύνης κατεδουλώσατο τον αδελφον καί ον ένόμιζεν αγρίως προς αύτον διακείσθαι, ούτως ευρεν ήμερον, ώς βούλεσθαι προς θεραπείαν αύτου πάντα τα παρ' εαυτου έπιδείξασθαι. Είπε γαρ, φησίν, έστι μοι πολλα, αδελφε, έστω σοι τα σά. Άλλ' ούδε ούτως ήνέσχετο ο Ιακώβ, αλλα δεικνυς οσην ποιείται σπουδήν του εύμενή αύτον έχειν, φησίν· Ει εύρηκα χάριν έναντίον σου, δέξαι τα δωρα έκ των χειρων μου. Ένεκεν γαρ τούτου είδον το πρόσωπόν σου, ώς αν τις ιδοι πρόσωπον Θεου. Δέξαι, φησί, τα παρ' έμου σοι δωρα προσαγόμενα. Μετά τοσαύτης γάρ περιχαρείας είδόν σου το πρόσωπον, μεθ' όσης αν τις ιδοι Θεού πρόσωπον. Τούτο θεραπείας πολλής ένεκα έρρέθη παρά του δικαίου, ώστε αύτον καταμαλάξαι, και προς τήν άδελφικήν εύνοιαν άγαγεΐν. Καί εύδοκήσεις με, άντί του, Το άρέσκον μοι ποιήσεις. Λάβε τοίνυν τάς εύλογίας, ας ένήνοχά σοι, οτι ηλέησέ με ο Θεος, και εστι μοι πάντα. Μή παραιτήση, φησί, λαβεΐν. Ταυτα γάρ πάντα παρά του Θεου μοι δεδώρηται, καί αύτός μοι τούτων άπάντων χορηγος γεγένηται. Διά τούτων ηρέμα κάκεΐνον έδίδασκεν, οσης άξιουται της παρά του Θεου προνοίας, καί παρεσκεύαζε πολλήν τήν περί αύτον αιδώ έπιδείκνυσθαι. Καί παρεβιάσατο αύτον, καί ελαβεν. Όρα λοιπον τήν μεταβολήν. Καί είπεν Ήσαυ· Άπάραντες πορευσώμεθα έπ' εύθεΐαν, άντί του, Λοιπον κοινή ποιησώμεθα τήν οδοιπορίαν.

Ό δε αιτεΐ, πρόφασιν εύλογον εύρηκώς Ό κύριός μου, φησί, γινώσκει, οτι τά παιδία άπαλώτερα, καί τά πρόβατα καί αι βόες λοχεύονται· έάν ούν καταδιώξω αύτά ήμέραν μίαν, άποθανουνται. Ού δύναμαι, φησί, συντομώτερον ποιήσασθαι τήν άποδημίαν, άλλ' ηρέμα καί κατά μικρον αναγκάζομαι οδοιπορεΐν διά τε τά παιδία καί τά ποίμνια, ώστε μή διαφθαρηναι τω πλείστω καμάτω. Πορεύου ούν, φησίν, αύτος, έγω δε κατά μέρος ύποτεμνόμενος τών παιδίων τον κάματον καί τών ποιμνίων, ουτω καταλήψομαί σε εις τήν Σηείρ. Ταυτα άκούσας ο άδελφος, Ει βούλει, φησί, καταλείπω τινάς τών συν έμοί μετά σου, πολλης τιμης καί θεραπείας καί τουτο δείγμα ποιούμενος. Ό δε ούδε τουτο καταδέχεται· Αρκεί μοι, φησίν, οτι ολως ευρον χάριν έναντίον σου. Τουτό μοι ήν περισπούδαστον, το εύμενη σε εύρειν. Επεί ούν τούτου έπέτυχον, ούδενος ετέρου δέομαι. Καί άπάρας, φησίν, Ίακωβ έποίησεν εαυτω σκηνάς καί τοΐς κτήνεσιν αύτου· διά τουτο έκάλεσε τον τόπον, Σκηναί.

ε. Ταυτα δε άκούοντες μιμώμεθα τον δίκαιον τουτον, καί τοσαύτην έπιδεικνυώμεθα ταπεινοφροσύνην· καί έπειδάν ωσί τινες προς ήμας άηδώς διακείμενοι, μή έπί πλέον έξάπτωμεν τον θυμον, άλλά τη πολλή έπιεικεία καί τη ταπεινοφροσύνη, τη διά ρημάτων, τη διά πραγμάτων καταστέλλωμεν αύτών τήν εχθραν, καί ιατρεύωμεν αύτών τήν ψυχήν κεκακωμένην. Όρα γάρ τήν σοφίαν τούτου του δικαίου, οπως τη πολλη εύτονία τών ρημάτων ουτω τον Ήσαυ κατεμάλαξεν, ώς και προς θεραπείαν αύτοΰ έπείγεσθαι, καί πάντα προς τήν τούτου τιμήν βούλεσθαι ποιεΐν. Τοΰτο άληθώς μεγίστης έστίν άρετης, ούχ όταν τους γνησίως προς ήμας διακειμένους άγαπαν σπουδάζωμεν, καί θεραπεύωμεν παντί τω τρόπω, άλλα καί όταν τους έπηρεάζειν ήμΐν βουλομένους δια της πολλης προςηνείας έπισπώμεθα. Ούδεν γαρ έπιεικείας σφοδρότερον. Ώσπερ γαρ τήν πυραν σφοδρώς πολλάκις έκκαιομένην ύδωρ έπιβληθεν κατέσβεσεν, ούτω καί τον θυμόν καμίνου σφοδρότερον έξαπτόμενον λόγος μετ' έπιεικείας προϊών κατασβέννυσι, καί διπλοΰν ήμΐν το κέρδος γίνεται, υπερ ων τε αύτοί τήν έπιείκειαν έπιδεικνύμεθα, καί υπερ ων τοΰ άδελφοΰ τον θυμον καταπαύσαντες, τον λογισμον αύτοΰ ταραχής έλευθεροΰμεν. Τί γαρ, είπέ μοι; Ούχί μέμφη καί κατηγορείς τοΰ άδελφοΰ θυμουμένου, καί έχθρώς προς σε διακειμένου; Τίνος ουν ενεκεν ούχί δια τών έναντίων αύτος ερχεσθαι σπουδάζεις, άλλα θυμοΰσθαι καί αύτος έπί πλεΐον βούλει; Μή γαρ δυνατον πΰρ πυρί σβέννυσθαι; Ούκ εχει φύσιν το γεγενημένον. Ούτως ούδε θυμον έτέρω θυμω καταπραϋνεσθαι δυνατον αν γένοιτό ποτε· οπερ γάρ έστι τω πυρί το ύδωρ, τοΰτο τω θυμω έπιείκεια καί πραϋτης. Δια τοΰτο καί ο Χριστος ελεγε τοΐς μαθηταΐς, Έαν τους άγαπώντας υμας άγαπατε, τίνα μισθον εχετε; Ειτα έντρέψαι βουλόμενος τή έπαγωγή, καί καθικέσθαι τών ραθυμεΐν βουλομένων, φησίν· Ούχί καί οί τελώναι το αύτο ποιοΰσιν; Όντινα γαρ αν λάβης τών ραθύμων, ούχί τοΰτο διαπράττεται; καί αύτοί οί τελώναι ούχί τοΰτο δια σπουδης εχουσι; Τί γαρ τελώνου χεΐρον; Καί ομως τοΰτο παντί τρόπω ευρήσεις παρ' αύτοις πληρούμενον, καί ούχ οΐόν τε τον άγαπώμενον μή καί άγαπαν. Έγώ δε, έπειδή καί υψηλοτέρους υμας είναι βούλομαι, καί εχειν τι τούτων πλέον, ού τοΰτο παραινώ, άλλα καί τους έχθρους άγαπαν. Όπερ ο μακάριος ούτος προ τοΰ νόμου, προ της διδασκαλίας της παρ' έτέρων, οίκοθεν κινούμενος, δια της υπερβαλλούσης έπιεικείας πρότερον μεν τοΰ Λάβαν περιγέγονε, νυνί δε καί τοΰ άδελφοΰ. Εί γαρ καί της άνωθεν συμμαχίας άπήλαυσεν, άλλ' ομως καί τα παρ' έαυτοΰ προεπεδείκνυτο. Ούτω δή καί ήμεΐς πείσωμεν έαυτους, οτι καν μυριάκις σπουδάζωμεν, ούδεν ούδέποτε κατορθώσαι δυνησόμεθα, εί μή καί της άνωθεν ροπης άπολαύσαιμεν. Ώσπερ γαρ, εί μή της έκεΐθεν συμμαχίας άπολαύσωμεν, ούδεν ίσχύομέν ποτε των δεόντων κατόρθωσαν ουτω πάλιν εί μή τα παρ' έαυτων είσενέγκωμεν, ού δυνησόμεθα της άνωθεν άξιοΰσθαι ροπής. Διο σπουδάζωμεν και τα παρ' έαυτων είσφέρειν, καί τήν άνωθεν κηδεμονίαν έφέλκεσθαι, ινα και έκ τής ήμετέρας σπουδής, και έκ τής τοΰ Θεοΰ φιλανθρωπίας τα τής άρετής ήμΐν καθ' έκάστην ήμέραν έπιτείνηται, καί πολλής άπολαύσωμεν τής άνωθεν χάριτος· ής γένοιτο πάντας ήμάς έπιτυχεΐν, χάριτι καί φιλανθρωπία τοΰ Κυρίου ήμων Ίησοΰ Χριστοΰ, μεθ' ού τω Πατρί, άμα τω άγίω Πνεύματι δόξα, κράτος, τιμή, νΰν καί άεί, καί είς τους αίωνας των αίώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

 

 

 

 

 

 

 

 

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: