21 ΟΜΙΛΙΑ ΞΒ' .Καί είδεν Ιούδας θυγατέρα άνθρώπου Χαναναίου

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν

Τόμος 54

20 ΟΜΙΛΙΑ ΞΒ' .Καί είδεν Ιούδας θυγατέρα άνθρώπου Χαναναίου,ή ονομα Σαύα, και ελαβεν αύτήν, και εισήλθε προς αύτήν, και συλλαβούσα έτεκεν υιον, και έκάλεσε το ονομα αυτού Ήρ.

 α. Ίκανώς ήμας πρώην ή κατά τον Ιωσήφ ιστορία έδίδαξε του φθόνου τήν λύμην, καί όπως το ολέθριον τουτο πάθος τήν τίκτουσαν αύτο ψυχήν πρότερον διαφθείρει. Καί είδετε όπως ύπο τούτου του πάθους συσχεθέντες οι άδελφοί του Ιωσήφ καί της συγγενείας έπελάθοντο, καί θηρίων άγρίων ώμότητα προς τον ούδέν ήδικηκότα έπεδείξαντο, τήν μεν έαυτών κακίαν εκδηλον πεποιηκότες, τον δέ άδελφον ούδέν τοσουτον καταβλάψαντες, όσον έαυτους αισχύνη περιέβαλλον.

Ει γάρ καί βαρβάροις αύτον πεπράκασι, κάκεΐνοι πάλιν άπέδοντο τω του Φαραώ άρχιμαγείρω, άλλ' όμως έπειδή είχε τήν άνωθεν αύτω ροπήν έν απασιν έπαρκουσαν, πάντα κουφα καί ραδια αύτω έφαίνετο.

Καί έβουλόμην μέν καί σήμερον της αύτης ιστορίας αψασθαι, καί έντευθεν ύμΐν ύφαναι τήν διδασκαλίαν·άλλ' έν μέσω έτέρα τις διήγησις παρέγκειται, ήν ούκ αξιον παραδραμεΐν, άλλά καί αύτήν, ως οΐόν τε, διερευνησαμένους, τότε πάλιν έπί τήν κατά τον Ιωσήφ ύπόθεσιν έλθεΐν. Τί ούν έστιν ή έν μέσω κειμένη διήγησις; Ή κατά τον Ιούδαν. Ούτος γάρ θυγατέρα Χαναναίου λαβών γυναίκα τήν Σαύαν, καί έσχηκώς έξ αύτης τρεΐς παΐδας, ελαβε, φησί, τω πρωτοτόκω Ήρ τήν Θάμαρ γυναΐκα. Επειδή δέ πονηρος έφάνη έναντίον Κυρίου, άπέκτεινεν αύτον ο Θεός. Καί έπέτρεψε τω Αύνάν λαβόντι τήν του άδελφου γυναΐκα άναστησαι σπέρμα τω άδελφω. Τουτο γάρ ο νόμος έκέλευεν, άτέκνου άποθανόντος άδελφου τον άδελφον λαβόντα τήν γυναΐκα, άνισταν τω άδελφω σπέρμα.

Άλλά καί τουτον πονηρον φανέντα έθανάτωσεν ο Θεός. Τουτο τον Ιούδαν εις φόβον κατέστησε, τών δύο παίδων τήν άναίρεσιν ουτω ταχεΐαν θεασάμενον· καί βουλόμενος τήν Θάμαρ παραμυθήσασθαι, ύπέσχετο καί τον ετερον υιον δώσειν αύτή, καί ούκ έπλήρου τά έπαγγελθέντα, δεδιώς μή καί αύτος ομοίως τοΐς άδελφοΐς τήν τιμωρίαν δέξηται. Ταύταις ούν ταΐς ύποσχέσεσι τρεφομένη ή Θάμαρ έν τω ο’ίκω του πατρος αύτής, φησίν, έκαθέζετο, άναμένουσα εις εργον έλθεΐν του πενθερου τήν ύπόσχεσιν· καί ορώσα τον Ιούδαν ού βουλόμενον τά έπαγγελθέντα πληρουν, τέως πράως εφερεν, ούκ άνεχομένη τήν προς ετερον συνουσίαν, άλλά στέργουσα τήν χηρείαν, καί καιρον έπιτήδειον άναμένουσα· εσπευδε γάρ έκ του πενθερου τεκνοποιησαι. Και έπειδή είδε τήν πενθεραν τελευτήσασαν, καί τον Ιούδαν εις Θάμνα παραγινόμενον, ώστε κεΐραι τα ποίμνια, κλέψαι βουλομένη τήν συνουσίαν του πενθερου, καί έξ έκείνου έπιθυμουσα τεκνοποιησαι, ού δι' άσέλγειαν, μή γένοιτο, άλλα δια το μή δόξαι άνώνυμός τις είναι· άλλως δε καί οικονομία ήν το γινόμενον, οθεν καί εις εργον έξελθεΐν τα βουλευθέντα αύτή έγένετο. Περιελομένη γαρ, φησί, τα ίματία χηρεύσεως αύτης, καί περιβαλλομένη θέριστρον, καί καλλωπισαμένη, έκάθισε προς ταΐς πύλαις. Είτα ώσπερ άπολογουμένη ύπερ αύτης ή θεία Γραφή φησιν, Είδε γαρ οτι μέγας γέγονε Σηλώμ· αύτος δε ούκ εδωκεν αύτήν αύτω γυναίκα· καί δια τουτο έπί ταύτην ώρμησε τήν άπάτην. Ό μέντοι Ιούδας νομίσας αύτήν πόρνην είναι (κατεκαλύψατο γαρ έκείνη το πρόσωπον, ώστε μή κατάδηλος γενέσθαι), Έξέκλινε προς αύτήν. Ή δε είπε· Τί μοι δώσεις;

Ό δε ύπέσχετο εριφον αιγών άποστέλλειν. Ή δε είπεν· Έαν δως άρραβώνα, εως του άποστειλαί σε. Καί εδωκε τον δακτύλιον, καί τον ορμίσκον, καί τήν ράβδον, καί εισηλθε προς αύτήν, καί έν γαστρί ελαβεν έξ αύτου.

Άλλα μηδείς ταυτα άκούων καταγινωσκέτω της Θάμαρ· ώς γαρ εφθην ειπών, καί οικονομία ύπηρετειτο, καί δια τουτο ούτε αυτη μέμψιν τινα ύπέμεινεν, ούτε ο Ιούδας έγκλήμασιν ύπεύθυνος γέγονε. Καί γαρ έντευθεν οδω προβαίνων εύρήσεις έκ τών παίδων τών τούτω τεχθέντων τον Χριστον κατάγοντα το γένος· άλλως δε καί τα δύο παιδία κατ' αύτον τικτόμενα τών δύο λαών ήν τύπος, καί προαναφώνησις της πολιτείας της Ιουδαϊκής καί της πνευματικής. Άλλα τέως ίδωμεν μετα τήν άναχώρησιν του Ιούδα, οπως χρόνου μικρου παραδραμόντος, καί του πράγματος εις φανερον έλθόντος, ο Ιούδας έαυτω δικάζει, έκείνην άπαλλάττων έγκλημάτων. Έπειδή τοίνυν έπλήρωσεν οπερ έβούλετο ή Θάμαρ, πάλιν άμείψασα το σχημα, φησίν, έκεΐθεν μεν άνεχώρησεν, άπηλθε δε εις τον οίκον αύτης. Ό μέντοι Ιούδας τούτων ούδεν έπιστάμενος, τήν ύπόσχεσιν έπλήρου, καί τον εριφον άπέστειλεν, ινα τον άρραβώνα τον παρ' αύτου δοθέντα άναλάβη· άλλ' ούδαμου της γυναικος εύρεθείσης, έπανηλθεν ο παΐς μηνύων τω Ιούδα, ώς ούδαμου έπιστηναι τή γυναικί δεδύνηται. Ταυτα μαθών ο Ιούδας είπε, φησί, Μήποτε καταγνωσθώμεν, ώς άγνώμονες νομισθέντες· ούδε γαρ ήδει το γεγενημένον. Άλλα τριών μηνών διελθόντων, και του όγκου της γαστρος μηνύοντος τον τόκον, καί ούδενος έτέρου έπισταμένου τήν κλοπήν της συνουσίας, Άπηγγέλη, φησί, τω Ιούδα, οτι έν γαστρί εχει έκ πορνείας. Καί μαθών είπεν· Έξαγάγετε αύτήν καί κατακαυθήτω. Μεγάλη ή άγανάκτησις, άφόρητος ή τιμωρία, έπειδή καί το αμάρτημα μέγα είναι έδόκει. Τί ούν ή Θάμαρ; Έξαποστείλασα απερ άρραβώνος ενεκεν ειλήφει, φησίν· Ούτινος ταυτά έστι, παρ' έκείνου της γαστρος τον όγκον έδεξάμην.

β. Σκόπει πώς σιγώσα άξιοπίστους μάρτυρας έπάγεται φωνήν άφιέντας, καί ικανούς άθωον ταύτην άποδεΐξαι του έγκλήματος. Έπειδή γαρ τριών εδει μαρτύρων περί της τοιαύτης ύποθέσεως έγκαλουμένη, δια τουτο καί αυτη ώσανεί λαμπραν φωνήν άφιέντα ουτω διαπέμπεται τα τρία είδη του άρραβώνος, τον δακτύλιον, τον ορμίσκον, τήν ράβδον, καί οίκοι καθημένη καί σιγώσα τήν νίκην ήρατο. Έπιγνούσ γαρ ο Ιούδας είπε· Δεδικαίωται αυτη, ή έγώ, ού εινεκεν ούκ εδωκα αύτήν Σηλώμ τω υιω μου. Τι έστι, Δεδικαίωται αυτη, ή έγώ; Τουτ' εστιν· Εκείνη μεν άνεύθυνος, έγώ δε έαυτον καταδικάζω, καί μηδενος έλέγχοντος έμαυτον έκκαλύπτω· μάλλον δε άρκουντα ελεγχον εχω, τον άρραβώνα τον παρ' έμου δοθέντα. Είτα άπολογίαν πάλιν ύπερ της αύτης Θάμαρ συντιθείς φησιν· Ού εινεκεν ούκ εδωκα αύτήν Σηλώμ τω υΙω μου. Τάχα δε τουτο γέγονε καί δι' ήν μέλλω έρεΐν αιτίαν. Επειδή γαρ ένόμιζεν ο Ιούδας παρα τήν έκείνης αιτίαν τον θάνατον έπενηνέχθαι τω Ήρ καί τω Αύναν, καί τουτο δεδοικώς, τον Σηλώμ αύτη ού δέδωκε, καί ταυτα ύποσχόμενος, ινα γνω δι' αύτών τών πραγμάτων ώς ούκ έκείνη αΙτία του θανάτου έκείνοις γεγένηται, άλλα δια τήν οικείαν πονηρίαν τας τιμωρίας έδέχοντο (Άπέκτεινε γαρ αύτον, φησίν, ο Θεός· καί πάλιν, Έθανάτωσεν αύτον, περί του δευτέρου), δια τουτο αύτος μίγνυται άγνοών τη οίκεία νύμφη, καί μανθάνει δια τών εργων οτι ούχ ή ταύτης αΙτία, άλλ' ή έκείνων κακία ύπευθύνους αύτούς τη τιμωρία γενέσθαι πεποίηκε, καί έξομολογησάμενος το οικεΐον αμάρτημα κάκείνην της τιμωρίας άπαλλάξας, Ού προσέθετο, φησίν, ετι του γνώναι αύτήν· δεικνύς οτι ούδ' αν το πρότερον αύτη συνεγένετο, ει μή άγνοία τήν μίξιν ειργάσατο.

Είτα έπειδή διηγήσατο ήμΐν ή θεία Γραφή μετά άκριβείας τήν γεγενημένην άπάτην ύπο της Θάμαρ, λοιπον διδάσκει ήμας, καί τίνα έστί τά παρ' αύτης τικτομενα παιδία. Εγένετο γάρ, φησίν, ήνίκα ετικτε, καί τήδε ήν δίδυμα έν τή γαστρί αύτης. Εγένετο δε έν τω τίκτειν αύτήν, ο εις προεξήνεγκε τήν χεΐρα· λαβουσα δε ή μαΐα εδησεν έπί τήν χεΐρα αύτου κοκκινον, λέγουσα· Αύτος έξελεύσεται πρώτος. Όρα μοι ένταυθα μυστήριον καί προαναφώνησιν τών μελλόντων εσεσθαι. Μετά γάρ το δήσαι τήν μαίαν εις τήν χειρα το κοκκινον, ώστε κατάδηλον αύτον γενέσθαι, τότε Επισυνήγαγε τήν χεΐρα, καί έξηλθεν ο άδελφος αύτου. Παρεχώρησε, φησί, τω άδελφω τήν πρόοδον, καί ο τελευταΐος νομιζόμενος πρώτος έξήει, καί ο πρώτος νομιζόμενος μετ' έκεΐνον προήει. Καί είπεν ή μαΐα· Τί διεκόπη διά σε φραγμός; Καί έκάλεσε το όνομα αύτου Φαρές. Διακοπή γάρ έρμηνεύεται το όνομα, καί μερισμος, ώς αν είποι τις. Καί μετά τουτον έξηλθεν ο άδελφος αύτου ο το σημεΐον έπί της χειρος της δεξιας δεξάμενος, καί έκάλεσε το όνομα αύτου Ζαρα, ο έρμηνεύεται ανατολή.

Καί ότι ούχ άπλώς ταυτα γεγένηται, άλλά τύπος ήν τών μελλόντων εσεσθαι, αύτά δηλοΐ τά πράγματα. Ούδε γάρ κατά φύσεως άκολουθίαν ήν το γεγονός. Πώς γάρ ήν δυνατον, μετά το δεθηναι τήν χεΐρα τω κοκκίνω, πάλιν συσταληναι, καί δουναι πάροδον τω μετά ταυτα, ει μή θεία τις ήν δύναμις ή ταυτα προοικονομουσα, καί καθάπερ έν σκιά τινι προδιετυπουτο, ότι έξ άρχής καί έκ προοιμίων ο Ζαρα, όπερ έστίν άνατολή (ούτος γάρ ο τύπος της Εκκλησίασ), ήρξατο προκύπτειν, καί μικρον προελθόντος αύτου καί ύποχωρήσαντος, ή νομική παρατήρησις ή διά του Φαρες μηνυομένη έπεισηλθε. καί χρόνω πολλω κρατουσα, πάλιν του πρότερον ύποχωρήσαντος, του Ζαρα λέγω, προελθόντος, παρεχώρησε πάλιν τή Εκκλησία πασα ή Ιουδαϊκή πολιτεία; Άλλά τάχα νυν άναγκαΐον συντομώτερον πάλιν αύτο καί σαφέστερον είπεΐν. Ήρξαντο, καθάπερ ο Ζαρα τήν χεΐρα προεξήνεγκεν, ο Νώε καί ο Άβραάμ, μαλλον δε προ του Νώε ο ’Άβελ καί ο Ενώχ της προς τον Θεον εύαρεστήσεως πολυν ποιεΐσθαι λόγον. Είτα έπειδή είς πληθος έκταθέντες πολλά φορτία άμαρτημάτων συνελέξαντο, εδει δε μικρας τινος αύτους παραμυθίας άπολαύειν, ώς σκιά τις ο νόμος έδόθη, ούχ ότι άμαρτήματα άναιρών, άλλα ταυτα άποδεικνυς και φανερά αύτοΐς έργαζόμενος, ινα καθάπερ τά άτελη παιδία γάλακτι τρεφόμενα εις άκμήν ήλικίας έλθεΐν δυνηθώσιν. Άλλ' έπειδή ούδε ούτως άπώναντό τι, άλλά, καίτοι ύποδεικνύοντος του νόμου τών άμαρτημάτων το μέγεθος, ούτοι πάλιν τούτοις άνεφύροντο, παραγενόμενος ο κοινος Δεσπότης τήν πνευματικήν ταύτην καί ένάρετον πολιτείαν τω τών άνθρώπων έχαρίσατο γένει, ής τύπον ο Ζαρά έπλήρου. Διά τουτο καί ο εύαγγελιστής μέμνηται καί της Θάμαρ καί τών έξ αύτης τεχθέντων, καί φησιν· Ιούδας δε έγέννησε τον Φαρες καί τον Ζαρά έκ της Θάμαρ. 

γ. Μή τοίνυν άπλώς παρατρέχωμεν τά έν ταΐς θείαις Γραφαΐς κείμενα, μηδε έξεπιπολης τοΐς λεγομένοις προσέχωμεν, άλλ' εις το βάθος έαυτους καθέντες, καί τον έναποκείμενον πλουτον καταμαθόντες, δοξάζωμεν τον ήμέτερον Δεσπότην, τον μετά τοσαύτης σοφίας απαντα οικονομουντα. Ει γάρ μή τον σκοπον καί τήν αιτίαν έκάστου τών γινομένων έξετάζειν βουλοίμεθα, ού μόνον ταύτης κατηγορήσομεν, ώς τω πενθερω αύτης μιγείσης, άλλά καί τον Άβραάμ αιτιασόμεθα, ώς παιδοκτόνον τη γνώμη γεγενημένον, καί τον Φινεες, ώς κατ' αύτον δύο φόνους έργασάμενον. ’Εάν δε έκάστου τήν αιτίαν άκριβώς καταμάθωμεν, κάκείνους μέμψεως άπαλλάξομεν, καί αύτοί πολλήν έκεΐθεν τήν ώφέλειαν καρπωσόμεθα. Άλλά τά μεν κατά τήν ιστορίαν ταύτην, ώς ήμιν οΐόν τε ην, διεξεληλύθαμεν έπί της ύμετέρας άγάπης.

Ει δε μή άπεκάμετε, καί βούλεσθε, καί τών έξης έφαψόμεθα, καί πάλιν έπί τήν κατά τον θαυμαστον Ιωσήφ διήγησιν ηξομεν, ινα μάθητε καί έκ τών σήμερον λεγομένων, όσα ο γενναΐος ούτος άθλητής μετά τά ονείρατα έκεΐνα, τά τήν βασιλείαν αύτω μηνύοντα καί τήν κατά τών άδελφών άρχήν, ύπέμεινε, καί όπως άπο άγώνων άγώνες αύτον διεδέχοντο, καί πειρασμοΐς πειρασμοί συνήπτοντο, καί έπάλληλα ην τά ναυάγια, καί ο κυβερνήτης ού κατεποντίζετο, καί σφοδροτέρου του χειμώνος έπανισταμένου, καθάπερ έπί τών οιάκων καθήμενος, ουτω τήν ναυν ιθυνεν. ’Άξιον δε άκουσαι καί αύτών τών ρημάτων, ινα πάντα μετά άκριβείας μαθεΐν δυνηθώμεν. Ιωσήφ δε, φησί, κατήχθη εις Αίγυπτον, καί έκτήσατο αύτον ο άρχιμάγειρος Φαραώ έκ χειρος Ισμαηλιτών. Ειτα έπειδή καί οΐ παρά τών άδελφών αύτον ώνησάμενοι βάρβαροί τινες και άλλόκοτοι ήσαν το ήθος, και πάλιν αύτοι τω Αιγυπτίω τω άρχιμαγείρω του Φαραώ αύτον άπέδοντο, καί διαφόρους ήμειβε δεσπότας ο έν ταΐς άγκάλαις του πατρος άνατραφείς· ινα μή ξενιζώμεθα πως ηνεγκε τήν μοχθηραν έκείνην δουλείαν νέος ων, και πάσης τοιαυτης σκληραγωγίας άπειρος, και έν οικία μετα πολλής τής πατρικής φιλοστοργίας άνατραφεις, έπήγαγεν ή  Γραφή λέγουσα· Και ήν Κυριος μετα Ιωσήφ, και ήν άνήρ έπιτυγχάνων.

Τί έστι, Και ήν Κυριος μετα Ιωσήφ; Συμπαρήν αύτω, φησιν, ή άνωθεν χάρις, και αύτή αύτω πάντα τα δυσχερή έξευμάριζεν. Αυτη πάντα τα κατ' αύτον φκονόμει· αυτη και τους έμπόρους έκείνους ήμερωτέρους αύτω κατέστησε, και άποδόσθαι τω άρχιμαγείρω κατηνάγκασεν, ινα οδω προβαίνων ουτω κατα μικρον, και δια των πειρασμών τουτων οδευων έπι τον τής βασιλείας θρόνον άνελθεΐν δυνηθή. Άλλα συ, άγαπητε, άκουων οτι υπέμεινε τήν δουλείαν τήν παρα τοΐς έμπόροις, ειτα διεδέξατο ή δουλεία του άρχιμαγείρου, λογίζου, πως ούκ έταράττετο, ούδε διελογίζετο καθ' έαυτον και ήπόρει και έλεγε· Τίς ή τών ονειράτων έκείνων άπάτη ή τοσαυτην τήν περιφάνειάν μοι μηνυουσα; Ιδού γαρ μετα τα ονείρατα έκεΐνα δουλεία, και δουλεία χαλεπή, και δεσπότας άμείβω, άπο τουτου προς έκεΐνον, και άπ' έκείνου προς τουτον, και άναγκάζομαι έθεσιν άλλοκότοις συναναμίγνυσθαι. Άρα μή έγκατελείφθημεν; άρα μή παρώφθημεν παρα τής άνωθεν ροπής; Ούδεν τοιουτον ούκ ειπεν, ούκ ένενόησεν, άλλ' έφερε πάντα πράως και γενναίως. Ήν γαρ Κυριος μετα Ίωσήφ, και ήν άνήρ έπιτυγχάνων Τί έστιν, Επιτυγχάνων. Πάντα αύτω κατευώδου, πανταχου προωδοποίει αύτω ή άνωθεν χάρις, και ουτω φανερα ήν ή έπανθουσα αύτω χάρις, ώς και τω δεσπότη αύτου τω άρχιμαγείρω κατάδηλον τουτο γενέσθαι. Ή,δει γαρ, φησιν, ο κυριος αύτου, οτι Κυριος ήν μετ' αύτου, και πάντα οσα αν ποιή, Κυριος εύοδοι έν ταΐς χερσιν αύτου. Εύρε δε Ίωσήφ χάριν έναντίον του κυρίου αύτου, και κατέστησεν αύτον έπι του ο’ίκου αύτου, και πάντα οσα ήν αύτω έδωκε δια χειρος Ιωσήφ. Ειδες οσον έστιν υπο τής άνωθεν βοηθεΐσθαι δεξιάς; Ίδού γαρ και νέος και ξένος και αιχμάλωτος και δουλος, και πάσαν έγχειρίζεται παρα του δεσπότου τήν οικίαν. Και πάντα δια χειρος αύτου δέδωκε, φησί. Δια τί; Επειδή μετά της άνωθεν συνεργίας καί τον οίκεΐον τρόπον είσηνεγκεν. Ευηρεστει γάρ αυτω, φησίν, αντί του, Μετά πολλης ευνοίας άπαντα διεπράττετο. Είτα βουλόμενος αυτον ο φιλάνθρωπος Θεος έν πλείονι καταστησαι αδεία, ουκ απηλλαξε της δουλείας, ουδέ έν έλευθερία παρεσκεύασεν είναι. Τουτο γάρ αυτω έθος αεί, τους έναρετους άνδρας ουκ απαλλάττειν των κινδύνων, ουδέ έλευθερουν των πειρασμών, αλλ' έν αυτοΐς τοΐς πειρασμοΐς τοσαύτην έπιδείκνυσθαι τήν οίκείαν ροπήν, ώς αυτους τους πειρασμούς ύπόθεσιν αυτοΐς έορτης γίνεσθαι. Διά τουτο καί ο μακάριος Δαυίδ έλεγεν· Έν θλίψει έπλάτυνάς με. Ουχί τήν θλίψιν απηλασας, φησίν, ουδέ ταύτης απαλλάξας έν ανεσει με είναι πεποίηκας, αλλ' οπερ έστί θαυμαστόν καί παράδοξον, έν μεσω τών θλίψεων τυγχάνοντα έν αδεία είναι παρεσκεύασας. Τουτο δή καί ένταυθα ποιεΐ ο φιλάνθρωπος Δεσπότης. Ευλόγησε γάρ τον οίκον του Αίγυπτίου διά τον Ίωσηφ. Καί έμάνθανε λοιπον καί ο βάρβαρος, οτι τών φκειωμενων έστί τω Θεω ο νομιζόμενος οίκετης, Καί έπετρεψε, φησίν, άπαντα οσα ην αυτω διά χειρος Ίωσηφ· καί ουκ ηδει ουδεν, πλήν του άρτου ου ήσθιε. Μονονουχί δεσπότην αυτον κατεστησε πάσης της έαυτου οίκίας. Καί ην ο δουλος, ο αίχμάλωτος ύπο τήν έαυτου χειρα έχων πάντα τά του δεσπότου. Τοσουτόν έστιν αρετη· οπου γάρ έάν αυτη φανη, πάντων περιγίνεται καί κρατεΐ. Ώσπερ γάρ του φωτος ανατείλαντος απελαύνεται το σκότος, ουτω καί νυν της αρετης φανείσης έκποδών πάσα κακία γίνεται.

δ. Αλλά το πονηρον θηρίον ο διάβολος, θεασάμενος του δικαίου τήν ευδοκίμησιν, καί οτι δι' αυτών τών νομιζομενων λυπηρών περιφανεστερος έγίνετο, τρίζων τους οδόντας καί μεμηνώς, καί ουδέ φερων οραν τον δίκαιον ουτω καθ' έκάστην ήμεραν λαμπρότερον γινόμενον, βόθρον αυτω ανορύττει βαθυν, καί κρημνον, ώς ένόμιζε, μεγιστον αυτω τίκτοντα τον Ολεθρον, καί χειμώνα κατασκευάζει, σφοδρον αυτω το ναυάγιον έργάσασθαι δυνάμενον· αλλ' έμάνθανεν ουκ είς μακράν, οτι προς κεντρα λακτίζει, καί κατά της οίκείας κεφαλής άπαντα διαπράττεται. Καί ην Ίωσήφ, φησί, καλος τω ειδει, καί ώραΐος τη οψει.

Τίνος ενεκεν ήμΐν τήν ευμορφίαν του σώματος διηγεΐται; 'Ίνα μάθωμεν οτι ου μόνον τη κατά ψυχήν ευμορφία ην καλος, αλλά καί τω σωματι. Εν αυτω γαρ τω ανθει της ήλικίας νέος ήν, και Καλός τω ειδει, καί ώραΐος τη οψει. Ταΰτα δε προλαβοΰσα διηγείται περί αύτοΰ ή θεία Γ ραφή, ινα διδάξη ήμας ώς άλοΰσα τω κάλλει τοΰ νεανίσκου ή Αίγυπτία προς τήν παράνομον έκείνην μίξιν αύτον έκάλει. Καί έγένετο, φησί, μετα ταΰτα. Τί έστι, Μετα ταΰτα;

Μετα το πάσης της οίκίας τήν έξουσίαν αύτον έμπιστευθήναι, καί μετα το έν τοσαύτη είναι τιμη άξιωθήναι παρα τοΰ δεσπότου, Έπέβαλεν ή γυνή τοΰ κυρίου αύτοΰ τους οφθαλμούς αύτής έπί τον Ιωσήφ. Όρα τήν άναίδειαν τής άκολάστου γυναικός. Ούχ ότι δέσποινα είναι ένομίζετο έν διανοία ελαβεν, ούχ ότι οίκέτης ήν έκεΐνος, άλλ' ύπο τής εύμορφίας άλοΰσα, καί τον έμπρησμον τον σατανικον δεξαμένη, έπιπηδαν έπεχείρει λοιπον τω νεανίσκω, καί τον πονηρον τοΰτον λογισμον έν τη διανοία συνέχουσα, καιρον έπεζήτει καί έρημίαν τήν δυναμένην αύτη συμπραξαι προς τήν παράνομον ταύτην έπιχείρησιν.

Ό δε, φησίν, ούκ ήθελεν ούκ έπείθετο, ούδε κατεδέχετο τα παρ' έκείνης ρήματα. Ή,δει γαρ πολυν αύτω φέροντα τον Ολεθρον· καί ού μόνον τα καθ' έαυτον έσκόπει, άλλα σπουδήν έποιεΐτο κάκείνην, καθ' όσον οΐόν τε ήν, άπαλλάξαι τής μανίας καί τής άτόπου ταύτης έπιθυμίας. Καί συμβουλήν αύτη είσάγει Ικανήν αύτήν καταιδέσαι, καί ποιήσαι το συμφέρον έπιγνώναι. Είπε γαρ, φησί, τη γυναικί τοΰ κυρίου αύτοΰ (ή δέσποινα παρα τοΰ δούλου συμβουλήν δέχεται)· Εί ο κύριός μου ού γινώσκει δι' έμε ούδεν τών έν τω οικω αύτοΰ, άλλα πάντα όσα έστίν αύτω, δέδωκεν είς τας χεΐράς μου. Ώ εύγνωμοσύνης άνδρός. Όρα πώς άπαριθμεΐται τοΰ δεσπότου τας εύεργεσίας, ινα δείξη όση τή άγνωμοσύνη έκείνη κέχρηται προς τον ομόζυγον. Εί γαρ έγώ, φησίν, ο οίκέτης, ο ξένος, ο αίχμάλωτος, τοσαύτης άπήλαυσα παρ' αύτοΰ άδείας, ώς απαντα ύπο τήν χεΐρα είναι τήν έμήν, καί ούδέν έστιν ο ύπεξαιρεΐται τής χειρός μου, πλήν σοΰ, άλλα πασι μεν αύτος έπίκειμαι, μόνη  δε σοί ύποτέταγμαι, καί εξω τυγχάνεις τής έμής έξουσίας. Είτα ινα καιρίαν δω τήν πληγήν, καί ύπομνήση τής εύνοίας τοΰ άνδρος, καί πείση αύτήν μή άγνώμονα περί τον σύνοικον γενέσθαι, φησί· Καί συ δια τοΰτο εξω τής έξουσίας τής έμής τυγχάνεις, Δια το σε γυναΐκα αύτοΰ είναι. Εί τοίνυν γυνή αύτοΰ τυγχάνεις, πώς ούν ποιήσω το ρήμα το πονηρον τοΰτο, καί άμαρτήσομαι έναντίον τοΰ Θεοΰ; Έπειδη γαρ εκείνη την ερημιάν εζητει, και καιρόν ανέμενε, λαθεΐν σπουδάζουσα τον ανδρα, καί τους οικέτας τους επί της οικίας απαντας, φησίν ούτος·

Πως δυνησομαι ποιησαι το πονηρον τούτο, καί άμαρτησομαι εναντίον του Θεού; Τί γαρ νομίζεις;

Καν πάντας λαθεΐν δυνηθωμεν, τον ακοίμητον οφθαλμόν ού δυνάμεθα λαθεΐν. Έκεΐνον μόνον δεδοικέναι εΐ , και αγωνιαν και τρέμειν, ώστε μη υπο τοις εκείνου οφθαλμοΐς παράνομόν τι διαπράξασθαι. Καί ινα μάθωμεν την υπερβάλλουσαν του δικαίου αρετην, και οτι ούχ απαξ ούδε δις, αλλα και πολλάκις τον αγωνα τουτον υπέμεινε, και της λέξεως ταύτης ήνέσχετο, και συμβουλεύων ούκ επαύσατο, φησιν ή Γραφη· Ήνίκα δε ελάλει ήμέραν εξ ήμέρας, και ούχ υπηκουσεν αύτης· επιτηρησασα τα επι της οικίας διαπραττόμενα, επιπηδα τω νεανίσκω, καθάπερ θηρίον θηγον τους οδόντας, και επισπασαμένη των ιματίων κατεΐχε. Μη άπλως τουτο παραδράμωμεν, αλλ' εννοησωμεν οσον υπέμεινε τον αγωνα ο δίκαιος εκεΐνος. Ού γαρ ουτω θαυμαστον ήν, ώς εμοιγε δοκεΐ, εν μέση τη Βαβυλωνία καμίνω τους τρεΐς παΐδας όντας αβλαβεΐς διαμεΐναι, και μηδεν υπο του πυρος παθεΐν, ώς θαυμαστον εγένετο και παράδοξον τον θαυμαστον τουτον νεανισκον κατασχεθέντα των ιματιων υπο της μιαρας ταύτης και ακολάστου μη ενδουναι, αλλα και τα ιμάτια αφέντα εν ταΐς εκείνης χερσιν ουτως αποπηδησαι. Ωσπερ γαρ οι τρεΐς παΐδες εκεΐνοι δια την οικεΐαν αρετην της ανωθεν απολαύσαντες ροπης, του πυρος κρείττους ωφθησαν ουτω και ούτος, επειδη τα παρ' εαυτου εισέφερε, και της σωφροσύνης τους αγωνας μετα πολλου του τόνου επεδείκνυτο, πολλης και της ανωθεν συμμαχίας απηλαυσε, της του Θεου δεξιας συμπραττούσης αύτω τοσουτον άθλον νικησαι, και εξω των δικτύων της ασελγους εκείνης καταστηναι. Και ήν ιδεΐν λοιπον τότε τον θαυμάσιον τουτον γυμνον μεν εξιόντα ιματιων, ενδεδυμένον δε της σωφροσύνης το ενδυμα, και καθάπερ από τινος πυρας και καμίνου αβλαβη διαφυγεΐν, και ού μόνον ού κατακαυθέντα, αλλα και λαμπρότερον και φαιδρότερον γεγενημένον. 

ε. Άλλ' ορα μετα τοσαύτην νίκην, μετα τοσαύτην ανδρείαν, υπερ ων εχρην αύτον στεφανωθηναι, υπερ ων εχρην αύτον ανακηρυχθηναι, πάλιν ώσανει υπεύθυνον τα μυρία υπομένοντα δεινά. Ή γαρ Αιγυπτια εκεινη ού φέρουσα λοιπον την αισχύνην και το όνειδος, ή περιέβαλλεν έαυτήν άδυνάτοις έπιχειρήσασα, πρότερον μεν τους έπί της οικίας συγκαλεσαμένη κατηγορεί του νεανίσκου, καί τα παρ' αύτης μανικως προταθέντα, ώς παρ' έκείνου ειρημένα φήσασα, ούτως άπαταν απαντας έπεχείρει. Τοιουτον γαρ έθος τη κακία, άεί προς τήν άρετήν άγωνιζομένην τα έαυτης έλαττωματα έκεινη έπιχειρείν προςτρίβεσθαι· ο δή καί αυτη τότε έποίει, τον νεανίσκον ώς άκόλαστον διαβάλλουσα καί έαυτη προσωπείον σωφροσύνης περιθείσα, καί λέγουσα δια τουτο κάκείνον τα ιμάτια καταλελοιπέναι, καί ταύτην ταυτα κατεσχηκέναι. Καί ο φιλάνθρωπος Θεος έμακροθύμει καί ηνείχετο, ινα δια πάντων τον έαυτου οικέτην λαμπρότερον άποφήνη. Ταυτα γαρ απαντα έλθόντι τω άνδρί μετα πολλης της κακουργίας ειπουσα καί κατηγορήσασα του νεανίσκου ελεγεν· Εισήλθε πρός με ο παίς ο Εβραίος, ον εισήγαγες προς ήμας, έμπαίξαί μοι. Άθλία καί ταλαίπωρε. Ούκ αύτος εισήγαγεν ώστε έμπαίξαί σοι, άλλ' ο διάβολός σε ειςήγαγεν, ώστε μή μόνον μοιχαλίδα γενέσθαι, άλλα, το ήκον εις σε, καί φόνον έργάσασθαι. Καί έδείκνυ λοιπον εις άπόδειξιν των παρ' αύτης λεγομένων τα ιμάτια του νεανίσκου.

Έννόει μοι ένταυθα του κοινου πάντων άνθρωπων Δεσπότου τήν φιλανθρωπίαν. Ώσπερ γαρ των άδελφων αύτον έξείλετο βουλομένων αύτον άνελείν, καί παρεσκεύασε πρότερον μεν κατα τήν συμβουλήν του βουβήν εις τον λάκκον έμβληθηναι, καί μετα ταυτα πάλιν κατα τήν συμβουλήν του Ιούδα τοίς έμπόροις διαπραθηναι, ινα των ονειράτων ή εκβασις εις εργον έλθουσα πείση τον δίκαιον, ώς ού μάτην ούδε εικη έκεινα αύτω προεμηνύετο· ουτω καί νυν ή άνωθεν χείρ ήν ή τον βάρβαρον έκείνον κατέχουσα, καί μή συγχωρήσασα εύθέως έπί τήν σφαγήν ορμησαι του νεανίσκου. Τί γαρ ήν το κωλύον, μαθόντα ώς εις αύτήν τήν εύνήν άδικησαι αύτον έπεχείρησε, μή τουτο ποιησαι; Άλλ' ο εύμήχανος Θεος τοσαύτην παρεσκεύασεν αύτον έπιδείξασθαι τήν πραότητα, Ινα έμβληθείς τω δεσμωτηρίω, καί πάλιν έκεί τήν οικείαν έπιδειξάμενος άρετήν, ουτως έπί τήν άρχήν της βασιλείας παραγένηται. Έθυμωθη γαρ, φησίν, ο κύριος αύτου, καί ένέβαλεν αύτον εις το οχύρωμα, όπου οι δεσμωται του βασιλέως κατέχονται. Ει μεν γαρ μή έπίστευσε, ούκ έχρην αύτον έμβαλείν έν τω δεσμωτηρίω· ει δε έπίστευσε πάλιν άληθες είναι το παρά της Αίγυπτίας λεγόμενον, ούδε ουτω δεσμωτηρίου άξιος ήν, άλλά άποτμηθηναι καί δίκην δούναι τήν έσχάτην. Άλλ' όταν ή άνωθεν δεξιά τήν έαυτης πρόνοιαν έπιδείκνυται, πάντα εύκολα καί ραδια γίνεται, καί οι άγριοι ήμερώτεροι καθίστανται. Τότε δε καί ή άνωθεν ροπή μετά δαψιλείας ήμΐν παραγίνεται, όταν πολλήν καί ήμεΐς τήν άρετήν έπιδειξώμεθα. Επειδή γάρ μεγάλως ούτος ήγωνίσατο, διά τούτο καί μεγάλων άπολαύει των άμοιβων. Καί μετά τήν τοςαύτην άνδρείαν άπήγετο είς το δεσμωτήριον, καί σιγή πάντα υπεμενεν. Ιστε γάρ όπως οι μηδεν έαυτοΐς συνειδότες πονηρον, έπειδάν ώς υπεύθυνοι καταδικάζωνται, πόση κεχρηνται πολλάκις τη παρρησία καί τη έλευθεροστομία, κατεξανιστάμενοι καί μεγαλοφρονουντες κατά των τήν δίκην αύτοΐς άνευθύνοις ούσιν έπαγόντων. Άλλ' ούτος ούχ ουτως, άλλά καί σιγά, καί πάντα πράως δεχεται, καί άνεμενε μετά πολλης της υπομονής τήν του Θεου ροπήν. Όρα γάρ πως καί έν τω δεσμωτηρίω ων πάλιν τήν άρχήν απασαν αύτος έδεχετο παρά του δεσμοφύλακος· είκότως· Ήν γάρ, φησί, Κύριος μετά Ιωσήφ, καί κατεχεεν αύτου έλεος. Τί έστι το, Κατεχεεν αύτου έλεος; Προς οίκτον έπεκαμψε τον άρχιδεσμοφύλακα, καί πολλήν περί αύτον τήν εύνοιαν έπιδείξασθαι παρεσκεύασεν· Έδωκε γάρ αύτω χάριν έναντίον αύτου. Άληθως ούδεν μακαριστότερον του της άνωθεν εύνοίας άπολαύοντος. Έδωκε γάρ, φησίν, ο άρχιδεσμοφύλαξ το δεσμωτήριον διά χειρος τω Ιωσήφ. Όρα πως υπεξίσταται ο δεσμοφύλαξ, καί παραχωρεί, καί αύτω τήν αύθεντίαν έπιτρεπει, καί πάντας τους έν τω δεσμωτηρίω υπο τήν έκείνου έξουσίαν είναι έκελευσε. Καί ούκ ήν ο άρχιδεσμοφύλαξ γινώσκων ούδεν· πάντα γάρ ήν διά χειρος Ίωσήφ, διά το τον Κύριον μετ' αύτου είναι, και όσα αύτος έποίει, Κύριος εύώδου έν ταις χερσίν αύτου. Σκόπει πως συμπαρην αύτω διηνεκως ή χάρις ή άνωθεν, καί πάντα απερ έπραττε χάριτος ήν πεπληρωμενα.

Τουτο τοίνυν καί ήμεΐς σπουδάσωμεν, ίνα μεθ' έαυτων έχωμεν άεί τον Κύριον, καί ίνα τά παρ' ήμων γινόμενα υπ' έκείνου κατευοδωται. Ό γάρ ταύτης άξιωθείς της ροπης, καν μεσοις τοΐς δεινοΐς ων τυγχάνη, καταγελάσεται πάντων, καί ούδεν αύτά ήγήσεται, του Δεσπότου των όλων, του πάντα ποιουντος καί μετασκευάζοντος, κατευοδουντος αύτω απαντα  και τα δυσχερή ράδια άπεργαζομένου. Πως δε δυνησόμεθα μεθ' έαυτών εχειν τον Κύριον, καί ύπ' αύτου κατευοδουσθαι έν απασιν; Έαν νήφοντες ώμεν καί έγρηγορότες, καί μιμησώμεθα του νέου τούτου τήν σωφροσύνην, καί τήν άλλην άρετήν, καί το φρόνημα το γενναιον, καί ίδωμεν οτι ουτω χρή μετα άκριβείας απαντα διαπράττεσθαι, ώς μηδέποτε ύπο του Δεσπότου καταγνωσθηναι, άλλ' οτι ούχ οΐόν τέ τινα λαθειν έκεινον τον άκοίμητον οφθαλμον ειδέναι, άλλ' άνάγκη πάντως τον άμαρτόντα ταις τιμωρίαις ύπεύθυνον γενέσθαι. Καί μή προτιμότερον ήγώμεθα τον τών άνθρώπων φόβον της του Θεου άγανακτήσεως, άλλα μνημονεύωμεν δια παντος τών ρημάτων του Ιωσήφ λέγοντος· Πώς ποιήσω το ρημα το πονηρον τουτο, καί άμαρτήσομαι έναντίον του Θεου;

Όταν τις ούν λογισμος ήμάς διαταράττη, τουτο έν τη διανοία στρέφωμεν το ρημα, καί παραχρημα φυγαδεύεται πάσα άτοπος έπιθυμία. Είτε ούν σωμάτων έπιθυμία τις άλω, είτε χρημάτων ερωτι, είτε άλλη τινί άτόπω ήδονη, εύθέως τουτο λογιζέσθω, οτι έκεινος ήμιν έστιν ο δικάζων, ον ούχ οιόν τε λαθειν ούδε τα έν τη διανοία βουλευόμενα· καί πάντως διαφευξόμεθα καί τας του διαβόλου μηχανας, καί άπολαύσομεν πολλης της άνωθεν συμμαχίας· ής γένοιτο πάντας ήμάς έπιτυχειν, χάριτι καί φιλανθρωπία του Κυρίου ήμών Ίησου Χριστου, μεθ' ού τω Πατρί, αμα τω άγίω Πνεύματι, δόξα, κράτος, τιμή, νυν καί άεί, καί εις τους αιώνας τών αιώνων. Αμήν.

Πρώτη αποκλειστική εισαγωγή και δημοσίευση στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο 

Ιωάννης Χρυσόστομος Ομιλίαι είς τήν Γένεσιν  Τόμος 54

Η ηλεκτρονική επεξεργασία, επιμέλεια και  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β

Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο

©ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: