26.ΟΜΙΛΙΑ ΞΖ΄ ΕΙπε δε φησίν Ίσραήλ τω Ίωσήφ·

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

ΟΜΙΛΙΑ ΞΖ. ΕΙπε δε, φησίν, Ίσραήλ τω Ίωσήφ· Ίδου έγώ άποθνήσκω, καί εσται ο Θεος μεθ' ύμών, καί άποστρέψει ύμας ο Θεος έκ τής γής ταύτης εις τήν γήν τών πατέρων ύμών. Έγώ δε δίδωμί σοι Σήκιμα έξαίρετον παρά τους άδελφούς σου, ήν ελαβον έν μαχαίρα μου καί τόξω.

α. Πρώην έπαγγειλάμενος τέλος έπιθεΐναι τή κατά τον Ίακώβ ύποθέσει, εις μήκος ήμΐν έκταθέντος τοΰ  λόγου, τήν ύπόσχεσιν πασαν εις πέρας άγαγειν ούκ ισχύσαμεν. Διο βούλομαι σήμερον τά πρώην ήμΐν έκεΐθεν άπολειφθέντα εις μέσον προθεΐναι, ινα ουτω καί νΰν, Θεοΰ διδόντος, το τέλος έπιθώμεν. Άναγκαΐον δε πρότερον ύπομνήσαι τήν ύμετέραν άγάπην, καί δεΐξαι μέχρι τίνος τότε τον λόγον στήσαντες, ουτω τήν διδασκαλίαν κατελύσαμεν. ’Ίστε δήπου καί μέμνησθε, ότι ήνίκα τους τοΰ Ίωσήφ παΐδας μέλλων ο δίκαιος εύλογεΐν, τον Έφραϊμ τοΰ Μανασσή προέθηκε, καί ταΰτα τοΰ πατρος δυσχεράναντος, προς ον καί ειπεν, Οιδα, τέκνον· καί ούτος εσται εις λαον, καί ούτος ύψωθήσεται· άλλ' ο άδελφος αύτοΰ ο νεώτερος μείζων αύτοΰ εσται, καί το σπέρμα αύτοΰ εσται εις πλήθος έθνών. Καί εύλόγησεν αύτους έν τή ήμέρα έκείνη, λέγων· Έν ύμΐν εύλογηθήσεται Ίσραήλ, λέγοντες· Ποιήσαι σε ο Θεος ώς Έφραϊμ καί Μανασσή· καί εθηκε τον Έφραϊμ εμπροσθεν τοΰ Μανασσή. Μέχρι τούτου γενόμενοι, ώστε μή τω πλήθει καταχώσαι ύμών τήν μνήμην, έπαυσάμεθα τής διδασκαλίας· άλλ' ει δοκεΐ, σήμερον ’ίδωμεν τά έξής. Είπε γάρ, φησίν, Ίσραήλ τω Ίωσήφ· Ίδου έγώ άποθνήσκω, καί εσται ο Θεος μεθ' ύμών, καί άποστρέψει ύμας ο Θεος έκ τής γής ταύτης εις τήν γήν τών πατέρων μου. Έγώ δε δίδωμί σοι Σήκιμα έξ  αίρετον ύπερ τους άδελφούς σου, ήν ελαβον έν μαχαίρα μου καί τόξω.

 Έπειδή τους υιους εύλόγησε, καί τά μέλλοντα προορών προέθηκε τον νεώτερον τοΰ πρεσβυτέρου, βουλόμενος πεΐσαι τον Ίωσήφ, ότι ούχ άπλώς ούδε εικη τοΰτο πεποιηκεν, άλλά  προφητεύων τα μέλλοντα εσεσθαι, προλέγει αύτώ και την οικειαν τελευτήν, και οτι επανήξουσιν εκ της άλλοτρίας είς την Χαναάν, είς την γην των πατέρων αύτων, και χρηστας αύτοις ελπίδας υποτεινει. ώστε τη προσδοκία κουφίζεσθαι. Ή γαρ των χρηστών ελπίς υποτέμνεται άεΐ τους εν τώ παρόντι βίω πόνους. Καΐ δεικνυς λοιπον καΐ εν τώ της τελευτής καιρώ την φιλοστοργίαν, ήν περί τον Ίωσηφ εκέκτητο, φησί προς αύτόν· Έγώ δέ δίδωμί σοι Σήκιμα εξαίρετον υπέρ τους άδελφούς σου· μονονουχΐ δια τούτου δηλων, οτι Ουτω πάντως εσται τούτο, καΐ κατα την εμην πρόρρησιν επανελεύσεσθε, καΐ κληρονομήσετε την γην των πατέρων υμών, οτι καΐ την ΣηκΙμων πόλιν σοι δίδωμι κληρονομίαν ΈξαΙρετον υπέρ τους άδελφούς σου, ην ελαβον εκ χειρος Άμορραΐων εν μαχαίρα μου καΐ τόξω. ΤΙ δη τοΰτό εστι; Τα παρα τοΰ Συμεών καΐ Λευϊ γεγενημένα είς τους εν ΣηκΙμοις οίκειοΰται, καΐ δια τοΰτο λέγει· Ήν ελαβον εν μαχαίρα μου καΐ τόξω. Άλλ' ενταΰθα εύκαιρως ζητήσειεν αν τις, τινος ενεκεν οικειωσάμενος το γεγενημένον, ο μετα ταΰτα μέλλων διατάττεσθαι, άνάγραπτον την κατ' αύτων ποιείται κατηγορίαν; Ούχ έαυτώ εναντιούμενος ο δίκαιος, άλλα δεικνυς το ήμερον αύτοΰ της γνώμης, καΐ οτι παρα την αύτοΰ γνώμην τοΰτο διεπράττετο· ού γαρ μόνον ούκ ήρέσθη τοις γινομένοις, άλλα καΐ εμέμψατο, επειδη γέγονε. Δια τοΰτο θέλων δειξαι την περΐ τον Ίωσηφ φιλοστοργίαν, αύτώ παραχωρεί τα Σήκιμα, καί φησιν· Ήν ελαβον εν μαχαίρα μου καΐ τόξω.

Ει γαρ καΐ εκείνων το εργον γέγονεν, άλλ' εν τη εμη κειται εξουσία. ΕΙ γα των παίδων δεσπότης ο πατηρ, πολλώ μάλλον των υπ' αύτων κτηθέντων κύριος αν ειη· ει δέ κύριος, καΐ ο βούλεται διανέμειν αν δύναιτο. Έπεΐ ούν εβούλετο δειξαι την περΐ τον Ίωσηφ εύνοιαν, ού μόνον δια της τοΰ Έφραϊμ καΐ τοΰ Μανασση εύλογίας τοΰτο πεποίηκεν, άλλα καΐ δια τοΰ την Σήκιμα εξαίρετον κληρονομίαν καταλιπειν τώ παιδί. Καΐ εκάλεσε, φησΐ, τους υιους αύτοΰ Ίακώβ, καΐ είπε· Συνάχθητε, ίνα άναγγείλω υμιν τΐ άπαντήσεται υμιν επ' εσχάτων των ήμερων. ΆθροΙσθητε, καΐ άκούσατε Ίσραηλ τοΰ πατρος υμων. Όρα τοΰ δικαίου την σύνεσιν. Έπειδη προήδει της τελευτης τον καιρον, καλει τους παιδας προς έαυτον, καΐ φησι· Συνάχθητε, ίνα υμιν ήδη προαναφωνήσω τΐ υμιν άπαντήσεται επ' εσχάτων των ήμερών. Άθροίσθητε, και άκούσατε Ισραήλ του πατρος ύμών. Δεΰτε, φησί, καί μάθετε παρ' έμοΰ, ού τα παρόντα, ού τα μετα βραχυν έσόμενα χρόνον, άλλα τα έν έσχάταις ήμέραις γενησόμενα. Καί ταΰτα ύμΐν ούκ άπ' έμαυτοΰ μηνύω, άλλ' ύπο τοΰ Πνεύματος ένηχούμενος· δια τοΰτο καί τα μετα πολλας ύστερον έσόμενα γενεας ήδη προαναφωνώ. Καί γαρ μέλλων τήν ζωήν ταύτην καταλύειν, βούλομαι έκάστω ύμών, ώσπερ έν στήλη χαλκή. έναποθέσθαι τήν μνήμην. Σκόπει δε τον δίκαιον, πώς συναχθέντων τών παίδων, τή τάξει χρησάμενος τής εξω γενέσεως, ουτω τήν αρμόττουσαν προς έκαστον ποιείται ή κατάραν, ή εύλογίαν, κάν τούτω δεικνυς τής οικείας άρετής τήν ύπερβολήν. Καί αρχεται άπο τοΰ πρώτου. βουβήν, φησίν, ο πρωτότοκος, ισχύς μου, καί άρχή τέκνων μου· σκληρος φέρεσθαι, καί σκληρος αύθάδης. Όρα πόση ή σοφία τοΰ δικαίου. Μείζονα γαρ τήν κατ' αύτοΰ κατηγορίαν αύξήσαι βουλόμενος, πρότερον είπε τα άπο τής φύσεως αύτω ένυπάρχοντα προτερήματα, καί τήν προεδρίαν, ής άπήλαυσεν αύτος, άρχή τέκνων γενόμενος, καί τής άξίας τής τοΰ πρωτοτόκου άπολαύων· καί τότε τα άπο τής προαιρέσεως αμαρτήματα ώσπερ έν στήλη χαλκή έναποτίθεται, δεικνυς ότι ούδεν όφελος τών φυσικώς ήμΐν ένυπαρχόντων, μή τών άπο τής προαιρέσεως κατορθωμάτων έπομένων· ταΰτα γάρ έστι τα καί έπαινον φέροντα καί ψόγον προστριβόμενα. Σκληρος, φησί, φέρεσθαι, καί σκληρος αύθάδης. Τήν άπο τής φύσεως άξίαν σοι, φησί, δεδομένην προυδωκας δια τής οικείας προπετείας. Είτα καί αύτο το είδος τοΰ αμαρτήματος άνάγραπτον καταλιμπάνει, ώστε καί τοΐς έξής διδασκαλίαν είναι μεγίστην προς το μή τοΐς αύτοΐς έπιχειρεΐν, τήν κατ' αύτοΰ κατηγορίαν γεγενημένην. Έξύβρισας, ώς υδωρ μή έκζέσης. Άνέβης γαρ, φησίν, έπί τήν κοίτην τοΰ πατρός σου· τότε έμίανας τήν στρωμνήν, ού άνέβης. Τήν μετα τής Βάλλας γεγενημένην αύτω συνουσίαν αινίττεται.

β. Όρα πώς δια τής συνέσεως τής ύπο τοΰ Πνεύματος αύτω χαρισθείσης προλαβών, όπερ έμελλε Μωϋσής νομοθετεΐν, ώστε μή έξεΐναι τή αύτή μίγνυσθαι γυναικί πατέρα καί παιδίον, τοΰτο αύτος ήδη, δι' ών έπετίμησε τω παιδί, άπαγορεύει, καί φησιν· Έμίανας τήν στρωμνήν, άνελθών έπί τήν κοίτην τοΰ πατρός σου. Πράγμα παράνομον ειργάσω, φησί. Δια τοΰτο έπειδή ουτως Έξύβρισας, ώς υδωρ μη έκζέσης. Άνόνητός σοι, φησίν, έσται ή τοιαύτη έπιχείρησις, οτι ούδέ του πατρος αιδώ τινα λαβών, μιαναι αύτου την κοίτην έτόλμησας. Ινα ουν ηδη έν ταις έξης γενεαις την τοιαύτην μίμησιν φυγειν έχωσι, δια τουτο έναποθέσθαι τοις γράμμασι το Πνευμα το άγιον την κατηγορίαν ταύτην φκονόμησεν, ώστε πάντας άκούοντας παιδεύεσθαι και ειδέναι σαφώς, ώς ούδέν αύτοις οφελος της άπο της φύσεως προεδρίας κεχαρισμένης, ει μη καί τα της προαιρέσεως επηται.

Ειτα έπειδη άρκούντως τούτου έστηλίτευσε την μιαραν ταύτην πραξιν, έρχεται έπί τον Συμεών καί Λευϊ. Συμεών καί Λευϊ συνετέλεσαν άδικίαν έξαιρέσεως αύτών. Η φιλονεικία αύτών, φησιν, ην υπέρ της άδελφης έπεδείξαντο, εις την άδικίαν έκείνην αύτους παρώρμησεν. Είτα δηλών οτι λαθόντες αύτον την έαυτών γνώμην εις εργον ηγαγον, φησίν· Εις βουλην αύτών μη έλθοι ή ψυχή μου, καί έπί τη συστάσει αύτών μη έρείση τα ήπατά μου. Μη γένοιτό μοι, φησί, κοινωνησαι αύτοις της γνώμης, η συγκαταθέσθαι τοις υπ' αύτών άδίκως γεγενημένοις. Ότι έν τω θυμω αύτών άπέκτειναν άνθρώπους. Αλόγιστος αύτών, φησί, γέγονεν ο θυμός. Ει γαρ καί ήμαρτε Συχεμ, άλλα κατα πάντων ούκ έχρην τοσαύτην έπιδείξασθαι μιαιφονίαν. Καί έν τη έπιθυμία αύτών ένευροκόπησαν ταυρον. Τον υιον του Εμμώρ ένταυθα αινίττεται, δια το άκμάζον της ήλικίας ταυρον αύτον ονομάσας. Ειτα ειπών τα ειργασμένα αύτοις, καί άραν προστίθησι, καί φησι· Επικατάρατος ο θυμος αύτών, οτι αύθάδης· καί ή μηνις αύτών, οτι έσκληρύνθη. Τον δόλον αινίττεται. δν προς αύτους έποιήσαντο άπατήσαντες αύτους, καί μετα δόλου αύτοις έπιθέμενοι. Αύθάδης γαρ, φησίν, ο θυμος αύτών, προπετης, άλόγιστος. Καί ή μηνις αύτών, οτι έσκληρύνθη. Ότε γαρ ένόμισαν οΐ Σηκιμιται πολλην την περί αύτους εύνοιαν έκδεδειχθαι, τότε βαρειαν την μηνιν έπιδειξάμενοι, τα τών πολεμίων αύτους διέθηκαν. Καί ειπών το γεγενημένον αύτοις άμάρτημα, προμηνύει καί την υπέρ τούτου διαδεξομένην αύτους τιμωρίαν· Διαμεριώ αύτους έν Ιακώβ, καί διασπερώ αύτους έν Ισραήλ. Πανταχου, φησί, διεσπαρμένοι εσονται, ινα τουτο αύτο πασι κατάδηλον γένηται, οτι δια το τόλμημα το γεγενημένον τουτο ούτοι υπομεμενήκασιν. Ιούδα, σέ αινέσαιεν οΐ άδελφοί σου. Η εις τον Ιούδαν γεγενημένη εύλογία μυστική τίς έστι, προμηνύουσα ήμΐν τα κατά τον Χριστόν άπαντα. Ιούδα γάρ, φησί, σε αινεσαιεν οι αδελφοί σου. Επειδή γαρ εντεύθεν εμελλεν εκ της τούτου φυλής αναφαίνεσθαι κατά τον τής οίκονομίας λόγον, διά τούτο ύπο του Πνεύματος του άγίου ήδη κινούμενος, προμηνύει διά των είς τον Ιούδαν λεγομένων ού μόνον τήν είς ανθρώπους κάθοδον τού Δεσπότου, αλλά και το μυστήριον, και τον σταυρον, καί τήν ταφήν, καί τήν ανάστασιν, καί πάντα άπαξαπλώς. Ιούδα γάρ, φησί, σε αινέσαιεν οι αδελφοί σου· αι χεΐρες σου επι νώτου των εχθρών σου· καί προσκυνήσουσί σοι οΐ υΙοί τού πατρός σου· τήν ύποταγήν δηλών, ην μέλλουσιν ύποτάττεσθαι. Σκύμνος λέοντος Ιούδα. Εκ βλαστού, υΙέ μου, ανέβης. Τήν βασιλείαν αύτού προλέγει. Έθος γάρ αεί τή Γραφή διά τής εικόνος τούτου τού ζώου τήν βασιλικήν αύθεντίαν αινίττεσθαι. Άναπεσών εκοιμήθης ώς λέων, καί ώς σκύμνος.

Τίς εγερεΐ αύτόν; Τον σταυρον καί τήν ταφήν ενταύθα αινίττεται. Τίς εγερεΐ αύτόν; Καθάπερ γάρ τον λέοντα η τον σκύμνον καθεύδοντα ούδείς αν τολμήσειεν εξαναστήσαι, ούτω, φησίν, Εκοιμήθης ώς λέων, καί ώς σκύμνος. Τίς εγερεΐ αύτόν; Αύτος γάρ εστιν ο λέγων· Εξουσίαν εχω θεΐναι τήν ψυχήν μου, καί εξουσίαν εχω πάλιν λαβεΐν αύτήν. Ειτα καί τον καιρον σαφώς μηνύει, καθ' ον επιστήσεσθαι εμελλεν ο Χριστος κατά τον τής οικονομίας λόγον. Ούκ εκλείψει, φησίν, αρχων εξ Ιούδα, ούδε ήγούμενος εκ των μηρών αύτού, εως αν ελθη, ω απόκειται· καί αύτος προσδοκία εθνών. Μέχρι τότε διαρκέσει, φησί, τά Ιουδαϊκά, καί οι άρχοντες οι εξ Ιουδαίων, εως αν εκείνος παραγένηται. Καί καλώς ειπεν, Έως αν ελθη, ω απόκειται· εκείνω φησίν, ω προητοιμασμένη ή βασιλεία· διότι Αύτός εστιν ή προσδοκία τών εθνών. Όρα πώς ήδη λέγει καί τήν μέλλουσαν τών εθνών εσεσθαι σωτηρίαν. Καί αύτος εσται, φησί, προσδοκία τών εθνών. Τήν τούτου παρουσίαν τά εθνη προσδοκά. Δεσμεύων, φησί, προς άμπελον τον πώλον αύτού, καί τή ελικι τον πώλον τής ονου αύτού· διά τού πώλου πάλιν τήν τών εθνών προμηνύων προςαγωγήν. Επειδή γάρ ακάθαρτον ζώον ο ονος, διά τούτό φησιν· Εκεΐνα τά ακάθαρτα εθνη μετά τοςαύτης εύκολίας ενάξει, ώς αν τις τή ελικι τής αμπέλου τον πώλον προσδήση, τής εξουσίας τήν ύπερβολήν αινιττόμενος, καί τών εθνών τήν πολλήν ύπακοήν. Πολλης γάρ έστι της ήμερότητος του όνου το άνέχεσθαι τη ελικι της άμπέλου προσδεθηναι. Τη άμπέλω δε παρείκασε τήν οίκείαν διδασκαλίαν· Έγώ γάρ είμι, φησίν, ή άμπελος ή άληθινή, καί ο Πατήρ μου ο γεωργός έστιν. Ελικας δε έκάλεσε το απαλον των προςταγμάτων καί των νομοθεσιών το ευκολον· ίνα ήδη προμηνύση, ότι τα έθνη εύπειθέστερα τούτων γενήσεται. Πλυνεΐ έν οινω τήν στολήν αύτου, καί έν αίματι σταφυλής τήν περιβολήν αύτου. 

γ. Όρα πώς απαν ήμΐν το μυστήριον ένταυθα ήνίξατο. ’Ίσασιν οί μεμυημένοι το λεγόμενον· Πλυνεΐ έν οινω τήν στολήν αύτου· στολήν, οιμαι, το σώμα λέγων, ο δια τήν οίκονομίαν φορέσαι κατηξίωσεν. ΕΙτα ίνα μάθης άκριβώς οίνον τί προσηγόρευσεν, έπήγαγε· Καί έν αίματι σταφυλής τήν περιβολήν αύτου. Ορα πως τω του αίματος ονόματι τήν σφαγήν ήμΐν καί τον σταυρον ήνίξατο, καί πάσαν τών μυστηρίων τήν οίκονομίαν. Χαροποί οί οφθαλμοί αύτου άπο οινου, καί λευκοί οί οδόντες αύτου ή γάλα. Ένταυθα το φαιδρον ήμΐν ένδείξασθαι βούλεται δια τής μεταφοράς του οινου καί τών οφθαλμών. Καί λευκοί οί οδόντες αύτου ή γάλα· το δίκαιον καί το λαμπρον του κριτου. Δια γαρ τών οδόντων καί του γάλακτος ούδεν ετερον ήμιν σημαίνειν ήβουλήθη, ή ότι ούτως έσται λευκον καί περιφανές το κριτήριον, καθάπερ ή του γάλακτος καί τών οδόντων ποιότης. Ζαβουλών, φησί, παράλιος κατοικήσει, καί αύτος παρ' όρμον πλοίων, καί παρατενεΐ εως Σιδώνος. Όρα πώς καί τούτω προμηνύει ένθα τήν οικησιν εξει, καί ότι μέχρι Σιδώνος έκταθήσεται. Ίσσάχαρ το καλον έπεθύμησεν, άναπαυόμενος άνα μέσον τών κλήρων· καί ίδών τήν άνάπαυσιν ότι καλή, καί τήν γην ότι πίων, ύπέθηκε τον ώμον αύτου είς το πονεΐν, καί έγένετο άνήρ γεωργός. Επαινεΐ τουτον, ως τήν της γης έργασίαν έλόμενον, καί το περί τήν γην πονεΐσθαι πάντων προτετιμηκότα. Δαν κρινεΐ τον έαυτου λαον, ωσεί καί μία φυλή έν Ίσραήλ. Καί γενηθήτω Δαν όφις έφ' οδου, έγκαθήμενος έπί τρίβου, δάκνων πτέρναν ίππου· καί πεσεΐται ο ίππευς είς τα οπίσθια, τήν σωτηρίαν περιμένων Κυρίου. Θαυμάσαι άξιον καί έκπλαγηναι τον δίκαιον τουτον, όπως τοΐς του πνεύματος οφθαλμοΐς απαντα προορών τοΐς παισί περιεσήμαινε, καί τα έκάστω συμβησόμενα προέλεγε· τα γαρ μετα πολυν έσόμενα χρόνον ήδη προαναφωνεΐ. Γαδ, πειρατήριον πειρατεύσει αύτόν· αύτος δε πειρατεύσει αύτον κατα πόδας. Άσήρ, πίων αύτου ο άρτος, και αύτος δώσει τροφήν αρχουσι. Νεφθαλεΐμ, στέλεχος άνειμένον, έπιδιδους έν τω γεννήματι κάλλος. Καί έπειδή έν συντόμω παρέδραμε τούτους, έρχεται λοιπον έπΐ τον Ιωσήφ, καί φησιν· Ιωσήφ υίος ηύξημένος, ζηλωτός· Ιωσήφ υίος ηύξημένος, υίός μου νεώτερος. Επίφθονος γέγονας, φησιν, έξ αύτων των προοιμίων. Εις ον διαβουλευόμενοι έλοιδόρουν. Των άδελφων τήν κατ' αύτου συμφωνίαν αινίττεται. Και οπερ άνωτέρω έλεγεν ή Γραφή, οτι ψόγον πονηρον κατήνεγκαν Ιωσήφ προς τον πατέρα αύτου, τουτο ούτος ένταυθά φησιν· Εις ον διαβουλευόμενοι έλοιδόρουν, και ένεΐχον αύτω κύριοι τοξευμάτων· τήν φονικήν αύτων αινιττόμενος γνώμην. Καΐ συνετρίβη μετα κράτους τα τόξα αύτων. Όρα πως, έπειδή είπε τα παρ' αύτων κατα του Ιωσήφ τολμηθέντα, λέγει καΐ τα αύτοΐς συμβεβηκότα. Συνετρίβη γαρ, φησί, τα τόξα αύτων, καΐ έξελύθη τα νευρα βραχιόνων χειρων αύτων.

Αύτοι μεν άνελεΐν έπεχείρησαν, καΐ τό γε ήκον είς αύτους, εις έργον τήν γνώμην έξήγαγον· άλλα καΐ τα τόξα αύτων συνετρίβη, καΐ έξελύθη αύτων τα νευρα. Πως γαρ ούχΐ τουτο πεπόνθασιν, οτε ηκουον του Ιωσήφ λέγοντος· Έγώ είμι ο άδελφος ύμων Ιωσήφ, ον άπέδοσθε είς Αίγυπτον; Τότε γαρ μάλιστα, τότε έξελύθη αύτων τα νευρα, Δια χεΐρα δυνάστου Ιακώβ. Έκεΐθεν ο κατισχύσας Ισραήλ παρα Θεου του πατρός σου, καΐ έβοήθησέ σοι ο Θεος ο έμός. Ό δε έκλύσας αύτων τα νευρα, φησΐν, ο δυνάστης έστίν. Αύτος γαρ έβοήθησέ σοι ο Θεος ο έμός. Όρα του δικαίου το γνήσιον περΐ τον Δεσπότην φίλτρον, οπως τον της οίκουμένης Δεσπότην αύτου μόνου λέγει είναι Θεον, ούχΐ συγκλείων αύτου τήν δεσποτείαν, ούδε άποστερων αύτον της έξουσίας της οίκουμένης, άλλα τον οίκεΐον έμφαίνων πόθον. Καΐ εύλόγησέ σε εύλογίαν ούρανου ανωθεν. Ού μόνον, φησΐν, έβοήθησεν, άλλα καΐ Εύλόγησέ σε εύλογίαν γης έχούσης πάντα, ενεκεν εύλογίας μαστων καΐ μήτρας, εύλογίας πατρός σου καΐ μητρός σου. Ύπερίσχυσεν έπ' εύλογίαις ορέων μονίμων, καΐ έπιθυμίαις θινων αΙωνίων. Τήν δόξαν καΐ τήν περιφάνειαν ένταυθα αινίττεται καΐ τήν βασιλείαν της Αιγύπτου, δια των ορέων καΐ των θινων το ύψηλόν τε καΐ ισχυρον έμφαίνων, ως καΐ εις αύτήν τήν άνωτάτω κορυφήν της αρχής άνενεχθήναι. Αύται, φησιν, αι ευλογιαι επι τήν κεφαλήν εσονται Ιωσήφ, και επι κορυφής ων ήγήσατο αδελφών.

Αύται, φησίν, αΐ ευλογΙαι επί τήν κεφαλήν εσονται τήν σήν. Βενιαμίν λύκος αρπαξ, το πρωϊνον εδεται, καί εις το έσπέρας διαδώσει τροφήν. Καί ενταύθα προμηνύει αυτω τα μετά μικρον εσόμενα χρόνον, καί ότι, καθάπερ λύκος, ούτος επιβήσεται άρπάζων, άναιρών, καί μυρία κακά διατιθεΐς. Επειδή δε πασι τοΐς υΐοΐς καταλλήλους τάς ευλογίας προεμήνυσε, Καί ευλόγησε, φησίν, έκαστον κατά τήν ευλογιαν αυτού, ήν ευλόγησεν αυτούς· αντι τού, απερ εχρήν έκάστω προεμήνυσε, και τά εφ' έκάστης φυλής συμβησόμενα προανεφώνησεν· επειδή διετάξατο τά ύπο τού Πνεύματος αυτω προμηνυθέντα, φησι προς αυτούς· Έγώ προστίθεμαι προς τον εμον λαον, και θάψετέ με μετά τών πατέρων μου. δ. Όρα πώς διά τής επισκήψεως ταύτης μεγίστην αυτοΐς παραμυθίαν χαρίζεται. Ένενόουν γάρ, ότι ουκ αν ο δίκαιος τούτο διεστειλατο, ει μή πάντως ήδει τήν άνοδον αυτών εσομένην, και τής δουλείας τής εν Αιγύπτω τήν άπαλλαγήν. Είτα και τον τόπον λέγει·

Εν τω σπηλαιω, φησιν, ό εστιν εν τω άγρω Έφρών τού ΧετταΙου. Και ταύτα ειπών κατέπαυσε, φησιν, επιτάσσων τοΐς υΐοΐς αυτού. Και εξάρας Ιακώβ τούς πόδας αυτού επι τήν κλίνην, εξέλιπε, και προσετέθη προς τον λαον αυτού. Όρα και τήν τελευτήν τού δικαιου πολλού θαύματος γέμουσαν. Διαταξάμενος γάρ, φησι, τοΐς παισιν αυτού, Έξάρας τούς πόδας επι τήν κλίνην, ώσπερ μεθ' ήδονής το πραγμα καταδεχόμενος. Ουτω μετά το πάντα διατάξασθαι, Τούς πόδας εξάρας, άντι τού, εφαπλώσας, ή τεινας, ως αν ειποι τις, Εξέλιπε, τούτό εστι, κατέλυσε τήν ζωήν, Και προσετέθη προς τον λαον αυτού. Και επιπεσών, φησιν, Ιωσήφ επι πρόςωπον τού πατρος αυτού, εκλαυσεν επ' αυτω, και κατεφιλησεν αυτόν. Είδες παιδος φιλοστοργιαν; είδες πεπυρωμένην άγάπην; Και μετά τήν τής ψυχής άναχώρησιν Επιπεσών επι το πρόσωπον, και καταφιλήσας, εκλαυσεν επ' αυτω. Και τούτου γενομένου Ιωσήφ τά παρά τού πατρος ενταλθέντα εις εργον λοιπον εσπούδαζεν άγαγεΐν. Τέως δε Προσέταξε τοΐς ενταφιασταΐς ενταφιάσαι τον πατέρα αυτού.

Και αυτος μεν τεσσαράκοντα ήμέρας τάς τής ταφής, ή δε Αίγυπτος έβδομήκοντα ήμέρας αυτόν έπένθησε. Και έπειδή τα νενομισμένα απαντα γεγένηται, λοιπον γνωρίζει τω Φαραώ καί τοΐς μετ' αύτοΰ τα ύπο τοΰ πατρος κελευσθέντα, καί φησιν· Ώρκωσε με ο πατήρ μου. λέγων· Έν τω μνημείω, φ ώρυξα έμαυτω έν γή Χανααν, έκεΐ με θάψεις. Νΰν ούν συναναβας θάψω τον πατέρα μου, καί έπανελεύσομαι. Προσηκόν έστι, φησί, τα παρ' αύτοΰ διαταγέντα πληρωθηναι παρ' έμοΰ. Ποιήσας ούν τα δόξαντα αύτω, έπανελεύσομαι. Ταΰτα ακούσας έπέτρεψεν ο Φαραώ. Καί ανέβη, φησίν, Ιωσήφ θάψαι τον πατέρα αύτοΰ, καί συνανέβησαν μετ' αύτοΰ πάντες οί παΐδες Φαραώ. Καί τήν συγγένειαν, καί τους βόας καί τα πρόβατα ύπελείποντο. Καί συνανέβησαν μετ' αύτοΰ αρματα καί ίππεΐς, καί έγένετο ή παρεμβολή μεγάλη σφόδρα. Όρα δια τήν εις τον Ιωσήφ τιμήν πόσην έπιδείκνυνται σπουδήν οί Αιγύπτιοι, καί συνανέρχονται τω Ιωσήφ, ώστε γενέσθαι αύτους παρεμβολήν μεγάλην. Καί παραγενόμενοι εν τινι τόπω, έκόψαντο αύτον κοπετον μέγαν καί ισχυρον σφόδρα. Καί έποίησε το πένθος τω πατρί αύτοΰ έπτα ήμέρας. Καί ειδον οί κατοικοΰντες Χανααν, καί ειπαν·

Πένθος μέγα έστί τοΐς Αιγυπτίοις. Δια τοΰτο έκάλεσε το Ονομα τοΰ τόπου, Πένθος Αιγύπτου, ο έστι πέραν τοΰ Ίορδάνου. Άλλα συ ταΰτα ακούων, αγαπητέ, μή άπλώς παράτρεχε, αλλα τον καιρον έννοών, καθ' δν έγίνετο, πάσης αιτίας απάλλαττε τον Ίωσήφ. Ούδέπω γαρ ήσαν τοΰ αδου αί πύλαι συγκλασθεΐσαι, ούδέ τοΰ θανάτου τα δεσμα διαλυθέντα, ούδέ κοίμησις ο θάνατος λεγόμενος ήν. Δια τοΰτο έπειδή έδεδοίκεισαν τον θάνατον, ταΰτα έποίουν· νυνί δέ δια τήν τοΰ Θεοΰ χάριν, έπειδή ύπνος ο θάνατος γέγονε, καί κοίμησις ή τελευτή, καί πολλή της αναστάσεως ή πληροφορία, ώς απο ζωης εις ζωήν μεθιστάμενοι, ούτως αγαλλόμεθα καί εύφραινόμεθα. Καί τί λέγω απο ζωης εις ζωήν; Άπο της χείρονος έπί τήν βελτίονα, απο της προσκαίρου έπί τήν αιώνιον, απο της έπιγείου έπί τήν έπουράνιον. Καί πληρώσας πάντα, φησίν, Ίωσήφ ύπέστρεψεν εις Αίγυπτον, αύτος καί οί αδελφοί αύτοΰ, καί οί συναναβάντες μετ' αύτοΰ. Άλλ' ορα μοι λοιπον ένταΰθα τών αδελφών τοΰ Ίωσήφ τήν δειλίαν, καί τον φόβον τον κατασείοντα αύτών τήν διάνοιαν. Ίδόντεσ γαρ, φησίν, οί αδελφοί Ίωσήφ, οτι τέθνηκεν ο πατήρ αύτών, ειπαν· Μήποτε μνησικακήση ήμΐν Ίωσήφ, καί ανταποδω ανταπόδομα ήμΐν, πάντα τα κακά α ένεδειξάμεθα αύτώ. Μεγάλως αύτών ο φόβος έτάραττε τήν διάνοιαν, και ύπο του συνειδότος κεντούμενοι ούκ είχον ο τι πράξωσι. Διά τουτο, φησί, θεασάμενοι του πατρος τήν τελευτήν, καί ύπιδόμενοι, μή τήν άξίαν αύτούς είσπράξηται δίκην ο Ιωσήφ ύπερ τών είς αύτον είργασμένων, Παραγενόμενοι, φησί, προς αύτον είπον· Ό πατήρ σου ωρκωσε προ του τελευτησαι αύτον, λέγων· Είπατε Ιωσήφ, ’Άφες αύτοΐς τήν άδικίαν καί τήν άμαρτίαν αύτών.

Όρα πάλιν, πώς αύτοί έαυτών κατήγοροι γίνονται. Βλέπε οσον έστίν ο του συνειδότος έλεγχος. Όλως ιστε, οτι άδικίαν και άμαρτίαν είργάσασθε, οτι πονηρά ένεδείξασθε. Καί νυν δέξαι τήν άδικίαν τών θεραπόντων του Θεου του πατρός σου. Είδες πώς, ούδενος άναγκάζοντος, αύτοι έαυτών κατήγοροι γίνονται, καί φασιν· Είπεν ο πατήρ σου, Άφες αύτοΐς, οτι πονηρά σοι ένεδείξαντο, και δέξαι τήν άδικίαν τών θεραπόντων του Θεου του πατρός σου.

Άλλ' ο θαυμαστος ούτος καί πανάρετος τοσουτον άπέσχε του μνήμην τινά ποιήσασθαι τών είς αύτον είργασμένων, οτι καί προς τά ρήματα αύτών συνεχύθη. Καί έκλαυσε, φησίν, Ιωσήφ, λαλούντων αύτών προς αύτόν. Καί έλθόντες είπον· ’Ίδε, ήμεΐς σοι οίκέται. Ορα πόσον έστιν άρετή, πώς ίσχυρον καί άμαχον, καί οση της κακίας ή άσθένεια. Ιδού γάρ, ο μεν τοσαυτα πεπονθώς βασιλεύει, οί δε ταυτα διαθέντες τον άδελφον, οίκέται είναι παρακαλουσι του παρ' αύτών είς δουλείαν έκδοθέντος. ε. Άλλ' άκουε του Ιωσήφ τήν περί τούς άδελφούς άνεξικακίαν, και οπως διά πάντων αύτούς παραμυθήσασθαι βούλεται, καί πεΐσαι, ώς ούδεν είς αύτον ήμαρτήκασι. Καί φησι, Μή φοβεΐσθε· του γάρ Θεου είμι έγώ. Ύμεΐς έβουλεύσασθε κατ' έμου πονηρά· ο δε Θεος έβουλεύσατο περί έμου είς άγαθά, οπως αν γενηθή ώς σήμερον, ινα διατραφή λαος πολύς.

Μή δειλιάσητε, φησί, μηδε έναγώνιοι γένησθε· Του Θεου γάρ είμι έγώ, και τον Δεσπότην τον έμον μιμουμαι, και εύεργεσίαις άμείβεσθαι σπουδάζω τούς τά άνήκεστά με διαθέντας· Του γάρ Θεου είμι έγώ. Είτα δεικνύς οσης άπολαύει παρά του Θεου εύνοίας, φησίν· Ύμεΐς πονηρά γνώμη τά κατ' έμε είργάσασθε, ο δε Θεος είς άγαθά μοι πάντα περιέστησε. Διά τουτο καί Παυλος έλεγε, Τοΐς άγαπώσι τον Θεον πάντα συνεργεί είς άγαθόν. Πάντα, φησί. Τί έστι, Πάντα;

Και τά έναντία, και τά λυπεΐν δοκουντα, και ταυτα εις άγαθον μεθίστησιν· δ δή και έπι του θαυμασίου τούτου γεγένηται. Τα γάρ παρά των άδελφων γεγενημένα, ταυτα μάλιστα αύτω τήν βασιλείαν προεξένησε, της εύμηχάνου του Θεου σοφίας πάντα τά πονηρά εις άγαθά μεταβαλλούσης. 'Ίνα διατραφή, φησί, λαος πολύς. Ού μόνον ύμών ενεκεν ταυτα εις άγαθον μετέβαλεν, άλλ' ινα καί πας ούτος ο λαος διατραφήναι δυνηθή. Καί ειπεν αύτοΐς· Μή φοβεΐσθε· έγώ διαθρέψω ύμας, καί τάς οικίας ύμών. Καί παρεκάλεσεν αύτους, και έλάλησεν αύτων εις τήν καρδίαν. Τί τοίνυν δεδοίκατε; Έγώ ύμΐν χορηγήσω τά προς τροφήν, καί πασι τοΐς μεθ' ύμών. Καί παρεκάλεσεν αύτους, και έλάλησεν αύτων εις τήν καρδίαν. Ούχ άπλώς αύτους παρεκάλεσεν, άλλά τοςαύτη έχρήσατο τή σπουδή, ώστε πασαν αύτων τήν άθυμίαν έξελεΐν. Καί κατφκησεν Ιωσήφ έν Αιγύπτω, αύτος και οι άδελφοι αύτου, και πασα ή παροικία του πατρος αύτου. Και ειδεν Ιωσήφ παιδία Έφραϊμ εως τρίτης γενεας. Και ειπεν Ιωσήφ τοΐς άδελφοΐς αύτου λέγων· Έγώ άποθνήσκω. Επισκοπή δε έπισκέψεται ύμας ο Θεος, και συνανοίσετε τά οστα μου έντευθεν. Όρα και τουτον ομοίως τω πατρι έπισκήπτοντα του μετακομισθήναι αύτου τά οστα. Και ορα πως πάλιν βουλόμενος άναρρωσαι αύτων τον λογισμον, και χρηστάς έλπίδας εχειν περι τής έπανόδου, πρότερον τουτο προεμήνυσεν, οτι έπανελεύσεσθε, και τότε φησι, Συνανοίσετε. Ανιόντες, φησιν, ύμεΐς Συνανοίσετε τά οστα μου. Τουτο δε έποίει ούχ άπλως ούδε μάτην, άλλά δύο ταυτα οικονομων· εν μεν, ινα μή οι Αιγύπτιοι μεμνημένοι των τοσούτων αύτου εύεργεσιων, και εύκόλως έξ ανθρώπων θεους προσαγορεύοντες, ύπόθεσιν άσεβείας εχωσι του δικαίου το σωμα· ετερον δε, ινα ωσι πεπληροφορημένοι, οτι πάντως έπανήξουσιν. Ει γάρ μή τουτο ήν ωμολογημένον, ούκ αν ουτω διεστείλατο, ώστε μετ' αύτων οναγαγειν τά οστα. Και ήν ιδεΐν λοιπον πραγμα καινον και παράδοξον, τον έπι τής Αιγύπτου πάντα τον Ισραήλ διατρέφοντα, τουτον και τής έπανόδου ήγούμενον, και εις τήν γήν τής έπαγγελίας αύτους εισάγοντα. Και έτελεύτησε, φησιν, Ιωσήφ έτων έκατον δέκα.

Τίνος ενεκεν και τούτου τά ετη ήμΐν έσήμανεν; Ίνα μάθης οσων έτων τής Αιγύπτου τήν ήγεμονίαν ένεχειρίσθη. Έπτακαίδεκα έτων γενόμενος κατέβη εις τήν Αίγυπτον· και τριάκοντα έτων γεγονώς ωφθη τω Φαραώ, και διέκρινε τα ένύπνια. Όγδοήκοντα δε λοιπον ετεσι κατέσχε πάσαν τήν της Αίγύπτου αρχήν. Είδες πως μείζους των πόνων αί άμοιβαί, καί πολυπλασίους αί αντιδόσεις; Εν δέκα και τρισιν ετεσιν έπάλαισε τοΐς πειρασμοΐς, τήν δουλείαν ύπομένων, τήν κατηγορίαν έκείνην τήν παράνομον, τήν έν τω δεσμωτηρίω κακουχίαν. Καί έπειδή γενναίως μετ' ευχαριστίας απαντα ηνεγκε, δια τούτο και δαψιλείς έκομίσατο τας άμοιβας καί έπί του παρόντος βίου. Εννόησον γάρ μοι, ότι ύπερ του βραχέος έκείνου χρόνου, ον τήν δουλείαν καί το δεσμωτήριον ύπέμεινεν, έν όγδοήκοντα ετεσι τήν βασιλείαν διεΐπε. Καί ότι πίστει πάντα διέπραττε, καί δια τουτο καί περί της των όστων μετακομιδής ένετείλατο, ακουε του Παύλου λέγοντος· Πίστει Ιωσήφ τελευτών περί της έξόδου των υίων Ισραήλ έμνημόνευσε. Καί ουκ εστη μέχρι τούτου, άλλ' ίνα μάθης τήν αίτίαν, δι' ην έπέσκηψε των όστων τήν κομιδήν γενέσθαι, φησί, Καί περί των όστέων αυτου ένετείλατο.

Τάχα πλείονα τα είρημένα, άλλα σύγγνωτε. Προς γαρ το τέλος του βιβλίου φθάσαντες έβουλήθημεν απαν σήμερον τελέσαντες το βιβλίον, ουτω καταπαυσαι τον λόγον, καί τήν συνήθη παράκλησιν ύμΐν προσαγαγεΐν, ώστε μεμνησθαι των είρημένων, καί ζηλουν των δικαίων τούτων τήν άρετήν, τήν περί τους άδικουντας άνεξικακίαν, τήν περί τους έπηρεάζοντας μακροθυμίαν, τήν σωφροσύνην τήν ύπερβάλλουσαν. Εντευθεν γαρ καί ο δίκαιος ουτος τοσαύτην έπεσπάσατο παρα του Θεου τήν εύνοιαν. Εί τοίνυν βουλόμεθα καί ήμεΐς τήν ανωθεν έπισπάσασθαι ροπήν, πολυν της άρετης ποιώμεθα λόγον. Ουτω γαρ καί του Πνεύματος έπισπασόμεθα τήν χάριν, καί τον παρόντα βίον άλύπως διανύσομεν, καί των μελλόντων έπιτευξόμεθα άγαθων ων γένοιτο πάντας ήμάς έπιτυχειν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμων Ίησου Χριστου, μεθ' ου τω Πατρί, αμα τω άγίω Πνεύματι, δόξα, κράτος, τιμή, νυν καί άεί, καί είς τους αίωνας των αίώνων. Αμήν.

ΤΕΛΟΣ ΟΜΙΛΙΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΓΕΝΕΣΙΝ.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: