12. Ο φόβος τού θανάτου

12 Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Ποιοι φοβούνται τον θάνατον;

Αναμφιβόλως ό θάνατος είναι γεγονός, τό όποίον συγκλονίζει κάθε άνθρωπίνην ϋπαρξιν. Τής προξενεί φόβον καί δέος. Οί ψυχικές αύτές καταστάσεις μάς έκληροδοτήθησαν άπό τούς πρωτοπλάστους, oi όποϊοι παρέβησαν τήν έντολήν τού Θεού. Δι αυτό άνέκαθεν ή κοσμική φιλοσοφία προσεπάθησε νά καθησυχάση τόν φόβον τούτον ιού άνθρώπου καί νά προετοιμάσω τόν άνθρωπον διά τήν ώραν τού θανάτου. Άλλ' έλάχιστα πράγματα κατώρθωσεν. Εις ώρισμένες μάλιστα περιπτώσεις όσα εϊπεν άποτελοϋν συγκεκαλυμμένην άπόδειξιν τού πανικού, άπό τόν όποιον κατέχεται ένώπιον τού θανάτου ό χωρίς Χριστόν άνθρωπος.

Υπήρξαν φιλόσοφοι, οί όποιοι διά νά κατανικήσουν τόν φόβον ιού θανάτου έρριψαν τό σύνθημα «φάγωμεν καί πι'ωμεν, αΰριον γάρ  (αποθνήσκομεν» (Α' Κορ. ιε' 32). Τό σύνθημα τούτο ειρωνεύεται τήν ι'λπίδα περί μελλούσης ζωής καί τήν πέραν τού τάφου κρίσιν καί άνταπόδοσιν. Άλλ’ είναι φανερόν, ότι ή ’Επικούρειος αύτή στάσις έναντι τού θανάτου δέν καθησυχάζει καθόλου τήν άνησυχίαν, πού ιιροκαλεΐ ό θάνατος. Ή Ολιστική σκέψις «άς ζήσω, άς γλεντήσω σήμερον τήν ζωήν μου, διότι αΰριον άποθνήσκω», δέν είναι τίποτε άλλο παρά μία άπεγνωσμένη προσπάθεια συγκαλύψεως του τεραστίου κενού καί τού μεγάλου φόβου τής ψυχής ένώπιον τού θανάτου. Όσοι αντιμετωπίζουν τήν ζωήν καί τον θάνατον κατ' αυτόν τόν τρόπον, άποδεικνύουν οτι μέ οσα λέγουν τρομοκρατούνται περισσότερον από πολλούς άλλους.. Τό «φάγωμεν καί πίωμεν, αΰριον γάρ άποθνήσκομεν» δέν είναι φωνή θριάμβου είναι κραυγή πανικού καί τρόμου. Διότι είναι φυσικόν οι άνθρωποι, οϊ όποϊοι περιορίζουν τήν ζωήν των μόνον είς τό βιολογικόν έπίπεδον, κυριολεκτικώς νά διαλύωνται έμπρός εις τόν θάνατον. Όταν ίδουν τόν θάνατον νά άρπάζη κάποιον, μία μόνον σκέψις τούς άναστατώνει ή σκέψις, ή όποια έκφράζεται μέ τό άγωνιώδες έρώτημα: «Καί τώρα τίνος άραγε είναι ή σειρά;»...

Οι θεοφόροι Πατέρες έμελέτησαν καί τήν πλευράν αύτήν τού θέματός μας. Καί μέ τήν «άνωθεν κατερχομένην σοφίαν» των (Ίακ. γ' 15) μάς διαφωτίζουν καί περί αύτοΰ. Διατί λοιπόν ό τόσος φόβος διά τόν θάνατον; Δύναται νά ύπερνικηθή ό φόβος αύτός;

α) Είναι άληθές οτι συχνά ό φόβος τού θανάτου καλλιεργείται άπό τόν μισάνθρωπον διάβολον. Ό φθονερός έχθρός μας χρησιμοποιεί καί τόν τρόμον τού θανάτου, διά νά μάς πανικοβάλη. Διά νά κλονίση τήν έμπιστοσύνην μας είς τήν άγαθότητα, τήν άγάπην καί τό έλεος τού φιλανθρώπου Θεού καί έτσι νά έπιτύχη τό καταχθόνιον έργον του: Δηλαδή νά άποδιοργανώση καί τελικώς νά ύποδουλώση τήν ψυχήν μας.

β) Συνήθως ομως ό φόβος τού θανάτου είναι άποτέλεσμα τής άπομακρύνσεώς μας άπό τις άλήθειες τής πίστεως. Ή ύλιστική ζωή, ή άποστασία καί γενικώς ή άμαρτία δημιουργούν όξεϊς καί έπιμόνους έλέγχους συνειδήσεως, οί όποιοι, έκτός των άλλων, άποδυναμώ νουν τήν ψυχήν, μέχρι σημείου ώστε νά βλέπη τόν θάνατον ώς μίαν ώραν φρικτήν καί δεινήν, βαρεΐαν καί πολύφοβον. Φοβούμεθα, λέγει ό θείος Χρυσόστομος, τόν θάνατον, διότι «ού ζώμεν μετά άκριβείας, ούκ εχομεν συνειδός άγαθόν». Έάν ύπήρχεν ή προσεκτική τήρησις τού θείου θελήματος έάν ή συνείδησις δέν μάς ήλεγχε διά τις πράξεις, οί όποιες παροργίζουν τόν Θεόν, ούτε ό θάνατος θά μάς έφόβιζεν ούτε ή άπώλεια χρημάτων ούτε άλλο τι παρόμοιον κακόν .

Ό όσιος Ισαάκ ό Σύρος παρατηρεί ότι ό «άνθρωπος οσον έστίν έν άμελεία!έκ τής ώρας τοΰ θανάτου φοβείται»· έν δσω εύρίσκεται είς άμέλειαν, φοβείται τήν ώραν τοΰ θανάτου. «Ότε Γσταται έν τή γνώσει καί τή πολιτεία τοΰ σώματος», δηλαδή έν δσω εύρίσκεται είς τήν κοσμικήν γνώσιν καί ζή σαρκικήν ζωήν, «έκ τοΰ θανάτου πτοεϊται», τρομάζει τόν θάνατον . Ό άμελής καί σαρκικός άνθρωπος φοβείται τόν θάνατον, όπως τό άλογον ζώον τήν σφαγήν. 'Ενώ έκεΐνος, ό όποίος πολιτεύεται κατά τρόπον θεοφιλή, δέν έχει νά φοβηθή τήν μέλλουσαν κρίσιν, έπομένως ούτε καί τόν θάνατον. Καί ό θεοφόρος Πατήρ, ό άγιος 'Ιωάννης τής Κλίμακος, μάς διδάσκει: Ή δειλία, πού δοκιμάζει ό άνθρωπος έμπρός εις τόν θάνατον, είναι φυσικόν Ιδίωμά του, τό όποιον όφείλεται είς τήν παρακοήν τοϋ Άδάμ. Ό τρόμος ομως τοϋ θανάτου φανερώνει ότι είς τόν άνθρωπον αύτόν ύπάρχουν άκόμη άμαρτίες, διά τις όποιες δέν έχει έξομολογηθή καί έπομένως δέν έλαβεν άφεσιν ούτε έδειξε μετάνοιαν 
  .

γ) "Αλλη αιτία φόβου τοϋ θανάτου είναι ό ύπερτονισμός τής άξίας τής παρούσης ζωής. Ή παρούσα ζωή είναι δωρεά τοϋ Θεοϋ. Διά τούτο καί ή άγάπη πρός αυτήν είναι έμφυτος εις τόν άνθρωπον. Δι αύτό καί έπαναστατοΰμεν έναντίον πάσης φθοράς καί έναντίον παντός πράγματος ή καταστάσεως, πού όνομάζεται θάνατος. 'Αλλά μετά τήν πτώσιν είς τόν Παράδεισον ύπερέβημεν τό μέτρον καί δίδομεν είς τήν παρούσαν ζωήν άξίαν μεγαλυτέραν έκείνης, ή όποια τής άρμόζει. Ό Μ. 'Αθανάσιος παρατηρεί ότι μέ τήν άμαρτίαν τών πρωτοπλάστων έπάθαμεν καί τοϋτο: Άφοΰ είσώρμησε καί έκυρίευσε τήν ψυχήν μας πλήθος κακών έπιθυμιών, άρχίσαμεν νά εύχαριστούμεθα μέ αύτές τόσον πολύ, ώστε φοβούμεθα μήπως τις χάσωμεν! “Ενεκα τούτου προσετέθησαν είς τήν ψυχήν «καί δειλίαι, καί φόβοι, καί ήδοναί» καί έπίγειον φρόνημα. Ή ψυχή άγαπά τις μάταιες άπολαύσεις τής παρούσης ζωής, ώστε έπιθυμεΐ μέ δύναμιν αύτό, τό όποιον τήν ιιίχμαλωτίζει καί τήν καταστρέφει. Όλα δέ αύτά έχουν ώς άποτέλεσμα νά φοβήται ή ψυχή «τόν θάνατον καί τόν χωρισμόν τοΰ σώματος».

Είς τόν άμαρτωλόν πού έχει βίον μολυσμένον, λέγει ό όσιος Ισαάκ ό Σύρος, «ή πρόσκαιρος ζωή ποθεινή αύτώ έστι», τού είναι έπιθυμητή. Δι αύτό συμβουλεύει τόν σαρκικόν άνθρωπον: Όλα τά άγαθά καί τά κακά τοΰ παρόντος κόσμου νά τά θεωρής ώς σκιάν καί άνειρον. Μή φοβήσαι ότι άπό αύτά θά σέ έλευθερώση μόνον ό θάνατος. Συχνά άλα αύτά σέ έγκαταλείπουν προτού σέ συναντήση ό θάνατος. Καί προσθέτει: Ό φόβος τοΰ θανάτου κυριεύει καί κατακρίνει τόν άνθρωπον, πού έχει ένοχον συνείδησιν όποίος όμως έχει «άγαθήν μαρτυρίαν έν έαυτώ», όποιος έχει ώς καλήν μαρτυρίαν τόν έπαινον τής άγαθης συνειδήσεώς του, αύτός άγαπά καί έπιθυμεϊ τόν θάνατον ώς ζωήν . Δι' αύτό και ό άπόστολος Παύλος έλεγε: Μέ τραβούν καί μέ κρατούν τόσον ή έπιθυμία τής ζωής, όσον καί τού θανάτου. Υπερισχύει όμως ή έπιθυμία μου νά φύγω άπό τήν ζωήν αύτήν καί νά είμαι μαζί μέ τόν Χριστόν, διότι αύτό είναι άσυγκρίτως καλύτερον δι' έμέ (Φιλιπ. α' 23).

δ) Αλλη αιτία, διά τήν όποιαν ό άνθρωπος τρομοκρατείται άπό τόν θάνατον, είναι ότι δέν φοβούμεθα τήν μέλλουσαν τιμωρίαν των άμαρτωλών. Τό πάγχρυσον στόμα τού Λόγου έκήρυττεν άπό τόν άμβωνα τής ‘Αντιόχειας:

«Ού φοβούμεθα γέενναν, διά τούτο φοβούμεθα θάνατον   ούκ ΐσμεν τής έκεΐ κολάσεως τό άφόρητον, διά τούτο τελευτήν άντί άμαρτίας δεδοίκαμεν». Δηλαδή · δέν φοβούμεθα τήν γέενναν τής αιωνίου κολάσεως καί δι’ αύτό, άντί νά φοβούμεθα τήν άμαρτίαν, τό άφόρητον τούτο κακόν, φοβούμεθα τόν θάνατον. Δέν γνωρίζομεν πόσον άνυ πόφορος είναι έκείνη ή κόλασις καί διά τούτο, άντί τής άμαρτίας, φοβούμεθα τόν θάνατον. Καί συνεχίζει: ’Εάν κατείχε τήν ψυχήν μας ό φόβος τής άμαρτίας, ό φόβος τού θανάτου δέν θά εΰρισκε είσοδον εις τήν καρδίαν μας· «εί τό τής μελλούσης κολάσεως δέος έμενεν έπί τής ψυχής, πάντα ανθρώπινον άπέκρυψε φόβον» (θά έξηφάνιζε κάθε άνθρώπινον φόβον). Συνεπώς, έάν κανείς ένθυμήται συνεχώς τήν γέενναν, θά περιφρονή κάθε είδος θανάτου. Ή περιφρόνησις δέ αύτή θά τόν άπαλλάξη καί άπό τήν παρούσαν άγωνίαν καί άπό τήν αίωνίαν κόλασιν. Διότι δποιος φοβείται τήν γέενναν, σωφρονίζεται μέ αύτόν τόν συνεχή φόβον . Έάν ό άνθρωπος συμπερφέρεται ώς πρός τό ζήτημα τούτο διαφορετικά, τότε παιδιαρίζει εις τό μυαλό (Α' Κορινθ. ιδ 20). Διότι τά μικρά παιδιά, ένώ φοβούνται τήν ψεύτικην μάσκαν, δέν φοβούνται τήν φωτιάν! Διά τούτο, οταν ΐδουν άναμμένον λυχνάρι, άπλώνουν τό χέρι των διά νά πιάσουν τήν φλόγα. "Ωστε τό παιδί  τό μεν εύκαταφρόνητον προσωπεϊον (μάσκαν) φρίττει, τό δέ αληθώς ού δέδοικε φοβερόν πύρ». ’Αντί λοιπόν νά γινώμεθα «παιδία ταϊς φρεσίν», άς γινώμεθα άθώοι καί άπονήρευτοι ώς πρός τήν κακίαν οπως τά νήπια, όπότε δέν θά φοβούμεθα τόν θάνατον .

ε) Φοβούμεθα τόν θάνατον, διότι δέν έκυρίευσεν τήν καρδίαν μας ή σφοδρά αγάπη τής μυριοποθήτου καί παμποθήτου βασιλείας τών ουρανών.

«Ούκ έτρωσεν ημάς βασιλείας φως, ουδέ άνήψεν ήμάς ό τών μελλόντων πόθος»· άλλως θά έπερκρρονούσαμεν τά πράγματα του παρόντος κόσμου, οπως ό μακάριος Παύλος, ό όποίος έθεωροϋσε τά «πάντα σκύβαλα» καί άξια πάσης περκρρονήσεως, προκειμένου νά κερδήση τόν Χριστόν (Φιλιπ. γ' 8). Διά τούτο καί έλεγεν ό ιερός Χρυσόστομος· «δός μοι κατά Παύλον γενέσθαι καί ουδέποτε φοβηθήσομαι θάνατον» φέρε νά ζήσω οπως έζοϋσεν ό άπόστολος Παύλος καί ούδέποτε θά φοβηθώ τόν θάνατον. Ένας άπό τούς άσκητικούς Πατέρας, ό οσιος Θεόγνωστος, ό όποίος διά τήν καθαρότητα τού βίου είχε ένοικον τήν χάριν τού Άγιου Πνεύματος, γράφει πολύ ωραία: «Εί φοβή θάνατον, οΰπω άνεκράθης διά τής άγάπης Χριστώ»· έάν φοβήσαι τόν θάνατον, σημαίνει οτι δέν έχεις άκόμη ένωθή στενώς μέ τόν Χριστόν διά τής άγάπης. Διότι έάν είχες ένωθή μέ τόν Χριστόν, θά έτρεχες νά μεταβής όπουδήποτε καί άν ήταν αύτός, τόν όποιον άγαποΰσες, χωρίς νά ύπολογίζης καθόλου πλέον τήν έπίγειον ζωήν σου   .

στ) Ακόμη φοβούμεθα τόν θάνατον, διότι στεκόμεθα είς τήν έξωτερικήν μόνον όψιν τών πραγμάτων καί δέν έμβαθύνομεν, διά νά ίδωμεν τί είναι ούσιαστικώς ό θάνατος. Καί τί είναι ό θάνατος, τά είπαμεν ήδη διά μακρών. Έδώ σημειώνομεν μόνον ένα λόγον τοϋ Ιεροϋ Χρυσοστόμου, ό όποίος λέγει οτι θάνατος δέν είναι τίποτε άλλο παρά τά νά... βγάλης τά φόρεμά σου! Διότι ή ψυχή φορεϊ τό σώμα ώς φόρεμα. Αύτό ομως τό ένδυμα τό βγάζομεν προσωρινώς μέ τόν θάνατον, διά νά τό φορέσωμεν πάλιν λαμπρότερον κατά τήν άνάστασιν τών σωμάτων. Ό θάνατος είναι «άποδημία πρόσκαιρος, ύπνος μακρότερος τού συνήθους». ‘Ώστε, έάν φοβήσαι τόν θάνατον, πρέπει νά φοβήσαι καί τόν ϋπνον. Έάν πονής δι αύτούς πού άποθνήσκουν, τότε νά λυπήσαι καί δί αύτούς, οι όποιοι τρώγουν καί πίνουν. Διότι οπως τό φαγητόν καί τό ποτόν είναι πράγματα φυσικά, έτσι είναι φυσικόν καί ό θάνατος είς τόν θνητόν άνθρωπον .

ζ) Έπΐ πλέον ό φόβος έναντι τού θανάτου προέρχεται καί άπό τόν χλιαρόν τρόπον, μέ τόν όποιον άγωνιζόμεθα έναντίον τής άμαρτίας. Φοβούμεθα τόν θάνατον, διότι «ού ζώμεν μετά τής προσηκούσης τοϊς Χριστιανούς σκληραγωγίας», άλλά ζώμεν τόν «υγρόν καί διαλελυμένον βίον», δηλαδή ζωήν νωθράν καί μαλθακήν. Ένώ ό έσταυρωμένος βίος είναι ισχυρόν μέσον νά λυτρωθώμεν άπό τόν φόβον τοϋ θανάτου. Ό Χριστιανός, ό όποίος «αίρει (= σηκώνει) τόν σταυρόν αύτοΰ» καθημερινώς καί άγωνίζεται σκληρά, όπως ό θείος Παύλος, ό όποίος είχε τοιοϋτον άγωνιστικόν φρόνημα, ώστε κάθε ήμέραν άπέθνησκε καί έγελοϋσε μέ τόν θάνατον καί έπεριφρονοΰσε τήν παρούσαν ζωήν, δέν έχει κανένα λόγον νά φοβήται τόν θάνατον. Αύτό συνέβη καί μέ τούς όσιους τρεις Παϊδας εις τήν κάμινον τής Βαβυλώνος. Οί γενναίοι έκεΐνοι νέοι «μή φοβηθέντες τό πυρ, εφυγον τό πυρ (έγλύτωσαν άπό τήν φωτιάν)· οΰτω καί ήμεϊς, άν μή φοβηθώμεν θάνατον, διαφευξόμεθα θάνατον». Δέν έφοβήθησαν δέ έκεΐνοι τήν φωτιάν, διότι δέν ήταν κανένα έγκλημα τό νά καούν διά τήν έμμονήν των είς τήν πίστιν τών πατέρων των. Έφοβήθησαν μόνον τήν άμαρτίαν, διότι τό νά άσεβήσουν είς τόν Θεόν ήταν μεγάλο έγκλημα. Αυτούς καί όλους τούς όμοιους των όσιους καί γενναίους άνδρας τής πίστεώς μας άς μιμηθώμεν καί έμεϊς. Προκειμένου νά εύαρεστήσωμεν είς τόν Θεόν «μή φοβώμεθα κινδύνους, καί διαφευξόμεθα κινδύνους». Μέ τόλμην λοιπόν, μέ φρόνημα γενναϊον καί μεγαλοφροσύνην ας άγωνιζώμεθα κατά τής άμαρτίας, ή όποια είναι τό μόνον πραγματικά φοβερόν κακόν. «Μή φοβώμεθα θάνατον, άλλά φοβώμεθα άμαρτίαν μόνον, καί δι’ εκείνην άλγώμεν»' ‘Ώστε ή άφοβία έναντι τής άμαρτίας πανικοβάλλει τήν ψυχήν ένώπιον τού θανάτου. Ένώ ό φόβος τής άμαρτίας άποβάλλει τόν φόβον τού θανάτου

Εισαγωγή κειμένων  και αναρτήσεων σε πρώτη αποκλειστική δημοσίευση  στό Ορθόδοξο Διαδίκτυο από το Βιβλίο :

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟΝ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

ΝΙΚ.ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣ

Η ηλεκτρονική επεξεργασία αναρτήσων κειμένων, τίτλων  και εικόνων έγινε από τον N.B.B

Επιτρέπεται η χρήση, διάθεση και αναπαραγωγή κειμένων σε Ορθόδοξα Ιστολόγια, αρκεί να διατηρείται το αρχικό νόημα ,χωρίς περικοπές που πιθανόν να το αλλοιώνουν για μη εμπορικούς σκοπούς,με βασική προϋπόθεση την αναφορά στην πηγή :

© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ

http://www.alavastron.net

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: