Κεφ. ιʹ. Ὅτι καὶ οἱ παλαιοὶ τὰ τέλη τῶν πραγμάτων ἀνέμενον

Ιωάννης Χρυσόστομος
Τόμος 52

Κεφ. ιʹ. Ὅτι καὶ οἱ παλαιοὶ τὰ τέλη τῶν πραγμάτων ἀνέμενον

Γέροντι γενομένῳ ποτὲ τῷ Ἀβραὰμ καὶ πρὸς παιδοποιίαν ἐκ τῆς ἡλικίας νεκρωθέντι λοιπόν–εἰς γὰρ τὸ γενέσθαι πατὴρ οὐδὲν ἄμεινον τῶν τετελευτηκότων διέκειτο ζῶν– γέροντι τοίνυν ὄντι τῷ δικαίῳ καὶ τῆς φυσικῆς παιδοποιίας ὑπερβάντι τοὺς ὅρους ἐκ πολλοῦ τοῦ περιόντος, ἔχοντι  δὲ καὶ σύνοικον πέτρας ἀγονωτέραν τὴν Σάρραν, ἐπαγγέλλεται  πατέρα ποιήσειν ὁ Θεὸς τοσούτων ἐκγόνων  αὐτὸν  ὡς παρισοῦσθαι  αὐτῶν  τὸ  πλῆθος  τῷ  πλήθει  τῶν  ἄστρων.  . Ὁ  δὲ,  τοιούτων κωλυμάτων   ὄντων,  τῆς  ἡλικίας  ἤδη  εἰς  ἔσχατον  γῆρας  κατενεχθείσης  καὶ  τῆς γυναικὸς  ἀπό τε τῆς ἡλικίας, ἀπό τε τῆς φύσεως πεπηρωμένης· οὐ γὰρ τὸ γῆρας διεκώλυε μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς τῆς φύσεως ἡ πήρωσις· καὶ γὰρ καὶ νέας οὔσης ἄχρηστον τὸ τῆς φύσεως ἐργαστήριον ἦν· στεῖρα γὰρ ἦν ἡ γυνή. . ∆ιὸ καὶ Παῦλος ἐπισημαινόμενος τοῦτο αὐτό, οὕτως ἔλεγε· «Καὶ τὴν νέκρωσιν τῆς μήτρας Σάρρας».



Οὐκ εἶπε τὴν νέκρωσιν Σάρρας ἁπλῶς, ἵνα μὴ τὴν ἡλικίαν ὑποπτεύσῃς μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτῆς μήτρας τὴν νέκρωσιν, τὴν οὐκ ἀπὸ χρόνων μόνον, ἀλλὰ καὶ ἀπὸ φύσεως γεγενημένην·  ἀλλ' ὅμως καὶ τηλικούτων,  ὅπερ ἔφην, κωλυμάτων  ὄντων, εἰδὼς τί ποτέ ἐστιν ἐπαγγελία Θεοῦ, πῶς εὐμήχανός τε καὶ εὔπορος καὶ οὐ νόμοις φύσεως, οὐ δυσχολίᾳ πραγμάτων, οὐκ ἄλλῳ τινὶ κωλυομένη, ἀλλὰ διὰ τῶν ἐναντίων  βαδίζουσα καὶ τὸ ἐπηγγελμένον  εἰς ἔργον ἄγουσα, . κατεδέξατο τὸ εἰρημένον καὶ ἐπίστευσε τῇ ὑποσχέσει καὶ τὸν θόρυβον τὸν ἐκ τῶν  λογισμῶν οὐδὲ κινηθῆναι  ὅλως ἀφείς, ἀξιόπιστον ἔκρινεν εἶναι, ὥσπερ οὖν καὶ ἔστι, πρὸς τὴν τῆς ἐπαγγελίας  πλήρωσιν τοῦ ὑποσχομένου τὴν δύναμιν, οὐκ ἐξετάσας, πῶς καὶ τίνι τρόπῳ ταῦτα ἔσται καὶ τίνος ἕνεκεν οὐκ ἐν νεότητι, ἀλλ' ἐν γήρᾳ καὶ ὀψέ ποτε καὶ βραδέως. . ∆ιὸ καὶ ὁ Παῦλος αὐτὸν ἀνακηρύττει μετὰ λαμπρᾶς τῆς φωνῆς οὕτω λέγων· «Ὃς παρ' ἐλπίδα ἐπ' ἐλπίδι ἐπίστευσεν εἰς τὸ γενέσθαι αὐτὸν πατέρα πολλῶν ἐθνῶν.» Τί ἐστι· «Παρ' ἐλπίδα ἐπ' ἐλπίδι»; Παρ' ἐλπίδα τὴν ἀνθρωπίνην,  ἐπ' ἐλπίδι τῇ τοῦ Θεοῦ, τῇ πάντα νικώσῃ, τῇ πάντα δυναμένῃ, τῇ πάντων  περιγινομένῃ.  Καὶ ἐπίστευσεν οὐκ εἰς τὸ πατὴρ γενέσθαι μόνον, ἀλλὰ καὶ ἐθνῶν  τοσούτων, ὁ γέρων καὶ ἄγονος, ὁ στεῖραν καὶ γεγηρακυῖαν  γυναῖκα  ἔχων, κατὰ τὸ εἰρημένον· . «Οὕτως ἔσται τὸ σπέρμα σου. Καὶ μὴ ἀσθενήσας τῇ πίστει οὐ κατενόησε  τὸ ἑαυτοῦ σῶμα νενεκρωμένον, ἑκατονταέτης  που  ὑπάρχων  καὶ  τὴν  νέκρωσιν  τῆς  μήτρας  Σάρρας· εἰς  δὲ  τὴν ἐπαγγελίαν  τοῦ Θεοῦ οὐ διεκρίθη τῇ ἀπιστίᾳ, ἀλλ' ἐνεδυναμώθη  τῇ πίστει, δοὺς δόξαν τῷ Θεῷ καὶ πληροφορηθεὶς ὅτι ὃ ἐπήγγελται δυνατός ἐστι καὶ ποιῆσαι.» Ὃ δὲ λέγει,  τοιοῦτόν  ἐστι· Ἀναπηδήσας καὶ ἐξαλλόμενος  εὐθέως  ἀπὸ τῆς ἀνθρωπίνης ἀσθενείας καὶ πρὸς τὸ ὕψος ἀναδραμὼν τοῦ ὑποσχομένου καὶ ἐννοήσας αὐτοῦ τὴν ἄφατον  δύναμιν,  ἐπείσθη σαφῶς ὅτι πάντως  ἔσται τὸ εἰρημένον.  . Καὶ τούτῳ μάλιστα τὸν Θεὸν ἐδόξασε, τῷ μὴ περιεργάσασθαι, μηδὲ πολυπραγμονῆσαι, ἀλλὰ τῷ ἀκαταλήπτῳ   τῆς   σοφίας   αὐτοῦ   καὶ   τῆς   δυνάμεως   παραχωρῆσαι  καὶ   μηδὲν ἀμφιβάλλειν  ὅλως περὶ τῶν εἰρημένων.  Ὁρᾷς ὅτι τοῦτό ἐστι μάλιστα τὸ δοξάζειν τὸν Θεόν, τὸ ἀεὶ παραχωρεῖν  αὐτοῦ τῷ ἀκαταλήπτῳ  τῆς προνοίας καὶ τῇ ἀρρήτῳ δυνάμει καὶ σοφίᾳ καὶ μὴ περιεργάζεσθαι, μηδὲ πολυπραγμονεῖν, μηδὲ λέγειν· ∆ιὰ τί τοῦτο; εἰς τί τοῦτο; πῶς τοῦτο ἔσται; . Οὐ τοῦτο δὲ μόνον ἐστὶ τὸ θαυμαστόν, ἀλλ' ὅτι καὶ τὸν  υἱὸν  αὐτοῦ ἐκεῖνον,  τὸν  μονογενῆ  καὶ γνήσιον, μετὰ τὴν  ὑπόσχεσιν ταύτην  ἐκελεύετο  καταθύειν  καὶ  οὐδὲ  τότε  ἐσκανδαλίζετο.  Καίτοι πολλὰ  ἦν  τὰ δυνάμενα  σκανδαλίσαι  τὸν  μὴ νήφοντα,  μηδὲ ἐγρηγορότα· καὶ αὐτὸ  πρῶτον  τὸ ἐπίταγμα, εἰ ὁ Θεὸς τοιαύτας καταδέχεται  θυσίας καὶ παιδοκτόνους  εἶναι κελεύει τοὺς πατέρας καὶ βιαίῳ τελευτῇ  καταλύειν  τὸν βίον καὶ ἀώρῳ παραδιδόναι  τοὺς παῖδας θανάτῳ, καὶ αὐτόχειρας γενέσθαι τῶν γεννηθέντων καὶ αἵματι τοιούτῳ τὸν βωμὸν αἱμάσσεσθαι βούλεται τὸν αὐτοῦ καὶ δεξιὰν ὁπλίζεσθαι πατρικὴν κατὰ τοῦ μονογενοῦς  παιδὸς  καὶ  φονέων  εἶναι  χαλεπώτερον  τὸν  δίκαιον·  . καὶ  μετὰ τούτου καὶ ἡ τῆς φύσεως τυραννὶς  θορυβοῦσα, ταράττουσα, οὐκ ἐπειδὴ πατὴρ ἦν μόνον,   ἀλλ'   ἐπειδὴ   καὶ   φιλόστοργος   καὶ   πατὴρ   τοιούτου   παιδός,   γνησίου, μονογενοῦς,  καλοῦ  μὲν  ἰδεῖν,  καλοῦ  δὲ νοῆσαι. Καὶ γὰρ ἐν  αὐτῷ  τῷ  ἄνθει  τῆς ἡλικίας ἦν καὶ αὐτῇ τῆς ἀρετῆς τῇ ἀκμῇ, διπλῇ τότε ἀπολάμπων τῇ εὐμορφίᾳ καὶ τῇ τῆς ψυχῆς καὶ τῇ τοῦ σώματος. . Οὐ μικρὸν δὲ εἰς φιλοστοργίαν ἦν καὶ τὸ παρ' ἐλπίδα δοθῆναι πᾶσαν. Ἴστε γὰρ πῶς ἐπέραστα τὰ τοιαῦτα παιδία, τὰ παρ' ἐλπίδα καὶ προσδοκίαν καὶ οὐ νόμῳ φύσεως κεχαρισμένα, οἷος ἐκεῖνος ἦν. Καὶ μετὰ τούτων δὴ πάντων  τὸ μάλιστα ἱκανὸν παρασχεῖν σκάνδαλον ἡ ἐπαγγελία καὶ ἡ ὑπόσχεσις ἦν· ἐναντίον  γὰρ ἦν αὐτῇ τὸ ἐπιταχθέν.  Τὸ μὲν γὰρ ἐπαγγελθὲν  ἦν· «Οὕτως ἔσται τὸ σπέρμα σου ὡς τὰ ἄστρα οὐρανοῦ», τὸ δὲ ἐπιτεταγμένον, τὸν υἱὸν τὸν μονογενῆ ἀφ' οὗ πᾶσαν ἔμελλεν ἐμπλήσειν τὴν οἰκουμένην, τοῦτον ἐκ μέσου γίνεσθαι καὶ θανάτῳ παραδίδοσθαι καὶ σφαγῇ χαλεπωτάτῃ.  . Καὶ ὁμῶς οὐδὲ οὕτως ἐσκανδαλίζετο, οὐδὲ ἐθορυβεῖτο ὁ δίκαιος ἐκεῖνος, οὐδὲ ἔπαθέ τι τοιοῦτον οἷον εἰκὸς ἦν τινα τῶν ἀνοήτων  παθεῖν  καὶ  χαμαὶ  συρομένων.  Οὐδὲ γὰρ  εἶπε  πρὸς  ἑαυτόν·  Τί  τοῦτο; ἐπλανήθην;   παρελογίσθην;   Θεοῦ  τοῦτο   ἐπίταγμα;   Ἄπαγε,   οὐ   πείθομαι·   τὸ παιδοκτόνον με γενέσθαι ἄδικον καὶ τοιούτῳ φοινῖξαι αἵματι τὴν δεξιάν μου. Πῶς δὲ τὰ τῆς ἐπαγγελίας ἕξει πέρας; Ἂν γὰρ ἀνέλω τὴν ῥίζαν, πόθεν οἱ κλάδοι; πόθεν οἱ καρποί; ἂν καταχώσω τὴν πηγήν, πόθεν οἱ ποταμοί; ἂν σφάξω τὸν υἱόν, πόθεν μοι τὸ πλῆθος  τῶν  ἐκγόνων  τὸ  τῷ  πλήθει  τῶν  ἄστρων  παρισούμενον;  . Πῶς οὖν ὑπέσχετο ἕτερα καὶ ἐναντία ἐπιτάττει νῦν; Τούτων οὐδὲν οὐκ εἶπεν, οὐκ ἐνενόησεν· ἀλλὰ πάλιν ἐπὶ τὴν δύναμιν τοῦ ἐπαγγειλαμένου καταφυγὼν τὴν ἄφατον, τὴν εὐμήχανον, τὴν εὔπορον, τὴν διὰ τῶν ἐναντίων  διαλάμπουσαν, τὴν ἀνωτέραν τῶν τῆς φύσεως νόμων, τὴν πάντων δυνατωτέραν, τὴν οὐδὲν ἔχουσαν τὸ ἀντιπῖπτον καὶ τοῦτο μετὰ πολλῆς  τῆς πληροφορίας  τὸ ἐπίταγμα  ἤνυε καὶ ἔσφαξε τὸν  υἱὸν  καὶ ᾕμαξε τὴν δεξιὰν καὶ ἐφοίνιξε τὸ ξίφος καὶ διὰ τῆς δειρῆς τὴν μάχαιραν ἤλασεν· εἰ γὰρ καὶ μὴ τῷ ἔργῳ, ἀλλὰ τῇ γνώμῃ ταῦτα πάντα ἐπλήρωσε. . ∆ιὸ καὶ Μωυσῆς αὐτὸν θαυμάζων, οὕτως ἔφη· «Καὶ ἐγένετο μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα, ὁ Θεὸς ἐπείραζε τὸν Ἀβραὰμ καὶ εἶπεν  αὐτῷ· Λαβὲ τὸν υἱόν σου τὸν ἀγαπητὸν  ὃν ἠγάπησας τὸν Ἰσαὰκ καὶ  ἀνένεγκε  αὐτὸν  ἐφ' ἓν  τῶν  ὀρέων  ὧν  ἄν  σοι εἴπω.»  Ταῦτα τὰ  τῆς ὑποσχέσεως ῥήματα, τὰ τῆς ἐπαγγελίας,  τὰ λέγοντα  ὅτι πλήθους  ἐκγόνων  ἔσται πατὴρ καὶ ἔσται τὸ σπέρμα αὐτοῦ ὡς τὰ ἄστρα τοῦ οὐρανοῦ; . Ὅρα πῶς μετὰ τὰ ῥήματα ταῦτα, ἀκούσας σφάξαι τὸν υἱόν, κατεδέξατο τὸν ἀφ' οὗ τοσοῦτον ἔμελλεν ἔσεσθαι τὸ πλῆθος, τοῦτον ἀνελεῖν καὶ καταθῦσαι καὶ ἐκ μέσου ποιῆσαι καὶ ἱερεῖον τῷ Θεῷ προσαγαγεῖν. Καὶ ὁ Παῦλος δὲ αὐτὸν θαυμάζων πάλιν  οὕτως ἀνεκήρυττε λέγων·  «Πίστει προσενήνοχεν  Ἀβραὰμ τὸν  Ἰσαὰκ  πειραζόμενος».  Εἶτα δεικνὺς ἡλίκον  πρᾶγμα ἐποίησε καὶ ὅσην ἐπεδείξατο πίστιν, ἐπήγαγε· «Καὶ τὸν μονογενῆ προσέφερεν ὁ τὰς ἐπαγγελίας  δεξάμενος.» . Ὃ δὲ λέγει, τοιοῦτόν  ἐστιν· Οὐκ ἔστιν εἰπεῖν ὅτι δύο παῖδας εἶχε γνησίους καὶ προσεδόκα, ἀναιρεθέντος τούτου, ἀπὸ τοῦ ἑτέρου τοῦ πλήθους ἐκείνου ἔσεσθαι πατήρ, ἀλλὰ καὶ μόνον εἶχεν αὐτὸν καὶ ἀπὸ μόνου τούτου τὰ τῆς ἐπαγγελίας ἤρτητο· καὶ ὅμως τοῦτον εἵλετο καταθῦσαι, ὥσπερ ἐν τῇ ὑποσχέσει τῆς γεννήσεως αὐτοῦ μήτε τῇ οἰκείᾳ νεκρώσει, μήτε τῇ πηρώσει τῆς φύσεως τῆς γυναικὸς  κωλυθεὶς  πρὸς τὴν πίστιν, οὕτως οὐδὲ ἐνταῦθα τῷ θανάτῳ παρεμποδισθείς. . Παράβαλε τοίνυν ταῦτα πρὸς τὰ νῦν γεγενημένα καὶ ὄψει σου τὴν μικροψυχίαν καὶ ὄψει τὴν εὐτέλειαν τῶν σκανδαλιζομένων  καὶ μαθήσῃ σαφῶς ὅτι  οὐδαμόθεν  ἑτέρωθέν  σοι τὸ σκάνδαλον  γίνεται  ἢ ἐκ τοῦ μὴ παραχωρεῖν  τῇ ἀκαταλήπτῳ  τοῦ Θεοῦ προνοίᾳ, ἀλλ' ἐπιζητεῖν  οἰκονομιῶν  τρόπον πανταχοῦ  καὶ αἰτίας τῶν γινομένων  ἀπαιτεῖν καὶ ἕκαστα περιεργάζεσθαι. . Ὅπερ εἰ ἔπαθεν ὁ Ἀβραάμ, ἔμελλε πρὸς τὴν πίστιν χωλεύειν.  Ἀλλ' οὐ περιεργάσατο, διὸ καὶ ἔλαμψε καὶ πάντων ἐπέτυχε τῶν ἐπηγγελμένων· οὐδὲ ἐσκανδαλίζετο, οὐδὲ τῷ γήρᾳ, οὐδὲ τῷ μετὰ ταῦτα ἐπιτάγματι· οὐδὲ ἐνόμισε κώλυμα εἶναι τὸ ἐπίταγμα τῇ ὑποσχέσει, οὔτε ἀναιρετικὴν  εἶναι  τὴν  θυσίαν τῆς  ἐπαγγελίας,  οὐδὲ εἰς ἀπόγνωσιν  ἐνέπιπτε  τῆς ὑποσχέσεως, καίτοι πρὸς αὐτὸ τὸ πέρας τῶν πραγμάτων ἐλθών. Μὴ γάρ μοι τοῦτο λέγε  ὅτι οὐκ εἴασεν ὁ Θεὸς εἰς ἔργον τὸ ἐπίταγμα  ἐλθεῖν,  οὐδὲ αἱμαχθῆναι  τοῦ δικαίου τὴν δεξιάν· ἀλλ' ἐκεῖνο σκόπει ὅτι τούτων οὐδὲν ὁ Ἀβραὰμ ᾔδει, οὐδὲ ὅτι ζῶντα ἀπολήψεται  τὸν υἱὸν καὶ οὕτως οἴκαδε ἐπιστρέψαι ἠπίστατο, ἀλλ'  ἔτεινεν ὅλην  πρὸς  τὴν  σφαγὴν  τὴν  ἑαυτοῦ  γνώμην.  . ∆ιὰ  τοῦτο  καὶ  ἐκ  δευτέρου καλεῖται  ἐκ τῶν  οὐρανῶν. Οὐ γὰρ εἶπεν  αὐτῷ «Ἀβραάμ» ἁπλῶς, ἀλλά «Ἀβραάμ, Ἀβραάμ», τῷ διπλασιασμῷ τῆς φωνῆς τὴν ἐπιτεταμένην πρὸς τὴν θυσίαν προαίρεσιν ἀνείργων τε καὶ ἀναχαιτίζων· οὕτως ὅλος τοῦ ἐπιτάγματος ἦν. Εἶδες πῶς τὸ πᾶν τῇ γνώμῃ αὐτοῦ ἐπεπλήρωτο καὶ σκάνδαλον οὐδαμοῦ. Τὸ δὲ αἴτιον, τὸ μὴ περιεργάζεσθαι τὰ τοῦ Θεοῦ. . Τί δὲ ὁ Ἰωσήφ; εἰπέ μοι. Οὐ τοιοῦτόν τι καὶ αὐτὸς πέπονθε; Καὶ γὰρ κἀκείνῳ μεγάλη τῆς ὑποσχέσεως χάρις ἦν παρὰ τοῦ Θεοῦ δεδομένη καὶ τὰ γινόμενα πάλιν ἀπεναντίας τῶν ἐπαγγελλιῶν  ἐγίνετο. Ἡ μὲν γὰρ ὑπόσχεσις ἦν διὰ τῶν  ὀνειράτων  προσκυνήσειν αὐτὸν τοὺς ἀδελφοὺς  καὶ διπλῆ ὄψις τοῦτο ἀνεκήρυττεν, ἤ τε διὰ τῶν ἄστρων, ἤ τε διὰ τῶν δραγμάτων· τὰ δὲ μετὰ τὰς ὁράσεις ταύτας συμβαίνοντα ἐναντία τῶν ὄψεων ἦν. . Πρῶτον μὲν γὰρ πόλεμος αὐτῷ χαλεπὸς  ἐντεῦθεν  κατὰ τὴν πατρῴαν  οἰκίαν  ἀνερριπίζετο καὶ οἱ τὰς αὐτὰς αὐτῷ λύσαντες  ὠδῖνας,  διατεμόντες  τῆς συγγενείας  τοὺς νόμους καὶ διαρρήξαντες τῆς ἀδελφικῆς  φιλίας  αὐτῆς  τὰ δεσμὰ καὶ αὐτοὺς  τῆς  φύσεως  διασαλεύσαντες  τοὺς θεσμοὺς, ἐχθροὶ καὶ πολέμιοι  καὶ λύκων  ἀγριώτεροι  περὶ τὸν  ἀδελφὸν  ἀπὸ τῶν ὀνειράτων ἐκείνων ἐγίνοντο· καὶ ὥσπερ θῆρες ἄγριοι καὶ ἀνήμεροί τινες ἀρνίον ἐν μέσῳ λαβόντες, οὕτω καθ' ἑκάστην ἐπεβούλευον αὐτῷ τὴν ἡμέραν. . Καὶ πατὴρ τοῦ πολέμου τούτου φθόνος ἦν ἄλογος καὶ βασκανία ἄδικος· καὶ τῷ θυμῷ ζέοντες, φόνου   καθ'  ἑκάστην  ἔπνεον   τὴν   ἡμέραν,  τοῦ  φθόνου   τὴν   κάμινον   ταύτην ἀνάπτοντος  καὶ τὴν πυρὰν ἐγείροντος.  Καὶ ἐπειδὴ τέως αὐτὸν  οὐδὲν ἐργάσασθαι ἠδύναντο χαλεπόν, ἔνδον στρεφόμενον καὶ μετὰ τῶν γονέων διατρίβοντα, διαβάλλουσιν αὐτοῦ τὴν ὑπόληψιν  καὶ αἰσχρὰν κατασκευάζουσιν αὐτῷ δόξαν καὶ ψόγον καταφέρουσι πονηρόν, τοῦ πατρὸς τὸ φίλτρον ταύτῃ καταλῦσαι βουλόμενοι καὶ πρὸς ἐπιβουλὴν εὐχείρωτον λαβεῖν. . Εἶτα μετὰ ταῦτα λαβόντες αὐτὸν ἔξω τῶν πατρικῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἐπ' ἐρημίας εὑρόντες αὐτοῖς κομίζοντα τροφὴν καὶ εἰς ἐπίσκεψιν  αὐτῶν  ἀφιγμένον,   οὐ  τὴν  αἰτίαν  τῆς  ἀφίξεως   ᾐδέσθησαν,  οὐ  τὴν τράπεζαν  ᾐσχύνθησαν  τὴν  ἀδελφικήν,  ἀλλὰ  τὰ ξίφη  ἠκόνουν  καὶ πρὸς σφαγὴν ηὐτρεπίζοντο  καὶ  ἀδελφοκτόνοι  πάντες  ἐγίνοντο,  οὐ  μικρόν,  οὐ  μέγα  ἐγκαλεῖν ἔχοντες τῷ μέλλοντι ἀναιρεῖσθαι παρ' αὐτῶν· ἀλλ' ὑπὲρ ὧν αὐτὸν στεφανοῦσθαι καὶ ἀνακηρύττεσθαι ἔδει, φθονοῦντες,  πολεμοῦντες, διαβάλλοντες. . Ἀλλ' ἐκεῖνος οὐδὲ οὕτως ἀπεστρέφετο αὐτῶν τὴν συνουσίαν, ἀλλὰ καὶ ἐν τοσαύτῃ πονηρίᾳ τὴν ἀδελφικὴν  ἐπεδείκνυτο  διάθεσιν· οἱ δὲ καὶ οὕτως  αὐτὸν  ἀνελεῖν  ἐπεχείρουν  καὶ ἀνεῖλον,  τό  γε  αὐτῶν  μέρος  καὶ  τὰς  δεξιὰς  ᾕμαξαν  καὶ  τὴν  ἀδελφοκτονίαν ἀπήρτισαν. . Ἀλλ' ἡ εὐμήχανος καὶ ἐν τοῖς ἀπόροις εὔπορος τοῦ Θεοῦ σοφία καὶ ἐν αὐτῷ τῷ βαράθρῳ καὶ ἐν αὐτῇ τοῦ θανάτου τῇ ἐπαγωγῇ, ἐκ τῶν μιαρῶν αὐτῶν ἐκεῖνον ἐξήρπασε χειρῶν. Συνεβούλευσε μὲν γὰρ τῶν ἀδελφῶν εἷς, ὥστε ἀποστῆναι τῆς μιαιφονίας ἐκείνης· ἔπεισε δὲ ὁ Θεὸς καὶ τὴν σφαγὴν διεκώλυσεν. Οὐ μὴν οὐδὲ ἐνταῦθα ἵστατο τὰ δεινά, ἀλλὰ περαιτέρω προῄει πάλιν. Ἐπειδὴ γὰρ αὐτὸν ἐκωλύθησαν ἀνελεῖν, ἔζεε δὲ ὁ θυμὸς αὐτῶν ἔτι καὶ τὰ τῆς ὀργῆς ἤκμαζε καὶ πολὺ τὸ κλυδώνιον  τοῦ πάθους ἦν, εἰς ἕτερόν τι τὴν ὀργὴν μετήνεγκαν. . Ἀποδύσαντες γὰρ καὶ  δήσαντες  αὐτὸν  καὶ  εἰς  λάκκον  ῥίψαντες  οἱ ὠμοὶ  καὶ  ἀπάνθρωποι  καὶ θηριώδεις, οὕτω τῆς παρ' αὐτοῦ κομισθείσης τραπέζης ἀπήλαυον· καὶ ὁ μὲν ἦν ἐν λάκκῳ περὶ τῶν ἐσχάτων δεδοικώς, οἱ δὲ ἐτρύφων  καὶ ἐμέθυον. Καὶ οὐδὲ ἐνταῦθα ἵσταντο  τῆς  μανίας,  ἀλλ'  ἰδόντες  ἀνθρώπους  βαρβάρους καὶ  πόρρω  τῆς  αὐτῶν ἀπῳκισμένους χώρας εἰς τὴν Αἴγυπτον κατιόντας, λαβόντες ἀπέδοντο τὸν ἀδελφόν, ἕτερον  θάνατον  ἐντεῦθεν  αὐτῷ  κατασκευάζοντες,  μακρότερόν  τινα  καὶ χαλεπώτερον   καὶ  πολλῆς  γέμοντα  ταλαιπωρίας.  . Μειράκιον  γὰρ  ὢν  καὶ μειράκιον  κομιδῆ καὶ μετὰ πολλῆς  τῆς ἐλευθερίας  ἐν οἰκίᾳ πατρῴᾳ τραφεὶς  καὶ δουλείας ἁπάσης ἄμοιρος ὢν  καὶ τῆς ἐν δουλείᾳ ταλαιπωρίας,  ἐννόησον  τί ποτε ἔπασχεν, ἀθρόον δοῦλος ἀντ' ἐλευθέρου καὶ ξένος ἀντὶ πολίτου γενόμενος καὶ τὴν ἐσχάτην αἰχμαλωσίαν ὑπομένων· οὐχὶ δουλείαν μόνον, ἀλλὰ καὶ πατρὸς καὶ μητρὸς καὶ  τῶν  αὐτῷ  προσηκόντων  ἁπάντων  ἀπορρηγνύμενος,  γυμνός,  ξένος,  ἄοικος, ἄπολις, νόμῳ δουλείας βαρβαρικαῖς χερσὶν ἐκδεδομένος. . Τί γὰρ οὐκ ἦν αὐτὸν ἱκανὸν  θορυβῆσαι; τὸ ἀθρόον, τὸ ἀπροσδόκητον, τὸ παρ' ἐλπίδα  ἀμελέτητον,  τὸ χαλεπὸν τῆς συμφορᾶς, τὸ παρ' ἀδελφῶν καὶ ἀδελφῶν ἀγαπωμένων, μὴ μικρόν, μὴ μέγα ἐκείνους  ἠδικηκότα, μᾶλλον  δὲ καὶ εὐεργετηκότα, ταῦτα  παθεῖν;  Καὶ ὅμως οὐδενὶ τούτων διεταράττετο, ἀλλ' ἀπήγετο διὰ τῶν ἐμπόρων ἐκείνων εἰς Αἴγυπτον, δουλείαν ἐκ δουλείας ἀμείβων. . Καὶ γὰρ καὶ ἐκεῖ πάλιν ἐγίνετο δοῦλος καὶ ᾤκει βαρβαρικὴν οἰκίαν ὁ Ἑβραῖος, ὁ εὐγενής, ὁ διπλῆν  ἐλευθερίαν  ἐλεύθερος καὶ τὴν τοῦ σώματος καὶ τὴν τῆς ψυχῆς· καὶ οὐδὲ ἐντεῦθεν ἐταράττετο, οὐδὲ ἐσκανδαλίζετο πρὸς  τὰ  γεγενημένα,  τῶν  ὄψεων  ἀναμιμνησκόμενος  τῶν  τὰ  ἐναντία ἐπαγγελλομένων,  οὐδὲ περιειργάζετο,  τί  δήποτε  ταῦτα  γίνεται;  . Καὶ οἱ μὲν ἀδελφοκτόνοι καὶ λύκοι καὶ θῆρες καίτοι ταῦτα ἠδικηκότες, ἐπὶ τῆς πατρῴας οἰκίας τρυφῶσιν. αὐτὸς δὲ ὁ προσδοκηθεὶς αὐτῶν βασιλεύς, αἰχμάλωτος, δοῦλος, εἰς ἀλλοτρίαν ἀπεμποληθείς, τὴν ἐσχάτην ὑπομένει ταλαιπωρίαν,  οὐ μόνον αὐτῶν οὐ βασιλεύσας, ἀλλὰ  καὶ  δοῦλος  αὐτῶν  γενόμενος  καὶ  ἐκ  πολλοῦ  τοῦ  διαμέτρου τἀναντία  ταῖς ὑποσχέσεσι παθών. Οὐ γὰρ δὴ μόνον βασιλείας τότε οὐκ ἐπέτυχεν, ἀλλὰ καὶ πατρίδος καὶ ἐλευθερίας καὶ τῆς τῶν γονέων  ἐξέπεσεν ὄψεως. . Καὶ οὐδὲ ἐνταῦθα  αὐτῷ  τὰ τῶν  ἀγώνων  ἵστατο, ἀλλ' ἕτερον βαθύτερον  ἀνωρύττετο βάραθρον, θάνατον  πάλιν  ἔχον  καὶ  σφαγήν,  θάνατον  ἐπονείδιστον  καὶ  σφαγὴν αἰσχύνης γέμουσαν. Ἰδοῦσα γὰρ αὐτὸν ἀδίκοις ὀφθαλμοῖς ἡ κεκτημένη καὶ ἁλοῦσα τῷ κάλλει τοῦ νεανίσκου, ὑπὸ τῆς λαμπρᾶς αὐτοῦ χειρωθεῖσα ὄψεως καὶ αὐτὴ πάλιν δόλους  ἔρραπτε  καὶ  ἐπιβουλάς.  . Καὶ τὰ  δίκτυα  τῆς  ἀκολασίας  πάντοθεν ἁπλώσασα, καθ'  ἑκάστην  παρετήρει  τὴν  ἡμέραν  εἴσω  τῆς  οἰκείας  σαγήνης  τὸν νεανίσκον   λαβεῖν   καὶ  εἰς  τὸ  τῆς   μοιχείας   ἐμβαλεῖν   βάραθρον  καὶ  θανάτῳ παραδοῦναι ἀθανάτῳ. Καὶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἐπὶ τὴν ἄγραν ἐξῄει ταύτην, ὑπὸ τοῦ πάθους κεντουμένη καὶ ὑπὸ τοῦ ἀκολάστου τούτου ἔρωτος. Καί ποτε εὑροῦσα μόνον, ἐπὶ τὴν ἄδικον αὐτὸν πρὸς βίαν εἷλκεν  εὐνὴν  καὶ τὸν ἀλλότριον  διορύξαι γάμον ἠνάγκαζε καὶ τὴν σωφροσύνην αὐτοῦ λυμήνασθαι ἐπεχείρει. . Ἀλλ' ὅμως οὐδὲ ἐντεῦθεν  ἔπαθέ τι χαλεπὸν  ὁ δίκαιος ἐκεῖνος· ἀλλὰ καὶ ἐπιθυμίας  τυραννίδα  καὶ νέας ἡλικίας θορύβους καὶ ἀκολάστου γυναικὸς ἐπιβουλὴν καὶ δεσποίνης ἐφόδους καὶ νεότητος ταραχὰς καὶ πάντα ὅσα εἰκὸς ἐκ τῆς ἁφῆς ἐκείνης γενέσθαι καὶ τῆς ὄψεως καὶ τῆς μανίας, μετὰ πολλῆς τῆς εὐκολίας ὑπερβάς, ὥσπερ τις ἀετὸς ὑψηλὸν τείνας τὸ πτερὸν καὶ αὐτὰ ἀποδυσάμενος τὰ ἱμάτια καὶ καταλιπὼν ταῖς ἀκολάστοις χερσίν,  ἐξῆλθεν  ἱματίων  μὲν  γυμνός,  λαμπρὰν  δὲ  τῆς  σωφροσύνης  ἕχων  τὴν περιβολὴν καὶ τῆς ἁλουργίδος αὐτῆς περιφανεστέραν. . Ἐντεῦθεν αὐτῷ ξίφος ἠκονᾶτο πάλιν  καὶ θάνατος  ἐμελετᾶτο  καὶ τὰ κύματα ἐπὶ τὸ μεῖζον ᾔρετο καὶ ἡ μανία  τῆς γυναικὸς  τῆς  Βαβυλωνίας  καμίνου  σφοδρότερον ἀνήπτετο.  Ἥ τε γὰρ ἐπιθυμία λοιπὸν ἐπὶ μεῖζον ἠγείρετο, ὅ τε θυμός, ἕτερον χαλεπώτατον  πάθος, μετὰ πολλῆς  προσετίθετο τῆς  ἀγριότητος  καὶ φόνον  ἔβλεπε  καὶ ἐπὶ  ξίφος  ἔτρεχε  καὶ σφαγῆς  ἤρα  παρανομωτάτης   καὶ  τὸν  τῆς  σωφροσύνης  ἀθλητὴν   καὶ  τὴν  τῆς καρτερίας καὶ ὑπομονῆς ἀγωνιστὴν  ἀνελεῖν  ἔσπευδε. . Καὶ εἰσπηδήσασα πρὸς τὸν ἄνδρα τὸν ἑαυτῆς, ἀπαγγείλασα αὐτῷ τὰ γεγενημένα, οὐχ ὡς ἡ τοῦ πράγματος εἶχεν ἀλήθεια, ἀλλ' ὡς αὐτὴ τὸ δρᾶμα τῆς συκοφαντίας κατεσκεύασεν, ἔπεισεν ἅπερ ἤθελε τὸν δικαστήν, ἐρημίαν κατηγοροῦσα καὶ ὡς ἠδικημένη τὴν ἐκδικίαν ἐπεζήτει εἰς  ἀπόδειξιν   ὧν   ἔλεγε   τὰ  ἱμάτια   τοῦ  ἀθώου   νεανίσκου   περιφέρουσα  ταῖς ἀκαθάρτοις χερσὶν ἐκείναις. . Καὶ ὁ διεφθαρμένος δικαστὴς οὐκ εἰς δικαστήριον εἰσήγαγε τὸν κατηγορούμενον, οὐ λόγου μετέδωκεν, ἀλλὰ τὸν οὐδὲ ἑωρακότα δικαστήριον, ὡς ἑαλωκότα, ὡς ἐληλεγμένον  καὶ μοιχὸν ἀπηρτισμένον κατεδίκασε καὶ εἰς δεσμωτήριον  ἐνέβαλε  καὶ ἁλύσει παρέδωκε. Καὶ ἦν  λοιπὸν  ὁ τοσούτους στεφάνους  ἀναδησάμενος ἀρετῆς, μετὰ γοήτων,  μετὰ τυμβωρύχων,  μετὰ ἀνδροφόνων,  μετὰ τῶν  τὰ ἔσχατα τετολμηκότων,  ἐν τῷ δεσμωτηρίῳ. . Ἀλλ' ὅμως οὐδὲν  αὐτὸν  τούτων  ἐθορύβει. Καὶ ἕτερος μὲν  τῷ  βασιλεῖ προσκεκρουκὼς ἠφίετο,  αὐτὸς δὲ μακρὸν ἔνδον  ἔμενε χρόνον,  ὑπὲρ ὧν  αὐτὸν  στεφανοῦσθαι καὶ ἀνακηρύττεσθαι ἔδει, τὴν ἐσχάτην τίνων τιμωρίαν. Καὶ οὐδὲ οὕτως ἐταράττετο, οὐδὲ ἐσκανδαλίζετο, οὐδὲ εἶπε· «Τί τοῦτο; εἰς τί  τοῦτο; ὁ μέλλων  ἐγὼ  τῶν  ἀδελφῶν βασιλεύειν, οὐ μόνον ταύτης ἐξέπεσον τῆς τιμῆς, ἀλλὰ καὶ πατρίδος καὶ οἰκίας καὶ γονέων  καὶ παρ' αὐτῶν τῶν μελλόντων  με προσκυνεῖν ἀνῃρέθην. . Εἶτα μετὰ τὴν σφαγὴν ἐπράθην, δοῦλος ἐγενόμην  βαρβάρων καὶ συνεχεῖς ἤμειψα δεσπότας· καὶ οὐδὲ ἐνταῦθα ἔστη μοι τὰ δεινά, ἀλλὰ πανταχοῦ  βάραθρα καὶ σκόπελοι. Μετὰ γὰρ  τὴν  ἐπιβουλὴν  τῶν  ἀδελφῶν  καὶ  τὴν  σφαγὴν  καὶ  τὴν  δουλείαν  καὶ  τὴν προτέραν καὶ τὴν δευτέραν, πάλιν μοι θάνατος ἐμελετήθη καὶ συκοφαντία τῆς προτέρας χαλεπωτέρα καὶ ἐπιβουλὴ καὶ ἔφοδος καὶ δικαστήριον διεφθαρμένον  καὶ κατηγορία  αἰσχύνην  ἔχουσα πολλὴν  καὶ σφαγὴν  ἡμῖν  ὠδίνουσα. . Καὶ οὔτε λόγου μεταλαβών, ἁπλῶς καὶ ὡς ἔτυχεν  εἰς δεσμωτήριον ἀπηνέχθην  καὶ ἁλύσεσι περίκειμαι μετὰ μοιχῶν καὶ ἀνδροφόνων  καὶ τῶν τὰ ἔσχατα τετολμηκότων.  Καὶ ὁ μὲν ἀρχιοινοχόος ἀπηλλάγη καὶ ἁλύσεως καὶ δεσμωτηρίου· ἐγὼ δὲ οὐδὲ μετ' ἐκεῖνον ἀδείας τινὸς ἀπολαῦσαι δεδύνημαι· κἀκείνῳ μὲν εἰς ἔργον ἐξέβη τὸ ὄναρ κατὰ τὴν ἑρμηνείαν τὴν ἐμήν· ἐγὼ δὲ ἐν τοῖς ἀνηκέστοις εἰμὶ κακοῖς. . Ταῦτα αἱ ὄψεις προεδήλουν ἐκεῖναι; ταῦτα τῶν ἀστέρων ὁ ἀριθμός; ταῦτα τὰ δράγματα; Ποῦ τὰ τῶν ἐπαγγελιῶν; ποῦ τὰ τῶν ὑποσχέσεων; Ἆρα ἠπατήμαι; ἆρα παρελογίσθην; πῶς γάρ με λοιπὸν  προσκυνήσουσιν οἱ ἀδελφοί, τὸν δοῦλον, τὸν αἰχμάλωτον,  τὸν δεσμώτην, τὸν μοιχὸν εἶναι νομιζόμενον, τὸν περὶ τῶν ἐσχάτων κινδυνεύοντα,  τὸν τοσοῦτον αὐτῶν ἀπῳκισμένον; Οἴχεται πάντα ἐκεῖνα καὶ ἀπόλωλεν. . Οὐδὲν τούτων οὐκ εἶπεν,  οὐκ  ἐνενόησεν,  ἀλλ'  ἀνέμενε  τὸ  τέλος,  εἰδὼς  καὶ  αὐτὸς  τοῦ  Θεοῦ τὸ εὐμήχανον καὶ τὴν σοφίαν τὴν εὔπορον· καὶ οὐ μόνον οὐκ ἐσκανδαλίζετο, ἀλλὰ καὶ ἐνηβρύνετο καὶ ἐκαλλωπίζετο τοῖς γινομένοις. . Τί δὲ ὁ ∆αυΐδ, εἰπέ μοι; Οὐ μετὰ τὸ χρισθῆναι εἰς βασιλέα καὶ λαβεῖν τοῦ δήμου τῶν  Ἑβραίων τὰ σκῆπτρα τῇ τοῦ Θεοῦ ψήφῳ  καὶ  τὸ  λαμπρὸν  ἐκεῖνο  στῆσαι  τρόπαιον  κατὰ  τοῦ  βαρβάρου, τὰ χαλεπώτατα  πάντων ἔπαθε, πολεμούμενος, ἐπιβουλευόμενος παρὰ τοῦ Σαούλ, περὶ αὐτὸ τὸ ζῆν κινδυνεύων, εἰς πολέμους ἐπισφαλεῖς ἐκπεμπόμενος, συνεχῶς πρὸς τὴν ἐρημίαν ἐλαυνόμενος, ἀλήτης, φυγάς, ἄπολις, ἄοικος, μετανάστης γενόμενος. .Τί δεῖ τὰ πολλὰ  λέγειν;  Τέλος καὶ τῆς  πατρίδος  καὶ τῆς  οἰκείας  χώρας  ἁπάσης ἐξέπεσεν ἐκείνης,  παρὰ βαρβάροις τοῖς  πολεμίοις  καὶ ἐχθροτάτοις  διατρίβων  καὶ δουλείας χαλεπωτέραν  ὑπομένων ζωήν· καὶ γὰρ καὶ τῆς ἀναγκαίας ἠπόρει τροφῆς. Καὶ ταῦτα ἔπασχε μετὰ τὴν παρουσίαν τοῦ Σαμουήλ, μετὰ τὴν τοῦ ἐλαίου χρῖσιν, μετὰ τὴν τῆς βασιλείας ὑπόσχεσιν, μετὰ τὰ σκῆπτρα, μετὰ τὸ διάδημα, μετὰ τὴν τοῦ Θεοῦ χειροτονίαν καὶ τὴν ψῆφον τὴν ἐπ' αὐτῷ. . Καὶ ὅμως οὐδὲν αὐτὸν τούτων ἐσκανδάλισεν, οὐδὲ εἶπεν  οὐδὲ οὗτος· «Τί τοῦτο; Ὁ βασιλεὺς ἐγὼ  καὶ τοσαύτης μέλλων  ἀρχῆς ἀπολαύσεσθαι, οὐδὲ ἰδιώτης  μετὰ ἀσφαλείας  εἶναι  δύναμαι· ἀλλὰ ἀλήτης γέγονα καὶ φυγάς, ἄπολις, ἄοικος, μετανάστης καὶ εἰς βάρβαρον ἀπηνέχθην χώραν καὶ τῆς ἀναγκαίας ἀπορῶν τροφῆς καὶ περὶ τῶν ἐσχάτων ὁρῶ καθ' ἑκάστην ἡμέραν ἐπικρεμάμενόν μοι τὸν κίνδυνον. Ποῦ τῆς βασιλείας αἱ ὑποσχέσεις; ποῦ τῆς ἀρχῆς αἱ ἐπαγγελίαι ἐκείνης;» Οὐδὲν τούτων οὐκ εἶπεν, οὐκ ἐνενόησεν· οὐκ ἐσκανδαλίσθη τοῖς γινομένοις, ἀλλὰ ἀνέμενε καὶ αὐτὸς τὸ τέλος τῶν ὑποσχέσεων.. Καὶ ἑτέρους δὲ μυρίους ἔστιν εἰπεῖν οἳ χαλεποῖς περιπεσόντες πράγμασιν οὐκ ἐθορυβήθησαν,  ἀλλὰ  τοῦ  Θεοῦ τὴν  ἀπαγγελίαν  κατέχοντες,  εἰ  καὶ  ἐναντία  τὰγινόμενα ταῖς ὑποσχέσεσιν ἦν, διὰ τῆς καλλίστης ταύτης ὑπομονῆς λαμπροὺς ἐδρέποντο τοὺς στεφάνους. Καὶ σὺ τοίνυν, ἀγαπητέ, ἀνάμενε τὸ τέλος· πάντως γὰρ ἀπαντήσεται,  ἢ  ἐνταῦθα  ἢ  ἐν  τῷ  μέλλοντι  αἰῶνι·  καὶ  παραχώρει  πανταχοῦ  τῷἀκαταλήπτῳ τῆς τοῦ Θεοῦ προνοίας καὶ μὴ λέγε· «Πῶς δὲ τὰ τοσαῦτα κακὰ λήψεται διόρθωσιν;» μηδὲ περιεργάζου τῆς τοῦ Θεοῦ παραδοξοποιίας τὸν τρόπον.

Κεφ. ιαʹ. Ὅτι οὐκ εὐθέως τοῦτο γέγονε καὶ ὅτι ἐν ἀρχῇ ἐναντία ἅπαντα βλέποντες οἱ ἅγιοι οὐκ ἐσκανδαλίζοντο

Οὐδὲ γὰρ οἱ δίκαιοι τότε ἐκεῖνοι τοῦτο ἐζήτουν τό· Πῶς καὶ τίνι τρόπῳ ταῦτα  ἔσται·  ἀλλ'  ὁρῶντες  εἰς  ἀπόγνωσιν  κατὰ  ἀνθρώπινον   λογισμὸν  πάντα φερόμενα,  οὐδὲ  οὕτως  ἐθορυβοῦντο,  οὐδὲ  ἐταράττοντο·  ἀλλ'  ἔφερον  ἅπαντα γενναίως, μεγίστην ἔχοντες ἀπόδειξιν τῶν ἐσομένων χρηστῶν τὴν δύναμιν τοῦ ὑποσχομένου   καὶ  ἀπὸ  τῆς  τῶν   γινομένων   ἐναντιότητος   εἰς  ἀπόγνωσιν   οὐκ ἐμπίπτοντες.  . Ἤδεσαν γὰρ σαφῶς ὅτι εὐμήχανος ὢν καὶ σοφός, δυνήσεται καὶ μετὰ τὸ τὰ πράγματα ἀπαγορευθῆναι ἀνακτήσασθαι ταῦτα μᾶλλον ἢ ἔμπροσθεν καὶ μετὰ πολλῆς  τῆς εὐκολίας τοῖς ἐπαγγελθεῖσιν  ἐπιθεῖναι  τὸ τέλος. Καὶ σὺ τοίνυν, ἀγαπητέ, ἄν τε ἐν τῷ παρόντι βίῳ λάβῃ τὰ λυπηρὰ λύσιν, δόξαζε τὸν Θεόν· ἄν τε εἰς τὰ δυσχερῆ καταλύσῃ, καὶ οὕτως εὐχαρίστει καὶ μὴ σκανδαλίζου, εἰδὼς σαφῶς τοῦ Θεοῦ τὴν πρόνοιαν  τὴν ἄπειρον καὶ ἑρμηνευθῆναι  μὴ δυναμένην  καὶ ὅτι πάντως λήψεται τὸ προσῆκον ἅπαντα τὸ τέλος, εἴτε ἐν τῷ παρόντι βίῳ, εἴτε ἐν τῷ μέλλοντι.. Εἰ δέ τις τὸ μέλλον  ἀκούων  καὶ μικροψυχῶν  ἐπείγοιτο  τοῦτο ἐνταῦθα  ἰδεῖν γινόμενον,  ἐροῦμεν ὅτι ἡ ἀληθὴς ζωὴ καὶ τὰ βέβαια πράγματα καὶ ἀκίνητα  τότε ἡμᾶς μένει. Τὰ μὲν γὰρ παρόντα, ὁδός, ἐκεῖνα δέ, πατρίς· τὰ ἐνταῦθα ἄνθεσιν ἔοικεν ἐαρινοῖς, ἐκεῖνα δὲ πέτραις ἀκινήτοις· ἐκεῖ στέφανοι καὶ ἀμοιβαὶ τέλος οὐκ ἔχουσαι, ἐκεῖ  ἔπαθλα  καὶ  βραβεῖα, ἐκεῖ  κολάσεις καὶ  τιμωρίαι  ἀφόρητοι  τῶν  τὰ  τοιαῦτα κακουργησάντων.  .  Τί  οὖν  πρὸς  τοὺς  τέως  σκανδαλιζομένους  ἐρεῖς;  Τοὺς μειζόνως διαλάμποντας οὐ λέγεις, τοὺς δὲ προσωπεῖα εὐλαβείας περικειμένους καὶ νῦν ἐλεγχομένους, τούτους ἄγεις εἰς μέσον. Οὐχ ὁρᾷς τὸ χρυσίον καθαιρόμενον; τὸν μόλιβδον   ἐλεγχόμενον;   τὰ  ἄχυρα  διακρινόμενα   τοῦ  σίτου;  τοὺς  λύκους  τῶν προβάτων; τοὺς πεπλασμένους τῶν ἀληθῶς ἐν εὐλαβείᾳ ζώντων;  Ὥστε ὅταν ἴδῃς τούτων τὰ σκάνδαλα, ἐννόησον κἀκείνων  τὰς εὐδοκιμήσεις. . Ὑπεσκελίσθησάν τινες, ἀλλὰ καὶ ἔστησαν πολλῷ πλείους καὶ μείζονα ἑαυτοῖς μισθὸν συνήγαγον, οὔτε τῇ δυναστείᾳ τῶν  ἐπιβουλευόντων,  οὔτε τῇ δυσκολίᾳ τῶν  καιρῶν περιτραπέντες. Καὶ οἱ σκανδαλιζόμενοι  δὲ ἑαυτοῖς λογιζέσθωσαν· ἐπεὶ καὶ οἱ παῖδες οἱ τρεῖς καὶ ἱερῶν ἀποσπασθέντες καὶ ναοῦ καὶ θυσιαστηρίου καὶ τῆς ἄλλης ἁπάσης τῆς κατὰ νόμον  ἐπιμελείας  καὶ ἐν  μέσῃ βαρβάρων χώρᾳ  ἀποληφθέντες,  μετὰ πολλῆς  τῆς ἀκριβείας τὸν νόμον διετήρησαν· καὶ ὁ ∆ανιὴλ ὁμοίως καὶ ἕτεροι πολλοί· καὶ οἱ μὲν εἰς αἰχμαλωσίαν  ἀπενεχθέντες  οὐ παρεβλάβησάν τι, ἄλλοι δὲ οἴκοι μένοντες  καὶ πάντων ἀπολαύοντες τῶν ἐπὶ τῆς πατρίδος, προσέκρουσαν καὶ κατεδικάσθησαν.

Κεφ. ιβʹ. Τίνος ἕνεκεν ἀφέθησαν ἐν τῷ κόσμῳ τούτῳ καὶ οἱ ἄνθρωποι πονηροὶ καὶ δαίμονες καὶ διάβολος.

Εἰ δὲ ζητοίης τίνος ἕνεκεν ταῦτα συνεχωρήθη, καὶ μὴ τοῖς ἀρρήτοις τῶν οἰκονομῶν αὐτοῦ λόγοις παραχωροίης, ἀλλὰ ἐμελέτησας ἀεὶ πάντα περιεργάζεσθαι, ὁδῷ  προβαίνων  καὶ  ἄλλα  πολλὰ  διαπορήσεις, οἷον,  τίνος  ἕνεκεν  ἀφείθησαν  αἱ αἱρέσεις, τίνος ἕνεκεν ὁ διάβολος, τίνος ἕνεκεν οἱ δαίμονες, τίνος ἕνεκεν οἱ πονηροὶ τῶν ἀνθρώπων καὶ πολλοὺς ὑποσκελίζοντες, καὶ τὸ δὴ κεφάλαιον ἁπάντων τούτων, τίνος ἕνεκεν ὁ Ἀντίχριστος παραγίνεται, ὁ τοσαύτην ἔχων δύναμιν πρὸς ἀπάτην ὡς τὸν  Χριστὸν εἰπεῖν  ὅτι  τοιαῦτα  ποιήσει  ὥστε  πλανῆσαι,  εἰ  δυνατόν,  καὶ  τοὺς ἐκλεκτούς. . Ἀλλ' οὐ δεῖ ταῦτα ζητεῖν, ἀλλὰ πάντα παραχωρεῖν τῷ ἀκαταλήπτῳ τῆς τοῦ Θεοῦ σοφίας. Ὁ μὲν γὰρ γενναίως  ἤδη πεπηγώς, κἂν μυρία τὰ κύματα, κἂν μυρίοι οἱ χειμῶνες ἐπιῶσιν, οὐ μόνον οὐδὲν παραβλάπτεται, ἀλλὰ καὶ ἰσχυρότερος γίνεται·  ὁ  δὲ  ἀσθενὴς  καὶ  διαρρέων  καὶ  ὀλίγωρος  καὶ  μηδενὸς  ἐνοχλοῦντος καταπίπτει  πολλάκις.  Εἰ δὲ  καὶ  λόγον  τινὰ  ἐπιζητεῖς  μαθεῖν,  ἄκουε  τὸν  ἡμῖν γνώριμον. Εἰσὶ μὲν γὰρ καὶ ἕτεροι πολλοὶ τῷ διαφόρως καὶ ποικίλως τὰ καθ' ἡμᾶς πάντα οἰκονομοῦντι  δῆλοι· ὃν δὲ ἡμεῖς ἴσμεν, οὗτός ἐστι τέως. . Φαμὲν ὅτι τὰ σκάνδαλα ταῦτα ἀφείθη ὑπὲρ τοῦ μὴ ἐλαττωθῆναι  τῶν γενναίων  τὰ βραβεῖα· ὃ καὶ τῷ Ἰὼβ διαλεγόμενος ὁ Θεὸς ἐδήλωσε, λέγων· «Ἄλλως με οἴει σοι κεχρηματικέναι ἢ ἵνα ἀναφανῇς δίκαιος;» . Καὶ ὁ Παῦλος δέ φησι· «∆εῖ δὲ καὶ αἱρέσεις εἶναι, ἵνα οἱ δόκιμοι φανεροὶ γένωνται  ἐν ὑμῖν.» Σὺ δὲ ὅταν ἀκούῃς τό· «∆εῖ δὲ αἱρέσεις εἶναι», μὴ νομίσῃς ὅτι κελεύων ἢ νομοθετῶν ταῦτά φησιν. Ἄπαγε· ἀλλὰ τὸ μέλλον προαναφωνῶν,  καὶ τὸ ἐκ τούτου κέρδος τοῖς νήφουσι προμηνύων. Τότε γὰρ ὑμῶν τῶν ἀνεξαπατήτων,  φησί, σαφέστερον φανεῖται  ἡ ἀρετή. . Πρὸς τούτοις καὶ δι' ἑτέραν αἰτίαν οἱ πονηροὶ ἀφείθησαν ὥστε μὴ προαναρπασθέντας ἀποκλεισθῆναι τῆς ὠφελείας τῆς ἐκ τῆς μεταβολῆς αὐτοῖς γενομένης. Οὕτω καὶ Παῦλος ἐσώθη, οὕτως ὁ λῃστής,  οὕτως  ἡ  πόρνη,  οὕτως  ὁ τελώνης,  οὕτως  ἕτεροι  πολλοί.  Εἰ δὲ  πρὶν  ἢ μεταβαλέσθαι ἀνηρπάγησαν ἐντεῦθεν, οὐδεὶς ἂν αὐτῶν ἐσώθη. Περὶ δὲ τοῦ Ἀντιχρίστου καὶ ἑτέραν φησὶν αἰτίαν  ὁ Παῦλος. Ποίαν δὴ ταύτην; Τὸ πᾶσαν καὶ ἐντεῦθεν ἀποκλεισθῆναι τῶν Ἰουδαίων τὴν ἀπολογίαν. Ποίαν γὰρ ἂν σχοῖεν συγγνώμην, τὸν Χριστὸν μὴ δεξάμενοι, οἱ μέλλοντες  ἐκείνῳ πιστεύειν; ∆ιό φησιν· «Ἵνα κριθῶσι πάντες οἱ μὴ πιστεύσαντες τῇ ἀληθείᾳ», τοῦτ' ἔστι, τῷ Χριστῷ, «ἀλλ'εὐδοκήσαντες τῇ ἀδικίᾳ», τοῦτ' ἔστι, τῷ Ἀντιχρίστῳ. Ἐπειδὴ γὰρ ἔλεγον διὰ τοῦτο αὐτῷ  μὴ  πιστεύειν,  ἐπειδὴ  Θεὸν ἑαυτὸν  ἔλεγε·  . «∆ιὰ  γὰρ  τοῦτό  σε, φησί, λιθάζομεν,  ὅτι  σὺ  ἄνθρωπος  ὢν  ποιεῖς  σεαυτὸν  Θεόν»·  καίτοι  γε  τὰ  πλείονα ἀκούοντες  ἀνατιθέντα  αὐτὸν  τῷ  Πατρὶ καὶ  λέγοντα  μετὰ  τῆς  ἐκείνου  γνώμης ἀφῖχθαι καὶ διὰ πολλῶν τοῦτο ἀποδεικνύντα· τί ἐροῦσιν, ὅταν τὸν Ἀντίχριστον τὸν λέγοντα ἑαυτὸν εἶναι Θεὸν καὶ μηδὲ μεμνημένον τοῦ Πατρός, ἀλλὰ καὶ τοὐναντίον ποιοῦντα δέξωνται; Τοῦτο καὶ ὁ Χριστὸς αὐτοῖς ὀνειδίζων, προὔλεγεν οὕτω λέγων· «Ἐγὼ ἦλθον ἐν τῷ ὀνόματι τοῦ Πατρός μου καὶ οὐ λαμβάνετέ με· ἐὰν ἄλλος ἔλθῃ ἐν τῷ ὀνόματι τῷ ἰδίῳ, ἐκεῖνον λήψεσθε»· διὰ ταῦτα ἀφείθη τὰ σκάνδαλα. . Εἰ δὲ τοὺς  σκανδαλιζομένους  λέγεις,  ἐγώ  σοι τοὺς  μειζόνως  ἐντεῦθεν  διαλάμψαντας δείξω· καὶ πάλιν  σοι τὸ αὐτὸ  ἐρῶ ὅτι  οὐκ ἔδει διὰ τὴν  ἑτέρων  ἀπροσεξίαν καὶ ῥᾳθυμίαν τοὺς δυναμένους νήφειν καὶ ἐγρηγορέναι καὶ μυρίους ἐκ τούτων ἀναδήσασθαι στεφάνους, ἐλαττοῦσθαι ἐν τῇ τῶν ἀμοιβῶν ἀντιδόσει. Οὗτοι μὲν γὰρ ἐπηρεάζεσθαι ἔμελλον, εἰ μὴ τῶν ἀγώνων τούτων ἔλαβον ὑποθέσεις· οἱ δὲ ἐντεῦθεν βλαβέντες, ἑτέρῳ μὲν οὐδενὶ, ἑαυτοῖς δὲ εἶεν δίκαιοι λογίζεσθαι τὰ πτώματα αὐτῶν καὶ κατηγοροῖεν ἂν αὐτῶν οἱ μὴ μόνον μὴ σκανδαλισθέντες, ἀλλὰ καὶ φαιδρότεροι καὶ ἰσχυρότεροι ταύτῃ γινόμενοι.

Κεφ. ιγʹ. Ὅτι τοὺς νήφοντας οὐδὲν παραβλάπτει οὐδὲ σκανδαλίζει

Ποίων γὰρ ἱερέων ἀπήλαυσεν ὁ Ἀβραάμ, εἰπέ μοι; ποίων διδασκάλων; ποίας κατηχήσεως; ποίας παραινέσεως; ποίας συμβουλῆς; ὅπουγε οὐδὲ γράμματα τότε ἦν, οὐ νόμος, οὐ προφῆται, οὐκ ἄλλο τῶν τοιούτων οὐδέν· ἀλλὰ ἄπλουν ἔπλει θάλατταν καὶ ὁδὸν ὥδευεν ἀτριβῆ καὶ ταῦτα καὶ οἰκίας καὶ πατρὸς ἀσεβοῦς γεγενημένος.  Καὶ ὅμως οὐδὲν αὐτὸν ταῦτα παρέβλαψεν, ἀλλὰ τοσοῦτον ἔλαμψεν ἀρετῇ ὡς ἃ μετὰ μακρὸν χρόνον, μετὰ προφήτας, μετὰ νόμον καὶ τοσαύτην παιδαγωγίαν,  τὴν διὰ σημείων καὶ θαυμάτων  γεγενημένην  ἣν ἔμελλεν  ὁ Χριστὸς τοὺς  ἀνθρώπους  παιδεύειν,  . ταῦτα  προλαβὼν  δι' ἔργων  ἐπεδείξατο, ἀγάπην γνησίαν καὶ θερμήν, χρημάτων  ὑπεροψίαν, τὴν περὶ τοὺς οἰκείους τοῦ σπέρματος κηδεμονίαν·  καὶ τὸν  τῦφον  δὲ ἅπαντα  ἐπάτησε καὶ τὸν ὑγρὸν καὶ διαλελυμένον διεκρούσατο βίον, τῶν νῦν τὰς κορυφὰς τῶν ὀρῶν κατειληφότων  μοναχῶν ἀκριβέστερον ζῶν. . Οὔτε γὰρ οἰκία ἦν αὐτῷ, ἀλλ' ἡ σκιὰ τῶν φύλλων ὄροφος ἦν τῷ  δικαίῳ  καὶ  στέγη· οὐδέ, ἐπειδὴ  ξένος  ἦν,  ῥᾳθυμότερος περὶ τὴν  φιλοξενίαν ἐγένετο, ἀλλ' ὁ ξένος ἐν ξένῃ ἔργον τοῦτο ἐποίει, τὸ διηνεκῶς ἐν μεσημβρίᾳ μέσῃ τοὺς παριόντας ὑποδέχεσθαι καὶ θεραπεύειν. Καὶ δι' ἑαυτοῦ τὸ ἔργον ἅπαν ἤνυε καὶ τὴν γυναῖκα  κοινωνὸν  ἐποίει τῆς καλῆς ταύτης πραγματείας. . Τί δὲ ὑπὲρ τοῦ ἀδελφιδοῦ καὶ ταῦτα οὐ καθηκόντως αὐτῷ χρησαμένου, ἀλλὰ τοῖς πρωτείοις ἐπιπηδήσαντος, οὐκ ἐποίησε καὶ ταῦτα μετὰ τὴν αἵρεσιν τῆς ἐκλογῆς; Οὐχὶ τὸ αἷμα ἐξέχεεν; οὐχὶ  τοὺς οἰκέτας  ἅπαντας  ὥπλισεν;  οὐκ εἰς φανερὸν  κίνδυνον  ἑαυτὸν ἐνέβαλεν; Ὅτε δὲ ἐκελεύσθη τὴν μὲν οἰκίαν ἀφεῖναι, εἰς δὲ τὴν ἀλλοτρίαν ἀπελθεῖν, οὐκ εὐθέως ὑπήκουσε καὶ πατρίδα καὶ φίλους καὶ συγγενεῖς καὶ πάντας ἀφεὶς καὶ τῷ προστάγματι πεισθεὶς τοῦ κελεύσαντος, τὰ μὲν δῆλα καταλιμπάνων, τοῖς δὲ ἀδήλοις πολλῷ σαφέστερον ἢ τοῖς δήλοις προσέχων, διὰ τὴν ὑπόσχεσιν τοῦ Θεοῦ, ὅπερ ἦν πίστεως ἐπιτεταμένης; . Μετὰ δὲ ταῦτα πάντα τοῦ λιμοῦ καταλαβόντος, πάλιν μετανάστης ἐγίνετο καὶ οὐκ ἐθορυβεῖτο, οὐδὲ ἐταράττετο, ἀλλὰ τὴν αὐτὴν ὑπακοὴν καὶ φιλοσοφίαν  καὶ ὑπομονὴν ἐπεδείκνυτο καὶ κατῄει εἰς Αἴγυπτον καὶ ὑπακούσας τῷ Θεῷ τοιαῦτα κελεύοντι  ἀφῃρέθη τὴν γυναῖκα καὶ καθυβριζομένην ἑώρα, τό γε ἧκον εἰς τὸν  Αἰγύπτιον καὶ θανάτου  χαλεπώτερα  ὑπέμενεν  ἐν τοῖς καιριωτάτοις πληττόμενος; Τί γὰρ βαρύτερον ἦν, εἰπέ μοι, τοῦ γυναῖκα νόμῳ γάμου συναφθεῖσαν αὐτῷ μετὰ τοσαῦτα κατορθώματα  ὁρᾶν ὑπὸ βαρβαρικῆς ἀκολασίας ἁρπαζομένην, εἰσαγομένην ἔνδον εἰς τὰς βασιλικὰς αὐλάς, καθυβριζομένην; . Εἰ γὰρ καὶ μὴ τὸ ἔργον ἐξέβη, ἀλλ' αὐτὸς τοῦτο προσεδόκησε καὶ πάντα ἔφερε γενναίως  καὶ οὔτε αἱ συμφοραὶ αὐτὸν ὑπεσκέλισαν, οὔτε αἱ εὐημερίαι ἐφύσησαν· ἀλλ' ἐν τῇ τῶν καιρῶν διαφορᾷ ἴσην τὴν ἑαυτοῦ γνώμην διεφύλαττε. Τί δέ, ὅτε αὐτῷ τὸν υἱὸν ἐπηγγείλατο, οὐχὶ μυρία κωλύματα ἦν, τὰ ἀπὸ τῶν λογισμῶν; καὶ πάντα ἐκεῖνα κατευνάσας καὶ τὸν  ἐκείνων  θόρυβον  ἀνελών,  ἀπὸ  τῆς  πίστεως  διέλαμψεν.  . Ὅτε δὲ  αὐτὸν καθιερῶσαι ἐκελεύσθη, οὐχὶ μετὰ πολλοῦ τοῦ τάχους, ὡσανεὶ μέλλων  εἰς παστάδα ἄγειν  καὶ  νυμφαγωγεῖν,   οὕτως  αὐτὸν  ἀνήγαγε;  καὶ  αὐτῆς  τῆς  φύσεως  σχεδὸν ἐξελθὼν καὶ τοῦ ἄνθρωπος εἶναι ἀπαλλαγεὶς  καὶ θυσίαν ἀνέφερε καινήν τινα καὶ παράδοξον καὶ μόνος τὸν ἆθλον ἤθλησε τοῦτον, οὐ γυναικί, οὐκ οἰκέτῃ, οὐκ ἄλλῳ τινὶ  τῶν  μετ' αὐτοῦ κοινωσάμενος; . Ἤδει γάρ, ᾔδει σαφῶς τοῦ σκοπέλου τὸ ὕψος, τοῦ ἐπιτάγματος  τὸν  ὄγκον, τοῦ ἀγῶνος  τὸ μέγεθος· διὸ μόνος αὐτὸς τὸν δρόμον ἀνεδέξατο τοῦτον καὶ ἔτρεχε καὶ ἠγωνίζετο καὶ ἐστεφανοῦτο καὶ ἀνεκηρύττετο. Ποῖος ταῦτα αὐτὸν ἱερεὺς ἐδίδαξε; ποῖος δὲ διδάσκαλος; ποῖος προφήτης; Οὐδὲ εἷς· ἀλλ' ἐπειδὴ εὐγνώμονα εἶχε ψυχήν, ἤρκεσεν αὐτῷ πρὸς ἅπαντα.. Τί δὲ ὁ Νῶε; Ποῖον ἔσχεν ἱερέα; ποῖον διδάσκαλον; ποῖον καθηγητήν; ὅτε μόνος, τῆς οἰκουμένης ἁπάσης διαφθαρείσης ἐν πονηρίᾳ, τὴν ὀρθὴν ὥδευσεν ὁδὸν καὶ τὴν ἀρετὴν διετήρησε καὶ οὕτω διέλαμψεν, ὡς ἐν τῷ ναυαγίῳ τῆς οἰκουμένης αὐτόν τε διασωθῆναι καὶ ἑτέρους διὰ τὴν περιουσίαν τῆς οἰκείας ἀρετῆς τῶν ἐπηρτημένων ἐξαρπάσαι κινδύνων; Πόθεν δίκαιος ἐγένετο; πόθεν τέλειος; ποῖον ἱερέα καὶ οὗτος ἢ διδάσκαλον ἐσχηκώς; Οὐδεὶς ἂν εἰπεῖν ἔχοι. . Ὁ δὲ υἱὸς ὁ τούτου, καίτοι ἔνδοξον ἔχων  τὸν διδάσκαλον διηνεκῶς, τοῦ πατρὸς τὴν ἀρετὴν καὶ νουθεσίας ἀπολαύων καὶ τῆς διὰ ῥημάτων καὶ τῆς διὰ τῶν ἔργων καὶ τὴν ἀπὸ τῶν πραγμάτων ἔκβασιν ὁρῶν καὶ τὴν ἀπὸ τῆς συμφορᾶς καὶ τὴν ἀπὸ τῆς σωτηρίας παραίνεσιν, πονηρὸς περὶ τὸν   φύντα    ἐγένετο   καὶ   ἐκωμῴδει    τοῦ   γεγεννηκότος    τὴν   γύμνωσιν    καὶ ἐξεπόμπευσεν. Ὁρᾷς ὅτι πανταχοῦ ψυχῆς χρεία εὐγνώμονος; . Τί δὲ ὁ Ἰὼβ, εἰπέ μοι; ποίων προφητῶν ἤκουσε; ποίας διδασκαλίας ἀπήλαυσεν; Οὐδεμιᾶς. Ἀλλ' ὅμως καὶ οὗτος οὐδενὸς τούτων τετυχηχὼς καὶ πᾶν ἀρετῆς εἶδος μετὰ πολλῆς ἐπεδείξατο τῆς ἀκριβείας. Καὶ γὰρ κοινὰ τὰ ὄντα τοῖς δεομένοις  ἐκέκτητο καὶ οὐχὶ τὰ ὄντα μόνον, ἀλλὰ καὶ αὐτὸ τὸ σῶμα. . Τῇ μὲν γὰρ οἰκίᾳ τοὺς ὁδίτας ὑπεδέχετο καὶ ἐκείνων μᾶλλον ἦν ἡ οἰκία ἢ τοῦ κεκτημένου, τῇ δὲ τοῦ σώματος ἰσχύϊ τοῖς ἀδικουμένοις  ἤμυνε,  τῇ  δὲ  τῆς  γλώττης  συνέσει καὶ  σοφίᾳ  τοὺς  ἐπηρεάζοντας ἐπεστόμιζε καὶ τὴν εὐαγγελικὴν  πολιτείαν  διὰ πάντων διαλάμπουσαν ἐπεδείκνυτο.. Σκόπει δέ· «Μακάριοι οἱ πτωχοὶ τῷ πνεύματι», φησὶν ὁ Χριστός. Τοῦτο αὐτὸς διὰ τῶν ἔργων κατώρθωσεν λέγων. «Εἰ δὲ καὶ ἐφαύλισα, φησί, κρῖμα θεράποντος ἢ θεραπαίνης, κρινομένων αὐτῶν πρός με. Τί γὰρ ποιήσω, ἐὰν ἐπίσκεψίν μου ποιήσῃ ὁ Κύριος; Πότερον οὐχ ὡς ἐγὼ ἐγενόμην ἐν γαστρὶ καὶ ἐκεῖνοι ἐγένοντο; Ἐγενόμεθα δὲ ἐν τῇ αὐτῇ κοιλίᾳ.» «Μακάριοι οἱ πραεῖς, ὅτι αὐτοὶ κληρονομήσουσι τὴν γῆν.» Καὶ τίς πραότερος ἐκείνου γέγονε, περὶ οὗ καὶ οἱ οἰκέται ἔλεγον· «Τίς ἂν δῴη ἡμῖν τῶν σαρκῶν αὐτοῦ ἐμπλησθῆναι;» Οὕτως ἦσαν αὐτοῦ σφοδροὶ ἔρασται. . «Μακάριοι οἱ πενθοῦντες, ὅτι αὐτοὶ παρακληθήσονται.» Καὶ οὐδὲ ταύτης ἄμοιρος ἦν τῆς ἀρετῆς. Ἄκουσον γοῦν τί φησιν· «Εἰ δὲ καὶ ἁμαρτὼν ἀκουσίως, διετράπην πολυοχλίαν λαοῦ, τοῦ μὴ ἐξαγορεῦσαι τὴν ἀνομίαν μου.» Ὁ δὲ οὕτω διακείμενος, εὔδηλον ὅτι αὐτὴν ἐπένθει  μετὰ πολλῆς τῆς ὑπερβολῆς. . «Μακάριοι οἱ πεινῶντες  καὶ διψῶντες τὴν  δικαιοσύ. νην.»  Ὅρα καὶ  τοῦτο  μεθ'  ὑπερβολῆς  αὐτῷ  κατωρθωμένον.«Συνέτριψα, φησί, μύλας ἀδίκων καὶ ἐκ μέσου ὀδόν των αὐτῶν ἅρπαγμα ἐξέσπασα», «δικαιοσύνην  δὲ ἐνδεδύκειν,  ἠμφιασάμην  δὲ κρῖμα ἴσα διπλοΐδι.»  «Μακάριοι οἱ ἐλεήμονες, ὅτι αὐτοὶ ἐλεηθήσονται.» Οὗτος δὲ οὐκ ἐν χρήμασι μόνον ἐλεήμων ἦν, οὐδὲ ἐν τῷ ἐνδύειν τοὺς γυμνοὺς καὶ τρέφειν τοὺς πεινῶντας καὶ χηρείαν διορθοῦν καὶ ὀρφανίαν περιστέλλειν καὶ πηρώματα φύσεως παραμυθεῖσθαι, ἀλλὰ καὶ ἐν αὐτῇ τῇ συμπαθείᾳ τῆς . ψυχῆς. «Ἐγὼ γάρ, φησίν, ἐπὶ παντὶ ἀδυνάτῳ ἔκλαυσα καὶ ἐστέναξα ἰδὼν ἄνδρα ἐν ἀνάγκαις.» Καθάπερ γὰρ κοινὸς ὢν ἁπάντων πατήρ, οὕτω τὰς ἑκάστου συμφοράς, τὰς μὲν διώρθου, τὰς δὲ ἐθρήνει καὶ διὰ ῥημάτων καὶ διὰ πραγμάτων  καὶ  διὰ  συμπαθείας  καὶ  δακρύων  καὶ  διὰ  παντὸς  τρόπου  τοὺς  ἐν συμφοραῖς ἀνέχων  καὶ κοινός τις ἁπάντων  λιμὴν  γενόμενος.  . «Μακάριοι οἱ καθαροὶ τῇ καρδίᾳ, ὅτι αὐτοὶ τὸν Θεὸν ὄψονται.» Καὶ τοῦτο οὐχ ὡς ἔτυχεν  αὐτῷ κατώρθωτο.  Ἄκουσον γοῦν  τοῦ Θεοῦ μαρτυροῦντος  αὐτῷ· «Οὐκ ἔστιν ἄνθρωπος ὅμοιος αὐτοῦ τῶν  ἐπὶ τῆς γῆς, ἄνθρωπος  ἄμεμπτος, δίκαιος, ἀληθινός,  θεοσεβής, ἀπεχόμενος  ἀπὸ  παντὸς  πονηροῦ  πράγματος.»  . «Μακάριοι οἱ  δεδιωγμένοι ἕνεκεν  δικαιοσύνης,  ὅτι  αὐτῶν  ἐστιν  ἡ  βασιλεία  τῶν  οὐρανῶν.»  Καὶ ἐντεῦθεν πολλὴν  τῶν  ἀγώνων  καὶ  τῶν  βραβείων  τὴν  δαψίλειαν  ἐποιήσατο. Οὐ γὰρ  δι' ἀνθρώπων  ἠλαύνετο, ἀλλ' αὐτὸς ὁ ἀρχέκακος δαίμων ἐπιθέμενος καὶ πάντα αὐτοῦ τὰ μηχανήματα  κινήσας, οὕτως ἦλθεν  ἐπ' αὐτὸν, ἀπελάσας αὐτὸν  καὶ οἰκίας καὶ πατρίδος καὶ εἰς τὴν κοπρίαν ἐξαγαγών,  χρημάτων  ἐκβαλὼν  πάντων,  κτημάτων, παίδων, αὐτῆς τοῦ σώματος τῆς ὑγιείας καὶ λιμῷ παραδοὺς χαλεπωτάτῳ·  μετὰ δὲ ἐκείνου  καὶ τῶν  φίλων  τινές,  οὐχ ὡς ἔτυχεν,  ἥλλοντο  καὶ ἀνέξαινον  αὐτοῦ τῆς ψυχῆς τὰ ἕλκη. . «Μακάριοί ἐστε, ὅταν ὀνειδίσωσιν ὑμᾶς καὶ διώξωσι καὶ εἴπωσι πᾶν πονηρὸν ῥῆμα καθ' ὑμῶν ψευδόμενοι, ἕνεκεν ἐμοῦ. Χαίρετε καὶ ἀγαλλιᾶσθε ὅτι ὁ μισθὸς ὑμῶν πολὺς ἐν τοῖς οὐρανοῖς.» Ἀλλὰ καὶ τοῦτον μετὰ πολλῆς τῆς ἀφθονίας ἐκαρπώσατο τὸν μακαρισμόν. Καὶ γὰρ διέβαλλον αὐτὸν οἱ παρόντες τότε, ἐλάττονα ὧν ἐπλημμέλησε λέγοντες  αὐτὸν τετιμωρῆσθαι, μακρὰς κατηγορίας ἀποτείνοντες κατ' αὐτοῦ καὶ λόγους  ψευδεῖς  καὶ συκοφαντίας  γέμοντας.  . Ἀλλ' ὅμως καὶ τούτους μέλλοντας κινδυνεύειν  ἐξήρπασε τῆς θεηλάτου πληγῆς, ὑπὲρ οὐδενὸς τῶν εἰρημένων    μνησικακήσας   αὐτοῖς.   Καὶ   ἐνταῦθα    πάλιν    ἐκεῖνο   ἐπλήρου   τὸ παράγγελμα, τό· «Ἀγαπᾶτε τοὺς ἐχθροὺς ὑμῶν,  εὔχεσθε ὑπὲρ τῶν  ἐπηρεαζόντων ὑμᾶς.» Καὶ γὰρ ἠγάπησε καὶ ηὔξατο ὑπὲρ αὐτῶν καὶ τὴν ὀργὴν τοῦ Θεοῦ ἀνεῖλε καὶ τὴν ἁμαρτίαν αὐτῶν ἔλυσε· καίτοι μὴ προφητῶν, μὴ εὐαγγελιστῶν,  μὴ ἱερέων, μὴ διδασκάλου, μὴ ἄλλου  τινὸς  ἀκούσας ὑπὲρ ἀρετῆς  συμβουλεύοντος. . Ὁρᾷς ἡλίκον  ἐστὶ  γενναία   ψυχὴ  καὶ  πῶς  ἀρκεῖ  πρὸς  ἀρετὴν  ἑαυτῇ,  κἂν  μηδεμιᾶς ἐπιμελείας ἀπολαύῃ; Καίτοι γε προγόνους οὐ μόνον χρηστοὺς οὐκ ἔσχεν, ἀλλὰ καὶ πολλὴν  κακίαν ἐπιδειξαμένους.  Περὶ γοῦν  τοῦ προγόνου αὐτοῦ φησιν ὁ Παῦλος·«Μή τις πόρνος ἢ βέβηλος, ὡς Ἠσαῦ, ὃς ἀντὶ βρώσεως μιᾶς ἀπέδοτο τὰ πρωτοτόκια αὐτοῦ.»

Κεφ. ιδʹ. Ὅτι καὶ ἐπὶ τῶν ἀποστόλων πολλὰ τὰ σκάνδαλα καὶ πολλοὶ οἱ παρασυρόμενοι καὶ διδασκάλων διώξεις καὶ ἀναιρέσεις ταχεῖαι

Τί δέ, ἐπὶ τῶν ἀποστόλων, εἰπέ μοι; οὐ μυρία τοιαῦτα ἐγίνετο; Ἄκουσον γοῦν τί φησιν ὁ Παῦλος· «Οἶδας τοῦτο ὅτι ἀπεστράφησάν με πάντες οἱ ἐν τῇ Ἀσίᾳ, ὧν  ἐστι  Φύγελλος  καὶ  Ἑρμογένης.»  Οὐ δεσμωτήρια  ᾤκουν  οἱ  διδάσκαλοι;  οὐχ ἁλύσεις  περιέκειντο;  οὐ παρὰ τῶν  οἰκείων,  οὐ παρὰ τῶν  ἀλλοτρίων  τὰ  ἔσχατα ἔπασχον κακά; οὐ μετ' ἐκείνους ἀντ' ἐκείνων λύκοι βαρεῖς εἰσῄεσαν εἰς τὰ ποίμνια; οὐχὶ ταῦτα προὔλεγεν ὁ Παῦλος Ἐφεσίοις εἰς Μίλητον αὐτοὺς μεταπεμψάμενος; . «Ἐγὼ γὰρ οἶδα, φησίν, ὅτι εἰσελεύσονται μετὰ τὴν ἄφιξίν μου λύκοι βαρεῖς εἰς ὑμᾶς, μὴ φειδόμενοι τοῦ ποιμνίου. Καὶ ἐξ ὑμῶν δὲ αὐτῶν ἀναστήσονται ἄνδρες λαλοῦντες διεστραμμένα, τοῦ  ἀποσπᾶν  τοὺς  μαθητὰς  ὀπίσω  αὐτῶν.»  Οὐ χαλκοτύπος  ἀνὴρ Ἀλέξανδρος μυρία παρέσχεν αὐτῷ πράγματα, πανταχόθεν ἐλαύνων, πολεμῶν, πυκτεύων   καὶ  εἰς  τοσαύτην  αὐτὸν   κατέστησεν  ἀγωνίαν   ὡς  καὶ  τῷ  μαθητῇ παραγγεῖλαι καὶ εἰπεῖν· «Ὃν καὶ σὺ φυλάσσου· λίαν γὰρ ἀνθέστηκε τοῖς ἡμετέροις λόγοις»;  . Οὐχ  ὁλόκλη  ρον  ἔθνος  τῶν  Γαλατῶν  ὑπό  τινων   ψευδαδέλφων  διεφθάρη; Οὐκ ἐν προοιμίοις τοῦ κηρύγματος ὁ Στέφανος ὑπὲρ τοὺς ποταμοὺς ῥέων καὶ πάντας  ἐπιστομίζων, ὁ τὰς ἀναισχύντους  ἀποφράττων  Ἰουδαίων  γλώττας,  ᾧ οὐδεὶς  ἀντιστῆναι  ἠδύνατο,  ὁ  πάντα  συγχὺς  τὰ  Ἰουδαϊκά,  ὁ  λαμπρὸν  στήσας τρόπαιον  καὶ  νίκην   περιφανῆ,  . ὁ  γενναῖος   οὗτος  καὶ  σοφὸς  καὶ  χάριτος πεπληρωμένος  καὶ τοσαύτην Ἐκκλησίαν ὠφελῶν,  οὐδὲ πολὺν χρόνον ποιήσας ἐν τῷ κηρύγματι, ἀθρόον ἡρπάγη καὶ ὡς βλάσφημος κατεδικάζετο καὶ κατελεύετο; Τί δαὶ Ἰάκωβος; οὐκ ἐν ἀρχῇ καὶ αὐτὸς καὶ ἐξ αὐτῆς, ὡς εἰπεῖν, βαλβῖδος ἀνεσπάσθη καὶ ἀποτμηθεὶς εἰς χάριν τῶν Ἰουδαίων ὑπὸ Ἡρώδου, οὕτω τὸν βίον κατέλυσε, στῦλος τοιοῦτος καὶ ἑδραίωμα τηλικοῦτον  τῆς ἀληθείας; . Πόσοι τότε ἐσκανδαλίζοντο γινομένων τούτων; Ἀλλ' οἱ ἑστῶτες ἵσταντο καὶ μειζόνως ἵσταντο. Ἄκουσον γοῦν τί φησιν ὁ Παῦλος Φιλιππησίοις ἐπιστέλλων· «Γινώσκειν δὲ ὑμᾶς βούλομαι, ἀδελφοὶ ὅτι τὰ κατ' ἐμὲ μᾶλλον εἰς προκοπὴν τοῦ Εὐαγγελίου ἐλήλυθεν, ὥστε τοὺς πλείονας τῶν ἀδελφῶν ἐν Κυρίῳ, πεποιθότας τοῖς δεσμοῖς μου, περισσοτέρως τολμᾶν ἀφόβως τὸν λόγον τοῦ Θεοῦ λαλεῖν.» . Εἶδες ἀνδρείαν; εἶδες παρρησίαν; εἶδες εὐτονίαν ψυχῆς; εἶδες φιλόσοφον γνώμην; Ἑώρων τὸν διδάσκαλον ἐν δεσμωτηρίῳ καὶ ἁλύσει συγκεκλεισμένον, ἀγχόμενον,  παιόμενον  καὶ μυρία πάσχοντα δεινὰ καὶ οὐ μόνον οὐκ ἐσκανδαλίζοντο, οὐδὲ ἐθορυβοῦντο, ἀλλὰ καὶ μείζονα προθυμίαν ἐκτῶντο καὶ πλείονα προκοπὴν εἰς τοὺς ἀγῶνας ἐλάμβανον τοῦ διδασκάλου τοῖς παθήμασιν. . Ἀλλὰ καὶ ὑπεσύροντο, φησίν, ἕτεροι. Ναὶ οὐδὲ ἐγὼ πρὸς τοῦτο ἀντιλέγω·  καὶ γὰρ εἰκὸς πολλοὺς  καὶ ὑποσύρεσθαι, γινομένων  τούτων·  ἀλλ',  ὃ πολλάκις  εἶπον  καὶ λέγων  οὐ παύσομαι, τοῦτο καὶ νῦν ἐρῶ· ἑαυτοῖς δίκαιοι τοῦτο ἂν εἶεν λογίζεσθαι οὗτοι, οὐ τῇ τῶν  πραγμάτων  φύσει. Καὶ γὰρ ἀπιὼν  ὁ Χριστὸς ἐντεῦθεν  ταύτην κατέλιπεν  ἡμῖν  τὴν κληρονομίαν  λέγων·  «Ἐν τῷ κόσμῳ θλῖψιν  ἕξετε» καὶ «Ἐπὶ ἡγεμόνας καὶ βασιλέας ἀχθήσεσθε» καὶ, «Ἔσται καιρὸς ὅτε πᾶς ὁ ἀποκτείνας ὑμᾶς δόξει λατρείαν  προσφέρειν τῷ Θεῷ». Ὥστε περιττῶς  μοι τοὺς σκανδαλιζομένους πανταχοῦ προφέρεις· ἀεὶ γὰρ ταῦτα συνέβαινε. . Καὶ τί λέγω τὰ τῶν ἀποστόλων; Πόσοι τῷ σταυρῷ αὐτοῦ τοῦ κοινοῦ πάντων  ἡμῶν ∆εσπότου ἐσκανδαλίσθησαν καὶ παρανομώτεροι καὶ θρασύτεροι μᾶλλον ἐγένοντο καὶ παριόντες ἐκωμῴδουν αὐτόν, λέγοντες.  «Ὁ καταλύων  τὸν  ναὸν  καὶ ἐν  τρισὶν  ἡμέραις ἐγείρων  αὐτὸν  ἄλλους ἔσωσεν, ἑαυτὸν οὐ δύναται σῶσαι; Εἰ Υἱὸς εἶ τοῦ Θεοῦ, κατάβηθι ἀπὸ τοῦ σταυροῦ καὶ πιστεύσομεν εἰς σέ.» . Ἀλλ'  ὅμως οὐκ ἂν ἔχοιεν  ἀπολογίαν  οὗτοι διὰ τὸν σταυρόν. Ὁ γὰρ λῃστὴς ἁπάντων  κατηγορεῖ  τῶν  τοιούτων.  Καὶ γὰρ καὶ ἐκεῖνος ἐσταυρωμένον  εἶδεν  ἄνω  καὶ  οὐ  μόνον  οὐκ  ἐσκανδαλίσθη, ἀλλὰ  καὶ  ἐντεῦθεν μείζονα ὑπόθεσιν ἔλαβεν εἰς τὸ φιλοσοφῆσαι καὶ πάντα ὑπερβὰς τὰ ἀνθρώπινα καὶ τῷ πτερῷ τῆς πίστεως κουφισθείς, περὶ τῶν μελλόντων ἐφιλοσόφει. . Ὁρῶν γὰρ ἀνεσκολοπισμένον,      μεμαστιγωμένον,      ὑβριζόμενον,      χολὴν      ποτιζόμενον, ἐμπτυόμενον, ὑπὸ δήμου τοσούτου χλευαζόμενον,  ὑπὸ δικαστηρίου κατακριθέντα, τὴν ἐπὶ θάνατον ἀπαχθέντα, οὐδενὶ τούτων ἐσκανδαλίσθη· ἀλλ' ὁρῶν σταυρὸν καὶ ἥλους  ἐμπεπηγότας  καὶ  κωμῳδίαν  τοσαύτην  γινομένην   ὑπὸ  τοῦ  πλήθους  τοῦ διεφθαρμένου, τὴν ὀρθὴν ὁδὸν αὐτὸς ἐβάδισε λέγων· «Μνήσθητί μου ἐν . τῇ βασιλείᾳ σου»καὶ τὸν κατηγοροῦντα ἐπεστόμιζε καὶ τὰ οἰκεῖα ἁμαρτήματα ἐξωμολογεῖτο   καὶ  περὶ  ἀναστάσεως  ἐφιλοσόφει·  καὶ  ταῦτα  οὐ  νεκροὺς  ἰδὼν ἐγειρομένους, οὐ λεπροὺς καθαιρομένους, οὐ χωλοὺς διορθουμένους, οὐ θάλατταν χαλινουμένην,  οὐ δαίμονας  ἐλαυνομένους,  οὐκ ἄρτους πηγάζοντας,  οὐ τὰ ἄλλα, ἅπερ ἐθεάσατο τῶν Ἰουδαίων ὁ δῆμος καὶ θεασάμενος ἐσταύρωσεν. . Ἀλλ' οὗτος μὲν ἀνεσκολοπισμένον ἰδὼν  καὶ ὡμολόγησε Θεὸν καὶ βασιλείας ἐμνημόνευσε καὶ περὶ τῶν  μελλόντων  ἐφιλοσόφησεν· ἐκεῖνοι δὲ θαυματουργοῦντα  θεασάμενοι καὶ τῆς διὰ λόγων καὶ τῆς διὰ πραγμάτων ἀπολαύσαντες διδασκαλίας, οὐ μόνον οὐδὲν ἀπώναντο, ἀλλὰ καὶ εἰς τὸ ἔσχατον βάραθρον τῆς ἀπωλείας κατηνέχθησαν, ἐπὶ τὸν σταυρὸν αὐτὸν ἀναβιβάσαντες. . Ὁρᾷς ὅτι οἱ μὲν ἀγνώμονες  καὶ ἠμελημένοι, οὐδὲ ἀπὸ τῶν ὠφελούντων κερδαίνουσιν· οἱ δὲ εὐγνώμονες  καὶ νήφοντες  ἀφ' ὧν ἕτεροι  σκανδαλίζονται,  ἀπὸ τούτων  τὰ  μέγιστα  ὠφελοῦνται;  Τοῦτο καὶ  ἐπὶ  τοῦ Ἰούδα καὶ ἐπὶ τοῦ Ἰὼβ ἔστιν ἰδεῖν. Ὁ μὲν γὰρ Ἰούδας οὐδὲ ἀπὸ τοῦ Χριστοῦ τοῦ τὴν οἰκουμένην διορθώσαντος ἐσώθη· ὁ δὲ Ἰὼβ οὐδὲ ἀπὸ τοῦ διαβόλου τοῦ τοσούτους ἀπολέσαντος ἐβλάβη. . Ἀλλ' ὁ μὲν μυρία πάσχων κακὰ ἐστεφανοῦτο· ἐκεῖνος δὲ, ὁ σημεῖα θεασάμενος καὶ αὐτὸς ποιήσας, ὁ νεκροὺς ἐγείρας καὶ δαίμονας ἐλάσας–καὶ γὰρ καὶ αὐτὸς ταύτην  εἴληφε  τὴν ἐξουσίαν, –ὁ μυρία περὶ βασιλείας καὶ γεέννης ἀκούσας, ὁ τραπέζης κοινωνήσας μυστικῆς, ὁ δείπνου μετασχὼν φρικωδεστάτου καὶ τοσαύτης ἀπολαύσας εὐνοίας καὶ προνοίας, ὅσης Πέτρος καὶ Ἰάκωβος καὶ Ἰωάννης, μᾶλλον  δὲ  καὶ  πολλῷ  πλείονος·  . μετὰ  γὰρ  τῆς  ἄλλης  ἐπιμελείας  καὶ  τῆς συγκαταβάσεως, ἧς μετέσχε πολλῆς καὶ τὰ χρήματα τῶν πενήτων  ἐγχειρισθεὶς ἦν· τότε οὗτος μετὰ τοσαῦτα ἐξεβακχεύθη καὶ τὸν Σατανᾶν ὑποδεξάμενος διὰ τῆς φιλαργυρίας, εἰς τὴν ἑαυτοῦ διάνοιαν ἐγένετο προδότης καὶ τὸ κεφάλαιον εἰργάσατο τῶν  κακῶν,  αἷμα  τοιοῦτον  πωλήσας  τριάκοντα  ἀργυρίων  καὶ  φιλήματι  δολίῳ προδοὺς τὸν ∆εσπότην. . Πόσους οἴει καὶ ἐν τούτῳ σκανδαλισθῆναι, τῷ παρὰ τοῦ μαθητοῦ γενέσθαι τὴν προδοσίαν; Τί δαὶ ὁ τῆς ἐρήμου πολίτης, ὁ τῆς στείρας καρπός,  ὁ  τοῦ  Ζαχαρίου  παῖς,  ὁ  τὴν  ἁγίαν  ἐκείνην  καὶ  φρικώδη  καταξιωθεὶς βαπτίσαι κεφαλὴν καὶ γενέσθαι πρόδρομος τοῦ οἰκείου ∆εσπότου, ὅτε δεσμωτήριον ᾤκει, ὅτε ἀπετέμνετο  καὶ πορνικῆς  ὀρχήσεως σφαγὴ μισθὸς ἐγίνετο,  πόσους οἴει σκανδαλίζεσθαι τότε; . Καὶ τί λέγω τότε; Πόσοι νῦν μετὰ χρόνον τοσοῦτον ταῦτα ἀκούοντες σκανδαλίζονται; Καὶ τί λέγω τὸν Ἰωάννην  καὶ τὸ δεσμωτήριον καὶ τὴν σφαγὴν ἐκείνην καὶ περὶ τοὺς οἰκέτας ἀναστρέφομαι, δέον πάλιν ἐπὶ τὸν ∆εσπότην καταφυγεῖν;

Κεφ. ιεʹ. Ὅτι οἱ ἀνόητοι καὶ ἀπὸ τοῦ κεφαλαίου τῶν ἀγαθῶν τοῦ σταυροῦ λέγω δι' οὗ ἡ οἰκουμένη ἐσώθη ἐσκανδαλίσθησαν

Ὁ γὰρ σταυρὸς τοῦ Χριστοῦ, ὁ τὴν οἰκουμένην ὀρθώσας, ὁ τὴν πλάνην λύσας, ὁ τὴν γῆν ποιήσας οὐρανόν, ὁ τοῦ θανάτου τὰ νεῦρα ἐκκόψας, ὁ τὸν ᾅδην ἄχρηστον ἐργασάμενος, ὁ τοῦ διαβόλου τὴν ἀκρόπολιν καταλύσας, ὁ τοὺς δαίμονας ἐπιστομίσας, ὁ τοὺς ἀνθρώπους ἀγγέλους ποιήσας, ὁ βωμοὺς καταλύσας καὶ ναοὺς ἀνατρέψας, ὁ τὴν καινὴν ταύτην καὶ ξένην φιλοσοφίαν εἰς τὴν γῆν καταφυτεύσας, ὁ μυρία  ἐργασάμενος  ἀγαθά,  τὰ  φρικώδη   ταῦτα  καὶ  μεγάλα  καὶ  ὑψηλά,  οὐχὶ σκάνδαλον πολλοῖς γέγονεν; . Οὐχὶ Παῦλος βοᾷ καθ' ἑκάστην ἡμέραν λέγων, καὶ οὐκ  αἰσχύνεται;  «Ἡμεῖς  δὲ  κηρύσσομεν Χριστὸν ἐσταυρωμένον,  Ἰουδαίοις  μὲν σκάνδαλον, ἔθνεσι δὲ μωρίαν;» Τί οὖν, εἰπέ μοι; οὐκ ἐχρῆν γενέσθαι τὸν σταυρόν, οὐδὲ τὴν φρικώδη ἐκείνην ἀνενεχθῆναι  θυσίαν, οὐδὲ τοσαῦτα τελεσθῆναι κατορθώματα, ἐπειδὴ σκάνδαλον ἐγένετο τοῖς ἀπολλυμένοις τὸ πρᾶγμα καὶ τότε καὶ μετὰ ταῦτα καὶ παρὰ πάντα τὸν χρόνον; . Καὶ τίς οὕτω μαινόμενος, τίς οὕτως ἐξεστηκὼς ὡς  τοῦτο  εἰπεῖν; Ὥσπερ οὖν  ἐνταῦθα  οὐ τοὺς  σκανδαλιζομένους  δεῖ λογίζεσθαι, καίτοι  τοσούτους ὄντας,  ἀλλὰ  τοὺς  σωθέντας,  τοὺς  κατορθώσαντας, τοὺς  ἀπολαύσαντας  τῆς  τοσαύτης  σοφίας·  καὶ  οὐ  χρὴ  λέγειν  «Τί δὲ  πρὸς  τοὺς σκανδαλισθέντας;» ἑαυτοῖς γὰρ ἂν εἶεν ἐκεῖνοι δίκαιοι λογίζεσθαι· οὕτω δὴ οὐδὲ νῦν. . Τὸ γὰρ σκάνδαλον οὐ παρὰ τὴν φύσιν τοῦ σταυροῦ γέγονεν, ἀλλὰ παρὰ τὴν ἄνοιαν  τῶν σκανδαλιζομένων·  διὸ καὶ ἐπάγει ὁ Παῦλος· «Αὐτοῖς δὲ τοῖς κλητοῖς, Ἰουδαίοις τε καὶ Ἕλλησι, Χριστὸν Θεοῦ δύναμιν καὶ Θεοῦ σοφίαν». Ἐπεὶ καὶ ὁ ἥλιος βλάπτει τοὺς ἀσθενεῖς τῶν ὀφθαλμῶν,  τί οὖν; οὐκ ἔδει γενέσθαι τὸν ἥλιον; Καὶ τὸ μέλι πικρὸν τοῖς νοσοῦσι φαίνεται,  τί οὖν; ἀφανισθῆναι  ἔδει τοῦτο ἐκ τοῦ μέσου; Αὐτοὶ δὲ οἱ ἀπόστολοι, οὐχὶ τοῖς μὲν ὀσμὴ θανάτου εἰς θάνατον ἦσαν, τοῖς δὲ ὀσμὴ ζωῆς εἰς ζωήν; ∆ιὰ τοὺς ἀπολλυμένους  οὖν οὐκ ἔδει τοὺς ζῶντας  ἀπολαῦσαι τῆς τοσαύτης κηδεμονίας; . Αὕτη δὲ ἡ παρουσία τοῦ Χριστοῦ, ἡ σωτηρία ἡ ἡμετέρα, ἡ πηγὴ  τῶν  ἀγαθῶν,  ἡ  ζωή,  τὰ  μυρία  καλά,  πόσους ἐβάρησε, πόσους ἀπολογίας ἀπεστέρησε καὶ συγγνώμης; Οὐκ ἀκούεις τί φησι περὶ τῶν Ἰουδαίων ὁ Χριστός; «Εἰ μὴ ἦλθον καὶ ἐλάλησα αὐτοῖς, ἁμαρτίαν οὐκ εἶχον· νῦν δὲ πρόφασιν οὐκ ἔχουσι περὶ τῆς ἁμαρτίας αὐτῶν.»  . Τί οὖν; ἐπειδὴ ἀναπολόγητα  αὐτοῖς  γέγονε  μετὰ τὴν παρουσίαν τὰ ἁμαρτήματα, οὐκ ἔδει αὐτὸν παραγενέσθαι δι' ἐκείνους τοὺς κακῶς τῷ καλῷ χρησαμένους; Καὶ τίς ἂν ταῦτα εἴποι; Οὐδεὶς οὐδὲ τῶν σφόδρα ἐξεστηκότων. Τί δαί, ἀπὸ τῶν Γραφῶν, εἰπέ μοι, πόσοι ἐσκανδαλίσθη σαν; πόσαι αἱρέσεις ἐντεῦθεν ἔτεκον ἑαυταῖς προφάσεις; Ἐξαλειφθῆναι οὖν ἔδει τὰς Γραφὰς διὰ τοὺς σκανδαλισθέντας ἢ μηδὲ τὴν ἀρχὴν δοθῆναι; Οὐδαμῶς· ἀλλὰ καὶ σφόδρα δοθῆναι διὰ τοὺς μέλλοντας  καρποῦσθαι τὴν ἀπ' αὐτῶν  ὠφέλειαν.  . Ἐκεῖνοι μὲν γάρ– πάλιν οὐ παύσομαι τὰ αὐτὰ λέγων–ἑαυτοῖς λογιζέσθωσαν τὰ σκάνδαλα· οἱ δὲ μέλλοντες ἐξ αὐτῶν τὰ μέγιστα ὠφελεῖσθαι, οὐ τὴν τυχοῦσαν ὑπέμειναν ἂν ζημίαν, εἰ  διὰ  τὴν  ἑτέρων  ἀγνωμοσύνην  καὶ  ῥᾳθυμίαν  αὐτοὶ  μέλλοντες  κερδαίνειν  τῷ λαβεῖν  αὐτάς, ἀπεστερήθησαν τῆς  τοιαύτης  ὠφελείας.  Μὴ τοίνυν  μοι λέγε  τοὺς ἀπολλυμένους· ὅπερ γὰρ καὶ ἐν τῷ ἔμπροσθεν εἶπον λόγῳ, οὐδεὶς τῶν ἑαυτοὺς μὴ ἀδικούντων παρ' ἑτέρων ἀδικεῖταί ποτε, κἂν εἰς αὐτὸ τὸ ζῆν κινδυνεύῃ.


Πρώτη εισαγωγή  και δημοσίευση κειμένων  στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο
Η  επεξεργασία, επιμέλεια  μορφοποίηση  κειμένου  και εικόνων έγινε από τον Ν.Β.Β
Επιτρέπεται η αναδημοσίευση κειμένων στο Ορθόδοξο Διαδίκτυο , για μη εμπορικούς σκοπούς με αναφορά πηγής το Ιστολόγιο
© ΠΗΔΑΛΙΟΝ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
http://www.alavastron.net/

Kindly Bookmark this Post using your favorite Bookmarking service: