22 ΟΜΙΛΙΑ ΞΓ.Καί ούκ ήν γινώσκων ούδέν ο άρχιδεσμοφύλαξ διά Ίωσήφ.

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

 21 ΟΜΙΛΙΑ ΞΓ.Καί ούκ ήν γινώσκων ούδέν ο άρχιδεσμοφύλαξ διά Ίωσήφ.

α. Τα λείψανα τών χθες ήμιν ειρημένων βουλόμεθα σήμερον άποδουναι τη ύμετέρα άγάπη, καί της κατα τον Ίωσήφ πάλιν ιστορίας αψασθαι. ’Ίστε γαρ οτι χθες εις μηκος ήμιν έκταθέντος του λόγου ούκ ισχύσαμεν περαιτέρω προελθειν, άλλα μέχρις έκείνου τον λόγον έστήσαμεν, ήνίκα δια τήν της Αιγυπτίας συκοφαντίαν ύπο του άρχιμαγείρου εις το δεσμωτήριον ένεβλήθη. Διο σήμερον άναγκαιον διδάξαι τήν ύμετέραν άγάπην τα κατα το δεσμωτήριον αύτω συμβεβηκότα. Επειδή γαρ ένεβλήθη εις το οχύρωμα, καί παρεδόθη τω άρχιδεσμοφύλακι, κάκει τοσαύτη γέγονεν εις αύτον ή παρα του Θεου ροπή, ώς πάσαν τήν άρχήν του δεσμωτηρίου αύτον έμπιστευθήναι παρά του άρχιδεσμοφύλακος. Καί ούκ ήν γινώσκων, φησίν, ούδεν ο άρχιδεσμοφύλαξ διά Ιωσήφ. Είδες πως έν αύταΐς ταΐς θλίψεσι γενόμενος ούδεμίαν αίσθησιν έλάμβανε των λυπηρών, άλλ' ή εύμήχανος του Θεου σοφία πάντα μετέβαλλε τά λυπηρά. Καί καθάπερ τον μαργαρίτην καν έν βορβόρω τις καταχώσειε, το οίκεΐον κάλλος έπιδείκνυται· ουτω καί ή άρετή, οπου δ αν αύτήν έμβάλης, τήν οίκείαν δύναμιν έπιδείκνυται, καν έν δουλεία, καν έν δεσμωτηρίω, καν έν θλίψει, καν έν άνέσει. Έπεί ούν καί έν τω δεσμωτηρίω έμβληθείς είλε τον άρχιδεσμοφύλακα, καί πάντων τών αύτόθι τήν έξουσίαν έδέξατο παρ' αύτου, ίδωμεν ένταυθα οπως τής προσούσης αύτω χάριτος έκκαλύπτει τήν ίσχύν. Έγένετο γάρ, φησί, μετά τά ρήματα ταυτα. Ποΐα;

'Άπερ διηγήσατο μετά το συκοφαντηθήναι, μετά το καταδικασθήναι το δεσμωτήριον οίκεΐν· καί ού τουτο μόνον, άλλά καί μετά το γνωρίσαι ήμΐν, οτι Κύριος ήν μετ' αύτου, καί οτι ο άρχιδεσμοφύλαξ διά χειρος αύτου πάντα τά αύτόθι έπέτρεψεν οίκονομεΐσθαι. Έγένετο ούν μετά τά ρήματα ταυτα, μετά το βληθήναι αύτον έν τω δεσμωτηρίω, άμαρτόντα τον άρχιοινοχόον καί τον άρχισιτοποιον καταδικασθήναι ύπο του βασιλέως το δεσμωτήριον οίκεΐν· καί δεξάμενος αύτους ο άρχιδεσμοφύλαξ συνέστησεν αύτους τω Ιωσήφ. Ούδε γάρ ώς δεσμώτη λοιπον αύτω έκέχρητο, άλλ' ώς κοινωνω τής φροντίδος, μάλλον δε καί ώς ίκανω έπικουφίζειν τάς συμφοράς τοΐς αύτόθι καθειργμένοις. Καί παρέστη αύτοΐς, φησί.

Τί έστι το, Παρέστη αύτοΐς; Αντί του, παρεμυθεΐτο, ένεύρου αύτών τον λογισμον, διήγειρεν αύτών τήν διάνοιαν, ού συνεχώρει καταποθήναι ύπο τής άθυμίας. Ήσαν δε ήμέρας πολλάς έν τή φυλακή, καί είδον άμφότεροι ένύπνιον έν μια νυκτί ο τε άρχιοινοχόος καί ο άρχισιτοποιός. Άλλ' ο θαυμάσιος ουτος εργον ποιούμενος τήν τούτων παράκλησιν, ίδων αύτους ύπο τής οψεως τών ονειράτων τεταραγμένους καί συγκεχυμένους τήν διάνοιαν, φησί· Τί οτι τά πρόσωπα ύμών σκυθρωπά σήμερον; Έδείκνυ γάρ ή του προσώπου κατάστασις τήν ενδον ταραχήν. Διά τουτο καί σοφός τις ελεγε· Καρδίας εύφραινομένης θάλλει πρόσωπον· έν δε λύπαις ουσης σκυθρωπάζει. Έπεί ούν είδεν αύτους έν κατηφεία τυγχάνοντας διά τήν τών ονειράτων οψιν, έπυνθάνετο τήν αίτίαν μαθεΐν βουλόμενος. Όρα πώς καί έν δε  σμωτηριω τυγχανων την οικειαν αρετήν επεδεικνυτο, και τας αθυμίας έτέροις επικουφίζειν εσπούδαζε. ΤΙ ουν εκείνοι; Ενύπνιον ειδομεν, και ο συγκρινων ούκ εστιν αύτό. Ήγνόουν του προς αύτους διαλεγομένου την σοφίαν· ώς ένΐ των πολλών αύτω προσειχον, δια τουτο ούδέ το ενύπνιον λέγουσιν, αλλ' ότι μόνον ειδον, καί φασιν· Ούδείς εστιν ο συγκρινων αύτό. Άλλ' ο θαυμάσιος ανήρ φησι προς αύτούς·

Ούχΐ δια του Θεου ή διασάφησις αύτών εστι; Διηγήσασθε ουν μοι. Μη γαρ οικοθεν επαγγέλλομαι τι ύμΐν ερεΐν; Θεός εστιν ο αποκαλύπτων. Διηγήσασθε ουν μοι. Όρα σύνεσιν καΐ ταπεινοφροσύνης ύπερβολήν. Ούκ ειπεν, ότι Εγω ύμιν διακρινω, εγω ύμιν λέγω τών ονειράτων την εκβασιν, αλλα τι; Διηγήσασθε ουν μοι. Θεος γάρ εστι μόνος ο τα τοιαυτα αποκαλύπτων. Καΐ διηγήσατο ο αρχιοινοχόος. Καΐ ακούσας ο Ιωσήφ φησι· Τουτο ή σύγκρισις αύτου. Οι τρεις πυθμένες, τρεις ήμέραι είσιν· ετι τρεις ήμέραι, καΐ μνησθήσεται Φαραω της αρχιοινοχοϊας σου, καΐ αποκαταστήσει σε, καΐ δώσεις το ποτήριον Φαραω είς την χειρα αύτου κατα την αρχήν σου την προτέραν, ώς ήσθα οίνοχοών.

Άλλα αναμνήσθητι μου δια σεαυτου, όταν ευ σοι γένηται, καΐ ποιήσεις επ' εμέ ελεος, καΐ μνήσθητι περΐ εμου προς Φαραω, καΐ εξάξεις με εκ του οχυρώματος τούτου, ότι κλοπή εκλαπην εκ γης Εβραίων, καΐ ώδε ούκ εποιησα ούδέν, καΐ ενέβαλόν με είς τον λάκκον τουτον. Έπειδη προεμήνυσεν αύτω τα μέλλοντα αύτω χρηστα συμβήσεσθαι, καΐ την καταλλαγην του βασιλέως, φησΐ, Μνήσθητι μου δια σεαυτου, όταν απολάβης σου την εύημεριαν· μνήμην ποιησαι του σοι ταυτα προμηνύσαντος, καΐ ποιήσεις επ' εμέ ελεος.

β. Τουτο ακούων, αγαπητέ, μη μικροψυχιαν καταγνως του δικαιου, αλλα ταύτη μάλιστα εκπλάγηθι, ότι τοσούτων δυσχερών οντων, την αύτόθι οικησιν γενναιως καΐ εύχαριστως εφερεν. Ει γαρ καΐ πολλάκις την παρα του αρχιδεσμοφύλακος εξουσιαν είλήφει, αλλ' όμως εβαρύνετο το κατακεκλεισθαι, καΐ μετα τών αύχμώντων καΐ ρυπώντων ειναι. Όρα γαρ αύτου καΐ εκ τούτου την φιλόσοφον γνώμην· όπως μετα ανδρειας εφερεν απαντα, δια πάντων πολλην την ταπεινοφροσύνην επιδεικνύμενος. Καΐ ποιήσεις επ' εμέ ελεος, καΐ μνησθήση περΐ εμου προς Φαραω, καΐ εξάξεις με εκ του οχυρώματος τούτου. Έννόει μοι ενταυθα,  πως ούδέν λέγει κατά της μιαρας έκείνης μοιχαλίδος, ούδέ αίτιαται τον δεσπότην, ούδέ τήν των άδελφών περί αύτον άπανθρωπίαν διηγείται, άλλά συγκαλύψας πάντα, φησί· Μνήσθητί μου, καί ποίησον έξενεχθηναί με έκ του οχυρώματος τούτου· Ότι κλοπή έκλάπην έκ γης Εβραίων, καί ώδε ούκ έποίησα ούδέν, άλλ' ένέβαλόν με είς τον λάκκον τουτον. Μή άπλώς τουτο παραδράμωμεν, άλλ' έννοήσωμεν της ψυχης αύτου τήν φιλοσοφίαν, καί όπως καιρον εύρηκως τοιουτον, καί είδως οτι δυνήσεται απαντα ο άρχιοινοχόος έν εύημερία γεγονως γνωρίσαι τω βασιλεί τά κατ' αύτον, ού τήν Αίγυπτίαν διαβάλλει (πάλιν γάρ τά αύτά έρω), ού τον δεσπότην άγει είς μέσον, ούδέ τους άδελφούς· ού λέγει τήν αίτίαν, δι' ην το δεσμωτήριον οίκείν κατεδικάσθη, ούδέ σπουδάζει δείξαι τήν παρανομίαν τήν είς αύτον γεγενημένην· άλλ' ένος μόνου γίνεται, ού του έκείνων δηλαδή κατηγορησαι, άλλά του ύπέρ έαυτου μόνον είπείν. Καί τά μέν παρά τών άδελφών συνεσκίασεν είπων, Έκλάπην έκ γης Εβραίων τά δέ παρά της Αίγυπτίας έκείνης της άκολάστου ούδέ είς μέσον άγει, ούδέ τήν παρά του δεσπότου άδικον κατ' αύτου άγανάκτησιν. Άλλά τί φησιν; Ώδε ούκ έποίησα ούδέν, άλλ' ένέβαλόν με είς τον λάκκον τουτον. Ταυτα άκούοντες παιδευώμεθα, έπειδάν τισι τοιούτοις περιπέσωμεν, μή έκείνους σπουδάζειν περιβάλλειν λοιδορίαις, καί τήν γλώσσαν άκοναν κατά της έτέρων κατηγορίας, άλλά μόνον πράως καί ήμέρως έαυτους άνευθύνους δεικνύναι, καί μιμείσθαι τον θαυμάσιον τουτον, οτι ούδέ έν συμφορά ων κατεδέξατο καν μέχρι ρημάτων έκπομπευσαι της Αίγυπτίας τήν άσέλγειαν. ’Ίστε γάρ οτι πολλοί πολλάκις καί ύπεύθυνοι οντες έγκλήμασι, πολλή τη άναισχυντία κεχρημένοι τά έαυτών πλημμελήματα έτέροις περιάπτειν έπιχειρουσιν ούτος δέ του ήλίου φανότερος τυγχάνων, καί δυνάμενος απαντα μετά άληθείας είπείν, κάκείνης τήν μανίαν κατάδηλον ποιησαι, καί έαυτον περιφανέστερον άποδείξαι, ούδέν έκείνων είς μέσον άγει. Ούδέ γάρ τήν παρά τών άνθρώπων έθηρατο δόξαν, άλλ' ήρκείτο τη άνωθεν εύνοία, καί τον άκοίμητον έκείνον μόνον οφθαλμον έβούλετο έπαινέτην εχειν τών γινομένων. Διο καί σιγώντος αύτου, καί πάντα κρύπτειν έπιχειρουντος, ο φιλάνθρωπος Δεσπότης είς τοσαύτην αύτον περιφανειαν ηγαγεν, οτε καλώς είδε τον άθλητήν άγωνισάμενον. Τέως δέ μάθωμεν καί έκ τών μετά ταυτα γινομένων την υπομονήν του ανδρος, και όπως προς τήν μέλλησιν ούκ έδυσχέρανεν, ούδε απεδυσπέτησεν αλλά μετά πολλής της προθυμίας άπαντα φέρων ηύχαρίστει τω ταυτα συγχωρουντι γίνεσθαι Δεσπότη.

Ταυτα ακουσας ο αρχισιτοποιος, και νομίσας και το αύτου οναρ χρηστόν τι αύτω προμηνυειν, διηγείται αύτω τήν του ονείρου οψιν. Άλλ' ακουσας ο Ιωσήφ, καί έκ της άνωθεν αποκαλυψεως καί τήν τουτου συγκρισιν δεξάμενος, προμηνυει αύτω τον μέλλοντα αύτον καταλήψεσθαι Ολεθρον, καί φησιν· Έτι τρεις ήμέραι, καί αφελει Φαραώ τήν κεφαλήν σου απο σου, και κρεμάσει σε έπι ξυλου, και φάγεται τά Ορνεα του ούρανου τάς σάρκας σου απο σου. Διά τουτο προλαβών ειπον, φησιν, ότι ούκ απ' έμαυτου ταυτα υμιν προμηνυω, αλλ' άπερ αν ο Θεος αποκαλυψη, ινα καν χρηστόν τι υποφαίνη των ονειράτων ή οψις, καν το έναντίον, μή έμοι λογίσησθε. Ού γάρ οίκοθεν ταυτα φθέγγομαι, αλλ' έκεινα υμιν διασαφω, άπερ αν ή άνωθεν χάρις κατάδηλα ποιήση. Άλλά της προθεσμίας έπιστάσης, εις εργον έξηει τά παρά του Ιωσήφ ειρημένα, και καθά αύτος συνέκρινεν, ουτω γέγονεν αμφοτέροις, και ος μεν εις τήν προτέραν έπανηλθεν εύημερίαν, ος δε τήν τιμωρίαν έδέξατο. Άλλ' ο αρχιοινοχόος, ο τοσαυτα παρακληθεις, ούκ έμνήσθη, φησι, του Ιωσήφ, αλλ' έπελάθετο αύτου. Όρα πάλιν τον δίκαιον καθάπερ έν γυμνασία τινι και παλαίστρα αγωνιζόμενον, και της οικείας αρετης απόδειξιν παρεχόμενον, και ούδεμίαν ταραχήν υπομένοντα, ούδε θορυβουμενον και δυςανασχετουντα. Ειπε γάρ αν άλλος προς εαυτον ίσως, ει των πολλων τις ην· Τί τουτο; ο μεν αρχιοινοχόος, καθά συνέκρινα αύτω του ονείρου τήν οψιν, απέλαβε μετά τοσαυτης ταχυτητος τήν προτέραν εύημερίαν, και ούδε μνήμην έποιήσατο έμου του προμηνυσαντος. Άλλ' έκεινος μέν έστιν έν ανέσει τοσαυτη· έγώ δε ο μηδεν χαλεπον έργασάμενος, ένταυθα κατακέκλεισμαι μετά ανδροφόνων, μετά τυμβωρυχων, μετά ληστων, μετά των μυρία έργασαμένων κακά. Ούδεν τουτων ούκ ειπεν, ούκ ένενόησεν· ηδει γάρ ότι και τά σκάμματα αύτω μακρότερα έγίνετο, Ινα νομίμως αγωνισάμενος λαμπρον αναδήσηται τον στέφανον.

γ. Σκόπει γάρ μοι, μετά τήν αποκατάστασιν έκείνου, φησι, δυο ετη παρηλθον ήμερων. Έδει γάρ αναμειναι τον καιρον τον έπιτήδειον, ώστε μετά περιφανείας αύτω γενέσθαι τήν έκειθεν εξοδον. Ει μεν γάρ προ των όνειράτων του Φαραώ ύπομνησθείς ο άρχιοινοχόος δια της οικείας προστασίας αύτον ήλευθέρωσε του δεσμωτηρίου, ίσως ούδε κατάδηλος εμελλεν αύτου γίνεσθαι τοΐς πολλοΐς ή άρετή. Νυνί δε ειδώς ο εύμήχανος καί σοφος Δεσπότης, καθάπερ τεχνίτης αριστος οσον προσήκει χρόνον το χρυσίον ομιλησαι τω πυρί, καί πότε αύτο χρή έκεΐθεν άνελέσθαι, συγχωρεΐ τον χρόνον των δύο έτών λήθην έγγενέσθαι τω άρχιοινοχόω, ίνα καί ο καιρος των όνειράτων του Φαραώ φθάση, καί της άνάγκης αύτης συνελαυνούσης πάση τη βασιλεία του Φαραώ γνώριμος γένηται ο δίκαιος. Μετα γαρ τα δύο ετη είδε, φησί, τα όνείρατα ο Φαραώ. Καί έγένετο πρωϊ, καί έταράχθη ή ψυχή αύτου, καί άποστείλας έκάλεσε πάντας τους έξηγητας της Αιγύπτου, καί πάντας τους σοφους αύτης, καί διηγήσατο αύτοΐς Φαραώ το ένύπνιον, καί ούκ ήν ο άπαγγέλλων αύτο τω Φαραώ. Όρα τήν πολλήν του Θεου οικονομίαν. Πρότερον συγχωρεΐ πάντων τών αύτόθι νομιζομένων σοφών πεΐραν αύτον λαβεΐν, ίνα οταν δειχθη ή έκείνων αγνοια, τότε ούτος ο δεσμώτης, ο αιχμάλωτος, ο δουλος, ο Έβραΐος εις μέσον άχθείς, καί τα τους πολλούς λανθάνοντα γνώριμα καταστήσας, πρόδηλον απασι κατασκευάση γενέσθαι τήν ανωθεν αύτω έπανθουσαν χάριν. Ότε ουν απαντες οι σοφοί παραγενόμενοι ούδεν ειπειν ήδυνήθησαν, ούδε διαραι το στόμα ίσχυσαν, τότε ο άρχιοινοχόος εις μνήμην έλθών ύπομιμνήσκει τον Φαραώ τών εις αύτον συμβεβηκότων, καί φησι· Τήν άμαρτίαν μου άναμιμνήσκω σήμερον. Καί διηγεΐται αύτίκα οπως, ήνίκα εις το δεσμωτήριον ένεβλήθη αύτος καί ο άρχισιτοποιος, καί έθεάσαντο τα όνείρατα, καί τήν σύγκρισιν έδέξαντο παρα του Ιωσήφ, οτι κατα τήν έκείνου προαγόρευσιν απαντα αύτοΐς εις εργον έξηλθε. Ταυτα άκούσας ο βασιλεύς, μετεπέμψατο τον Ιωσήφ, καί έξήγαγεν αύτον έκ του όχυρώματος καί έξύρησαν αύτον, καί ηλλαξαν τήν στολήν αύτου, καί εισηλθε προς Φαραώ.

Όρα εύθέως καί έκ προοιμίων λοιπον πόση ή τιμή. Επειδή έκαθαρίσθη καλώς δια της ύπομονης, καί καθάπερ χρυσίον φαιδρυνόμενον έξηει έκ του δεσμωτηρίου, καί ηγετο προς Φαραώ. Είδες πόσον έστί το ύπο της ανωθεν βοηθεΐσθαι ροπης; Όρα πόσα φκονομήθη, ίνα τα κατα τον Ιωσήφ εις εργον έξέλθη.

Επειδή γαρ τον μέγιστον έκεΐνον άθλον ήγωνίσατο της μιαρας έκείνης Αιγυπτίας τα δίκτυα διαφυγών, και εις το δεσμωτήριον ένεβλήθη, συνεχωρήθη τον άρχιοινοχόον καί τον άρχισιτοποιον του Φαραώ κατ' έκεΐνον τον καιρον έκεΐ έμβληθηναι, καί δια της συγκρίσεως των όνειράτων μαθεΐν του άνδρος τήν σοφίαν, ινα νυν έν καιρω μνήμην αύτοΰ ποιησάμενος εις μέσον αύτον άγάγη. Είπε δε, φησί, Φαραώ προς τον Ιωσήφ· Ένύπνιον έώρακα, καί ο συγκρίνων ούκ εστιν αύτό· έγώ δε άκήκοα περί σου λεγόντων, άκούσαντά σε ένύπνια, συγκρίνειν αύτά.

Όρα πως αισχυνόμενος ο Φαραώ ού λέγει φανερως, οτι Ούδείς των παρ' έμοί σοφων ίσχυσε διακρΐναι τα όνείρατα· άλλα τί; Ένύπνιον έώρακα, καί ο συγκρίνων ούκ εστιν αύτό· άκήκοα δε περί σου λεγόντων, άκούσαντά σε ένύπνια, συγκρίνειν αύτά. Σκόπει μοι καί ένταυθα του Ιωσήφ τήν σύνεσιν καί τήν πολλήν εύλάβειαν, οπως άποκρίνεται τω Φαραώ. Μή ύποπτεύσης, φησίν, έμέ τι οίκοθεν φθέγγεσθαι, η άπο άνθρωπίνης σοφίας ταυτα διακρίνειν. Ούδε γαρ οΐόν τε ανευ της άνωθεν άποκαλύψεως τήν γνωσιν τούτων καταλαβεΐν. ’Ίσθι τοίνυν, οτι ανευ του Θεου ούχ οΐόν τέ με άποκριθηναί σοι. ’Άνευ γαρ, φησί, του Θεου ούκ άποκριθήσεται το σωτήριον του Φαραώ. Μαθών τοίνυν ώς ο των άπάντων Δεσπότης έστίν ο ταυτα άποκαλύπτων, μή παρα άνθρώπων ζήτει ταυτα, α μόνου, φησί, του Θεου έστιν εις φανερον αγειν.

Όρα πως δια της άποκρίσεως παιδεύει τον Φαραώ ειδέναι καί των παρ' αύτου σοφων τήν άσθένειαν, καί του Δεσπότου τήν δύναμιν. Έπεί ούν εγνως παρ' έμου, οτι ούκ άπο σοφίας άνθρωπίνης ταυτα φθέγγομαι, ούδε έξ οικείων λογισμων, λέγε τα παρα του Θεου σοι μηνυθέντα. Ταυτα άκούσας ο Φαραώ διηγεΐται τα ένύπνια, καί το πρωτον καί το δεύτερον, καί φησιν· Είπα τοις έξηγηταις, καί ούκ ην ο άπαγγέλλων μοι. Ούκ ηκουσας, φησί, καί παρ' έμου, οτι ούκ εστι το ταυτα γνωρίζειν της άνθρωπίνης σοφίας; Μή τοίνυν έκείνοις καταμέμφου· ούδε γαρ αν ίσχυσάν ποτε ταυτα καταλαβεΐν, α της ανωθεν δεΐται άποκαλύψεως. Καί είπε, φησίν, Ιωσήφ· Το ένύπνιον Φαραώ εν έστι. Ινα δε πιστεύσης οτι άληθες εσται το παρα του Θεου σοι μηνυθεν, δεύτερον άνηνέχθη το αύτό σε θεάσασθαι, καί οτι ταχυνεΐ ο Θεος του ποιησαι αύτό. Ή δευτέρωσις, φησί, βεβαίωσίς έστι των φανέντων, καί πληροφορία οτι πάντως ταυτα γενήσεται. Καί έπειδή διέκρινε τον άριθμον των έπτα βοων καί των έπτα σταχύων, ειπών εύθηνίαν μεγάλην εσεσθαι, και ταύτην λιμόν διαδέξεσθαι χαλεπόν, λοιπόν και συμβουλήν εισάγει άρίστην, καί φησι· Κατάστησον ανδρα έπί της Αιγύπτου, δς δυνήσεται των έπτα έτων της εύθηνίας τα γεννήματα συναγαγών ούτως οικονομησαι, ώς δυνηθηναι έν τω καιρω του λιμού παραμυθίαν εύρέσθαι, καί μή παντελή γενέσθαι τόν άφανισμόν. Ήρεσε ταυτα τω Φαραώ καί πασι τοΐς παισίν αύτου. Καί λοιπόν ύπηρετεΐ ο Φαραώ τη έκβάσει των ονειράτων του Ιωσήφ, ών έθεάσατο ήνίκα παρα τω πατρί διηγε. Καί αύτός μεν τα ονείρατα του Φαραώ διέκρινεν· ο δε Φαραώ εις τέλος ήγε των ονειράτων τήν εκβασιν άγνοων. Άκούσας γαρ ταυτα, φησίν, Είπε τοΐς παισίν αύτου· Μή εύρήσομεν άνθρωπον τοιουτον, δς εχει πνευμα Θεου έν έαυτω;

δ. Είδες πως εγνω καί αύτός οτι έκ τής ανωθεν άποκαλύψεως αύτω ταυτα κατάδηλα γέγονε; Τίνα γαρ, φησίν, εύρήσομεν, δς τοιαύτης ήξίωται χάριτος, ώς πνευμα Θεου εχειν έν έαυτω; Καί είπε τω Ιωσήφ· Επειδή εδειξέ σοι ο Θεός πάντα ταυτα, ούκ εστιν άνθρωπος φρονιμώτερός σου.

Σκόπει ένταυθα πως, οταν βούληται ο εύμήχανος Θεός εις εργον άγαγεΐν τα αύτω δόξαντα, ούδεν των έν τω μέσω συμβαινόντων κώλυμα γενέσθαι δύναται. Ίδου γαρ, καί σφαγή σχεδόν, ώς ειπεΐν, ύπό των άδελφων γέγονε, καί πρασις, καί κατηγορία περί αύτόν εσχατον έπάγουσα κίνδυνον, καί δεσμωτήριον έπί τοσουτον χρόνον, καί μετα ταυτα άπαντα εις αύτόν άνηνέχθη, σχεδόν ειπεΐν, τόν θρόνον τόν βασιλικόν. Επειδή εδειξέ σοι ο Θεός πάντα ταυτα, ούκ εστιν άνθρωπος φρονιμώτερός σου καί συνετώτερος. Συ ουν εση έπί τω οικω μου, καί έπί τω στόματί σου έπακούσεται πας ο λαός, πλήν τόν θρόνον ύπερέξω σου έγώ. Όρα πως άθρόον ο δεσμώτης βασιλεύς καθίσταται πάσης της Αιγύπτου, καί ο ύπό του άρχιμαγείρου εις τό δεσμωτήριον ειςαχθείς, ύπό του βασιλέως εις αύτήν άνάγεται τήν άνωτάτω τιμήν· καί ο γενόμενος αύτου δεσπότης έξαίφνης έώρα, δν ώς μοιχόν εις τό δεσμωτήριον έμβεβλήκει, τήν άρχήν πάσης Αιγύπτου δεξάμενον. Είδες πόσον έστί τό φέρειν εύχαρίστως τους πειρασμούς; Δια τουτο καί Παυλος ελεγεν· Ή θλίψις ύπομονήν κατεργάζεται, ή δε ύπομονή δοκιμήν, ή δε δοκιμή έλπίδα, ή δε έλπίς ού καταισχύνει. Όρα ουν· τας θλίψεις μεθ' ύπομονης ήνεγκεν· ή ύπομονή δόκιμον αύτον άπειργάσατο δόκιμος γενόμενος έλπίζων διετελει· η έλπις ού κατήσχυνεν. Είπε δε προς αύτόν· Ιδού καθίστημί σε σήμερον έπΐ πάσαν γην Αίγύπτου. Καΐ περιελόμενος Φαραώ τον δακτύλιον άπο της χειρος αύτοΰ, περιεθηκεν αύτον έπΐ τήν χεΐρα Ιωσήφ, καΐ ένεδυσεν αύτον στολήν βυςσίνην, καΐ περιεθηκε κλοιον χρυσοΰν περΐ τον τράχηλον αύτοΰ, καΐ ένεβίβασεν αύτον έπΐ το αρμα το δεύτερον αύτοΰ, καΐ έκήρυξεν εμπροςθεν αύτοΰ κήρυξ, καΐ κατεστησεν αύτον έφ' όλης της Αίγύπτου. Επειδή γαρ τον Θεον είχε μεθ' έαυτοΰ, ούτος αύτω ταΰτα πάντα προηυτρεπισε, καΐ είς τήν περιφάνειαν αύτον ταύτην άνήγαγεν. Είπε δε Φαραώ· ’Άνευ σοΰ ούδεΐς έξάρη τήν χεΐρα αύτοΰ έπΐ πάση γη Αίγύπτου. Καΐ έκάλεσε Φαραώ το όνομα Ιωσήφ, Ψομθομφανήχ· δια της προςηγορίας τοΰ ονόματος διηνεκή τήν μνήμην βουλόμενος έναποθεσθαι τής ένυπαρχούσης αύτω σοφίας. Τοΰτο γαρ έρμηνεύει, Τών κρυπτών γνώστης· έπειδή γαρ τα πάσιν άγνωστα είς φανερον ήγαγε, σημαίνων τοΰτο αύτο ο Φαραώ τήν προσηγορίαν αύτω έπιτίθησι. Καΐ έπιδαψιλευόμενος τη τιμή, δίδωσιν αύτω καΐ τήν θυγατερα Πετεφρή είς γυναίκα. Είτα έπειδή ομώνυμος ήν ούτος τω γενομενω αύτοΰ δεσπότη, φησΐ,

Τοΰ ίερεως Ηλιουπόλεως. Καΐ ίνα μάθωμεν λοιπον οίαν άγων τήν ηλικίαν ο θαυμάσιος ούτος τοσαύτης ήξιοΰτο τής άμοιβής καΐ τοσούτους έπεδείξατο τούς άθλους, φησίν· Ιωσήφ δε ήν τριάκοντα έτών, ότε εστη έναντίον Φαραώ. Μή άπλώς νομίσωμεν τών έτών τον χρόνον έγκεΐσθαι, άλλ' ίνα μάθωμεν, ότι ούκ εστιν ούδενΐ άμελοΰντι της άρετης άπολογία, ούδε εξεστί τινι προβαλεσθαι νεότητα, ενθα άρετήν έπιδείξασθαι δεΐ. Ιδού γάρ ούτος ού μόνον νεος ήν, άλλα καΐ καλος τω ειδει, καΐ ωραίος τή όψει. Εστι γαρ καΐ νεον όντα μή κεκτήσθαι τήν τοΰ σώματος εύμορφίαν. Ούτος δε μετα τής νεότητος καΐ καλος ήν τω ειδει, καΐ ωραίος τή όψει, καΐ σχεδον έν αύτω τής ηλικίας τω άνθει τυγχάνων, δοΰλος καΐ αίχμάλωτος έγενετο. Δεκαεπτα έτών γαρ ήν, φησΐν, ηνίκα κατήχθη είς Αίγυπτον. Είτα έν αύτή τή καμίνω τής νεότητος γεγενημενω έπιτίθεται η άκόλαστος Αίγυπτία, η δεσποινα αύτοΰ γεγενημενη, καΐ ούδε ουτω περιεγενετο τής άνδρείας τοΰ δικαίου· είτα το δεσμωτήριον, καΐ η έπΐ τοσοΰτον χρόνον έκεΐ ταλαιπωρία· καΐ εμενε καθάπερ άδάμας, ού μόνον ού γινόμενος άσθενέστερος, άλλα και πλείονα ίσχυν προσλαμβάνων. Είχε γαρ νευροΰσαν αύτον τήν άνωθεν χάριν. Καί έπειδή προλαβών τα παρ' έαυτοΰ πάντα έπεδείξατο, δια τοΰτο άπο τοΰ δεσμωτηρίου έπί τήν άρχήν πάσης έκαλεΐτο της Αίγύπτου.

ε. Ταΰτα άκούοντες μηδέποτε έν ταΐς θλίψεσιν άπαγορεύωμεν, μηδε τοΐς οίκείοις λογισμοΐς κατακολουθοΰντες δυσανασχετώμεν· άλλα πολλήν τήν ύπομονήν έπιδεικνύμενοι τη έλπίδι τρεφώμεθα, είδότες τοΰ Δεσπότου ήμών το εύμήχανον, καί ότι ού περιορών ήμάς καταλιμπάνει πείραν λαβεΐν τών λυπηρών, άλλα βουλόμενος ήμας άγωνισαμένους λαμπρόν άναδήσασθαι τον στέφανον. Ουτω πάντες οί άγιοι εύδοκίμησαν. Διά τοΰτο καί οί άπόστολοι ελεγον· Διά πολλών θλίψεων δεΐ ήμάς είσελθεΐν είς τήν βασιλείαν τοΰ Θεοΰ. Καί αύτος ο Χριστός ελεγε τοΐς μαθηταΐς· Έν τω κόσμω θλίψιν εξετε. Μή τοίνυν άσχάλλωμεν προς τας θλίψεις, άλλ' άκούωμεν Παύλου λέγοντος, ότι Οί θέλοντες ζην εύσεβώς έν Χριστω Ίησοΰ, διωχθήσονται. Καί μή ξενιζώμεθα, μηδε δυσχεραίνω μεν, άλλα μετα πάσης ανδρείας καί ύπομονης τα έπαγόμενα φέρωμεν, μή προς τας θλίψεις άφορώντες, άλλα προς το κέρδος το ήμΐν έντεΰθεν συλλεγόμενον· έμπορία γάρ έστιν αυτη πνευματική. Καί καθάπερ οί τα χρήματα συλλέγειν βουλόμενοι, καί τήν έμπορίαν ταύτην τήν βιωτικήν μετιόντες, ούκ άν έτέρως δυνηθεΐεν αύξησαι τήν οίκείαν περιουσίαν, εί μή πολλούς κινδύνους ύπομένοιεν κατα γην καί κατα θάλασσαν (καί γαρ ληστών έφόδους, καί πειρατών έπιβουλας άνάγκη ύποστηναι), καί όμως πάντα μετα πολλης της προθυμίας καταδέχεσθαι έτοιμάζονται, τη προσδοκία τοΰ κέρδους ούδεμίαν τών λυπηρών αίσθησιν λαμβάνοντες· τον αύτον δή τρόπον καί ήμάς έννοοΰντας τον έντεΰθεν ήμΐν συλλεγόμενον πλοΰτον καί τήν πνευματικήν έμπορίαν, προσήκει χαίρειν καί άγάλλεσθαι, καί μή σκοπεΐν τα βλεπόμενα, άλλα τα μή βλεπόμενα, καθάπερ ο Παΰλος παραινεΐ λέγων· Μή σκοπούντων ήμών τα βλεπόμενα. Τοΰτο γαρ πίστις, όταν μή τοΐς σωματικοΐς οφθαλμοΐς άρκώμεθα μόνον, άλλα τοΐς της διανοίας ομμασι φανταζώμεθα τα μή ορώμενα. Έκεΐνα γαρ μάλιστα τών δια τών σωματικών οφθαλμών ορωμένων άξιοπιστότερα ήμάς ήγεΐσθαι δεΐ. Ούτως ο πατριάρχης εύδοκίμησε, πιστεύσας τη τοΰ Θεοΰ ύποσχέσει, καί άνώτερος της φύσεως γεγονώς καί τών άνθρωπίνων λογισμών· διο Καί έλογίσθη αυτω εις δικαιοσύνην. Εννοησον οτι δικαιοσύνη έστί το πιστεύειν τοΐς παρά του Θεού λεγομένοις.

Όταν γάρ έκεΐνος ύπόσχηταί τι, μή μοι κατά άνθρωπίνην άκολουθίαν άπαίτει τά πράγματα, άλλ' άνώτερος των τοιούτων γινόμενος λογισμών θάρσει τη του ύποσχομένου δυνάμει. Ούτως έκαστος τών δικαίων ευδοκίμησεν, ουτω καί ο θαυμάσιος ούτος Ιωσήφ, τοςούτων μετά τά ονείρατα έν μέσω κωλυμάτων γενομένων, ουκ έταράχθη τον λογισμον, ουκ έθορυβήθη, άλλ' έρρωμένω τω φρονήματι πάντα γενναίως εφερεν, είδώς ώς ουχ οιόν τε διαπεσεΐν τά τω Θεω δόξαντα.

Διο καί μετά δουλείαν, καί μετά δεσμωτήριον καί συκοφαντίαν τοσαύτην, τήν άρχήν έδέχετο πάσης της ΑΙγύπτου. Ταυτα δή πάντα λογιζόμενοι άντέχωμεν γενναίως προς τά έπαγόμενα, ευχαριστουντες ύπερ πάντων τω φιλανθρώπω Θεω, καί τήν παρ' αυτου άναμένοντες άντίληψιν· ής γένοιτο πάντας ήμας έπιτυχεΐν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ίησου Χριστου, μεθ' ού τω Πατρί άμα τω άγίω Πνεύματι δόξα, κράτος, τιμή, νυν καί άεί, καί είς τους αΙώνας τών αΙώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: